MAGAZINE DE KIFT KRIJGT WEL SUBSIDIE TINEKE POSTMA HEEFT HAAR POSITIE VEROVERD RADIO 6 GENEKT DOOR GETALLEN ILLEGAAL DOWNLOADEN ER IS WEINIG VERANDERD

MAGAZINE

MAGAZINE VOOR UITVOERENDE KUNSTENAARS | SEPTEMBER 2015 | NR.3 | JAARGANG 15

DE KIFT KRIJGT WEL SUBSIDIE TINEKE POSTMA HEEFT HAAR POSITIE VEROVERD RADIO 6 GENEKT DOOR GETALLEN ILLEGAAL DOWNLOADEN ER IS WEINIG VERANDERD

2

3

van de redactie

DE MACHT VAN GETALLEN Het was vakantie. En bijna iedereen ging ook op vakantie. Toch blijken muzikanten en muziekliefhebbers niet te beroerd om journalisten te woord te staan vanaf de camping of aan een meertje ergens in Europa. Vooral als het gaat om iets wat hun aan het hart gaat. Radio 6 bijvoorbeeld. De dj’s van de soul & jazz zender hebben nog maar tweeënhalve maand te gaan, op januari houdt het op. Astrid de Jong en Co de Kloet vertellen in dit nummer nog eens vol vuur hoe zij het zien, maar ze hebben de cijfers niet aan hun kant.

DE KIFT

WONDERFEEL

TINEKE POSTMA

Ze trekken al 27 jaar door het land met een mix van punk, fanfare en poëzie. Het lukte ze subsidie te krijgen van het fonds Podiumkunsten. Hoe kregen ze dat voor elkaar?

Een nieuw festival vol klassieke muziek met het gevoel van een popfestival. Ondanks de julistorm, die er een dag afhaalde, was Wonderfeel een succes.

Tot haar grote verrassing won ze de Buma Boy Edgarprijs: “Ik heb soms het gevoel nog maar net begonnen te zijn.”

4

8

14

HENK OVER HANS

1

Cijfers en evaluaties daar draait het om deze dagen. Je moet hoog scoren om mee te mogen blijven draaien. Het gaat om de punten, de sterren, de hoeveelheid luisteraars of bezoekers. Terwijl we stiekem allemaal op zoek zijn naar een unieke ontdekking, hangt veel af van wat de massa vindt en doet. Zonde natuurlijk. Vooral voor de professionele pareltjes die nu van de publieke omroep zullen verdwijnen, zeggen de mensen van . Waar blijft de jazz, vraagt men zich zorgelijk af.

PERFORMERS MAGAZINE  wordt uitgeven onder

REFLECTIES

RADIO 6

Gratis is gratis, er is onvoldoende legaal aanbod, en het geld komt toch niet bij de makers terecht; Erwin Angad-Gaur gaat in op de argumenten voor illegaal downloaden.

Genekt door de getallen: de NPO moet bezuinigen, Radio 6 legt het loodje. Maar achter de schermen wordt nog flink gediscussieerd: waar blijft de jazz?

Henk Westbroek schrijft over Hans Kosterman, die deze zomer overleed. Afgezien van componist, muzikant, schrijver en jurist, was hij ook “onverstoorbaar cool”.

16

20

27

verantwoordelijkheid van de Sena-sectie uitvoerend

6

kunstenaars. Het blad is bestemd voor rechthebbende uitvoerende kunstenaars en

‘VEEL HANGT AF VAN DE MASSA’

andere geïnteresseerden. Aan de inhoud kunnen geen rechten worden ontleend. © 2015 Sena

Aan ons zal het niet liggen: om de jazz een hart onder de riem te steken, gingen we met Tineke Postma praten. Blij verrast met de Buma Boy Edgarprijs is ze nu bezig met de voorbereiding van een veelbelovend feestconcert straks in het Bimhuis. Verder ontfutselde Rianne van der Molen De Kift hun subsidiegeheim en bezocht zij de première van Wonderfeel, het eerste openluchtfestival voor klassieke muziek. En ook al dreigde dat in het water te vallen – dag twee werd afgelast wegens de julistorm – haar review is positief: Wonderfeel mag blijven. Tot slot nog de mogelijkheid om zelf een review te geven: je hebt nog een paar dagen om je stem uit te brengen op een vakgenoot. De Gouden Notekraker komt eraan, er is dit jaar zelfs een zilveren bijgekomen om opkomend talent een zetje te geven. Op september is de prijsuitreiking. Komt allen!

HOOFDREDACTEUR: Willemijn de Jonge REDACTIE: Erwin Angad-Gaur, Anita Verheggen en Mascha Felix (fotoredactie) EINDREDACTIE:

Willemijn de Jonge

COVERFOTO:

De Kift



Foto: Paul Tolenaar

VORMGEVING: Fellows DRUK: Zwaan OPLAGE: 17.000 AUTEURS: Rianne van der Molen, Erik Thijssen, Willemijn de Jonge, Jowi Schmitz, Erwin Angad-Gaur, Anita Verheggen,

EN VERDER

Mascha Felix, Jasper van Vugt,

21

Nusch Romijn, Jean-Paul Heck en Henk Westbroek.

2 Van de redactie

12 ZOMERJAZZFIETSTOUR

24 De waarde van muziek

7 SENA NIEUWS

18 Hoe doet ze het: NICOLETTE DE NIE

26 DE GOUDEN NOTEKRAKER

REDACTIEADRES: Catharina van Renneslaan 20, Postbus 113, 1200 AC Hilversum

Telefoon: (035) 625 17 00



E-mail: [email protected]



Website: www.sena.nl

10 Enerzijds/Anderzijds 23 PODIUM: MARC HOFSTEDE

4

5

POPICOON

DE KIFT

‘WIJ KUNNEN LATEN ZIEN WAARTOE WE IN STAAT ZIJN’

Al 27 jaar trekt het eigenwijze Zaanse collectief De Kift door Nederland met een mix van punk, fanfare en poëzie. Zanger Ferry Heijne vertelt aan Performers Magazine over zijn dromen, subsidies en hoe belangrijk het is om als band te professionaliseren. Door Rianne van der Molen Foto’s: Paul Tolenaar

Een stap zetten in karakteristieke villa in Koog aan de Zaan, is binnenkomen in de wereld van De Kift. De bandleden betrokken dit gekraakte pand – van buiten statig, van binnen aangenaam rommelig – in 1993 en sindsdien is het hun uitvalsbasis. Hier schrijft Ferry aan de teksten, bedenken de bandleden (naast Ferry zijn dat onder meer de multi-instrumentalisten Lot Vandekeybus, Mathijs Houwink, Wim ter Weele, Frank van den Bos en Pim Heijne) de muziek, worden hun cd’s opgenomen, zakelijke plannen gesmeed en kom je overal posters, merchandise en cd’s tegen. Niet met gewone hoesjes, want daar doet De Kift niet aan. Kunstwerkjes zijn het. Van het nostalgische fotolijstje van Vlaskoorts (1999) en het sigarendoosje

van Krankenhaus (1993) tot het pop-up-boek van Vier Voor Vier (2003). En de stapel bankbiljetten van Bidonville (2014). “Voor de verschijning van een nieuwe cd organiseren we altijd plakdagen hier,” vertelt Ferry. “Want het in elkaar zetten van al die hoezen kost zoveel tijd dat we zelf eindeloos bezig zouden zijn. Gelukkig komt er dan een groep fans om ons te helpen.” RAMMELENDE PUNK Die trouwe groep fans bereiken ze al jaren met hun eigenwijze, poëtische teksten en rammelende instrumenten. De afgelopen jaren leverden uitstapjes naar het theater bovendien een nieuwe groep Kift-liefhebbers op. “Dat is heel belangrijk,” vindt Ferry. “Want al is commercieel succes voor ons geen drijfveer, we willen wel dat

zoveel mogelijk mensen ons horen. Al richten we ons niet op een groot en breed publiek, maar eerder op een specifieke groep muziek- en theaterliefhebbers.” In de kern blijft De Kift graag hetzelfde. Nog altijd willen ze – net als toen ze in de jaren ’80 als viermansband begonnen – energieke punk maken met verstaanbare teksten. Die ergens over gaan of een verhaal vertellen. Zo gaat de huidige voorstelling Bidonville over mensen die leven op een vuilstortplaats aan de rand van de stad. De teksten ervan zijn net als bij alle andere projecten niet door Ferry zelf geschreven, maar samengesteld

uit poëzie van bijvoorbeeld Lucebert, Wolfgang Borchert en Jan Arends. “Er zijn zoveel prachtige teksten in de wereld, waarom zou ik zelf nieuwe schrijven?” stelt hij retorisch. Hij bewerkt liever de strofen van anderen en zet die helemaal naar zijn hand. Totdat hij zelf de woorden kan voelen. “Zodat ze recht uit mijn hart lijken te komen. Als ik zing mag het soms onzuiver zijn, dat maakt het alleen maar echter. De wanhoop of de passie moet voelbaar worden. Plat geproduceerde muziek is niets voor ons, wij zien eerder schoonheid in de rafelranden. Zo willen wij dat De Kift klinkt.” TWEE TON SUBSIDIE Die visie zorgt er overigens niet voor dat het Zaanse gezelschap voorspelbaar wordt, want binnen dat geschetste

spectrum valt genoeg te ontdekken. Een uitstapje naar de opera (Vier voor Vier), een samenwerking met acteur Sanne den Hartogh (Bidonville) en op stapel staat een plaat met de Rotterdamse band Rats on Rafts. Terwijl de muzikale insteek van De Kift in al die projecten hetzelfde bleef, veranderde er veel achter de schermen. Sinds halverwege de jaren ’90 doet Ferry’s broer Marco de zakelijke kant van de band. Met zijn komst begon de professionalisering. Onder leiding van Marco werd het subsidiestelsel onderzocht. Dat resulteerde uiteindelijk in een forse subsidie van het fonds Podiumkunsten, iets wat geen enkele andere popgroep lukte. Nog tot 2016 ontvangt de band ruim 200.000 euro per jaar. Voor hen is dat essentieel, erkent Ferry. “Daardoor kan Marco zich richten

op de zakelijke kant en hoef ik alleen maar bezig te zijn met de creatieve kant. Als we er een baantje bij zouden moeten nemen, zouden we nooit het niveau van nu kunnen halen. Terwijl we hierdoor bijzondere projecten zoals Bidonville kunnen realiseren.”

‘ER ZIJN ZOVEEL PRACHTIGE TEKSTEN IN DE WERELD, WAAROM ZOU IK ZELF NIEUWE SCHRIJVEN?’

6

7

~UITNODIGING~ SENA-REGIO-EVENT

VERDIEN MEER GELD MET MUZIEK

SENA MASTERCLASS Muzikaal Ondernemerschap Dit najaar gaat een nieuwe editie van de Sena Masterclass Muzikaal Ondernemerschap van start. Het is een kort en intensief educatietraject van acht

De muziekindustrie is non-stop in ontwikkeling. En het naburig recht ook. Hoe zorg je ervoor dat alle inkomsten waar je recht op hebt ook bij jou terechtkomen? Sena gaat graag met muzikanten in gesprek over deze en andere topics. Geen zware kost, maar gewoon bijpraten tijdens een borrel. Samen met onze gast Jacco van Lanen van Double Vee Concerts organiseren we het eerste regio-event in Rotterdam. We ontmoeten iedereen graag op 28 september om 17.00 uur in de Fruitvis aan de Marconistraat 43.

28 september DE FRUITVIS, Rotterdam 17.00 - 20.00 uur Aanmelden via [email protected] onder vermelding van je Sena-nummer.

VOORWAARDEN UITSPELLEN Om die subsidie te krijgen, zijn ze niet over één nacht ijs gegaan. Marco en Ferry kwamen tot de ontdekking dat er een bedrijfsstructuur nodig was. “Marco heeft zich verdiept in de voorwaarden van het fonds om überhaupt in aanmerking te komen. Die bedrijfsstructuur bleek ontzettend belangrijk. Je moet een bestuur hebben, bestuursvergaderingen beleggen en functioneringsgesprekken voeren.” Als dat niet op orde is, wordt het volgens Ferry lastig om subsidie te krijgen. Hij raadt muzikanten aan om voor hun subsidieaanvraag het boek met voorwaarden van het fonds minutieus door te lezen. “Daarna moet je plannen gaan maken voor twee à drie jaar. Goed onder woorden kunnen brengen wat je precies wil gaan doen en wat je daarmee wil bereiken. En kunnen verantwoorden waarvoor je het aangevraagde bedrag wil gaan gebruiken.” Hij gelooft dat het bij het aanschrijven van fondsen zeker helpt dat De Kift inmiddels een mooi oeuvre heeft opgebouwd. “Wij kunnen laten zien waartoe

we in staat zijn.” Tegelijk gelooft hij dat, ondanks de grote veranderingen bij de fondsen, het absoluut niet onmogelijk is voor pas beginnende muzikanten om subsidie te krijgen. “Als je een goed idee hebt en er zelf van overtuigd bent dat je bijzondere dingen maakt, geloof ik dat je kans maakt. Subsidiemensen kijken echt naar kwaliteit. Al is het essentieel dat je eerst die bedrijfsstructuur in orde maakt en pas daarna een aanvraag doet.”

‘ALS WE ER EEN BAANTJE BIJ MOETEN NEMEN, ZOUDEN WE NOOIT HET NIVEAU VAN NU HALEN’ TOEREN IN EEN NIGHTLINER Hun ervaring op dat gebied delen ze met andere muzikanten. Zoals de jonge honden van Rats on Rafts, waarmee ze in de herfst een plaat gaan opnemen.

“Met hen zijn we nu bezig om een stichting op te richten. Want een band beginnen is één ding, maar je band continueren is een tweede.” Zelf is hij er trots op dat hij met De Kift steeds weer een publiek weet te vinden. In zijn hoofd zitten allerlei projecten die hij ergens in de komende jaren wil starten. Een tipje van de sluier wil hij niet oplichten, daarvoor is het nog allemaal te onzeker. Wel maakt hij graag duidelijk dat er eerder te veel dan te weinig ideeën door zijn hoofd stromen. Daarbij wil hij nooit stoppen met dromen. “Een paar jaar geleden hebben we een langere tournee door Frankrijk gedaan. In zo’n Nightliner, een dubbeldekker waar je bovenin kunt slapen. Dat was fantastisch, we kwamen in een soort muzikale en creatieve flow die geweldig was. Dat zou ik graag nog eens doen. In Europa, Amerika, China of Japan. Want het is geweldig om mooie dingen te maken, maar toeren met je band in een busje is gewoon heel gaaf. En met je band in een Nightliner zitten is nog veel gaver.”

zaterdagen. De opleiding is voor iedereen die als artiest, docent, manager, producent of boeker succesvol wil zijn in muziek. Diverse professionals uit het veld vertellen alles over de spelers, processen, deals en de basiskennis. Ook is er een coachingstraject waarbij je je eigen dromen, plannen en ambitie formuleert in een carrièreplan. De Sena Masterclass Muzikaal Ondernemerschap is voor alle muziekgenres. Datum: 3 oktober t/m 28 november

(8 zaterdagen in totaal)

Locatie: De Observant, Amersfoort Kosten: € 600,- (excl. BTW), aangeslotenen van Sena betalen € 450,- (excl. BTW) Meer info en inschrijven: www.muziekmanagement.nl

LEZERSONDERZOEK Voldoende voor Performers

~HANS KOSTERMAN~ Medegrondlegger van Sena overleden

Ruim 100 reacties kregen we op ons

In juni overleed Hans Kosterman, medegrondlegger

online lezersonderzoek. Meer dan 75% geeft Performers

van Sena. Hans Kosterman was componist, muzikant

Magazine een rapportcijfer van 7 of hoger. Over het

en jurist. Hij is vanaf de oprichting in 1992 bij Sena be-

geheel genomen zijn de lezers tevreden: 80% vindt de

trokken geweest als onder meer bestuurslid, voorzitter

verhouding tekst-beeld prima en ruim 70% vindt de

van de sectie uitvoerend kunstenaars, schrijver en

lengte van de artikelen precies goed. Driekwart van de

hoofdredacteur van Performers Magazine en de laatste

lezers leest één of enkele artikelen tot vrijwel het hele

jaren als lid van de Raad van Toezicht.

magazine. Hans werd in de zomer van 2013 getroffen door een Uiteraard is er ook ruimte voor verbetering. Zo geeft 29%

hersenbloeding waardoor hij zijn vele werkzaamheden

aan dat de artikelen meer diepgang mogen hebben en dat

abrupt moest beëindigen. Als jurist heeft hij zich

het kritischer mag. Ook is er vraag naar meer diversiteit

langdurig sterk gemaakt voor

in muziekgenres; vooral naar Nederlandstalig repertoire,

de rechtspositie van zowel

elektronische muziek en wereldmuziek. Na het gelezen

auteurs als muzikanten. Sena

te hebben, gooit 40% het magazine bij het oud papier. Ook

en het collectief beheer van

geeft driekwart van de lezers aan oren te hebben naar

auteurs- en naburige rechten in

een online variant naast de gedrukte uitgave.

brede zin zijn Hans veel dank

We bedanken iedereen voor deelname en gaan aan de

verschuldigd. Wij zullen zijn

slag met alle suggesties!

humor, stijl en wijsheid missen.

8

9

KLASSIEK

Wonderfeel Aanwinst voor klassiekliefhebbers Een buitenfestival vol klassieke muziek met het gevoel van een popfestival. Dat wilden de organisatoren van Wonderfeel neerzetten. Het werd een verrassend evenement vol hoogtepunten, helaas geteisterd door de julistorm. Door Rianne van der Molen Foto’s: Foppe Schut

Al vrijdag is duidelijk dat de zaterdag van het festival afgelast moet worden. Tegen de storm die op komst is, is Wonderfeel niet bestand. Veel podia zijn weliswaar overdekt, maar niet zo stevig dat ze bij windkracht 7 of 8 blijven staan. Dus lichten vrijwilligers her en der bezoekers in en wordt een deel van het programma naar zondag verplaatst. Vervelend voor de organisatie, maar het plezier op het terrein is er die eerste festivaldag niet minder om.

klanken tot ver. Hun concert is zelfs honderden meters verder indrukwekkend. Even later worden bezoekers van het eetpaviljoen, waar oldtimer trucks onder meer oesters, kreeftenworst en taart verkopen, verrast door een optreden van Frédérique Klooster als De Drijvende Diva. Voortgetrokken door twee kikvorsmannen drijft zij in een enorme witte baljurk over het water en brengt aria’s van Mozart en Puccini. Prachtig gezongen en visueel oogstrelend.

DRIJVENDE DIVA

CULTURELE ALLESETER

Alleen al van de entourage – het beboste natuurgebied Schaep en Burgh met haar rododendrons en vele water – valt volop te genieten. “Wat is het hier prachtig,” verzucht een oudere dame vlak na binnenkomst. De organisatie heeft duidelijk werk gemaakt van de aankleding en het terrein slim opgezet. Als cellist Justus Grimm met Paul Rivinius op piano vrijdagmiddag een vioolsonate van César Frank inzet, klinken de romantische

De twee genoemde programmaonderdelen laten zien hoe divers dit festival is. Bezoekers kunnen vrijdag en zondag genieten van concerten van onder meer de Italiaanse tenor Michael Beasley, de Nederlandse Reisopera, pianist Reinbert de Leeuw en de theatrale Spaanse sopraan Laia Falcón. De stukken zijn vaak ruimer dan klassiek alleen, met flirts richting pop, jazz en elektronica. Het aanbod is zo breed om een diverse doelgroep te trekken,

verklaart organisator Tamar Brüggeman. “We richten ons natuurlijk op de echte liefhebbers van klassieke muziek, maar willen ook de culturele alleseter bedienen. Die niet alles weet, maar wel geïnteresseerd is.”

‘Kun je hier niet met euro’s betalen?’ Handig voor hen zijn de thematische podia. Van het Weeshuis van de Hits waar enkel klassiekers klinken tot Nooit van Gehoord (verborgen pareltjes) en de Kwartettent (waar kwartetten in alle vormen spelen). Op een picknickkleedje in het gras – als het even niet regent – kun

je op veel plekken ontspannen luisteren. En wie even geen zin heeft in muziek, kan zich elders op het terrein prima vermaken. Taartjes eten bij de foodtruck Suiker & Bloem, even liggen in de lounge van Natuurmonumenten of naar binnen gluren bij een fonkelnieuwe Volvo, waar je zonder begeleiding even in kan gaan zitten. “Nee, dat zouden we op Lowlands niet zo doen,” verklaart een van de medewerkers van het autobedrijf lachend. Maar hier vinden de brochures gretig aftrek.

FESTIVALMORES

Het gros van de aanwezigen bestaat dan ook uit net geklede vijftigers en zestigers, die nog even moeten wennen aan de festivalmores (“Kun je hier niet met euro’s betalen?”) en zich niet helemaal gekleed hebben op een terrein dat door de aanhoudende regen steeds zompiger wordt (“Jakkes, mijn nette schoenen gaan er zo wel aan.”) Ondanks die ongemakken loopt vrijwel iedereen met een grote glimlach rond en worden de muzikanten,

zelfs tijdens aanhoudende regenbuien, warm onthaald. Met 3500 bezoekers vindt de organisatie het ook geslaagd. Volgend jaar hopelijk iets meer geluk met het weer, want qua opzet en programmering is Wonderfeel een aanwinst voor liefhebbers van klassieke muziek.

10

11

TOEZICHT Vlak voor de zomer ging het wetsvoorstel Implementatie Richtlijn Collectief Beheer naar de Tweede Kamer: een aanpassing van de Nederlandse toezichtregels op collectief beheersorganisaties (CBO’s) waaronder ook Sena. Het wetsvoorstel roept diverse vragen op: hoe ver mag de overheid gaan bij het stellen van regels voor rechtenorganisaties? Past de aanpak van Nederland wel bij de wensen van de Europese Commissie? We vroegen het PvdA-woordvoerder Astrid Oosenbrug en Sena-sectievoorzitter Peter Boertje. Door Erik Thijssen

‘BUMA/STEMRA HAD DE EER AAN ZICHZELF KUNNEN HOUDEN’

‘LATEN WIJ VOORAL ZELF UITMAKEN WAT WIJ EEN GOEDE BELONING VINDEN VOOR ONZE BESTUURDERS’

Astrid Oosenbrug PvdA-woordvoerder Auteursrecht in de Tweede Kamer

VRAAG 1 Staan de Europese gedachte van concurrentie tussen CBO’s en de Nederlandse aanpak van overheidstoezicht niet met elkaar op gespannen voet? Sommigen stellen dat Nederlandse rechtenorganisaties door aan strengere regels gebonden te worden benadeeld kunnen worden in hun concurrentiepositie.

OOSENBRUG: “Ook wij hebben

daar vragen over. Opvallend is dat er een consultatieronde met belanghebbenden is geweest waarvan weinig terugkomt in het wetsvoorstel (onder meer VOICE, de branchevereniging van rechtenorganisaties, en Platform Makers, maar ook gebruikers zijn vooraf gehoord). Het is te vroeg om een definitief politiek oordeel te vellen maar er zijn veel onduidelijkheden. Ook is het maar de vraag trouwens of de ‘concurrentiebenadering’ nou wel zo nuttig is. Het klinkt mooi dat rechthebbenden eenvoudiger moeten kunnen overstappen van de ene naar de andere CBO, maar hoe werkt dat dan? En is het wel realistisch? Wat is de meerwaarde?”

BOERTJE: “Ja, dat zou zomaar kunnen. Strenge regels zijn in algemene zin niet bevorderlijk voor het vrije handelsverkeer, en zeker niet als er per land een onderscheid wordt gemaakt. Als je het glas halfvol zou willen zien, kun je nog beargumenteren dat strengere regels zekerheden beter kunnen waarborgen, maar in de praktijk sta je qua

concurrentiepositie 1-0 achter als de regels op nationaal niveau veel meer rigide zijn dan elders.”

VRAAG 2 De regering wil een evaluatie van de bestaande Nederlandse toezichtregels pas volgend jaar houden. Ligt het niet meer voor de hand die evaluatie met de implementatie van de Europese Richtlijn te combineren?

OOSENBRUG: “Daar zit dus in-

derdaad een mogelijk probleem. Veel van de punten die in de consultatieronde zijn ingebracht door belanghebbenden worden nu uitgesteld naar de evaluatie, terwijl het toch ook om het vaststellen van het juiste evenwicht gaat. Daar hebben wij dus onze vragen bij. Vooralsnog voelt het eerlijk gezegd niet goed. Ik hik daar tegenaan.”

BOERTJE: “Wat de beweegredenen

van de regering zijn, weet ik niet. Misschien wil men uitstralen zelf de agenda te bepalen en niet afhankelijk te willen zijn van Brussel? Het lijkt mijn inziens meer voor de hand te liggen de evaluatie te combineren met de implementatie van de Richtlijn.”

VRAAG 3 Een heet hangijzer is onder meer overheidsnormering van salarissen bij CBO’s. De Europese Richtlijn rept daar niet over. Nederland heeft het meest strenge regiem uit de Wet Normering Topinkomens van toepassing verklaard. Is dat redelijk?

ENERZIJDS ANDERZIJDS Peter Boertje Voorzitter Sena sectie Producenten

OOSENBRUG: “Daar hebben we

destijds een helder standpunt over ingenomen en daar blijven we ook bij. De directeur van een rechtenorganisatie doet in beginsel zijn werk voor anderen: hij beheert de rechten van artiesten en auteurs op een billijke vergoeding. Daar mag dan ook een billijke vergoeding tegenover staan, maar er zijn grenzen. Je kunt niet telkenmale (en op zich terecht) het signaal afgeven dat het slecht gaat in de markt en voor de makers vaak veel te weinig overblijft en dan zelf een onevenredig salaris binnenschrapen. Dat is moreel niet in de haak. Natuurlijk is een rechtenorganisatie formeel een private organisatie, maar het ligt toch subtieler dan dat: men heeft een taak met een groot maatschappelijk belang. De overheid heeft daarbij dan dus ook een taak. Op zich had ik gehoopt en verwacht dat met name Buma/Stemra zelf een gebaar zou hebben gemaakt door de directiesalarissen bijvoorbeeld stapsgewijs te verlagen; daarmee had men de eer aan zichzelf kunnen houden.

Het is wat mij betreft jammer dat het wettelijk moest worden afgedwongen, maar het kon niet anders door het uitblijven van zelfregulering.”

BOERTJE: “Het is niet alleen onredelijk,

maar het raakt kant noch wal. Het is wat mij betreft een principekwestie. Wat een bestuurder zou mogen verdienen is subjectief; is arbitrair. En dat een beter betaalde bestuurder meer capabel zou zijn is natuurlijk onzin, dat zal ik ook niet beweren. Maar: kijkend naar Sena is er volgens mij nog geen pak kopieerpapier gesubsidieerd door de overheid. Indien er een subsidierelatie zou bestaan, is het logisch dat een overheid invloed wil hebben op de uitgaven. Bij Sena echter worden private gelden uit de markt herverdeeld in de markt. Wat zou de argumentatie van een overheid dan moeten zijn om een voet tussen de deur te willen hebben?

Dat CBO’s monopolisten zijn? Doen onze eigen toezichthouders en het College van Toezicht er niet toe? En hebben de aangesloten er ook niets van te vinden? Gaat Den Haag straks ook op de stoelen van onze bestuurders zitten en bepalen hoe hoog de repartitie voor ons als rechthebbenden mag worden? Dat moeten we niet willen. Laten wij nu vooral zelf uitmaken wat wij een goede beloning vinden voor onze bestuurders. Op eenzelfde manier trouwens (en misschien wel belangrijker) heb ik groot bezwaar tegen het bestaande preventieve toezicht op nieuwe tarieven, niet alleen omdat het de concurrentiepositie van Nederlandse CBO’s benadeelt, maar ook omdat het principieel te ver gaat. Preventief toezicht kan vertragend en verstikkend werken. Toezicht achteraf is gebruikelijk en geeft ook meer ruimte voor het nemen van de eigen verantwoordelijkheid. We bevinden ons wat mij betreft op een hellend vlak.”

VRAAG 4 Hoewel het niet direct voortvloeit uit de Richtlijn, stelt de regering voor stemming per e-mail voorafgaand (!) aan leden- of aangeslotenen vergaderingen verplicht te stellen. Is dat wel wenselijk?

OOSENBRUG: “Dat lijkt me niet wenselijk inderdaad. Om een aantal redenen. Op zich klinkt het heel democratisch en dat is fijn, maar in

praktijk: als vooraf al gestemd wordt, waarom zou men de vergadering nog houden? Jaarvergaderingen zijn er ook om de betrokkenheid vorm te geven en daarnaast om vragen te kunnen stellen, discussie te kunnen voeren en een mening te vormen. Daarnaast heeft nu eenmaal niet iedereen beschikbaarheid over e-mail, dat klinkt gek, maar is wel zo. Je gaat op die manier ook mensen uitsluiten en dat zou onterecht zijn. Wat mij betreft is de mogelijkheid openen ook op alternatieve wijze deel te nemen aan de jaarvergadering een goed idee, maar techniekneutraal en niet met een stemming vooraf, die de discussie doodmaakt.”

BOERTJE: “Ik ben zeker niet tegen

vernieuwing. We kopen tegenwoordig alles via het internet en we geven onze mening via het internet. Het verhogen van de participatie is een goed streven. Als we om te stemmen ook de deur niet meer uit hoeven, kan dat de bereidwilligheid tot deelnemen ten goede komen. Maar vóóraf per e-mail stemmen lijkt mij bizar. Dan degradeer je de aangeslotenenvergadering tot mosterd na de maaltijd: een overbodig koffiekransje. Elektronisch stemmen kan prima tijdens de vergadering. Je zou zelfs de mogelijkheid kunnen bieden mee te discussiëren via het internet. Maar als de besluitvorming al vast ligt voor de vergadering, kunnen we beter thuis blijven en ondermijn je de democratie in plaats van hem te bevorderen.”

12

ZomerJazzFietsTour

13

Foto’s: Pieter Malfliet

ACHTER DE MUZIEK AAN EEN BLAUWE LUCHT, ZOMERS BRIESJE EN VOLOP ZON; DE IDEALE WEERSOMSTANDIGHEDEN VOOR EEN FIETSTOCHT. OP DE LAATSTE ZATERDAG VAN AUGUSTUS KWAMEN VEEL JAZZLIEFHEBBERS MET HUN FIETS NAAR GRONINGEN VOOR DE ZOMERJAZZFIETSTOUR. Door Mascha Felix

De tour biedt een combinatie van een fietstocht door het prachtige Reitdiepdal en intieme jazzconcerten in middeleeuwse kerkjes en boerenschuren. Een recept voor succes: alle 1500 kaarten waren uitverkocht. Er zijn vijf fietsroutes met in totaal 28 concerten, verdeeld over 24 locaties. Keuzes maken is een must, want het is simpelweg niet mogelijk om alle bandjes en muzikanten te zien. Zo trakteren de Amerikaan Gerry Hemingway en de Zwitser Samuel Blaser de jazzfietsers op een bedachtzame vrije impro tussen een slagwerker en trombonist. Deze instrumenten worden niet vaak geassocieerd met ingetogen klanken, maar het duo weet het publiek muisstijl te krijgen.

Erika Stucky neemt voor haar programma Bubbles + Bangs tubaspeler Marc Unternährer en slagwerker Lucas Niggli mee. Stucky weet met haar eigenzinnige performance het publiek te betoveren – waar overigens ook veel kinderen ademloos zitten te luisteren. De dag eindigt met een spetterende finale van het Sena Nationaal Jeugd Jazz Orkest. In een afgeladen boerenschuur zit ruim 350 man. Dit publiek is zelfs na twee sets nog niet uitgeluisterd en klapt zó uitbundig dat het orkest besluit een toegift te spelen.

14

15

TINEKE POSTMA:

‘IK HEB SOMS HET GEVOEL NOG MAAR NET BEGONNEN TE ZIJN’ De Buma Boy Edgarprijs is dit jaar gewonnen door saxofonist, componist en bandleider Tineke Postma. Natuurlijk vindt zij het een geweldige eer. “Ik besef nu meer dan ooit dat ik het waar moet blijven maken.” De prijs wordt op 9 december uitgereikt in het Bimhuis in Amsterdam tijdens een door Postma zelf samengestelde concertavond. Door Jean-Paul Heck

Het is voor het eerst sinds 1998 dat een vrouw deze prestigieuze award krijgt. In dat jaar mocht gitarist Corrie van Binsbergen deze mee naar huis nemen. In 1990 ging Greetje Bijma haar voor. Voor de 37-jarige Postma is dat overigens geen issue. “Zoiets mag geen rol spelen en dat doet het ook niet.” In het juryrapport wordt haar combinatie van kosmopolitisch denken en Hollandse nuchterheid geroemd. Daarnaast is er veel lof voor Postma’s spel op zowel de alt- als sopraansax en haar kwaliteiten als bandleider. Postma glimt als de lofbetuigingen nog eens voorbijkomen. “Ik vind het een enorme verrassing en was er ook totaal niet mee bezig. De Buma Boy Edgarprijs beschouw ik toch ook een beetje als een oeuvreprijs en ondanks mijn zes studioalbums, heb ik soms het gevoel nog maar net begonnen te zijn.

Door het winnen van deze prijs, besef ik meer dan ooit dat ik het waar moet blijven maken.”

HARLEM Postma debuteerde in 2003 met het album First Avenue en bouwde daarna gestaag aan haar carrière. “Ik vind het nu ook wel het perfecte moment en ben eerlijk gezegd blij dat ik de prijs niet eerder heb gewonnen. Na de release en het succes van mijn laatste album Sonic Halo voelt het ook goed.” Dit werkstuk nam zij vorig jaar samen op met de Amerikaanse saxofonist Greg Osby; het album kreeg internationaal gloedvolle reviews. “Van Greg kreeg ik les in New York en zo kwam het idee tot stand om samen een cd op te nemen. Op dat moment zat ik echter zo in zijn spel dat het gevaar ontstond dat we stijlmatig te dicht tegen elkaar zouden komen te liggen. Daardoor moest ik wel op zoek naar nieuwe wegen.”

Het is een kenmerkende uitspraak van Postma, want juist die innovatiezoektocht naar nieuwe geluiden en melodieën maakt haar uniek. Daarnaast is ze niet bang voor het onbekende. Nadat ze in 2002 een master behaalde aan de Manhattan School of Music, bleef ze vastberaden terugkomen naar de bakermat van de jazz.

“De laatste jaren ben ik heel vaak in New York. Dan huur ik een kamer in de wijk Harlem, neem er les en probeer zoveel mogelijk te spelen. Voor mij werkt het heel goed om in die twee werelden te leven. In New York zuig ik alles als een spons op, maar in Nederland vind ik de rust die nodig is om het ook daadwerkelijk uit te werken en te integreren in mijn eigen spel.” VROUWELIJKE CRACKS Haar verblijf in New York zorgde ook voor een internationale impuls. Zeker nadat ze werd opgepikt door de vermaarde Amerikaanse drummer Terri Lynn Carrington. “Terri Lynn had mij al heel snel in de gaten. Ik was nog student en leerde haar in 2002 kennen. Door haar zijn er veel deuren opengegaan en stond ik al als 25-jarige muzikante in befaamde venues zoals Carnegie Hall in New York en het Kennedy Center in Washington.”

In het kielzog van Carrington leerde zij ook andere vrouwelijke cracks kennen zoals pianist Geri Allen, zangeres Dianne Reeves en bassist Esperanza Spalding. “Ik heb een heel goede klik met die dames maar ook met heel veel mannelijke jazzmuzikanten. Zij nodigen mij uit om met hen in Amerika te spelen en ik breng ze op mijn beurt weer naar Nederland. Zo is er een goede wisselwerking ontstaan. Overigens ben ik er de laatste jaren wel wat minder. Ik ben immers moeder geworden, daardoor verblijf ik veel meer in Nederland.” Maar haar positie heeft ze veroverd; Postma maakt regelmatig deel uit van de Amerikaanse jazzelite. Daar hoort een anekdote bij. “Ik weet nog dat ik in 2012 werd uitgenodigd om te spelen op het verjaardagfeest van jazzdrummer Jack DeJohnette (Miles Davis) in zijn woonplaats Woodstock nabij New York. Hij werd 70 en ik mocht die avond openen. Bij binnenkomst lag er een lijst met muzikanten die ook zouden meedoen. Onder het kopje saxofonisten stonden onder meer Sonny Rollins, Greg Osby, Joe Lovano en Ravi Coltrane en die zaten tijdens mijn gig allemaal op de eerste rij. Op zo’n moment klap ik niet dicht maar ontstaat er bij mij juist de focus die nodig is om goed te spelen.”

ROLMODEL Voor de buitenwacht lijkt Postma wat minder in de schijnwerpers te staan dan heel wat laatste winnaars van de Buma Boy Edgarprijs. Logisch, vindt zij. “Ik heb de laatste jaren heel veel gespeeld met mijn eigen Quartet in Nederland, dus dan moet je uiteindelijk ook de landgrens over. Maar ik vind dat sowieso erg interessant. Optreden in het buitenland relativeert je positie in eigen land.” Naast spelen, studeren en albums opnemen, is Postma ook een hartstochtelijke docente. “Op dit moment geef ik les in Groningen en in het Duitse Osnabrück en dat is geweldig om te doen. Natuurlijk besef ik heel goed dat ik rolmodel ben voor veel jonge vrouwelijke saxofonisten. Dat is toch prachtig?”

‘SONNY ROLLINS, GREG OSBY, JOE LOVANO EN RAVI COLTRANE ZATEN OP DE EERSTE RIJ’ De komende maanden staan er een aantal interessante optredens op het programma maar ondertussen is ze ook bezig met het concert rondom de uitreiking. “Het zou te gek zijn als ik de hele bezetting van Sonic Halo naar Nederland kan krijgen. Greg Osby heeft zijn komst al toegezegd en natuurlijk zal ik met mijn eigen Nederlandse groep spelen. Daarnaast vorm ik een duo met Jasper van ’t Hof. Het duurt nog wel even, maar het gaat echt een hele bijzondere avond worden.”

→ DE BUMA BOY EDGARPRIJS WORDT OP 9 DECEMBER UITGEREIKT IN HET BIMHUIS IN AMSTERDAM. SENA IS SPONSOR VAN DE PRIJS.

01656410043654210,35450 01656410043654210,35450 01656410043654210,35450 01656410043654210,35450 01656410043654210,35450 01656410043654210,35450 CIJFERS, CIJFERS, 01656410043654210,35450 01656410043654210,35450 CIJFERS 01656410043654210,35450 01656410043654210,35450 ‘ALS IK EEN 01656410043654210,35450 01656410043654210,35450 WERK NIET LEGAAL 01656410043654210,35450 01656410043654210,35450 KRIJGEN KAN, 01656410043654210,35450 01656410043654210,35450 DAN MOET HET MAAR 01656410043654210,35450 01656410043654210,35450 ILLEGAAL’ 01656410043654210,35450 01656410043654210,35450 01656410043654210,35450 01656410043654210,35450 01656410043654210,35450 01656410043654210,35450 01656410043654210,35450 01656410043654210,35450 01656410043654210,35450 01656410043654210,35450 01656410043654210,35450 01656410043654210,35450 01656410043654210,35450 01656410043654210,35450 16

17

REFLECTIES

“Ruim een jaar na het verbod op illegaal downloaden, plukken veel, vooral jonge Nederlanders nog altijd films, muziek en boeken van het web. Naar hun idee is dit allemaal gratis,” schreef weekblad Elsevier, vlak voor de zomer. Verbieden blijkt, zoals door velen voorspeld werd, weinig effectief. Maar is dat verrassend?

FAIR SHARE

Door Erwin Angad-Gaur

Cijfers liegen niet, althans: toch zelden. Vlak voor de zomer publiceerde Elsevier onder de kop “De Nederlander trekt zich weinig aan van het verbod op illegaal downloaden” nieuwe cijfers die er – om het thema vast te houden – niet om logen. Van een mentaliteitsverandering (b)lijkt geen sprake. Verrassend, zoals door Elsevier gesuggereerd wordt, zijn de cijfers echter nauwelijks. Buiten hardliners in de auteursrechtdiscussie zullen weinigen anders verwacht hebben. Ook in het buitenland is gebleken dat het ‘normatieve effect’ van een juridisch downloadverbod weinig verschil maakt. Evenzo heeft het verbod op ongeautoriseerd uploaden, dat wij in Nederland sinds jaar en dag expliciet gehad hebben, nooit enig aantoonbaar verschil gemaakt in het denken en doen van de up- en downloadende gebruiker. Ook die cijfers waren altijd al beschikbaar en ook die cijfers hebben niet gelogen. De belangrijkste redenen voor de ‘nieuwe mentaliteit’ lijken elders te liggen. De redenen die men opgeeft zijn bekend: “gratis is

gratis”, “het legale aanbod blijft achter” en “het geld komt grotendeels toch niet bij de makers terecht”. Los van de vraag of het redelijk is om om deze redenen eigendomsrechten van anderen te overtreden, is het pijnlijk te moeten constateren dat deze beweringen helaas alle een groot waarheidsgehalte bevatten. Aanpak van de illegaliteit zal denkelijk toch vooral (ook) in de aanpak van de achterliggende problematiek moeten liggen.

GRATIS

Gratis is gratis. Concurreren met gratis is onmogelijk, reageert veelal de industrie. Tot op zekere hoogte is dat waar: de gelegenheid schept de dief, om maar een andere waarheid uit de kast te trekken. De bestrijding van illegaal aanbod (de eindeloze missie van BREIN) is en blijft, ook in het geval van fundamentele hervorming van het auteursrecht, daarom vermoedelijk van belang. Daarnaast echter is met ‘gratis’ uiteraard wel degelijk enige vorm van concurrentie mogelijk: concurrentie via door advertenties gefinancierd hoogwaardig aanbod, maar ook door hoogwaardig, goed beschikbaar betaalbaar aanbod.

Ook dit blijkt uit onderzoek: na de succesvolle introductie van onder meer Spotify nam het illegale gebruik voor muziek relevant af, maar verdwenen is het zeker niet.

DE MARKT

Een mooie brug naar de tweede bewering: het achterblijvende legale aanbod. Er valt veel te zeggen voor de stelling dat met name de traagheid waarmee een goed toegankelijk legaal aanbod zich ontwikkeld heeft, of zelfs nog ontwikkelen moet, een essentiële rol heeft gespeeld in de mentaliteitsbepaling van de consument. “Als ik een werk niet legaal krijgen kan, dan moet het maar illegaal.” Legitiem of niet, er zit een logica in die gedachte: een marktvraag die niet adequaat door een industrie beantwoord wordt met aanbod, creëert een alternatieve markt, desnoods een illegale. Dat gold evenzeer bij de drooglegging in Amerika, voor een drugsverbod, voor censuur op populaire geschriften in dictatoriale regiems, als voor ontoegankelijk auteursrechtelijk beschermd werk. Het is niet leuk, maar het is niet anders.

Inmiddels bestaat er, zoals gezegd, een vrijwel volledig aanbod van audiowerken online, maar de schade is allang aangericht: een eenmaal gecreëerde markt en een gevormde mentaliteit bij een grote groep consumenten (“de generatie gratis” zoals Elsevier hen omschreef) zal niet eenvoudig weg te werken zijn. Vooral omdat in andere sectoren het legale aanbod nog altijd in de kinderschoenen staat. De audiovisuele markt kent geen Spotify of iTunes waar vrijwel alle films en tv-series legaal verkrijgbaar zijn. De geschriftenmarkt (e-boeken en artikelen) al helemaal niet. Via Pirate Bay en de vele andere illegale collega-sites is al dat aanbod, van muziek tot films tot boeken, wel te vinden. Opnieuw: of men dat leuk vindt of niet, de consument weet dat aanbod te vinden.

Groot probleem bij het inmiddels eindelijk bestaande legale aanbod is bovendien nog altijd het hoge waarheidsgehalte van de derde bewering: “Het geld komt grotendeels toch niet bij de makers terecht.” In discussies met vertegenwoordigers van de industrie wordt mij met regelmaat tegengeworpen dat we eerst maar moeten zorgen dat er überhaupt geld verdiend wordt. Een akelig misverstand: er wordt veel geld verdiend, door zowel legale als door illegale aanbieders. Weinig komt daarvan bij de makers (auteurs en artiesten) – en trouwens ook niet bij kleinere producenten – terecht. Zoals ik in het vorige magazine schreef: acteurs en muzikanten zijn onlangs de campagne www.fair-internet.eu gestart om bij de Europese wetgever aandacht te vragen voor dit probleem. Schrijvers en journalisten protesteren tegen de nonbetaling voor hun werk online bij onder meer Blendl; de discussie over de betalingen van Spotify is hier ook al vaker beschreven, onder meer door Henk Westbroek. De Europese Commissie bezint zich op hervormingen van het online auteurs- en naburig recht. Het is geen moment te vroeg.

CIJFERS

Onlangs bleek uit (met prestigieuze Europese subsidie ondersteund) onderzoek van het Instituut voor Informatie Recht (IViR) het volgende: legalisering van peer-to-peer gebruik tegen een vergoeding – te incasseren via het internetabonnement – zou aanzienlijk meer geld opbrengen dan op dit moment via legaal aanbod wordt omgezet.

De consument is naar blijkt, bereid een redelijk bedrag te betalen; collectief beheersorganisaties (Sena en BUMA) zouden het geld eenvoudig en eerlijk kunnen verdelen. Of deze enkelvoudige oplossing het ei van Columbus is, is uiteraard de vraag. Vermoedelijk ligt de oplossing in een iets ingewikkelder, maar wel op collectief beheer gebaseerd systeem. Maar uitgaande van de premisse dat ook deze cijfers niet liegen, zou het voor de al eerder aangehaalde hardliners in de auteursrechtendiscussie wellicht te overwegen zijn, toch eens mee te denken over alternatieven. Veel potentiële inkomsten gaan verloren in het huidige systeem, zoveel is helder uit alle onderzoeken: dat kan ook in hun ogen niet de bedoeling zijn.

18

19

WAT DOE JE ALLEMAAL?

DOE JE OOK KLUSSEN BUITEN DE MUZIEK?

WAT ZIJN DE MOOIE MOMENTEN?

“Ik heb een thuisstudio, ik heb een commerciële band die de Directie heet (‘Nu even stil beste gasten van het personeelsfeestje, de Directie gaat iets doen’). Ik geef les in Hilversum en Amsterdam en ik heb een eigen band die Knupperpouf heet. Daarnaast doe ik losse projecten. Zo heb ik met een vriendin een boek met cd gemaakt: My Favourite Children’s Songs, met bekende Engelstalige kinderliedjes en mijn arrangementen.”

“Nee.”

“In Hilversum geef ik voornamelijk les aan kinderen en pubers. Ieder jaar organiseer ik een concert. Op zo’n avond hebben alle kinderen zich extra mooi aangekleed en de zaal zit vol blije ouders, dan ben ik ontzettend trots. Een heel ander topmoment was toen ik een keer met de band Julia P. Hersheimer in het voorprogramma van Oasis stond. In een uitverkocht Paradiso en de vloer die op en neer deinde door alle springende mensen.

IS DAT IDEAAL?

“Ja, want bij Knupperpouf heb ik niet alleen de muziek gecomponeerd (waarvoor ik bij Buma zit) maar ik heb ook bijna alle partijen ingespeeld. En dan komt Sena om de hoek kijken.”

“Behoorlijk.”

ALS GELD NIET UITMAAKTE, WAT ZOU JE DAN HET LIEFSTE DOEN? “Het is meer het bijstellen van de balans. Vorig jaar heb ik bij Berklee College of Music een cursus filmscoring gedaan. Sindsdien wil ik daar meer mee. Ik zou muziek voor reclamefilmpjes willen maken, meer muziek voor films.”

INVESTEER JE IN JE CARRIÈRE? HOE DAN? “Ik ben altijd aan het leren, daar hou ik ook van. Ik speel naast drums ook gitaar, basgitaar en piano. Het is geweldig om me te verdiepen in bijvoorbeeld klassieke muziek. Ik speel nu Chopin op de piano. Muziek is niet alleen mijn werk, het is ook mijn hobby.”

HOE DENK JE OVER NABURIG RECHT? HEB JE ER WAT AAN?

En: soms ben ik iets aan het schrijven en dan lukt het. Dan kan ik door tot midden in de nacht. Dan stopt het niet meer.”

HOE DOET ZE HET? NICOLETTE LIE (45), DRUMMER

WAT IS JE GEHEIM? “Mijn passie voor muziek.”

LAAGSTE MAANDINKOMEN

thuisstudio, zes gitaren, een piano, een

“€ 0. In de zomervakantie geef ik geen les

basgitaar, een drumstel uiteraard, dat

en zijn er meestal geen optredens (ook

soort dingen kosten geld. Verder kan het

omdat ik dan zelf weg ben).”

zo zijn dat ik me in iets verdiep en dan een banjo hoor en denk: Goh, een banjo. Dat

LUKT HET OM ROND TE KOMEN VAN DE MUZIEK?

HOOGSTE MAANDINKOMEN

“Ja. En daar ben ik heel blij om want ik kan niks anders. Tot mijn elfde tekende ik altijd. Ik wilde kunstenares worden. Toen werd ik gegrepen door de muziek en ik wist: dit is het. Sindsdien heb ik geen potlood meer aangeraakt. Ik koos voor drums omdat niet veel meisjes dat toen deden. Ik gooide toen al graag mijn kont tegen de krib.”

dens zijn en een aantal leerlingen tegelijk

GROOTSTE UITSPATTING DIT JAAR

betaalt voor een serie lessen.”

“Ik denk toch die software. Het is trou-

OPROEP VAN NICOLETTE: Voor KNUPPERPOUF zoek ik nog een stem. Liefst iemand die niet zelf componeert, dus geen singersongwriter, maar gewoon, iemand die heel erg mooi kan zingen. www.knupperpouf.com www.nicolettelie.nl

is eigenlijk ook best leuk.”

“Ik schat zo’n € 3.300, als er veel optre-

wens niet zo dat ik alle instrumenten wil

MUZIKANTENKOSTEN

leren spelen hoor. Ik zal niet opeens op

“Ik denk dat ik wel € 200 per maand

dwarsfluitles gaan.”

uitgeef aan muziek. Veel onderhoud van instrumenten, maar ook muzieksoftware,

Door Jowi Schmitz

want ik koop alles legaal. Ik heb een goeie

Foto: Paul Tolenaar

20

21

De laatste maanden van Radio 6

gepromoot en zo de kans krijgt zich door te ontwikkelen? Er wordt een heel repertoire door de shredder gehaald, stelt De Kloet. Niet waar, volgens Beyne, die benadrukt dat de discussie niet gaat over de waarde van het repertoire, maar over waar het straks te horen zal zijn en tegen welke investering. “Jazz verdwijnt niet van de publieke radio, we werken hard aan het opzetten van een digitaal themakanaal onder de hoede van NPO Radio 2.” Daarover zijn de dj’s van 6 op geen enkele manier te spreken, met name omdat het een non-stop jukebox format lijkt te worden. Dat heeft weinig meer te maken met het platform dat de zender muzikanten en luisteraars nu biedt. Radio 6 doet zoveel meer dan plaatjes draaien, bevestigt Juan Martinez, directeur en saxofonist van het Jazz Orchestra of the Concertgebouw, die in mei het actieconcert in het Vondelpark organiseerde.

GENEKT DOOR DE GETALLEN

1

De NPO moet bezuinigen, Radio 6 legt het loodje. Op 1 januari 2016 houdt de zender op te bestaan. Na die mededeling werd er geruzied, gelobbyd en gespeeld voor behoud van het soul & jazz station. Het mocht tot nu toe niet baten. Inmiddels is het stof weer neergedaald en zoeken de dj’s een nieuwe baan. Maar achter de schermen wordt nog flink gediscussieerd: wáár blijft de jazz? Door Willemijn de Jonge

I R A U N JA ~2016~

“We waren verbijsterd,” zegt Co de Kloet, co-presentator van het programma Mijke & Co Live, dat vrijwel dagelijks op Radio 6 te horen is. “Het werd van de een op de andere dag meegedeeld op de vloer, als donderslag bij heldere hemel, de omroepdirecteuren wisten het toen ook pas net een dag. Hoezó, dachten we.” Bijna zes maanden na de mededeling van de NPO om Radio 6 te schrappen, is hij nog even strijdbaar. “We hebben in Nederland een rijke jazzcultuur waar heel veel mensen iets aan hebben. Jazz als kunstvorm hoort een volwassen plek te hebben in het publieke radioaanbod. Het is te gek voor woorden om dat op basis van de cijfers te schrappen. De publieke omroep heeft de taak een bijdrage te leveren aan het cultuurklimaat van Nederland. Een streep zetten door Radio 6 leidt zonder meer tot

vervlakking. ”Hij durft het rustig te zeggen, ook al vliegen er meteen een aantal omroepmensen in de gordijnen bij zo’n bewering. “Maar bij zo’n geïrriteerde reactie zijn er twee mogelijke scenario’s: of het is volslagen onzin wat je verkondigt, of je hebt helemaal gelijk. Ik neig naar het laatste.”

WAT IS GENOEG?

Hoe heeft het zo ver kunnen komen dat de publieke radio in de loop der jaren steeds minder jazz is gaan uitzenden terwijl de Tweede Kamer juist de nadruk legt op de culturele missie van de publieken? Het lijkt een kwestie van getallen, maar helemaal duidelijk zijn die niet volgens De Kloet. “200.000 luisteraars per week was kennelijk te weinig, maar wat is dan wel genoeg? En 3 miljoen euro per jaar is te veel, maar

hoeveel mag het dan wel kosten?” Hij is benieuwd naar het antwoord, want daar kun je aan werken, maar dat wordt volgens hem niet gegeven. “Hoe kun je het bereik van een zender die niet in de ether is überhaupt vergelijken met zenders die dat wel zijn? Misschien is 200.000 wel hartstikke goed voor een internetzender.” Noëlle Beyne, woordvoerder van NPO Radio, wil dat wel enigszins nuanceren. “We evalueren zeer nauwkeurig hoeveel mensen Radio 6 bereikt, en daarbij nemen we natuurlijk het gegeven mee dat de zender niet via de ether te beluisteren is. Het is te eendimensionaal om te zeggen dat het daaraan ligt. Vergis je niet, de publieke omroep heeft te maken met een gigantische bezuinigingsopdracht. De NPO moet iedere vijf jaar een visie op de toekomst formuleren en daarin

aangeven hoe de publieke gelden worden aangewend voor de kijker en luisteraar. Dat betekent keuzes maken: waar zet je op in om relevant te blijven in de toekomst? Je kunt simpelweg niet alles blijven doen.” De NPO kiest bewust voor minder kanalen, websites en apps in de komende jaren. Een actieconcert in het Vondelpark, 7.000 handtekeningen, 10.000 Facebook-likes, kritische Kamervragen en een jazz special van DWDD hebben daar weinig aan kunnen veranderen. Is er eigenlijk nog iets wat de zender kan redden? “Nee,” zegt Beyne. “De beslissing is genomen. Wat het allemaal niet minder verdrietig maakt. Dit is gewoon geen leuk verhaal.”

WAARDEVOLLE RESTPOST

Al met al schreeuwen de getallen niet om aandacht. Dat is het ’m nu juist, zegt Astrid de Jong, vaste presentator van het vrijdagmiddagprogramma @Friday. “Het is natuurlijk een enorm politiek statement van de NPO: kijk ons nou bezuinigen, we heffen een hele zender op. En dan is de keus voor eentje waar niet al te veel mensen boos van worden best makkelijk. Maar als je echt wilt bezuinigen kun je beter ‘Boer zoekt vrouw’ opheffen. Dat kost veel meer geld. Uiteindelijk is Radio 6 is een supergoedkope, zeer waardevolle restpost voor een niche. De publieke omroep heeft een taak om ook de minder grote partijen te

bedienen met iets wat niet mainstream is, muziek die je niet kunt vinden in de Top 40. Het was ook van begin af aan duidelijk dat we het voor een kleine groep zouden doen. Volgens mij hebben we onze originele doelstelling wel degelijk gehaald. Het bizarre is dat we door alle publiciteit rondom de opheffing inmiddels al een hogere luisterdichtheid hebben gehaald, maar ik vrees dat het niet meer echt gaat helpen.” Over de wat breder georiënteerde soulsectie van de zender maakt bijna niemand zich grote zorgen. “Dat komt wel goed,” zegt De Jong. “Het gaat meer om de échte muzikanten die saxofoon of gitaar hebben gestudeerd op het conservatorium; die komen met hun mooie liedjes niet zo makkelijk ergens anders binnen. Radio 6 is voor velen een opstapje geweest.” Ze noemt Wouter Hamel, Bo Saris, Kris Berry of Ruben Hein, die inmiddels het grote publiek wel bereikt hebben. En wat te denken van Mijke & Co Live en Eerst Jaap, waar artiesten elkaar vinden en samen nieuwe projecten opstarten, waar weer bijzondere muziek uit voortkomt? “Het is gewoon ontzettend jammer dat zo’n podium verdwijnt.”

NON-STOP THEMAKANAAL

De vraag die velen stellen: waar blijft de echte jazz, die door dj’s bij elkaar wordt gezocht, op een persoonlijke manier wordt

‘Als je echt wilt bezuinigen kun je beter ‘Boer zoekt vrouw’ opheffen’

22

Foto’s: het actieconcert ‘Keep the Soul & Jazz Alive’ in het Vondelpark. Fotograaf: Wim Barzilay

‘Er wordt een heel repertoire door de shredder gehaald’

23

PODIUM

Met zijn bedrijf Brand New Live produceert Marc Hofstede cd’s van artiesten als Angela Groothuizen en het jaarlijkse business-to-business evenement Buma NL. Hij is volop betrokken bij het wel en wee van de Nederlandstalige muziek. Dat repertoire krijgt volgens hem onvoldoende aandacht op radio en tv. Door Anita Verheggen

Marc Hofstede:

‘WE MOETEN CHAUVINISTISCHER OMGAAN MET NEDERLANDSTALIG REPERTOIRE’

“Ze geven een heel belangrijke impuls aan de jazz- en soulmuziek in Nederland. Ook voor ons heeft het effect als Radio 6 verdwijnt.” Tussen 2007 en 2013 nam de zender de concerten van het Jazz Orchestra in het Bimhuis op, wat tot vier cd’s leidde. Blues for the Date kreeg een Edison en werd door het gezaghebbende All About Jazz uitgeroepen één van de vijf beste large ensemble albums van het jaar. Die cd’s waren weer aanleiding voor internationale tours naar Zuid-Amerika en Japan. “Zonder Radio 6 was dat allemaal niet gebeurd.”

VERGISSING

Uiteindelijk gaat het ook De Kloet niet om de redding van het kanaal maar om die van de muziek. “Natuurlijk kan ik niet zeggen dat de kritiek op de zender honderd procent flauwekul is. We zouden ons beter kunnen profileren met wanneer we wat doen, dan krijg je een veel gerichter aanbod en wellicht meer luisteraars. Maar de grootste knelpunten bij het bereiken van meer luisteraars zijn de distributie en de marketing, en die taken liggen nou net bij de NPO zelf.” Ondanks alles ziet hij nog kansen voor Radio 6. Hij wijst erop dat de Tweede Kamer zich nog moet uitspreken over het Concessiebeleidsplan van de NPO, waarin de opheffing wordt voorgesteld. Tot het zover is houdt hij nog even vast aan zijn gelijk: “Ik vind het opheffen van de zender een vergissing. En hoe drammerig je ook aan een vergissing kunt vasthouden, uiteindelijk zul je erop terug moeten komen.”

→ WWW.RADIO6.NL → W WW.PETITIE24.NL: JE KUNT NOG TEKENEN VOOR ‘RADIO 6 SOUL&JAZZ MOET BLIJVEN’

WAT IS JE OPGEVALLEN? “Vanuit Buma NL doen we momenteel onderzoek naar de speellijsten van de radiostations. Het blijkt dat de lokale en regionale omroepen muzikaal bijna hetzelfde programmeren als de commerciële omroepen in Hilversum. Er is steeds minder draagvlak voor het Nederlandstalige product in de meest brede zin van het woord. Er is wel een outlet voor het volkse repertoire via zenders als Sterren.NL, TV Oranje en Continu.NL maar zij hebben geen landelijk dekkend net, waardoor het bereik minder groot is. Waar vroeger de regionale zenders meer Hollandse producten draaiden zie je dat ze nu neigen naar de formats die de commerciële omroepen hanteren. Dat is erg jammer. Ze laten zich leiden door de luistercijfers en geven geen eigen signatuur meer aan hun uitzendingen. Wij zijn in Nederland niet erg chauvinistisch als het gaat om ons eigen repertoire.” MAAR AAN POPMUZIEK VAN EIGEN BODEM WORDT TOCH VEEL AANDACHT BESTEED? “Dat klopt. Vooral de Engelstalige pop doet het goed maar de Nederlandstalige

muziek wordt minder gedraaid. Ik baseer me ook op wat radio promotors roepen; het kost hun steeds meer moeite om muziek in eigen taal geplaatst te krijgen. En dat is vreemd als je bedenkt hoeveel Nederlandstalige evenementen megasuccesvol zijn. ‘Groots met een zachte G’ van Guus Meeuwis en ‘De vrienden van Amstel’ trekken vele duizenden bezoekers. Boudewijn de Groot – toch een icoon van het Nederlandse lied – bracht een nieuwe plaat uit, maar daar was weinig aandacht voor op de radio. Gelukkig heeft die plaat het nog goed gedaan in de hitlijsten, maar het is toch vreemd en zorgwekkend. Ik vind dat we trots moeten zijn op onze taal en cultuur en dat we die altijd moeten borgen in het huidige medialandschap. De gevolgen zijn nog niet echt merkbaar, maar we zwengelen nu al de discussie aan om een verschraling van het aanbod te voorkomen.” HOE PAKKEN JULLIE DAT AAN? “Wij laten het bedrijf dat alle radiostations meet overzichten maken van wat er gedraaid wordt. Als je de overzichten van een aantal jaren naast elkaar legt,

zul je zien dat de aandacht een stuk minder wordt. De uitkomsten willen we vergelijken met de streamingcijfers, want minder aandacht op de radio betekent vaak ook minder streaming. Het onderzoek is eind van de zomer klaar en dan kunnen we conclusies trekken. Op basis daarvan willen we in gesprek gaan met de overheid en de media. We willen bij die mensen het bewustzijn creëren dat ze nogal slapjes met hun moerstaal omgaan. Bij zenders die gefinancierd worden met publieke gelden zou dat stukje cultuur wel degelijk een rol van betekenis moeten spelen. En natuurlijk hopen we dat andere partijen zich bij ons aansluiten om ervoor te zorgen dat hier verbetering in komt.”

‘DE MEDIA GAAN NOGAL SLAPJES MET ONZE MOERSTAAL OM’

24

25

DE WAARDE VAN MUZIEK Elke winkel of horecabedrijf heeft een eigen publiek en een eigen sfeer. Die sfeer wordt mede bepaald door het interieur, bediening – en doorgaans ook door de muziek. Performers Magazine praat met Gabriella Esselbrugge, eigenaresse van Hotel-Restaurant De Dames van de Jonge in Giethoorn. Door Jasper van Vugt

Wie Giethoorn binnenrijdt, wordt verwelkomd door twee wapperende vlaggen. De een van Giethoorn, de ander van China. Het is een welkomstgebaar van Hotel-Restaurant De Dames van de Jonge aan Chinese toeristen, die het waterdorp in Overijssel massaal ontdekt hebben. “Ze waarderen de rust, natuur en frisse lucht hier,” legt eigenaresse Gabriella Esselbrugge uit. Ze komt zelf uit het dorp en is de derde generatie binnen het familiebedrijf, dat in 1958 werd opgericht door haar grootmoeder. “Dit was een vervallen boerderij, die door mijn opa werd gerenoveerd. Mijn oma begon de kamers te verhuren aan toeristen. Die aten ’s avonds gezellig mee met het gezin.” Gabriella’s moeder groeide zo op in het bedrijf, een voorbeeld dat Gabriella volgde. Na een opleiding aan de Hogere Hotelschool in Leeuwarden en een studie Communicatie aan de Vrije Universiteit in Amsterdam kwam ze te werken bij Booking.com, de grootste website ter wereld voor hotelovernachtingen. Die ervaringen en kennis neemt ze mee als ze op haar zesentwintigste terug verhuist naar Giethoorn. Gabriella: “Ik ben gaan kijken hoe ik het zou aanpakken als ik De Dames van de Jonge zou overnemen. Zo ben ik in 2005 naar Beijing gegaan om Giethoorn te profileren als toeristische bestemming. Inmiddels is bijna driekwart van onze gasten Chinees. Sommigen komen vier dagen naar Europa, en bezoeken dan Parijs, Brussel, Amsterdam en Giethoorn. Ze hebben er zelfs voor gezorgd dat Giethoorn in de wereldeditie van Monopoly zit.” Chinese muziek is er echter niet te horen in De Dames van de Jonge. “We hebben het wel eens geprobeerd, maar ze vinden het veel leuker om

Nederlandstalige muziek te horen. Zeker als je ze uitlegt waar de liedjes over gaan,” lacht ze.

‘RACOON KOMT REGELMATIG VOORBIJ’ “In elk vertrek is muziek te horen. Dat is belangrijk voor de stemming en de sfeer. We willen de rust en natuur van Giethoorn betrekken bij het restaurant en hotel. Door veel natuurlijke elementen te gebruiken in de inrichting, veel licht toe te laten en door het uitzicht op het water, maar ook door de muziek. Elk dagdeel heeft meerdere playlists, die we afwisselen en om het half jaar vervangen. ’s Morgens beginnen we altijd met klassieke muziek, zodat mensen rustig op gang kunnen komen. Overdag hoor je veel Nederlandstalige liedjes, zoals Claudia de Breij. Daar houd ik zelf ook van. Ook Racoon komt regelmatig voorbij. Als het een zonnige dag wordt, zetten we een playlist op waar ook tropische liedjes langskomen. ’s Winters komen mensen hier een zondag zitten om een boek te lezen. Dan staat de klassieke playlist van het ontbijt de hele dag aan. ’s Avonds is de muziekkeuze diverser, meer gericht op de jaren zeventig en tachtig.”

‘GASTEN BLIJVEN LANGER ZITTEN DANKZIJ DE MUZIEK’

“Als we willen, kunnen we in elk vertrek een andere playlist afspelen. Die stel ik zelf samen, met mijn vader. Hij is een groot muziekliefhebber die veel luistert en koopt via iTunes. Samen maken we playlists, die we op een iPod zetten. Laatst hadden mensen hier een feest. Toen hebben we speciaal voor hen een playlist samengesteld met liedjes uit de nineties. We krijgen geregeld de vraag welk liedje er op staat en merken dat gasten langer blijven zitten dankzij de muziek.”

Hotel-Restaurant De Dames van de Jonge

WWW.DEDAMESVANDEJONGE.NL ← Foto: Paul Tolenaar

26

27

Foto: Patrick Visser

COLUMN HENK WESTBROEK

HANS

DE GENOMINEERDEN VOOR DE GOUDEN NOTEKRAKER IN DE CATEGORIE MUZIEK: DOTAN, KENSINGTON EN TYPHOON

WIE WINNEN DE NOTEKRAKERS? Er is één prijs in de muziek- en televisiewereld waarbij collega’s elkaar kunnen eren voor de meest opvallende prestatie van het jaar: de Gouden Notekraker. De genomineerden zijn inmiddels bekend; op 21 september reikt cabaretier Pieter Derks zowel de Zilveren als Gouden Notekraker uit in Paradiso. Aangeslotenen van Sena kunnen tot 20 september hun stem uitbrengen. Door Nusch Romijn

“Dit is een van de mooiste nominaties. We gaan als artiesten hier in Nederland heel respectvol met elkaar om en daar is deze prijs een voorbeeld van,” zegt Typhoon. “Gewoon wat extra lobi voor elkaar zonder dat het een kleffe bende wordt.” Hij is samen met Kensington en Dotan genomineerd voor de Gouden Notekraker. “Het is altijd een enorme eer om genomineerd te worden en helemaal als collega’s daarvoor hebben gezorgd,” reageert Dotan.

“Heel fijn om naast deze fantastische muzikanten te mogen staan.” Daarnaast is er ook nog een Gouden Notekraker voor een acteur die het het afgelopen jaar bijzonder goed gedaan heeft. In de categorie Televisie zijn Pierre Bokma, Kim van Kooten en Eva van de Wijdeven genomineerd. NU OOK ZILVER Naast de twee Gouden Notekrakers worden dit jaar voor het eerst ook Zilveren Notekrakers uitgereikt. De zilveren variant, waarvoor de stemronde al is afgerond, is een aanmoediging voor talentvolle nieuwkomers in het vak. “Goud wordt toch wel gezien als oeuvreprijs,” zegt voorzitter van de nominatiecommissie Erwin Angad-Gaur. “Met de toevoeging van zilver creëren we nu ook een podium voor de up & coming artiesten, die nog een steuntje in de rug kunnen gebruiken.” In de categorie Muziek maken onder

andere Kovacs, Jett Rebel en Town of Saints kans op de prijs. Op de longlist voor Televisie stond aanstormend talent als Alex Hendrickx, Naomi van Es en Megan de Kruijf. PRIJSUITREIKING De Notekrakers worden uitgereikt door Sena en NORMA. Het is meer dan ooit een event voor en door vakgenoten benadrukt Angad-Gaur. “In het verleden koos de jury de drie genomineerden, maar die zijn nu ook gekozen door de aangesloten artiesten zelf. Het is de enige prijs waar muziekjournalisten, consumenten of producenten geen stem in hebben, en dat mag wel eens een keer. De artiesten vormen met zijn allen immers de grootste en meest deskundige vakjury in Nederland.” Om de feestvreugde te verhogen, is de uitreiking gratis toegankelijk voor alle aangeslotenen en trakteren Sena en NORMA alle aanwezigen op de drankjes.

→ MELD JE AAN VOOR HET FEEST IN PARADISO OP 21 SEPTEMBER OP WWW.GOUDENNOTEKRAKER.NL/OPGEVEN-VOOR-UITREIKING → STEMMEN KAN T/M 20 SEPTEMBER OP WWW.GOUDENNOTEKRAKER.NL/STEMPAGINA

DE GENOMINEERDEN VOOR DE GOUDEN NOTEKRAKER IN DE CATEGORIE TELEVISIE: EVA VAN DE WIJDEVEN, KIM VAN KOOTEN EN PIERRE BOKMA

Vincent van Warmerdam, Perquisite en Michiel Borstlap zijn drie van de vele gelukkige winnaars van een Gouden Kalf. Ze kregen dat glimmend stuk vee omdat ze in een bepaald jaar de mooiste Nederlandse filmmuziek maakten. Het kalf is gemaakt door beeldhouwer Theo Mackaay, die behalve een subliem beeldend kunstenaar ook een magistrale zanger en gitarist is. Zo goed zelfs dat in 1967, toen Frans Krassenburg de Golden Earring verliet, Mackaay direct als vervanger gevraagd werd. Theo zei nee en schiep daarmee de weg voor Barry Hay. Theo werd de hartsvriend van Hans Kosterman toen ze samen in de Nederlandstalige band Braak zaten. Als zanger deed Kosterman niets onder voor Theo, wat terug te horen is op het muzikale meesterwerk Suite voor een Hypochonder uit 1980. Deze plaat werd gemaakt met een door Kosterman geregelde subsidie van 4.000 gulden omdat de subsidieverstrekker graag een plaat wilde “die vorm zou geven aan de vervreemding van de jaren ’80”. Dat de plaat zonder de genereuze bijdrage van het stadsbestuur van mijn woonplaats Utrecht waarschijnlijk niet gemaakt zou zijn, kwam omdat het loon van muzikanten ook 35 jaar geleden in de regel al niet om over naar huis te schrijven was – op dat van een kleine muzikale elite na. Nadat Braak in 1984 stopte, werd Hans jurist. Hij stelde zich in dienst van de op zijn eigen ervaring gestoelde opvatting dat auteurs en muzikanten beter verdienden dan ze deden. Bij elke organisatie waarbinnen mede besloten werd hoe hoog het jaarsalaris van een auteur of artiest mocht worden (Buma/Sena/NORMA), kwam je Hans tegen.

Als gepassioneerd pleitbezorger voor de belangen van zijn muzikale collega’s. Ik wil geen volledige opsomming geven van alle clubs waarbij Hans voor ons soort mensen actief was, want dan hou ik te weinig schrijfruimte over om te kunnen vertellen dat Kosterman ook onverstoorbaar cool was. Dat viel elk jaar weer op als hij op Noorderslag de winnaar van de Popprijs bekend maakte en tijdens de rituele bierbekogeling, alsof hij in een lentebriesje stond, onverstoorbaar door bleef praten. Nadat Kosterman een manier had bedacht waardoor auteurs liedjes terug konden krijgen die ondergebracht waren bij uitgevers die te lui of te onbekwaam waren om die liedjes te exploiteren, waren het met name de op hun lauweren rustende uitgevers die als vampiers zijn bloed wel konden drinken. Gelukkig voor hem had Kosterman meer vrienden dan vijanden en met een paar van die vrienden, waaronder de gitarist en de beatmaker van Caro Emerald, maakte hij in 2012 de plaat Hollandicana. Mijn lievelingsnummer van die plaat is Denk niet aan mij waarop ook rapper Steen, de zoon van Hans, zijn zegje doet.

Gelijk nadat Kosterman Hollandicana maakte, ging hij sparen om voor zijn beste vriend Theo Mackaay de opnames van een cd te kunnen bekostigen. Als cadeau. Die plaat verschijnt eind dit jaar. Hans zal hem niet kunnen beluisteren omdat hij op 18 juni jongstleden stierf na zo’n twee jaar in coma te hebben gelegen als gevolg van een hersenbloeding. Via deze weg wil ik de schepper vragen om Hans Kosterman in de gelegenheid te stellen naar de muziek te kunnen luisteren die op zijn initiatief door zijn beste vriend op plaat is gezet. Dat zou hemels zijn.

‘Alsof hij in een lentebriesje stond’

28

GOUDEN NOTEKRAKER

SOUNDS OF MUSIC

MUZIKANTENDAG ON TOUR

21 SEPTEMBER Amsterdam

27 OKTOBER – 1 NOVEMBER Groningen

7 NOVEMBER Breda

ADE

JAZZ INTERNATIONAL ROTTERDAM: THE PACK PROJECT

BUMA BOY EDGARPRIJS

31 OKTOBER Rotterdam

9 DECEMBER Amsterdam

14 – 18 OKTOBER Amsterdam

MUZIKANTENDAG ON TOUR 24 OKTOBER Amersfoort

kom allemaal eens hierheen, mensen kom allemaal eens terug, mensen kan de waarheid jullie iets schelen? denken jullie straks na over wat ik heb gezegd? of lopen jullie gewoon weg, net als iedereen? nou, denk dan niet dat de waarheid in elke zijstraat op jullie staat te wachten UIT: ALMANAK, VAN HET ALBUM VLASKOORTS (1999)