Making Sense van Big Data • Sensemaking®
Ir Chrétien Gerrits
transparent design t bright strategies
Presentatie •
even voorstellen: Material TAT
•
Big Data
•
waarom Sensemaking® bij Big Data
•
voorbeelden wereldwijd
•
demonstratieprojecten Sensemaking® bij NS
•
toepassingen verkeerssector
© Material TAT or TOP innosense or Patent Pending Cognitive Edge PTY.
Even voorstellen eenvoudig & vanzelfsprekend maken van complexe diensten/organisaties •
ontwerp produkten + diensten
•
ontwerp databases + onderzoek
•
ontwerp organisaties / strategie / beleid
disruptieve innovatie
transparent design t bright strategies
samenwerken sensemaking/verkeersector
© Material TAT or TOP innosense or Patent Pending Cognitive Edge PTY.
Big Data
dit is de belofte van
database 44 database database 4 database 4
database 1
koppeling databases
database 3
database 2
+
slimme statistiek zoekalgoritmes vinden correlaties
onverwachte uitkomsten ‘predictive analyses’ = toekomstvoorspelling ‘disruptive analyses’ = onverwachte innovatie © Material TAT or TOP innosense or Patent Pending Cognitive Edge PTY.
Big Data
klopt deze belofte?
database 44 database database 4 database 4
database 1
koppeling databases
database 3
database 2
+
slimme statistiek zoekalgoritmes vinden correlaties
onverwachte uitkomsten ‘predictive analyses’ = toekomstvoorspelling ‘disruptive analyses’ = onverwachte innovatie © Material TAT or TOP innosense or Patent Pending Cognitive Edge PTY.
Big Data - complexiteit neemt toe data project X
database 346 vodafone-tomtom
database 4890 commodity database 10239 gladheidsmeting
klopt deze belofte?
database 44 database database 4 database 4
database 3890 in-car data Audi database 1
koppeling databases
database 3 GOVI
database 2 database 967 parkeerbeheer gemeente x
+
slimme statistiek
onverwachte uitkomsten
zoekalgoritmes vinden correlaties database 199
database 13
database 1890 verkeersongevallenregistratie politie-snelheid database 29
‘predictive analyses’ = toekomstvoorspelling ‘disruptive analyses’ = onverwachte innovatie
ziektekostenverzekering database 634 © Material TAT or TOP innosense or Patent Pending Cognitive Edge PTY.
Big Data - complexiteit neemt toe data project X
database 346 vodafone-tomtom
database 4890 commodity database 10239 gladheidsmeting
belofte zou kunnen falen?
database 44 database database 4 database 4
nachtmerrie van elke overheid/organisatie
database 3890 in-car data Audi database 1
koppeling databases
database 3 GOVI
database 2 database 967 parkeerbeheer gemeente x
+
slimme statistiek
onverwachte uitkomsten
zoekalgoritmes database 199
database 13
database 1890 verkeersongevallenregistratie politie-snelheid database 29
‘predictive analyses’ = toekomstvoorspelling foute toekomstvoorspellin ‘disruptive analyses’ = onverwachte hopeloze innovatie innovatie
ziektekostenverzekering database 634 © Material TAT or TOP innosense or Patent Pending Cognitive Edge PTY.
Big Data - wat zegt de wetenschap •
‘maak de schaal groot genoeg en je vindt altijd wat interessants’ •
er is significante correlatie aangetoond tussen bijv. •
resultaten van een American Footballteam en prestaties economie USA
•
mensen met sterrenbeeld weegschaal en grote kans op dijbeenbreuk (Toronto ziekenhuis) bronnen: onderzoekers Danah Boyd en Kate Crawford (USA), prof David Hand (UK), Nassim N Taleb (USA); dit principe heet ‘apophenia’
© Material TAT or TOP innosense or Patent Pending Cognitive Edge PTY.
Big Data - dus is de centrale vraag •
hoe kom je tot betekenisvol ontwerp? •
paradox: hoe bigger de big data, hoe groter de kans dat de Keizer weinig kleren aanheeft
•
•
voorspelbaar, nietszeggend onderzoek, of plank mis slaand
•
‘data=dom’; context ontbreekt; zonder context geen betekenis
dit is overigens ook een achilleshiel bij little data-projecten voorbeeld uit eigen ervaring
© Material TAT or TOP innosense or Patent Pending Cognitive Edge PTY.
Voorbeeld uit eigen ontwerppraktijk
ANWB praatpaal • onderzoeken ANWB-KPN-Rijkswaterstaat: vorige model voldoet goed •
eigen ‘sensemaking’: vorige model was te hoog voor veel mensen © Material TAT or TOP innosense or Patent Pending Cognitive Edge PTY.
gevolg: véél beter produkt •
• toegankelijk voor groot en klein • geen gebruiksaanwijzing • eenvoudige opbouw: onverwachte • kostenbesparing 60% uitkomsten • onderhoudskostenbesparing 70% • duurzaam: cradle to cradle • duurzaam: tijdloze vormgeving © Material TAT or TOP innosense or Patent Pending Cognitive Edge PTY.
Presentatie •
even voorstellen: Material TAT
•
Big Data
•
waarom Sensemaking® bij Big Data?
•
voorbeelden wereldwijd
•
demonstratieprojecten Sensemaking® bij NS
•
toepassingen verkeerssector
© Material TAT or TOP innosense or Patent Pending Cognitive Edge PTY.
Sensemaking® •
biedt de kans te vinden wat vooraf niet in de database stond •
voegt context en impact toe = voegt betekenis toe
•
gebruikt verhaal+duiding van mensen zelf, ipv van vooringenomen onderzoeker/ontwerper/producent (bias)
•
unieke tool voor duiding outliers (uitzonderingen in uw onderzoeksdata) •
dat zijn de data waar u tot op heden niets mee kon
juist in uitzonderingen ligt de kiem voor onverwachte innovatie (betere regelgeving, handhaving, verkeersveiligheid, klantbenadering, etc)
onverwachte uitkomsten
© Material TAT or TOP innosense or Patent Pending Cognitive Edge PTY.
Title Text
outlier-data uit verkeerslussen (NDW) snelheidsduivels! bent u ook niet benieuwd naar de achterliggende verhalen?
© Material TAT or TOP innosense or Patent Pending Cognitive Edge PTY.
Achtergrond •
ontwikkeld vanuit nieuwe wetenschappen als taal-, neuro-, complexiteitswetenschappen •
•
oorsprong Santa Fé Instituut en IBM USA
grote vlucht in Verre Oosten en USA, UK, Australia •
bijv. grootschalige toepassing in Singapore •
grootschalige realtime dialogen en impactmetingen met burgers/stakeholders mbv internet, social media
•
•
o.a. voor wetgeving, economische ontwikkeling, planologie, terrorismebestrijding
Nederland •
begin in zorgsector, overheid en voeding
•
eerste projecten verkeer lopen nu bij NS © Material TAT or TOP innosense or Patent Pending Cognitive Edge PTY.
Grip op complexiteit •
Sensemaking kan op diverse wijzen gebruikt worden in verkeerssector: •
tool voor betekenisvol database/onderzoek/verkeersmodel-ontwerp
•
tool voor betekenisvol algoritme-ontwerp
•
sensemaking-data als integraal realtime deel van databases/verkeersmodel
•
bijv. voor rijk, provincies, gemeenten, NDW, NDOV, TLS/OV chipkaart, 9292, RWS, vervoerders, parkeerbeleid, IBM, etc
•
voor zowel big data als little data ontworpen mbv sensemaking slim verkeersmodel/verkeersontwerp
database 1 ontworpen mbv sensemaking database 3 bevat realtime sm-data database 2
ontworpen mbv sensemaking
slimme statistiek zoekalgoritmes slim onderzoek
bijvoorbeeld voor OV chipkaart, NDW parkeerbeleid, innovatie klanttevredenheid beheer en onderhoud
onverwachte uitkomsten
doorstroming lokale verkeersveiligheid, klantenfeedback © Material TAT weginformatie, or TOP innosense or Patent Pending Cognitive Edge PTY. etc.
Opzet Sensemaking onderzoek •
online vertelpunt •
website of app, verwijzing via twitter, facebook,, email, nieuwsbrief, websites, etc. n.a.v. je lokatie (trein, bedrijventerrein, etc), lidmaatschap, tweet, etc.
•
uitlokkingsvraag •
vraagt naar recente concrete ervaring (gebeurtenis) in een context die een persoonlijke of emotionele component heeft
•
duidingsvragen •
•
kwantitatieve data •
•
gebruiker duidt zélf zijn ervaring adhv slimme duidingsvragen
bijv. via koppeling databases
sensemaking-database wordt realtime gevuld met relevante gebeurtenissen die betekenis (impact/context) uitdrukken aan uw produkt/dienst/organisatie © Material TAT or TOP innosense or Patent Pending Cognitive Edge PTY.
Opzet Sensemaking onderzoek •
online vertelpunt •
website of app, verwijzing via twitter, facebook,, email, nieuwsbrief, websites, etc. n.a.v. je lokatie (trein, bedrijventerrein, etc), lidmaatschap, tweet, etc.
voorbeeld verwijzing naar online vertelpunt via twitter
© Material TAT or TOP innosense or Patent Pending Cognitive Edge PTY.
Opzet Sensemaking onderzoek •
uitlokkingsvraag •
vraagt naar recente concrete ervaring (gebeurtenis)
v
in een context die een persoonlijke of emotionele component heeft voorbeeld uitlokkingsvraag:
voorbeeld ‘verhaal’:
Stel u komt straks thuis, wat zou u uw
“We zaten rustig achterin. Tot er een dronken
huisgenoot vertellen wat u is opgevallen
vent binnenkwam. Hij maakte herrie en daar
aan de reis die u vandaag hebt gemaakt?
hebben we een paar keer wat van gezegd. Toen kregen wij en niet hij de wind van voren van de chauffeur. Het is niet eerlijk. Beetje opletten voortaan!”
Geef uw verhaal een treffende titel
Wij deden toch niets!
© Material TAT or TOP innosense or Patent Pending Cognitive Edge PTY.
Opzet Sensemaking onderzoek •
uitlokkingsvraag •
vraagt naar recente concrete ervaring (gebeurtenis)
v
in een context die een persoonlijke of emotionele component heeft
Stel u komt straks thuis, wat zou u uw huisgenoot vertellen wat u is opgevallen aan de reis die u vandaag hebt gemaakt?
“Weer was die spitsstrook tussen Barneveld en Amersfoort dicht terwijl er een file was. Zitten ze te slapen? Stom gewoon. Als ik dat geweten had was bij Barneveld-Noord op de trein gestapt. Waarom doen die grote verwijsborden langs de weg naar de trein het trouwens niet? Al jaren. Geldverspilling. Tja, als je erbij stil staat...
Geef uw verhaal een treffende titel
als je erbij stil staat...
© Material TAT or TOP innosense or Patent Pending Cognitive Edge PTY.
Opzet Sensemaking onderzoek •
duidingsvraag antwoord: sleep het ruitje naar de voor jou gevoelsmatig juiste plek op de triad (driehoek)
Vervelend, maar geen grote ramp
© Material TAT or TOP innosense or Patent Pending Cognitive Edge PTY.
Sensemaking analyse •
samengevoegde duidingsinfo elk stipje is een verhaal
Duidelijk is te zien dat een behoorlijk deel van de vertellers aangeeft te overwegen om over te stappen op een andere vorm van vervoer terwijl er (linksonder) geen verhalen zijn over wat het betekent voor de mensen op de bestemming. Door nu een aantal verhalen te selecteren kan worden achterhaald welke gebeurtenissen als een ramp worden ervaren en welke tot
Vervelend, maar geen grote ramp Vervelend, maar geen grote ramp
afhaken leiden. © Material TAT or TOP innosense or Patent Pending Cognitive Edge PTY.
Sensemaking analyse Titels van geselecteerde verhalen Bus weer te vroeg vertrokken Ik voelde me niet prettig Wij deden toch niets! Waarom mag dat nou niet? Ben toch niet gek!
Individuele verhaal “We zaten rustig achterin. Tot er een dronken vent binnenkwam. Hij maakte herrie en daar hebben we een paar keer wat van gezegd. Toen kregen wij en niet hij de wind van voren van de chauffeur. Het is niet eerlijk. Beetje opletten voortaan!”
Vervelend, maar geen grote ramp
© Material TAT or TOP innosense or Patent Pending Cognitive Edge PTY.
vb complexere analyse - winkeldiefstal Melbourne amateur dief
samengesteld overzicht uit meerdere duidingsvragen (driehoeken)
diefstal uit noodzaak
diefstal uit hebzucht
onverwachte uitkomsten
Deze wolk blijkt te gaan over proletarisch winkelen, een fenomeen dat volgens het officiële beleid niet bestaat!
professionele dief © Material TAT or TOP innosense or Patent Pending Cognitive Edge PTY.
Sensemaking met NS •
•
•
demonstratieproject met bestaande NS-database > 40.000 records •
waarvan 35% met een verhaal (klantervaring,“ruimte voor opmerkingen”)
•
voorheen kon opdrachtgever niets met deze verhalen
dashboard-ontwerp voor database •
kwantitatief + kwalitatief
•
klantenfeedback overzicht zowel lokaal per station/traject/rit als nationaal
•
potentieel realtime feed
duiding-steekproef door onderzoekers
© Material TAT or TOP innosense or Patent Pending Cognitive Edge PTY.
Sensemaking met NS •
duiding-steekproef door onderzoekers Duiding door de respondent heeft voorkeur boven duiding achteraf. Dit
voorkomt mis-interpretaties. Uit verhalen blijkt ook dat respondenten erg goed weten wat ze willen vertellen.
•
minimale Sensemaking-steekproef van 60 verhalen geeft al zeer interessante waarnemingen. zowel m.b.t. concrete pijnpunten in dienstverlening als m.b.t. strategische beleidskeuze.
onverwachte uitkomsten
© Material TAT or TOP innosense or Patent Pending Cognitive Edge PTY.
Sensemaking bij NS •
vervolgproject is gestart •
‘Sensemaking t.b.v. een reine en veilige stationsbeleving’
•
nu wel met zelfduiding door reizigers
© Material TAT or TOP innosense or Patent Pending Cognitive Edge PTY.
Sensemaking®-toepassingen verkeer •
maakt uw onderzoek/ontwerp/produkt betekenisvoller •
maximum impact
•
grip op complexiteit ontworpen met sensemaking slim verkeersmodel/verkeersontwerp
database 1 ontworpen met sensemaking
koppeling databases
database 3 bevat realtime sm-data
database 2
+
ontworpen met sensemaking
slimme statistiek zoekalgoritmes slim onderzoek
toepassingen: OV chipkaart 2.0, NDW-applicaties parkeerbeleid, wetgeving, diensteninnovatie, klanttevredenheid, mobilteitsmanagement impactmeting
onverwachte uitkomsten PPS-ontwerp beheer en onderhoud doorstroming lokale verkeersveiligheid, klantenfeedback weginformatie, reisinformatie, etc. © Material TAT or TOP innosense or Patent Pending Cognitive Edge PTY.
dank voor uw aandacht
[email protected] www.materialtat.com
