Groeiende kerk AFRIKA
landenrapportage
Malawi Jaarverslag 2014
Context
68.000 doden per jaar door aids, en per dag raken onge-
Malawi werd onafhankelijk in 1964 en heeft sinds 1994
veer 250 mensen geïnfecteerd. Er heerst een hoge mate
verkiezingen waar meerdere partijen aan meedoen. Bij
van risico op ernstige infectieziekten. Op allerlei manie-
de in mei 2014 gehouden verkiezingen werd de zittende
ren wordt gewerkt aan het terugdringen van deze infec-
president (Joyce Banda) verslagen door dr. Peter Mutha-
tieziekten. Als gevolg van aids en andere infectieziekten,
rikwa, de broer van een de voorlaatste president. Waren
zijn er in Malawi ontelbare aidswezen (geschat aantal
er in de aanloop naar de verkiezingen nog de nodige
ongeveer een miljoen).
spanningen, na de aankondiging van de overwinning van Mutharikwa nam de spanning spoedig af en bleef het
Ongeveer 80% van de bevolking is christelijk. De Rooms-
verder betrekkelijk rustig. Nog niet duidelijk is wat de
Katholieke Kerk (20%) en de Presbyteriaanse Kerk van
koers van de nieuwe president zal zijn.
Centraal-Afrika vormen de grootste christelijke groepen.
De Republiek Malawi grenst aan Zambia, Tanzania en
Daarnaast is er ook een kleiner aantal anglicanen, baptis-
Mozambique. Malawi heeft circa 16 miljoen inwoners,
ten, charismatische en Afrikaanse onafhankelijke ker-
met een groeicijfer van 2,75% per jaar. De belangrijkste
ken. De Church of Central Africa, Presbyterian (CCAP)
talen van het land zijn Chichewa, een officiële taal die
bestaat uit drie synodes (Blantyre, Nkhoma en Livingsto-
wordt gesproken door meer dan 55% van de bevolking,
nia) met in totaal ruim 2,5 miljoen leden.
Chinyanja (12%), Chiyao (10%) Chitumbuka (9%) en Lom-
De moslims vormen met ongeveer 15% de tweede belang-
we, gesproken door bijna een miljoen mensen in het
rijke religieuze groep. Zij bevinden zich vooral in het zui-
zuidoosten van het land. Naast deze talen is ook Engels
den en aan de kust van Lake Malawi (met name Yao). De
een officiële taal in Malawi. Kindersterfte is hoog en de
afgelopen tien jaar is een doorgaande beweging van im-
levensverwachting bij de geboorte ligt op minder dan 50
migratie van moslims uit het Midden-Oosten.
jaar. Malawi kent een hoog percentage volwassenen die
De Blantyre synode heeft met name meer visie gekregen
besmet zijn met hiv/aids (ongeveer 900.000 volwassen,
voor het bereiken van de Yao bevolking met het Evange-
wat bijna 12% van de bevolking is). Er vallen ongeveer
lie. Voor dat doel is in september 2014 ds. Lieuwe Schaaf1
Financiën 2014 Activiteiten
Realisatie 2014 ZW €
Begroting 2014 ZW €
3.000 3.000
3.000 3.000
Partner
Proj.nr.
Omschrijving project
Nkhoma Blantyre
MW.1.002 MW.1.001
Beurzen theologiestudenten Beurzen theologiestudenten
TEEM
MW.1.015
Promotie van TEE
Blantyre
MW.1.021
Schaafsma, Lieuwe en Wieke
MW.2.003
Community Based Orphan Care Project
10.000
10.000
Blantyre Blantyre
5.000 0,5
5.000 0,6
Programmakosten islam Yao
5.000
Tidzalerana
MW.2.010
Tidzalerana gehandicaptenproject sloppenwijk
10.000
10.000
Wells of Joy
MW.2.009
Wells of Joy, HBC programma dorpen rond Blantyre
5.000
5.000
Wells of Joy
MW.2.020
Voedselhulp
5.000
Livingstonia
MW.1.017
Visser, Tjerk
Livingstonia
MW.1.003
Toerusting van ouderlingen en diakenen
Livingstonia
MW.1.013
Livingstonia
MW.1.007
Livingstonia
MW.1.009
Jeugdprogramma
2.000
2.000
Livingstonia
MW.1.011
Bijbelstudie training
9.000
9.000
1,0
1,0 18.500
14.000
Evangelisatie programma
4.000
4.000
Training vrouwenverenigingen
4.500
Livingstonia
MW.1.019
Versterking plaatselijke gemeenten
Livingstonia
MW.2.005
Boogaart, Martijn van den
0,6
6.645 0,6
6.000
Livingstonia
MW.2.006
Boogaart-Snoep, Anneke van den
0,4
0,4
Livingstonia
MW.2.023
Kasbergen, Hans en Gerrie
0,3
Livingstonia
MW.2.001
Houtbewerkingsopleiding Aidswezen
12.500
12.500
Livingstonia
MW.2.013
Renovatie blindenschool
16.700
2.500
Livingstonia
MW.2.015
Zorg voor chronisch zieke mensen
1.040
Livingstonia
MW.2.017
Medicijnen Ekwendeni
5.000
5.000
5.000
5.000
Livingstonia
Bouw ARV kliniek
5.000
Livingstonia
MW.2.019
Verbetering beloning ziekenhuis/optopping salaris gynaecoloog
Livingstonia
MW.2.002
Grace fund Ekwendeni
Livingstonia
MW.2.021
Ambulance Ekwendeni Mission Hospital
Livingstonia
MW.2.018
Bouw huis houtbewerkingsopleiding
SIM
MW.1.018
Bontenbal, Nico
SIM
MW.1.012
Islam project Mthenga Wabwino
5.000 28.536 3.427 1,0
1,0 10.000
SIM
MW.1.023
Kinderbijbels Anne de Vries
Bible Society
MW.1.006
Steenbergen, Gerrit van
1,0
Bible Society
MW.1.016
Visser, Ilse
0,7
Bible Society
MW.1.004
Ellomwe audio Bijbel
10.000
9.000 1,0 1,0 5.000 5,4
186.848
5.000 5,6
121.000
sma uitgezonden. Via Mthenga Wabwino wordt in princi-
onderwijs op een laag peil staat en het percentage anal-
pe landelijk gewerkt aan bewustwording en toerusting
fabetisme relatief hoog is. Er is veel verborgen werkloos-
van de diverse kerken op het terrein van outreach to
heid. Veel Malawianen zijn peasant farmer waardoor zij
muslims. Verder wordt er hard gewerkt aan een Bijbelver-
nog aan de meest noodzakelijk levensbehoeften kunnen
taling in het Lomwe onder de nog steeds behoorlijk ge-
komen.
marginaliseerde bevolkingsgroep van de Lomwe. Ook in
De aidsepidemie heeft ook nog eens een belangrijk deel
het dunbevolkte noorden van Malawi zijn er nog veel
van de economisch productieve beroepsbevolking weg-
dorpen waar het Evangelie nog niet of nauwelijks is door-
gevaagd. Er wordt momenteel ingezet op omschakeling
gedrongen. Hier is de Livingstonia synode actief.
van de water intensieve maisteelt naar gewassen die betere resultaten opleveren. De oogsten zijn de laatste
In Malawi leeft 65,3% van de bevolking onder de armoe-
jaren slecht geweest, en er is voortdurend sprake van een
degrens. Malawi behoort tot de 20 armste landen ter
voedseltekort. Door gewijzigd monetair beleid is ook de
wereld. De afwezigheid van delfstoffen (alhoewel er in-
lokale munt, de kwacha, zeer sterk in waarde gedaald,
middels een aantal mijnbedrijven zeldzame aardmetalen
wat de situatie er op korte termijn niet beter op maakt.
ontdekt hebben en bezig zijn hiervoor de mijnrechten te verkrijgen), het ontbreken van een zeehaven, de traditio-
Partner
nele gerichtheid op de verbouw van thee en tabak op
Synod of Livingstonia
plantages, samen met het lage opleidingsniveau van de
De CCAP - de grootste protestantse kerk van Malawi - is
bevolking maken de economische situatie dramatisch.
sinds circa 1990 onze belangrijkste partner in het land.
Dat is met name zichtbaar op het platteland, waar het 2
Er zijn contacten met alle drie de synodes. Via de - klein-
Theological Education by Extension in Malwi (TEEM)
ste - Synod of Livingstonia in het noorden van het land
TEEM is een landelijke organisatie die zich richt op theo-
zijn we als GZB vooral betrokken bij de opbouw van de
logische trainingen voor leidinggevenden en andere be-
kerk aan het grondvlak (training van kader/predikanten-
langstellenden in de kerk. Het overkoepelende doel is om
opleiding en medische zorg/zorg voor kwetsbare kin-
alle christenen toe te rusten om God te dienen binnen en
deren), maar ook bij de ondersteuning van het ontwikke-
buiten de kerk.
len van strategisch beleid. Martijn en Anneke van den Boogaart en Tjerk en Marieke Visser zijn hier als zen-
Wells of Joy
dingswerkers respectievelijk sinds 2008 en 2012 aan ver-
De christelijke organisatie Wells of Joy heeft als doel
bonden.
mensen met aids en kwetsbare kinderen zorg en liefde te
In 2014 is er via Aris Hofland steun verleend aan de tim-
geven en concreet te helpen door het verstrekken van
mermansopleiding voor oudere weeskinderen. In novem-
basiszorg en voedselsupplementen. Ook heeft Wells of
ber zijn Hans en Gerrie Kasbergen voor een periode van
Joy twee dagcentra waar kinderen na schooltijd worden
minimaal twee jaar uitgezonden. Hans is werkzaam zijn
opgevangen. Jolanda Bontenbal is als vrijwilliger bij het
op het gebied van waterputten en sanitatie en Gerrie
programma betrokken.
verzorgt trainingen van kleuterschoolleidsters. Tidzalerana Shelter Blantyre Synod
Tidzalerana Shelter is een opvanghuis in de sloppenwijk
De Blantyre Synode is de grootste van de drie synodes;
Ndirande in Blantyre. In het huis wonen 13 tot 17 mensen
deze heeft relatief veel internationale partners die zich
die niet in staat zijn om voor zichzelf te zorgen. Het zijn
overwegend op het ontwikkelingsprogramma van de
mensen met een lichamelijke en/of geestelijke handicap
kerk richten. De GZB ondersteunt het theologisch onder-
of ernstige sociaal-psychische problemen. Wieke Schaaf-
wijs aan het Zomba Theological College (ZTC) met studie-
sma is destijds bij de opzet van het opvanghuis betrok-
beurzen. De Blantyre Synode participeert ook in TEEM.
ken geweest.
Verder richt onze steun zich op het programma van de kerk voor kwetsbare kinderen in de sloppenwijken van
Rol van de GZB per programma
Blantyre en omgeving. Ilse Visser is ook verbonden aan
Programma Gemeentevorming
de Blantyre synode voor het werk aan het Malawiaanse
Nominalisme en secularisatie (met name in de steden)
Bijbelgenootschap. In september is ds. Lieuwe Schaaf-
zijn ook in Malawi geen onbekenden meer. Algemeen
sma uitgezonden om vanuit Mangochi district het toe-
wordt erkend dat er sterke behoefte is aan theologische
rustingswerk onder de Yao’s ter hand te nemen.
toerusting: gemeenten zijn vaak groot, er zijn te weinig goed opgeleide predikanten en bij de plaatselijke leiding-
Nkhoma Synod
gevenden is de Bijbelkennis vaak zeer basaal.
Met deze synode is het minste contact. Wij ondersteu-
Bijgeloof en witchcraft spelen nog een grote rol. Er is
nen vijf studenten uit deze synode die studeren aan ZTC.
sprake van zowel een groot predikantentekort alsook onvoldoende Bijbelkennis bij leidinggevenden in de ge-
Serving In Mission (SIM) Malawi
meenten. In de Livingstonia synode wordt zowel via de
Samen met SIM Malawi participeert de GZB in Mthenga
inzet van Tjerk Visser (trainen van layleaders) en het stra-
Wabwino (Goede boodschapper), een organisatie die
tegisch plan spiritual health in de gemeenten waar Mar-
zich richt op bewustwording/toerusting van kerkleiders
tijn bij betrokken sterk ingezet op geestelijke verdieping
en gemeenten om moslims te bereiken met het Evange-
en toerusting. Ook is er specifiek aandacht voor zending/
lie. Met dit doel is Nico Bontenbal in 2010 uitgezonden
evangelisatie. In de afgelopen twee jaar zijn de meeste
als coördinator van dit programma.
zondagsschoolleiders getraind en wordt er ook nieuw zondagsschoolmateriaal geproduceerd.
The Bible Society of Malawi (BSM)
Laytraining is in het strategisch plan van de CCAP als ge-
Er is behoefte aan betrouwbare Bijbelvertalingen in de
heel benoemd als een van de grootste prioriteiten voor de
eigen taal. Met het oog daarop is Ilse Visser in 2008 als
komende jaren. TEEM levert hier op nationaal niveau een
coördinator/exegeet betrokken bij de Bijbelvertaalpro-
belangrijke bijdrage.
jecten van BSM in het Lomwe (1 miljoen sprekers) en een
Ook bij Nkhoma is sprake van onvoldoende predikanten
revisie in het Tumbuka (> 1 miljoen). Gerrit van Steenber-
en te grote gemeenten. Met onze steun kunnen vijf nieu-
gen coördineert vanuit Nederland als UBS translation
we predikanten worden opgeleid aan de 3-jarige opleiding
consultant de vertaalprojecten in Malawi en ook in Na-
van ZTC.
mibië, Botswana en Lesotho.
SIM: In Malawi zijn circa twee miljoen moslims. Mede door immigratie en actieve dawah (zending) is hun aantal groeiende. De kerken zijn hier in veel gevallen verlegen 3
mee en hebben soms de neiging hiervoor weg te kijken.
ding van de CCAP kunnen iedere twee jaar ongeveer 20
Mthenga Wabwino wil door middel van gerichte semi-
aidswezen opgeleid worden tot meubelmaker om zo in
nars de gezamenlijke kerken in Malawi helpen hun roe-
hun eigen levensonderhoud te voorzien.
ping in deze te zien en te helpen uitvoeren. Goede literatuurvoorziening hoort daarbij. De Blantyre synode heeft
Programma Leren en verbinden
assistentie gevraagd aan de GZB voor het werk onder de
Er vindt regelmatig informatie-uitwisseling plaats tus-
Yao’s.
sen TEEM, het TEE-programma van de IRM in Mozambi-
Het vertalen van de Bijbel in de eigen taal (Ellomwe en
que en ook het layleadersprogramma van de Livingstonia
Chiyao in het zuiden en Chitumbuku in het noorden van
synode.
Malawi) is misschien wel de meest pure vorm van zendingswerk. Capaciteitsversterking van vertaalteams bij
Programma Bewustwording
de nationale Bijbelgenootschappen en begeleiding van
Stages van artsen/verpleegkundigen in Ekwendeni Mis-
vertaalprojecten hoort daar voluit bij.
sion Hospital zijn een mogelijke optie. Stages bij het Tidzalerana gehandicaptenproject en een
Programma Dienst
gastdocentschap bij ZTC behoren in principe ook tot de
In het Ekwendeni Mission Hospital wordt medische zorg
mogelijkheden. In 2014 vond een korte termijn uitzen-
gegeven aan met name moeders en kinderen. Goede me-
ding plaats bij de carpentry opleiding in Ekwendeni.
dicijnverstrekking aan hen die het niet zelf kunnen betalen is een belangrijke voorwaarde om er als zendingszie-
De GZB onderhoudt contacten met alle drie de synodes
kenhuis te zijn voor de meest kwetsbaren. De medicij-
van de CCAP die zelf op een aantal terreinen een gespan-
nenprogramma’s helpen daarbij.
nen relatie met elkaar hebben. Mede daardoor zijn wij
Het aantal aidswezen is groot. De kerk ziet hier een taak
soms in staat om positieve initiatieven bij de ene synode
door middel van het opzetten van community based acti-
onder de aandacht te brengen van de andere synode.
viteiten in zowel de sloppenwijken als in de dorpen rond
Met name onderlinge afstemming en het delen van erva-
Blantyre. Vanuit lokale interkerkelijk initiatieven zijn er
ringen op het terrein van zowel laytraining als het werk
in de grootste sloppenwijk van Blantyre gehandicapten-
onder moslims zal in het komende jaar de aandacht heb-
projecten gestart (destijds o.a. Wieke Schaafsma) en een
ben. Daarnaast zal met name met de Livingstonia syno-
thuiszorgprogramma (o.a. Jolanda Bontenbal). Prakti-
de het komende jaar een plan van aanpak worden ge-
sche hulp dichtbij de mensen met een voluit Malawiaans
maakt ten aanzien van de gezamenlijk leervragen op het
bestuur.
gebied van discipelschap en missionaire gemeente zijn
Jeugdwerkloosheid en hiv/aids zijn grote problemen in
en de vraag hoe de jeugd blijvend te betrekken bij de
het noorden van Malawi. Via de houtbewerkingsoplei-
kerk.
Toelichting projecten per programma
Plannen 2015
Programma Gemeentevorming Al enige jaren financiert de GZB gedeeltelijk tien studiebeurzen van
De steun zal dit jaar op hetzelfde - beperkte -
theologiestudenten uit de CCAP Blantyre Synod en CCAP Nkhoma
niveau worden voortgezet.
Synod aan de gezamenlijke predikantenopleiding van Zomba Theo-
Goed om deze belangrijkste theologische op-
logical College (ZTC). Met deze bijdrage wordt zowel het onderwijs
leiding in Malawi te blijven steunen (evt. mo-
van ZTC gesteund als een bijdrage geleverd aan de opbouw van de
gelijkheid van gastdocent, junior docent).
gemeente in deze twee synodes. TEEM verzorgt theologische toerustingscursussen (diploma en
In 2015 zal een bijdrage gegeven worden aan
certificaat) voor leidinggevenden en andere belangstellenden in de
de inmiddels in de lokale taal vertaalde cursus-
kerk. Het gebouw in Zomba werd te klein om alle trainingen die
sen op certificaat niveau. Voor veel kerken is
daar gegeven worden op een kwalitatief goed niveau aan te bieden,
dit de eerste cursus die zij in de lokale taal
daarom heeft de GZB in 2014 bijgedragen aan de koop van een
kunnen aanbieden.
nieuw gebouw op goede locatie. Al enige jaren steunen wij het capaciteitsverbeteringsproject van
In 2015 zal worden doorgegaan met deze pro-
de CCAP Livingstonia Synode. De focus van de door de GZB onder-
jecten en zullen cursussen opnieuw naar nieu-
steunde activiteiten binnen dit project ligt op geestelijke groei.
we gemeenten worden uitgebreid. De volgen-
Martijn van de Boogaart is nauw betrokken bij deze activiteiten. In
de plannen staan onder meer op de rol:
2014 is de training voor Bijbelstudiegroepsleiders verder uitgerold naar weer 50 nieuwe gemeenten. Verder wordt er nog gewerkt aan
Verder opschalen van het Bijbelstudietrainingsprogramma naar alle gemeenten
4
het herzien van liturgie en is er een start gemaakt met het herzien van de kerkorde. De presbyteriaanse kerk in het noorden van Mala-
van de synode;
Uitbreiden van het Bible revolving fund in
wi groeit snel en het aantal gemeenten is de laatste 35 jaar ver-
de gemeenten om zo de beschikbaarheid
achtvoudigd! De verwachting is dat deze groei de komende jaren
van Bijbels in de rurale gebieden te verg-
verder doorzet. In 2014 zijn de eerste onderzoeken gedaan naar de
roten;
belangrijkste thema's waar de komende jaren de aandacht naar uit zal gaan. Naast het synodewerk ondersteunen wij ook werk van diverse departementen van deze synode. Zo is Tjerk Visser werkzaam voor
Ontwikkeling van een strategie zodat alle gemeenten in 2016 hun eigen strategie hebben;
Ontwikkeling van een strategie voor de
het ‘Lay Training Centre’. Wij ondersteunden het werk van deze
Basic Elder School om alle gemeenten te
afdeling in 2014 met bijdragen voor het uitrollen van het algemene
bereiken in 2015;
trainingsprogramma voor ouderlingen en diakenen en het ontwik-
De ontwikkelde Bijbelstudiemethode om
kelen van de verdiepingscursus ‘pastorale zorg’.
jeugdleiders te trainen om voor jeugd-
Ook ondersteunen wij de afdeling ‘Jeugd’. Er zijn in het synodege-
groepen op een aansprekende en motive-
bied jongerengroepen in 195 gemeenten, waar bij elkaar 27500 jon-
rende wijze Bijbelstudie te organiseren
geren bereikt worden. Het blijkt echter dat veel jongeren de kerk
zal in meer gemeenten worden geïntrodu-
verlaten en dat er weinig participatie is van de jeugd in activiteiten van de kerk. Met assistentie van Martijn van den Boogaart is er een goede Bijbelstudiemethode ontwikkeld die in het hele gebied van de Synode gebruikt wordt. Met onze bijdrage van 2014 is er op grond van deze studiemethode materiaal ontwikkeld om 64 jeugdleiders te trainen om voor jeugdgroepen op een aansprekende en motiverende wijze Bijbelstudie te organiseren. De getrainde leiders trainen zelf weer anderen, waardoor uiteindelijk alle jeugdgroepen bereikt moeten worden. De afdeling ‘Zending en evangelisatie’ ondersteunt de evangelisatiecomités van de 25 presbyteries van de synode jaarlijkse met het voeren van een evangelisatiecampagne en de benodigde follow-up. In 2014 verzorgde de afdeling o.a. drie grote evangelisatieevenementen en adviseerde bij het vormgeven van verschillende Bijbelstudiegroepen. Naast de steun voor dit programma steunt de
ceerd;
Verder zal de training on the job beginnen van de in 2014 benoemde toekomstige capacity development officer (opvolger van Martijn);
Het zendings- en evangelisatiewerk zal zich meer gaan richten op discipelschap en minder op grote rally’s. Hierbij zal ook teruggegrepen kunnen worden op de geleerde lessen bij de IZB tijdens het delegatiebezoek september 2014;
Mthenga Wabino zal een vervolgseminar verzorgen over MtM samen met mission en evangelism department.
GZB ook het speciale evangelisatieprogramma dat gericht is op ‘andersgelovigen’. In verschillende regio’s van Malawi is er een toenemende aanwas van moslims uit onder meer de Golfregio in het Midden-Oosten. In de Synode zijn daarom verschillende taskforces 'Islam' geformeerd. Onder verantwoordelijkheid van deze TF's worden een aantal gemeenten begeleid in evangelisatie onder moslims. In 2014 hebben drie predikanten Mangochi bezocht om daar ter plekke van de lokale christenen te leren hoe het Evangelie met moslims gedeeld kan worden. De predikanten verwerken hun ervaringen in een programma waarmee ze de gemeente in hun classis adviseren hoe evangelisatie onder moslims goed vormgegeven kan worden. Met een extra bijdrage van de Hervormde Vrouw, konden we in 2014 ook het werk van de vrouwenvereniging van dit kerkgenootschap steunen. De vrouwenvereniging is een belangrijke pijler in de kerk, want door de vrouwen worden veel pastorale en diaconale activiteiten ontwikkeld. Er zijn zo’n 45.000 vrouwen lid van de vrouwenvereniging. De 25 coördinatoren van de bond worden met onze bijdrage getraind in leiderschapsvaardigheden, het leiden van een Bijbelstudie en het ontwikkelen van programma’s. SIM Malawi heeft samen met de GZB het initiatief Mthenga Wabwino (MW) in het leven geroepen. MW heeft als doel om lei-
Dit jaar moeten er concrete stappen worden gezet op het gebied van het versterken van de 5
ders en gemeenteleden van protestantse kerken in Malawi toe te
organisatie: er moet een Malawiaanse collega
rusten om zo effectief mogelijk moslims te bereiken met het Evan-
worden benoemd die verder zal worden opge-
gelie. Nico Bontenbal is coördinator van het project. De toerusting
leid en/of er zal een extra missionary (via SIM)
gebeurt voornamelijk via de trainingen die lokaal georganiseerd
moeten worden geworven voor met name het
worden. In 2014 is er opnieuw een grote conferentie gehouden
werk onder vrouwen. Daarnaast heeft uitbrei-
waar 700 kerkleiders aan deelgenomen hebben. Daarnaast zijn op
ding van het aantal facilitators en verbreding
vier verschillende plekken seminars georganiseerd waar zo’n 1000
en versterking van de financiële basis priori-
lokale vrijwilligers getraind werden. Ook zijn er gemeenten bezocht
teit.
die zich met evangelisatie onder moslims bezighouden en zijn er 40
Tenslotte is goede onderlinge afstemming
trainers getraind die op hun beurt zelf trainingen gaan verzorgen.
met en wederzijdse ondersteuning van het
Het materiaal dat nodig is voor al deze activiteiten, is door MW zelf
werk onder de Yao’s vanuit de Blantyre synode
gemaakt. Positief is dat het netwerk van Mthenga Wabwino ge-
een aandachtspunt.
staag groeit, en dat er met veel kerkgenootschappen en andere organisaties een echt platform voor evangelisatie onder moslims groeit. Ds. Lieuwe Schaafsma is in september 2014 uitgezonden voor het
Na oriëntatie en een aanvullende taalstudie
toerustingswerk werk onder moslims vanuit de CCAP, Blantyre sy-
zal begin 2015 een werkplan worden gemaakt
node. Hij zal daar werken met de plaatselijke gemeenten van de
voor het komende jaar. Training van kerkelijke
CCAP in twee presbyteries in het Yao gebied rond Mangochi.
gemeenten en voorgangers zal daarvan een belangrijk onderdeel zijn.
Gerrit van Steenbergen is als Global Translation Advisor verbonden
Twee keer per jaar vindt overleg plaats met
aan de United Bibles Societies. Hij adviseert en superviseert de
Gerrit van Steenbergen. Het afgelopen jaar
Bijbelvertaalprojecten van de nationale Bijbelgenootschappen in
zijn diverse projecten afgerond (NT Ellomwe,
Malawi, Namibië, Botswana en Swaziland. Doel is om te komen tot
gehele Bijbel in het Yao) terwijl de andere pro-
kwalitatief goede en betrouwbare vertalingen van de Bijbel die
jecten nog doorlopen. De werkdruk bij de UBS
voldoen aan de hoogste standaards van de UBS in de lokale talen
is hoog, mede vanwege het tekort aan transla-
van de genoemde landen.
tion advisors.
Ilse Visser is verbonden aan de Bible Society Malawi. Sinds 2005 is
Ilse hoopt t/m 2017 bezig te kunnen zijn met
hier gewerkt aan de Bijbelvertaling in het Elhomwe. Er zijn onge-
de vertaling van het Oude Testament (haar
veer 900.000 Malawianen die Elhomwe spreken. In 2013 was de
contact is in eerste instantie verlengd met
vertaling van het NT klaar. In oktober j.l. was de officiële presenta-
twee jaar (2015/2016) en ligt qua planning
tie van het NT: een feestelijke gebeurtenis. 5000 exemplaren van
steeds goed op schema. In het komende jaar
dit Nieuwe Testament zijn inmiddels gedrukt en deze zijn in het
zal een besluit genomen worden of zij voorlo-
laatste kwartaal van 2014 verkocht. Daarnaast hebben wij in 2014
pig in Malawi zal blijven werken of dat het
bijgedragen aan het inspreken en opnemen van vier vertaalde NT
werk vanuit Nederland zal worden voortgezet.
boeken en het verspreiden van 100 audiocassettes waarop deze boeken zijn te beluisteren. Met deze audiocassettes kunnen Elhomwe mensen bereikt worden die analfabeet zijn en dus zelf geen Bijbel kunnen lezen. Dit is van groot belang, omdat naar schatting wel een 1/3 van de bevolking niet kan lezen en schrijven. Programma Dienst De afdeling ‘gezondheid en ontwikkeling’ van de CCAP Blantyre
Het betreft hier een groot programma waar
Synod heeft een uitgebreid programma voor kinderen in sloppen-
diverse andere internationale donoren bij be-
wijken en arme rurale gebieden die (half)wees zijn. Er zijn speciale
trokken zijn. Mede omdat onze bijdrage be-
dagcentra gebouwd waar de jongste kinderen eten krijgen en waar
trekkelijk gering en de rapportage niet altijd
ontwikkelingsspelletjes gedaan worden. De wat ouderen onder hen
even transparant is, zal de steun aan dit pro-
gaan overdag naar school. Zij krijgen een beurs voor verder onder-
gramma aan het einde van dit jaar beëindigd
wijs (lagere school, middelbare school en beroepsonderwijs). Er
worden. De bestaande verplichtingen voor
wordt hard gewerkt om de oudere dagcentra zoveel mogelijk zelf-
2015 zullen uiteraard worden nagekomen.
sturend te maken, en zo ruimte te creëren om nieuwe centra op te zetten. In totaal moeten er in en rond Blantyre ca. 30 centra ko6
men. De bijdrage van de GZB is in de periode 2014/2015 in het bijzonder bestemd voor vaktrainingen aan de oudere jeugd (vanaf 14 jaar), zodat zij hun eigen inkomsten kunnen gaan genereren. Daarnaast hebben we ook bijgedragen aan de aankoop van fietsen en verzorgingsartikelen voor de dagcentra. Onder CCAP Livingstonia Synod valt ook het missieziekenhuis te
Ook in 2015 willen we een bijdrage leveren aan
Ekwendeni. Anneke van den Boogaart-Snoep is als arts verbonden
de salarisoptopping van de Malawiaanse gy-
aan dit ziekenhuis. In 2014 hebben wij het ziekenhuis ondersteund
naecoloog. Als toegewijd christen is zij een
met een bijdrage voor medicijnen, waardoor deze voor een geredu-
voorbeeld voor de staf. Met voldoende medicij-
ceerde prijs aan armlastige patiënten verstrekt kunnen worden.
nen voor chronisch zieken wordt een bijdrage
Ook financierden wij het programma waarbij chronisch zieke men-
geleverd aan de zorg voor de mensen die thuis
sen thuis bezocht en gesteund worden. Ook gaven wij salarisonder-
onder primitieve omstandigheden verpleegd
steuning voor een vakkundige Malawiaanse gynaecoloog, die in het
worden. Met onze bijdrage aan de ARV kliniek
zendingsziekenhuis veel minder verdient dan in een regulier zie-
zal deze naar verwachting in 2015 worden vol-
kenhuis. Met een extra budgettaire bijdrage konden we het zieken-
tooid. Hiermee zal de zorg aan aidspatiënten
huis helpen aan een nieuwe ambulance, die dringend nodig was
sterk verbeterd worden.
voor zowel het reguliere werk als de palliatieve hulpverlening. In Ekwendeni staat ook de blindenschool van CCAP Livingstonia.
Met het nog resterende geld van zowel Cypres-
Met een bijdrage van de GZB, en zowel financiële als fysieke onder-
sa als GZB zal het stafhuis voor de teacher
steuning van stichting Cypressa is er in 2013 en 2014 hard gebouwd
worden voltooid en kan de watervoorziening
aan slaapzalen voor de 20 kinderen die nog geen 12 jaar zijn. Zij
worden verbeterd.
slapen nu samen met de tieners, vaak met meer kinderen in één bed. In het nieuwe situatie krijgen alle kinderen een eigen bed, in een slaapzaal met eigen leeftijdsgenoten. Op hetzelfde terrein in Ekwendeni organiseert het opleidingscen-
In 2015 wordt gestart met een nieuwe 2-jarige
trum van CCAP Livingstonia Synod een tweejarige houtbewerkings-
cursus voor meubelmaker. Tegelijkertijd wor-
opleiding voor weesjongeren. 15 tot 20 wezen leren hier het meu-
den ze toegerust in hun persoonlijk geloof.
belmakersvak, zodat zij daarna in principe in hun eigen levenson-
Dit project loopt erg goed en praktisch alle
derhoud kunnen voorzien. De GZB betaalt een groot deel van de
afgestudeerden hebben na afloop een baan
kosten die hiermee gemoeid zijn. Ook heeft de GZB in 2014 de bouw
gevonden.
van een kleine woning gefinancierd, dat gebruikt kan worden om projectvrijwilligers te huisvesten of dat verhuurd kan worden om zo projectinkomsten te genereren. In het Tidzalerana shelter in Blantyre worden 13 tot 17 gehandicapten permanent opgevangen. De GZB financiert dit project met een bijdrage in de kosten en levensonderhoud van de bewoners. Wells of Joy helpt mensen die ziek zijn of in ellendige omstandighe-
Onze bijdrage wordt dit jaar wat terugge-
den moeten leven. Het werk van Wells of Joy kent een veelheid aan
bracht en gestimuleerd zal worden ook andere
activiteiten, met als kerngebieden preventie, zorg en het bieden
sponsors te vinden voor dit werk.
van toekomstperspectief. Het project wordt uitgevoerd in 17 dor-
Onze bijdrage wordt op het bestaande niveau
pen die grenzen aan Blantyre. De bijdragen van de GZB zijn vooral
gehandhaafd en samen met Jolanda Bonten-
bedoeld voor de ca. 70 met hiv/aids geïnfecteerde kinderen en hun
bal zal onderzocht worden of aanvullende
families. Wells of Joy zorgde in 2014 met onze bijdrage voor voe-
personele assistentie vanuit Nederland ge-
dingssupplementen, medicijnen, ziekentransport naar het zieken-
wenst is.
huis, schooluniformen en andere schoolspullen, trainingen, reparaties aan woonverblijven en ontmoeting van jongeren met counseling en vaardigheidstrainingen. Toelichting werkers Martijn van den Boogaart heeft een belangrijke bijdrage kunnen
Martijn zal doorgaan met het verder helpen
leveren aan het uitrollen van het programma voor Bijbelstudie in
uitwerken en uitrollen van het strategisch
de gemeenten. Doelstelling is om uiteindelijk in elke ‘straat’ een
plan in de gemeenten, met name op het 7
Bijbelkring te starten. Mede op basis van de ervaringen in het pro-
gebied van spiritual health (zie ook hierboven
gramma Strategic Planning for congregations, is een Bijbelstudie-
onder Livingstonia synod). Daarnaast zal de
methode ontwikkeld die past in de Malawiaanse context. Met een
verdere begeleiding en coaching van zijn coun-
serie workshops wordt beoogd om in alle gemeentes in 3 presbyte-
terpart, rev. Kumwenda, de aandacht hebben
ries tenminste 1 Bijbelkring te starten. De eerste resultaten zijn
en zal er een plan gemaakt worden voor de
positief. Inmiddels is begonnen met het opschalen van het pro-
overdracht als Martijn en Anneke medio 2016
gramma naar 3 extra presbyteries.
naar Nederland hopen terug te keren.
Daarnaast is hij via de taskforce Ministers and Leadership training onder andere nauw betrokken geraakt bij de bezinning op de toekomst van de Theological College in Ekwendeni. De uitkomsten daarvan worden nu gebruikt in bredere werkgroepen voor Zomba Theological College. In het Ekwendeni ziekenhuis richt Anneke van den Boogaart zich
Hoofddoel voor Anneke blijft het verbeteren
naast de dagelijkse patiëntenzorg op kwaliteitsverbetering van het
van de kwaliteit van medische zorg in brede
ziekenhuis. Zo zijn er een aantal protocollen en formulieren ont-
zin. Door het superviseren van clinical officers
wikkeld die het mogelijk maken als team meer gestructureerd te
en afdelingen zoals de apotheek, wordt de
werken.
zorg voor patiënten daadwerkelijk verbeterd.
Zo is er inmiddels een maandelijkse vergadering voor het team dat
De bouw van de ARV-kliniek zal ook de nodige
ART verstrekt. Op deze manier konden problemen van inhoudelijke
tijd en aandacht vergen. Dit jaar zal ook een
en praktische aard besproken worden. Naar aanleiding van deze
besluit moeten worden genomen voor de over-
vergaderingen en lobbyen is de kliniek verhuisd naar een grotere
dracht, c.q. opvolging als Anneke DV 2016 naar
ruimte, krijgen cliënten meer persoonlijke aandacht en is er nu aan-
Nederland hoopt terug te keren.
dacht voor kinderen en tieners met hiv. De basistraining van 9 modules voor layleaders en kerkenraden die
Tjerk zal het komende jaar verder gaan met
onder leiding van Tjerk Visser is ontwikkeld is in 2013 gereedgeko-
het ontwikkelen van het verdiepingsmateriaal
men en inmiddels ook positief geëvalueerd door de pilotgemeen-
van de diverse modules van de basiscursus en
ten. In de pilotgemeenten functioneerde een trainingscommissie
het trainen van de trainers in de diverse modu-
die de trainers monitort en het trainingsprogramma ter plekke co-
les. In de loop van het jaar zal gezocht worden
ördineert. De onderwerpen variëren van Preken, Pastoraat, Financi-
naar een persoon die een jaar lang met Tjerk
ën & Rentmeesterschap tot Bijbelkennis en Evangelisatie. Met deze
mee gaat lopen, learning on the job, om te
basistraining is een belangrijke stap gezet in het gestructureerd
zijner tijd de taak van Tjerk te kunnen overne-
verbeteren van de opleiding van layleaders in de kerk. Inmiddels
men.
wordt ook gewerkt aan het verdiepingsmateriaal van de 9 modules. Het onderwerp ‘preken’ heeft daarbij prioriteit gekregen. Marieke Visser is als vrijwilligster betrokken geraakt bij de School
Marieke zal haar werkzaamheden voorzetten
of the Blind in Ekwendeni. Belangrijk aandachtspunt was het ver-
als vrijwilligster in het thuiszorgprogramma in
beteren van de vaak erbarmelijke huisvesting van de jongere leer-
de dorpen van het palliatieve care programma
lingen. Marieke speelde een belangrijke coördinerende rol bij de
van het ziekenhuis. Daarnaast zal zij een coör-
realisatie van de bouw en een nieuwe slaapzaal in samenwerking
dinerende rol spelen bij de twee projecten die
met de Nederlandse stichting Cypressa. Verder werkt ze als vrijwil-
dit jaar op stapel staan bij de blindenschool
ligster in het thuiszorgprogramma in de dorpen van het palliatieve
(huisvesting teacher en verbeterde watervoor-
care programma van het ziekenhuis.
ziening).
Met name in de tweede helft van het jaar heeft Nico Bontenbal
Nico zal het komende jaar een plan uitwerken
vanuit de diverse kerken meer verzoeken gekregen voor trainingen
ter versterking van de organisatie: zowel van
op het gebied van outreach onder moslims. Na een langere periode
de financiële basis van MW alsook de persone-
van werken aan bewustwording en netwerken lijkt er nu een nieu-
le bezetting. De komst van zowel een Mala-
we fase aangebroken te zijn in het werk. Met name de CCAP Blanty-
wiaanse medewerker alsook een extra SIM
re synode in het zuiden stelt zich actiever op. Daarnaast kon voor
missionary voor het werk onder vrouwen zul-
het eerst een training worden gegeven voor predikanten in het
len daarbij belangrijke onderdelen zijn.
noorden (Livingstonia synode). 8
Jolanda Bontenbal heeft zich in het afgelopen jaar als vrijwilligster
Na het vertrek van de coördinator van Wells Of
ingezet in het programma van Wells of Joy. Naast het meer ver-
Joy zal Jolanda wat meer organisatorische ta-
pleegkundige werk kon zij ook een waardevolle bijdrage leveren
ken op zich nemen.
aan de Bijbelstudies en de counseling van de zieke en kwetsbare medemens. Belangrijke mijlpaal in het werk van Ilse Visser was het gereedko-
Ilse zal het komende jaar verder gaan met de
men van de vertaling van het Nieuwe testament in het Lomwe. In
vertaling van het O.T. in het Lomwe. Begin van
oktober vond de officiële launching plaats en eind 2014 zal de ge-
het jaar zal een besluit moeten worden geno-
drukte versie beschikbaar komen voor het publiek. Al met al een
men om het werk ofwel in Malawi ofwel vanuit
belangrijk resultaat om dankbaar voor te zijn. Vanwege de zorgen
Nederland voort te zetten.
om hun te vroeg geboren zoontje Quinn zijn Arjan en Ilse tot begin 2014 in Johannesburg geweest. Na afloop van het zwangerschapsverlof is zij voor 0,6 fte gaan werken. Gerrit van Steenbergen heeft zijn eerste twee jaar in zijn nieuwe
In de werkzaamheden van Gerrit zullen naar
functie gefunctioneerd als Global Translation Advisor van de UBS
verwachting geen bijzondere wijzigingen op-
vanuit Nederland.
treden; hij blijft ook betrokken bij het Lomwe
In dat kader heeft hij - naast het werken op afstand per computer
Bijbelvertaalproject. De UBS is zeer tevreden
en skype - regelmatig bezoeken gebracht aan de diverse vertaal-
over zijn inzet.
teams en geeft hij ook gerichte trainingen om de deskundigheid van de lokale teams en de vertalers verder te vergroten. Aris Hofland is begin 2014 voor een jaar uitgezonden om een extra
Zowel Hans en Gerrie Kasbergen als Lieuwe en
input te geven aan de lessen aan de meubelmakersopleiding in
Wieke Schaafsma hopen in 2015 daadwerkelijk
Ekwendeni. Hij is in december teruggekeerd. De rapportage is posi-
te beginnen en zullen hun werkplannen gaan
tief.
invullen.
Evaluatie In zowel Malawi als Mozambique zijn diverse organisaties - mede gesteund door de GZB - bezig met theologische toerusting aan layleaders. Meer onderlinge afstemming en het delen van lessons learnt en ook beschikbare materialen in een mini-conferentie wordt overwogen.
9
