Maligne hoofd-halstumoren: rol van de eerstelijns(tand)arts

up Check

met AZ Sint-Maarten

Informatie voor de zorgverstrekker uit de regio | februari 2016

Medicatieschema Shear wave elastografie Het nieuwe ziekenhuis Kwaliteitsindicatoren (VIP2)

Maligne hoofd-halstumoren: rol van de eerstelijns(tand)arts

Jaarlijks krijgen ongeveer 2500 mensen in België te horen dat ze een hoofdhalstumor hebben. De kans op genezing is groot, tot 90%, maar wel op voorwaarde dat je er vroeg bij bent. Vandaar het belang van de eerstelijns(tand)arts om alert te zijn wanneer patiënten zich aandienen met de typische symptomen van heesheid, een aft die niet geneest, keelpijn of moeilijk slikken. Als deze symptomen langer dan 3 weken aanhouden, worden patiënten best doorgestuurd naar de MKA-afdeling voor verder onderzoek.

Maligne hoofd-halstumoren:

rol van de eerstelijns(tand)arts en mond- kaak en aangezichtschirurg

Tumoren in het hoofd-halsgebied De maligne hoofd-halstumoren omvatten de tumoren van het slijmvlies van de bovenste aerodigestieve tractus, startend vanaf de lippen, de huid van de hoofd- en halsregio, de speekselklieren, de (bij)schildklier, de lymfeklieren. Ook meer zeldzame tumoren zoals de sarcomen van schedelbeenderen, bloedvaten, spieren enz. vallen hieronder. Voor huidtumoren is langdurige en overmatige blootstelling aan zonlicht de voornaamste oorzaak, alcohol en tabak voor de carcinomen van de slijmvliezen. Het klassieke profiel van de patiënt is een 50 tot 65-jarige man met een fors rook- en alcoholconsumptiegedrag. Recent bemerken we echter dat er steeds meer van het klassieke profiel wordt afgeweken. Ook niet-rokende en niet-drinkende dertigers - zelfs twintigers - tot hoogbejaarde vrouwen presenteren zich steeds meer met een hoofd-halstumor. Sinds enige tijd weten we ook dat het Humaan Papilloma Virus (HPV) kanker in de mond en keel kan veroorzaken. Diagnose en behandeling in een vroeg stadium is zeer belangrijk voor de overleving en levenskwaliteit van deze patiëntenpopulatie. De primaire en secundaire preventieve rol van de eerstelijns(tand)arts hieromtrent is dan ook essentieel. 2

Pijn, trismus, dyspnoe, articulatiestoornissen, masticatieproblemen en dysfagie zijn doorgaans laattijdige symptomen van de aanwezigheid van een maligne hoofd-halstumor.

Stellen van de diagnose Een ulceratie van het epitheel (mucosa/ huid) die na drie weken geen genezing vertoont, is verdacht voor maligniteit, zeker na eliminatie van traumatogene factoren zoals bv. een niet goed passende gebitsprothese. Indien men een geïndureerde rand ter hoogte van het ulcus voelt, is dit nog meer verdacht voor een maligniteit. Fysisch onderzoek door inspectie en palpatie met nauwgezette opvolging van de evolutie van het ulcus zijn van primordiaal belang. Biopsie van de primaire tumor vormt doorgaans het sluitstuk in de diagnostiek. Een halslymfekliermetastase van een primair maligne hoofd-halstumor is een minder frequente initiële presentatie. Palpatie van de hals, incl. bimanuele palpatie van de hals via de mondbodem, verschaft informatie over de grootte, textuur van de lymfeklier en relatie met de omringende weefsels. Een lymfogene halslymfekliermetastase voelt bij palpatie aan als een harde, pijnloze doorgaans goed omlijnde nodule. Voorts kan de ligging van de halslymfelkliermetastase een aanwijzing zijn voor de lokalisatie van de pri-

maire maligne tumor. Bij klinisch onderzoek van een halszwelling dient men een kwaadaardige hoofd- halstumor en lymfoom - primaire maligne tumoren van de lymfeklieren vroeg in het etiologisch bilan op te nemen naast mogelijke onderliggende infectieuze, congenitale en benigne tumorale oorzaken. Fine Needle Aspiration Cytology (FNAC) is de volgende diagnostische onderzoeksmethode. Dit is nog meer het geval bij uitblijven van weefseldiagnostiek van het primaire letsel, bv. in geval van een halslymfekliermetastase zonder aanwijsbare primaire tumor. FNAC is doorgaans een meer zinvolle procedure dan een louter echografisch onderzoek van de hals en kan vanuit de eerste lijn georganiseerd worden. Een FNAC is en blijft letterlijk een steekproef. Klassieke pitfalls - met vals negatieve resultaten - zijn de necrotische halslymfekliermetastase en primaire cysteuze maligne tumoren in de staart van de oorspeekselklier - adenoid cystic carcinoma en mucoepidermoid carcinoma. Echografisch of CT-scan geleide FNAC kan in deze situatie soelaas brengen. Open halsklierbiopsie is in deze context een laatste diagnostisch redmiddel: de aanwezigheid van een regionale metastase van een maligne hoofd-halstumor impliceert op zich een negatieve prognose. Open hals-

klierbiopsie zal in deze situatie de prognose nog meer ongunstig beïnvloeden en zal de daarop volgende behandeling ingrijpender maken. Diagnosestelling van een lymfoma is niet haalbaar via FNAC en geschiedt uiteindelijk via een open halsklierbiopsie, na exclusie van lymfogene cervicale metastase van een carcinoma.

Hoe groot is het probleem? Zodra de diagnose is gesteld, wordt dit gecommuniceerd aan de patiënt. Onderzoeken worden uitgeschreven om de uitgebreidheid van het tumoraal proces in kaart te brengen (zie tabel stadiëringsonderzoeken) zowel lokaal, regionaal als op afstand.

Het multidisciplinair oncologisch consult: cTNM Op deze vergadering worden volgende disciplines vertegenwoordigd: radiotherapeut, medisch oncoloog, medisch beeldvormer, patholoog-anatoom, chirurg, sociaal verpleegkundige,… Ook de huisarts wordt uitgenodigd. Na het voorstellen van de patiënt en de bijbehorende verschillende onderzoeken wordt een cT(umor)N(odus)M(etastase) classificatie vastgelegd met bijbehorende behandeling.

Behandeling Kleinere tumoren kan men curatief monotherapeutisch - heelkundig of radiotherapeutisch behandelen. Voor de grotere tumoren stelt men doorgaans eerst een heelkundigen vervolgens een adjuvant radio- of chemoradiotherapeutisch beleid in. Patiënt- of tumorgerelateerde factoren kunnen inoperabiliteit impliceren. Chemoradiatie kan in deze situatie een oplossing bieden. De heelkunde bestaat uit tumorablatie - halsklierdissectie en tumorresectie - enerzijds en een reconstructieve heelkunde anderzijds. Het verwijderde tumorale weefsel wordt georiënteerd ingestuurd voor anatomopathologisch onderzoek. De reconstructie kan gaan van - in geval van kleine tumoren - primair sluiten van het defect tot microchirurgisch geanastomoseerde flapchirurgie bij grote defecten. Dit geheel vindt doorgaans plaats in één operatieve zitting.

Vlnr.: dr. Jill Wagemans (oncologie), dr. Marc Dom (MKA) en dr. Valerie Vandeputte (radiotherapie-oncologie)

Stadiëringsonderzoeken Panoramische opname van mond-, kaak- en aangezicht Klinisch onderzoek/onderzoek onder narcose/dentale sanering CT/MRI scan hoofd-hals PET scan of CT scan longparenchym/bovenbuik Bloedname/ECG/ RX Thorax/Consult anesthesie/interne geneeskunde Consult oncologisch support team Palliatie bestaat doorgaans uit een minder uitgebreide chemo- en/of radiotherapie. Ook worden de ondersteunende maatregels zoals pijnbehandeling, wondzorg, nutritie, luchtwegdoorgankelijkheid en mantelzorg zowel intra- als extramuraal aangewend.

Multidisciplinair oncologisch consult: pTNM Postoperatief wordt de patiënt opnieuw besproken op het MOC: er wordt een pTNM classificatie opgemaakt, gebaseerd op het ingestuurde weefsel (halsklierdissectie- en/of tumorresectiespecimen). De noodzaak tot adjuvante postoperatieve (chemo)radiatie wordt tijdens deze zitting besproken. Absolute indicaties zijn o.a. de aanwezigheid van een door tumor ingenomen snijrand ter hoogte van de primaire tumorloge of meer dan één halskliermetastase ter hoogte van het halsklierdissectiespecimen. De tandarts speelt een belangrijke rol in de pre (chemo)radiotherapeutische sanering van het gebit en een postradiotherapeutische fluoridering en opvolging van de dentitie.

Follow Up De opvolging van deze patiëntenpopulatie, gebaseerd op klinisch onderzoek en medische beeldvorming, vindt eveneens plaats in multidisciplinaire setting. Deze is intensief gedurende twee jaar na de laatste oncologische akte en wordt ten minste vijf jaar aangehouden. Naast kans op recidief is men ook beducht op het risco van ontwikkelen van een tweede primaire tumor in de aerodigestive tractus. Dit is nog meer het geval indien het risicogedrag van de patiënt persisteert.

Meer info & contact

dr. Marc Dom stomatoloog MKA-chirurg tel. 015 30 43 97 3

Zorgverleners en zorgorganisaties uit de Mechelse regio, waaronder AZ Sint-Maarten, startten op 10 december 2015 de campagne: “Je medicatieschema: zorg dat je het altijd bij hebt!”. Via folders en flyers worden de patiënt en zijn zorgverleners gestimuleerd samen te denken, te praten over en te werken aan een correct medicatieschema. Deze unieke samenwerking heeft als doel het aantal medicatiefouten en ziekenhuisopnames die daarvan het gevolg zijn, aanzienlijk te doen verlagen.

Patiënt en zorgverleners werken samen aan veilig en correct medicatiegebruik Campagne voor en door Mechelse zorgverleners

Medicatiefouten Het juiste geneesmiddel in de juiste dosis op het juiste tijdstip innemen. Dat is nog niet zo simpel als het lijkt. Er wordt geschat dat jaarlijks maar liefst 42.000 ziekenhuisopnames te wijten zijn aan medicatiefouten. De vermijdbare kost van medicatiefouten bedraagt meer dan 200 miljoen euro. Hoewel niet alle medicatiefouten vermijdbaar zijn, kan 50 tot 70% ervan vermeden worden door patiënten systematisch en grondig op te volgen.

Correct medicatieschema Het voorkomen van medicatiefouten begint bij een correcte medicatieoverdracht. In België stellen we momenteel vast dat de medicatieoverdracht bij ziekenhuisopname of -ontslag nog altijd zeer gebrekkig gebeurt. Dit is één van de oorzaken van het grote aantal medicatiefouten en aan medicatie verbonden ziekenhuisheropnames. Een correct medicatieschema helpt om het overzicht te bewaren en de actuele situatie weer te geven. Bovendien is het een handig communicatiemiddel tussen specialist, huisarts, apotheker, patiënt, thuisverpleging, enz.

Denk mee, praat mee en werk mee Patiënten beseffen nog te weinig hoe belangrijk een medicatieoverzicht kan zijn bij

4

een consultatie, ziekenhuisopname en zeker ook in noodgevallen. De patiënt zelf heeft hierin een belangrijke rol. Kristin Müller, stafmedewerker van het Imeldaziekenhuis, initiatiefnemer van de campagne en partner van AZ Sint-Maarten: “Via posters en flyers sporen we patiënten aan om samen met zijn zorgverleners een schema op te stellen en dit mee te nemen bij elk contact met een zorgverlener. Daarnaast is het heel belangrijk dat de patiënt wijzigingen duidelijk signaleert en zijn zorgverleners informeert.” Erwin Schroyens, hoofdgeneesheer AZ SintMaarten: “Onze artsen hebben een cruciale rol in het juist doorgeven van het medicatieschema aan de patiënt en zijn huisarts. De thuisapotheker speelt ook meer en meer een centrale rol in dit proces. Dit is van belang wanneer een patiënt uit het ziekenhuis ontslagen wordt met nieuwe of aangepaste medicatie.”

Brug tussen patiënt, huisarts, thuisverpleging, apotheker en ziekenhuis De campagne kwam tot stand dankzij een samenwerking tussen een grote groep zorgverleners en zorgorganisaties uit de Mechelse regio. Het Imeldaziekenhuis te Bonheiden nam eind 2014 het initiatief door een werk-

groep medicatiezorg op te starten. De HuisArtsenKring Dijle en Nete, het Lokaal Multidisciplinair Netwerk Dijle en Nete, het Wit-Gele Kruis, de Vlaamse apothekersverenigingen en ook de Vlaamse Beroepsvereniging van Zelfstandige Verpleegkundigen boden meteen hun medewerking aan. Ook AZ Sint-Maarten besloot te participeren. Dit maakt dat regionaal eenzelfde boodschap wordt uitgedragen. De patiënt komt op allerlei plaatsen met verschillende zorgverleners in contact en krijgt gedurende een aantal maanden overal dezelfde boodschap in verband met zijn medicatieschema. Aan de hand van brochures en posters wordt de informatie verspreid.

Digitale toekomstperspectieven? Momenteel wordt nog met een papieren medicatieschema gewerkt. Dit staat de opzet om gegevens te delen, om als zorgverleners samen te werken en om de patiënt ook zijn verantwoordelijkheid te laten nemen, niet in de weg. Van zodra de computersystemen in ziekenhuizen, huisartsenpraktijken, thuiszorg en apotheken voldoende op elkaar afgestemd zijn om het medicatieschema digitaal te delen, kan de overstap naar een elektronisch document snel gemaakt worden.

De campagne De patiënt speelt een belangrijke rol in het vermijden van medicatiefouten en ziekenhuisopnames ten gevolge hiervan. Tips voor de patiënt Via de campagne krijgt de patiënt zes concrete tips over hoe hij hieraan kan meewerken: 1. Stel samen met je huisarts, apotheker, specialist en verpleegkundige een volledig medicatieschema op. 2. Praat openhartig over je medicatiegebruik en allergieën. 3. Vraag voldoende informatie over je geneesmiddelen aan je zorgverleners. 4. Laat je medicatieschema aanpassen wanneer er iets aan je medicatie verandert. 5. Neem je medicatieschema mee bij elk contact met een zorgverlener. 6. Hou je medicatieschema op zak zodat je het ook bij hebt in noodgevallen. Sjabloon medicatieschema Op de website van AZ Sint-Maarten staat een medicatie-sjabloon wat de huisarts en/of de patiënt kan afprinten en invullen. Het sjabloon is vindbaar via de banner op de homepage: www.azsintmaarten.be Folders en flyers De campagneposters en –flyers worden voorzien in de consultatieruimtes van huisartsen en specialisten, op verpleegafdelingen en medisch-technische diensten, in de wachtzalen van de ziekenhuizen, bij de apothekers en thuisverpleegkundigen.

Meer info & contact Op www.azsintmaarten.be vindt u meer informatie. Hebt u vragen over de campagne of wilt u posters en flyers voor uw praktijk/wachtzaal bestellen? Mail dan naar [email protected] of bel naar 015 40 96 84. 5

De dienst medische beeldvorming heeft sinds kort 3 nieuwe echotoestellen (Philips Epiq 5), inclusief applicatie voor shear wave elastografie aangekocht. Dergelijk echotoestel staat toe om via een niet-invasieve manier snel en eenvoudig meer informatie over de lever te bekomen. Elastografie is dan ook een veilig en patiëntvriendelijk alternatief voor een leverbiopsie, wat tot recent de voornaamste manier was om littekenweefsel van de lever op te sporen.

Shear wave elastografie Nieuw niet-invasief echografisch leveronderzoek

Hoe werkt het? De techniek bestaat erin, dat men via een echosonde in een klein focaal volume van de lever (ROI of kadertje van 1-2cm) een zogenaamde shear wave geluidsgolf genereert, die focaal het leverparenchym zal vervormen.

Vive la France: over camembert en de lever De Fransen zijn vermoedelijk meer geïnteresseerd in camembert dan in de lever, maar het is wel hun liefde voor camembert die de wereld van de hepatologie een stukje veranderd heeft. Ze zochten nl. een manier om te weten te komen hoe ver het met het rijpingsproces van hun camembert stond, zonder daarvoor de kaas te moeten aansnijden. Geluidsgolven (shear waves) bleken hiervoor een bruikbare techniek te vormen. Uiteindelijk bleek dit praktisch niet toepasbaar in de voedingsindustrie, doch wel in de geneeskunde – vooral in de hepatologie.

6

De graad van vervorming hangt af van de stijfheid, fibrosegraad van de lever en wordt opgemeten aan de hand van de snelheid van de teruggekaatste shear wave. Dit laat dus toe om op verschillende locaties in de lever dergelijke metingen uit te voeren en een globaal beeld te bekomen van de fibrosegraad van de lever. Er worden routinematig een tiental metingen uitgevoerd aan de oppervlakte van de lever in een zone zonder zichtbare bloedvaten. Voor de patiënt is het onderzoek volledig vergelijkbaar met een standaard echografisch onderzoek van de lever, enkel wordt hem/ haar gevraagd om een tiental keer 1 secon-

de te stoppen met ademen om de metingen uit te kunnen voeren. Voor de elastografie wordt er een gemiddelde waarde berekend van de uitgevoerde 10 metingen, uitgedrukt in kPa of m/sec. Deze gemiddelde waarde geeft een geschatte graad van leverstijfheid weer en kan geclassificeerd worden volgens de Metavir-score van F0 (normaal) tot F4 (levercirrose, de meest ernstige vorm van fibrose). Deze metingen kunnen al vroeg een idee weergeven over leverstijfheid, alvorens klinisch de diagnose van leverfibrose kan worden gesteld. Tijdens ditzelfde onderzoek is er ook de mogelijkheid om de lever diagnostisch te onderzoeken (grootte en morfologie van de lever, detectie van levercirrose en eventueel focale leverletsels). Met color en doppler sequence kan bovendien de flow in sushepatische venen, vena porta en arteria hepatica geëvalueerd worden. Zo verkrijgen we op een snelle, eenvoudige, niet-invasieve manier veel informatie over de lever tijdens eenzelfde echografisch onderzoek.

Liver fibrosis staging Metavir score kPa

m/s

Normal

F0

2.0 – 4.5

0.81 – 1.22

Normal – Mild

F0 – F1

4.5 – 5.7

1.22 – 1.37

Mild – Moderate

F2 – F3

5.7 – 12.0

1.37 – 2.00

Moderate – Severe

F3 – F4

12.0 – 21.0+

2.00 – 2.64+

sieve en duurdere leverbiopsie. Bovendien kan het gemakkelijk herhaald worden om de evolutie van het leverlijden en het risico op complicaties in te schatten. Elke campus van AZ Sint-Maarten beschikt over een echotoestel met shear wave elastografie.

Meer info & contact dr. Carine Petré radioloog tel. 015 30 28 42

Elastografie als veilig alternatief voor leverbiopsie Bij leverziekten, is het belangrijk te weten of er zich al dan niet veel littekenweefsel (‘fibrose’) heeft gevormd. Hoe meer fibrose, hoe ernstiger de lever is aangetast, hoe belangrijker het is om de onderliggende leverziekte te behandelen (en eventueel dure of gecompliceerde therapieën op te starten). Tot recent was een leverbiopsie de voornaamste manier om littekenweefsel op te sporen. Daarvoor moet de patiënt een prik ondergaan, met (klein) risico op complicaties en met opname in het dagziekenhuis. Bovendien wordt er maar een klein stukje weefsel afgenomen van een groot orgaan, zodat er behoorlijk wat kans bestaat dat dit een niet-representatief staal betreft. Elastografie is een veilig en patiëntvriendelijk alternatief, en geeft een meer globale indruk van het leverweefsel. De techniek werd initieel vooral ontwikkeld in het domein van HCV (hepatitis C virus). Indien dit virus veel schade aanricht, uit zich dit in fibrose en stijfheid van de lever. In dit geval is het zeker belangrijk om het virus te behandelen. Dit kan momenteel met zeer efficiënte maar wel dure medicatie. In de Belgische terugbetalingscriteria wordt elastografie aanvaard en hoeven we geen leverbiopsie meer

te doen. De indicatie voor elastografie strekt zich echter verder uit dan HCV. Bij elke vorm van chronisch leverlijden (auto-immuun leverlijden, leververvetting, HBV infectie, stapelingsziekten) is het een eenvoudige manier om op een niet-invasieve manier de ernst van de leverbeschadiging in te schatten, alsook om de evolutie op te volgen. Dit kan dan een reden zijn om behandeling te starten, te intensifiëren of om eventueel toch een leverbiopsie uit te voeren. Elastografie geeft immers geen informatie over de aard of oorzaak van de leverziekte zodat een leverbiopsie in sommige gevallen toch nodig is. Ook éénmaal levercirrose is vastgesteld, geeft de graad van stijfheid van de lever een inschatting op het risico van complicaties: onvoldoende werking van de lever, ontstaan van leverkanker, verhoogde druk in de poortader met als gevolg ontstaan van ascites (vocht in de buik) en spataders o.a. in de slokdarm. In dit geval dient er een gastroscopie te gebeuren om spataders in de slokdarm op te sporen, en dient regelmatig gescreend te worden voor leverkanker. Als conclusie is de belangrijkste indicatie voor elastografie in het abdomen niet-invasieve detectie en staging van leverfibrose. Het is bovendien een snelle en eenvoudige techniek. In vele gevallen zal de patiënt gespaard kunnen blijven van een relatief inva-

dr. Philippe Bernard radioloog tel. 015 40 95 84

dr. Lode Van Overbeke gastro-enteroloog tel. 015 97 74

dr. Michel Ferrante diensthoofd inwendige ziekten tel. 015 40 97 44

dr. Gunther De Praeter diensthoofd medische beeldvorming tel. 015 40 97 58

Afspraken campus Leopoldstraat tel. 015 30 30 50 campus Zwartzustersvest tel. 015 30 30 60 campus Rooienberg tel. 015 30 30 40 7

Dag na dag, steen voor steen, krijgt het nieuwe AZ Sint-Maarten vorm. Deze editie nemen we een kijkje op de verpleegafdelingen, meer specifiek van de 8 heelkundige & inwendige diensten en hun patiëntenkamers, die zich respectievelijk op de tweede en vierde verdieping aan de oostzijde van het gebouw bevinden.

Welkom in het nieuwe ziekenhuis van AZ Sint-Maarten

Verpleegafdeling en patiëntenkamer De heelkundige en inwendige diensten in het nieuwe ziekenhuis zullen allemaal identiek ingericht zijn, per twee diensten van 30 bedden in een U-vorm. Dat heeft zo zijn voordeel voor de werking. Zo liggen de verpleegposten centraal ten opzichte van de patiëntenkamers waardoor de loopafstanden beperkt worden. Er is ook meer ruimte voorzien om materiaal te stockeren en overal ligt dit op dezelfde plaats. Er is nagedacht over een goede verbinding met de medisch-technische diensten en tussen de dienst- en patiëntenruimten. Een ander aanzienlijk en praktisch voordeel is het groot aantal en de handige ligging van de liften.

Comfort troef Meer comfort en privacy op de kamer, dat zijn de sleutelwoorden. Ongeveer de helft van de bedden zijn in een éénpersoonskamer, dat is meer dan op dit moment het geval is. De vraag naar eenpersoonskamers neemt immers alsmaar toe. Bovendien moet je patiënten soms ook omwille van besmetting apart leggen, dat wordt in het nieuwe ziekenhuis gemakkelijker. Elke patiënt heeft, zowel in een eenpersoons- als tweepersoonskamer, zijn eigen sanitair. De sanitaire cel is van aan het bed gemakkelijk bereikbaar, zonder in te boeten aan voldoende ruimte rondom het bed. Op de eenpersoonskamer is de sanitaire ruimte afgescheiden door een zorgwand die kan opengezet worden. Zo ontstaat er een grotere verzorgingszone. 8

Ook zorgen een comfortabel binnenklimaat, frisse lucht door een goede ventilatie, dubbele beglazing en buitenzonweringen ervoor dat de patiënt winter en zomer van een aangename kamertemperatuur kan genieten.

Uitstraling van de kamer Op de gemeenschappelijke kamers komen de bedden recht tegenover elkaar, met de voeteinden naar elkaar. De ruimten in de tweepersoonskamers kan je van elkaar scheiden zodat je visueel een eenpersoonskamer hebt. Alle patiënten, ook die van een tweepersoonskamer, krijgen een mooi uitzicht op de omgeving. Door de lage ramen en het contact met buiten kan je je gemakkelijk oriënteren en stroomt daglicht volop binnen. In de gangen zijn er binnenpatio’s. Op elke afdeling komen ook een apart gesprekslokaal en een zitruimte. Nu moeten patiënten en familie vaak in de gang wachten en opnamegesprekken worden op de kamer gevoerd.

De dienstplaats: het kloppende hart In het midden komt de dienstplaats die zo het kloppende hart van de afdeling wordt. Een vierkante ruimte, waardoor alles weer gemakkelijk bereikbaar is. Ze ligt op maximum 35 meter van de patiëntenkamers. In de dienstplaats vandaag lopen artsen, verpleegkundigen, kinesisten, stagiaires … binnen en buiten. Centraal op de afdeling, in de nabijheid van de dienstplaats liggen de on-

dersteunende ruimtes zoals bureel artsen, keuken, bergingen en spoelruimte. De dienstplaats geeft uit op een binnenpatio die ook weer zorgt voor een maximum aan lichtinval. Ook de verpleegpost wordt een aparte ruimte zodat verpleegkundigen die met medicatie bezig zijn, minder gestoord worden. Naar patiëntveiligheid toe is dat een belangrijke troef.

Eenvormige afdelingen Eén van dé grootste veranderingen is dat elke verpleegafdeling er in de toekomst hetzelfde zal uitzien. Vandaag is niet alleen de indeling, maar automatisch ook de manier van werken op elke campus nog verschillend. Op de toekomstige verpleegafdelingen werkt iedereen in eenzelfde omgeving en zullen interne processen gelijklopen. In de praktijk zal dat tijdwinst en efficiëntie opleveren.

Bekijk de 3D-animatie van de nieuwe verpleegafdeling en patiëntenkamer rechtstreeks door deze QR-code te scannen via smartphone/tablet

of door te surfen naar www.azsintmaarten.be/nieuwbouw > 3D animatie

Fiche verpleegafdeling Ligging  tweede en vierde verdieping  oostelijke kant (acute zijde) van het gebouw Infrastructuur  capaciteit: 30 bedden per afdeling  patiëntenruimten per afdeling: - 13 bedden in eenpersoonskamer - 14 bedden in tweepersoonskamer - 3 bedden in isolatiekamer - onderzoekslokaal - gesprekslokaal - dagzaal patiënten  dienstruimten per afdeling - dienstplaats/apotheek/vergaderruimte - bergingen - spoelruimte - keuken - personeelsruimte - bureel artsen - bureel hoofdverpleegkundige - linnenkamer  gezamenlijke infrastructuur van de 2 afdelingen - gesprekslokaal - onderzoeksruimte - badkamer en douches - sanitair bezoekers - berging - afvallokaal - sanitair personeel

9

Eind vorig jaar publiceerde het Vlaams Indicatorenproject (VIP²) de nieuwe resultaten van de laatst gemeten kwaliteitsindicatoren op hun website www.zorgkwaliteit.be. Deze site publiceert op regelmatige basis de laatste meetresultaten van kwaliteitsindicatoren op vlak van zorgkwaliteit. Zo krijgen patiënten en professionele zorgverleners de mogelijkheid om de gemeten resultaten per ziekenhuis te raadplegen en te vergelijken. Hierbij een overzicht van de resultaten voor AZ SintMaarten, die in december 2015 werden gepubliceerd.

Vlaams Indicatorenproject (VIP2)

Meetresultaten kwaliteitsindicatoren: handhygiëne - volledig medicatievoorschrift - website

Indicator handhygiëne Een goede handhygiëne bij zorgverleners in een ziekenhuis vermijdt dat ziektekiemen worden overgedragen naar patiënten. Daartoe worden de handen van de zorgverleners gecontroleerd op 7 basisvereisten voor een goede handhygiëne. Deze basisvereisten zijn: de afwezigheid van armbanden, ringen, horloges, nagellak, kunstnagels en het hebben van verzorgde en kortgeknipte nagels. Deze indicator geeft aan hoeveel procent van de medewerkers met de basisvereisten in orde is. Binnen AZ Sint-Maarten past 85,7% van de medewerkers alle randvoorwaarden handhygiëne toe. De mediane waarde voor alle Vlaamse ziekenhuizen is 83,5%. Om naar de toekomst toe dit cijfer nog te verbeteren, werd het aantal controles door de eigen verpleegkundigen-hygiënisten opgevoerd. Sinds begin 2015 vindt viermaal per jaar onaangekondigd een controle plaats. Dit gebeurt bij alle medewerkers die in contact komen met patiënten of werkzaam zijn in lokalen waar patiënten vertoeven (kamer, onderzoekslokaal, behandelkamer…). 10

Indicator volledig medicatievoorschrift Het geneesmiddelenvoorschrift is de eerste cruciale stap voor een correcte toediening van geneesmiddelen. Elke onvolledigheid in het geneesmiddelenvoorschrift kan aanleiding geven tot vergissingen bij de aflevering en toediening van geneesmiddelen. Daarom is er ook wettelijk bepaald wat er op een geneesmiddelenvoorschrift moet staan. Deze indicator geeft aan hoeveel procent van de voorschriftlijnen volledig is. Er kunnen verschillende geneesmiddelen op een voorschrift staan, vandaar dat er per voorschriftlijn gekeken wordt of de gegevens volledig zijn. De volledigheid van het voorschrift wordt nagekeken op volgende parameters: naam en voornaam van de patiënt, geboortedatum van de patiënt, details van het voorgeschreven geneesmiddel (naam van het geneesmiddel voluit, vorm van het geneesmiddel, sterkte van het geneesmiddel en frequentie van het gebruik van het geneesmiddel), stempel of volledige naam van de voorschrijvende arts, handtekening van de voorschrijvende arts, datum van het voorschrift.

AZ Sint-Maarten scoort met 81,1% bij de beste ziekenhuizen. De mediane waarde voor alle Vlaamse ziekenhuizen is 65,3%. Onze ambitie is om een percentage te behalen dat binnen het interval van de streefwaarde van 90%-100% ligt. Binnen AZ Sint-Maarten werken we actief aan een zo volledig mogelijk en juist geneesmiddelenvoorschrift. Onze belangrijkste actie is de huidige implementatie van een elektronisch voorschrift op alle verblijfsafdelingen, waarbij alle noodzakelijke gegevens elektronisch worden aangevuld. Verder organiseert de apotheek verschillende stiptheidsacties en communicatie om de nodige aandacht te vragen voor de voorschriften die nog niet elektronisch worden gemaakt. Ook worden er regelmatig nieuwe metingen georganiseerd.

Indicator ziekenhuis website Aan hoeveel procent van de criteria voor patiëntgerichte informatie voldoet de ziekenhuiswebsite? Patiëntgerichte informatie is informatie die relevant en gemakkelijk vindbaar is voor patiënten. Medewerkers van het Vlaams Patiëntenplatform vzw beoordeelden de ziekenhuisweb-

site op acht aspecten aan de hand van een checklist: gebruiksvriendelijkheid en toegankelijkheid van de website, praktische informatie, informatie over de visie en het beleid van het ziekenhuis, informatie over het zorgaanbod van het ziekenhuis, informatie over de kostprijs van de zorg, informatie over privacy en patiëntenrechten, patiëntenvoorlichting en patiëntenervaringen, interactiemogelijkheden van de website. In totaal worden 53 aspecten beoordeeld. De totaalscore geeft weer in welke mate de ziekenhuiswebsite voldeed aan de criteria. Deze indicator meet ook een aantal aspecten die momenteel nog maar zelden aanwezig zijn op (ziekenhuis)websites. Deze criteria kunnen ziekenhuizen echter helpen om hun website nog meer af te stemmen op de informatie die patiënten zoeken. Onze website www.azsintmaarten.be voldoet aan de basisaspecten rond patiëntgerichtheid. Met 54,9% scoren we boven de mediane waarde van 48,1% voor alle Vlaamse ziekenhuizen. Volgende sterke punten werden opgemerkt: deelsite voor kinderen; schaalbare lettergrootte; printvriendelijke versie van documenten; visie en beleid over euthanasie; beleid verbetering kwaliteit van zorg; uitgebreid overzicht van artsen met o.a. verzekeraar, functie, foto; privacyreglement van het ziekenhuis. We zullen de volgende verbeterpunten ter harte nemen: bereikbaarheid van het ziekenhuis met printbaar plan of via een externe website; inhoudelijk jaarverslag van het voorbije kalenderjaar; privacyverklaring over o.m. gebruik van cookies en logingegevens. De site www.zorgkwaliteit.be wordt steeds aangevuld met nieuwe info.

Kort nieuws

NIEUW multidisciplinaire MS-raadpleging op campus Rooienberg Sinds begin dit jaar kunnen patiënten met multiple sclerose terecht op onze campus Rooienberg voor een multidisciplinaire raadpleging (MDR). Alle aspecten van de zorgvraag (zowel lichamelijk, psychologisch als sociaal) van de patiënt komen aan bod en dit in alle stadia van de ziekte. Het team bestaat uit een neuroloog en een revalidatiearts, bijgestaan door een kinesist, een ergotherapeut, een klinisch psycholoog, een logopedist en een sociaal assistent. De bedoeling is dat tijdens deze raadpleging op relatief korte tijd alle problemen in kaart worden gebracht en dat nadien een gepersonaliseerd behandeladvies wordt opgesteld. Meer info over deze MDR leest u in de volgende editie van Check-up, die uitkomt in juni. Afspraken kunnen reeds gemaakt worden via dr. Nelly Govers (neurologie) op 015 30 30 03.

EVEN VOORSTELLEN Els Vandeweyer Oftalmoloog (kinderoogziekten, scheelzien) Werkzaam op campus Leopoldstraat Bereikbaar op 015 29 60 43 Teamleden: dr. Tina Bal, dr. Margriet Bartier, dr. Bart Coremans, dr. Stefan De Smedt, dr. Mieke Devos, dr. Nathalie Frankefort, dr. Elisabeth Maeyens, dr. Karine Mannes en dr. Gisèle Nowé

EVEN VOORSTELLEN Julie Leysen Dermatoloog Werkzaam op campus Rooienberg Bereikbaar op 015 30 51 49 Teamleden: dr. Guido Aelvoet en dr. Ann Van Strubarq

EVEN VOORSTELLEN

Contact dr. Erwin Schroyens hoofdarts tel. 015 29 61 72

Katrien De Block Oncoloog Werkzaam op campus Leopoldstraat en Rooienberg Bereikbaar op 015 40 52 67 Teamleden: dr. Vincent Maertens, dr. Annelies Troch, dr. Heidi Van den Bulck, dr. Jill Wagemans en dr. Wim Wynendaele

11

AGENDA

OP PENSIOEN

Colofon

Zwangerschapsbeurzen Campus Zwartzustersvest, Rode vergaderzaal (gelijkvloers) Maandag 18 april 2016 Maandag 6 juni 2016 doorlopend van 19u tot 21u Campus Rooienberg, afdeling Materniteit (4de verdieping) Dinsdag 8 maart 2016 Dinsdag 3 mei 2016 Dinsdag 21 juni 2016 doorlopend van 19u tot 21u

Symposium robotheelkunde in de urologie Woensdag 16 maart 2016 - 19u Zilte zoen, Hamme

Ontvangt u deze Check-up graag per mail, laat het ons dan weten: [email protected]

dr. Robert De Roover Oftalmoloog campus Zwartzustersvest

Eindredactie: dr. Erwin Schroyens

Vragen bij deze nieuwsbrief? communicatiedienst Leopoldstraat 2 - 2800 Mechelen 015 40 96 61 [email protected]

dr. Walter Aertsens Gynaecoloog campus Zwartzustersvest

Vragen-opmerkingen-suggesties over de zorgverlening of diensten: mail naar [email protected] Vragen over elektronische berichtenstroom: mail naar [email protected]

Symposium longziekten Zaterdag 19 maart 2016 - 8u30 Congrescentrum De Kleiput, Duffel

AZ Sint-Maarten overkoepelt 3 campussen

Wetenschappelijke publicaties Pijn aan de apex van de patella bij een 13-jarige voetballer Pieter Hoste, F. M. Vanhoenacker, Jan Bosmans, Adelard De Backer Ortho-rheumato-issn 1379-8928-13(2015), p. 31-34 Noninvasive intraocular pressure monitoring: current insights Stefan De Smedt Clinical Ophthalmology - 2015 Jul 30;9:1385-92 DOI: 10.2147/OPTH.S53772. eCollection 2015 Postoperative radiograph of the hip arthroplasty : what the radiologist should know J. Vanrusselt, M. Vansevenant, G. Vanderschueren, F.M. Vanhoenacker Insights into imaging-issn 1869-4101-(2015),p. 1-10 DOI 10.1007/s13244-015-0438-5 Sclerosing mesenteritis presenting as acute abdominal emergency Turkalj Ivan, Petreš Andrej, F.M. Vanhoenacker, Petrovic Kosta, Stojanovic Sanja, Spasic Aleksandar, Popovic Dušan, Mikov Ivan PONS medical journal-issn 1820-2411-12(2015), p. 15-18. DOI10.5937/pomc12-7311 Osteochondraal letsel aan de taluskoepel Nicolas De Vos, F.M. Vanhoenacker, Jan Bosmans Ortho-rheumato-issn 1379-8928-13(2015), p. 30-33 Popliteal Arteriovenous Fistula Following Total Knee Arthroplasy L.J. Ceulemans, N.P. Deferm, F.M. Vanhoenacker, J. De Leersnyder Acta chirurgica Belgica-issn 0001-5458-115(2015), p. 1-3

Verghese J, Beauchet O. Pubmed - Eur J Neurol. 2015 Dec 14. DOI 10.1111/ ene.12882 TBC of the thoracic wall with fistulisation through the breast Van Peer S., Wittevronghel I., Vanwambeke K.A., F.M. Vanhoenacker, Willers N. JBSR: journal of the Belgian Society of Radiology-issn 1780-2393-99(2015),p. 110-112 CBCT of osteogenesis imperfecta of the inner ear Gillardin Patrick, Lemmerling Marc, F.M. Vanhoenacker, Dewilde Dirk, De Backer Adelard I. JBSR : journal of the Belgian Society of Radiology-issn 1780-2393-99(2015), p. 90-91 Soft tissue tumors about the shoulder F.M. Vanhoenacker, Verstraete Koenraad L. Seminars in musculoskeletal radiology-issn 10897860-19(2015), p. 284-299 Surface aneurysmal bone cyst Van Royen Arn, F.M. Vanhoenacker, De Roeck Jeoffrey. JBSR : journal of the Belgian Society of Radiology-issn 1780-2393-99(2015), p. 13-15 Primary synovial chondromatosis of the right TMJ Guffens F., Dom M., F.M. Vanhoenacker Case 13176. Eurorad: radiological case database-issn 1563-4086-(2015), p. 1-5

De volledige en meest recente publicatiegegevens zijn terug te vinden op onze website www.azsintmaarten.be onder de rubriek professionals > publicaties

Campus Leopoldstraat Leopoldstraat 2, 2800 Mechelen Campus Rooienberg Rooienberg 25, 2570 Duffel Campus Zwartzustersvest Zwartzustersvest 47, 2800 Mechelen Centrale inlichtingen: 015 29 66 66

AZ Sint-Maarten maakt deel uit van de vzw Emmaüs.

Deze nieuwsbrief zenden wij u toe op basis van uw persoonlijke gegevens zoals opgenomen in onze bestanden. Het AZ Sint-Maarten respecteert uw privacy en we behandelen uw persoonsgegevens dan ook strikt vertrouwelijk en met de grootste omzichtigheid. Overeenkomstig de wet van 8 december 1992 betreffende de verwerking van persoonsgegevens kan u uw gegevens inkijken, verbeteren of verwijderen.

Gait phenotype from mild cognitive impairment to moderate dementia: results from the GOOD initiative Allali G, Annweiler C, Blumen HM, Callisaya ML, De Cock AM, Kressig RW, Srikanth V, Steinmetz JP,

12

ALG

CMYK Grijs = 0 - 0 - 0 - 45 Groen = 100 - 0 - 30 - 7