M. Duim

Raadsvergadering d.d. 26 oktober 2010 Nr. : 7

GEMEENTE LOPIK

Aan de raad van de gemeente Lopik. Onderwerp: Afvalinzameling en verwijdering (gewijzigd) Behandelend ambtenaar: A.J. van Breukelen/ M. Duim Voorstel: 1. instemmen met de in dit raadsvoorstel, bij de afzonderlijke afvalstromen geformuleerde actiepunten; 2. de inzameling van restafval vanaf 1 januari 2011 met de eigen dienst uitvoeren; 3. een krediet van € 206.000 incl. BTW beschikbaar stellen voor de aanschaf van een perskraakwagen; 4. de formatie van de buitendienst uitbreiden met 2,5 FTE; 5. de nog vast te stellen begroting 2011 overeenkomstig dit voorstel administratief wijzigen. Inleiding Een van de doelstellingen die het college heeft voor deze periode is de verbetering van afvalscheiding. Enerzijds is dit ingegeven door aspecten die te maken hebben met duurzaamheid. Afval is steeds minder afval in letterlijke zin maar steeds meer een grondstof. Om goed gebruik te maken van die verschillende grondstoffen is het belangrijk om een goede scheiding van de verschillende afvalstromen te bewerkstelligen. Naar mening van het college is scheiding aan de bron nog steeds het meest effectief. Naast de aspecten die betrekking hebben op duurzaamheid is ook het financiële aspect belangrijk. Een goede afvalscheiding is ook financieel aantrekkelijk. In dit voorstel willen wij de gemeenteraad schetsen hoe wij de komende jaren een verbeterde afvalscheiding willen vormgeven. Ook willen wij u een aantal concrete voostellen doen om dit te bereiken. De reden om op dit moment met dit voorstel te komen is ingegeven door het feit dat per 1 januari 2011, het contract met de huidige inzamelaar van het restafval afloopt. Omdat het inzamelen van het afval een onderdeel is van de totale afvalketen is het goed om een complete analyse te maken. Een aantal maatregelen om te komen tot een betere afvalscheiding kunnen van invloed zijn op de keuze voor de inzamelmethode. Van afval naar grondstof Zoals al in de inleiding is geschreven is afval steeds meer te gebruiken als grondstof. Van een aantal afvalsoorten is dat al langer bekend, andere ontwikkelingen zijn recenter. In dit voorstel beperken we ons tot de verschillende stromen in het huishoudelijke afval. Per soort zal een analyse worden gemaakt van de mogelijkheden met betrekking tot inzameling, verbeterpunten scheiding en actiepunten. Niveau scheiding Om te bepalen hoe het scheiding niveau van de diverse afvalstromen is worden er een paar keer per jaar sorteeranalyses uitgevoerd. Dit gebeurt in AVU verband voor alle deelnemende Utrechtse gemeenten. In het Landelijk Afval beheerplan (2003) zijn doelstellingen vastgesteld m.b.t. afvalscheiding aan de bron. In opdracht van de AVU zijn voor de provincie Utrecht “aanvaardbare niveaus” ontwikkeld voor de verschillende fracties in het huishoudelijk restafval. Deze “aanvaardbare niveaus” zijn opgesteld op

basis van de landelijke doelstellingen en de reële hoeveelheid restafval (kg/inwoner per jaar) die in de provincie Utrecht wordt aangeboden. Deze “aanvaardbare niveaus” zijn verschillend per type gemeente. De gemeenten met een hoge stedelijkheids graad hebben een ander niveau dan de gemeente met een lage stedelijkheids graad. In dit voorstel worden de resultaten van de sorteeranalyses van 2008 gebruikt, dit zijn de meest recente cijfers. Glas • Inzamelmethode Al een groot aantal jaren wordt glas apart ingezameld. In bijna heel Nederland gebeurt dat met een zogenaamd brengsysteem, op een aantal plaatsen in de gemeente staan glasbakken waar de mensen hun lege flessen e.d. in kunnen werpen. De containers worden geleegd door de reinigingsdienst stad Utrecht. •

Niveau scheiding Voor glas is de doelstelling maximaal 5 kg/inwoner per jaar in restafval. In Lopik was dat in 2008 10,2 kg/inwoner. Hieruit blijkt dat er nog een verbetering mogelijk zou moeten zijn. Overigens is het gemiddelde in de AVU voor vergelijkbare gemeenten 10,9 kg/inwoner.

•

Mogelijkheden tot verbetering De mogelijkheden om tot een verbetering te komen van de scheiding bevinden zich vooral op het vlak van bewustwording. Afgelopen jaar is een provinciale campagne gestart om de inwoners bewuster met afval te laten omgaan. De campagne zal per afvalstroom worden opgezet. Het eerste onderdeel van de campagne was gericht op glas. De invloed van deze campagne zal in 2010/2011 in beeld worden gebracht in de nieuwe sorteeranalyses. Naast bewustwording kan ook een financiële prikkel helpen door bijvoorbeeld een Diftar systeem in te voeren. Hierbij betalen de inwoners een afvalstoffenheffing die gebaseerd is op de hoeveelheid restafval die men inlevert of de frequenties dat men de container aanbied. Later in dit voorstel komen we daar op terug.

•

Financiële consequenties Hoewel de markt voor gebruikt glas een enorme dip heeft gekend bij aanvang van de financiële crisis trekt die markt op dit moment weer aan. Gebruikt glas brengt op dit moment weer geld op. Voor de eerst komende jaren is er overigens een garantieprijs voor gebruikt glas afgesproken tussen VNG en het verpakkende bedrijfsleven. De gemeente krijgt hoe dan ook deze garantieprijs. Daarmee is het inzamelen van zoveel mogelijk glas, dubbel voordelig. Aan de ene kant brengt het ingezamelde glas geld op en aan de andere kant hoeft er minder restafval te worden afgevoerd. Als er meer glas wordt ingezameld stijgen ook de kosten van inzameling. Relatief gezien zal deze stijging veel minder sterk zijn dan de stijging van de opbrengst.

Actiepunten • Blijvend aandacht schenken aan voorlichting door publicaties op gemeentepagina, ophaalkalender enz. • Roadshow aanbieden aan scholen, in deze vrachtwagen wordt uitleg gegeven over hergebruik mogelijkheden. Overigens had de gemeente Lopik de primeur van deze Roadshow met de opening van de gemeentewerf. Oud papier • Inzamelmethode Oud papier wordt in Lopik ingezameld door verenigingen, scholen en kerken. De manier waarop dat gebeurd is verschillend. In een aantal gevallen werkt men met een brengsysteem waarbij de inwoners hun oud papier op een bepaalde plaats in 2

een grote inzamelcontainer kunnen storten. In de meeste gevallen wordt het papier eens per maand opgehaald. Dat ophalen gebeurt meestal met eigen vervoer waarna het ingezamelde papier wordt overgeladen in grote containers. Alleen in Benschop wordt op dit moment gebruik gemaakt van een perskraakwagen. Nog nergens wordt met kleine inzamelcontainers (kliko’s) gewerkt. De grote inzamelcontainers worden verzorgd door Sita en ook de perskraakwagen wordt door Sita met chauffeur geleverd. De kosten van de containers en de perskraakwagen worden (deels) verrekend met de opbrengst van het ingezamelde papier. •

Niveau scheiding Voor oud papier is de doelstelling maximaal 20 kg/inwoner per jaar in restafval. In Lopik was dat in 2008 29 kg/inwoner. Hieruit blijkt dat er nog een verbetering mogelijk zou moeten zijn. Het gemiddelde in de AVU voor vergelijkbare gemeenten is 32 kg/inwoner.

•

Mogelijkheden tot verbetering Ook bij oud papier kan de bewustwording nog worden verbeterd. Medio september is de provinciale campagne rondom het thema oud papier gestart. Daarnaast zijn er in andere gemeenten zeer goede resultaten geboekt met de invoering van een zogenaamde oud papier kliko. Hoewel dat betekent dat de inwoners een derde kliko krijgen blijkt de acceptatiegraad hoog en neemt de hoeveelheid ingezameld papier toe.

•

Financiële consequenties Met het huidige systeem beperken de financiële consequenties zich voornamelijk tot de kosten van de hoeveelheid ingezameld restafval. De opbrengst van het oud papier gaat in zijn geheel naar de inzamelende instanties. Als de marktprijs lager is dan de garantieprijs die is afgesproken met de instanties vult de gemeente dit aan. Als de marktprijs hoger is dan de garantieprijs dan gaat deze meeropbrengst naar de inzamelende instanties. De kosten voor inzameling worden betaald door de gemeente. De kosten van het gebruik van een perskraakwagen worden verrekend met de opbrengst oud papier.

Actiepunten • Op een later moment zullen wij u een voorstel doen om de huidige subsidieverordening oud papier te herzien. • Test doen met het inzamelen van oud papier door middel van blauwe kliko’s, te beginnen in buitengebied Benschop. Kunststof • Inzamelmethode De inzameling van kunststof als aparte afvalstroom is nog vrij nieuw. De gemeente Lopik was één van de 12 gemeenten in Nederland die in juni 2007 zijn gestart met een pilot om kunststof gescheiden in te zamelen. Er is toen gelijk gekozen voor een brengsysteem omdat de gemeente te uitgestrekt is voor een haalsysteem. De eerste 2 jaar stond de inzameling op een laag pitje, dit kwam vooral doordat de inzamelaar niet in staat was om de containers vaak genoeg leeg te maken. In juni 2009 zijn we overgegaan op een eigen systeem. De medewerkers van de reinigingsdienst hebben een container ontwikkeld die kan worden geleegd met de eigen perskraakwagen. Sindsdien gaat de inzameling van kunststof voorspoedig. Zo goed zelfs dat er op dit moment eigenlijk capaciteit tekort is om de containers vaak genoeg te legen. •

Niveau scheiding Doordat de inzameling van kunststof relatief nieuw is kunnen we nog niet beschikken over normen. Wel heeft de minister aangegeven dat op termijn 3

ongeveer 50% van het kunststof hergebruikt moet worden. Uit sorteeranalyses blijkt dat er ongeveer 50 kg/inwoner per jaar aan kunststof in het restafval zit. Dit is dan voor dat gestart werd met gescheiden inzamelen. Op dit moment halen we ongeveer 3,5 kg/inwoner op. Er is dus veel verbetering mogelijk en nodig. Hierbij moet wel aangetekend worden dat er twijfels zijn over de 50 kg uit de sorteeranalyse. Waarschijnlijk geeft zogenaamd aanhangend vuil hier een vertekend beeld. •

Mogelijkheden tot verbetering Uit de cijfers blijkt dat er nog veel ruimte is voor verbetering wat betreft kunststof inzameling. Verbetering is onder andere mogelijk door te gaan werken met een haalsysteem. Wij zijn van mening dat het echter voor Lopik geen optie is. Door de vele huisaansluitingen in het buitengebied is het ophalen niet rendabel. Maar ook met het huidige systeem zijn nog verbeteringen mogelijk. Zo kunnen er nog meer servicepunten worden ingericht waar mensen hun kunststof afval kunnen inleveren. Ook het inzamelen van kunststof afval bij sportverenigingen e.d. kan veel opleveren. Op dit moment hebben we echter te weinig capaciteit om de inzameling zonder meer verder uit te breiden. Er zal dan moeten worden geïnvesteerd in vooral personeel en ook materiaal. Inwoners die (bijna) alle kunststof apart aanbieden hebben een zeer beperkte hoeveelheid restafval. Die zouden de grijze container dan ook minder vaak hoeven aan te bieden. Nu is er echter nog geen koppeling met de afvalstoffenheffing die men betaald en daardoor is er geen financiële prikkel om goed te scheiden. Een bepaalde vorm van Diftar zou hier de oplossing kunnen zijn. Ook kan worden gekeken of een lagere frequentie van het ophalen restafval tot de mogelijkheden behoort. Bij een goede scheiding is een frequentie van 1x per 2 weken niet nodig.

•

Financiële consequenties De huidige manier van kunststof inzamelen is kostendekkend. Bij een stijgende hoeveelheid kan dat alleen maar verder toenemen. Daarnaast is er dan uiteraard een verdere besparing op de afvoer van restafval te realiseren.

Actiepunten • Bezien op welke manier er extra capaciteit kan worden ingezet om meer kunststof op te halen. • Veel aandacht besteden aan voorlichting, onder andere door te laten zien dat het kunststof echt wordt hergebruikt. • Onderzoeken of een lagere frequentie ophalen restafval mogelijk is. • Mogelijkheden van Diftar onderzoeken om financiële “beloning” in te bouwen. GFT • Inzamelmethode Al een groot aantal jaren wordt groente, fruit en tuinafval gescheiden ingezameld. In Lopik gebeurt dit met minicontainers (bruine kliko). De inzameling wordt door de eigen buitendienst gedaan. •

Niveau scheiding Voor GFT is de doelstelling maximaal 50 kg/inwoner per jaar in het restafval. In Lopik was dat in 2008 43 kg/inwoner. Hieruit blijkt dat we de doelstelling ruim halen. Wat overigens niet wil zeggen dat het niet nog beter zou kunnen. Overigens is het gemiddelde in de AVU voor vergelijkbare gemeenten 47 kg/inwoner.

•

Mogelijkheden tot verbetering De mogelijkheden om de scheiding van GFT te verbeteren zijn beperkt. Gescheiden inzameling van GFT bestaat al heel lang en het is dan ook lastig om het bewustzijn verder te vergroten. 4

•

Financiële consequenties De financiële consequenties van een betere scheiding zijn vanaf 1 januari 2011 beperkt. Op die datum gaat het nieuwe contract in voor de restafvalverwijdering. Door de enorme prijsdaling voor deze verwijdering is het verschil tussen de prijzen voor verwijdering van GFT en restafval bijna nihil. Het is dan vooral een duurzaamheidskwestie. Uit GFT kan meer groene stroom worden gewonnen dan uit brandbaar restafval. Wel is het zo dat de installaties die restafval verbranden een steeds hoger rendement halen. Op termijn zou gescheiden inzameling van GFT dan ook wel eens tot het verleden kunnen behoren.

Actiepunten • Op dit moment geen, op de langere termijn de voordelen van gescheiden inzameling opnieuw bezien. Overige zoals kleding en KCA • Inzamelmethode Naast de eerder beschreven grote fracties zijn er ook nog een aantal kleinere fracties. De inzameling hiervan gaat onder andere door containers waar de inwoners hun afgedankte kleding in kunnen werpen. Deze containers worden op een aantal plaatsen neergezet door een instelling met een goed doel. De inzameling van KCA gebeurt vooral op de gemeentewerf. Voor batterijen is er ook een mogelijkheid om die in de supermarkt in te leveren. Overige fracties zoals hout, steen en ijzer worden ingezameld op de gemeentewerf of opgehaald als grofvuil indien het niet om verbouwingsafval gaat. •

Niveau scheiding Doordat het over het algemeen over kleinere fracties gaat is het lastiger om een goed beeld uit de sorteeranalyses te krijgen. Bij de meeste fracties worden de doelstellingen (bijna) gehaald. Er is over de hele linie nog wel verbetering mogelijk, vooral kleine hoeveelheden hout en steen verdwijnen nog wel eens in het restafval.

•

Mogelijkheden tot verbetering De mogelijkheden om de scheiding te verbeteren zijn beperkt. Deze moeten vooral gezocht worden in een nog betere bewustwording van de inwoners van het belang van afvalscheiding. De inzamelmethodes zijn niet veel meer te verbeteren. Vooral met de ingebruikname van de nieuwe gemeentewerf is de drempel om grofvuil in te leveren laag.

•

Financiële consequenties Door de geringe verbeter mogelijkheden zijn de financiële consequenties beperkt. Bij KCA is er natuurlijk wel een milieueffect als er minder KCA in het restafval verdwijnt, maar dit gaat over het algemeen over een gering aantal kg’s. Bij kleine hoeveelheden bouwafval is dit nog iets anders omdat puin e.d. wel snel toch behoorlijk wat kg’s zijn. Als dat niet wordt ingeleverd met het restafval dan scheelt dat in de verwijderingkosten.

Actiepunten • Bewustwordingscampagne met enige regelmaat herhalen. • Hoeveelheid sloopafval zoals puin en hout terugdringen door Diftar systeem. Restafval • Inzamelmethode

5

De grootste hoeveelheid restafval wordt huis aan huis opgehaald d.m.v. minicontainers (grijze kliko). Een veel kleiner deel van het huishoudelijke restafval wordt ingeleverd op de gemeentewerf. •

Niveau scheiding Restafval is zoals het woord al zegt al het overige afval er is dus geen sprake van scheiding. Wel kan gekeken worden naar de hoeveelheid die ingezameld wordt per inwoner. In 2008 was dat 224 kg/inwoner per jaar dit is ook het gemiddelde in het AVU gebied. Er zijn dus ook gemeenten waar minder wordt ingezameld met als uitschieter de gemeente Leusden waar slechts 156 kg/inwoner werd ingezameld in 2008.

•

Mogelijkheden tot verbetering Zoals eerder in dit voorstel geschreven zijn er wel degelijk mogelijkheden om tot verbetering te komen. Alle papier, kunststof, glas en GFT die niet in het restafval komt zorgt er uiteraard voor dat het aantal kg’s restafval lager wordt. De mogelijkheden om dit te bereiken zijn ook eerder beschreven maar het beste resultaat zal worden geboekt als er een financiële prikkel komt om beter te scheiden.

•

Financiële consequenties Hoewel de verwerking van restafval per 1 januari 2011 aanzienlijk goedkoper wordt is het nog steeds de duurste afvalstroom om te verwerken. Kunststof, glas en papier brengen geld op en overige afvalstromen zijn goedkoper af te voeren. Het is dus duidelijk dat een vermindering van restafval tot een verlaging van de kosten zal zorgen.

Actiepunten • Financiële prikkel invoeren om tot betere scheiding te komen en inwoners als het ware belonen voor goed gedrag. Een vorm van Diftar is het meest kansrijk. Invoering van een dergelijk systeem vergt nader onderzoek onder andere naar de kosten en welk systeem het meest kansrijk is. Invoering hiervan zal een investering vragen waarvan de kosten op dit moment niet in te schatten zijn. • Inwoners (bijna) dwingen afval beter te scheiden door de ophaalfrequentie van de grijze kliko’s aan te passen. Afvalinzameling algemeen Gemeenten zijn verantwoordelijk voor het inzamelen van afval. In welke vorm zij dit doen is door de wetgever niet voorgeschreven. Het restafval wordt sinds 10 jaar in de gemeente Lopik ingezameld door de firma AVR (Van Ganzenwinkel groep). Per 31 december 2010 loopt dit inzamelingscontract af. GFT, kunststof en grof huishoudelijk afval wordt door de eigen dienst ingezameld. De afgelopen maanden is uitvoerig gesproken over het vraagstuk of de gemeente zelf het restafval weer gaat inzamelen of dat dit uitbesteed blijft aan een aannemer. Parallel aan deze vraag loopt een discussie over de vraag wat voor soort gemeente de gemeente Lopik wil zijn. Zien we de komende jaren een ontwikkeling naar een meer regisserende gemeente of blijft de gemeente werkzaamheden in eigen beheer uitvoeren. Een ander wezenlijk onderdeel is de vraag waarop de actiepunten en doelstellingen uit de afvalstromen analyse kunnen worden ingevuld. Het zal duidelijk zijn dat er in eigen beheer meer regie is op de manier van inzamelen dan bij uitbesteden. Evaluatie inzameling door marktpartij Voordat we de verschillende mogelijkheden van inzameling in de toekomst bekijken is het goed om ook kort stil te staan bij de afgelopen periode. In 1999 is besloten om de inzameling van restafval uit te besteden aan een marktpartij. De belangrijkste redenen 6

destijds waren de pensionering van een aantal medewerkers en de op komst zijnde vervanging van de perskraakwagen. In december 2003 is er een evaluatie geweest m.b.t. de uitbesteding. In de evaluatie is vooral gekeken naar de financiële aspecten en veel minder naar het niveau van de dienstverlening. Er is al helemaal niet gekeken naar de overige aspecten zoals scheiding. Puur op basis van de financiën is toen de aanbeveling gedaan om door te gaan met de huidige werkwijze. Het is goed om nu wat breder te kijken. •

Dienstverlening Over de huidige inzamelaar van het restafval ontvangt de gemeente regelmatig klachten over de kwaliteit. De klachten lopen uiteen van het niet legen van de container tot schade aan de containers en zelfs het verdwijnen van containers. De huidige inzamelaar is niet in staat om binnen afzienbare tijd deze klachten op te lossen. In het kader van klantgerichtheid worden gegronde klachten nu opgelost door de buitendienst.

•

Regie door gemeente Bij uitbesteden van de inzameling zijn de regiemogelijkheden van de gemeente beperkt. Doordat er gewerkt wordt met een bestek is het lastig om dit tussentijds aan te passen zonder dat het tot meerkosten leidt. Zo is tussentijds de inzameling van kunststof ingevoerd. De praktijk leert dat een aantal inwoners de grijze minicontainer minder aanbiedt, het voordeel hiervan is nu nauwelijks zichtbaar omdat dit voordeel bij de inzamelaar terecht komt. Veder is het bijna onmogelijk gebleken om te voorkomen dat er illegale containers worden aangeboden. Een externe inzamelaar vindt dat al snel lastig om op te letten.

•

Kosten Op dit moment zijn de kosten van de inzameling laag. Destijds heeft de AVR zich vergist in o.a. de rijafstanden en de wijze van ophalen. Een kostenbesparend alternatief voor de AVR was om een vuilniswagen met zijbelading in te zetten. De AVR heeft het college destijds om toestemming gevraagd. Dit zou een besparing van 1 persoon op de wagen opleveren. In de praktijk bleek dit echter niet mogelijk omdat voornamelijk in de lintbebouwing de containers niet voldoende recht langs de straat staan opgesteld. Op locaties zoals de Lekdijk is het onmogelijk de containers voldoende recht te plaatsen zodat zij opgehaald kunnen worden met een zijbelader. Daarbij is een zijbelader hoger en langer dan een achterlader waardoor manoeuvreren in smalle straten en over bruggen bijzonder lastig is. De huidige inzamelaar heeft het ophalen door middel van een zijbelader dan ook snel los gelaten.

Inzamelen in de toekomst De gemeente Lopik kent 5.795 aansluitingen met een totaal van 13.000 containers (GFT en restafval). Omdat het contract voor het inzamelen van het restafval dit jaar afloopt is er specifiek voor dit onderdeel een analyse gemaakt van de verschillende mogelijkheden. Grofweg zijn er op dit moment drie mogelijkheden. • Contractverlenging met de huidige inzamelaar. • Meedoen met de AVU aanbesteding. • Zelfstandig inzamelen. Hieronder worden de 3 oplossingsrichtingen nader uitgewerkt en de voor- en nadelen in beeld gebracht. Naast de punten die voortkomen uit de afvalstromenanalyse speelt ook het niveau van dienstverlening een rol in de afweging. Tot slot is het natuurlijk ook van belang om de kosten van de diverse inzamelmethoden met elkaar te vergelijken. Hoewel de kosten 7

van inzameling een relatief klein deel van de totale kosten m.b.t. afvalinzameling en verwijdering bedragen is het zeker van belang. Contractverlenging Aan de huidige inzamelaar is gevraagd om voor 2011 een geactualiseerde vrijblijvende offerte te overhandigen. Deze offerte heeft betrekking op 2011 met een verlengingsoptie voor 2012. Zoals verwacht valt deze offerte hoger uit dan het lopende contract. De huidige aanbieding op basis van verlenging van het oude inzamelcontract komt op €160.650 incl. BTW. Dit komt neer op een kostenstijging van ± €31.000 per jaar dat doorbelast moet worden richting de burger. Per woonhuisaansluiting bedragen de kosten € 27,72. Het uitbesteden van werkzaamheden betekent niet dat er daarmee geen werkzaamheden voor de eigen organisatie overblijven. Zo moet de aannemer begeleid worden, de administratie moet goed geregeld zijn (vastleggen) en controles en evaluaties moeten uitgevoerd worden. De gemeente blijft immers eindverantwoordelijk. Voordelen

Nadelen

Geen investering noodzakelijk

Geen marktwerking

Kosten liggen vast en kan meerjarig in de begroting worden opgenomen

Kwaliteit en dienstverlening niet direct beïnvloedbaar Geen flexibele inzet mogelijk (veranderen van de ophaalfrequentie) Tussentijdse wijzigingen in het contract hebben direct financiële gevolgen Minder regie op overige items afvalketen. Het invoeren van Diftar bv zal lastig zijn omdat kosten toch doorberekend worden ongeacht hoeveelheid ingezameld afval of aantal aangeboden containers. Gemeente moet zelf alsnog investeren in inzameling kunststof

Meedoen aan de AVU aanbesteding: De AVU werkt aan een omvangrijk project om voor 13 gemeenten de inzameling van restafval en/of GFT aan te besteden in een Europese aanbesteding. Wij hebben besloten om hier niet aan mee te doen omdat er dan geen andere keuzes meer mogelijk zouden zijn. Vanaf juli heeft de AVU 3 nota’s van inlichtingen verricht wat moet leiden tot een gunning in de tweede helft van september. Tot de feitelijke aanbesteding zal niet duidelijk zijn tegen welke kosten de werkzaamheden verricht kunnen worden. Daarna zal de firma die het werk gegund krijgt benaderd kunnen worden of zij bereid zijn om tegen soortgelijke randvoorwaarden en kosten de gemeente Lopik te bedienen. Om toch een vergelijking te kunnen maken is een schatting gemaakt van de kosten. Uitgaande van het bedrag van de vorige periode à € 148.750 incl. BTW met een efficiency winst en inflatiecorrectie zal het bedrag naar verwachting rond de € 142.800 incl. BTW uitkomen. Dit is per woonhuisaansluiting € 24,62.

Voordelen

Nadelen

Waarschijnlijk voordeligste manier van inzamelen.

Onzeker wat de kosten zijn voor het inzamelen

Geen investering noodzakelijk

Kwaliteit en dienstverlening niet direct beïnvloedbaar

Kosten liggen vast en kan meerjarig in de

Geen flexibele inzet mogelijk

8

begroting worden opgenomen Wijzigingen in het contract hebben direct financiële gevolgen Minder regie op overige items afvalketen. Het invoeren van Diftar zal lastig zijn omdat kosten toch doorberekend worden ongeacht hoeveelheid ingezameld afval of aantal aangeboden containers. Gemeente moet zelf alsnog investeren in inzameling kunststof

Samenwerking andere gemeenten Tevens is bekeken of andere omliggende gemeenten capaciteit beschikbaar hebben om een of meerdere kernen van Lopik te bedienen. De gemeente IJsselstein heeft de afvalinzameling volledig in eigen beheer. Zij zouden aangegeven hebben dat een van de wagens 1 dag per week stil staat. Uit navraag bij de teamleider reinigingsdienst blijkt dat er inderdaad enige rekenkundige capaciteit beschikbaar is bij de inzameldienst van IJsselstein. Deze capaciteit (enkele uren per week) is afhankelijk van het aanbod huishoudelijk afval. Dit biedt geen structurele oplossing waar Lopik op kan rekenen. De gemeenten Oudewater en Montfoort nemen deel aan de gemeenschappelijke regeling van de AVU. Zelfstandig inzamelen Wanneer de gemeente Lopik besluit om ook het restafval in eigen beheer in te zamelen hebben zij alle afvalstromen zelf in de hand met uitzondering van het oud papier. Zoals al aangegeven bij de analyse m.b.t. oud papier zal hiervoor een separaat voorstel komen. Bij zelf inzamelen is wel een investering noodzakelijk zowel op materieelvlak als op personeel. Bij de aanschaf van een tweede perskraakwagen is wel gelijk het capaciteitsprobleem opgelost bij de kunststof inzameling. Er is dan voldoende ruimte in de capaciteit om meer en vaker kunststof in te zamelen. Verder ontstaan er mogelijkheden om een bepaalde manier van Diftar in te voeren. Inzetbaarheid Wanneer een nieuwe vuilniswagen wordt aangeschaft zal de planning er als volgt uit zien. maandag dinsdag woensdag donderdag vrijdag zaterdag Huidige wagen

Groen+ KFF

groen

Groen

grofvuil + onderhoud

Extra inzet voor klachten, evenementen

Evenementen en als kraakwagen op de werf

Nieuwe wagen

restafval

restafval

restafval

restafval + oud papier

KFF + onderhoud

Oud papier

Voordelen eigen beheer

Nadelen eigen beheer

Alle afvalstromen in eigen hand en daardoor volledig integraal. Besparingen op afvalverwijdering en inzameling komen volledig ten goede aan gemeente.

Investering in materiaal

Aanpassingen in de ophaal cyclus eenvoudig door te voeren zonder extra kosten

Toename personeelslasten

(KFF) afvalstromen efficiënter organiseren

Door bovenstaande nadelen op gebied van inzameling waarschijnlijk duurste manier van inzamelen.

9

Mogelijk om zelf oud papier te gaan inzamelen Kwaliteit en dienstverlening volledig in eigen beheer Goede controle op illegale containers mogelijk

Kosten Als de inzameling weer volledig in eigen beheer gaat plaatsvinden dan is er een investering nodig in materiaal en personeel. • Materiaal Op basis van uitgebreide offertes en een technische afweging komt de investering op €172.950 excl. BTW voor een vuilniswagen met opbouw (de pers) en een beladingsysteem. Uitgaande van een afschrijvingstermijn van 10 jaar komt dit op een jaarlijkse kapitaallast van €20.832. • Personeel De ervaring met de huidige vuilniswagen geeft een gemiddelde bezetting in de week van 2,5 FTE. Dit gemiddelde ontstaat doordat er routes zijn waar 3 medewerkers op de auto rijden, maar ook routes waar slechts 2 medewerkers ingezet worden. Het legen van de wagen in Utrecht doet de chauffeur alleen. • Overige Daarnaast zijn er kosten voor brandstof, onderhoud en verzekering enz. • Totaal overzicht In onderstaande tabel ziet u een totaal berekening Gemiddelde kapitaallast € 20.832 Brandstof

€ 14.000

Onderhoud

€ 12.000

Verzekering

€

Personeel (2,5 FTE)

€ 95.000

BTW alleen over investeringen, brandstof en onderhoud

€

Totaal Per woonhuisaansluiting bedragen de kosten € 26,11

€ 151.458

1.400 8.226

Voor het in eigen beheer uitvoeren van o.a. de inzameling van het restafval is het nodig om een nieuwe perskraakwagen aan te schaffen en de formatie van de buitendienst uit te breiden. Zoals eerder geschreven zal de formatie-uitbreiding 2,5 FTE moeten zijn. Deze formatie is nodig voor de taak afvalinzameling. Wel zal nog worden bekeken of een deel van deze formatie kan worden ingevuld door verschuiving binnen de eigen dienst. Verder wordt onderzocht of het mogelijk is of medewerkers van de Pauw groep een deel van de werkzaamheden kunnen verrichten. Tot slot zal gekeken worden of er personen via een re-integratietraject kunnen worden ingezet. Omdat voor geen van deze opties het zeker is wat de mogelijkheden zijn vragen we u vooralsnog in te stemmen met de volledig benodigde uitbreiding van de formatie.

10

Invulling actiepunten In de analyse van de afzonderlijke afvalstromen zijn een aantal actiepunten benoemd. Wij willen zo snel mogelijk starten met de uitvoering hiervan. Als eerste zal gestart worden met een onderzoek naar de mogelijkheden van een Diftar systeem. Hierbij denken wij in eerste instantie niet aan een systeem op basis van de ingezamelde kg’s maar op basis van het aantal keren dat de minicontainer wordt aangeboden. Hierin wordt meegenomen hoe we kunnen voorkomen dat er illegale minicontainers worden aangeboden. Afweging De volgende afwegingscriteria worden beschreven: 1. Kosten 2. Kwaliteit dienstverlening 3. Continuïteit dienstverlening 4. Ketenbeheer afvalstoffen 5. Afvalscheiding en hergebruik 6. Invloed gemeente 1. Kosten Hoewel zeker niet het enige aspect zijn de kosten wel het belangrijkste onderdeel van de vergelijking. Dit aspect telt daarom het zwaarste mee en krijgt een schaalverdeling van 1 t/m 10. Daarbij geldt een 10 voor een bedrag per Wha van € 24,62 (laagste) en zakt de waardering voor elke verdere € 1,00 een punt. Dat geeft voor dit aspect de volgende waardering: Verlenging AVU Eigen dienst Kosten/Wha 7 10 8 2. Kwaliteit dienstverlening Bij een vergelijking van producten gaat het in eerste instantie altijd om een prijs/kwaliteitverhouding. Dat geldt ook voor de afvalinzameling. Ook bij een lage prijs dient een goede kwaliteit geleverd te worden. Voor dit aspect wordt daarom een schaalverdeling van 1 t/m 8 aangehouden. Dit is iets minder hoog dan bij de kosten. De eigen dienst scoort maximaal op dit onderdeel. Dat is gebaseerd op de ervaringen met inzameling GFT, daar komen nauwelijks klachten over binnen. De huidige inzamelaar van het restafval scoort een 5 doordat er met enige regelmaat klachten zijn. Uitbesteding via de AVU scoort iets beter omdat de verwachting is dat er in het bestek aangescherpte kwaliteitseisen zijn opgenomen. Verlenging AVU Eigen dienst Kwaliteit dienstverlening 5 6 8 3.

Continuïteit dienstverlening Burgers wennen heel erg aan een bepaald type dienstverlening. Het is daarom belangrijk dat er continuïteit is in de dienstverlening. Bij de eigen dienst is die continuïteit nagenoeg gewaarborgd. Bij het uitbesteden is er ondanks garantiebepalingen, die in het bestek kunnen worden opgenomen, een theoretische kans op een faillissement van de aannemer. Een ander punt is de interpretatie van de uitvoerder van de inzameltaak. Ook daar is continuïteit voor de inwoners belangrijk. Bij de eigen dienst zullen er alleen veranderingen optreden als bewust gekozen wordt voor een ander inzamelsysteem zoals zijladers. Op het punt van continuïteit van de dienstverlening scoort de eigen dienst maximaal. De schaal voor dit aspect loopt van 1 t/m 4. Bij verlenging weten we waar de gemeente aan toe is, bij de AVU moeten we dat maar afwachten. Dat brengt bij dit aspect de volgende score: 11

Continuïteit dienstverlening

Verlenging 3

AVU 2

Eigen dienst 4

4. Ketenbeheer afvalstoffen De afvalinzameling is slechts een deel van de afvalketen. Dat blijkt wel uit het feit dat de inzamelkosten ongeveer 10 - 20% van de grondslag van de afvalstoffenheffing uitmaken. Het beheren van de gehele afvalketen van het ontstaan in de huishoudens tot en met de eindverwerking is belangrijk voor de totale afvalbeheerskosten, het grondstoffengebruik en voor de milieubelasting. Afvalbeheer zal in de toekomst steeds meer ketenbeheer worden. Omdat het inspeelt op het thema duurzaamheid is de schaal hier weer wat hoger en loopt van 1 t/m 6. Bij de eigen dienst is de afzonderlijke gerichtheid op de inzameling groter en scoort deze mogelijkheid hier een 5. De maximale score wordt niet gehaald doordat de verwerking altijd door derden zal blijven plaatsvinden. Bij uitbesteden in AVU verband en bij verlenging wordt de inzameling uit de keten gelicht en is de score lager, zodat de vergelijking op het aspect ketenbeheer er als volgt uitziet: Verlenging AVU Eigen dienst Ketenbeheer afvalstoffen 3 3 5 5. Afvalscheiding en hergebruik Vanaf het begin van de jaren 90 van de vorige eeuw zijn afvalscheiding en hergebruik de belangrijkste items van het afvalbeleid. Afvalscheiding en hergebruik zijn nog steeds heel belangrijk om de milieudruk, die ontstaat bij het verwijderen van afvalstoffen te verminderen. Daarnaast levert afvalscheiding meestal ook een kostenvoordeel op. De uitgespaarde verwijderingskosten wegen bijna altijd op tegen de toename van de inzamelkosten voor de gescheiden gehouden afvalstromen, zoals GFT-afval, glas, papier en textiel. Voor de totale kosten van het afvalbeheer speelt afvalscheiding een grote rol. Gezien de kosten- en de milieuvoordelen scoort afvalscheiding weer hoog bij de afweging tussen de mogelijkheden voor de afvalinzameling. Hierbij geldt een even hoge schaal als bij de kwaliteit van de dienstverlening van 1 t/m 8. De gemeente Lopik doet het verhoudingsgewijs redelijk bij de afvalscheiding zoals uit de analyse van de verschillende afvalstromen is gebleken. De focus is gericht op scheiden aan de bron. Bij het uitbesteden wordt de inzameling van het afval in het bestek als losstaand onderdeel beschreven. Vaak verdwijnt ook de deskundigheid en daarmee het overzicht, die er wel is bij een gemeente met een eigen dienst. Het bevorderen van de afvalscheiding zal niet de eerste gerichtheid zijn van de aannemer. Die zal het bestek uitvoeren en daar een boterham aan willen overhouden. Bij volledige uitvoer in eigen dienst kan door de meer integrale benadering beter vorm worden gegeven aan scheiding aan de bron. De uitbesteding via de AVU scoort beter dan verlenging huidige contract omdat er in het bestek een behoorlijk aantal duurzaamheids aspecten zijn opgenomen.

Afvalscheiding en hergebruik

Verlenging 5

AVU 6

Eigen dienst 7

6. Invloed gemeente In Nederland wordt het beleid rond het afvalbeheer gedomineerd door het Rijk. De basis is vastgelegd in de Wet milieubeheer, terwijl het Landelijk Afvalbeheer Plan (LAP) de verdere wettelijke kaders geeft. Binnen die kaders kan een gemeente ten aanzien van het inzamelen van het huishoudelijke afval alleen nog binnen de kaders van het LAP invulling geven aan de uitvoering van het beleid. Daarom geldt voor dit aspect een score van 1 t/m 4.

12

Bij een eigen dienst is de invloed iets groter dan bij de andere twee mogelijkheden. Bij een eigen dienst kunnen de gemeenteraad en het college besluiten nemen, die direct invloed hebben op de uitvoering van de afvaltaak. Bij het uitbesteden is de invloed vooral aanwezig bij het eens in de zoveel jaar vaststellen van een nieuw bestek. Bij uitbesteden via de AVU is invloed van de gemeente het kleinst doordat de uitbesteding in groter verband en voor langere periode plaats vindt. Verlenging AVU Eigen dienst Invloed gemeente 3 2 4 Totaal score De totale score ziet er als volgt uit. Kosten/Wha Kwaliteit dienstverlening Continuïteit dienstverlening Ketenbeheer afvalstoffen Afvalscheiding en hergebruik Invloed gemeente TOTAAL

Verlenging 7 5 3 3 5 3 26

AVU 10 6 2 3 6 2 29

Eigen dienst 8 8 4 5 7 4 36

Financiële toelichting begroting 2011 In de begroting 2011 (programma 8) was een bedrag van €135.000 opgenomen voor het inzamelen van het restafval. Indien de Raad conform voorstel besluit dient deze begrotingspost aangepast te worden aan de hand van het onderstaande overzicht. nadeel huidig budget contract BTW* over huidig contract uitbreiding 2,5 FTE gemiddelde kapitaallasten wagen brandstof onderhoud verzekering BTW* brandstof en onderhoud BTW* investering

voordeel 135.000 25.650

95.000 20.832 14.000 12.000 1.400 4.940 3.286

Totaal

€ 151.458 € 160.650

* deze BTW betreft de overheids BTW Conclusie Gelet op bovenstaande wordt de Raad gevraagd om het inzamelen van het restafval weer in eigen beheer uit te voeren per 1 januari 2011. Hiervoor wordt een krediet gevraagd van € 206.000 (incl. BTW) voor de aanschaf van een perskraakwagen. Tevens wordt de Raad gevraagd de formatie van de buitendienst met 2,5 FTE uit te breiden. Tot slot wordt de Raad gevraagd in te stemmen met de hierboven geformuleerde actiepunten. Lopik, 28 september 2010 Het college van burgemeester en wethouders van Lopik; de secretaris, de burgemeester, H. CAPEL

MW. MR. R.G. WESTERLAKEN-LOOS

13