Magazine over het Goes Latijns-Amerika jaar OPENLUCHT SPEKTAKEL. een groot succes! September 2013 NO. 3

Magazine over het Goes Latijns-Amerika jaar

OPENLUCHT SPEKTAKEL een groot succes!

September 2013 | NO. 3

IMPRESSIE GOESLA KAUSAY PACHA INHOUD 6 Zeeuwen in Brazilië 7 Zeeuwse Latijns-Amerikaan met recept! 8 Goes geeft thuis 9 Filmfestival in Goes 10 De Misa Criolla 11 Latijnse stemmen 12 Latijns-Amerika op school 14 Evenementenkalender

2

Goes Latijns-Amerika 2013

KAUSAY PACHA

Tussen 22 en 25 augustus is het spektakel

Kausay Pacha zes keer met succes opgevoerd

in het Bosgebied Zuid voor in totaal zesduizend

op zoek naar el dorado

bezoekers. Het bos waar het spektakel werd

opgevoerd was precies dat decor waardoor je je een bezoeker in Latijns-Amerika voelde.

Het verhaal ging over een botsing tussen de

nog in hun tradities levende inwoners van het

dorpje Paititi, ergens in het Amazonegebied, en

De reacties De bijzondere locatie, de alpaca’s die voor de voorstelling op het speelveld lopen, de papegaaien, de helikopter die één van de hoofdrolspelers brengt, de Incatempel, de schitterende kostuums, de prachtige zang, de wervelende dansen, de vuureffecten... Al deze zaken bij elkaar zorgden voor een spectaculaire voorstelling. Zowel in de middag- als bij de avondvoorstellingen met z’n schitterende lichteffecten kwamen de toeschouwers ogen en oren tekort, zoveel gebeurde er op het speelveld. Dat mensen hebben genoten van de bijzondere voorstelling, bleek uit de reacties heet van de naald, direct na de voorstelling:

de medewerkers van Orlando Paz Productions, een eigentijds televisieproductiebedrijf.

Bert en Kim Smal uit Goes Schitterend is het openluchtspektakel. Het is geweldig dat lokale verenigingen zo samenwerken. Jammer dat het weer vier jaar duurt voordat er weer zo’n voorstelling komt. Jan-Kees Tramper uit Kloetinge

Cor Gotjé uit Vleuten

Vanaf de repetities in het bos ben ik

Vanwege familiebezoek kwam ik in

bezig als vrijwilliger bij Kausay Pacha.

2009 bij Ubuntu terecht, dat was prach-

Mijn vrouw werkt aan de kostuums en

tig. Reden om ook dit jaar te komen. Blij

zo ben ik er ook bij betrokken geraakt.

dat ik dat heb gedaan. Ik vond Kausay

Ik vind het een mooi en uniek spektakel.

Pacha nog beter dan Ubuntu!

Het is een leuk team van spelers en het stuk zit strak in elkaar. Helemaal top!

Maaike Davidse uit Colijnsplaat Ik kan niet snappen dat je voor maar

Adinda Esveld uit Goes Het is heel erg leuk en gezellig en vooral een kleurrijke musical.

€ 4,80 zoiets bijzonders als dit spektakel kunt zien. Alleen is het verhaal soms wel een beetje moeilijk te volgen.


3

Ron Westerweel uit Goes Het is heel mooi en spectaculair met een helikopter als verrassing. De muziek, de entourage, helemaal goed.

Linda en Carolien uit Goes Het is bijzonder dat zo’n grote groep samenwerkt op zo’n leuke locatie. Ook de organisatie is goed. We komen kijken omdat een collega en dochter meedoen.

Patricia Effting uit Goes en Sandra Verwest uit Dreischor Ik vind het een heel leuk idee, dit openluchtspektakel. Het is mooi opgezet, de kostuums zijn schitterend en het is voor jong en oud voor ieder wat wils. In het begin was het verhaal even moeilijk, maar we zitten er nu helemaal in.

Ik vind het hartstikke mooi. Fantastisch dat ze dat allemaal voor elkaar krijgen met al die kostuums. Ik vind het zo leuk dat ik zelfs naar twee voorstellingen ga kijken. CORRIE BOONMAN UIT LEWEDORP

EEN LIVE CD ÉN EEN DVD Dank aan de bijna honderd personen die samen een bedrag van meer dan € 2.500 hebben ingelegd waardoor we zowel een dvd als een live cd van Kausay Pacha kunnen uitbrengen. Iedereen die een bijdrage heeft geleverd, kan de tegenprestatie in oktober in de brievenbus verwachten. Het doek met daarop de foto’s van degenen die dit mogelijk hebben gemaakt krijgt een ereplaats bij de komende evenementen. Heeft u geen geld ingelegd, terwijl u wel een cd en/of dvd wilt kopen? U kunt deze bestellen in onze webshop. U kunt daar ook voor € 15,00 T-shirts bestellen van Kausay Pacha en van Orlando Paz Productions. Kijk op www.goesla.nl

4


Op zoek naar Paititi

Ik ben een collega van een van de hoofdrolspelers, Reinier. Het is geweldig hoe alles wordt neergezet, zo knap. Ik heb er diep respect voor.

Het Bosgebied-Zuid in Goes heette tijdens het spektakel vier dagen lang Paititi. Schrijver-regisseur Koen Schyvens heeft deze naam niet zo maar gekozen. Paititi is de naam van een onvindbare Inca stad, ergens in het grensgebied tussen Peru en Brazilië. Wie de naam Paititi intikt in een zoekmachine krijgt zelfs een weersverwachting voor de plaats. Als je dan doorklikt op de weerkaart, dan is de stad plotseling verdwenen. Raadselachtig. De magie waarmee het gebied is omge-

ELLES VAN SCHAAIK UIT NIEUWERKERK AAN DE IJSSEL

Peter van Luijk uit ’s-Heer Hendrikskinderen Ik vind het een hele leuke voorstelling met een bijzondere entourage. De inspanning van iedereen zie je hier goed terug. Van mij mag er elk jaar zo’n spektakel plaatsvinden.

Robert Barendsen en Kirsten Janvier uit Goes We vinden de voorstelling bijzonder leuk. Het zit goed in elkaar. Het orkest is fantastisch. Ook is het goed geproduceerd: geweldig met al die auto’s en die helikopter.

Ik vind de voorstelling heel mooi, professioneel en kleurrijk. Ook overdag is de voorstelling leuk. Een pluim voor iedereen in Goes! RONALD MIJNSBERGEN UIT MIDDELBURG

Marja van Driel uit Middelburg Het verhaal is prachtig en vol met verrassingen. Alpaca’s, levende standbeelden, schitterende kostuums... Het is goed georganiseerd en op een bijzondere locatie. Ook fijn dat we op een overdekte tribune zitten.

Johan Jansen uit Goes Een aantal bekenden van mij doet mee. Het is leuk opgezet en de spelers presenteren zich goed. Ik had niet verwacht dat het zo druk zou zijn, maar ik geniet enorm omdat alles er zo mooi uitziet.

ven heeft door de eeuwen heen tot heel wat expedities geleid. Uitgebreide verslagen daarvan zijn te vinden via Wikipedia. Volgens een legende trokken de laatste Inca’s zich na de inval van de Spanjaarden in 1533 vanuit Cusco veilig terug in de jungle “Madre de Dios”, gelegen in Peru. Hun laatste heilige gouden voorwerpen, waaronder een beroemde zonneschijf, namen zij mee. Ze stichtten de stad Paititi. De Spanjaarden noemden Paititi anders, namelijk El Dorado. Voor de Spanjaarden stond El Dorado voor goud. Voor de Inca’s staat Paititi voor kennis en wijsheid. Volgens de kunstenares Patries van Elsen, die deelnam aan twee expedities op zoek naar Paititi, is de stad Paititi gehuld in mysteriën en straalt de plaats een hele speciale energie uit, die elektromagnetische storingen veroorzaakt bij helikopters die het gebied naderen. Gelukkig hadden we daar dit jaar in Goes-Zuid geen last van en kon de helikopter zeven keer onberispelijk dalen en weer opstijgen.


5

ZEEUWSE EMIGRANTEN IN BRAZILIË In het Braziliaanse Espírito Santo kwam de kolonisatie pas in de negentiende eeuw goed op gang. Omdat er een gebrek was aan pioniers werd er een speciale organisatie opgericht om Europese emigranten aan te trekken. In spetterende wervingscampagnes in kranten werd veel beloofd: een lap grond, een comfortabel huis, een vruchtbare bodem waar gewassen goed konden gedijen en een veestapel met kippen en varkens. Kortom, hier gloorde het begin van een welvarend leven, een aantrekkelijk alternatief voor de schrijnende omstandigheden waarin (land)arbeiders zich in het midden van de negentiende eeuw bevonden.

De Zeeuws-Vlaamse specialiteit Postekop wordt nog altijd bereid

leidt tot veel problemen. Maar het Zeeuwse culturele erfgoed houden de emigranten lang in traditie: tot 1930 lopen de nakomelingen in Zeeuwse klederdracht en op klompen.

Bijna driehonderd mensen vertrekken er uit Schouwen-Duiveland en Zuid-Beveland naar Brazilië. Hier zullen vast Goesenaren bij zijn geweest, maar van hen zijn geen namen bekend. Verder wagen ruim vijfhonderd arbeiders uit het Land van Cadzand de oversteek. De reis naar Zuid-Amerika is meteen de eerste zware beproeving en strookt totaal niet met wat er in de ´overtogtsverdrag´ beschreven staat. Gouden bergen Bij aankomst blijkt dat de Zeeuwen zijn bedrogen: de beloofde lap grond is in werkelijkheid een stuk oerwoud dat ze bij gebrek aan de juiste hulpmiddelen, min of meer met de hand moeten ontbossen. Het huis is een hut met palmbladeren en de toegezegde gewassen en dieren ontbreken. Velen worden getroffen door tropische ziekten, terwijl medische voorzieningen ontbreken. Verder missen de Zeeuwen pastorale steun en onderwijs voor de kinderen. De meeste Zeeuwse families reizen naar de kolonies in Espírito Santo, waar ieder van hen een perceel ter beschikking krijgt. Ze bouwen zo goed en kwaad zoals het gaat hun bestaan op en leren veel van de slaven die al langer in het gebied woonden. De leefomstandigheden zijn en blijven erbarmelijk en de eenzijdige voeding

6


Kapel Pas in het begin van de twintigste eeuw krijgen de Zeeuwen een eigen schoolgebouw dat tevens fungeert als kapel, het begin van een eigen Hollandia-kapelgemeente. De Zeeuwen maken de opkomst en ondergang mee van de koffie-export. Na 1930 richt men zich op het gewas maniok. Op zoek naar nieuwe, vruchtbare gronden trekken de nakomelingen van de Zeeuwse immigranten steeds meer naar andere gebieden in Brazilië. Na 1950 is het in het district Espírito Santo nog altijd armoe troef. Velen trekken dan weg, waardoor het aantal mensen dat het Zeeuws beheerst verder afneemt. Wel wordt de herinnering aan Zeeland lange tijd levend gehouden door krantenartikelen, familiefoto´s en andere dierbare documenten te bewaren. De uitspraak van Piet Heule: `We moeten Hollands blijven praten, want op een dag zullen ze ons vinden´, wordt in de jaren zeventig werkelijkheid. De Hollandse kerk stuurt een delegatie naar het gebied en zo komen de Zeeuwen opnieuw in de Nederlandse belangstelling te staan. In 1975 stuurt de Nederlandse kerk sociaal-cultureel werkers Ton Roos en Margje Eshuis naar Brazilie met als doelen de pastores te ondersteunen in het jongerenwerk en de gemeenschapszin te vergroten. Tijdens hun maandelijkse bezoek aan Holanda organiseren zij allerlei activiteiten. Een paar jaar later wordt begonnen met de bouw van een gemeenschapshuis, waardoor de nakomelingen van de Zeeuwen steeds meer uit hun isolement komen.

Klompen Nog altijd wonen er nazaten van de Zeeuwse families in Holanda en Holandinha. Vooral voor de kleine boeren is het dagelijks leven vaak moeizaam. In 1996 is er een nieuwe kapel gebouwd mede dankzij een financiële bijdrage vanuit Nederland. Het gemeenschapshuis is nog steeds in gebruik. In Garrafão, een plaats in de omgeving, staat tegenwoordig een Familielandbouwschool. De directeur is Leonora Boone, een nazaat van een Zeeuwse emigrant. Na ruim 150 jaar wordt op deze school nog steeds op klompen gedanst tijdens het Zeeuwse volksdansen.

Een film over Braziliaanse Zeeuwen Monique Schoutsen en Arjan van Westen willen de geschiedenis verfilmen van de achthonderd Zeeuwen die tussen 1858 en 1862 naar Brazilië emigreerden. Het is de bedoeling om de situatie te schetsen van het negentiende-eeuwse Zeeland en op zoek te gaan naar de levensverhalen van de huidige generatie Brazilianen met Zeeuws bloed. U kunt het filmproject steunen door vijf euro of meer te storten. Als de film niet gemaakt wordt, krijgen degenen die een bijdrage hebben gedaan hun geld terug. Kijk voor meer informatie op www.braziliaansekoorts.nl.

Bron: Op een dag zullen ze ons vinden. Door: Ton Roos en Margje Eshuis, 2008

LATIJNSAMERIKA IN GOES

Een typisch recept uit Trinidad

is Trinidad Pelau. Hieronder lees je hoe je dit zelf kunt maken

RECEPT Trinidad Pelau

In deze rubriek maken we kennis met Goesenaren die hun roots in Latijns-Amerika hebben.

INGREDIËNTEN

SHERYL UIT TRINIDAD EN TOBAGO In de winter van 1979 komt Sheryl Braam naar Nederland om haar zus te bezoeken die hier dan al woont. Tijdens haar bezoek ontmoet ze de man met wie ze een jaar later trouwt. Ze verlaat Trinidad om samen met hem in Goes te gaan wonen. Vergeten doet ze haar geboorteland niet. Ze gaat nog graag terug om het contact met haar familie warm te houden. “Vijf jaar na ons huwelijk lieten we een vakantiehuis bouwen op Tobago. Zo kunnen we met onze kinderen jaarlijks een bezoek brengen aan het eiland.” Haar diploma als lerares werd niet erkend in Nederland. Om toch les te kunnen geven is Sheryl weer gaan studeren: “Ik heb hier de lerarenopleiding opnieuw gedaan en later een eerstegraads onderwijsbevoegdheid gehaald. Sinds vijf jaar geef ik les aan jonge mensen die zich voorbereiden op een internationale opleiding. Daarnaast geef ik les op het vwo en het gymnasium.” Alle lessen geeft Sheryl in het Engels. “Van mijn Engelse accent kom ik dus ook nooit meer af”, lacht ze. Het weer, de natuur en de mensen mist Sheryl het meest. “Mensen passen zich aan het klimaat aan. Door het warme klimaat zijn de mensen daar open en vrolijk en lijken ze altijd gelukkig te zijn. Ze hebben misschien wel problemen, maar tillen daar niet zo zwaar aan. Als het in Nederland koud is, reageren de mensen daar andersom op.” Sheryl vindt het Nederlands

een bijzondere taal, met name de dialecten. “Toen ik hier nog niet zo lang was, wilde ik altijd controleren of de woorden die ik geleerd had uit het Zeeuwse dialect kwamen of dat ze echt Nederlands waren. Door veel met mensen te praten, televisie te kijken en te lezen, heb ik me de taal eigen gemaakt.” De banneling van Tobago, het stripboek dat speciaal voor het Latijns-Amerikajaar is gemaakt door burgemeester René Verhulst en Danker-Jan Oreel, speelt zich af op Tobago. Sheryl heeft het stripboek gelezen en vond er veel herkenbare dingen in zitten. “Vooral de beschrijving van het gedrag van de Europeanen op de plantages daar klopt goed. Ook zitten er veel historische feiten in het verhaal. Soms zaten er wat ongebruikelijke combinaties in, zo moest ik bij sommige tekeningen in het begin van het verhaal denken aan de Swiss family Robinson, maar dat maakt het verhaal natuurlijk wel levendiger. Het boek is een graphic novel, een modern concept om een verhaal te vertellen. Dat is een compliment voor de burgemeester, want het maakt het lezen van geschiedenis veel aantrekkelijker.”

n 3 eetlepels bruine suiker n 450 g in blokjes gesneden stoofvlees n 300 ml water, of zoveel als nodig n 275 g ongekookte bruine rijst n 250 ml kokosmelk n 450 g gedroogde kikkererwten (die een nacht in koud water hebben geweekt) n 1 wortel, geschild en gesneden n 1 eetlepel grof gehakte, verse peterselie

BEREIDEN

Voorbereiding: 15min > Bereiding: 45min > Klaar in: 1uur 1. Smelt suiker in een grote pan op middelhoog vuur tot het begint te karamelliseren. 2. Voeg het vlees toe en bak tot het goed bruin is. 3. Breng het water, kokosmelk, rijst, erwten en wortel zachtjes aan de kook. Doe het deksel erop tot de rijst klaar is, na ongeveer 45 minuten. Controleer en roer regelmatig. 4. Bestrooi met peterselie als garnering. NB: de stoofpot wordt gewoonlijk met struikerwten gemaakt, maar die zijn moeilijk te vinden.

Buen provecho!


7

Anne en Geke Ruijsink wonen en werken voor de organisatie

Jeugd met een Opdracht in Belo Horizonte, Brazilië. Hun doel is om kansarme jongeren een hoopvolle toekomst te geven.

GOES GEEFT THUIS IN BELO HORIZONTE, BRAZILIË! Geke: “ik rij met een aantal collega’s het Volkswagenbusje omhoog de favela Taquaril in, een arme buitenwijk van Belo Horizonte. We zijn op weg naar Diego, een jongen van 15 jaar die met zijn moeder en zeven broertjes ergens achteraf in een klein huisje woont. Onderweg zien we groepjes mannen zitten, jongeren die op straat voetballen of vliegeren en horen we harde muziek uit één van de vele barretjes.

Bezoek onze website voor uitgebreidere informatie over ons werk: www.annegeke.com

Terwijl ik om me heen kijk, denk ik terug aan vier jaar geleden. Toen verliet ik Goes, samen met mijn man Anne om hier in Belo Horizonte te gaan werken en wonen. Ons doel: kansarme jongeren een hoopvolle toekomst geven. Diego is één van die kansarme jongens die we nu probe-

ren te ondersteunen door ambulante zorg. We zijn met hem in contact gekomen door het straatwerk dat onze organisatie elke vrijdagavond doet in het centrum van Belo Horizonte. Daar kwamen we hem tegen als straatkind: weggelopen van huis omdat hij daar niets te doen had en zich verveelde.” Ondertussen is het Volkswagenbusje geparkeerd en leggen we het laatste gedeelte naar het huisje te voet af. Een steile, ongelijke trap met hier en daar een stroomkabel of waterleiding, maken het afdalen naar het huisje tot een bijna gevaarlijke wandeling. Aangekomen bij het huisje van Diego zien we acht smoezelige gezichten tevoorschijn komen en ook Diego’s moeder. Na een uitgebreide begroeting pakt een Braziliaanse collega van Geke zijn gitaar en begint kinderliedjes te zingen. Alle kinderen doen vol overgave mee en genieten zichtbaar van de positieve aandacht. Na dit speelkwartier gaan de jongste kinderen buiten voetballen in het gangetje en praat ik met Diego en zijn moeder. Zijn vader is doodgeschoten toen Diego nog heel jong was. Hij zat in de drugshandel en het was een afrekening. De broertjes van Diego zijn van twee andere vaders. Diego’s moeder heeft haar handen vol om acht kinderen op het rechte pad te houden. Door de samenwerking van de lokale instanties en praktische ondersteuning krijgen

8


de kinderen scholing, algemene ontwikkeling, positieve aandacht en ontspanning. We hopen hierdoor dat de jongens geen behoefte meer hebben om zich op straat te gaan vervelen en zo het risico lopen om in een wereld van drugs en geweld te raken! Onze motivatie om anderen te helpen die het minder hebben komt ook mooi tot uitdrukking in het “Goes geeft thuis” concert dat 4 oktober wordt gehouden in theater de Mythe in Goes. Stichting de Figurant verzorgt op deze avond een benefietconcert voor ons werk om jongens zoals Diego de kansen te geven die voor Goese jongeren vanzelfsprekend zijn!

Benefietconcert Goes geeft thuis vrijdag 4 oktober Meer info: www.zeelandtheaters.nl en op pagina 14

Latin American Film Festival Goes

Van 1 tot en met 6 oktober vindt het Latijns-Amerikaanse filmfestival plaats in filmhuis ’t Beest en in DaVinci Cinema. Film is bij uitstek een medium om iets te weten te komen hoe het leven is in het land waar de film zich afspeelt. Sinds 2004 wordt er in Utrecht een Latin American Filmfestival (LAFF) georganiseerd. Het LAFF heeft tot doel om de LatijnsAmerikaanse film bereikbaar te maken voor het Nederlandse publiek en een beeld te geven van de rijkdom en veelzijdigheid van de Latijns-Amerikaanse film. Alle redenen om te gaan samenwerken met de Utrechtse organisatie waardoor we in Goes in de gelegenheid zijn om een aantal zeer recente films te vertonen, aangevuld met de beste films van de afgelopen jaren. Het filmfestival bestaat uit twee delen. Het feitelijke festival loopt van 1 tot en met 6 oktober. Vooruitlopend daarop is er een scholenfestival.

Acht films uit het programma van LAFF @ GOES. THE LAST ELVIS Wie denkt dat de 41-jarige Carlos Guttierez zich alleen in een wit pak afgezet met strassstenen hijst voor het geld, heeft het mis. De Elvisimitator ziet zijn optredens op feesten en partijen niet als werk, maar als roeping. Dit alles is gefilmd als een documentaire over een popster, compleet met stiekem om de hoek glurende camera en optredens waarbij je door de close-ups het bezwete gezicht bijna kunt aanraken. ELEFANTE BLANCO De twee bevriende priesters Nicolas en Julian werken aan de bouw van een ziekenhuis in de sloppenwijken van Buenos Aires. Nicolas is verward door zijn ervaringen maar vindt troost bij de atheistische Luciana. Zijn geloof begint te wankelen. Ondertussen wordt de situatie in de wijk steeds erger.

MARRIAGE A MENDOZA Antoine is met zijn broer Marcus vanuit Parijs naar Buenos Aires gevlucht. Op straat in de Argentijnse hoofdstad, na een nachtelijke zuippartij en wat halfslachtig geflirt in een café, dringt het extra hard tot hem door dat zijn vrouw hem enkele weken geleden zonder mededogen heeft gedumpt. Gelukkig is er een concreet eindpunt van de reis. Hun neef in de bergstad Mendoza gaat trouwen. Zo ontstaat er een bijzondere road movie.

DESPUES DE LUCIA Lucía is de vrouw van Roberto en de moeder van hun tienerdochter Alejandra. Zes maanden eerder is ze overleden. Roberto, kapot van het verlies, besluit met zijn dochter naar Mexico-Stad te verhuizen. Alejandra vindt snel aansluiting op haar nieuwe school, maar haar verse vriendschappen zijn allesbehalve duurzaam. Eén misstap is genoeg om haar tot pispaal van haar nieuwe klas te maken. VIRAMUNDO De Braziliaanse muzikant, dichter en politicus Gilberto Gil reist over het zuidelijk halfrond van Brazilië, via Australië en ZuidAfrika weer naar Brazilië. Gil introduceert onderweg de verschillende muziekstijlen van de diverse culturen en minderheden. Zijn missie: de promotie van de kracht van culturele diversiteit. Zijn visie op de toekomst: een diverse maar door uitwisseling van gedachten en ideeën verbonden wereld gevuld met muziek.

LA VIDA DE LOS PECES Een ingetogen portret over levens die langzaam uit elkaar gegroeid zijn, over heimwee naar het verleden. Wat de personages hebben meegemaakt is niet precies duidelijk, wat hun te wachten staat evenmin. De film draait om dat ene moment waarin ze beseffen dat tijden en dromen vervliegen.

LINHA DE PASSE Een film over jongensdromen. Dromen die onherroepelijk oplopen tegen de bittere werkelijkheid van de miljoenenstad São Paolo. Clueza heeft vier zonen van vier verschillende vaders. De jongens pestten elkaar wie in het gezin precies de ‘bastaard’ is. Religie, voetbal en seks – dat zijn de schaarse lichtpuntjes in deze roadmovie die zich afspeelt in een tredmolen: de jongens zetten de vaart erin, maar ze komen elke keer weer in dezelfde cirkel terecht. Vertoning van bovengenoemde films onder voorbehoud. Het definitieve programma is te vinden op de website www.goeslatijnsamerika.nl/filmfestival. U kunt daar ook een link vinden naar de trailers van de film die in Goes gaan draaien. WAT KOST EEN KAARTJE ? Voor €5,- kun je naar de film. Met een kortingskaart die slechts € 20,00 kost kun je naar maar liefst vijf festivalfilms .

FILMFESTIVAL VOOR SCHOLIEREN Van 23 tot en met 27 september bezoeken ca 2400 scholieren van zes scholen voor voortgezet onderwijs uit Goes een film die in één van de landen in LatijnsAmerika is gemaakt. Alle middelbare scholen in Goes zijn uitgenodigd om mee te doen aan het project. De films zijn zo gekozen dat ze voor de leerlingen goed te volgen zijn. Zo zijn alle films Nederlands ondertiteld en sluiten de films aan bij de leeftijd. Voor al deze films is lesmateriaal ontwikkeld zodat er al in de voorbereiding in de lessen aandacht kan worden besteed aan de Latijns-Amerikaanse cinema. Goes Latijns-Amerika 2013

9

DE MISA CRIOLLA,

Het Huygens Vocaal Ensemble brengt op zaterdag 14 december om 20.00 uur in theater de Mythe in Goes een uitvoering van de Misa Criolla en van de kerstcantate Navidad Nuestra, geschreven door Ariel Ramírez. Een koorprogramma met prachtige muziek, deels vooruitkijkend naar kerst.

Een Argentijnse ‘hitmis’ in de Mythe Het Huygens Vocaal Ensemble werkt samen met de uit Argentinië overgekomen tenor Javier Rodríguez en multi-instrumentalisten Daniel Morcos, Orlando Miño en Álvaro Pinto. Zij begeleiden koor en tenor op piano, gitaar, Argentijnse quena (Andes fluit), bombo, cherango en bandoneon. De Misa Criolla is een muziekstuk vol Zuid-Amerikaans temperament en warmbloedigheid. Een stuk waarin klassieke muziek en Argentijnse folklore elkaar ontmoeten. Javier Rodríguez geeft over heel de wereld uitvoeringen van de Misa Criolla. De stem en uitstraling van Rodríguez zijn zo authentiek en opvallend dat de componist Ariel Ramírez hem jarenlang als vaste zanger bij zijn concerten had. Javier wordt in de Misa Criolla begeleid door zijn muziekvrienden uit Mendoza in Argentinië. Het Huygens Vocaal Ensemble uit Zwolle bestaat uit achttien semiprofessionele zangers uit heel het land. In 2010 was het koor te gast in Argentinië. Hier werd samen met de Argentijnen een cd opgemaakt. De cd is te koop in de pauze van het concert. Een kaartje voor de Misa Criolla in de Mythe is online te koop via www.goesla.nl en kost €10,00. Verder kunt u terecht bij ’t Paard van Troje, De Koperen Tuin en bij de VVV.

10


Ariel Ramírez

De Argentijnse componist Ariel Ramírez verspreidde vanaf het begin van de jaren vijftig van de twintigste eeuw zijn kennis van en liefde voor de Argentijnse folkloremuziek. Toen in de zestiger jaren het verbod op een mis in de volkstaal werd opgeheven, componeerde hij zijn in de westerse wereld bekendste werk, de Misa Criolla. Ramírez gebruikte niet alleen de taal, maar ook de ritmes en instrumenten van de inheemse bevolking: indianen en criollos, nazaten van immigranten. De mis werd snel over de hele wereld populair en wordt nog steeds vaak uitgevoerd. De belangrijkste tekstdichter van het werk van Ramírez was Félix Luna (1925-2009) die evenals hij gefascineerd was door de Argentijnse folkloretraditie. Eén van hun eerste en belangrijkste gezamenlijke werken was Navidad Nuestra, de kerstcantate waarin niet alleen in de muziek, maar ook in de tekst, veel typisch Argentijnse elementen naar voren komen.

‘LATIJNSE’ STEMMEN IN GOES 19 OKTOBER 16.00 en 19.00 uur

Ontdek tijdens deze gezellige en spannende dag in Podium 't Beest hoe het leven er in één van de Latijns-Amerikaanse landen aan toe kan gaan. Op verschillende plaatsen in het gebouw staan vertellers, vaak inmiddels Goesenaren, die de bezoekers meenemen naar het land waar zij vandaan komen. De bezoekers maken een ronde langs de vertellers. Zo ontstaat een spannende ontdekkingsreis langs verschillende

landen van dit culturele ‘continent’, gewoon verwoord door mensen die misschien nu wel bij jou om de hoek wonen. De vertellers brengen elk hun eigen verhaal. Ze vertellen over wat ze hebben meegemaakt, wat ze deden op een bepaalde dag of wat ze toen hebben gezien en gevoeld. Het resultaat is een veelheid van verschillende belevenissen, niet de

De vertellers brengen elk hun eigen verhaal. Ze vertellen over wat ze hebben meegemaakt, wat ze deden op een bepaalde dag of wat ze toen hebben gezien en gevoeld.

geschiedenis van een continent, wel een stukje levenshaal van iemand die nu deel uitmaakt van de Zeeuwse gemeenschap. Ben jij ook nieuwsgierig naar stukjes van Latijns-Amerika? Kom dan naar ’t Beest om te luisteren naar deze import Zeeuwen die terugblikken op hun land van herkomst. Vanaf 16.00 uur ben je welkom in ’t Beest. De verhalenvertellers starten om 16.30 uur. De eerste ronde duurt tot ongeveer 18.00 waarna er voor slechts €7,50,- een lekkere Latijns-Amerikaanse maaltijd wordt geserveerd. Om 19.00 uur is er tweede een ronde met verhalenvertellers. Vanaf 20.30 uur is het genieten geblazen met diverse reggae artiesten (toegang € 5,00, voor meer informatie zie pagina 14).

Nadere informatie volgt op www.goeslatijnsamerika.nl/programma/ latijnse-stemmen

Pilj Verburgh - Lopéz uit Mexico vertelt haar verhaal aan de hand van zelfgemaakte collages

Toegang: € 3,00, Inclusief een drankje maaltijd: €7,50


11

LATIJNSAMERIKA OP SCHOOL Een belangrijk onderdeel van het themajaar is een educatief programma voor basisscholieren. De gemeente Goes heeft alle basisscholen in de gemeente een gratis basisscholenproject aangeboden. Bijna alle basisscholen hebben zich enthousiast opgegeven voor het project.

Het lesmateriaal is samengesteld door de docenten Miriam Meyrer en Ira Blommers in samenwerking met het Centrum voor Kunsten Cultuureducatie (KCE), Plan Nederland en de gemeente, met in de klankbordgroep drie leerkrachten van basisscholen in Goes. Centraal staan de thema’s wereldburgerschap en – natuurlijk - Latijns-Amerika. Voor alle groepen is er lesmateriaal gemaakt. Per niveau zijn er verschillende activiteiten. Alle deelnemende scholen krijgen per twee schooljaren / klassen een lesdoos. Iedere leerling krijgt een apart werkboekje of een leskrant over Latijns-Amerika, gemaakt in samenwerking met Plan Nederland. Bovendien komen ook de thema’s fairtrade en de millenniumdoelen aan bod. Er zijn praatplaten beschikbaar en er is een raamposter waarmee de scholen kunnen laten zien dat ze meedoen met het scholenproject.

DocentenhanDleiDing lespakket groep 3 en 4 DocentenhanDleiDing goes lespakket groep 3 en 4 latijns-amerika goes latijns-amerika

groep groep

3/4 3/4

Memory Er is een memoryspel gemaakt voor leerlingen van groep 3 t/m 8, maar dan net even anders dan gebruikelijk. Het zijn namelijk niet precies dezelfde plaatjes, maar plaatjes van dezelfde situatie in Goes en in Latijns-Amerika. Bij een plaatje van de Grote Kerk in Goes hoort bijvoorbeeld een kerk ergens in Latijns-Amerika. Spelenderwijs leren de kinderen zo iets over de overeenkomsten en verschillen tussen hier een daar. Natuurlijk zit ook het stripboek van burgemeester René Verhulst en Danker Jan Oreel in elke lesdoos. Workshops Er worden verschillende workshops aangeboden. Veel scholen hebben zich hiervoor aangemeld. Zo gaan de groepen 1 en 2 multiculturele aankleedpoppen maken en de groepen 3 en 4 gieters van restmaterialen. Voor de groepen 5 tot en met 7 is er een theatervoorstelling in Podium ’t Beest of een dansworkshop geregeld.

Nohemi Ortiz (rechts) met haar moeder en zusje.

12


Groep 7 gaat zich bezighouden met een wel heel bijzonder computerspel: Grow your meal. Dit is een interactief spel waarbij de kinderen geld moeten verdienen en landbouwproducten moeten produceren in Bolivia, zodat er geen honger ontstaat. De deelnemende scholen gaan met elkaar de strijd aan. De school die hier het beste in slaagt, krijgt een mooi cadeau. Voor de hoogste klas van de basisschool is er een bijzondere workshop georganiseerd: Urbanlicious Rap! De leerlingen maken samen met een workshopleider een rap. Ze kunnen meezingen, rappen of een instrument bespelen. Het resultaat daarvan wordt vervolgens professioneel opgenomen en gefilmd in de opnamestudio bij Baxshop in Goes.

Sponsorkind Via Plan Nederland ‘sponsort’ de gemeente Goes een tienjarig Boliviaans meisje, Nohemi Ortiz. Nohemi stuurt regelmatig tekeningen, foto’s en brieven. Deze worden gedeeld met alle basisschoolkinderen van de deelnemende scholen als onderdeel van het lespakket. Natuurlijk mogen de leerlingen op hun beurt weer een brief naar Nohemi sturen. Spelletjes Als laatste maken de kinderen kennis met verschillende spelletjes uit LatijnsAmerika. Kinderen van de groepen 1 t/m 8 gaan, elk op hun eigen niveau, spelletjes doen uit Latijns-Amerika. Er zijn voor de verschillende leeftijdsgroepen een heleboel spelletjes uitgewerkt om in de klas uit te proberen.

Zelf meer bereiken

door samen te werken.

De Rabobank biedt de kracht van de coöperatie. Als coöperatieve bank gelooft de Rabobank in de kracht van het collectief. Samen bereik je immers meer dan allen. Daarom kunt u gebruik maken van onze kennis én van de kennis van onze klanten. Zo komen we samen verder.

www.rabobank.nl/oosterschelde Samen sterker. Dat is het idee van coöperatief bankieren.

Oosterschelde


13

EVENEMENTEN OKTOBER – DECEMBER

WELLNESS OP Z’N LATIJNSAMERIKAANS.

heel de maand oktober

BENEFIETCONCERT VRIJDAG 4 OKTOBER

Waar: Theater De Mythe Tijd: 20.00 uur Kosten: €15,00 ‘Goes geeft thuis..!’ is een concert dat ieder themajaar terugkomt. Het werd voor het eerst georganiseerd tijdens Goes 600. Ook tijdens het Afrikajaar was het concert een groot succes. De gedachte is: wij hebben een mooie stad met een feest. Wij wonen veilig en goed en we gunnen een ander dat ook. Iedereen mag meefeesten. De opbrengst is bestemd voor een straatkinderen project in Belo Horizonte te Brazilië. Hier werkt de uit Goes afkomstige Anne Ruijsink met zijn vrouw Geke in een team dat zich ontfermt over straatkinderen. Lees meer over hun leven in Brazilië op pagina 8.

14


Fitland Wellness Waar: Voor tijden en de diverse prijzen: www.fitland.nl/wellness-goes Fitland heeft in oktober een Latin uitstraling. Er staan heerlijke Zuid-Amerikaanse gerechten op de menukaart, er is een ontspanningsarrangement te boeken met onder andere entree tot de wellness, koffie of thee met iets lekkers en een speciale danza massage, een massage op Zuid-Amerikaanse muziek. Donderdag 10 oktober is een speciale ladies day om met vriendin,

REGGAE’S BEST BEWAARDE GEHEIM 19 OKTOBER

Waar: Podium ‘t Beest 21.00 uur Tijd: Entree: €5,Op 19 oktober is er, aansluitend op de verhalencyclus, een roots reggae & dancehall programma in de grote zaal van Podium ’t Beest. De door Bob Marley geïnspireerde Jamaicaanse reggae-artiest Raymond Wright reist speciaal af naar Goes voor een sprankelend concert. Hij is een reggae artiest, maar hij bedient ook degenen die van R&B en soul houden. Het Goese talent Kwodjo brengt deze avond zijn Reggae & Dancehall nummers ten gehore. Alle artiesten worden begeleid door de Jahvolution Band.

(schoon)moeder of zus te komen genieten van wellness in Latijns-Amerikaanse stijl. Op zaterdag 26 en zondag 27 oktober zijn er speciale dagen met elk uur opgietingen in de sfeer van Latijns-Amerika. Een opgieting is een ontspannend ritueel waarbij etherische oliën opgelost in water over de hete saunakachel worden gegoten. De warmte en geur wordt daarna door de ruimte ‘geslagen’, wat een heerlijk gevoel geeft.

DANZA CUBA

VRIJDAG 25 OKTOBER Waar: Theater De Mythe 20.00 uur Tijd: €33,00 Kosten: Eén van de meest vernieuwende dansgezelschappen uit Cuba komt naar Goes! Het gezelschap, met uitsluitend danseressen, staat garant voor een verrassende choreografie, een fusie van Cubaanse en Spaanse dansstijlen en tradities. De dans is een mengeling van flamenco, salsa en ballet. Afro-Cubaanse en Cubaanse ritmes worden gemixt met jazzy elementen. Het voorprogramma wordt verzorgd door Dansdroom Zeeland. Dansers van verschillende dansstijlen zorgen voor een onvergetelijke show. De muziek bij deze show wordt live uitgevoerd. Meer info en kaartverkoop via www.theaterverkoopzeeland.nl

LEZING CAROLIJN VISSER MAANDAG 4 NOVEMBER

Waar: bibliotheek 20.00 uur Tijd: €5.00 Entree: De Zeeuwse schrijfster Carolijn Visser geeft op maandag 4 november in de bibliotheek Goes een lezing over haar laatste boek Argentijnse avonden. Argentijnse avonden is een fascine-

TANGO EXTREMO

WOENSDAG 27 NOVEMBER Waar: Theater De Mythe 20.00 uur Tijd: €19,50 Entree: Tango Extremo is een niet alledaags ensemble onder leiding van Tanya Schaap. Gewaagde arrangementen op de muziek van Piazzolla, Horacio Salgan en Osvaldo Pugliese. Ook de “maestros”uit andere landen, die op hun heel eigen manier invloed op de Argentijnse tango hebben gehad, komen aan bod. De muziek van Tschaikovsky wordt belicht, van Bach, maar bijvoorbeeld ook Johann Strauss en zelfs The Beatles! Kortom, een eigenzinnige, gedurfde avond, gebracht door Nederlands meest eigenzinnige ensemble, Tango Extremo.

rend reisboek met daarin de wonderlijke geschiedenis van Rinus van Mastrigt die in 1937 per fiets zijn ouderlijk huis in Rotterdam verliet en koers zette naar ... Batavia. Een ziekte wordt hem bijna fataal, zijn verloofde komt over, hij trouwt en krijgt twee dochters. Dan vallen de Japanners Nederlands-Indië binnen en volgt een krijgsgevangenschap in Japan. Na de oorlog vindt hij in Batavia zijn vrouw terug te vinden in de armen van een Amerikaanse militair. Einde huwelijk. Samen met zijn beide dochters vertrekt hij - via Nederland - uiteindelijk naar Argentinië, waar zijn dochters zich enige tijd later bij hem voegen. Carolijn Visser beschrijft hoe het leven van vader en dochters zich op de pampa’s van Argentinië ontrolt. Een leven, waarin het mislukte huwelijk en het harde bestaan op de pampa’s de verhouding tussen vader en dochters verziekt.

SWINGING LATIN DOOR CADANT VRIJDAG 29 NOVEMBER

Waar: Theater de Mythe 20.00 uur Tijd: Entree: €17,00 Het Cadant Symfonieorkest geeft in de Mythe in Goes een spectaculair optreden onder de titel Swingin’ Latin. Samen met een aantal verrassende artiesten wordt een wervelend LatijnsAmerikaans programma opgevoerd om zo de zomer even terug te brengen in november. In het Afrikajaar heeft Cadant een soortgelijk concert gegeven. Dit jaar verwachten we weer een groot succes. De bekende bandoneonist Carel Kraayenhof verzorgt na de pauze samen met zijn Kraayenhof Tango Ensemble een bijzonder optreden. Vanaf 18.30 zijn er tangoworkshops en tangodemonstraties. Meer info en kaartverkoop via Theaterverkoop Zeeland.

MARKT VAN HOOP

ZATERDAG 30 NOVEMBER Waar: Grote of Maria Magdalena Kerk 10.00 - 17.00 uur Tijd: Entree: gratis Jaarlijkse markt met veertig kramen voor projecten ter ondersteuning van ontwikkelingssamenwerking.

Evenementen okt - dec OKTOBER 1-6 Laff@Goes filmfestival, DaVinci Cinema en Podium ’t Beest 1-31 LA Wellness maand, Fitland Wellness 4 Salsa Dance Party, Café Restaurant Het Postkantoor Goes geeft thuis…!, Theater de Mythe 4 11 Salsa night, Café de Post 19 Verhalencyclus ‘Latijnse’ Stemmen, Podium ’t Beest 19 Reggae Night, Podium ’t Beest 25 Danza Cuba met Dansdroom Zeeland, Theater de Mythe 29 Lezing Maritieme geschiedenis, Historisch Museum de Bevelanden NOVEMBER 1 Salsa Danceparty, Café Restaurant het Postkantoor Tangosalon, Goederenloods 3 4 Lezing Carolijn Visser ‘Argentijnse Avonden’, Bibliotheek Goes Salsa Night, Café De Post 8 26 Ruud Paesie houdt een lezing over een expeditie naar Zuid-Amerika 27 Tango Extremo, Theater de Mythe 29 Swining Latin door Cadant met vooraf tangoworkshops, Theater de Mythe 30 Markt van Hoop, Grote of Maria Magdalena Kerk DECEMBER 14 Misa Criolla, door het Huygens Vocaal Ensemble, o.l.v. Hans Tijssen met als solist de `Argentijnse tenor Javier Rodríguez, Theater de Mythe Goes Latijns-Amerika 2013

15

Sponsors van het Latijns-Amerika jaar BND001

COLOFON

HOLLAND

DROPSHADOW behind needle inside of icon below icon below bavaria word

L I E S H O U T

H O L L A N D

CUSTOMER ARTIKEL DESCRIPTION

BAVARIA BND001 BND LOGO NEDERLAND

FORMAT

XX X XX MM

DATE

08 - 06 - 2009

PROPOSAL

COLOURS BAVARIA DBLUE BAVARIA LBLUE BLACK BAVARIA GOLD

Actuele informatie over het themajaar vindt u op www.goesLA.nl en facebook en twitter. Voor vragen over het Latijns-Amerikajaar: tel. (0113) 249 981 of e-mail [email protected].

ALWAYS USE A COLOUR PROOF AS A REFERENCE TO PRINT THE CORRECT BAVARIA COLOURS. DUE TO THE PHOTOSHOP DROPSHADOWS, THIS LOGO CAN ONLY BE ENLARGED UP TO A WIDTH OF 622MM ( in case of 300 DPI )

GUIDES

THE COLOURS IN THE PDF ARE ONLY AN INDICATION OF THE REAL COLOURS.

www.goesLA.nl GoesLA2013

16


goesLA / gemeentegoes

Redactie Albert Boonman Myrthe de Graaf Matthanja Schipper Yvonne van der Weele Cock van den Wijngaard (eindredactie)

Foto’s Pausay Pacha José Dek Johan van der Heijden Gert Rap

Magazine over het Goes Latijns-Amerika jaar OPENLUCHT SPEKTAKEL. een groot succes! September 2013 NO. 3

Recommend Documents