m 31 december 2013

Voortgangsrapportage 6 Periode: 1 mei 2010 t/m 31 december 2013

1

Voortgangsrapportage project Geopark de Hondsrug 1 mei 2010 tot 31 december 2013.

A. Inleiding Het einde van het project nadert. We zijn drie en half jaar op weg. Eind 2014 eindigt het project. Voor u ligt de zesde voortgangsrapportage van het project. Belangrijke projectresultaten die behaald moesten worden waren het verkrijgen van de status van een European Geopark en de uitwerking van verhaallijnen die gezamenlijk het gebiedsverhaal neerzetten. Daarnaast moet de toeristische promotie en de marketing en communicatie over het project ingevuld worden.

.

De doelstellingen van het project Geopark de Hondsrug zijn: - De verbetering van de economische ontwikkeling en leefbaarheid in het Hondsruggebied, door middel van toeristische productontwikkeling waarbij gebruik gemaakt wordt van de unieke geologie en cultuurhistorie van het gebied; - Het neerzetten van het Hondsruggebied als een sterk onderscheidend gebied met een eigen dynamiek en met internationale aantrekkingskracht; Inzetten op het verkrijgen en behouden van de status European Geopark, door invulling te geven aan toeristische productontwikkeling en promotie, met als resultaat enerzijds een groei in de toeristische sector en anderzijds een hogere waardering voor en het behoud van de gebiedskwaliteiten; Het bevorderen van samenwerking tussen overheden, ondernemers en andere organisaties bij de realisatie van het Geopark.

2

In deze rapportage wordt aangegeven welke stappen gezet zijn om deze doelen te halen. De rapportage heeft betrekking op de periode van 1 mei 2010 tot en met 31 december 2013. In hoofdstuk B vindt u het verslag van de activiteiten. Hoofdstuk C gaat in op de doelen die beoogd en gerealiseerd zijn, gekoppeld aan de stand van zaken van de financiële uitgaven. In hoofdstuk D wordt de stand van zaken van de dekking van de projectfinanciering aangegeven. In de afgelopen periode zijn een aantal belangrijke stappen gezet. Hoogtepunt was het behalen van de status European Geopark op 5 september 2013. Vanaf nu zijn we officieel onderdeel van het Europese en wereldnetwerk van Geoparken (onder toezicht van UNESCO). De laatste helft van 2013 heeft vooral bestaan uit het verder uitwerken van de expedities en de expeditiepoorten, samenwerking met Geopark Terra Vita in Osnabrück, de vele onderwijsprojecten, de vele presentaties, organiseren van het jaarlijkse Geoparkcongres op 14 november, de nieuwe stichting Geopark vorm geven, informatieborden plaatsen, de artikelen in de huis aan huis bladen, diverse activiteiten, lezingen en de folderverspreiding leveren een belangrijke bijdrage aan de bekendheid van het project. Organisatorisch heeft de overgang van het project van de Stichting Drents Plateau naar het Recreatieschap de nodige energie gekost maar dat is intussen allemaal zo goed als opgelost. Gelet op de late start en de perikelen rondom de overgang van het project van de Stichting Drents Plateau naar het Recreatieschap Drenthe, is enige vertraging bij de uitwerking van de expedities niet te voorkomen. De verwachting was dat niet alle projectmiddelen in 2013 besteed zouden zijn. Aan de UO-SNN is een verzoek gedaan tot uitstel van het project. Deze is intussen verleend, de eindduur van het project is nu eind 2014. 2013 was, wat het projectbureau Geopark betreft, het jaar van de zichtbaarheid. Het verkrijgen van het lidmaatschap van het Europees Geoparks Netwerk en daaraan gekoppeld de uitvoering van het marketingplan samen met onder andere Marketing Drenthe is daarbij belangrijk geweest. Een onderdeel daarvan was het 42 keer uitzenden van een reclamespotje op Ster en Cultuur. Een ander onderdeel was deelname aan de 50plus beurs. Ook de bebording in het gebied heeft geholpen met de zichtbaarheid. Verder hebben de productontwikkeling, de nieuwe folder, de vele activiteiten en presentaties en de nodige persaandacht ervoor gezorgd dat de zichtbaarheid en herkenbaarheid vergroot is.. Dit blijft ook in 2014 topprioriteit. In 2013 zijn de expedities Kunstenaars op de Hondsrug, Sporen van strijd, Natuur en Water grotendeels klaar. De teksten voor deze expedities, exposities en boekjes zijn klaar. De expeditiepoorten Kunstenaars en Sporen van Strijd zijn geopend. Aan de opening van de expeditiepoorten Natuur en Water wordt gewerkt; het streven is dat zij omstreeks Pasen 2014 geopend worden. Het werkplan voor de expeditie Bossen is klaar en de werkgroep Boeren is in werking gezet. In de tweede helft van 2013 zijn weer lezingen en cursussen georganiseerd. Het gidsenteam wordt steeds meer ingezet voor nieuwe activiteiten, bijv. rond Kerst. In oktober is de eerste paardenmarkt van Zuidlaren in het jaar 1200 nagespeeld door de Stichting Levende Geschiedenis Drenthe. In 2013 is verder het wetenschappelijk comité actief geweest onder andere met het congres in november en het maken van een wetenschappelijke database. Overige activiteiten in 2013 zijn de opening van het Kunstenaarscafé in Zweeloo, de Noordelijke Zwerfsteendag, meehelpen met een nieuw concept rondom regiofictie. In november is een expositie geopend in Annen over ijstijden en kunst. Vele andere kleinere activiteiten hebben tevens de revue gepasseerd. Wat vooral belangrijk is, is dat in 2013 meer dan 100 ondernemers partner zijn geworden van het Geopark. Ze hebben allen een bordje aan de muur en zijn bezig met een concrete invulling, vaak door middel van arrangementen.

3

Een niet te vergeten aspect is dat we in december een goede overeenkomst hebben gesloten met UNESCO Nederland over samenwerking. Samen met UNESCO Nederland, het Ministerie van EZ, TNO en NBTC (en uiteraard Geopark de Hondsrug) wordt een nationaal platform opgericht. Daar wordt bepaald welke nieuwe geoparken er in Nederland zullen komen. Er wordt ingeschat dat er ruimte zal zijn voor maximaal 3 a 4. Dit om de exclusiviteit van het unieke karakter hoog te houden. Voor de verdere planning en activiteiten verwijzen wij u naar ons jaarwerkplan 2014.

Behalen status op 5 september 2013

Certificaat lidmaatschap European Geoparks Network

4

Logo European Geoparks

Logo Global Geoparks Network

Project staat onder toezicht van UNESCO

B. Het verslag van de activiteiten Het Europese Geoparks Netwerk – de status Nadat de officiële applicatie in 2012 is ingediend is in mei 2013 een delegatie van het Europees Geoparknetwerk langs geweest bij het Geopark de Hondsrug. Ze hebben met vele partners, vrijwilligers, ondernemers en organisaties . contact gehad en veel gezien. Op 5 september was een delegatie vanuit het Geopark de Hondsrug, inclusief een aantal leden van de stuurgroep aanwezig op de jaarlijkse Geoparkconferentie in Italië. Daar werd verteld dat we door het netwerk zijn ste geaccepteerd als nieuw lid van het netwerk. We zijn officieel het 56 Geopark van Europa. Op het congres is tevens een presentatie gegeven aan het netwerk over het Hondsruggebied.

5

ste

Geopark de Hondsrug is officieel het 56

Geopark van Europa.

6

Delegatie European Geopark Network in mei 2013

Ingediende applicatie voor EGN

Partners van het Geopark Eind december hebben 110 bedrijven en organisaties zich ingeschreven als partner van het Geopark Zij geven daarmee aan dat zij belang hechten aan het project Geopark de Hondrug en onderschrijven het gedachtegoed van het Geopark. De verwachting is dat het netwerk van partners van het Geopark een meerwaarde kan hebben op hun imago, de bedrijfsvoering en de samenwerkingsrelaties binnen de regio. De partners onderschrijven de filosofie van het Europees Geopark netwerk en geven aan dat zij een actieve rol willen vervullen bij de ontwikkeling van activiteiten die het imago van het Geopark de Hondsrug versterken. Door subsidietechnische beperkingen is het niet mogelijk actief uit te dragen wie onze partners zijn. Zo kunnen wij de bedrijven niet vermelden op onze website en bij activiteiten. Dit vormt een belemmering in de uitvoering van het project. Voor de partners wordt minder duidelijk wat de meerwaarde voor hen is en voor bezoekers is de informatie voor een bezoek aan het Geopark onvolledig.

7

Toerisme als belangrijke motor van het Geopark De ontsluiting van het Hondsruggebied voor de inwoners in het gebied en de toerist die het gebied bezoekt staat centraal. Vooral de vertaling van het gebiedsverhaal naar een duurzame economische ontwikkeling waarbij toerisme de belangrijkste sector is, is het centrale thema van het project. De ontsluiting vindt plaats door Expeditiepoorten, hotspots, website, de App van Annodrenthe.nu, expeditieboekjes, bebording, evenementen, foto’s en filmpjes. Van de tien verhaallijnen die ontwikkeld worden zijn er vijf zo goed als gereed en twee in volle ontwikkeling. De expeditiepoorten IJstijden en Prehistorie, Veen, Kunst en Sporen van strijd zijn geopend. Bezoekers zijn enthousiast over de exposities. In de exposities wordt veelvuldig gebruik gemaakt van animaties en filmbeelden. Dit vergroot de aantrekkelijkheid van de exposities. De Surface Table is een innovatieve aanvulling op het product en wordt ook door jeugdige bezoekers veel gebruikt. De musea waar de expeditiepoorten Kunst en Sporen van Strijd in zijn gevestigd hebben in 2013 de bezoekersaantallen bijna verdubbeld zien worden. Er wordt hard gewerkt om de expeditiepoorten Natuur en Water voor Pasen 2014 open te krijgen. Dit gaat gepaard met de bijbehorende expeditieboekjes en routes. O Opening van de Expeditiepoort Veen in het Veenpark in mei 2013

8

Impressie expeditiepoort Sporen van Strijd

expeditiepoort Kunst mei 2013

Websites De website www.geoparkdehondsrug.nl blijft volop in ontwikkeling. De ambities voor de website zijn hoog: het is een belevingssite waarop de expedities worden ontsloten en die haar informatie voor een deel haalt uit de database van het Drents Archief. De ontwikkeling van de website vindt plaats in nauw overleg met Drenthe.nl en het Drents Archief. De eerste vijf expedities (IJstijden, Prehistorie, Veen, Kunst en Sporen van strijd) zijn geplaatst. Daarnaast wordt, in overleg met Drents Archief, onderzocht welke extra functionaliteiten het Geopark nodig heeft in aanvulling op het systeem van het Drents Archief. Beoogd wordt een koppeling met Drenthe.nl, zodat bedrijven die bij een route liggen in het systeem zichtbaar kunnen worden gemaakt. Door subsidietechnische beperkingen wordt dit bemoeilijkt. Ook de mobiele site is gereed. Het systeem van Drents Archief Annodrenthe.nu is inmiddels, zij het met vertraging, operationeel. Inmiddels zijn in de App van Annodrenthe.nu diverse routes klaar. Bezoekers kunnen in het veld met behulp van hun smartphone of tablet het Geopark beleven. Voorbeelden zijn de fietsroutes. ‘’De mens in het veen’’, ‘’Trappen door de sporen van het ijs’’ en “de eerste Drenth’’. Er zijn inmiddels tien wandelingen of fietsroutes in de App opgenomen. “De grote Veenbrand’’ in Valthermond, wandeling in Valthermond, “het verhaal van de ijstijden’’ bij Borger , De Hondsrug. ‘’ Hondsrug de ruggengraat van de geschiedenis’’ bij het Sleenerzand, ‘’IJstijden in twee uurtjes’’ bij het Sleenerzand, ‘’Van Kloostermop naar beverburcht’’ bij Zuidlaren en een letterboxenapplicatie bij Spijkerboor. etc. Aan de vulling van de App voor de expeditie Kunst en Sporen van Strijd wordt gewerkt. Met de smartphone op pad

9

Website www.geoparkdehondsrug.nl Naast de website www.geoparkdehondsrug.nl is er ook nog de website www.geoparkdehondsrug.eu. Daar staan alle gegevens op over het project, onderwijsactiviteiten, agenda’s, wetenschappelijke informatie, databases met informatie, toolbox voor het bedrijfsleven en meer achtergrondinformatie. Hier zijn ook de digitale folders en de zogenaamde toolbox voor ondernemers te vinden. Deze site is dus met name bedoeld voor de partijen die met ons samenwerken om het Geopark tot een succes te maken.

Website www.geoparkdehondsrug.eu

10

Expeditiegidsen Iedere expeditie krijgt een eigen Expeditiegids. De Expeditiegidsen IJstijden en Veen zijn in drie talen beschikbaar. De Expeditiegids Prehistorie is ook klaar. De overigen zijn in de maak, niet ieder boekje wordt in drie talen gemaakt. Met de Tourist Info Drenthe zijn afspraken gemaakt over de verspreiding, verkoop en herdruk van de gidsen. In de tweede helft van 2013 is hard gewerkt aan de teksten voor een vijftal nieuwe boekjes. Deze zullen in het voorjaar van 2014 volgen: Water, Natuur, Prehistorie in het Engels, Kunst en Sporen van strijd.

Blote Keien op de Hondsrug

De fietsroute Blote Keien op de Hondsrug, tussen Emmen en Theehuis Poolshoogte, is in samenwerking met kunstenaar Adri Verhoeven gemaakt. De folders met de route zijn breed verspreid onder talloze horecaondernemingen en de TIP’s. Ook via internet is de route te downloaden. De belangstelling voor de route is groot. De totale oplage aan brochures is inmiddels afgenomen. In mei 2013 is het project afgelopen. De Blote Keien zijn weer weggehaald. De wethouders Houwing (gemeente Emmen), links, en Luchjenbroers (gemeente Borger-Odoorn), openen de Blote Keien route. Er wordt voor 2014 gewerkt aan een nieuwe keienkunstroute.

11

De Hondsrugacademie en het onderwijs Via presentaties, de cursussen van de Hondsrug academie en andere activiteiten zoals de gidsencursus worden steeds meer inwoners betrokken bij het project. Het aantal mensen dat zich vrijwillig inzet voor het project is groeiende. Gidsen De cursus Gidsvaardigheden is gevolgd door 12 personen. De cursus werd gegeven door mevrouw Marit Stokkentreeff van het IVN. Naast theorielessen werd het geleerde in de praktijk toegepast. Iedere deelnemer heeft aan de hand van een excursiematrix een rondleiding ontwikkeld. De gidsen zijn in 2013 diverse keren ingezet, onder andere in de Geoweek maar ook steeds meer op aanvraag van derden. De gidsen hebben zijn in de tweede helft van 2013 meerdere keren ingezet, waaronder tussen Kerst en Oud en Nieuw. Ook zijn ze meerdere keren ingezet op aanvraag vanuit de partners.

Gidsen geslaagd voor hun examen Onderwijs Geopark de Hondsrug heeft een intensieve relatie met diverse onderwijs instellingen (Stenden, Alfa, RUG, Hanzehogeschool, Hochschule Osnabrück). Een van de uitgangspunten van een Geopark is dat het unieke gebiedsverhaal wordt vertaald naar het onderwijs. Daar begint immers het identiteitsgevoel. Een van de taken is het ontwikkelen van onderwijsmateriaal. Gewerkt wordt aan een database met daarin diverse lespakketten (staat op www.geoparkdehondsrug.eu) . Ook geschikt bestaand materiaal kan een plaats in de database krijgen. Inmiddels is er, samen met Studenten van de PABO een lespakket ontwikkeld voor de Prehistorie en voor de IJstijden. De PABO afdeling van Stenden wil de samenwerking graag continueren. De studenten zijn begeleid door een deskundige op het gebied van erfgoededucatie. Voor een overzicht van de diverse activiteiten waarbij wordt samengewerkt met het onderwijs wordt verwezen naar bijlage 2. In 2013 is de samenwerking met Stenden verstevigd. Er zijn intensieve banden met de afdeling toerisme Emmen en events in Leeuwarden. Er is een convenant gesloten via het zogenaamde RECOMOLAB waardoor het Geopark voorrang krijgt om studenten te mogen inzetten voor projecten. Een intensieve

12

samenwerking is momenteel gaande tussen Stenden, de Hochschule in Osnabrück, Geopark Terra Vita in Osnabrück en omgeving en Geopark de Hondsrug. Er zijn afspraken gemaakt met de IVN om via hun scholennetwerk de activiteiten van het Geopark kenbaar te maken bij de scholen. Er is door de IVN een nieuw onderwijspakket rondom bodems samengesteld. Deze wordt op den duur ook in diverse gemeenten van het Geopark ingezet. Op de website www.geoparkdehondsrug.eu afdeling onderwijs is het onderwijsprogramma te zien zoals dat tot nu toe is ontwikkeld. Voor diverse onderwijsgroepen zijn zowel voor de studenten als voor de onderwijzers programma’s gemaakt. Ze zijn gratis te downloaden. Hondsrugacademie Ieder jaar worden er minimaal twee cursussen van acht avonden gegeven aan de eigen bevolking over het Hondsruggebied. Dat is ook in 2013 weer gebeurd. Daarnaast worden er cursussen georganiseerd die een meer specialistisch karakter hebben. Bijv. over geologie in al zijn aspecten: over ijstijden, zwerfstenen en delfstoffen. In 2013 is een cursus gegeven over zwerfstenen en eentje over ijstijden (in samenwerking met de Nederlandse Geologische Vereniging). In het najaar van 2013 wordt er eentje gegeven over delfstoffen (olie, zand, gas, zout enz.) In het seizoen 2012/2013 is ook de Junioracademie van start gegaan. Deze is opnieuw in het najaar van 2013 georganiseerd. Communicatie en branding De folder van het Geopark in Ned/ Du/Eng. wordt groots verspreid en liggen momenteel bij bijna ieder toeristisch bedrijf, horeca, dorpshuizen, bibliotheken, gemeentehuizen enz. in het Hondsruggebied. Steeds meer artikelen verschijnen in kranten en tijdschriften. In 2013 zien we een flinke toename van artikelen vooral na de officiële erkenning door het Europese netwerk. Voorbeelden zijn artikelen in Noorderbreedte, weekbladen, veelvuldig in het Dagblad van het Noorden, diverse tijdschriften van geologische verenigingen enz. Ook worden we steeds vaker vermeld op websites van derden. De bekendheid neemt toe. Er is in het najaar van 2013 (in samenwerking met Marketing Drenthe) 42 keer een tv-spotje uitgezonden op Ster en Cultuur. Dit heeft geholpen met de nationale bekendheid.

Nieuwe brochure/2013 ook in het Engels en Duits verkrijgbaar Communicatiebureau ‘Het Noorden Communiceert’ heeft samen met het projectbureau een plan gemaakt waarin de vormgeving, de bebording en overige zichtbare elementen in het landschap vermeld staan.

13

Samen met het Recreatieschap Drenthe is een bebordingsplan voor het gebied opgesteld.. Er wordt zoveel mogelijk rekening gehouden met de bestaande bebording. Het Recreatieschap Drenthe is gestart met de plaatsing van de borden. Het eerste ontwerp voor een bord is gemaakt ter gelegenheid van het de onthulling van het aardkundig monument in Donderen. De eerste serie borden zijn klaar en zijn geplaatst. In 2014 volgt een tweede serie informatiepanelen. Naast de informatiepanelen zijn gebiedsborden geplaatst langs de N34 en de N33. Het zijn grote borden die aangeven dat mensen verblijven in het Hondsruggebied. Daarnaast zijn er langs diverse toegangswegen strokenborden geplaatst met daarop het woord – Geopark de Hondsrug. Daarmee zijn als het ware toegangspoorten gecreëerd. Dit heeft gezorgd voor een grote naamsbekendheid bij de lokale bevolking.

Gebiedsbord langs de N34

Borden langs toegangswegen Geopark

Activiteiten Levende geschiedenis De Stichting Levende Geschiedenis is opgericht. Met hun hulp en met de inzet van Studenten van Stenden Hogeschool zijn er meerdere zogenaamde Living History activiteiten uitgevoerd. In Coevorden heeft het historisch evenement Het Beleg van Coevorden plaatsgevonden. Tijdens dit evenement hebben verschillende historische groepen het vroegere leven in de vesting Coevorden laten zien. Zoals het leven uit de late de de de middeleeuwen en dat van soldaten en burgers uit 16 , 17 en 18 eeuw. Het kampement was opgeslagen in de omgeving van het Kasteel van Coevorden. Trompetters te paard. Op 26 augustus 2012 , tijdens het evenement Het Beleg van Coevorden, begonnen twee Trompetters van Carel van Rabenhaupt, baron van Sucha, Luitenant-generaal van het Staatse leger, Bevelhebber van Groningen, Omlanden en Drenthe aan hun driedaagse tocht over de Hondsrug om op 28 augustus – Gronings Ontzet- in Groningen aan te komen. Per paard leggen zij hun tocht af; op diverse plaatsen op de Hondsrug werd na trompetgeschal de proclamatie verkondigd.

14

In Borger heeft in juni 2012 het Oertijdkamp plaatsgevonden. Door het zeer slechte weer en onvoldoende PR was hier niet veel publiek op afgekomen. In juni 2013 heeft het Oertijdkamp opnieuw plaatsgevonden, ditmaal in het Ermerstrand. 500 mensen het evenement bezocht. De deelnemers waren positief en willen ook volgend jaar weer graag meedoen. De financiering is voor 2014 nu in handen van de Stichting Levende Geschiedenis.

Oertijdkamp Ermerstrand juni 2013

Zuidlaardermarkt in het jaar 1200 in oktober 2013

In juni is door het Geopark in samenwerking met Stenden afdeling Events een evenement in Coevorden geweest. De reden was de opening van het nieuwe museum in Coevorden waar ook de expeditiepoort van Sporen van Strijd is ondergebracht. Er is door de Stichting levende geschiedenis gewerkt aan de Zuidlaardermarkt. Op de zaterdag voor de Zuidlaardermarkt is de markt zoals deze in 1200 moet zijn geweest nagespeeld. De bedoeling is dat een jaarlijks onderdeel van de Zuidlaardermarkt gaat worden. Arrangementen ondernemers De Schapentrektocht van het Bargerveen naar Groningen in 2012 was zeer succesvol. Er wordt gekeken of dit op een De eerste ondernemers later moment opnieuw plaats kan vinden. hebben arrangementen Het is een goed voorbeeld van de brandingactiviteiten die ons voor ogen staan. gemaakt rondom de thematiek van het Geopark. De Oringer Marke in Odoorn, Het Land van Bartje in Ees en de Hondsrugcampings hebben de primeur. Steeds meer 15 partners maken arrangementen oftewel geoparksafaris

Ruim400 schapen liepen in 10 dagen over de Hondsrug naar Groningen Geopark congres In maart 2012 heeft in Borger het eerste Geoparkcongres van het Hondsruggebied plaats gevonden. De ruim 100 aanwezigen werden o.a. geïnformeerd over wat het betekent om onderdeel van het Europees Geopark Netwerk te zijn. Via een film en presentatie werd aandacht besteed aan het unieke karakter van het gebied en de voortgang van het project. Geke Hoogstins, onze landschapskunstenaar, legde de aanwezigen uit wat het voor haar betekent om partner van het Geopark te zijn. Het tweede congres is in samenwerking met het wetenschappelijk comité georganiseerd op 14 november 2013. De identiteit van het Hondsruggebied stond hier centraal. Er waren meer dan 100 deelnemers aanwezig. Geoparkweek Net als in 2012 heeft ook in 2013 eind mei de Geoparkweek plaatsgevonden. Meerdere activiteiten zijn in die week georganiseerd waaronder de Culinaire Flintentocht. Dit is een tocht waar een fietstocht wordt gecombineerd met inhoud en culinaire hoogstandjes van ondernemers. Het was ondanks de kou een succes. De deelnemers waren enthousiast. Besloten is om dit in 2014 opnieuw te organiseren. De Geoparkweek van 2014 wordt in samenwerking met Stenden University georganiseerd. Onderdeel is onder andere het Family Event wat een samenwerkingsverband is tussen Geopark Terra Vita in Osnabrück, Geopark de Hondsrug, Stenden University en de Hochschule Osnabrück.

Culinaire hapjes langs de flintentocht.

Geoparkweek 2013

16

Filmpjes Er zijn al meer dan 300 korte documentaire-filmpjes gemaakt van onderwerpen die gekoppeld zijn aan de thematiek van het Geopark. De filmpjes staan bij de hotspots op de website en zijn te vinden via YouTube en via www.dehondsruginbeeld.nl. Ondernemers kunnen deze filmpjes gratis gebruiken voor het maken van arrangementen en voor hun eigen promotie. Tevens vervullen de filmpjes een belangrijke rol bij het vullen van de App Annodrenthe.nu met content. De filmpjes worden steeds professioneler. Er zijn vele duizenden foto’s gemaakt van het Hondsruggebied. Deze zijn te vinden op www.dehondsruginbeeld.nl. Ze zijn rechtenvrij te gebruiken. Presentaties en media Eind 2012 is gestart met de uitzending van de Tv-serie Dwars door Drenthe. Deze serie is in samenwerking met de Stichting het Drentse Landschap en Landschapsbeheer Drenthe ontwikkeld en is wekelijks uitgezonden op RTV Drenthe. Het materiaal van deze serie is gebruikt voor een film die bestaat uit een documentaire van 20 minuten en van 7 minuten (die in drie talen gemaakt is) die gratis is weggegeven aan geïnteresseerden (waaronder de projectgroep, stuurgroep, ondernemers en uiteraard de partners van Geopark ). Deze film heeft een blijvende waarde, hij wordt aan alle nieuwe partners gegeven en aan relaties. Op meerdere vakantieparken draait hij intussen. Ieder vakantiepark kan hem gratis aanvragen.

Film over Geopark : Dwars door Drenthe

17

Presentaties Het projectbureau heeft bij vele gelegenheden presentaties gegeven over het project. Al meer dan 150 keer is bij ondernemersorganisaties, dorpsbijeenkomsten, gemeenteraden, historische verengingen en anderen een presentatie gegeven over het Geopark. Hierdoor weet intussen een groot deel van de bevolking van het bestaan van het Geopark. Draagvlak creëren is een belangrijk doel. Het projectbureau is dan ook verheugd dat ze vaak wordt gevraagd om presentaties te geven. Een speciale presentatie is een samenwerkingsverband met Het Drents Archief. In de nieuwe multimediazaal van Het Drents Archief is het Hondsrugprogramma vast onderdeel geworden van het repertoire van hetgeen wordt aangeboden. Via een presentatie, filmpjes en een quiz kunnen mensen kennismaken met het Geopark. Er is meegewerkt aan een Tv-serie van RTV Drenthe over Annodrenthe.nu. De Expeditie Veen werd hierin met het gebruik van de App met een smartphone uitgelicht. In bijlage 3 treft u een compilatie van geplaatste artikelen aan.

Betrokken bij Het Geopark wordt steeds meer betrokken bij projecten van derden die plaats vinden in het Hondsruggebied. Twee voorbeelden daarvan zijn: Het nieuwe kanaal Erica-Ter Apel dat in juni 2013 is geopend. Het fietspad naast het kanaal heet het ijstijdpad en kent een vijftal keieneilanden.

Opening kanaal Erica Ter Apel juni 2013

Een van de vijf keieneilanden langs het ijstijdpad –fietspad kanaal Erica Ter Apel

18

Voorbeeld 2: ontwikkeling Wildpark bij het Gasselterveld De inhoud van het nieuw te bouwen Wildpark bij het Gasselterveld wordt afgestemd met de verhalen van het Geopark. Vooral de verhalen van de ijstijd en de prehistorie – in relatie tot de dieren die toentertijd voorkwamen in Drenthe- zijn het uitgangspunt.

Plannen Wildpark Gasselterveld

19

Overige voorbeelden Overige voorbeelden zijn de betrokkenheid bij het Mensenpark in Emmen en een nieuwe dagattractie in de Prins Bernardhoeve in Zuidlaren. Ook zien we steeds meer interesse vanuit de sport. Het Geopark is intussen betrokken bij twee sportevenementen, de eerste is de Ronde van Drenthe en de tweede is de Geopark Hondsrugclassic die op 12 oktober 2014 in de gemeente Aa en Hunze wordt georganiseerd. Het wordt waarschijnlijk het grootste mountainbike- evenement van Nederland. In de eerste week na bekendmaking in december hebben zich al 200 deelnemers aangemeld.

20

C·Rapportage doelen Projectbureau

Projectleiding Versterking van de samenwerking tussen de vijf gemeenten op de Hondsrug onderling Versterking samenwerking tussen organisaties die direct of indirect met de combinatie van erfgoed en toerisme te maken hebben.

Inventarisatie/ onderzoek en cartografie

Onderzoek Cultuurhistorische infrastructuur Een digitale atlas met kaarten en bezoekmogelijkheden

• Het projectbureau heeft een tijdelijke bemensing met twee projectleiders voor respectievelijk 32 uur en 16 uur per week. Daarnaast is er voor de uitvoering van activiteiten van de Hondsrugacademie, het gidsenproject, evenals communicatieactiviteiten en websitebeheer een fulltime kracht aanwezig. Het projectbureau huurt kantoorruimte inclusief servicekosten. • Het communicatieplan en het uitvoeringsschema zijn door de stuurgroep vastgesteld. • Het projectbureau heeft stevig ingezet op het verkrijgen van aanvullende financiering. • Het werkplan 2011, 2012, 2013 en 2014 en het uitwerkingsplan IJstijden en Prehistorie, Veen , Kunstenaars op de Hondsrug, Sporen van Strijd, Water en Natuur en Bossen zijn door de stuurgroep vastgesteld. • De opzet van de applicatie voor de Geoparkstatus is vastgesteld. • De Evaluatiecommissie van het EGN is op bezoek geweest. • Er wordt veel samengewerkt met het onderwijs. Stenden University: meerdere groepen studenten zijn betrokken bij de organisatie van evenementen. Studenten doen onderzoek naar de mogelijkheden van de promotiebus met daarna uitvoering van de gemaakte plannen. Een student heeft onderzoek gedaan naar een organisatie model. Hanzehogeschool: Twee studenten hebben een Layar-applicatie gemaakt in het Kniphorstbos. Een student maakt een opzet voor branding en merkbeleving Geopark. Universiteit: Een student doet onderzoek naar de identiteit van het Hondsruggebied. • Vele presentaties worden gegeven door het projectbureau, dat zijn er enige honderden geweest, onder andere ook op de internationale congressen van het Europese netwerk van Geoparken. • Het netwerk wordt steeds groter, de laatste belangrijke actie is het oprichten van een nationaal platform voor geoparken in samenwerking met UNESCO Nederland. • Het projectbureau is voorzitter van het wetenschappelijk comité. • Het projectbureau heeft samen met de stuurgroep en projectgroep de nieuwe Stichting Geopark de Hondsrug opgericht.

• Het rapport van het onderzoek naar de (pre)historische routes in het Hondsruggebied is afgerond. Het wordt gebruikt als basis voor nieuwe routes in het gebied. • Op de website geoparkdehondsrug.eu is een PDF te downloaden met diverse kaarten van het Hondsruggebied. • Het wetenschappelijk comité gaat een onderzoeksagenda vaststellen. Om dit te kunnen maken is eerst een inventarisatie van gedane onderzoeken nodig. Deze is in november 2013 gerealiseerd.

21

Het gebied ontsloten via Google Earthtoepassingen Digitale) Atlas / tijdbalk over de Hondsrug voor eigen bevolking en de toerist. Proces/procedure erkenning European Geopark Network

Een procedure European Geopark erkenning Er staat een projectorganisatie voor het vervolg Door middel van onderzoek meer kennis opdoen van de Hondsrug en daarna de vertaalslag maken naar het grote publiek.

• In november 2012 is de applicatie voor de status van Geopark ingediend bij het Europees Geopark Netwerk. • De vijf Hondsruggemeenten en de provincie hebben een intentieverklaring ondertekend waarin zij uitspreken dat zij in ieder geval tot eind 2016 het Geopark de Hondsrug financieel willen ondersteunen. • De kaart met daarop de begrenzing van het Geoparkgebied is vastgesteld. • De totale lijst met geo-sites in het Hondsruggebied is aangevuld met kaartmateriaal en is definitief gemaakt. • Excursie van de stuurgroep, de projectgroep en in het najaar van 2012, Het Recreatieschap Drenthe naar het Geopark Terra Vita in Osnabrück. • Contacten met de EGN leden Coppercoast Ierland, North Pennines en Shetland. Er is deelgenomen aan de EGN conferentie in Noorwegen en Portugal. • Er is een businessmodel opgesteld voor het Geopark na afloop van de projectperiode. • Samen met geologen, deels werkzaam of werkzaam geweest bij de NAM, zijn een tweetal werkgroepen ingericht. Een werkgroep voor de diepe ondergrond en een voor de informatievoorziening. De NAM heeft te kennen gegeven te willen helpen met informatievoorziening voor de diepe ondergrond. • Enno Bregman (provincie Drenthe) is als onderbouwing voor de aanvraag van de applicatie begonnen met het schrijven van het geologische/ijstijden verhaal van het Hondsruggebied. • Theo Spek, hoogleraar landschapsgeschiedenis van het Kenniscentrum Landschap van de RUG, heeft zich verbonden aan het Geopark. • Er is een wetenschappelijk comité opgericht. • Het Hint Project is uitgevoerd • Het Geopark is officieel geworden op 5 september 2013. • Op de internationale conferenties worden regelmatig presentaties gehouden. • Vanuit het Europese netwerk is de opdracht gegeven om een masterplan te maken

1e verhaallijn

Concretiseren thema’s -Verhalendatabase

• De onderwerpen voor de verhaallijnen zijn vastgesteld.

22

Volgende verhaallijnen

Database en toeristische website

- netwerk van ankerpunten van waaruit de productontwikkeling en de promotie van de verhaallijnen wordt uitgewerkt. - 6 ankerpunten met een eigen thema - Een themazaal ijstijden en prehistorie in het Hunebedcentrum - Thema Kunstenaars op de Hondsrug is uitgewerkt w.o. plaatsing van 100 schilderijen in landschap Travelassistent Versterking samenwerking tussen ondernemers onderling en bovengenoemde organisaties in het kader van arrangementontwikkeling, versterking productontwikkeling en gebiedspromotie Hondsrugfestival 15 productinitiatieven met ondernemers. Imagoverbetering en een versterking van de internationale positionering van de Hondsrug als aantrekkelijke vakantiebestemming:

• Overleg met deskundigen heeft geresulteerd in een strak format dat de schrijvers van de verhaallijnen hanteren. • De opdrachten voor het schrijven van alle verhaallijnen zijn verstrekt. Zeven zijn inmiddels gereed. • De stuurgroep heeft ingestemd met het uitwerkingsplan voor de thema’s IJstijden en Prehistorie. In het kader van dit thema heeft een aantal activiteiten plaatsgevonden. De expositie ‘Vuursteen, staal uit de steentijd’ is geopend. In Sleen en in Vries zijn, in die gemeente gevonden, grote zwerfstenen op centrale plaatsen in het dorp neergelegd. De 3-d animaties over het ontstaan van een pingoruïne en een animatie over het ontstaan van de Hondsrug zijn opgeleverd. Het ijstijdenpad bij het kanaal Erica- ter Apel is uitgevoerd, de keientuin bij het Hunebedcentrum is voorzien van bebording als onderdeel van de nieuwe expeditiepoort en behorende bij de nieuwe expositie • Het werkplan Veen is voor een belangrijk deel uitgevoerd. Het onderdeel bebording volgt begin 2014 • De expeditiepoorten IJstijden en Prehistorie, Veen, Sporen van strijd en Kunst zijn geopend. • De expeditiegidsen Veen, IJstijden en Prehistorie zijn gereed. De gidsen Kunst, Sporen van Strijd, water en natuur zijn in de maak en verschijnen begin 2014.De content van het zowel de IJstijden en Prehistorieexpeditie als die van het Veen en Kunst is opgenomen in de App Annodrenthe.nu. Momenteel wordt gewerkt aan Sporen van strijd, Natuur en Water. De infrastructuur voor de Microsoft Surface Tables is klaar en wordt gevuld. • De werkgroep Bossen heeft een werkplan gemaakt die door de stuurgroep is vastgesteld. Deze wordt in 2014 uitgevoerd. De werkgroep Boeren is opgestart. De uitvoering hiervan valt buiten dit project

• De toeristische website functioneert. De ambities voor de website zijn hoog. Het is een belevingssite waarop de expedities worden ontsloten en die haar informatie haalt uit de database van het Drents Archief. De ontwikkeling van de website vindt plaats in nauw overleg met Drenthe.nl en het Drents Archief. In overleg met Drents Archief wordt onderzocht welke extra functionaliteiten het Geopark nodig heeft in aanvulling op het systeem van Drents Archief. Er wordt gekeken of het mogelijk is een koppeling te maken met de Gids, zodat bedrijven die bij een route liggen in het systeem zichtbaar kunnen worden gemaakt. Het ontwerp van de site

23

Via het databasesysteem wordt de mogelijkheid geboden dat de gebruiker zelf invloed kan uitoefenen op de keuze van routes, het vervaardigen van eigen routes, het toevoegen van verhalen en foto’s e.d.

en de mobiele site is gereed. Er zijn diverse routes ingebracht in de applicatie.

Gidsenproject

15 gidsen opgeleid, 75 groepsrondleidingen

• • •

De gidsencursus is uitgevoerd. 12 personen hebben er aan deelgenomen. Eerste aanzet voor het ontwikkelen van een gidsendienst. De gidsen worden al regelmatig ingezet. Eerste contacten in het toeristisch bedrijfsveld zijn gelegd. Diverse ondernemers maken reeds gebruik van de gidsendienst.

Route ontwikkeling

10 gethematiseerde lokale routes

• •

Zie expedities De ruiterroute de Hondsrugtrail is in ontwikkeling. Deze route gaat gebruikt worden bij het Bommen Berend Event in mei, maar zal tevens als permanente route beschikbaar komen. De route 'Blote Keien op de Hondsrug' is gerealiseerd. De culinaire flintentocht is in juni 2013 voor het eerst georganiseerd. Deze zal in 2014 opnieuw worden uitgevoerd. Naast het kanaal Erica-Ter Apel is een fietspad aangelegd, deze is samen het Geopark de Hondsrug gethematiseerd. Hij heet ijstijdpad; langs de routes liggen meerdere keieneilanden met infopanelen. Het Hunebedcentrum als Expeditiepoort heeft een tiental wandelroutes en een tiental fietsroutes ontwikkeld die langs de hotspots gaan. Er zijn inmiddels tien routes in de App opgenomen. Bijv. ‘’De mens in het veen’’, ‘’Trappen door de sporen van het ijs’’ ,“de eerste Drenth’’ “De grote Veenbrand’’ in Valthermond, (wandeling in Valthermond), “het verhaal van de ijstijden’’ bij Borger ,‘’ Hondsrug de ruggengraat van de geschiedenis’’ bij het Sleenerzand. "IJstijden in twee uurtjes’’ bij het Sleenerzand, ‘’Van Kloostermop naar beverburcht’’ bij Zuidlaren en een letterboxenapplicatie bij Spijkerboor

• • • • 6 themaroutes

24

Onderwijsproject

Educatieve toepassingen verhalendatabase voor scholen op de Hondsrug, musea en bezoekerscentra en voor cursussen en scholingen.

•

• • • • • • • •

Cursus eigen bevolking

Educatieve producten en cursussen

•

•

•

•

•

Communicatie en informatievoorziening

Communicatie 20 toeristische attracties hebben boekenkast Promotiebus met

• •

PABO studenten van Stenden Hogeschool zijn bezig met de ontwikkeling van lespakketten voor het basis onderwijs. Het pakket Prehistorie en IJstijden is afgerond; Veen volgt. Zij worden professioneel ondersteund door een deskundige die door het project is ingehuurd. De database voor onderwijsmateriaal is operationeel (via www.geoparkdehondsrug.eu te raadplegen) Samen met Stenden, de Hochschule Osnabrück, Geopark Terra Vita en Geopark de Hondsrug wordt gewerkt aan een groot evenement in 2014 – Family Challenge Geopark de Hondsrug is onderdeel van het RECOMOLAB, een initiatief van Stenden waar onderwijsprojecten uit voort komen, bijvoorbeeld. evenementen of onderzoeken. Samen met Stenden en Alfa wordt aan diverse projecten gewerkt waaronder: het mensenpark in Emmen en Naoberschap 2.0. De Geoparkweek 2014 wordt uitgevoerd door studenten van Stenden Er zijn 5 ijstijdfilmpjes gemaakt die worden gekoppeld aan het ijstijdpad, deze worden op de website gezet voor onderwijsdoeleinden Er is een natuurdatabase gemaakt, deze wordt gekoppeld aan de onderwijsportal op de website. Geopark de Hondsrug sluit aan bij het IVN scholennetwerk Onder de noemer de Hondsrugacademie worden activiteiten uitgevoerd die de kennis over het gebied bij bewoners en ondernemers moet verbeteren. Inmiddels is een vaste groep docenten betrokken bij de academie. Daarnaast heeft de Expeditiepoort IJstijden en Prehistorie vanuit het Hunebedcentrum diverse lezingenseries verzorgd: vier cursussen van 8 avonden IJstijden en Zwerfsteenherkenning aangevuld met de Noordelijke Zwerfsteendag die in 2013 voor de tweede keer is georganiseerd. Vijf cursussen over het Hondsruggebied. Een 150-tal deelnemers heeft daaraan met veel enthousiasme deelgenomen. De cursus bestond uit vijf avonden over het ontstaan en de historie van de Hondsrug en werd afgesloten met een excursie. In de winter zijn nog een tweetal cursussen georganiseerd In 2012/2013 is in samenwerking met de Nederlandse Geologische Vereniging een cursus over ijstijden georganiseerd, in 2013/2014 is een vergelijkbare cursus gegeven maar dan over delfstoffen. Ook voor het seizoen 2013/2014 wordt een cursus georganiseerd, ditmaal over het ontstaan van het heelal en de aarde. Geopark en Hunebedcentrum hebben samen de Geopark Junior Hondsrug academie opgericht. De eerste lessen aan kinderen zijn gegeven.

Meer dan 120 partners hebben zich bij het Geopark aangesloten en hebben het partnerbordje geplaatst. Het projectbureau heeft meer dan 150 presentaties gegeven aan diverse organisaties als musea, ondernemers, gemeenten etc.

25

promotieteam Aansluiting bij het gebiedenbeleid van Marketing Drenthe en het Recreatieschap Ondernemers stimuleren/aanjagen tot bijzondere productontwikkeling

Film

Atlas reisgids

Film / documentaire

Via accounts op Twitter, Linkedin, Facebook worden belangstellenden op de hoogte gehouden van de activiteiten van het project. Totaal aantal volgers op social media: meer dan 6000 • Het logo is vastgesteld evenals de huisstijl voor de communicatie-uitingen. • Door het communicatiebureau ‘Het Noorden Communiceert’ is een tone of voice ontwikkeld: Geopark de Hondsrug, Van alle tijden. Best wel spannend, geheimzinnig. • Er heeft een aanbesteding van het drukwerk en de vormgeving plaatsgevonden. Uiteindelijk is aan drukkerij van Gorcum in combinatie met ‘ Het Noorden Communiceert’ de opdracht gegund. • Met Marketing Drenthe zijn afspraken gemaakt over de afstemming van activiteiten en participatie en mogelijkheden op termijn • De Projectwebsite geoparkdehondrug.eu is geheel vernieuwd en wordt door het projectbureau gevuld. • Er verschijnen regelmatig digitale nieuwsbrieven. • Er is een special gemaakt over de Hondsrug in het Drenthe Magazine. Daarnaast wordt in elke editie van het Drenthe Magazine een artikel over een verhaallijn geplaatst. • Er is een artikel verschenen in de Cultuurmagneet. • Er is een start gemaakt met het project promotiebus. Deze is afgezegd vanwege subsidietechnische redenen. • Doorlopend wordt gewerkt aan het vergroten en verbeteren van het foto- en filmarchief van de Hondsrug. Via de www.deHondsruginbeeld.nl kan het resultaat worden bekeken. • Filmpjes worden gekoppeld aan YouTube • Er is een brochure met informatie over het project Geopark de Hondsrug. • De publieksfolder over het Hondsruggebied is verschenen en breed verspreid (wordt telkens actueel aangepast). • Er is een samenwerking met de Hondsrug campings wat geresulteerd heeft in een publicatie in hun brochure. • Er verschijnen steeds meer artikelen in lokale, regionale en landelijke magazines (lijst in bijlage)

De TV serie Dwars door Drenthe is uitgezonden. Van het beeldmateriaal is een film gemaakt. Deze is gratis voor geïnteresseerden te krijgen. Dit zijn de reisgidsjes per expeditie/ gekoppeld aan de App van annodrenthe.nu IJstijden en Prehistorie in Nederlands en Engels Prehistorie in Nederlands Veen in Nederlands en Engels

26

Conclusie. Het project heeft veel draagvlak en maakt een goede voortgang in de ontwikkeling van de producten. Echter ten aanzien van de concrete investeringen, dat wil zeggen de investeringen die nodig zijn om de verhaallijnen neer te zetten, is de oorspronkelijke planning niet gehaald. Dit is mede veroorzaakt door de perikelen bij het Drents Plateau. De UO SNN heeft ingestemd met een verlenging van het project met een jaar. Inmiddels is er veel voortgang geboekt. Vijf expedities zijn zo goed als gereed en de applicatie is ingediend bij het Europees Geopark Netwerk. De evaluatiecommissie is langs geweest. Begin september wordt bekend of de officiële status van Geopark wordt gehaald. Op de website www.geoparkdehondsrug.eu is meer te lezen over het

project.

Dit is een uitgave van het projectbureau Geopark De Hondsrug Adres: Bronnegerstraat 12, 9531 TG Borger Cathrien Posthumus E-mail : [email protected] tel. 06-225 512 81 Harrie Wolters E-Mail: [email protected] Tel. 06-422 281 81

27

D. Vragen samenwerkingsverband Noord Nederland. 1. De officiële startdatum van het project is 26-10-2009. Vanaf die datum kunnen kosten worden gedeclareerd. De beschikking van de UO-SNN is gedateerd op 4 november 2010. Dat is ook het moment waarop daadwerkelijk de uitvoering van het project is begonnen. De einddatum van het project is gesteld op 31-122013. De UO-SNN Hanteert een vast vragenstramien voor de voortgangsrapportage. In onderstaande tabel worden deze vragen beantwoord. 1

Wat is er inhoudelijk gerealiseerd sinds de start van het project?

De applicatie voor het verkrijgen van de status van Geopark is opgesteld en ingediend bij het Europees Geopark Netwerk. Er is een communicatieplan opgesteld en in uitvoering. Doormiddel van presentaties en artikelen is de publiciteit gezocht. De onderwerpen voor de expedities zijn bepaald en de uitvoering van de expedities IJstijden Prehistorie en Veen zijn in zo goed als afgerond. De exposities IJstijden en Prehistorie en Veen zijn geopend. De werkplannen Kunstenaars, Sporen van strijd, Water en Natuur zijn in uitvoering. Onderdeel hiervan is ook de invulling van de expeditiepoorten bij het Stedelijk Museum in Coevorden, het Van Goghhuis en in Aa en Hunze en Tynaarlo. De Hondsrugacademie en het gidsenproject zijn in uitvoering.

2

Lopen de kosten/bestedingen in lijn met de beschikking/planning?

3

Wordt het project uitgevoerd volgens de in de beschikking vastgestelde doelen/doelstellingen? Wordt het project uitgevoerd volgens de laatst vastgestelde planning? Welke knelpunten heeft u geconstateerd en welke knelpunten verwacht u in de verdere uitvoering?

De bestedingen blijven achter bij de planning van de beschikking. In de planning is een wijziging opgetreden. Doordat de beschikking in november 2010 afkwam zijn er weinig bestedingen in dat jaar geweest. De planuitwerking vraagt meer inzet alvorens tot besteding kan worden overgegaan, waardoor er ook in 2011 minder bestedingen zijn dan gepland. Ook de situatie bij Drents Plateau en de overgang naar het Recreatieschap Drenthe heeft voor vertraging gezorgd. De nieuwe planning is: 2010- 2012 1281.491,2013- 629.907,2014- 366.252,Totaal 2.277.650 Ja, het project wordt uitgevoerd in overeenstemming met de in de beschikking opgenomen doelstelling. De planning wordt niet helemaal gehaald. Het verzoek om verlenging is gehonoreerd. Het streven is om het project af te ronden op 31 december 2014. Het komen tot een inhoudelijk goede invulling van de verhaallijnen en de vertaling daarvan naar een goed concept vraagt meer tijd dan voorzien. De cofinanciering door derden is nog niet volledig afgedekt. Echter de provincie staat garant voor het tekort. De verlenging maat het mogelijk het financieringstekort te dekken uit de middelen van de Stichting Geopark de Hondsrug. Door subsidietechnische beperkingen is het niet mogelijk actief uit te dragen wie onze

4 5

28

6

7 8

9

Welke acties gaat u ondernemen ten aanzien van de geconstateerde knelpunten en/of welke acties gaat u ondernemen? Op welk totaal subsidiabel kostenbedrag verwacht u uiteindelijk uit te komen? Op welke wijze heeft u tot dusver inhoud gegeven aan de publiciteitsvoorwaarden, zoals aangegeven in standaardvoorwaarde 6 Op welke wijze heeft u tot dusver inhoud gegeven aan de aanvullende verplichtingen in de beschikking? De aanvullende voorwaarden uit de beschikking zijn: a. De overige financiering dient te zijn zeker gesteld; b. Het ontwikkelde materiaal dient voor een ieder toegankelijk te zijn; c. Het tegen betaling plaatsen van links met het bedrijfsleven op de website van het Geopark is uit het oogpunt van staatssteun niet toegestaan; d. Wanneer Marketing Drenthe wordt ingeschakeld voor de promotie van het Geopark dient er afstemming plaats te vinden met het project ‘Intensivering Promotie Drenthe 2010-2013’ om te voorkomen dat er overlap ontstaat tussen beide projecten.

partners zijn hierdoor en wordt de samenwerking met het bedrijfsleven bemoeilijkt. Wij zullen proberen via een De minimus constructie het toch mogelijk te maken activiteiten van ondernemers op de website op te nemen. Wij hebben nog steeds de intentie om het totale subsidiabele bedrag te gaan benutten dus € 2.277.650,-. Op de website en in de aftiteling van filmpjes, presentaties en bij de vuursteenexpositie en folders wordt voldaan aan de publiciteitsvoorwaarden. In alle publieksuitingen wordt hieraan voldaan. a. Hierover heeft de SNN een aparte notitie gekregen. De aard van de financiering via fondsen en derden is dat hij veelal gekoppeld is aan concrete uitwerkingen die bij de start van het project nog niet voorhanden zijn. In alle voorbereidende overleggen is dit steeds aangegeven en is vanuit de behandelaars van de SNN aangegeven dat dit geen breekpunt zou zijn. De provincie heeft bij de overdracht van het project van Drents Plateau naar het Recreatieschap Drenthe aangegeven garant te staan voor het tekort. b. Al het materiaal dat ontwikkeld wordt, staat op de projectwebsite of komt op de toeristische site en is voor iedereen beschikbaar. c. Ons plan waarbij de toeristische website van het Drenthe.nl als een subwebsite komt te staan op een website voor het Geopark kan waarschijnlijk door subsidietechnische beperkingen niet doorgaan. De bedoeling was dat de widget van deze website zou draaien binnen de website van het Geopark. d. Er vindt afstemmingsoverleg plaats met Marketing Drenthe. Tot nu toe is er geen sprake van overlap met het project Intensivering Promotie Drenthe.

10

29

Bijlage 2 Overzicht samenwerking met onderwijsinstituten. Samenwerking met Stenden University: 1. Studenten van Stenden hebben in 2012 het Bommen Berend Event georganiseerd: een meerdaagse ruiterroute over de Hondsrug. 2. In Coevorden is een programma ontwikkeld rond de opening van het museum. Ook hier worden de activiteiten door studenten van Stenden georganiseerd. 3. In de tweede helft van 2011 zijn vijf studenten bezig geweest met een vervolgonderzoek naar de gezamenlijke promotiebus voor het Geopark en voor Stenden. Er is een afspraak gemaakt met het Alfa college afdeling autotechniek in Hoogeveen om de bus daar te stallen. De studenten van deze opleiding gaan de bus ombouwen en onderhoud plegen. De bus moet nog worden aangeschaft. 4. Zes studenten hebben een evenement georganiseerd in Coevorden. Het verhaal van Bommen Berend stond daarbij centraal. 5. Een half jaar lang heeft student Annika Bakker onderzoek gedaan naar een businessmodel voor de toekomstige organisatie van het Geopark. Via interviews met leden van de projectgroep, aangevuld met internationaal onderzoek naar de situaties in andere Geoparken is een model ontwikkeld hoe het Geopark de Hondsrug in de toekomst kan gaan functioneren. die bruikbaar is in het Geopark de Hondsrug. 6. Samenwerking met de PABO’S. Sinds september zijn vijf Pabo studenten onder leiding van Sanne Kuipers- medewerker educatie Geopark de Hondsrug- aan de slag om digitale onderwijsprogramma’s te maken. De verhaallijnen worden als basis gebruikt om nieuwe digitale middelen te ontwikkelen die via zogenaamde smartboards zijn te gebruiken. 7. Samenwerking met het Instituut voor Communicatie en Media van de Hanzehogeschool.25 studenten hebben in de tweede helft van 2011 onderzoek gedaan naar onderwerpen die betrekking hebben op communicatie en beleving in het Geoparkgebied. De onderzoeksresultaten worden meegenomen in de verdere ontwikkeling van het Geopark. 8. Samenwerking met het Kenniscentrum Landschap aan de Rijksuniversiteit Groningen. Samen met Theo Spek, hoogleraar landschapsgeschiedenis, gaan wede komende jaren op zoek naar onderzoeksonderwerpen voor zijn studenten. 9. Samenwerking met de Rijksuniversiteit Groningen – Faculteit Ruimtelijke Wetenschappen/gastcolleges9In de tweede helft van 2011 heeft Branden Boys, afkomstig uit de VS, onderzoek gedaan naar duurzame economie in het Geoparkgebied. De uitkomsten worden in januari bekend gemaakt. Meerdere gastcolleges zijn gegeven aan Stenden en aan de Universiteit Groningen. 10. Geopark is onderdeel van het nationale onderwijsproject Recomolab.

11. Afdeling Events van Stenden heeft meegeholpen met diverse evenementen (veelal in Coevorden)Samenwerking met Lectoraat van Ineke Delies – diverse projecten waaronder een nieuw samenwerkingsverband tussen Stenden en de Hochschule in Osnabruck – uitwisseling van toerisme studenten – samen wordt een nieuw evenement opgezet (de Family Challenge)

30

12. Via wetenschappelijk comité wordt in 2013/2014 een onderzoeksprogramma opgesteld, daarna worden studenten ingezet die onderzoeken gaan doen in Hondsruggebied

31

Bijlage 3 een compilatie van geplaatste artikelen en uitingen Geopark de Hondsrug Najaar 2013 September 2013 Zomer 2013 Zomer 2013

Zomer 2013

Winter 2012/13 Zomer 2013, 7 opeenvolgende weken Voorjaar 2013 Oktober 2013 24-8-2013 September 2013 Maart 2013 3-2013 Zomer 2012 Winter 2012 December 2012 Juli 2012

Feel good have fun: De Bonte Wever Assen Binnenlands Bestuur Dichterbij Noord Drenthe Infobulletin Leden Rabobank Dichterbij EmmenCoevorden Infobulletin Leden Rabobank Dichterbij BorgerKlenckeland Infobulletin Leden Rabobank Schutrups Magazine Oostermoer Noordenveld VoorUit Uitmagazine Emmen eo Zuidlaardermarkt krant Telegraaf Reiskrant Stg.Geologische activiteiten Geobrief Noorderbreedte Dichterbij bulletin Rabobank Borger-Klenckeland Dichterbij bulletin Rabobank Borger-Klenckeland Cultuurmagneet Provincie Drenthe Cultuurmagneet Provincie Drenthe

artikel artikel artikel en arrangement

In het kader van sponsorschap In het kader van Sponsorschap

artikel en arrangement

artikel en arrangement

In het kader van sponsorschap

artikel en aanbod Expeditiegids met korting aan te schaffen Wekelijks een van de thema’s van Geopark artikel

In het kader van de Veenvaart Ivm Stg.Levende geschiedenis In aanloop naar status In aanloop naar status

artikel artikel artikel artikel Artikel Artikel

In aanloop naar status

artikel artikel artikel

32

KRANTENARTIKELEN GEOPARK DE HONDSRUG Krantenartikelen Dagblad van het Noorden en Huis aan Huisbladen

Datum

Titel

21-04-2010

14-07-2010 03-08-2010

Frans Schouten aan de slag voor Hunzevallei Voorrang voor zes dorpen Hondsrug wordt Geopark Het verhaal v.d. Hondsrug herontdekt Drenthe gaat voor Geopark De Hondsrug Drenthe gaat voor Geopark De Hondsrug Drenthe koopt keien Geopark Hondsrug in de maak

25-09-2010 03-11-2010

Sprekend…. Hein Klompmaker De N34- Hunebed Highway

15-12-2010

Borger-Odoorn : 4 ton voor toekomst

31-12-2010

Hondsrug terug als eenheid

11-02-2011

Eenden en golf goed voor prijs

26-02-2011

Borger fonds steunt Geopark Hondsrug

02-07-2010 09-07-2010 09-07-2010 14-07-2010 14-07-2010

Het wordt druk rond de Nabershof Hondsrugacademie van start in

Onderwerp

Krant

Valther bindt recreatie-ondernemer Hondsrug

DvhN

Structuurvisie B-O in inspraak/Krimp bepaalt keuze Drentse heuvelrug op lijst Unesco Ruggengraat van Drenthe op de kaart Harrie Wolters voortrekker Drentse Hondsrug-gemeenten zetten zich in voor realisatie Geopark De Hondsrug Drentse Hondsrug-gemeenten en Provincie voor realisatie Geopark De Hondsrug Provincie redt zwerfstenen uit bouwput bij Gieten Drentse Hondsrug-gemeenten en Provincie voor realisatie Geopark De Hondsrug Dat wegdromen is zo slecht nog niet Forenzenweg moet toeristenroute worden van internationale allure Borger-Odoorn stelt toekomstplannen vast o.a. m.b.t. Geopark Projectbureau Geopark aan de slag met imago Hondsrug / stimuleren toerisme en recreatie Huureendjes en Countrygolf, prijs voor beste recreatief en toeristisch arrangement VSB-fonds steunt plannen om Hondsrug te verheffen tot Geopark

DvhN DvhN DvhN

Nabershof binnen 3 jaar bezoekerscentrum en steunpunt Geopark Lezingenreeks over geologisch erfgoed

33

Ter Apeler Courant Het Gezinsblad DvhN De Veendammer DvhN DvhN DvhN DvhN DvhN DvhN

DvhN DvhN

Emmen Academie Hondsrug startklaar Expositie over vuursteen 11-05-2011 11-05-2011

01-11-2011

Expositie over vuursteen Expositie over vuursteen Met tuktuk de oudheid in Met tuktuk de oudheid in Het dagboek van Marjolein Scherphuis Keientuin in Borger bijna af Met bus door Hondsruggebied

30-11-2011

Geopark zoekt lokale gidsen

30-11-2011 06-12-2011

Geopark leidt gidsen op voor excursies Geopark op zoek naar lokale gidsen

14-12-2011

Geopark de Hondsrug strikt kunst

20-12-2011 21-12-2011

Lezingen en excursie Hondsrugacademie Hoogstins verbindt zich aan Geopark

21-11-2011

Hoogstins verbindt zich aan Geopark

21-12-2011

Geopark op zoek naar lokale gidsen

21-12-2011 30-12-2011 02-01-2012

Fietsen door de ijstijd bij Emmen Geopark de Hondsrug begint vorm te krijgen Nieuwe lezingencyclus Geopark

09-01-2012 23-01-2012

Coevorden wacht nieuwe belegering Schapen maken promotietour

Projectteam Geopark de Hondsrug gaat de boer op Eerste expositie in Hunebedcentrum vanuit Geopark over vuursteen In Hunebedcentrum expositie vuursteen geopend In Hunebedcentrum expositie vuursteen geopend Beschrijving route haakt in op Geopark Hondsrug Beschrijving route haakt in op Geopark Hondsrug Marjolein Scherphuis directeur van het Noorden communiceert / presentatie projectpartners Geopark Nieuwe keientuin blijven in de buurt vindplaats Geopark de Hondsrug houdt 5 november excursie over de Hondsrug Geopark de Hondsrug is op zoek naar gidsen/verhalenvertellers in het Hondsruggebied Groot aantal lokale gidsen nodig voor Geopark Geopark zoekt gidsen/verhalenvertellers in het Hondsruggebied bij expedities Geke Hoogstins verbindt zich aan het Geopark de Hondsrug Hondsrugacademie, onderdeel project Geopark houdt serie lezingen in bibliotheek Coevorden Landschapskunstenaar Geke Hoogstins uit Eext verbindt zich aan Geopark de Hondsrug Landschapskunstenaar Geke Hoogstins uit Eext verbindt zich aan Geopark de Hondsrug Geopark is voor gidsenproject op zoek naar gidsen/verhalenvertellers in Hondsruggebied IJstijdverhaal ontvouwt zich in vijf picknickplekken Er wordt hard gewerkt om de Hondsrug als geologisch fenomeen in beeld te krijgen Geopark Hondsrug vertelt het verhaal van het unieke landschap van Oost-Drenthe Nieuwe stichting voor levende geschiedenis in Drenthe Vierhonderd dieren over oude Hondsrugroute naar stad Groningen

34

DvhN

De Kanaalstreek De Ter Apeler Courant DvhN DvhN ?? DvhN De Zuidoosthoeker De Kanaalstreek De Veendammer De Veendammer Het Gezinsblad De Zuidoosthoeker De Kanaalstreek De Ter Apeler Courant

Het Gezinsblad DvhN DvhN De Zuidoosthoeker DvhN DvhN

14-02-2012

Geopark op zoek naar lokale gidsen

07-03-2012

Schaapskudden is een middel, geen doel Nu ogen gericht op groene kunst bij Dalen Fietsroute met ‘blote’ keien

08-03-2012 12-03-2012 13-03-2012 17-03-2012 27-03-2012

‘Blote’ keien langs route over de Hondsrug De magie van de Hondsrug

07-05-2012

Ruim baan voor schapentrek op RTV Drenthe Lezingen over oosten van Drenthe in Dalen Presentatie Geopark de Hondsrug in Gasselte Stadskudde voor plantjes en natuurbesef Hoe de turf Drenthe veranderde Vijf lezingen en cursus over de Hondsrug Hondsrugpromotie is terug Lezingenserie over het oosten van Drenthe Bommen Berend in Coevorden

08-05-2012 23-05-2012 26-05-2012

Bommen Berend in stad Eerste Geoweek in Hondsruggebied Studenten in de weer met keien

06-06-2012

Expeditiepoorten gaan weer open

06-06-2012 13-06-2012

Expeditiepoorten gaan weer open Poorten van Geopark Hondsrug zwaaien open Herauten over de Hondsrug

27-03-2012 28-03-2012 29-03-2012 31-03-2012 03-04-2012 04-04-2012 01-05-2012

28-07-2012

Project Geopark de Hondsrug is voor gidsenproject op zoek naar gidsen/verhalenvertellers Eigenaar schaapskudde gelooft in ecologisch groenbeheer Natuurkunst Drenthe buigt zich over landartproject , getiteld Green Art Spots Kunstenaar stoffeert fietsroute 20 km door Emmen en Borger-Odoorn met gepolijste zwerfkeien Kunstenaar stoffeert fietsroute 20 km door Emmen en Borger-Odoorn met gepolijste zwerfkeien Dit voorjaar eerste exposities Geopark de Hondsrug van start RTV Drenthe zendt trek 400 schapen uit: blatend over de Hondsrug De Hondsrugacademie organiseert in gemeente Coevorden lezingen serie over oostelijk deel Drenthe Presentatie Geopark de Hondsrug voor Plaatselijk Belang Kostvlies Eerste van tien etappes afgelegd, Hondsrug-wethouders geven aftrap promotietour Expositie over het verhaal van het veen in Veenpark De Hondsrugacademie, onderdeel project Geopark houdt lezingenserie in gemeente Coevorden Schapentrektocht, markante overgang hoog naar laag De Hondsrugacademie, onderdeel Geopark, organiseert lezingenserie over oostelijk deel Drenthe Soldaten, boerinnen en marketensters bevolken jaarmarkt anno 1672 Coevorden Die Luyden van ’t Hooge Veene Geopark organiseert eerste Geoweek in Hondsruggebied Leerlingen AOC Terra Emmen en groep buitenlandse studenten in de weer met zwerfkeien langs vaarroute Expeditiepoort Hondsruggebied in Hunebedcentrum Borger en Veenpark in Barger-Compascuum Geopark de Hondsrug is een van de poorten die open gaat Expositie in Borger en Barger-Compascvuum Beleg van Coevorden nagespeeld

35

De Krant van Hoogeveen DvhN DvhN DvhN DvhN DvhN De krant van Hoogeveen Krant van Coevorden De Ter Apeler Courant DvhN DvhN De Zuidoosthoeker DvhN Krant van Coevorden DvhN Krant van Coevorden De Ter Apeler Courant DvhN De Ter Apeler Courant De Kanaalstreek DvhN DvhN

07-08-2012 07-08-2012 11-08-2012 21-08-2012 22-08-2012 30-10-2012

Het beleg van vesting Coevorden Het beleg van vesting Coevorden Villa van Streek bedrijf met vijf poten Coevorden gaat terug in de tijd Herauten over de Hondsrug Geopark de Hondsrug wil internationale erkenning Geopark de Hondsrug wil internationale erkenning Geopark de Hondsrug wil internationale erkenning

Zondag 26 aug. : het beleg van vesting Coevorden Zondag 26 aug. : het beleg van vesting Coevorden Horeca en streekproducten in voormalige galerie in Borger Historisch evenement Het beleg van Coevorden Historisch evenement Het beleg van Coevorden Geopark de Hondsrug vertelt uniek verhaal over een uniek landschap Geopark de Hondsrug vertelt uniek verhaal over een uniek landschap Geopark de Hondsrug vertelt uniek verhaal over een uniek landschap

De Zuidoosthoeker Krant van Coevorden DvhN De Zuidoosthoeker DvhN Krant van Coevorden

31-10-2012

Geopark de Hondsrug wil internationale erkenning

Geopark de Hondsrug vertelt uniek verhaal over een uniek landschap

De Kanaalstreek

01-11-2012

Geopark de Hondsrug wil internationale erkenning

Geopark de Hondsrug vertelt uniek verhaal over een uniek landschap

Harener Weekblad

13-11-2012

Eerste Nederlandse Geopark

Krant voor Meppel

10-11-2012 09-11-2012 13-11-2012

De Hondsrug is een unieke dwarsligger Michelinster voor Hondsrug Eerste Nederlandse Geopark

14-11-2012

Hondsrug wil eerste Geopark worden

14-11-2012

Hondsrug wil eerste Geopark worden

14-11-2012

Lezing Harrie Huisman over vuursteen Ondernemers bijeen in Coevorden en Noord-Sleen Tweede Aardkundige monument onthuld Onthulling Aardkundig Monument van Drenthe Donders bijzonder bodemprofiel

Stuurgroep Geopark heeft aanvraag ingediend erkenning als Europees Geopark Tijd rijp voor officiële erkenning Hondsrug als aardkundig wereldwonder Aanvraag Geoparkstatus begin van toeristische duw Aanvraag stuurgroep Geopark ingediend erkenning Drentse Hondsruggebied als Europees Geopark Aanvraag stuurgroep Geopark ingediend erkenning Drentse Hondsruggebied als Europees Geopark Aanvraag stuurgroep Geopark ingediend erkenning Drentse Hondsruggebied als Europees Geopark Lezing in Wolvega Vuursteen in relatie tot platentektoniek en klimaatverandering Cathrien Posthumus presenteert Geopark de Hondsrug voor ondernemers Coevorden Tweede Aardkundige monument van Drenthe in Donderen onthuld Tweede Aardkundige monument van Drenthe in Donderen onthuld Provincie beschouwt bodemprofiel als kroonjuweel van

30-10-2012 31-10-2012

20-11-2012 27-11-2012 28-11-2012 28-11-2012

36

De Zuidoosthoeker Het Gezinsblad

DvhN DvhN Krant voor Meppel De Ter Apeler Courant De Kanaalstreek De Koerier Krant van Coevorden Krant voor Meppel Roder Journaal DvhN

18-12-2012 02-01-2013

Dertig leden voor Kop van Drenthe Lezingen Geopark in stad

02-01-2013

Nieuwe lezingen Geopark de Hondsrug Nieuwe lezingencyclus Geopark de Hondsrug Nieuwe lezingen Geopark de Hondsrug

02-01-2013 02-01-2013

02-01-2013

Green Key voor Land van Bartje

05-02-2013

Acht lezingen in Coevorden over het Hondsruggebied Lezingen in Coevorden over het Hondsruggebied Expositie over water op de Hondsrug

12-02-2013 21-03-2013 23-03-2013 16-04-2013

Geen bussen met Japanners, geen scepsis Kinderfeest in Nabershof

24-04-2013

Geopark week 2013

04-05-2013

Drents veen als prachtplek

06-05-2013

Vernieuwde vierdaagse

07-05-2013

Opening expeditiepoort in het Van Goghhuis Opening expeditiepoort in het Van Goghhuis Chinezen maken film over van Gogh

07-05-2013 zomer 21-05-2013 21-05-2013

Met de bus in het spoor van de IJstijden Borden markeren de Hondsrug

Drenthe Samenwerken met Tynaarlo moet nog worden bestendigd Geopark de Hondsrug komt met 8 nieuwe lezingen over ontstaan cultuurhistorie Hondsruggebied Geopark de Hondsrug komt met 8 nieuwe lezingen over ontstaan cultuurhistorie Hondsruggebied Geopark de Hondsrug vertelt verhaal unieke landschap van Oost/Drenthe Geopark de Hondsrug start medio februari nieuwe lezingenreeks ontstaan Hondsruggebied Internationaal duurzaamheidskeurmerk voor toeristische en zakelijke accommodaties Geopark de Hondsrug geeft lezingen in Coevorden over het Hondsruggebied Geopark de Hondsrug geeft acht nieuwe lezingen in Coevorden over ontstaan en cultuurhistorie Hondsrug Bronwater Anl´eau is gezuiverd door zand van de Hondsrug Museum op voormalig logeeradres en Vincent van Gogh bestaat 10 jaar, minder bezoekers dan verwacht Monumentale boerderij Noabershof kost vereniging kapitalen Geoparkweek 2013 opent met spectaculaire Hondsrugtrail Bargerveen, door Staatsbosbeheer uitgeroepen tot prachtplek Cultuurhistorie gaat leven voor wandelaars 4 daagse in Odoorn Opening derde expositiepoort Geopark de hondsrug in Van Goghhuis Veenoord-Nieuw/Amsterdam Opening derde expositiepoort Geopark de Hondsrug in Van Goghhuis Veenoord-Nieuw/Amsterdam Chinezen schenken aandacht aan Van Gogh n.a.v. brieven aan broer Theo over zuid-oost Drenthe Toerist info Coevorden en Geopark bieden bustour In het spoor van de IJstijden ANWB heeft 8 landschapsborden geplaatst ter aanduiding

37

DvhN Krant van Coevorden De Kanaalstreek Het Gezinsblad De Ter Apeler Courant

De Ter Apeler Courant Krant van Coevorden De Zuidoosthoeker DvhN DvhN DvhN

De Schakel DvhN DvhN De Zuidoosthoeker Krant van Coevorden DvhN De Zuidoosthoeker DvhN

21-05-2013

Ontstaan Hondsrug is bijzonder

22/05/20123

Geoparkweek 2013 Routes over de Hondsrug Routes over de Hondsrug tijdens Geoparkweek

22-05-2013

29-05-2013

05-06-2013

Openbare berichten gemeente Assen Geopark voor Unesco-status Nationaal (beek-en esdorpen) Landschap Drentsche Aa Sporen van strijd: opening van Het Arsenaal Coevorden Even van de boot, en dan?

14-06-2-13

Prehistorisch pad waterkamp in Erm

18-06-2013

Prehistorisch waterkamp op het Ermerstrand Programma 22 juni 2013

29-05-2013 30-05-2013 04-06-2013

18-06-2013 18-06-2013

21-06-2013

Sporen van Strijd: Opening Het Arsenaal Prehistorisch waterkamp op het Ermerstrand Borden markeren de Hondsrug Bewuste concurrentie keientuin Borger Borden markeren de Hondsrug

24-06-2013

Peddelen door de oudheid

25-06-2013

Trots gevoel na opening Het Arsenaal Het Arsenaal is een aanwinst Geopark doet ook mee met Wildpark

18-06-2013 21-06-2013 21-06-2013

26-06-2013 05-07-2013

Geopark Europees /netwerk onderzoek of Hondsrug eerste Geopark van Nederland kan worden Geopark de Hondsrug presenteert breed scala aan activiteiten tijdens Geoparkweek Geopark de Hondsrug presenteert zich met breed scala aan activiteiten tijdens Geoparkweek

Het Gezinsblad

Vrijdag 31 mei 2013 presentatie Geopark de Hondsrug

Het Gezinsblad

Geopark de Hondsrug krijgt mogelijk de Unesco-status Presentatie Geopark de Hondsrug tijdens openbare vergadering Overlegorgaan op 31 mei 2013 Promotie spektakel rondom opening Het Arsenaal en nieuwe expeditie Geopark De Hondsrug in volle gang IJstijdpad aangelegd langs nieuw Koning WillemAlexanderkanaal Hoe mensen in de prehistorie met water omgingen verteld door St. Levende Geschiedenis en Geopark St. Levende Geschiedenis Drenthe en Geopark de e Hondsrug houden 1 prehistorisch waterkamp Expeditiepoort Sporen van Strijd van Geopark de Hondsrug Geopark de Hondsrug vertelt het verhaal van de Hondsrug aan de hand van elf expedities St. Levende Geschiedenis Drenthe en Geopark de e Hondsrug houden 1 prehistorisch waterkamp ANWB plaatst landschapsborden op Hondsrug Keientuinen bij Bospark Lunsbergen als ambassadeurs voor de Hondsrug Hondsrug, als bijzonder gebied geëerd met landschapsborden St. Levende Geschiedenis Drenthe en Geopark de e Hondsrug houden 1 prehistorisch waterkamp Het erfgoedhuis Het Arsenaal in Coevorden geopend inclusief hoekje Geopark de Hondsrug Het Arsenaal in Coevorden is een parel Geopark de Hondsrug vertelt geschiedenis, Zodiac Zoos

De Kanaalstreek Harener weekblad

38

DvhN

De Ter Apeler Courant

Krant van Coevorden DvhN DvhN Krant van Coevorden Krant van Coevorden Krant van Coevorden De Zuidoosthoeker

DvhN DvhN DvhN Krant van Coevorden Coevorden HaH DvhN

09-07-2013

Zomergast Hein Klompmaker Nieuwe Cultuurnota vastgesteld in Emmen Bustour in het spoor van de IJstijden

10-07-2013

Geopark de Hondsrug van alle tijden

20-07-2013 30-07-2013

Borden op de Hondsrug onnodig storend Van Goghhuis viert tienjarig bestaan

14-08-2013 20-08-2013

Geopark De Hondsrug van alle tijden Van Goghhuis viert tienjarig bestaan

20-08-2013

Van Goghhuis viert tienjarig bestaan

20-08-2013

Van Goghhuis viert tienjarig bestaan

21-08-2013 21-08-2013 27-08-2013 27-08-2013 28-08-2013

Geopark de Hondsrug alle tijden Lezingencyclus Geopark Gebulder en gedonder in Coevorden Ieder weekeinde naar festival Excursie naar Lappenvoort

28-08-2013 29-08-2013

De Hondsrug telt af voor Keurmerk Fietsen en wandelen langs zwerfkeien Op stap in de regio

levert dieren Het schrijvershuisje van Hein Klompmaker Gemeente Emmen stelde nieuwe cultuurnota vast . Geopark de Hondsrug ook onderdeel Tourist info Coevorden en Geopark de Hondsrug bieden bustour In het spoor van de IJstijden Ondernemers en inwoners als ambassadeurs van de Hondsrug Kunstenaars ergeren zich aan de ANWB-borden op de Hondsrug Nieuwe blijvende tentoonstelling Kunstenaars langs de Hondsrug Vernuftig samenspel van mens en natuur Nieuwe blijvende tentoonstelling Kunstenaars langs de Hondsrug Nieuwe blijvende tentoonstelling Kunstenaars langs de Hondsrug Nieuwe blijvende tentoonstelling Kunstenaars langs de Hondsrug Het water stroomt in het Hondsruggebied Geopark de Hondsrug organiseert 8 lezingen in Borger Herovering van Coevorden op de bisschop van Munster Ieder weekeinde zijn we wel ergens naar een festival Nationaal park en Nationaal landschap Drentsche Aa organiseren excursie Geoparken beslissen 5 september over toetreding IJstijdenpad, fiets-en wandelroute van 6 km officieel geopend Nieuwe natuur in het Hunzedal

05-09-2013

Lezingencyclus over geschiedenis Hondsrug Weg van Water

Geopark de Hondsrug houdt acht lezingen over boeiende historie van de Hondsrug Stap in de waterwereld / Hunzeloop

06-09-2013 06-09-2013 09-2013 09-2013

Hondsrug heeft Geoparkstatus Eerste Geopark van Nederland Hondsrug eerste Geopark Hondsrug eerste Geopark

Hondsrug officieel erkend als Europees Geopark Geopark de Hondsrug internationaal erkend Geopark de Hondsrug is eerste Geopark van Nederland Geopark de Hondsrug is eerste Geopark van Nederland

06-07-2013 09-07-2013

29-08-2013 03-09-2013

39

DvhN De Zuidoosthoeker Krant van Coevorden Oostermoer Noordenveld DvhN Krant van Hoogeveen Oostermoer Noordenveld ?? Krant van Coevorden De Zuidoosthoeker Oostermoer Noordenveld Oostermoer Noordenveld DvhN DvhN Ootermoer Noordenveld DvhN DvnH Oostermoer Noordenveld De Zuidoosthoeker Nieuws van het waterschap DvhN Reformatorisch Dagblad Nieuwsbode ??

09-2013 11-09-2013

Hondsrug eerste Geopark De Hondsrug eerste Geopark

01-10-2013

Drents-Duitse toeristische samenwerking Natuur is van ons allemaal

02-10-2013 05-10-2013 14-10-2013

Gigantisch zwiepend gevaarte in Zuidlaren Zuidlaren vol met handelaren, strijdheren en armoedzaaiers

16-10-2013

Moord in het Hunebedcentrum

16-10-2013

Moord in het Hunebedcentrum

18-10-2013

Lasten stijgen beperkt in BorgerOdoorn Stichting Geopark de Hondsrug zoekt bestuursleden

29-10-2013

05-11-2013

St. Geopark de Hondsrug zoekt bestuursleden

10-11-2013 12-11-2013

Hondsrug is unieke dwarsligger Lezing over olie en gas in het noorden van het land Lezing over olie en gas in het noorden van het land De bergen achter Emmen

12-11-2013 16-11-2013 20-11-2013 20-11-2013 29-11-2013

Geopark de Hondsrug verwelkomt de e 100 partner Geopark de Hondsrug verwelkomt de e 100 partner Donders bijzonder bodemprofiel

Geopark de Hondsrug is eerste Geopark van Nederland Het Europese Geopark Netwerk heeft de Hondsrug status Geopark toegekend Hondsrug en Terra Vita werken samen

Kanaalstreek De Schakel Aa en Hunze

Klazienaveen en omstreken heeft nieuw fiets- en wandelpad pad: het IJstijdenpad e Voorbereidingen voor de 813 editie Zuidlaardermarkt in volle gang Stichting Levende geschiedenis Drenthe, Geopark de Hondsrug en Stichting Evenementen Zuidlaardermarkt zetten historische paardenmarkt op touw In Boekvorm Uitgevers presenteert de thriller ‘Moord in het Museum’ van Hein Klompmaker In Boekvorm Uitgevers presenteert de thriller ‘Moord in het museum‘ van Hein Klompmaker Gemeente bezuinigt na 2015 op halve kracht door

Midweek

Stichting Geopark de Hondsrug zoekt bestuursleden voor nieuwe stichting t.b.v. initiatieven op gebied recreatie, duurzaamheid etc. Stichting Geopark de Hondsrug zoekt bestuursleden voor nieuwe stichting t.b.v. initiatieven op gebied recreatie, duurzaamheid etc. Drentse heuvels gemaakt door smeltwater Presentatie Daan den Hartog over olie en gas in Noord Nederland, in Hunebedcentrum Borger Presentatie Daan den Hartog over olie en gas in Noord Nederland, in Hunebedcentrum Borger Erkenning door Unesco helpt om publiek duidelijk te maken dat Hondsrug uniek gebied is Tijdens Geopark de Hondsrug-congres in Hunebedcentrum e werd 100 partner in zonnetje gezet Tijdens Geopark de Hondsrug-congres in Hunebede centrum werd 100 partner in zonnetje gezet Provincie beschouwt bodemprofiel als kroonjuweel van Drenthe

40

DvhN

DvhN DvhN

De Kanaalstreek Krant van Coevorden DvhN Krant van Coevorden

De Zuidoosthoeker

DvnH Krant van Coevorden De Zuidoosthoeker DvhN De Ter Apeler Courant De Kanaalstreek DvhN

18-12-2013

Wandeling Drouwenerzand met Geoparkgidsen

In de kerstperiode heeft Geopark de Hondsrug een aantal activiteiten georganiseer

DvhN

31-12-2013

Kunst in Zweeloo en omstreken in de lift

Activiteiten in de Kunstenaarsherberg in de Bistro van Sweel

DvhN

41