1
8 (2013)
WESTRAVEN WEER IN GEBRUIK ‘Het trillen van kantoortoren Westraven in Utrecht heeft 4,3 miljoen euro gekost. Dat laat de Rijksgebouwendienst weten kort na het moment dat alle 1500 ambtenaren na een afwezigheid van een halfjaar weer in het complex werken. (...) RGD en Rijkswaterstaat delen de kosten.’ (Algemeen Dagblad, 4 januari 2013) Spreuktegel fabriek Westraven (1844-1994)
TENTOONSTELLINGEN IN NIEUW LAND Flevoland ziet er vanuit de lucht uit als een aaneenschakeling van patronen. Dijken, greppels en kanalen doorsnijden het op de Zuiderzee veroverde land en geven er zijn unieke ordening en structuur aan. In Nieuw Land tonen vier tentoonstellingen dat gestructureerde landschap, elk vanuit een verschillende invalshoek en opzet. De tentoonstelling is te zien tot en met 20 mei 2013. (...) ‘Dankzij de dijken’, toont de veranderende dijken in en rond de voormalige Zuiderzee vanaf 1000 na Christus tot en met nu. De dijken van het Zuiderzeeproject, zoals de Afsluitdijk, zijn bijzonder om de nieuwe toegepaste technieken De meeste waterkeringen rond de voormalige Zuiderzee zijn oude dijken die door de eeuwen heen telkens zijn opgehoogd, verbreed en verzwaard. Deze presentatie toont dat de ene dijk niet zo maar de andere dijk is. De tentoonstelling eindigt op 26 mei 2013. (www.nieuwlanderfgoed.nl)
NIEUW LID COCO: KEES ALBERTS Op de website werden oproepen gedaan voor een webmaster, een trekker van de CoCo en een extra verslaggever. Op de eerste twee kwamen geen reacties. Hans Petit tekende voor nog een jaar bij en veelschrijver Dick Seip is als trekker ook nog actief, maar die advertentie stond niet voor niets ook in nr 2012-10 van dit VORbericht en de oproep wordt hierbij nog herhaald! (De trekker hoeft zeker Kees Alberts niet óók nog te schrijven!) Kees Alberts, sinds 2007 met vervroegd pensioen, reageerde positief op de verslaggeversoproep. Dank daarvoor en welkom in de kring! Alberts schreef in 2012 in de nummers 3 en 10 al reacties over Leopardtanks en het Waterloopkundig Lab. Hij zal voortaan incidenteel verslagen maken. Verder is Alberts, wonend in Zuidwolde (Dr.), nu ook Verkeerskundig consulent Veilig Verkeer Nederland (VVN) District noord, secretaris afdeling De Wolden van VVN, plaatsvervangend lid van de gemeenteraad van De Wolden en fractielid (vrijwilliger). Hij was en is lid van de Vereniging van Waterstaatkundige Ambtenaren (VWAR), nu Vereniging van Infrabeheerders (VIB) en van 1968 tot 2006 nog reserve-officier bij de cavalerie ook. Ook zijn ambtelijk waterstaatsverleden was boeiend: ‘Mooie tijd gehad bij de Dienst der Zuiderzeewerken, een dienst die later opging in Rijkswaterstaat. Zuidelijk Flevoland was toe ik er begon in 1969 nog woest en ledig; er speelde zich een soort scheppingsverhaal af. Pionieren. De dienstkring Apeldoorn bleek een nieuwe uitdaging. Mooie projecten van de grond gekregen, goed samen kunnen werken met het projectbureau dat in die tijd de N 50 Woeste Hoeve tot A 50 moest ombouwen. In die tijd was ik ook voorzitter van het overlegplatform dat namens de vakbonden de fusie van de Directies Gelderland en Bovenrivieren begeleidde. Veel geleerd. Ook dat alles tijdelijk is: deze dienstkringen zijn alweer verdwenen, de VWAR is verleden tijd en de cavalerie is opgeheven. Is dat erg? Nee, integendeel; DWDD en dat is maar goed ook.’ (Adri den Boer) De Commissie Communicatie bevordert de communicatie tussen bestuur en leden, tussen leden onderling en tussen de VOR en derden. Zij verzorgt de uitgave van het VORbericht (10x per jaar) en de presentatie van de VORwebsite. Daarnaast adviseert zij, gevraagd en ongevraagd, het bestuur en de commissies van de VOR over het ontwikkelen van initiatieven op communicatiegebied.
CARTOONS BLIJVEN IN
In verband met het aangekondigde vertrek van de huidige trekker, Dick Seip, is de Commissie Communicatie op zoek naar
Trekker V/M van de Commissie Communicatie Cartoon ‘Waterslagkracht’
Voor RWS bleven spotprenten worden gemaakt, ook in barre tijden voor de overheid. Deze cartoon ‘Waterslagkracht’ van Joop van Houdt is pas van 27-4-2011. (www.beeldbank.rws.nl)
•
De trekker zorgt voor een goed functioneren van de commissie;
•
Belegt per kwartaal vergaderingen, stelt daarvoor een agenda op;
•
Geeft leiding aan de vergaderingen;
•
Stimuleert permanent verbetering en vernieuwing van het commissiewerk.
De huidige trekker Dick Seip kan nader informatie over de functie geven via e-mail
[email protected] of telefoon 071 589 88 70. Gegadigden kunnen zich, binnen een maand na publicatie van deze advertentie in het VORbericht, of op de VOR-website, melden bij de portefeuillehouder van de Commissie Communicatie: Henk Hoekstra, telefoon 076 541 35 78, e-mail
[email protected]. Contact via e-mail heeft de voorkeur.
‘IK ZIE IN MIJN BRIL WAT JE ZEGT’ Binnen niet al te lange tijd zal een dove of slechthorende kunnen zeggen: ‘ik zie wat je zegt’, zonder te liplezen. Dan maakt hij gebruik van een bril met microfoon die het gesprokene omzet in een leesbare tekst die voor zijn ogen verschijnt. Vier studentes Taalwetenschap van de Universiteit van Leiden voeren experimenten uit met de bril. Het idee voor de bril, SpraakZien gedoopt, komt van de specialist op geluidsgebied Michiel van Overbeek. Michiel bedacht de bril toen hij werd getroffen door een gehooraandoening. Verantwoordelijk voor de experimenten zijn neurolinguïst prof. dr. Niels Schiller en foneticus prof. dr. Vincent van Heuven van het Leiden University Centre for Linguistics. De eerste resultaten zijn bemoedigend, maar er moet nog wel een en ander worden aangepast. Zo is het de bedoeling dat de software op de smartphone gaat draaien; nu is er nog een laptop nodig. (Dick Seip)
CHINEES SNELWEGHUIS TOCH GESLOOPT Het huis van een Chinees echtpaar dat een symbool werd van verzet tegen oneerlijke en veelal te lage compensatiebetalingen door de Chinese autoriteiten is toch gesloopt. Foto's van de woning van vijf verdiepingen middenin een asfaltvlakte gingen afgelopen week de hele wereld over. Eendenboer Luo Baogen en zijn vrouw zijn uiteindelijk akkoord gegaan met een vergoeding van omgerekend 32.000 euro, zei het hoofd van het dorp Xiayangzhang, in de westelijke provincie Zhejiang. De woning werd zaterdag met bulldozers tegen de vlakte geworpen. (Het Parool, 1-12-2012)
WEBSITE OVER GETIJKLOKKEN Bijgaande foto toont de getijklok (wandmodel, diam. 59 cm ) van het Topshuis van Rijkswaterstaat op de Oosterscheldekering. Onder deze klok hangt een schrijvende barometer (barograaf). Klik aan: Interview met Jacob Venker uit Sint Anthonis over het getij en getijklokken in het tijdschrift 'KIJK'. (http://venkerjw.home.xs4all.nl/getijstart.htm) Getijklok Topshuis
PLATFORM ‘SLIM WERKEN SLIM REIZEN’ STOPT Het platform ‘Slim Werken Slim Reizen’ dat de afgelopen jaren nieuwe mobiliteitsinitiatieven heeft ondersteund, heeft op 1 januari 2013 opgehouden te bestaan. Het platform concludeert dat de betrokken werkgevers en werknemers veel hebben bereikt. Steeds meer bedrijven passen ‘Slim Werken Slim Reizen’ toe in hun organisatie. Het netwerk dat is ontstaan, wordt in het vervolg ondersteund door www. slimwerkenslimreizen.nl, alsmede door het Twitteraccount en de Linkedingroep die als nieuwe naam ‘Netwerk SWSR’ krijgen. (Dick Seip)
ENQUÊTE TOONT AAN: WEBSITE MOET BETER Op de VORwebsite is de uitslag te vinden van een enquête onder een selectie van VORleden over hun bezoek aan de site en hun waardering van de site. De conclusies op beide punten zijn dat de website aan populariteit zou moeten winnen. Van de respondenten geeft 43 procent aan de VORwebsite zelden of nooit te bezoeken en slechts 30 procent vindt de site goed. (Dick Seip)
OPEN BEELDEN, OOK VAN RWS ‘Open Beelden is een open mediaplatform dat toegang biedt tot audiovisuele collecties die eenvoudig hergebruikt kunnen worden. Een voorbeeld van daarvan is het ‘remixen’ van archiefmateriaal in nieuw werk. Deze nieuwe werken kunnen gebruikers vervolgens ook weer aan het platform toevoegen. Open Beelden biedt daarnaast een API, wat het gemakkelijk maakt om Mashups te ontwikkelen. De toegang tot het materiaal op Open Beelden is gebaseerd op het Creative Commons-licentiemodel. Creative Commons biedt auteurs, kunstenaars, wetenschappers en onderwijzers de vrijheid om op een flexibele manier met hun auteursrechten om te gaan en om werken beschikbaar te stellen aan anderen op een manier die de ze zelf kiezen. (...) Open Beelden is een initiatief van het Nederlands Instituut voor Beeld en Geluid in samenwerking met Stichting Nederland Kennisland. Op Open Beelden zijn momenteel ruim 1300 Polygoonitems afkomstig uit het archief van Beeld en Geluid te vinden. De collectie van herbruikbaar materiaal zal de komende jaren flink groeien. Regelmatig worden nieuwe werken geupload.’ Met het trefwoord ‘Rijkswaterstaat’ waren pas al present: - Heropening van de verkeersbrug (Arnhem, DG Harmsen knipt lint door) Weeknummer 1950-19; - Weer een verkeersobstakel op de weg Eindhoven - Den Bosch verdwenen (nieuwe brug Vught, opening mw Harmsen) Weeknummer 1947-46; - In Katwijk worden de golven gemeten Weeknummer 1959-31; - Natuurmonument: jong leven op vogeleiland Griend Weeknummer 197531. (www.openbeelden.nl/media)
GEEN KLACHT, WEL EEN UITLEG
Snelweghuis toch gesloopt (www.parool.nl)
Al kreeg de lezer het tegen Nieuwjaar pas in de bus: het vorige VORbericht werd op 29 november definitief in pdf naar ‘Den Haag’ gestuurd. Pal daarop volgde nieuws als het naaststaande, dat kon dus niet meer worden meegenomen. (Adri den Boer)
INNOVATIECONGRES RWS: ‘DURF IS DE VADER VAN INNOVATIE’ ‘De Chinese filosoof Lao Tse zegt: “Het is verstandiger een kaars aan te steken dan te klagen over de duisternis.” Laten we met elkaar de innovatie toepassen en aan alle kanten de deuren open zetten. ” Met deze woorden opende Jan Hendrik Dronkers, directeur-generaal van Rijkswaterstaat het Innovatiecongres op maandag 10 december. Met veertien recent toegepaste innovatieve landingsprojecten, een aanbod van bijna dertig workshops en mogelijkheden om andere innovatoren en geïnteresseerden te ontmoeten, stond het Innovatiecongres van Rijkswaterstaat als een huis. Zo’n 250 vertegenwoordigers uit de overheid, het bedrijfsleven en kennisinstellingen troffen elkaar in de Fokker Terminal in de Haagse Binckhorst. Licht in de duisternis Dronkers somde enkele “lichten in de duisternis” op: het Haagse terminal Deltaprogramma, Verkeersmanagement, het Hoogwaterbeschermingsprogramma en (www.fokkerterminal.nl) Beter Benutten van Infrastructuur. Ook de zogenoemde Zolderopruiming van Rijkswaterstaat is zo’n licht: innovaties die al een tijdje “op zolder” liggen, krijgen een tweede kans, zoals de asfaltrecyclingtrein. Dit is een machine die ter plekke asfalt van het wegdek haalt, meteen weer bruikbaar maakt en teruglegt. Driepoot Een ander lichtpunt is de gezamenlijke innovatieve inkoop van Rijkswaterstaat met het ministerie van Economische Zaken. ‘We gaan samen op pad, willen samen ontdekken, cocreatie inzetten, niet denken vanuit een positie, maar vanuit de vraag wat echt helpt. In de driehoek kennis - markt - overheid hebben we elkaar hard nodig, hoewel je beter kunt spreken van een driepoot: als je één van de poten weghaalt, valt de hele boel om’, aldus Dronkers. Durf Age Vermeer, één van de congresdeelnemers en namens de bouwsector lid van het Innovatieberaad, doet een oproep om op 12 november 2013 naar de Innovatie-estafette te komen, de kaarten op tafel te leggen, met ideeën te komen en te durven experimenteren. ‘Durf is de vader van de innovatie’, bevestigde Dronkers. Wall of fame Jan Douwe Kroeske, producent van Llowlab op het Lowlands festival, waar ook Rijkswaterstaat acte de présence gaf, maakte de veertien landingsprojecten bekend. Het werd een wall of fame in sneltreinvaart van projecten die merendeels dankzij succesvolle samenwerking in de driehoek kennis- markt-overheid tot stand zijn gekomen. Een grote diversiteit aan vindingen passeerde de revue. Een greep: stille, voegloze en duurzame overgangen op de snelweg ‘(‘geen kedeng, kedeng meer’), een apparaatje dat je aan je autoband kunt bevestigen en dat de spanning meet, waardoor bandenpech kan worden voorkomen; wilgentenenmatten die kunnen drijven (“eco-engineering”); seizoengebonden wateropslag (een dijk achter een dijk: het achteroeverconcept); op je smartphone een app die extra technische informatie (bijvoorbeeld over ondergrondse leidingen) aan je beeldopname toevoegt; het produceren en leggen van asfalt op lagere temperaturen; ZOAB+, een dunne laag asfalt die over oud, kapt asfalt kan worden gelegd; lichtgewicht dijkbekleding met Hill Blocks: lichte stenen die even goed tegen hoge golven kunnen dienen als zware stenen. Werkgroepen Gedurende de dag waaierden de congresgangers uit over de verschillende workshops, die varieerden van “Dynamisch verkeersmanagement” en “Grootschalige vervanging natte kustwerken” tot “Verdienkansen in projecten vergroten” en “Biobased economy” workshops. (Verslag van Club van Maarssen)
ENQUÊTE TOONT AAN: NOG VEEL PROBLEMEN MET KOSTEN-BATENANALYSE INFRASTRUCTUUR Een hoogstandje voor opdrachtgevers, projectleiders en hun controllers is de exercitie van een rationele maatschappelijke kosten- en batenanalyse (MKBA) van projecten. Ervaren nattevingerwerk blijft van waarde, maar is onvoldoende voor de hedendaagse besluitvorming over nieuwe infrastructuur. Niek Mouter werkt aan het Nicis Institute van de TU Delft aan een proefschrift over de MKBA. Als tussenshuffle heeft hij een publicatie het licht doen zien waarin hij de uitkomsten van interviews met 86 hoofdrolspelers in de Nederlandse MKBA-praktijk bij ruimtelijk-infrastructurele projecten systematisch heeft geanalyseerd. Titel van zijn werk is: ‘Maatschappelijke kosten- en batenanalyse inhoudelijk geëvalueerd’. Jan Anne Annema en Bert van Wee, beiden van de TU Delft, hebben hem bijgestaan. De 86 respondenten -beleidsmakers, consultants en onderzoekers- droegen gezamenlijk 634 problemen aan. De meest voorkomende waren: conceptuele problemen met het construeren van nulalternatieven (26 x genoemd), het bepalen van de reistijdveranderingen in het projectgebied (23 x), problemen met de discontovoet die in de huidige praktijk gehanteerd wordt (20 x), probleem met te weinig meenemen vliegwieleffect kostenbesparings-synergie (19 x), problemen met de
manier waarop de berekeningen worden gepresenteerd (19 x), problemen met de manier waarop de MKBA omgaat met toekomstonzekerheid (18 x). Het zijn alle problemen die de kern van de MKBA raken. Interessant is het ook de problemen te bezien die slechts één keer worden genoemd. Dan blijkt dat het hier niet zo zeer gaat om zeldzaam voorkomende vraagstukken, maar om problemen die kennelijk bij de ondervraagden onvoldoende in het vizier liggen. Hier gaat het over het inschatten van innovatiebaten, het meenemen van de complexiteit van de supplychain bij goederenvervoer, het inschatten van de verandering van het aantal verkeersdoden, geluidsoverlast, esthetiek, en welvaartseffecten. De enquête maakt duidelijk dat de MKBA in de twintig jaar dat men er al mee bezig is, op cruciale punten nog tekortschiet. Een indrukwekkende literatuurlijst met circa zestig publicaties, ook van IenM/VenW, is kennelijk ook niet erg behulpzaam geweest. Gelukkig hebben de geënquêteerden ook 286 oplossingsrichtingen voor de gesignaleerde problemen aangewezen. Niek Mouter bespreekt ze uitvoerig. Hopelijk kan hij er voor zijn proefschrift een werkbare leidraad MKBA uit maken. (Dick Seip)
EERSTE SCHATKAMER BEVAT KAARTEN De algemene rijksarchivaris de heer M. Berendse, de directeuren van de Regionale Historische Centra en de directeur van de ANWB de heer G. van Woerkom presenteerden op 11 december 2012 Eerste Schatkamer in kasteel Duivenvoorde de Schatkamers van Nederland. Het eerste exemplaar werd aangeboden aan de Commissaris van de Koningin in Zuid-Holland de heer J. Franssen. De beheerders van onze historische archieven willen middels een serie
Schatkamers van Nederland deze schatten onder de aandacht van een breed publiek brengen. Voor de eerste uitgave werd gekozen voor historisch kaartmateriaal van de Middeleeuwen tot de Koude Oorlog. Per provincie zijn twee historische kaarten toegevoegd en een boekwerkje met uitgebreide historische cartografische achtergrond en wandel-, fiets- en autoroute. Voor ZuidHolland is gekozen voor een detailkaart van de Scheveningse Kust van 1661 en een overzichtskaart van 1839 van ’s-Gravenhage. Hierdoor wordt een goede indruk gekregen hoe de kust van Scheveningen eruit zag toen Koning Willem 1 daar in 1813 (!) aan land ging en het Ko-
‘ROTONDE VAN NEDERLAND’ BIJ UTRECHT OP DE SCHOP Veertien bedrijven en gemeenten volgen het initiatief van de Kamer van Koophandel voor de provincie Utrecht om het verkeersknooppunt tussen Oude Rijn en Lunetten zodanig te herstructureren dat daar in de buurt 10.000-20.000 woningen in een groene en gezonde entourage kunnen worden bijgebouwd. Dat meldt het Changemagazine. Het knooppunt wordt wel de rotonde van Nederland genoemd. De grote verkeersaders A12, A27 en A2 komen er samen. Zij verbinden Schiphol, Eindhoven Airport en de multimodale mainport Rotterdam. In de A12-zone liggen nu al 2500 bedrijven met zo´n 45.000 werknemers. Naast woningbouw moeten bedrijven zich er kunnen vestigen. Er zijn ook plannen voor distributiecentra en een viersterren hotel. Enkele duizenden extra banen kunnen er ontstaan. Bouwen kan men bij de huidige financiële crisis nog niet, maar voorlopig hebben de initiatiefnemers de handen vol aan de ontwikkeling van een samenhangende visie voor het gebied dat optimaal bereikbaar moet zijn. De aspirant-investeerders in het gedachte project zijn Hombach, Van der Valk, Volker Wessels Vastgoed, Ballast Nedam, Zeeman, BAM, VolkerInfra, Strukton, Dura Vermeer, TNO, Rabobank en de gemeenten Utrecht, Nieuwegein en Houten. Mede betrokken zijn de provincie Utrecht, het Bestuur Regio Utrecht, de Natuur- en Milieufederatie Utrecht en uiteraard de initiatiefnemende KvK. De financiering moet te zijner tijd komen van de opdrachtgevers van woningbouwprojecten en de zich vestigende bedrijven. (Dick Seip)
ninkrijk der Nederlanden ontstond. Als men door Nederland reist, geeft dit materiaal je de mogelijkheid om bij voorbeeld oude historische wegen, landhuizen en boerderijen te herkennen en over de historie ervan te lezen. De heer Van Woerkom meldde nog dat de ANWB een heel oud archief van kaartmateriaal heeft, dat nergens geregistreerd staat. Hier had de heer Berendse uiteraard veel interesse in. Schatkamers van Nederland (1). Historisch kaartwerk van Nederland, Den Haag (ANWB Media) 2012, 176 p. + 24 losse kaarten in box, ISBN: 978 901 803 4863, €32,95 (Wim van Beusekom)
NIEUWE VORLEDEN MAKEN KENNIS MET NOORD-ZUIDLIJN Ongeveer veertig nieuwe VORleden en hun partners worden op 13 maart ingewijd in de geheimen van de VOR.
Noord-Zuidlijn (www.benthemcrouwel.nl)
In het nieuwe Eye filmmuseum te Amsterdam presenteren ’s ochtends de diverse VORcommissies zich aan hen. De nieuwelingen zullen tevens worden uitgenodigd actief te worden binnen de VOR. Daarna volgt een presentatie over de Amsterdamse Noord-Zuidlijn (metro) in aanleg. Aan het begin van de middag stapt de groep, voorzien van een lunchbox, op een rondvaartboot vanaf het museum naar het Centraal Station. Hier wordt de groep naar voorkeur van de gasten gesplitst in tweeën. De ene helft gaat naar het infocentrum van de Noord-Zuidlijn in het Centraal NS station, waarna het bouwproject van de nieuwe metrolijn wordt bezocht. De andere helft vaart naar de Jordaan en meert af voor het Anne Frankhuis; er volgt dan een korte wandeling door de Jordaan. Tot slot komt iedereen weer tezamen voor een afsluiting van de dag in Smits koffiehuis aan het Stationsplein. De introductiedag staat onder leiding van Hans van Baarle en Piet Jan Moerman. (Dick Seip)
UIT OTAR (MET ADVERTENTIES) Ook op de website van de VOR is een interview met DG Dronkers uit OTAR 2012-9 te lezen.
Pagina 4 OTAR 2012-9
EMM-BOEKJE GEVRAAGD Wie kan mij helpen aan een EMM-boekje uit de jaren 80? (Dit boekje bevatte alle medewerkers van RWS en kwam per jaar uit met aangepaste gegevens.) Ben hier al een tijdje naar op zoek en probeer het nu bij de VOR. (W. van Bergen, oud DVK) WAT WAS EMM OOK ALWEER? In 1897 werd de Vereeniging van Bureelambtenaren van den Rijkswaterstaat (VBAR) opgericht. de VBAR ging later Vereniging van Administratief Personeel Rijkswaterstaat (VAP) heten. De VAP ging in 1986 samen met de Vereeniging van beambten bij de Rijkswaterstaat ‘Eendracht maakt Macht’ (EMM opgericht in 1898) en enkele kleine belangenbehartigingsorganisaties op in de Vakorganisatie van Personeel van Verkeer en Waterstaat (VPW). In 2003 zijn de leden van de Bond van KNMI-personeel aangesloten bij de VPW. Het archief werd in 2004 bij het Internationaal Instituut voor Sociale Geschiedenis in bewaring gegeven. De VPW is nu een onafhankelijke vakorganisatie van en voor medewerkers, werkzaam bij het ministerie van Infrastructuur en Milieu. (http://vpwnet.wordpress. com/) UIT HET LAATSTE ‘EMM-BOEKJE’? ‘De vakvereniging voor het personeel werkzaam op het gebied van Verkeer en Waterstaat, afgekort VPW, heeft het oudste jaarboek van Nederland, voor 96e jaar, weer mogen uitgeven. In het VPW-jaarboek zijn de gegevens van Rijkswaterstaat verwerkt en is daar door een onmisbaar naslagwerk. De uitgave is anders dan welke u in een reeks van jaren van ons gewend bent, n.l. op dringend verzoek van Rijkswaterstaat zijn in het kader van belangenverstrengeling er geen advertenties in opgenomen. De verkoopprijs is inclusief verzendkosten € 15,55 excl. BTW.’ (VPW-jaarboek 2003, v/h EMM-jaarboek)
NIEUWS MAASVLAKTE 2 KOMT IN 2013 DIGITAAL Jammer, de nieuwsbrief van de projectorganisatie Maasvlakte 2 verschijnt nog maar één keer: in mei 2013. Op vier aantrekkelijk met foto’s vormgegeven paginaatjes is de lezer steeds op de hoogte gehouden van de vorderingen van het project en is verslag gedaan van het behalen van mijlpalen. Zo wordt in de nieuwsbrief van december gemeld dat op 19 oktober minister Schultz van Haegen en de havenwethouder van Rotterdam Baljeu de nieuwe weg langs de zeewering van Maasvlakte 2, de Maasvlakteweg, hebben geopend. Op 25 november, zo wordt bericht, kon een begin worden gemaakt met het verbreden en verdiepen van de Yangtzehaven. Nadat al eerder mammoetbotten, een gefossiliseerde haaientand van 120.000 jaar oud en levenstekens van jagers en verzamelaars, zoals houtskool en verbrande botresten, waren gevonden in het opgezogen Noordzeezand, kwam er recent een baardmankruikje uit een zandwinput naar boven. Het kruikje wordt zo genoemd omdat er in de hals een mannenkop met baard is gegraveerd. Deze en andere baggerschatten zijn te bekijken in het informatiecentrum van MV2 Futureland. Tot en met 5 maart is er in het centrum ook een tentoonstelling van foto’s van de aanleg van de Maasvlakte 2, die de afgelopen vier jaar door amateurfotografen zijn gemaakt. Zie voor meer evenementen in het informatiecentrum www.futureland.nl. Wie na mei op de hoogte wil blijven van nieuws over Maasvlakte 2, kan zich via www.portofrotterdam.com inschrijven voor de digitale nieuwsbrief Haven in Bedrijf. (Dick Seip) Baardmankruikje van Maasvlakte
RWS: KUNSTWERKEN IN SOORTEN Ontwerper: Tom Claassen. Naam van het beeld: Olifanten van Almere. Waar staat het?: langs de autosnelwegen A6/A27 (knooppunt Almere) in Almere. Het kunstwerk werd vervaardigd in opdracht van Rijkswaterstaat in het kader van de percentageregeling beeldende kunst (1%-regeling). Het kunstwerk werd op 11 december 1999 door minister Tineke Netelenbos onthuld. Toen stonden er slechts twee olifanten, omdat het project met veel tegenslag te kampen had. Zo waren er twee olifanten verbrand en was de werktent door storm vernield. In 2000 is het kunstwerk voltooid. Afmetingen: 11 meter lang en bijna 7 meter hoog, 40.000 kg per stuk. (http://hpblogs.nl/sjoerd/date/2010/06/) Ander soort kunstwerk
MINDFUL AFVALLEN ZONDER DIEET Dat afvallen met een dieet meestal maar voor korte tijd werkt, is ons bekend. Joanna Kortink schijnt te weten hoe we echt kunnen afvallen, gesteld dat we dit willen: aandachtig omgaan met eten en drinken en ontdekken wat nu precies hongert in ons. Diëten is niet nodig. Met haar boek ‘Mindful afvallen’ wil ze een eind maken aan nachtelijke bezoeken aan de koelkast en het verorberen van puntzakken drop en pakken met koekjes. Mindfulness is tegenwoordig wel het gevleugelde woord voor zweverige probleemoplossende bijeenkomsten. Maar Joanna Kortink zweeft niet. Zij heeft in een eenvoudige en prettige stijl een praktisch doeboek geschreven met allerlei checklijstjes. Haar laagdrempelig programma strekt zich uit over acht weken. Hoofdzaak is een reis naar het eigen onbewuste en het boven water brengen welke onvredes doorgaans worden weggegeten. Eén panacee, die ook helpt bij het stoppen met roken, wil ik u niet onthouden. Zoals een onwelgevallige zucht naar een sigaret kan worden onderdrukt door een glas water te drinken, zo kan ook een onwelkome eetbui worden gesmoord. Joanna Kortink schreef al eerder boeken over eetbuien en emotie-eten. Via www.artiva.nl is ook haar luisterboek ‘Uit de ban van eetbuiten’ te koop. Haar nieuwste boek is uitgegeven Omslag ‘afvalboek’ bij Servire, dat onderdeel uitmaakt van Kosmos Uitgevers. Een deel van de opbrengst van het boek gaat naar de Joanna Kortink Stichting, die financiële hulp biedt bij kleinschalige derdewereldprojecten op het gebied van voeding. Meer informatie hierover: www.joannakortinkstichting.nl. (Dick Seip)
VITALE AKKERBODEM MAAKT MENS GEZOND Een vitale akkerbodem waar ook wormen, bijen en lepelaars voldoende voeding vinden, is de basis voor een landbouw die mede kan zorgen voor lagere kosten in de gezondheidszorg. Dat betoogt bioboer Jan Schrijver in zijn boek ‘Op weg naar een fijnzinnige landbouw’. Het boek is gebaseerd op ervaringen in de veertig jaar dat Jan zijn biologisch-dynamisch bedrijf runt. Jan Schrijver zet uiteen: ‘In mijn visie begint onze gezondheid bij de vruchtbaarheid van de bodem waarop onze groenten en granen groeien. Gezonde, volwaardige voeding kan alleen worden voortgebracht door boeren die samenwerken met de levensprocessen in de natuur, de zelfde natuur waar wij als mensen onlosmakelijk mee zijn verbonden. Ik werk aan een vitale bodem en leefomgeving. Die vitaliteit ook voor allerlei dieren zie ik op gangbare akkers al jaren afnemen. De bodem raakt uitgeput na decennia overexploitatie en geseling van het bodemleven met kunstmest en chemische bestrijdingsmiddelen.’ Jan betoogt verder: ‘Grote opbrengsten aan goedkoop voedsel die de technologische benadering oplevert, lijken steeds minder voedingswaarde te bevatten. Dat komt onze gezondheid niet ten goede. Voorkom Biologisch-dynamische en dat de uiteindelijke rekening via de zorgkosten wordt gepresenteerd, vraagt om een omslag omslag in het denken over landbouw en voeding. Van bestrijden en opjagen naar preventief denken en verrijkend verzorgen.’ Aldus Jan Schrijver. ‘Op weg naar een fijnzinnige landbouw’ schetst een levensvatbaar alternatief. Het boek roept boeren, wetenschappers, consumenten en overheid op tot een vruchtbare dier- en mensvriendelijke landbouw. De agrarische ondernemer-auteur zocht en vond, samen met mede-auteur John van der Rest, steun voor zijn standpunten in een reis langs deskundigen op het gebied van bodem, economie en gezondheid. Uitgeverij AnkhHermes, ISBN 9789020209044. prijs € 19,95. (Dick Seip)
BOEKJE: NOG STEEDS GERMAANSE INVLOED IN DE LAGE LANDEN We mogen dan wel zogezegd een joods-christelijke samenleving hebben met een recent islamitisch snufje, de namen van de dagen van de week en tal van gewoonten zijn terug te voeren op Germaanse invloeden in de Lage Landen. De geschiedkundige Patricia Brouwer vertelt dat in haar boekje ’Symboliek van de dagen van de week’. Van Mani (maandag) tot en met Sol (zondag) neemt Brouwer de week door. De dagen van de week danken hun naam aan heidense goden. De schrijfster duikt nog dieper in de Germaanse godenverering. De oorsprong van de versierde kerstboom die we onlangs in huis hebben gehad, heeft niets te maken met de geboorte van Jezus, maar is een vruchtbaarheidsritueel van de oude Germanen. Moederdag vieren, afkloppen op ongeverfd hout, vuurwerk afsteken met oud en nieuw, witte rijst strooien bij een bruiloft en eitjes eten met Pasen, al deze gewoonten zijn terug te voeren op de Germaanse godenverering. ‘Hel’ is oorspronkelijk niet een plaats voor overleden slechteriken, maar een godin, Hela genaamd. En onze hang naar souvenirs heeft waarschijnlijk alles te maken met het Germaanse geloof in contactmagie. Het boekje van Patricia draagt terecht als ondertitel ‘Bijgeloof, rituelen en gewoonten’. Het is een leuk verjaardagscadeautje; het levert meteen stof voor geanimeerde gesprekken tussen de gasten. Uitgave Ankh-Hermes, ISBN 978 90 202 0832 0, prijs € 12,95. (Dick Seip) Germaanse omslag
VO(O)RZORG 8: oogproblemen deel 1: grauwe staar De bouw van het oog Bij het zien zijn naast de ogen de hersenen essentieel. In dit artikel wil ik me beperken tot zicht-problemen veroorzaakt door afwijkingen aan het oog. In grote lijnen kunnen de volgende onderdelen van het oog door beschadiging en/of ziekte leiden tot verlies van de mogelijkheid tot (goed) zien: •
De oogspieren draaien de ogen in de gewenste richting. Het licht valt op het oog en volgt de volgende weg naar het netvlies Het hoornvlies is het doorzichtige deel van het harde oogvlies. Achter het hoornvlies bevindt zich de pupil, een gat in de iris (het gekleurde deel van het oog). Hier weer achter is de lens, die samen met het hoornvlies zorgt voor een scherp beeld op het netvlies. Dat laatste bevindt zich aan de achterkant van het glasachtig lichaam dat met doorzichtige vloeistof (glasvocht) de oogbal in vorm houdt.
De meest voorkomen problemen zijn staar en afwijkingen aan het netvlies en hoornvlies en moeilijkheden met het glasvocht en de traanwegen. Problemen en afwijkingen Staar is eigenlijk een verzamelnaam voor twee heel verschillende oogproblemen: grijze of grauwe staar en groene staar: •
Grauwe staar (officieel: Cataract) is het troebel worden van de ooglens en is de meest voorkomende oogaandoening ter wereld. In Nederland vinden per jaar meer dan 150.000 operaties plaats in verband met grauwe staar en dat aantal neemt toe.
•
Groene staar (officieel: Glaucoom) is een verhoogde druk van het glasvocht binnen in het oog, die vaak samen gaat met een verstoorde doorbloeding en die uiteindelijk tot beschadiging van de oogzenuw leidt. Hierdoor ontstaat er steeds meer gezichtsveldverlies en dit kan tot blindheid leiden. Hoewel groene staar veel minder aandacht krijgt dan grauwe staar heeft 10% van de 40-plussers in Nederland een verhoogde oogdruk, waardoor zij het risico lopen groene staar te krijgen. Als men over “staar” spreekt bedoelt men in het algemeen grauwe staar. Grauwe staar (Cataract) Oorzaak: De meest voorkomende oorzaak van staar is het ouder worden. Op latere leeftijd ontstaan er kleine klontjes in de lens van het oog, waardoor de lens troebel wordt en het licht minder goed het oog binnen kan dringen. De meeste patiënten met grauwe staar zijn ouder dan 55 jaar en het komt bij vrouwen meer voor dan bij mannen. Vrouwen hebben vaker staar, dan mannen. Suikerziekte (diabetes mellitus) verhoogt de kans op het krijgen van staar, ook op jongere leeftijd. Grauwe staar kan ook ontstaan door beschadigingen en/of verwondingen aan de lens. Behandeling: Vaak kunnen de eerste problemen worden opgevangen met hulpmiddelen, zoals een andere bril, betere verlichting of een vergrootglas. Als de lens zo troebel is geworden dat het (te) storend is wordt in het dagelijks functioneren, kan de lens worden vervangen. De ooglens is een soort pakketje, waarbij de inhoud het deel is, dat troebel wordt. Het vervangen hiervan is in Nederland een standaard ingreep, die dagelijks vele keren wordt uitgevoerd en poliklinisch dan wel tijdens een dagopname kan gebeuren. De oogarts vervangt, meestal onder plaatselijke verdoving, het troebele deel van de lens door een kunststof exemplaar. Dankzij verbetering van de techniek is hiervoor maar een klein sneetje nodig. Bij deze ingreep komen complicaties dan gelukkig ook nog maar weinig voor.
Schematische doorsnede van het oog
Symptomen: Symptomen die kúnnen duiden op grauwe staar zijn het moeilijker gaan zien in het donker en last hebben van tegenlicht in die omstandigheden, het vervlakken van kleuren het wisselen van de sterkte van de bril die men nodig heeft. Soms ziet men ook (tijdelijk) dubbel met één oog. Of het teruglopende zicht inderdaad wordt veroorzaakt door staar kan een oogarts met onderzoek vaststellen. Wat kan ik zelf doen: Hoewel grauwe staar vaak onderdeel is van het ouder worden van het lichaam hebben slechte voeding, alcoholmisbruik, veel zonlicht en roken wel degelijk invloed op de kans om staar te krijgen. Helaas leidt het langdurig gebruik van medicijnen als corticosteroïden en prednison ook vaak tot bevordering van het krijgen van staar. Het verminderen of zelfs staken van deze medicamenten is vaak echter geen optie vanwege de reden voor het voorschrijven van deze middelen. (Anke Vonk)
COLUMN Buschauffeurs Elk jaar is in de wegenbouw de periode tot vlak voor het kerstreces een hectische periode. Vaak wordt een onderdeel of een fasering net voor de kerstvakantie afgewerkt of in gebruik genomen, zodat na de vakantie met een nieuwe fase kan worden begonnen. Dit is vaak gebaseerd op praktische gronden. Het kan wel eens slecht weer worden in het nieuwe jaar en dan blijft zo’n werk half afgemaakt liggen. Een ander argument om voor de kerst een deel gereed te maken is bij voorbeeld in de wegenbouw het feit dat veel aannemers hun asfaltmolen in januari in onderhoud nemen. Er is dan toch weinig productie. De periode vanaf de Bouwvakvakantie blijft dus hectisch, mede vanwege het onwerkbare weertype in het najaar, waarmee geen enkele planner of werkvoorbereider rekening houdt, maar welke onwerkbare periode wel ingehaald moet worden. Zo was het ook enkele jaren geleden toen er enorm veel werk in het najaar in uitvoering was, het materieel beschikbaar was, doch het de organisatie aan mankracht ontbrak, met name vrachtwagenchauffeurs ten behoeve van asfalteringswerken. De markt bedacht zich geen moment en ronselde de nodige buschauffeurs, die een betaald extra uurtje best konden gebruiken. Dat had wel klantgerichte mededelingen tot gevolg. Op de bus waren de chauffeurs gewend om te wenden en te keren met een behoorlijke snelheid. Maar met een asfaltwagen rijden, was toch anders. Veelal werd met te hoge snelheid achteruit gereden totdat het voertuig met een klap stilstond tegen de asfaltspreidmachine. De buschauffeur, die zich verbouwereerd in zijn oorspronkelijke rol waande, riep over zijn schouder: ‘dit is het einde van deze rit; alle passagiers uitstappen’. Nog klantgerichter was de discrete vraag van de buschauffeur nadat hij met een forse klap tegen de asfaltmachine tot stilstand was gekomen: “zo, allemaal weer overeind?’ De kwaliteit van het werk ging er niet direct onder lijden, maar overal waar het asfalt iets opbolde, sprak men: “oh, hier zal wel een buschauffeur gereden hebben”, zodat de argeloze buschauffeurs nog verantwoordelijk werden gesteld voor de matige kwaliteit asfalt, terwijl hele andere oorzaken daar debet aan waren. De buschauffeur zit in ieder geval weer op de bus en er zijn voldoende asfaltwagenchauffeurs. Zo blijft iedereen bij zijn specialisme. Dat is dan maar goed ook, want je zou er niet aan moeten denken, dat een voormalig asfaltchauffeur automatisch zijn bus onder de gloeiendhete vultrechter van de asfaltmolen rijdt met de mededeling: ‘gooi maar vol.’ Rob van den Broek
VOR-AGENDA (ZIE OOK WWW.VORRWS.NL) 13 februari 13 maart 27 maart
Algemene Vergadering te Utrecht Nieuwe Ledendag te Amsterdam Lezing over pensioenen/belasting/notariële zaken c.a.
KOPIJ- EN VERSCHIJNINGSDATA Zaterdag 9 februari wordt voor nr 2013-2 als kopijdatum aangehouden. Welke verschijningsdata Bureau Karin de Lange na 24 januari 2013 plant voor Geel! is bij het ‘ter pdf-gaan’ van dit nummer nog onbekend. Het laatste nummer van het VORbericht en Geel! staan op www.vorrws.nl; oude nummers van Geel! staan op www.karindelange.nl. En: graag wat kortere bijdragen! Bovendien zal de eindredacteur kritischer worden: in nr 20128 plaatste Aalbersberg een stukje over het boekje van Harrie van de Top, in nr 2012-10 deed Seip dat nogmaals, sorry (en laten ook auteurs zoiets checken).
Colofon Verenigingsbulletin van de VOR onder redactie van de Commissie Communicatie Hoofdredacteur: Adri den Boer E:
[email protected] Lay-out: Lex van Gennip E:
[email protected] Ambtelijk secretariaat VOR: Willy Bouwmeester en Claudia van der Staaij, Antwoordnr. 10660, 2501 WB ’s-Gravenhage, E:
[email protected] (alle zakelijke aangelegenheden,gezamenlijke in-box).
[email protected] [email protected], T: 070 - 456 11 88 Helpdesk VOR T: 070-4568400 Rekeningnr. 1294276 t.n.v. Penningmeester VOR ’s-Gravenhage Website VOR: www.vorrws.nl
