2 Jaargang 2, no.1, februari 2005
Maandelijks Infoblad voor de huisartsopleiding te Utrecht
Redactie:
Peter Manschot Karolien Kisman Marga Bogaards
In dit Biltbulletin: Ron spreekt Vanuit de redactie Ingekomen stukken Onderwijs Komende activiteiten Verjaardagen
Ron spreekt Bij ons kerstdiner sprak ik voor de medewerkers van de huisartsopleiding de hoop uit dat wij een periode zouden afsluiten van bezig zijn met nare gebeurtenissen. Helaas bleek dit nog niet het geval en moesten wij begin januari afscheid nemen van de dochter van Rien. Op een indrukwekkende wijze werd tijdens een zeer druk bezochte bijeenkomst in Bilthoven een laatste groet gebracht door dierbaren van Rien’s dochter Simone. Vanaf deze plaats wensen wij Rien, Ineke en Marieke veel sterkte met het verwerken van dit verlies. Na dergelijke gebeurtenissen kost het altijd wat moeite om over te gaan op de banaliteit van alledag. Het leven gaat verder. Ons vak en de gezondheidszorg staat onder politieke druk en vraagt onze aandacht. De afgelopen weken stonden in het teken van de huisartsenacties. In de staf hebben wij aandacht besteed aan deze actie en hoe wij als opleiding ons moesten opstellen. Als academia hebben wij een genuanceerd standpunt ingenomen. Wij wilden onze belangenbehartiger de LHV niet voor de voeten lopen door onze mening uit te spreken over de gekozen methode van actie voeren. De dreiging voor de gezondheidszorg vraagt om een eensgezind gesloten front. De afgelopen weken hebben aangetoond dat wij in staat zijn om dit ook te kunnen. Wij wilden verder onze haio’s en onze hao’s de ruimte geven om op een voor hen passende wijze zich met deze actie bezig te houden. Ik ben met name ook trots op onze nieuwe generatie haio’s, die met zoals zij noemden positieve acties de politiek tot andere gedachten wilden brengen.. Op het Binnenhof gaven zij preventie consulten en ook Hoogervorst liet zich strik-
1
ken voor een dergelijk consult. Zijn bloedglucose waarde was aan de hoge kant, dit kan een teken zijn dat hij toch onder druk komt te staan en van de stress een diabetes gaat ontwikkelen. Helaas was hij niet in staat om goed te luisteren. Dit lokte de opmerking uit dat het tijd wordt dat zijn oren worden uitgespoten. Siem Buijs was trots op ons. Waar het om gaat is dat wij trots op hem moeten kunnen zijn. Hij moet nu laten zien dat hij een kamerlid is die met zijn deskundigheid onder de greep van Verhagen uit durft te komen. In het belang van een adequate gezondheidszorg moeten wij het huisartsen vak, maar ook het verworven goed van onze gezondheidszorg, met hand en tand verdedigen. Marktwerking werkt niet in de zorg. Met een kostenverslindende reclamecampagne proberen de ziektekostenverzekeraars hun verzekerden bij elkaar te krijgen. Ik maak mij grote zorgen over de consequenties voor de ziektekostenpremies. Ik geloof er niets van dat patiënten kwaliteit krijgen geleverd voor een lagere prijs. Wanneer gezondheidszorg als puur commercieel product de markt op gaat zal het de schadeverzekeraar nog meer dan nu streven naar winstmaximalisatie. Winstmaximalisatie bereik je door: 1. Je omzet te maximaliseren (hoe meer ziektekosten, hoe beter) 2. Je kostprijs te minimaliseren (hoe goedkoper, hoe beter). Het product wat je uiteindelijk overhoudt heeft niets meer met zorg te maken. De aanbieders van zorg worden gestimuleerd hun omzetten te verhogen. Hoe meer verrichtingen, hoe beter. Het budget is de verzekeringspremie, die voor verzekeraars uiteraard niet hoog genoeg kan zijn. Dit jaar meer verrichtingen, volgend jaar de premie omhoog. Grote kostenmakers als chronisch zieken en ouderen worden uitgesloten van algemene verzekeringen. Slechts tegen kostendekkende aanvullende premies kunnen zij zich verzekeren. Gezonden en werkenden betalen een habbekrats. Zij maken immers geen kosten. Het hele solidariteitsidee van een fonds voor zieken wordt hiermee om zeep geholpen. Ieder voor zich. Laat de ander het maar uitzoeken. Hat-tie maar niet ziek, werkeloos of oud moeten worden. A-sociaal en een geciviliseerde samenleving onwaardig! Bij de afgelopen buluitreiking van november 2004 had ik het in mijn toespraak over de club van honderd. Ik hoopte dat er naast deze club van honderd er nu ook eens een club van honderd verstandige huisartsen zou worden opgericht. Ik ergerde mij al een tijd aan de wijze waarop deze club ons vak een negatieve PR bezorgde. Ik pleitte voor meer aandacht voor kwaliteit en service. Als er een goed product wordt geleverd dan betaalt zich dat vanzelf uit. Direct werd ik door een hao van repliek gediend. Deze hao was het volstrekt niet met mij eens en vond dat de huisartsen genoeg met zich hadden laten sollen en genoegen namen met een aftandse honorering voor hun geweldige activiteiten. Wat ik echter beoogde was om aan te geven: Weg met het gemopper, gesteun en gezucht. Optimisme en enthousiasme is wat we nodig hebben! We hebben een prachtvak. Blijkbaar hebben de haio’s onze discussie opgepakt en zijn hier mee aan het werk gegaan. (zie stukje Jettie Bont) Dit waren ook mijn overwegingen om in deze column wat langer stil te staan bij een politiek issue. Ron Pieters
Vanuit de redactie Vanuit het secretariaat Een vreugdevolle mededeling vanuit het secretariaat: Heidie is bevalling van een gezonde dochter, Marisa. Moeder en kind maken het zeer goed. Wiebke moet door privé-omstandigheden even een pas op de plaats maken. Daarom is ze een poosje afwezig. We hopen dat ze zo spoedig mogelijk terugkomt. Tecla coördineert haar werkzaamheden.
2
Voor wie Peter Manschot wil mailen is hier zijn emailadres:
[email protected] Marga Bogaards Voor de groep Als O2-er ben ik hier een jaar geleden begonnen, maar het werd mij gaandeweg duidelijk dat ik teveel achter de computer weggestopt zat. Ik heb het besluit genomen als 2e jaars HAB te gaan functioneren. Een heel nieuwe taak, die uiteraard volledig andere eisen met zich meebrengt. Het gevolg is dat ook ik me moet verdiepen in de inhoud van het docent zijn. Vaardigheden waarvan men zegt dat ze voor iedereen te leren zijn. Het stuk van de stafdag in november lezende over gedragingen van de groepsbegeleider, voel ik gaandeweg een groeiende twijfel over mijn eigen kunnen. Vakinhoudelijke kennisoverdracht is inmiddels wel gesneden koek. Wij huisartsen zijn ook redelijk getraind in vraagverheldering en het structureren van een gesprek. Maar hoe voorkom je bijvoorbeeld dat HAIO’s, die een groot deel van het onderwijs zelf geven, verzanden in frontaal onderwijs? Regie voeren en improvisatie. Oog hebben voor individuele kwaliteiten naast het bewaken van het groepsproces. Prikkelen, enthousiasmeren, geduld en discretie uitstralen. Een kleine greep uit de lijst van gedragingen. Natuurlijk realiseer ik me dat je niet alles kunt doen, maar in de vorming tot deze ideale groepsbegeleider heb ík in ieder geval nog een lange weg te gaan. Ik ga naast de stafdagen de beginnerscursus groepsbegeleider volgen. Hopelijk een goede start van een vruchtbaar leerproces. Karolien Kisman
Ingekomen stukken Bericht van ons staflid/huisarts in Kenya: hakuna matata Mijn schuldgevoel speelde al langer op, vier weken ben ik al weg van het Utrechtse studielandschap zonder bericht voor de thuisblijvers die het instituut in de lucht moeten houden. Vanavond in een hostel van Italiaanse nonnen in afwachting van de komst van mijn vrouw Leny, kan ik goed gebruik maken van het feit dat we morgen, zaterdag, niet de aanwezige "haio`s" een programma hoeven voor te schotelen. Na de gezamenlijke avondmaaltijd met een man uit Zuid Soedan en een vrouw die Frans sprak uit Burundi, werd de eetzaal gesloten en de rest van de avond kan met water of in de kerk worden doorgebracht. Ik kies voor het schrijven van een verslag. De decaan van de medische faculteit in Eldoret is al tien jaar bezig om een "family health" postgraduate course op te zetten. Zijn hoop is dat door het bieden van vaardigheden en een carrière perspectief, meer Keniaanse artsen gezondheidszorg op het platteland gaan bieden. Een aantal Amerikaanse missieziekenhuizen waren zeer enthousiast over dit idee. Zij hebben mankracht en wat geld ingezameld om het allemaal mogelijk te maken. Ondanks alle dagelijkse tekenen van ellende straalt de "hakuna matata" van de gezichten af. Wat dat betreft kunnen we nog leren incasseren van de Afrikanen. Veel aandacht voor het begroeten, brede lach met stralende rij tanden en dat beslist zonder de bezoekjes aan de orthodontist waar de helft van de Nederlandse kinderen in orde worden gemaakt voor de paringsdans. Maar spannend was het allemaal wel, en leuk is het niet altijd. Vanaf half december had ik geen antwoord meer gekregen op de e-mailtjes die tot dan toe de basis van het contact waren. Vlak voor vertrek op 2 januari hoorde ik via via dat alle telefoonlijnen ( en dus ook internetverbindingen) afgesloten waren omdat de universiteit de rekening niet op tijd betaald had. En nu de privatisering mondiaal toeslaat ook in Kenia, sloot de telefoonmaatschappij alles gewoon af.
3
Dat hinderde de Kenianen niet zoveel. De kerstperiode is de tijd van de grote vakantie, waar iedereen naar zijn geboortegebied teruggaat, dus in feite "hakuna matata" want de universiteit lag toch plat. Mijn worst case scenario was dat niemand op het kleine vliegveld van Eldoret zou staan en ik met mijn 28 kg koffer en 15 kg handbagage door het ziekenhuis op zoek zou moeten gaan naar het kantoor van de decaan. Tot mijn grote genoegen stond er iemand met een bordje Dr. Manschot. De universiteit heeft beloofd om mijn accomodation te verzorgen maar is niet in staat iets extra's te doen. Tijdelijk ben ik ondergebracht in de "compound" van de Indiana University uit de USA met het vooruitzicht dat ik niet langer dan een week kon blijven omdat na het christmas leave in de USA ook daar weer alles op gang zou komen, dat wil zeggen veel onderzoekers en coassistenten. Warme ontvangst, alles is big in de USA, ook het welkom. De decaan is een in Engeland opgeleide thoraxchirurg, heeft nu de leidende functie en voor alles moet je bij hem zijn. Dat wil zeggen om te weten te komen waar het onderwijs plaats gaat vinden, de vertrekking van krijtjes voor het bord enz. Voor zijn kamer staat een serie rode fluwelen stoelen en de enige manier om wat gedaan te krijgen is daar om 7.30 te gaan zitten en de eerste te zijn van de grote rij die komt vragen om zijn medewerking. Dus het is wel echt Afrika en dan niet het Afrika van de missieziekenhuizen maar het echte Afrika. Geduld hebben is een essentiële voorwaarde om hier te kunnen overleven, vaak een grapje en af en toe goed getimed boos worden werkt ook. Van de geplande 9 studenten zijn er uiteindelijk maar 3 komen opdraven. Een specialisatie kost hier nog steeds geld. Het salaris moet door een instantie worden doorbetaald. Het bleek dat vooral de regeringsartsen problemen hadden omdat per 1 juli 2004 de aanvraag voor ondersteuning binnen moest zijn vergezeld van de brief dat ze de door de selectiecommissie van de Universiteit aangenomen zijn. Die brief is nadat de selectie in april had plaats gevonden onderop in een dossier geraakt en pas in november verstuurd. De ruimte-indeling in de kantoren is nog nagenoeg hetzelfde als toen ik eind jaren zeventig Oost- Afrika verliet: grote stapels dossiers met kartonnen omslag metershoog opgestapeld tegen de muur. Dus eenmaal "misplaced" onderop ben je wel de sigaar. Als grote lichtpunt is de inzet van de drie kandidaten: variërend van 32 tot 48 jaar, en afkomstig uit de drie sectoren die we graag in het programma hebben: governmentsarts, missiearts en gewezen private practitioner. Ze brengen makkelijk in, vertellen heel open over de spagaat waarin ze leven, aan de ene kant geworteld in de Afrikaanse grond, en aan de andere kant de toch wel als zeer westers ervaren geneeskunde. In hun Afrikaanse wortels zijn ze een schakel in de keten van de gemeenschap, in hun westerse wereld een individu met autonomie en individualiteit. Een Amerikaanse hoogleraar heeft zijn sabbatical aan de start hier geweid. Er komen steeds wisselende andere artsen en ook een Afrikaanse hoogleraar ethiek heeft bijgedragen. Al met al leer ik misschien nog wel meer dan de studenten. In ieder geval om me minder uit het veld te laten slaan door de ongemakken van iedere dag, want niets is hier vanzelfsprekend, water stroom, kopieerapparaat en telefoon. Saai is het in ieder geval niet. Tot zover de woorden van dit evangelie. Groet, Peter Manschot
4
Een Impressie… Het begon al met de discussie tijdens onze ledenraad. Waarom zouden wij haio's actie gaan voeren? Iedereen kwam met argumenten, waarbij ons bestuur steeds heeft aangedrongen om verder te kijken dan je eigen hachie. Daar stonden veel haio's voor open. Wat betekenen de overheidsmaatregelen voor de zorg die patiënten ontvangen? Wat betekent het voor de groep ouderen? In hoeverre is de kwaliteit die wij leveren nu al beneden het niveau dat we eigenlijk willen halen? Iedereen was het ermee eens dat we onze zorgen duidelijk moeten maken. Iedereen was het er mee eens dat het op een positieve manier moest. Het accent zou moeten liggen op zorgtaken die voor alle patiënten essentieel zijn, maar die nu al in gevaar komen. Het resultaat weet je: visites bij chronisch zieke patiënten, en het ludieke gratis Preventie Spreekuur bij de Tweede Kamer. Behalve dat het natuurlijk leuk was dat er zo veel media-aandacht aan is gegeven en dat we de minister en andere Tweede-Kamerleden konden laten zien wat zorg inhoudt, was ook de sfeer heel bijzonder. Zo'n grote groep haio's bij elkaar die zich werkelijk zorgen maken over het vak. Hagenezen die het prachtig vonden om even een bloeddrukje te komen laten meten. Er zaten zelfs haio's in de Mac Donalds... "mag ik één Big Mac en een bloeddruk?" Schitterend toch! Wie weet is dit de aanzet waardoor we wat meer gaan nadenken over de inhoud en toekomst van het huisartsenvak en wat veranderingen zullen betekenen voor de zorg die patiënten ontvangen. Misschien lukt het zelfs wel om een visie te vormen over wat we onze "klanten" te bieden hebben.... Jettie Bont
Onderwijs Update van het programma EBM in de HA-praktijk Om te beginnen: er is goed nieuws, want alle haio’s krijgen op korte termijn een SOLIS-ID. Dit geeft de mogelijkheid om vanaf de werkplek toegang te krijgen tot de universiteitsbibliotheek, met alle databases en full-text tijdschriftbestanden. Daarmee zal het nog beter lukken om het zoeken van evidence te integreren in de dagelijkse (huisarts)praktijk. En dat betekent ook dat het aanleren van deze vaardigheid door groepsbegeleiders, haio’s en hao’s nog belangrijker wordt. De doelstelling van het EBM programma is dan ook te leren klinisch te handelen gebaseerd op bewijsmateriaal. Dit onderwijsprogramma vindt plaats door de gehele opleiding heen, maar het accent ligt op het eerste jaar. In dit eerste jaar is er een tweedaagse cursus ter inleiding, waarbij epidemiologische begrippen zoals gebruikt in literatuur en richtlijnen aan bod komen, evenals het goed formuleren van een klinische vraag. Hierbij wordt literatuur gezocht, geselecteerd en beoordeeld om uiteindelijk toe te passen in de praktijk. Op de site van de huisartsopleiding staan nog de cursussen ‘zoeken op internet’, ‘zoeken in PubMed’ en een aantal EBM oefenvragen, voor degenen die hiermee nog eens willen oefenen. Naar aanleiding van een klinisch probleem en een uitgevoerde literatuursearch wordt aansluitend aan de tweedaagse cursus door elke haio een referaat gehouden. Op elke terugkomdag wordt een probleem van de week vastgesteld, waarop iemand voor de daarop volgende terugkomdag een antwoord zoekt. Verder wordt enkele malen een artikel kritisch beoordeeld. In het tweede en derde jaar zal het lezen van een artikel regelmatig terugkomen. Uiteindelijk zullen al deze onderdelen door de groepsbegeleiders zelf begeleid kunnen worden, en zal EBM een vanzelfsprekend onderdeel van de terugkomdag en praktijkvoering zijn. Voor vragen en opmerkingen kun je altijd terecht bij Marie-Louise Bartelink, coördinator van dit onderwijsdeel. Marie-Louise Bartelink
5
Nieuwe onderwijsprogramma’s Er zijn weer een aantal nieuwe onderwijsprogramma’s verschenen: Beroepsgeheim, IBS/Somatische fixatie, Alternatieve geneeswijzen, Acute dood, Klachtrecht en Moeheid. De mappen zijn te vinden in de kast op de derde verdieping. Een groot deel van de inhoud van de mappen is ook in digitale vorm beschikbaar op de G-schijf: G:\Huisartsopleiding\staf\onderwijs\inhoudelijk\hab programma’s. Hilde Carels
Komende activiteiten 01-02: Referentiedag stafleden 26-05: Reis Wenen
Verjaardagen februari 07-02: José Konings 10-02: Ron Pieters 15-02: Niek de Grunt
6
