m 4 van het primair onderwijs

HANDLEIDING Voor groep 1 t/m 4 van het primair onderwijs

2

Inhoud 04

Foomp in de klas

05

De wereld van Foomp

06

Les 1 – Foomp kondigt zich aan

45 min.

08

Les 2 – Foomp bekijken en maken

45 min.

10

Les 3 – De wereld van Foomp

45 min.

12

Extra

20

Bijlagen Roulatieschema leskisten

21

Brief ‘Foomp is op school!’

3

Foomp in de klas Onwetend over wat hun te wachten staat lopen de eerste onderbouwleerlingen de klas binnen. Deze ochtend is er in het zo vertrouwde lokaal iets bijzonders aan de hand. Op de tafel van de leerkracht ligt een puntzak met frietjes. “Huh? Wat doet dat eten hier?” fluisteren ze. “Deze friet heeft oogjes!” roept een leerling in de inmiddels volgestroomde klas. De leerkracht geeft het verlossende antwoord: “Foomp is op school!” Foomp – spreek uit ‘foemp’ – kan overal opduiken. De witte kraaloogjes van dit ijverige volkje zijn te vinden op speelgoed, fruit, tandenborstels, lantaarnpalen en nog veel meer. Ze houden van kleur en verrassingen, en stimuleren de creativiteit van jong en oud. En nu bivakkeert Foomp minimaal twee weken op school. Aan de hand van drie leskisten verdiept uw groep zich 3 x 45 minuten in de wereld van Foomp. De kisten rouleren tussen alle groepen 1 t/m 4. In iedere kist zit een bijzonder kunstwerk dat te maken heeft met Foomp, van een kunstenaar die een Foomp herkent in zichzelf en in haar werk. Met bijbehorend educatief materiaal bekijken de leerlingen het kunstwerk en gaan ze actief op zoek naar Foomp. Door te kijken en te spelen ontdekken ze wat er allemaal mogelijk is met twee witte kraaloogjes.

met de lessuggesties in deze handleiding kunt u de hele school ‘verfoompen’!

4

De wereld van Foomp Foomp is bedacht door illustrator en kunstenaar Mieke Driessen. In een atelier in Breda ontstond de ‘oer-Foomp’, uit een armpje van een knuffel. Sinds die tijd is het virus niet meer te stoppen. Miekes website www.foomp.nl is een platform voor allerlei gekkigheid met twee ogen. Vele mensen bouwen een stukje mee aan de Foomp-wereld middels onder meer fotografieprojecten, animatieworkshops en voorstellingen. Iedereen die daar zin in heeft, is vrij om het vrolijke virus te verspreiden. Humor, spelen en het (her) gebruik van alledaagse materialen staan hierbij centraal.

u kunt foomp schoolbreed inzetten als kapstok voor creativiteit, bijvoorbeeld bij een projectweek of dagproject over beeldende kunst. zie ook extra lessuggestie 4 (groep 1 t/m 8): urban interventions.

5

Les 1 – Foomp kondigt zich aan Duur 45 min. Nodig Uit leskist 1: • kunstwerk Friet van Mieke Driessen; • 1 mini-Foompje; • 1 geplastificeerde foto (placemat) per leerling; • ongeveer 6 strijkkralen per leerling (let op: deze zijn in bruikleen!); • 1 brief ‘Foomp is op school!’ per leerling (achter in deze handleiding). Op www.klunky.nl: • foto’s ‘Zoek Foomp!’ Vooraf • Exposeer het kunstwerk Friet op uw bureau voordat de leerlingen het klaslokaal binnenkomen. Zorg dat het blad niet over de rand van de tafel uitsteekt. • Zet op het digibord alvast de link naar de foto’s ‘Zoek Foomp!’ • Maak een opstelling voor een kringgesprek en zet een tafeltje in het midden. • Haal één mini-Foompje uit een doosje en verstop deze in het lokaal. • Kopieer voor iedere leerling de brief ‘Foomp is op school!’

6

3. Zoek Foomp! Vertoon de foto’s van Foomp op het digibord. Leerlingen zien eerst een omgeving zonder Foomp, vervolgens dezelfde omgeving mét Foomp. 4. Aan de slag De leerlingen nemen weer plaats aan de tafels. Verdeel de placemats over de groep en leg op iedere tafel een handjevol strijkkralen. De leerlingen gaan Foomp zoeken in de afbeelding die op de placemat te zien is. Ze mogen zelf weten waar ze de strijkkralen (oogjes) neerzetten. Als afsluiting bekijkt en bespreekt iedereen enkele resultaten. De placemats en strijkkralen bergt u samen met de leerlingen na afloop op in de leskist. Foomp is weer verdwenen! Tip: maak foto’s van de resultaten.

Uitwerking 1. Het kunstwerk bekijken Bij binnenkomst zien de leerlingen het kunstwerk Friet. Het roept vragen, verwondering en beroering op. Laat de leerlingen het object bekijken, maar ze mogen het nog niet aanraken! 2. Kringgesprek Presenteer het kunstwerk op het tafeltje in de kring. Vertel de groep dat Foomp op school is. Een vrolijk volkje dat overal kan opduiken: op oud speelgoed, op vuilniszakken of in een puntzak friet die iemand op straat heeft weggegooid. Je herkent een Foomp aan de witte kraaloogjes.

5. Mini-Foompje zoeken Iedere groep heeft een speciaal mini-Foompje dat een week lang in de klas blijft. Deze Foomp heeft zich verstopt. Kunnen de leerlingen hem vinden? Gevonden? Zoek samen met de kinderen een geschikt plekje in de klas waar dit Foompje een week zal ‘logeren’ om nieuwsgierig alle activiteiten van de kinderen te bekijken. 6. Brief voor thuis Foomp is gek op oude spullen en materiaal dat de meeste mensen weggooien. Vertel de leerlingen dat ze voor de volgende les twee kleine voorwerpen (oud speelgoed of afvalmateriaal) moeten meenemen. In die les gaat u met de leerlingen bekijken of ze van de voorwerpen een Foomp kunnen maken. Deel de brief ‘Foomp is op school!’ uit.

Vragen: • Zien jullie Foompjes in de friet? • Zijn ze allemaal hetzelfde? • Kunnen jullie in dezelfde houding gaan staan als de Foompjes? Ieder frietje is anders, net als de kinderen in de klas. • Hoe voelt een gewoon frietje? • Hard of zacht? • Hoe voelt deze Foomp-friet, denk je? Laat maximaal twee leerlingen voorzichtig voelen aan een Foompfrietje en benoemen hoe dit voelt. Doe hetzelfde bij de frietzak en de mayonaise. Let op! Zorg ervoor dat de leerlingen het kunstwerk voorzichtig aanraken.

7

Les 2 – Foomp bekijken en maken Duur 45 min. Nodig Uit leskist 2: • kunstwerk Foomped van Annerose Langeveld; • afdekkleed; • 2 materiaalproefjes; • stickers (‘stickeroogjes’, maximaal 20 per groep). Van thuis: • voorwerpen (afvalmateriaal, speelgoed) om Foomps van te maken. Op www.klunky.nl: • foto’s van het maakproces van Foomped (groep 3 en 4). Vooraf • Maak het onderstel van de kist los en til de kist aan de handvaten omhoog. De vitrine met daarin het kunstwerk Foomped komt tevoorschijn. • Plaats de vitrine op een centrale locatie in de klas en zet de stoelen van de leerlingen om het kunstwerk heen. • Dek de vitrine af met het afdekkleed.

8

Uitwerking 1. Kringgesprek bij het kunstwerk Tel af: 3… 2… 1… Het kunstwerk wordt onthuld. Laat de leerlingen het werk van alle kanten bekijken. Gebruik bij de onderstaande vragen de materiaalproefjes en eventueel de foto’s van het maakproces op www.klunky.nl. Vragen: • Kun je vertellen wat je ziet? • Wie ziet iets anders? Of: wie ziet meer? • Kun je vertellen hoe het materiaal aanvoelt? • Hoe is het beeld gemaakt, denk je? (groep 3 en 4) • Welke groenten en fruit zie je? • Waar zie je Foomp in het beeld? Wijs Foomp aan! En waar nog meer? • In welke houding staat het beeld? Doe eens voor hoe hij beweegt. • Waar kijkt deze grote Foomp naar? 2. Kringgesprek bij de voorwerpen De voorwerpen van thuis worden door de leerlingen op de grond uitgestald en globaal bekeken. De leerlingen ordenen het materiaal daarna op vorm: ronde vormen, hoekige vormen, vierkante vormen, cilindervormen enzovoort.

Laat de leerlingen voelen aan enkele voorwerpen op de grond. Vraag ze te beschrijven hoe het voorwerp aanvoelt. Vervolgens ordenen ze het materiaal op textuur (huid): glad, hard, zacht, bobbelig, ruw enzovoort. Vraag: • Welk voorwerp in het kunstwerk hoort bij welke groep voorwerpen op de grond, vind je? 3. Foomps maken De leerlingen wijzen een voorwerp op de grond aan waar ze een Foomp in herkennen. U plakt hier de ‘stickeroogjes’ op (op aanwijzing van de leerlingen). Uiteindelijk maakt de groep met de voorwerpen allemaal verschillende Foomps.

Extra

Bij deze les kan een actieve opdracht uitgevoerd worden, bijvoorbeeld • lessuggestie 1 (groep 1 en 2); • lessuggestie 2 (groep 1 t/m 4); • lessuggestie 3 (groep 3 en 4).

Vraag: • Welk voorwerp in het kunstwerk hoort bij welke groep voorwerpen op de grond, vind je?

9

Les 3 – De wereld van Foomp Duur 45 min. Nodig Uit leskist 3 (deze zit in leskist 1): • 3 flipboekjes met de animatie Foomp City van Marieke Verbiesen; • beeldenboek. Op www.klunky.nl: • de animatie Foomp City; • fotoalbum. Verder: • Foomps van leerlingen of de mini-Foomp; • fotocamera. Vooraf • Zet de animatie Foomp City klaar op het digibord. • Bekijk eventueel het beeldenboek als inspiratie voor onderdeel 3 van deze les.

Uitwerking 1. Kringgesprek Voordat de animatie vertoond wordt, denken de leerlingen na over de omgeving waarin Foomp graag verblijft. U schrijft eventueel voor de leerlingen een aantal steekwoorden op. Vragen: • Waar komt Foomp graag, denk je? In de stad, in het bos of ergens anders? • Waar kom jij graag? • Wie denkt er aan iets anders? Waarom denk je dat? • Wat doet Foomp daar allemaal? Waarom denk je dat? • Waarin kun je Foomp overal op die plekken zien? In huizen, in auto’s en waar nog meer? 2. Animatie bekijken Laat de flipboekjes in de kring rondgaan. De leerlingen experimenteren met de flipboekjes door met hun duim heel snel de pagina’s door te bladeren. Voor jonge kleuters is dit te moeilijk, maar u kunt het voor hen demonstreren. Zien ze Foomp? Vragen: • Wat gebeurt er als je het boekje snel doorbladert? Hoe kan dit? (voor groep 4) • Wat zie je? • Wat gebeurt er als je het boekje van achter naar voor doorbladert?

Vertoon de animatie aan de groep. Vragen: • Waar is Foomp? • Wat is er in deze omgeving te zien? • Wat gebeurt er als Foomp opduikt? 3. Foomp fotograferen Bekijk met de groep enkele foto’s uit het beeldenboek, zoals Foomp op het strand. De leerlingen bedenken daarna zelf een omgeving voor Foomp, bijvoorbeeld ‘Foomp in de dierentuin’. Ze gaan op zoek naar voorwerpen voor deze locatie. Stimuleer ze om na te denken over de plaatsing van de objecten. Plaats Foomps van leerlingen of de mini-Foomp in het decor en maak er een foto van. Laat groep 3 en 4 eventueel zelf foto’s maken. De mooiste foto’s kunnen geplaatst worden op www.klunky.nl (resultaten). 4. Afscheid nemen van Foomp Na afloop van het project vertellen de kinderen aan het miniFoompje uit les 1 wat ze van de Foomp-lessen vonden en wat ze hebben meegemaakt. Vervolgens nemen ze afscheid. Tot ziens, Foomp!

vergeet niet het mini-foompje terug te plaatsen in leskist 1!

10

11

Extra Lessuggestie 1 Foomp-compositie maken

Lessuggestie 2 Fossiel maken

Voor groep 1 en 2

Voor: groep 1 t/m 4

Nodig: • gekleurd A4-papier voor alle leerlingen; • vijf of zes grote vellen wit of zwart papier; • de voorwerpen van thuis uit les 2; • kleurpotloden; • scharen of prikpennen; • lijm.

Nodig: • klei; • roller; • de voorwerpen van thuis uit les 2; • eventueel gips, water, garde, schaal, vaseline.

Werkwijze: Iedere leerling krijgt een vel papier in een kleur naar keuze. Hierop tekent u de omtrekvorm van een voorwerp uit les 2. Vervolgens tekenen de leerlingen zelf de kraaloogjes van Foomp in de vormen, en ze knippen of prikken ze allemaal uit. Laat de leerlingen (in vijf of zes groepjes) de Foomps op verschillende manieren groeperen. Lopen ze achter elkaar aan? Zitten ze op een kluitje? Hoe kun je ze nog meer rangschikken?

Werkwijze: Laat de leerlingen de klei uitrollen tot ongeveer 5 cm dikte. Vervolgens maken ze afdrukken van verschillende voorwerpen in de klei. Het experimenteren met afdrukken staat hierbij voorop. Leerlingen ontdekken de mogelijkheden qua vorm en textuur van de verschillende voorwerpen. U legt alle resultaten in het midden van de kring. Raadspelletje: kunnen de leerlingen zien welke voorwerpen gebruikt zijn?

Als de verschillende keuzes zijn bepaald, plakken de leerlingen de Foomps op een groot vel papier.

Het is mogelijk om de klei-afdrukken te gebruiken als mal voor een voorwerp van gips. Vet de (droge!) afdrukken in met vaseline en giet er voorzichtig gips vermengd met water bij. Laat dit een nachtje drogen op de vensterbank en verwijder daarna de klei.

Leg al die vellen op een centrale locatie. Raadspelletje: kunnen de kinderen zien welk voorwerp gebruikt is voor een Foomp?

Tip: op www.schooltv.nl is een clip te vinden over het maken van een gipsen fossiel. Zoek in de beeldbank op het trefwoord ‘gips’.

12

Lessuggestie 3 Foomps tekenen

Lessuggestie 4 Urban interventions

Voor: groep 3 en 4

Voor: groep 1 t/m 8

Nodig: • losse velletjes A5-papier (4 per leerling); • kleurpotloden.

Informatie vooraf: ‘Urban interventions’ is een vorm van straatkunst die de laatste jaren in opkomst is. Een nieuwe generatie straatkunstenaars eigent zich de stad toe door middel van geestige ingrepen in het straatbeeld. Liefst zonder verf: urban interventions zijn de graffiti voorbij. Een voorbeeld zijn de ingrepen op microschaal in het ‘Little People Project’ van kunstenaar Slinkachu. Hij plaatst poppetjes (te koop in winkels voor modeltreinen) bij afvalproducten en onooglijke voorwerpen, waardoor de betekenis totaal verandert. Een mandarijnenschil wordt een skatebaan; een putrooster een subtropisch zwembad. Alle urban intervention-kunstenaars streven hetzelfde doel na: zich de stad toe-eigenen, niets voor lief nemen en het alledaagse opwaarderen met minimale middelen.

Werkwijze: Verdeel de klas in vijf of zes groepjes. Laat iedere leerling een andere Foomp tekenen op een velletje papier. Vervolgens legt iedereen de Foomps in het midden van de tafel. Iedere leerling tekent nog een keer een Foomp, maar deze Foomp moet anders van vorm zijn dan de tekeningen die al op tafel liggen. Herhaal dit eventueel nog één of twee keer. Zo worden de leerlingen geprikkeld om creatieve oplossingen te bedenken. Bespreek de resultaten. Welke Foomps zijn het meest origineel?

Nodig voor groep 1 t/m 4: • enkele hulpouders. Nodig voor groep 5 t/m 8: • afbeeldingen van urban interventions* • fotocamera’s of mobiele telefoons met camera; • de mini-Foompjes; • materiaal naar keuze (minimale middelen). Werkwijze: Voor groep 5 t/m 8: vertoon voorbeelden van urban interventions (bijvoorbeeld die van de kunstenaar Slinkachu) aan de leerlingen. Zij bedenken vervolgens creatieve ingrepen rondom de school. Ze kunnen bijvoorbeeld foto’s maken van het straatbeeld waarbij een mini-Foomp de hoofdrol speelt. Stimuleer de leerlingen om zelf originele ingrepen te bedenken die met minimale middelen te realiseren zijn. De kraaloogjes van de Foomps kunnen het uitgangspunt zijn, maar er zijn ook andere ingrepen mogelijk (zoals ‘wildbreien’ of stoepkrijten). Voor groep 1 t/m 4: de onderbouwgroepen kunnen samen met de leerkracht en enkele hulpouders een wandeling maken langs de urban interventions van de bovenbouw. * Kijk ook op www.streetartview.com naar uitingen van straatkunst in de eigen wijk of waar ook ter wereld. Iedereen kan hier foto’s uploaden en zo meewerken aan de grootste collectie streetart ter wereld.

13

Extra Overige lessuggesties Foomp houdt van kleur en verrassingen. Heeft u samen met uw groep een leuk, creatief idee om de wereld te ‘verfoompen’? Schrijf het idee dan op in deze handleiding en plaats foto’s in het fotoalbum op www.klunky.nl. Zo inspireert u uw collega’s van de andere scholen waar Foomp op bezoek komt.

Titel lessuggestie: Van:

Voor:

Nodig: Werkwijze:

Titel lessuggestie: Van: Nodig: Werkwijze:

14

Voor:


Voor:

Nodig: Werkwijze:


Voor:

Nodig: Werkwijze:

15



Voor:

Nodig: Werkwijze:


16

Voor:


Voor:

Nodig: Werkwijze:


Voor:

Nodig: Werkwijze:

17


Voor:

Nodig: Werkwijze:


18

Voor:



Voor:

Nodig: Werkwijze:


Voor:

Nodig: Werkwijze:

19

Bijlagen KOPIEERBLAD

Roulatieschema leskisten Wanneer staat welke leskist in welke groep?

Leskist 1 Groep(en)

Groep(en)

Groep(en)

Groep(en)

20

Leskist 2

Leskist 3

Bijlagen KOPIEERBLAD

Foomp is op school!

Beste ouders/verzorgers, Foomp – spreek uit ‘foemp’ – is op school! In rap tempo verspreidt dit ijverige volkje zich als een vrolijk virus over Noord-Brabant. Overal waar ze opduiken, stimuleren ze de creativiteit van jong en oud. Foomp houdt van kleurrijke, alledaagse voorwerpen, zoals oud speelgoed, lege verpakkingen en kleine gebruiksvoorwerpen. Wij willen u vragen samen met uw kind op zoek te gaan naar twee kleurrijke, kleine voorwerpen die gemist kunnen worden. Op school zullen de voorwerpen een belangrijke rol spelen bij de ontdekkingstocht van de leerlingen en Foomp. Uw kind neemt de voorwerpen mee naar school op ............................

Hartelijk bedankt, mede namens Foomp! Met vriendelijke groet,

............................

Meer informatie op www.foomp.nl. Foomp is een educatieve tentoonstelling van Kunstbalie.

www.kunstbalie.nl [email protected]

21

Colofon Concept, samenstelling en tekst: Esther Leenders, Mieke Driessen en Paula van Dijken Redactie: Yvette Cordfunke Vormgeving: Mieke Driessen Vormgeving drukwerk: Amanda Butterworth

Een uitgave van Kunstbalie, © 2012

Mist er materiaal in dit project of zijn er onderdelen stuk? Stuur een mail naar [email protected]. Vul de evaluatie van dit project in op www.kunstbalie.nl. Ga naar ‘mijn kunstbalie’ (bruine balk bovenaan) en klik op ‘servicedocumenten’.

www.kunstbalie.nl [email protected]

m 4 van het primair onderwijs

Recommend Documents