Macro-economische Analyse 2014-4
Conclusie Het herstel van de economie gaat trager dan verwacht. De positieve vooruitzichten voor economische groei in 2015 zijn naar beneden bijgesteld en de stijging van het vertrouwen van consumenten in het economisch klimaat is gestopt. Ook verbetert de arbeidsmarkt trager dan verwacht. Toch wordt de persoonlijke situatie van veel Nederlanders in 2015 beter. Weliswaar wordt een stabilisatie van het aantal werklozen en het aantal vacatures verwacht, maar op een gunstiger niveau dan in 2014. Ook is de koopkrachtontwikkeling voor de meeste Nederlanders positief voor 2015.
Macro-economische Ontwikkelingen 4e kwartaal 2014 Bijlage V
Versie: Auteur:
1.0 NVM Data & Research
15 januari 2015
Inmiddels zijn meer Nederlanders positief over de woningmarkt dan negatief. Toch zijn hier ook nog zorgen: het aantal huishoudens met hypotheekachterstanden is hoog en stijgend en het aantal onvrijwillige verkopen en veilingen daalt niet verder. Onderdeel Economische Groei
Bron CBS, CPB
Inflatie
CBS, CPB
Producentenvertrouwen
CBS
Consumentenvertrouwen
CBS
Huishoudensconsumptie
CBS, CPB
Koopkrachtontwikkeling Werkloosheid
CPB CBS, CPB
Vacatures
CBS
Hypotheken
Kadaster
Hypotheek- en Kapitaalmarktrente
Hypotheekshop, DNB
Loan-to-Value
HDN
Spaartegoeden
CBS
Hypotheken met betalingsachterstanden
BKR
Acceptatiecriteria kredietverlening
DNB
Onvrijwillige veilingen
Kadaster
Nieuwbouwwoningen
MNW
Bouwvergunningen
CBS
Indices bouw en architectuur
CBS
Woningmarktindicatoren
ING, VEH, Woonkennis.nl
Verhuisgeneigdheid
CBS
Oordeel
Economische Groei
Inflatie
Groei economie vlakt af maar blijft positief
Inflatie blijft laag, deflatie in Europa dreigt
Groei t.o.v. vorig kwartaal Groei t.o.v. zelfde periode jaar terug
0,1%
3e kwartaal 2014
1,0%
3e kwartaal 2014
Voorspelling groei economie CPB 2014
0,75%
Voorspelling groei economie CPB 2015
1,25%
Inflatie in laatste maanden
0,9% / 1,1% / 1%
Voorspelling inflatie CPB 2015
2,0
4 Groei tov vorige periode
3
1,0
2
0,5
1
0,0
0
1,25%
Percentage
Groei tov vorig jaar
1,5
sep - nov 2014
4 Inflatie Nederland
Inflatie Nederland (Eur. index)
Inflatie Eurozone (Eur. index)
-1,0
-1
Tov vorig jaar
2014-Q3
2014-Q1
2013-Q3
2013-Q1
2012-Q3
2012-Q1
2011-Q3
2011-Q1
2010-Q3
2010-Q1
2009-Q3
2009-Q1
-0,5
2008-Q3
3
Tov. vorig kwartaal
-2
2,5 2 1,5 1 0,5
-1,5
-3
-2,0
-4
-0,5
-2,5
-5
-1
2014-11
2014-5
2013-11
2013-5
2012-11
2012-5
2011-11
2011-5
2010-11
2010-5
2009-11
2009-5
0
2008-11
Macro-economie
3,5
Bijzonderheden Bijzonderheden * De raming van economische groei is voor het derde kwartaal bijgesteld van +0,2% naar +0,1%. Het * De inflatie is in november gedaald naar 1 procent; in oktober was dit nog 1,1 procent. De daling van de verschil van 0,1 procentpunt is vooral toe te schrijven aan een neerwaartse bijstelling van de investeringen benzineprijs verlaagde de inflatie. Ook in de eurozone is de inflatie in november licht gedaald. in vaste activa. Voor 2015 wordt een groei van 1,25 procent verwacht. * De Nederlandse inflatie volgens de HICP is in november gedaald naar 0,3 procent. Dat is gelijk aan het * DNB verwacht een verder aantrekken van de economie tot 1,2% in 2015 en 1,5% in 2016. Ook dat is gemiddelde in de eurozone. Volgens de ECB is er sprake van prijsstabiliteit als de inflatie net onder 2 minder dan een half jaar geleden (2 maal +1,6%). procent ligt. Vanaf februari 2013 ligt de inflatie in de eurozone onder de 2 procent. * Het IMF verwacht een groei van de Nederlandse economie in 2015 met 1,2 procent. Dit is lager dan de prognose van +1,4% in oktober, maar het IMF blijft daarmee positiever gestemd dan het CBS. Het CPB verwacht een groei van 1,5 procent voor 2015. Opvallend is dat deze raming +0,25% hoger is dan in september, waar CBS, DNB en IMF dus juist hun progrnoses naar beneden hebben aangepast.
* In Europa groeit de vrees voor een periode van deflatie. Deflatie is gevaarlijk omdat bij dalende prijzen consumenten mogelijk aankopen uitstellen tot het nog goedkoper wordt. Hierdoor raakt de economie verlamd. Een tweede negatief effect is dat schulden juist meer waard worden.
Producenten- en consumentenvertrouwen
Consumentenvertrouwen
Producenten meer vertrouwen in de economie dan consumenten 2 / 2,4 / 3,4
okt - dec 2014
Consumentenvertrouwen in laatste maanden
-3 / -8 / -7
okt - dec 2014
Economisch klimaat in laatste maanden Koopbereidheid in laatste maanden Koopbereidheid grote aankopen in ltst maanden
Producentenvertrouwen
Consumentenvertrouwen
40
30
30
20
20
10
10
12
-9 -12 -15
-24
okt - dec 2014
-5 / -6 / -3
okt - dec 2014
Economisch klimaat
Koopbereidheid
-20 -20 -30 -30 -40
-40 -50
-50
-60
-60
-70
Bijzonderheden * Het oordeel van consumenten over de economie en hun koopbereidheid veranderden nagenoeg niet. Met -7 ligt het consumentenvertrouwen in december ook iets boven het gemiddelde over de afgelopen twintig jaar (-8). Het vertrouwen bereikte in april 2000 de hoogste stand ooit (27). Het dieptepunt werd bereikt in februari 2013 (-44). * Het vertrouwen van de ondernemers in de industrie is in december verder verbeterd. De indicator van het producentenvertrouwen ging van 2,4 naar 3,4. De indicator komt daarmee uit op het hoogste niveau sinds maart 2011. De verbetering van het producentenvertrouwen in december is vooral toe te schrijven aan een positiever oordeel over de orderportefeuille.
Bijzonderheden * De deelindicator Economisch klimaat komt in december uit op -3, tegen -4 in november. De koopbereidheid is van november op december per saldo niet veranderd. Deze deelindicator van het consumentenvertrouwen blijft staan op -10.
2014-12
2014-6
2013-12
2013-6
2011-12
2011-6
2010-12
2010-6
-10
-18 -21
okt - dec 2014
-10 / -10 / -10
0 -10
2009-12
2014-12
2014-6
2013-12
2013-6
2012-12
2012-6
2011-12
2011-6
2010-12
2010-6
2009-12
-6
0
2009-6
0
2009-6
3
2008-12
Marktvertrouwen
6
-3
okt - dec 2014
8 / -4 / -3
Consumentenvertrouwen (rechts)
9
2008-12
Producentenvertrouwen (links)
Consumentenvertrouwen
-3 / -8 / -7
2012-12
Consumentenvertrouwen in laatste maanden
2012-6
Producentenvertrouwen in laatste maanden
Onzekerheden over economisch herstel drukken koopbereidheid en vertrouwen
Huishoudensconsumptie
Koopkrachtontwikkeling
Huishoudensconsumptie vergelijkbaar met jaar geleden
Koopkracht in 2015 neemt toe door overheidsmaatregelen en lage brandstofprijs
Huishoudensconsumptie t.o.v. vorig jaar
1,5% / -0,4% / 0,2%
aug - okt 2014
Koopkracht CPB 2014
1,50%
Mutatie goederenvolume t.o.v. vorig jaar
2,4% / -2,2% / -0,3%
aug - okt 2014
Voorspelling koopkracht CPB 2015
0,75%
Mutatie dienstenvolume t.o.v. vorig jaar
0,8%/ 0,9%/ 0,7%
aug - okt 2014
Voorspelling consumptie 2015
1,0%
Percentage
Percentage 8 Totaal
Goederen
10
Diensten
6
3
4
2
2
1 0
0
-1
-2
-2 -4 -3 -6 -4
2014-10
2014-4
2013-10
2013-4
2012-10
2012-4
2011-10
2011-4
2010-10
2010-4
2009-10
2009-4
-8
2008-10
Consumptie
4,1
4
Alle huishoudens Tweeverdieners Tweeverdieners Alleenstaande, 2 Alleenverdiener met kinderen, zonder kinderen, x modaal met kinderen, modaal + ½ x modaal + modaal modaal modaal 2009
Bijzonderheden * Consumenten gaven in oktober 2,6 procent meer uit aan duurzame goederen dan een jaar eerder. Ze besteedden vooral meer aan huishoudelijke apparaten, woninginrichting, fietsen en motoren. Aan voedings- en genotmiddelen besteedden de consumenten evenveel als een jaar eerder. De bestedingen aan overige goederen, waaronder gas en motorbrandstoffen, waren 4,2 procent lager. * Volgens de Consumptieradar van het CBS zijn de omstandigheden voor de consumptie in september iets verslechterd. Dat komt vooral doordat de ondernemers in de industrie negatiever zijn over de omvang van hun personeelsbestand in de komende drie maanden. Wel waren consumenten minder negatief over de toekomstige werkloosheid en de krimp van de beroepsbevolking ten opzichte van een jaar eerder.
2010
2011
2012
2013
AOW alleenstaande, AOW +10 000 2014
Alleenstaande ouder, minimumloon
2015
Bijzonderheden * Nederlanders gaan er gemiddeld 0,75 procent in koopkracht op vooruit, in de vorige raming was dit nog slechts 0,5%. De forse daling van olieprijzen (en daarmee de brandstofprijzen) in de afgelopen maanden is hier de oorzaak van. Er zijn echter grote verschillen in koopkracht tussen huishoudens. Waar een alleenverdiener met kinderen er fors op achteruit gaat, krijg een alleenstaande ouder met slechts een minimumloon er volgend jaar maar liefst 10 procent bij.
Werkloosheid
Vacatures
Daling werkloosheid stokt
Arbeidsmarkt trekt langzaam weer aan, stabilisatie voor 2015 verwacht
Werkloosheid (duizenden personen) Werkloosheidspercentage
628 / 627 / 630
sep - nov 2014
Aantal openstaande vacatures (in duizenden)
113
3e kwartaal 2014
8% / 8% / 8%
sep - nov 2014
Ontstane vacatures (in duizenden)
181
3e kwartaal 2014
Vervulde vacatures (in duizenden)
182
3e kwartaal 2014
Voorspelling werkloosheid CPB 2014
620
Voorspelling werkloosheid CPB 2015
605
werkloze beroepsbevolking (dzd. personen) 700
werkloosheidspercentage 9
Seizoensgecor. werkloosheid
Seizoensgecor. Werkloosheidsperc.
Ontstane vacatures
8
300
7
250
Vervulde vacatures
Openstaande vacatures
500 6 200 400
5
300
4 3
200 2 100
150 100 50
1
Bijzonderheden * Het aantal werklozen kwam in november uit op 630 duizend personen. Het is al een paar maanden vrijwel constant. Ook in de verschillende leeftijdsgroepen is het aantal werklozen gemiddeld over de afgelopen drie maanden vrijwel gelijk gebleven. Het aantal lopende WW-uitkeringen komt in november uit op 425 duizend, 1,4 procent meer dan in oktober. * Het Planbureau is voor 2015 iets positiever over de werkloosheid en voorziet nu voor 2015 een werkloosheidspercentage van 6,5 procent, tegen een eerdere schatting van 6,75 procent. Volgens De Nederlandsche Bank (DNB) daalt de werkloosheid wel, maar blijft de komende twee jaar nog circa 2,5%punt boven het geschatte evenwichtsniveau. In de loop van 2015 komt de werkloosheidsdaling vooralsnog tot stilstand, mede omdat meer personen zich op de arbeidsmarkt gaan aanbieden. * CBS hanteert een andere definitie van werkloosheid dan CPB en DNB, waardoor zij in de berekening standaard op een hoger werkloosheidspercentage uitkomt (nu 8%).
2014-Q3
2014-Q1
2013-Q3
2013-Q1
2012-Q3
2012-Q1
2011-Q3
2011-Q1
2010-Q3
2010-Q1
2009-Q3
2009-Q1
0
2008-Q3
2014-11
2014-5
2013-11
2013-5
2012-11
2012-5
2011-11
2011-5
2010-11
2010-5
2009-11
0
2009-5
0
2008-11
Arbeidsmarkt
600
x 1000 350
Bijzonderheden * Het aantal vacatures is in het derde kwartaal van 2014 weer toegenomen en kwam eind september uit op ongeveer 113 duizend. Dit zijn er 5 duizend meer dan een kwartaal eerder. Het aantal vacatures neemt hiermee voor het vijfde kwartaal op rij toe. De groei van het aantal vacatures manifesteerde zich over de gehele linie, maar was het duidelijkst bij de handel en in de industrie. Dit is in lijn met de groei van beide bedrijfstakken dit jaar. * Voor 2015 wordt een stabilisatie in vacatures verwacht. De maandelijkse vacature-indicator van het CBS geeft een snelle indicatie over het verwachte verloop van de vacatures in het bedrijfsleven, gebaseerd op het oordeel van de ondernemers. De indicator is in november niet veranderd ten opzichte van oktober en september. Ook in juli en augustus was de stemming nauwelijks anders. Pessimisten en optimisten houden elkaar al maanden nagenoeg in evenwicht. Vóór de stabilisatie van de laatste maanden steeg de indicator anderhalf jaar lang onafgebroken (positief).
Hypotheken
Hypotheek- en Kapitaalmarktrente
Aantal afgesloten hypotheken stabiel, aantal aanvragen hoog €
Gemiddelde hypotheeksom
245.600
Verandering hypotheeksom t.o.v. vorig jaar
1,4%
Aantal afgesloten hypotheken
17.105
Verandering aantal t.o.v. vorig jaar
nov 2014
Hypotheekrente in laatste maanden
nov 2014
Kapitaalmarktrente in laatste maanden
2,7 / 2,6 / 2,6
okt - dec 2014
1 / 0,9 / 0,8
okt - dec 2014
nov 2014
7,5%
nov 2014
Aantal
In euro's
40.000 Aantal afgesloten hypotheken
Percentage
350.000
6
300.000
5
Gemiddelde hypotheeksom
Hypotheekrente
35.000 30.000
Kapitaalmarktrente
250.000 4
25.000 200.000 20.000
3 150.000
15.000
2014-12
2014-6
2013-12
2013-6
2012-12
2012-6
2011-12
2011-6
2010-12
0
2010-6
0
2009-12
1
2014-11
2014-5
2013-11
2013-5
2012-11
2012-5
2011-11
2011-5
2010-11
2010-5
2009-11
2009-5
0
50.000
2008-12
5.000
2
2009-6
100.000
10.000
2008-11
Financiering en vermogen
Hypotheek- en kapitaalmarktrente blijft naar verwachting ook in 2015 dalen
Bijzonderheden * Sinds 2011 is de hypotheekrente (5 jaar vast) bijna continu gedaald. DNB verwacht in 2015 een stijging van de lange kapitaalmarktrente in Nederland van 0,7 procentpunt ten opzichte van 2014. De stijging van de kapitaalmarktrente zal naar verwachting door banken uiteindelijk geleidelijk worden verdisconteerd in * Het Hypotheken Data Netwerk (HDN) registreert een duidelijk stijgende lijn in hypotheekaanvragen . Het de hypotheekrente, maar dit wordt niet in begin 2015 verwacht. HDN heeft afgelopen november 23.560 unieke hypotheekaanvragen geregistreerd. Dat is zo’n 4% lager * Rabobank Kennis en Economisch Onderzoek verwacht dat de hypotheekrente in 2015 verder zal dalen dan in oktober. Na 2 recordmaanden corrigeert de markt zichzelf enigszins. Toch spreekt HDN van een naar een (nieuw) laagterecord. topjaar 2014 voor hypotheekaanvragen. Bijzonderheden * Het aantal geregistreerde hypotheken nam in november 2014 met 7,5% toe ten opzichte van november vorig jaar, van 15.918 naar 17.105. Vergeleken met oktober 2014 (20.179) is er een daling van 15,2%.
* De annuïteitenhypotheek wordt het meest aangevraagd (62%). Daarna volgen de aflossingsvrije hypotheek (29%), de lineaire hypotheek (5%), de spaarhypotheek (4%) en de levenhypotheek (1%). Van deze hypotheken is ongeveer 57% met Nationale Hypotheek Garantie aangevraagd (HDN).
* De wettelijk vastgestelde ondergrens van de toetsrente is 5,0. Voor 2015 heeft de AFM dus de toetsrente wederom op 5,0% gesteld.
Spaartegoeden
In 2014 meer dan de helft van nieuwe hypotheekoffertes met LTV lager dan 100%
Spaartegoeden onveranderd hoog
Aantal hypotheekoffertes naar hoogte van LTV en het aandeel offertes met een LTV < 100%
Spaartegoeden (in miljarden euro's)
Aandeel LTV >= 100%
48,5%
3e kwartaal 2014
% verandering t.o.v. vorig jaar
Loan-to-value < 100%, ontw. tov vorig jaar
54,8%
3e kwartaal 2014
Loan-to-value >= 100%, ontw. tov vorig jaar
32,4%
3e kwartaal 2014
60.000
Mutatie laatste 3 maanden
LTV >= 100%
333
okt 2014
1,6%
okt 2014
-0,2% /0% /-0,3%
aug - okt 2014
in miljoenen
in miljoenen
60 LTV < 100%
25.000
aandeel LTV >= 100%
400.000 terugbetalingen
50.000
stortingen
spaartegoeden
55
350.000 20.000
40.000
50
30.000
45
20.000
40
10.000
35
0
30
300.000
Aandeel
Aantal
250.000
15.000
200.000 10.000
150.000 100.000
5.000
2014-10
2014-4
2013-10
2013-4
2012-10
0
2012-4
0
2011-10
2014-Q3
2014-Q1
2013-Q3
2013-Q1
2012-Q3
2012-Q1
2011-Q3
2011-Q1
50.000
2010-Q3
Financiering en vermogen
Loan-to-Value
Bijzonderheden Bijzonderheden * Het aandeel van de hypotheekaanvragen met een LTV ratio van maximaal 100% is flink groter geworden * Het totaal aan spaartegoeden is nog heel hoog maar stijgt niet meer. De stortingen en de sinds eind 2012. terugbetalingen houden elkaar in evenwicht. * Elk 4e kwartaal wordt een piek in hypotheekoffertes waargenomen. Dit is een administratief effect.
* Elk jaar wordt in mei een piek in stortingen geregistreerd door storting van vakantiegeld. Ook in januari is een piek zichtbaar. Dit zou kunnen komen door storting van de 13e maand.
Hypotheken met betalingsachterstanden
Acceptatiecriteria kredietverlening Banken verwachten hun acceptatiecriteria komend kwartaal niet te veranderen
Kredietnemers met betalingsproblemen hypoth.
108.754
3e kwartaal 2014
Kredietnemers met herstelde betaalachterstand
17.547
3e kwartaal 2014
3e kwartaal 2014
Bijzonderheden * In één jaar tijd zijn er 16.942 consumenten met een betalingsachterstand op de hypotheek bijgekomen. In totaal zijn er nu 108.754 consumenten die moeite hebben om hun hypotheeklasten te betalen. Het aantal mensen met betalingsproblemen op de hypotheek neemt al jaren toe. Vanaf voorjaar 2011 is dit aantal verdubbeld.
60 40 20
2014-Q3
2014-Q1
2013-Q3
2013-Q1
2012-Q3
2012-Q1
2011-Q3
2011-Q1
-40
2010-Q3
-20
2010-Q1
0
2009-Q3
5.000
Aanscherping
80
2009-Q1
0
100
2008-Q3
7.000
2014-Q3
20.000
2014-Q1
9.000
2013-Q3
40.000
2013-Q1
11.000
2012-Q3
60.000
2012-Q1
13.000
2011-Q3
80.000
2011-Q1
15.000
2010-Q3
100.000
2010-Q1
17.000
2009-Q3
120.000
2009-Q1
0%
19.000
Kredietnemers met betalingsprobleem op hypotheekcontract (linker as) Kredietnemers met herstelde lopende hypotheken (rechter as)
2008-Q3
Percentage van de banken dat aanscherping / versoepeling voorziet:
Kredietnemers met herstelde lopende hypohteken
140.000
Hypotheeknemers met betalingsproblemen
Financiering en vermogen
Betalingsachterstanden nemen nog steeds toe
-60 -80 -100
Versoepeling
Bijzonderheden * In de grafiek wordt weergegeven wat de mening is van de in Nederland gevestigde deelnemende banken over hun kredietverlening. * De waarden kunnen variëren van -100% (alle banken versoepelen de acceptatiecriteria) tot +100% (alle banken verscherpen de acceptatiecriteria). * Banken verwachten dat de acceptatiecriteria het komende kwartaal op hetzelfde niveau blijven als het * Er wordt van een betalingsprobleem gesproken bij een betalingachterstand van meer dan 120 dagen op afgelopen kwartaal. een lopend hypotheekcontract. * De werkelijke schuldenproblematiek in Nederland is veel groter. Huurachterstanden en betaalproblemen op bijvoorbeeld de energie- of telefoonrekening worden niet centraal geregistreerd.
Onvrijwillige veilingen
Nieuwbouwwoningen
Aantal onvrijwillige veilingen en gedwongen onderhandse verkopen stabiliseert
Lichtpuntjes nieuwbouwmarkt houden aan
Aantal onvrijwillige veilingen (per maand)
nov 2014
Aantal nieuw in aanbod
5.651
2e kwartaal 2014
dec 2013 - nov 2014
Aantal verkocht
5.421
2e kwartaal 2014
nov 2014
Aantal opgeleverd
2.975
2e kwartaal 2014
255.000
2e kwartaal 2014
90 / 216 / 199
Aantal laatste 12 maanden
1.982
Verandering t.o.v. vorig jaar (12 maanden)
5%
€
Prijs verkochte woningen 450
4500 onvrijwillige veilingen per maand
Prijsontwikkeling t.o.v. vorig jaar
2,0%
2e kwartaal 2014
Onvrijwillige veilingen, maandvoortschrijdend jaarcijfer (rechteras)
400
4000
14.000
350
3500
12.000
300
3000
250
2500
6.000
200
2000
4.000
150
1500
100
1000
50
500
Nieuw in aanbod
Verkocht
Opgeleverd
8.000
2.000
2014-11
2014-5
2013-11
2013-5
2012-11
2012-5
2011-11
2011-5
2010-11
2010-5
2009-11
0
2009-5
0
2008-11
2014-Q2
2013-Q4
2013-Q2
2012-Q4
2012-Q2
2011-Q4
2011-Q2
2010-Q4
2010-Q2
2009-Q4
2009-Q2
2008-Q2
2008-Q4
0
x 1000 euro 320 Prijs verkocht
300 280 260
Cijfers NHG: * In het derde kwartaal van 2014 hebben 30.300 huishoudens de aankoop of verbetering van hun woning met NHG gefinancierd. Dat betekent dat tot en met het derde kwartaal van 2014 er 10% meer garanties zijn verstrekt dan in dezelfde periode een jaar geleden. Het aantal huishoudens dat een beroep deed op NHG vanwege een noodzakelijke verkoop met verlies was in de eerste helft van 2014 5% hoger vergeleken met dezelfde periode een jaar eerder. Er wordt rekening gehouden met een verdere stijging van het aantal verliezen door het na-ijleffect van de crisis. De verwachting blijft dat het aantal verliezen verder zal toenemen en het fondsvermogen zal worden aangesproken om het toenemende aantal verliezen op te vangen.
240
2014-Q2
2013-Q4
2013-Q2
2012-Q4
2012-Q2
2011-Q4
2011-Q2
2010-Q4
2010-Q2
2009-Q4
2009-Q2
220
2008-Q4
Bijzonderheden * In november 2014 vonden 199 executieveilingen plaats. Dit is een stijging van 1,0% ten opzichte van november 2013 (197). Daar komen nog de gedwongen onderhandse verkopen (zonder veiling) bij. Zowel voor de bank als voor de huiseigenaar blijft zo het verlies beperkt.
2008-Q2
Woningmarkt
10.000
Bijzonderheden * Projectontwikkelaars signaleren het aantrekken van de nieuwbouwmarkt. Vanaf begin 2013 is sprake van een gestage stijging van het aantal verkopen. Naar verwachting worden in 2014 circa 22.000 nieuwbouwwoningen verkocht, dat is een toename van ruim 50 ten opzichte van 2013. * De prijs van nieuwbouwwoningen stabiliseert op € 255.000.
Bouwvergunningen
Indices bouw en architectuur
Aantal verleende bouwvergunningen nog steeds zeer laag, maar stijgend
Herstel bouwnijverheid zet nog niet structureel door
Aantal verleende bouwvergunningen totaal
10.500
3e kwartaal 2014
Index bouwnijverheid
75%
3e kwartaal 2014
Index projectontwikkeling
Bouwvergunningen huurwoningen
3.431
3e kwartaal 2014
Index bouwinstallatiebedrijven
Bouwvergunningen koopwoningen
7.069
3e kwartaal 2014
Verandering t.o.v. periode vorig jaar
35.000 Totaal verleende bouwvergunningen
Verleende bouwvergunningen huur
Verleende bouwvergunningen koop
64,7 / 100,9 / 109,9
aug - okt 2014
54,2 / 74,7 /
aug - okt 2014
70,1 / 101,8 / 112,1
aug - okt 2014
Index (2010 = 100) 225 Bouwnijverheid
30.000
Projectontwikkeling
Bouwinstallatiebedrijven
25.000
175
20.000
150 125
15.000 100 10.000
75
5.000
50 25
Bijzonderheden * Na de aantrekkende huizenverkopen en de groeiende opdrachtenportefeuille van architecten neemt nu ook het aantal vergunde nieuwbouwwoningen toe, al is de groei nog pril. Voor het eerst lijkt een significant herstel zichtbaar, echter dit herstel is vooral toe te schrijven aan koopwoningen. De bouwvergunningen voor huurwoningen vertonen nog nauwelijks opleving. * Het is nog te vroeg om een positief effect op de nieuwbouwproductie te signaleren. Nadat de bouwvergunning is verleend, duurt het gemiddeld twee jaar voordat de bouwwerkzaamheden gereed zijn.
Bijzonderheden * De grafiek geeft de ontwikkeling van de binnenlandse omzet van de bouwnijverheid weer. * Onder bouwinstallatiebedrijven vallen onder andere elektrotechnische installatie, loodgieters- en fitterswerk en installatie van sanitair en verwarmings- en luchtbehandelingsapparatuur.
2014-10
2014-4
2013-10
2013-4
2012-10
2012-4
2011-10
2011-4
2010-10
2010-4
2009-10
2009-4
0
2008-10
2014-Q3
2014-Q1
2013-Q3
2013-Q1
2012-Q3
2012-Q1
2011-Q3
2011-Q1
2010-Q3
2010-Q1
2009-Q3
2009-Q1
0
2008-Q3
Woningmarkt
200
Woningmarktindicatoren
Verhuisgeneigdheid
Stijging van woningmarktindicatoren zet onverminderd door
Verhuisgeneigdheid nog opvallend laag
ING WoonIndex
116
4e kwartaal 2014
Vereniging Eigen Huis Marktindicator
104
4e kwartaal 2014
NVM Makelaarstemmingsindicator
122
4e kwartaal 2014
Percentage huishoudens dat komende 2 jaar zeker een woning wil kopen of bouwen
4%
4e kwartaal 2014
Percentage huishoudens dat komende 2 jaar misschien een woning wil kopen of bouwen
3%
4e kwartaal 2014
12%
130 ING
VEH
NVM
Percentage dat zeker of misschien een woning wil kopen of bouwen
120
10%
8%
100 90
6%
80 4%
70 60
2%
50
* De NVM-index wordt gebaseerd op het rapportcijfer dat de makelaars elk kwartaal geven aan de woningmarkt. Bij een waarde 100 geven de makelaars de woningmarkt het rapportcijfer 5,5. Het blijkt dat NVM-makelaars zelfs nog iets positiever over de woningmarkt zijn dan consumenten. De ING WoonIndex is gedaald van 118 naar 116, maar ook hier geldt dat het omslagpunt van 100 ruimschoots is gepasseerd. * Zowel koopwoningbezitters als starters vinden het nog steeds een zeer gunstige periode om nu een huis te kopen. Onder starters is het vertrouwen door de gedaalde huizenprijzen en de lage hypotheekrente gestegen tot historische hoogte. Wel maakt een toenemend aantal respondenten zich zorgen over mogelijke werkloosheid (Bron ING).
2014-Q4
2014-Q2
2013-Q4
2013-Q2
2012-Q4
2012-Q2
2011-Q4
2011-Q2
2010-Q4
2010-Q2
2009-Q4
2009-Q2
2014-Q4
2014-Q2
2013-Q4
2013-Q2
2012-Q4
2012-Q2
2011-Q4
2011-Q2
2010-Q4
2010-Q2
2009-Q4
2009-Q2
Bijzonderheden * Het vertrouwen op de Nederlandse woningmarkt blijft maar stijgen. De meest actuele is de VEH Marktindicator die inmiddels al twee jaar stijgt. Voor het eerst zijn we zelfs de neutrale waarde van 100 gepasseerd, wat betekent dat meer consumenten positief zijn over de woningmarkt dan negatief.
2008-Q4
0%
40
2008-Q4
Woningmarkt
110
Bijzonderheden * Hoewel veel indicatoren voor de woningmarkt op groen staan, registreert het CBS opvallend genoeg nog steeds geen structurele en significante toename van de verhuisgeneigdheid. De Nederlandse Vereniging van Makelaars o.g. en vastgoeddeskundigen NVM (hierna ‘de NVM’) behoudt zich uitdrukkelijk alle rechten op dit document voor. Niets uit deze uitgave mag worden verveelvoudigd, opgeslagen in een geautomatiseerd gegevensbestand, of openbaar gemaakt, in enige vorm of op enige wijze, hetzij elektronisch, mechanisch, door fotokopieën, opnamen, of enige manier, zonder voorafgaande schriftelijke toestemming van de NVM. Gebruik of openbaarmaking van deze informatie door derden zonder voorafgaande schriftelijke toestemming van de NVM is niet toegestaan. Het is uitdrukkelijk niet toegestaan een wijziging aan te brengen in de uiterlijke verschijningsvorm van dit document. Ondanks de voortdurende zorg en aandacht die de NVM aan de samenstelling van dit document en de daarin opgenomen gegevens besteedt, geeft de NVM geen garanties op de volledigheid, juistheid of voortdurende actualiteit van de gegevens. De NVM zal bij naar haar oordeel gebleken misbruik een beroep op haar rechten kunnen doen bij de daartoe wettelijk bevoegde Nederlandse rechter.