Maatschap Oogheelkunde
Staaroperatie in het Behandelcentrum O.K.
Diaconessenhuis Leiden Algemeen Voor in het oog, vlak achter de pupil, zit de heldere en doorzichtige ooglens. Naarmate we ouder worden, wordt deze lens minder helder. Daardoor lijken de dingen die we zien waziger en grauwer van kleur. Dit troebel worden van de ooglens wordt ‘staar’ of ‘cataract’ genoemd. Ouderdomsstaar is een ‘normaal’ verouderingsproces, net als het krijgen van rimpels. Sommige mensen merken al rond hun veertigste dat hun ooglens troebel wordt. Het gezichtsvermogen wordt daarmee steeds slechter. Ouderdomsstaar is goed te behandelen. Een staaroperatie kan het gezichtsvermogen vrijwel volledig herstellen. Bij deze operatie haalt de oogarts de troebele lens uit het oog en vervangt deze door een kunstlensje. De oogarts opereert altijd maar één oog per operatie. Staaroperaties worden regelmatig uitgevoerd. Ook op zeer hoge leeftijd is de operatie nog goed te ondergaan. Overigens is opereren de enige manier om echt iets te doen aan ouderdomsstaar, er bestaan geen medicijnen of andere behandeling tegen staar. Voor de operatie Voordat u de operatie kunt ondergaan heeft u eerst een afspraak met een verpleegkundige voor uitleg en onderzoek. Hiervoor dient u de ‘preoperatieve vragenlijst’ mee te nemen. De vragenlijst zit in deze folder. U kunt deze thuis rustig invullen voordat u komt. Het is ook zeer belangrijk dat u alle door u gebruikte medicijnen meeneemt naar de verpleegkundige. Samen met u bekijkt de verpleegkundige welke medicijnen er voor de operatie gestopt moeten worden, bijvoorbeeld bloedverdunnende medicijnen en sommige pijnstillers. Dezelfde dag doen wij ook een oogmeting om de sterkte van de te implanteren lens te bepalen. Alleen voor contactlensdragers In verband met de oogmeting mag u uw zachte contactlenzen minimaal twee weken voor het verpleegkundig spreekuur niet meer dragen. Harde contactlenzen mag u vier weken voor het verpleegkundige spreekuur niet meer dragen. De dag na de oogmeting kunt u de contactlenzen weer dragen. U moet ze drie dagen vóór de operatie weer uit laten. Enkele dagen voor de operatie wordt u nog door de oogarts gecontroleerd; hiervoor krijgt u een aparte afspraak. U krijgt schriftelijk bericht op welke datum en welk tijdstip u zich kunt melden bij de verschillende spreekuren. De twee dagen voor de operatie moet u druppelen met de druppels zoals voorgeschreven door de oogarts. De volgorde van druppelen maakt niet uit. Op de dag van de operatie hoeft u niet te druppelen. Neemt u de druppels wel mee naar het ziekenhuis op de operatiedag.
2
Diaconessenhuis Leiden Het behandelcentrum O.K. De staaroperatie wordt uitgevoerd in het behandelcentrum O.K. Om dit behandelcentrum O.K. te bereiken volgt u route 37 en de bordjes ‘Behandelcentrum O.K.’. U krijgt schriftelijk bericht op welke dag en welk tijdstip u wordt verwacht op het behandelcentrum. Voor informatie over de wachtlijst en uw mogelijke opnamedatum kunt u contact opnemen met het planbureau op werkdagen tussen 13.00 en 14.30 uur op telefoonnummer 071 – 515 55 43. Wij adviseren u uw sieraden, geld en andere kostbare zaken thuis te laten. Op de dag van de operatie mag u een licht ontbijt/een lichte lunch gebruiken (geen warme maaltijd). U mag geen alcohol gebruiken. U wordt verzocht om een begeleider u te laten brengen en halen. Eventueel kan de begeleider in het ziekenhuis blijven totdat u weer naar huis mag (totale wachttijd is ongeveer één tot twee uur). Na de operatie mag u onder begeleiding naar huis. De operatie De staaroperatie vindt plaats onder plaatselijke verdoving. Hiervoor moet u in ieder geval in staat zijn om minstens een half uur achter elkaar stil en plat te liggen onder steriele doeken. Voor de operatie hoeft u zich niet uit te kleden, ook schoenen kunt u aanhouden. In verband met het controleren van uw bloeddruk en uw hartslag verzoeken wij u geen hooggesloten kleding, korset, onderjurk of kleding met strakke mouwen te dragen. Na de operatie Uw oog moet intensief gedruppeld worden. Houdt u zich daarbij aan de voorschriften van de oogarts. U krijgt tabletten mee voor het geval u na de ingreep pijn heeft. Indien er in de eerste week iets ernstig is zoals aanhoudende hevige pijn of volledig verlies van uw gezichtsvermogen dient u contact op te nemen met de polikliniek oogheelkunde (tijdens kantooruren) of de receptie van het ziekenhuis (buiten kantooruren). Na de operatie krijgt u een afspraak voor controle op de polikliniek oogheelkunde. Genezingsproces Een staaroperatie doet het gezichtsvermogen bij 99% van de patiënten stijgen. Bij de meeste patiënten zal na de operatie het gezichtsvermogen verbeteren van 70 tot 100%. Wanneer er echter voor de operatie een oogziekte aanwezig is, zoals diabetes, maculadegeneratie of glaucoom, dan zal het gezichtsvermogen gemiddeld stijgen naar 70%.
3
Diaconessenhuis Leiden Na de operatie gebeurt de genezing met behulp van voorgeschreven oogdruppels. De totale genezing duurt ongeveer 5½ week. Omdat de genezing geleidelijk gebeurt, kan het gezichtsvermogen na de operatie de eerste weken minder zijn dan voor de operatie. De meeste patiënten hebben zowel voor lezen als voor veraf zien een bril nodig om het beste gezichtsvermogen te verkrijgen. Soms zijn er kringen, dubbelbeelden, lichtgevoeligheid en een blauwe verkleuring aanwezig, maar deze bijwerkingen worden verklaard door het weer terugkrijgen van het gezichtsvermogen en zijn van weinig betekenis. Zelfs als er geen hechtingen na de operatie gebruikt worden, mag u de eerste week geen grote inspanningen doen en is het noodzakelijk ’s nachts een beschermende dop te dragen. Deze wordt na de operatie ter bescherming op het oog geplaatst. De harde dop kunt u de volgende ochtend schoonmaken en de eerste week ’s nachts opnieuw gebruiken. Een verbandje onder de oogdop is dan niet meer nodig. Ongeveer 5% van de patiënten heeft extra hechtingen nodig om een beter gezichtsvermogen te krijgen. In de eerste weken kan het oog jeuken of zanderig aanvoelen. Dit is normaal en het is belangrijk om niet in het oog te wrijven. Het oog kan ook rood zijn; dat zal geleidelijk, na ongeveer een maand, verdwijnen. Risico’s/complicaties Het kunstlensje zit in een kapsel van de eigen oude lens en wordt hierdoor op zijn plaats gehouden. Tijdens de operatie kan dit zakje scheuren. Dan is of een nieuwe operatie nodig, of de nieuwe lens wordt niet in dit zakje gezet, maar op een andere plaats vastgemaakt. Dit kapsel kan gedurende het genezingsproces troebel worden met littekenweefsel waardoor het gezichtsvermogen zal dalen: 20% van de patiënten krijgt deze nastaar die met een laserbehandeling poliklinisch is te verhelpen. Hierbij wordt in het kapsel een opening gemaakt. Deze behandeling kan nodig zijn vanaf een week tot enige jaren na de operatie. In 19% van de gevallen zal de oogdruk stijgen; bij patiënten met glaucoom (hoge oogdruk) zal dit 30% zijn. Deze gevallen zullen alle met medicijnen worden behandeld totdat de oogdruk is genormaliseerd. Andere zaken die het gezichtsvermogen kunnen beïnvloeden • Bloed in de voorste oogkamer in 1% van de gevallen. Dit verdwijnt vanzelf. • Verandering in de vorm van de pupil, verwijde pupil of verandering in kleur van het regenboogvlies in 2% van de gevallen. • Een langer durende behandeling met oogdruppels is nodig bij 8%. • Vocht in de gele vlek in het netvlies in minder dan 1% van de gevallen. Dit wordt behandeld met druppels en pillen en treedt vaker op bij maculadegeneratie (littekens door ouderdom in de gele vlek) en diabetes. • Hoornvliesbeschadiging bij minder dan 1% van de patiënten, welke wordt behandeld met een verband of contactlens. • Rode huid waar de pleister van de oogkap heeft gezeten bij minder dan 1%. • Hangend ooglid bij minder dan 1%.
4
Diaconessenhuis Leiden
Alle getallen zijn gemiddelden; de ene patiënt zal beter, de andere slechter zijn dan het gemiddelde. De meest ernstige complicatie, die kan optreden, is een infectie na de operatie. Dit gebeurt 1 op de 1000 keer. Dit wordt voorkomen door voor de operatie al druppels te gebruiken, zodat het oog goed schoon is. Maar toch kan er, ondanks alle voorzorgsmaatregelen, zo’n infectie optreden. Vaak leidt dit dan helaas tot blindheid. Werkwijze hoe te druppelen 1. Altijd handen wassen voordat u druppelt of het oog aanraakt. 2. Tot twee weken na de operatie de ooglidranden schoonmaken met behulp van watten of wattenschijfjes. Deze eerst natmaken onder stromend leidingwater. 3. Eerst het onderste ooglid schoonmaken, dan het bovenste ooglid. Altijd van oorzijde naar neuszijde vegen, om te voorkomen dat het vuil in het oog gewreven wordt. Zie ook de tekening. Let u op dat het oog zelf niet aangeraakt wordt. Voor het bovenste ooglid en onderooglid een apart wattenschijfje gebruiken. 4. Hoe te druppelen Trek het onderste ooglid iets naar beneden, druppel in het gootje van het oog (zoveel mogelijk aan de oorzijde).
Tussen twee druppels in even wachten (1 minuut), zodat de druppels goed kunnen inwerken. Let u er vooral op dat de afstand tussen flesje en oog niet te groot of te klein is. U mag niet met het flesje tegen het oog komen! De volgorde maakt niet
5
Diaconessenhuis Leiden uit. Verdere tips • Kijk tijdens het druppelen omhoog. • Als beide ogen gedruppeld moeten worden: a. Eerst het oog druppelen dat geopereerd is. b. Tussen het druppelen van het eerste en het tweede oog de handen wassen. • De oogdruppels koel bewaren, maar niet in de koelkast. • De flesjes met oogdruppels zijn na opening een maand houdbaar. Nazorg na een staaroperatie U heeft vandaag een staaroperatie ondergaan. Hieronder vindt u informatie over nazorg en leefregels voor als u weer thuis bent. Na de ingreep U krijgt tabletten mee voor het geval u na de ingreep pijn heeft. Wanneer u last heeft van hoofdpijn mag u een paracetamoltablet innemen. Indien u last heeft van pijn boven het geopereerde oog, moet u een tablet Diamox innemen. Als de pijnklachten na 5 uur niet zijn afgenomen neemt u nog een tablet Diamox in. Neem contact op met het ziekenhuis als de pijnklachten daarna toch aanhouden. Als u Diamox heeft ingenomen, verhoogt dit tijdelijk de urineproductie. Leefregels voor thuis • De ochtend na de ingreep mag u zelf het verband van uw oog halen. De pleisters en het verband weggooien. De plastic oogdop bewaren en zonodig schoonmaken met warm water. • Na het verwijderen van het verband mag u de huid rondom het oog schoonmaken met een schoon washandje of wattenschijfje met kraanwater. Daarna kunt u beginnen met het druppelen van het oog. • U krijgt een recept mee voor twee soorten oogdruppels. Deze moet u beide drie maal per dag gebruiken, alleen in het geopereerde oog. Volgorde maakt niet uit. Deze druppels moet u 3 à 4 weken gebruiken. • Bewaar de oogdop. De eerste week na de ingreep is het nodig om de oogdop ’s nachts op het geopereerde oog te dragen. Op het recept staat ook een rol pleisters om de oogdop op het oog vast te plakken. Slaapt u onrustig, dan kunt u de oogdop ook langer dan een week dragen. • U kunt licht huishoudelijk werk doen, maar de eerste week geen zware dingen tillen. • U kunt gewoon naar de kapper. • U mag gewoon douchen en haren wassen, zorg er echter wel voor dat er geen zeep of shampoo in de ogen komt. • U mag de eerste vier weken niet sporten of zwemmen. Bij het controlebezoek kunt u vragen wanneer u hier weer mee mag beginnen. • De medicijnen, die u voor de operatie tijdelijk niet mocht gebruiken, mag u na de ingreep weer innemen. • Indien u Marcoumar gebruikt kunt u weer starten volgens de lijst van de
6
Diaconessenhuis Leiden trombosedienst • U mag in principe 1 week na de operatie een vliegreis maken. Houd u echter wel rekening met de controles. Verdere belangrijke informatie • Het geopereerde oog kan nog enkele weken overmatig tranen; soms traant het andere oog mee. • U kunt het gevoel hebben alsof er iets in het geopereerde oog zit (zandkorrelgevoel). Dit is normaal, omdat er een klein wondje onder het bovenste ooglid is gemaakt. • Blijf de eerste dagen na de operatie rustig in en rond het huis. Doe geen zwaar lichamelijk werk en ga niet zwemmen. • Een verbetering van het gezichtsvermogen treedt soms niet direct op Schrikt u hier niet van, de genezing kan enkele weken duren. • Als het oog rood wordt in de dagen na de operatie, mag u het oog gerust een keertje extra druppelen met de voorgeschreven druppels (vertel dit wel aan de oogarts bij de volgende controle). • Na een aantal weken wordt een nieuwe brilmeting verricht. Neem contact op met het ziekenhuis als: • Het geopereerde oog zeer rood wordt. • Het geopereerde oog erg pijnlijk wordt. • Indien er in de eerste week iets is zoals aanhoudende hevige pijn of verlies van uw gezichtvermogen. • U in een bepaalde situatie twijfelt of als er iets (anders dan bovenstaand vermeld) aan de hand is. Afspraak voor controle Na één tot enkele dagen komt u voor controle op de polikliniek. Deze afspraak staat op uw afsprakenkaart. Wat te doen in geval van ziekte of verhindering Kunt u door ziekte of om andere redenen de afspraak niet nakomen, neem dan zo snel mogelijk contact op met het planbureau op werkdagen tussen 13.00 en 14.30 uur, telefoonnummer 071 - 517 85 55. U kunt dan een nieuwe afspraak maken en in uw plaats kan een andere patiënt worden geholpen. Neem wel altijd uiterlijk 24 uur van tevoren contact op. Belt u later af, dan zijn wij genoodzaakt de tijd die voor u gereserveerd is in rekening te brengen. U ontvangt hiervoor een nota van het ziekenhuis.
7
Diaconessenhuis Leiden
Heeft u na het lezen van deze folder nog vragen, dan kunt u contact opnemen met de polikliniek Oogheelkunde.
Planbureau Telefoonnummer: 071 - 515 55 43 Polikliniek Oogheelkunde Telefoonnummer: 071 - 517 83 24 Receptie Telefoonnummer: 071 – 517 81 78 0407/5016225/DIA981
8
