Macro-economische uitdagingen ten gevolge van de vergrijzing Gert Peersman Universiteit Gent
Seminarie VGD Accountants – 3 november 2014
Dé grootste uitdaging voor de regering • Alsmaar stijgende Noordzeespiegel door de VERGRIJZING
Dé grootste uitdaging voor de regering • Ageing Working Group (AWG): budgettaire meerkost van de vergrijzing op jaarbasis 9,1% - 10,3% van het BBP tegen 2060!!
Voorspellingen zijn zelfs optimistisch… • Deze kosten komen er BOVENOP de effecten van economische groei (waardoor inkomsten van overheid automatisch stijgen) – Parameters economische groei worden in toekomst gunstiger verondersteld dan tijdens decennia vóór crisis…
• Veronderstelling dat prijzen gezondheidszorg niet méér stijgen dan prijzen in rest van economie: enkel volume-effect gerekend
• PS: kost die men in 2002 voor 2030 voorspelde vandaag al bereikt
Onaangename rekenkunde: belastingen Minimale vergrijzingskost 2010-2060
Gerealiseerde besparingen sinds 2010 als benchmark
Huidige belastinginkomsten als benchmark
12%
% van het BBP
10% 8% 6%
9,1%
11,2%
10,8%
Personenbelastingen
Belastingen op goederen en diensten
4% 2%
Rentebonus ECB
2,2%
0% -2%
Resterend structureel begrotingstekort einde 2013
0,5% 0,6% Gerealiseerde primaire besparingen
Onaangename rekenkunde: uitgaven
30% 25%
% van het BBP
20%
Uitgaven sociale zekerheid
Uitgaven gewesten, gemeenschappen en lokale overheden (o.a. onderwijs ±6%) Minimale vergrijzingskost 2010-2060
15%
14,1% 10% 5% 0%
Uitgaven federale regering
25,2%
9,1% 2,2% Resterend structureel begrotingstekort einde 2013
5,4% Uitgaven buiten sociale zekerheid
3,5% Rentelasten
Sociale uitkeringen
Het spaarboekje (zilverfonds) staat in het rood… • In plaats van een spaarpot van 1200 miljard (320% BBP), een overheidsschuld van 380 miljard (>100% BBP)
Oplossing: It’s the employment rate, stupid! • Werkgelegenheidsgraad bij laagste van ontwikkelde landen 78,6%
80% 75%
71,7%
71,1%
70% 65% 60% 55% 50% 45% 40%
72,7%
74,7%
73,4% 68,1%
62,0%
64,0%
75,3%
Oplossing: It’s the employment rate, stupid! • 1% meer mensen aan de slag = verbetering begroting 0,75% BBP – 1/3 effect is daling overheidsuitgaven (uitkeringen en pensioenen) en 2/3 stijging inkomsten (meer economische activiteit)
Vicieuze cirkel met hoge lasten op arbeid • Hoogste lasten op arbeid en laagste werkgelegenheidsgraad Belastingen voor gemiddelde werknemer 80%
70% 60% 50% 40% 30%
20%
werkgelegenheidsgraad
Hervormen van belastingen • Verlaging van lasten op arbeid een must! – Vooral kwetsbare categorieën: ouderen, jongeren, laaggeschoolden
• There is no alternative: bij gebrek aan budgettaire ruimte moeten alternatieve inkomsten gezocht worden via taks-shift • Federaal regeerakkoord stelt zwaar teleur… – 0,9 miljard extra aftrek beroepskosten werknemer, deels gefinancierd met vermindering andere aftrekposten… – Voor werkgeversbijdragen enkel engagementen van regering Di Rupo – Merk op: indexsprong heeft hooguit tijdelijk een effect
Pensioenen • Hier ligt meeste ruimte om vergrijzingsfactuur te verlagen – Opnieuw zes-punten-match voor de begroting
• Langere loopbanen een must – Maatregelen regering Di Rupo: vergrijzingskost daalt met slechts 0,4% BBP
Pensioenen: probleem van oudere werklozen • Zeer zwak in categorie 55-64 jaar, en dit vooral in Vlaanderen
Pensioenen: wettelijke pensioenleeftijd • Ook wettelijke pensioenleeftijd moet onverwijld omhoog – Sinds 1925 is officiële pensioenleeftijd 65 jaar: levensverwachting was toen 58 jaar, terwijl deze ondertussen al 80 jaar is (en zal stijgen tot 88 jaar)
– Andere landen: stelselmatig optrekken, en nadien aanpassen aan levensverwachting
• Pensioenleeftijd Italië zal bijvoorbeeld 70 jaar zijn tegen 2060, in Denemarken zelfs 72,5 jaar
Pensioenen: meer ouderen aan het werk • Ouderen nemen geen jobs van jongeren af!!! – Inkomen van extra oudere aan het werk creëert op zijn beurt consumptie die door andere (jongere) moet geproduceerd worden – Beide gaan hand in hand: landen met hogere werkgelegenheidsgraad bij ouderen, kennen minder jeugdwerkloosheid – Introductie van vervroegd en brugpensioen in jaren ‘70 heeft helemaal geen jobs voor jongeren gecreëerd
Pensioenbeleid • Is één van de grootste uitdagingen in komende decennia: verantwoordelijkheid overheid, werkgevers en werknemers • Combinatie van financiële prikkels werkgevers en werknemers, maar ook motivatieprikkels: langer werken werkbaar maken • Alvast veel goede voornemens in federaal regeerakkoord! – Optrekken pensioenleeftijd (66 jaar in 2025 – 67 jaar in 2030) is wel beetje laat om vergrijzingspiek op te vangen
Meer weten?
DE PERFECTE STORM Hoe de economische crisis de wereld overviel en vooral: hoe we eruit geraken
TWITTER @GertPeersman
COLUMN in DE STANDAARD Tweewekelijks op dinsdag
