m 10

Jan van Sundert natuursteen

Onderhoud van natuursteen. * Het onderhoud van natuursteen

Pagina 2 t/m 4

* Onderhoudsmiddelen

Pagina 5

Algemene gegevens natuursteen. * Algemene gegevens natuursteen

Pagina 6 t/m 10

Adviezen voor het leggen van natuursteen. * Adviezen voor het leggen van natuursteen

Pagina 11 t/m 13

* Advies verwerking Braziliaanse leisteen

Pagina 14

* Verwerkings- en onderhoudsadvies Woodstone Wengue

Pagina 15

* Verwerkingsadvies Stone Panels

Pagina 15

* Legpatroon Romaans verband

Pagina 16

* Legpatroon banenverband Sell Pillarguri

Pagina 17

* Legpatroon banenverband Belg. Hardsteen "Medievale"

Pagina 17

1

Het onderhoud van natuursteen. 1. MARMER, GEBORSTELD MARMER, TRAVERTIN, HARDSTEEN EN TERRAZZO: Reinigen. Na ca. 2 à 3 dagen reinigen met een zuurvrije cementsluierverwijderaar, bijv. R55. De eerste 3-4 maanden (bij verlijming) of 6-8 maanden (bij specie) mag men de vloer enkel met weinig water reinigen, zodat de vloer optimaal kan drogen. In ieder geval géén zepen en dergelijke gebruiken. Wilt u tijdens deze droogperiode toch een keer dweilen met zeep gebruik dan enkel een scheutje P24 in uw dweilwater. Beschermen. Voor het beschermen gebruikt u, na de droogperiode, marmermelk. Hiermee dweilt u (scheutje in uw dweilwater) gedurende de eerste 2 maanden 1x per week en daarna bouwt u dit af naar ca. 6x per jaar. Onderhoud. Voor het wekelijks onderhoud dweilt u met een aangepast onderhoudsproduct, bijv. P24. 2. PERLATO OLIMPO "ANTICATO": Reinigen. Na ca. 2 à 3 dagen reinigen met een zuurvrije cementsluierverwijderaar, bijv. R55. De eerste 3-4 maanden (bij verlijming) of 6-8 maanden (bij specie) mag men de vloer enkel met weinig water reinigen, zodat de vloer optimaal kan drogen. In ieder geval géén zepen en dergelijke gebruiken. Wilt u tijdens deze droogperiode toch een keer dweilen met zeep gebruik dan enkel een scheutje P24 in uw dweilwater. NB. Het kan zijn dat deze vloer een langere droogtijd nodig heeft dan hierboven vermeld staat. Dit komt omdat de vloer reeds behandeld is tijdens de productie. Onderhoud. Voor het wekelijks onderhoud dweilt u met een aangepast onderhoudsproduct, bijv. P24. Voor het voeden van uw vloer, gebruikt u ca. 6x per jaar een scheutje marmermelk in uw dweilwater. 3. MARMER & TRAVERTIN "ANTICATO" (GETROMMELD): Reinigen. Na ca. 2 à 3 dagen reinigen met een zuurvrije cementsluierverwijderaar, bijv. R55. De eerste 3-4 maanden (bij verlijming) of 6-8 maanden (bij specie) mag men de vloer enkel met weinig water reinigen, zodat de vloer optimaal kan drogen. In ieder geval géén zepen en dergelijke gebruiken. Wilt u tijdens deze droogperiode toch een keer dweilen met zeep gebruik dan enkel een scheutje P24 in uw dweilwater. Beschermen. Bij deze getrommelde materialen, kan men na de noodzakelijke droogperiode, de vloer impregneren met de anticato-was. Deze bijzondere was verlevendigt het "antiek" effect en verdiept de kleur van de tegels. Tevens zorgt deze was voor een betere bescherming tegen vuil-, vet- en vochtvlekken. Onderhoud. Voor het wekelijks onderhoud dweilt u met een aangepast onderhoudsproduct, bijv. P24. Voor het voeden van uw vloer, gebruikt u ca. 6x per jaar een scheutje marmermelk in uw dweilwater. Producten zoals: chloor, schoonmaakazijn, anti-kal(k), allesreinigers etc. zijn absoluut niet geschikt voor bovenstaande kalkhoudende natuursteenvloeren.

2

Het onderhoud van natuursteen (vervolg). 4. GRANIET: Reinigen. Na ca. 2 à 3 dagen reinigen met een zuurvrije cementsluierverwijderaar, bijv. R55. De eerste 3-4 maanden (bij verlijming) of 6-8 maanden (bij specie) mag men de vloer enkel met weinig water reinigen, zodat de vloer optimaal kan drogen. In ieder geval géén zepen en dergelijke gebruiken. Wilt u tijdens deze droogperiode toch een keer dweilen met zeep gebruik dan enkel een scheutje P24 in uw dweilwater. Beschermen lichte granietsoorten. Na de noodzakelijke droogperiode kan men de lichte granietsoorten, indien gewenst, impregneren met S34. Het gebruik van deze impregnering verlaagt de kans op vuil-, vet- en vochtvlekken aanzienlijk. Beschermen overige granietsoorten. Voor het beschermen gebruikt u, na de droogperiode, marmermelk. Hiermee dweilt u (scheutje in uw dweilwater) gedurende de eerste 2 maanden 1x per week en daarna bouwt u dit af naar ca. 6x per jaar. Onderhoud. Voor het wekelijks onderhoud dweilt u met een aangepast onderhoudsproduct, bijv. P24. 5. LEISTEEN: Reinigen. Na ca. 2 à 3 dagen reinigen met een cementsluierverwijderaar bijv. R55. Indien R55 niet toereikend is kan men R63 gebruiken op de niet-kalkhoudende soorten. Voegen kunnen hierdoor lichter van kleur worden. De eerste 3-4 maanden (bij verlijming) of 6-8 maanden (bij specie) mag men de vloer enkel met een weinig water reinigen, zodat de vloer optimaal kan drogen. In ieder geval géén zepen en dergelijke gebruiken. Wilt u tijdens deze droogperiode toch dweilen met zeep gebruik dan enkel een scheutje P24 in uw dweilwater. Beschermen New Desert Black (geschuurd oppervlak), Harappa Stone en Nero Victorio. Gebruik wekelijks een scheutje P24 zeep in uw dweilwater, direct na plaatsing is toegestaan. Indien de vloer na verloop van tijd plakkerig/te vet wordt, het wekelijks onderhoud afbouwen naar ca 1x per maand. Beschermen overige leisteensoorten. Indien de vloer na de droogperiode volledig droog is, kan men de coating aanbrengen, bijv. HG Golvpolish. Het gebruik van dit middel, verlaagt de kans op vuil-, vet- en vochtvlekken aanzienlijk. Bovendien zorgt dit product voor een kleuraccentuering, het zgn. nateffect. Wilt u geen coating gebruiken bij leisteen, dweil dan wekelijks met een scheutje P24 zeep in uw dweilwater. Dit mag direct na plaatsing. Onderhoud overige soorten. Het wekelijkse onderhoud kan gebeuren door te dweilen of desgewenst schrobben met een neutrale zeep (bijv. P24) en 1x per maand met een scheutje van de HG Golvpolish in het dweilwater. 6. KWARTSIET: Reinigen. Na. Ca. 2 à 3 dagen reinigen met een cementsluierverwijderaar, bijv. R63. De eerste 3-4 maanden (bij verlijming) of 6-8 maanden (bij specie) mag men de vloer enkel met een weinig water reinigen, zodat de vloer optimaal kan drogen. In ieder geval géén zepen en dergelijke gebruiken. Wilt U tijdens deze droogperiode toch een keer dweilen met zeep gebruik dan enkel een scheutje P24 in uw dweilwater. Beschermen. Indien de vloer na de droogperiode volledig droog is, kan men een impregnering aanbrengen, bijv. S42. Het gebruik van dit middel, verlaagt de kans op vuil-, vet- en vochtvlekken aanzienlijk. Bovendien zorgt dit product voor een kleuraccentuering, het zgn. nateffect. Wilt u geen kleuraccentuering bij kwartsiet, impregneer de vloer dan na de droogperiode met S34. Onderhoud. Voor het wekelijks onderhoud dweilt u met een aangepast onderhoudsproduct, bijv. P24.

3

Het onderhoud van natuursteen (vervolg). 7. KALKSTEEN: Reinigen. Na ca. 2 à 3 dagen reinigen met een zuurvrije cementsluierverwijderaar bijv. R55. De eerste 3-4 maanden (bij verlijming) of 6-8 maanden (bij specie) mag men de vloer enkel met weinig water reinigen, zodat de vloer optimaal kan drogen. In ieder geval géén zepen en dergelijke gebruiken. Wilt u tijdens deze droogperiode toch een keer dweilen met zeep gebruik dan enkel een scheutje P24 in uw dweilwater. Beschermen. Indien de vloer na de droogperiode volledig droog is, kan men deze impregneren, bijv. S34. Het gebruik van dit middel, verlaagt de kans op vuil-, vet- en vochtvlekken aanzienlijk. Onderhoud. Voor het wekelijks onderhoud dweilt u met een aangepast onderhoudsproduct, bijv. P24. 8. BASALT: Reinigen. Na ca. 2 à 3 dagen reinigen met een zuurvrije cementsluierverwijderaar bijv. R55. De eerste 3-4 maanden (bij verlijming) of 6-8 maanden (bij specie) mag men de vloer enkel met weinig water reinigen, zodat de vloer optimaal kan drogen. In ieder geval géén zepen en dergelijke gebruiken. Wilt u tijdens deze droogperiode toch een keer dweilen met zeep gebruik dan enkel een scheutje P24 in uw dweilwater. Beschermen. Voor het beschermen gebruikt u, na de droogperiode, marmermelk. Hiermee dweilt u (scheutje in uw dweilwater) gedurende de eerste 2 maanden 1x per week en daarna bouwt u dit af naar ca. 6 x per jaar. Indien U bij gezoet en gevlamd oppervlak een kleuraccentuering wenst gebruikt u in plaats van de marmermelk wekelijks een scheutje P 24 zeep in uw dweilwater. Gebruik direct na plaatsing toegestaan. LET OP! Bij overtollig gebruik van P24 zeep ontstaan er strepen. Onderhoud. Voor het wekelijks onderhoud dweilt u met een aangepast onderhoudsproduct, bijv. P24.

4

Onderhoudsmiddelen. MÖLLER CHEMIE (HMK): R 55: Grondreiniger (cementsluierverwijderaar), zuurvrij. Verwijdert snel bouwvuil en lichte cementsluier van alle marmers en andere kalkhoudende vloeren. Verwijdert tevens oude waslagen, olie, vet en vuil. Verbruik: ca. 5-15 m2 per liter. R 63: Snelle cementsluierverwijderaar. Verwijdert grondig cementsluier, oude kalkresten, mortelresten, uitgehard bouwvuil en roest van tegels, plavuizen, natuursteen, beton en baksteen. Deze agressieve reiniger kan enkel worden gebruikt voor materialen die zuurbestendig en niet-kalkhoudend zijn! Verbruik: ca. 5-10 m2 per liter. S 34: Vlekstop, olie- en waterstop. Impregnering voor marmer, graniet, travertin en kwartsiet. Verbruik: ca. 5-20 m2 per liter. Afhankelijk van het zuigend vermogen van de steen. S 42: Kleurverdiepende Impregneer. Verbruik: ca. 5-20 m2 per liter. Afhankelijk van het zuigend vermogen van de steen. P 23: Slijtvaste coating. Slijtvaste verzegeling (glans) voor alle natuur- en kunststeen. Verbruik: ca. 15-25 m2 per liter. P 24: Edelzeep / dweilwas. Reinigings- en onderhoudsmiddel voor alle natuursteenvloeren. DIVERSEN: Marmermelk Bellinzoni. Onderhoudsmiddel voor alle soorten marmer, graniet en travertin. HG Golvpolish. Coating voor alle soorten leisteen. Beschermt tegen vlekken en vervuiling. Verdiept de kleur en structuur. Verbruik: ca. 40 m2 per liter. Anticato-was. Verlevendigt het "oude" effect van de getrommelde marmers en geeft bescherming tegen het intrekken van vuil-, vet- en vochtvlekken. Verbruik: ca. 25 m2 per liter. P24 zeep. Zeep op lijnolie basis. Naast bovenstaande onderhoudsproducten kan men ook andere producten gebruiken. Lees vooraf echter altijd goed de voorschriften en test het preparaat altijd op een proefvlak. Voor het eventuele foutief aanwenden van deze producten kunnen wij uiteraard niet aansprakelijk gesteld worden. Deze "algemene gegevens natuursteen" en "adviezen voor het leggen van natuursteen" alsmede "het onderhoud van natuursteen" kunnen nooit tot enige aansprakelijkheid van Jan van Sundert Natuursteen leiden, wanneer na verwerking klachten bestaan of ontstaan.

5

Algemene gegevens natuursteen. Soort materialen. Marmer: is een metamorf gesteente, ontstaan doordat het sedimentgesteente (afzettingsgesteente) kalksteen gedurende een zeer lange tijd en onder enorme druk en temperatuurverschillen bij de vorming van gebergten een gedaantewisseling (metamorfose) heeft ondergaan. Travertin: is een sedimentgesteente, ontstaan uit kalkrijk water, waardoor kalkafzetting op de bodem plaatsvond. Door afgestorven, vergane plantedelen, zijn gaatjes in het materiaal achtergebleven. Leisteen: is een sedimentgesteente, ontstaan door afzetting in zee van door rivieren aangevoerd puin en slib uit door verwering afgebroken gebergten. Kwartsiet: is een metamorf gesteente, ontstaan doordat het sedimentgesteente zandsteen een gedaanteverwisseling of metamorfose heeft ondergaan en wel gedurende een zeer lange tijd, door de enorme druk en temperatuurverschillen bij de vorming der gebergten. Graniet: is een dieptegesteente, ontstaan uit magma, welke geleidelijk afgekoeld en onder grote, constante druk is gevormd. Door toedoen van verschillende mineralen is een grote verscheidenheid ontstaan in uitstraling en kunnen uiterlijk sterk in kleur en structuur verschillen. Basalt: is een uitvloeiingsgesteente, ontstaan door uitvloeiing van magma (lava) dat in contact is gekomen met de buitenwereld en vervolgens snel is afgekoeld en verhard. Het uiterlijk en de samenstelling zijn meestal zeer gelijkmatig. Winning. Marmer, travertin graniet en basalt worden in grote blokken uit de berg gewonnen, in platen gezaagd en vervolgens tot o.a. tegels verwerkt. Kwartsiet en leisteen worden in zogenaamde ijsschotsen gewonnen, die bij de vorming van gebergten omhoog zijn gestuwd en geplooid. Krachten loodrecht op deze plooiingsdruk hebben kwartsiet en leisteen hun meest kenmerkende eigenschap gegeven, namelijk de (splijtbare) gelaagdheid. Oppervlak. Jan van Sundert natuursteen heeft een ruime keuze in afwerkingsmogelijkheden van het oppervlak. Het oppervlak van de gezaagde tegels in marmer, travertin, graniet en basalt kennen de volgende oppervlaktebewerkingen: * gezoet * gepolijst * gezandstraald * gevlamd * getrommeld * geborsteld Bij travertin in de gezoete uitvoering, worden de gaatjes in het oppervlak gestopt met een mengsel van cementpoeder en zaagmeel van de travertin. Deze stopsels kunnen loslaten bij toepassing van vloerverwarming en door slijtage. Hiervoor kan Jan van Sundert niet aansprakelijk worden gesteld. Overigens zijn deze gaatjes makkelijk weer dicht te stoppen (Akemi) of te vullen met voegmiddel.

6

Algemene gegevens natuursteen (vervolg). Splijtvlak. Kwartsiet en leisteen worden door splijting gewonnen; zij hebben daarom een natuurlijk splijtvlak variërend van vlak tot grover (natuurlijk antislip). Uit de kleinere en dunne platen worden tegels gezaagd, terwijl uit de dikke en grote platen gevelplaten, traptreden e.d. gezaagd worden. Dikkere, middelgrote platen worden als stapelstenen en flagstones onbewerkt gebruikt. Kleur en structuur. Aangezien het natuurproducten zijn, moet er met nuancering in kleur en structuur rekening gehouden worden. Dikte. Bij marmer, travertin, graniet en basalt hebben de vloertegels een standaarddikte van 15 of 20 mm. Wandtegels hebben een standaarddikte van 7 of 10 mm. Gezien de aard/gelaagdheid van kwartsiet en leisteen komen er na splijting géén platen voor, die eenzelfde dikte hebben. Tegels variëren in dikte gemiddeld van 8-25 mm. Het is tegenwoordig ook mogelijk diverse materialen in kwartsiet en leisteen op dikte gefreesd, ook wel gekalibreerd genoemd, te leveren. Jan van Sundert natuursteen informeren u graag over de mogelijkheden. Vlakheid / tolerantie. Verschillen in maat kunnen zich voordoen. Natuursteen kent een tolerantie van +/- 2 mm in de lengte en de breedte. Tolerantie in dikte bij gezaagde tegels met een dikte van 15 mm of minder, bedraagt +/- 1,5 mm. Bij een dikte van 15 tot 30 mm is de tolerantie +/- 3 mm. De gekalibreerde uitvoering van kwartsiet en leisteen kent een tolerantie van +/- 2 mm in de dikte, mits anders vermeld op betreffende prijzenbladen. Bij oppervlaktebewerkingen van marmer, travertin, graniet en basalt kunnen, afhankelijk van de bewerking, slijpringen in het oppervlak zichtbaar zijn. Tevens, afhankelijk van bewerking en soort, is het mogelijk dat de tegels kartelrandjes vertonen aan de oppervlakteranden. Bij kwartsiet en leisteen komt een zuivere recht- en vlakheid niet voor. Tegels kunnen licht bol of hol zijn. Dit moet worden opgevangen door bredere voegen. Maatvoering. Alle materialen worden geleverd in standaardafmetingen: Banen met diverse breedtes in wisselende, vrije lengten. Tegels 60x30, 60x40, 30x30, 40x40, 50x50 en 60x60 cm. In de toiletruimten en badkamers wordt veelal de maat 30,5x30,5 cm met een dikte van 10 mm toegepast.

7

Algemene gegevens natuursteen (vervolg). In marmer en graniet zijn ook wandtegels in de maat van 30,5x15,25 en 30,5x30,5 cm verkrijgbaar. Deze hebben altijd een gepolijst oppervlak. De zijkanten zijn afgewerkt met een kleine facet. In de diverse materialen is het ook mogelijk mozaïek te leveren. Flagstones / scherven. In kwartsiet en leisteen worden ook onbewerkte en onregelmatige stukken met eventueel aanwezige zaagkanten geleverd. Flagstones afmeting diagonaal gemeten ca. 50 tot 100 cm, dikte ca. 20-35 mm. Scherven afmeting diagonaal gemeten ca. 25 tot 50 cm, dikte ca. 10-25 mm. Plinten. Bijpassende plinten kunnen worden geleverd in een, afhankelijk van het materiaal, standaardhoogte van 6, 7 of 8 cm. De diktes zijn 10, 15 of 20 mm, afhankelijk van het materiaal en de mogelijkheden bij de betreffende producent. Bij marmer, travertin, graniet en basalt kunnen deze geleverd worden met een gepolijste voor- en bovenzijde of met een andere bij de oppervlaktebewerking horende afwerking. Plinten in kwartsiet en leisteen hebben een standaardhoogte van 6 cm met een natuurlijk gespleten voorvlak, waarbij de kanten gezaagd zijn. Tegen meerprijs is het bij enkele soorten mogelijk de lange bovenzijde te schuren c.q. te zoeten. Pastegels / zaagverlies. Deze worden door de tegelzetter in het werk gemaakt. Met materiaalverlies door het pas maken dient rekening te worden gehouden, en wel met circa 3 à 5% voor banen met wisselende lengten en circa 5 à 7% voor standaardtegels, uitgaande van een recht en haaks vloeroppervlak. Voegbreedte. Bij marmer, travertin, graniet en basalt circa 3 mm breed. Bij kwartsiet en leisteen dienen de voegen bij tegels met gezaagde kanten (banenverband en standaardmaten) 5 à 8 mm breed te zijn. Flagstones en scherven kennen een willekeurige voegbreedte. Slijtvastheid. Kwartsiet en sommige soorten leisteen kennen een hogere slijtvastheid dan betontegels. Antislip. Kwartsiet en leisteen kenmerken zich door een natuurlijk splijtvlak met een stroef oppervlak. Gebrande en gezandstraalde graniet en basalt kennen soortgelijke eigenschappen. De hoge antislipwaarden van kwartsiet en leisteen zijn nauwelijks te evenaren door andere natuursteen of een keramische soort. Immers, het natuurlijke splijtoppervlak en de structuur van het materiaal garanderen een perfecte grip.

8

Algemene gegevens natuursteen (vervolg). Vloerverwarming. Vloerverwarming is bij kwartsiet en leisteen, ook bouwkundig gezien, mogelijk maar bij goede isolatie niet noodzakelijk. De overige materialen kunnen op een ondervloer met vloerverwarming worden verwerkt. Bij vloerverwarming onder lichte natuursteensoorten dienen er gegalvaniseerde bouwstaalmatten (of kunststofnetten) toegepast te worden, waar de slangen op bevestigd worden. Ook het toepassen van glasfibervezels in de mortellaag helpt bij opvangen van eventuele krimp- en zetscheuren. Bij gestopte travertin in combinatie met vloerverwarming dient u er rekening mee te houden dat het stopsel kan los laten. Dit is door middel van Akemi steenlijm weer op te vullen. Indien u de vloer wenst te impregneren, adviseren wij u, de vloerverwarming minimaal één dag van te voren uit te zetten. Bij eerste ingebruikname gemiddeld 3 maanden wachten voordat u de vloerverwarming geleidelijk op gaat starten. Volg hierbij de adviezen van uw C.V.-installateur. Temperatuur vloerverwarming voor zowel bijverwarming als hoofdverwarming. Temperatuur bijverwarming is tot maximaal 30 graden Celsius watertemperatuur. Temperatuur hoofdverwarming licht tussen de 35 en 40 graden Celsius watertemperatuur. Vooral bij vloerverwarming als hoofdverwarming raden wij u aan om bij uw installateur navraag te doen. Vloerverwarming mag pas aangezet worden na de droogperiode. Let wel op dat de begin temperatuur zal liggen tussen de 20 - 24 graden Celsius en zal elke dag 1 graad hoger ingesteld worden. Voor specifieke vragen m.b.t. vloerverwarming dient u zich tot de erkende installateur te wenden. Warmtecapaciteit en warmtegeleidingcoëfficiënt. Kwartsiet en leisteen hebben de eigenschap de opgenomen warmte slechts langzaam af te geven en zijn hierdoor en door hun gelaagdheid bij uitstek geschikt voor vloerverwarming. Een kwartsiet of leisteen als vloerbedekking in een verwarmde ruimte is daarom beslist geen "koude" vloer. Het verdient aanbeveling de werkvloer te voorzien van een isolerende laag. Verkleuren. Wit marmer, vooral Italiaanse soorten, kunnen na verwerking soms spontaan verkleuren. De oorzaak is veelal de invloed van water en zuurstof op de steen, soms het optrekken van kleurstoffen uit de ondergrond. Een vakkundige manier van verwerking is van groot belang. Laat u zich goed informeren! Jan van Sundert natuursteen kan niet aansprakelijk worden gesteld voor verkleuring van het materiaal na verwerking. Ventilatie en afdekken. Bescherm de vloer gedurende tien dagen tegen vocht, sterke verwarming (zon) of sterke afkoeling (vorst). Een te snelle droging beïnvloedt nadelig de kwaliteit van het speciebed en de hechting met de vloertegel. Zorg voor ventilatie, zodat de vloer gelijkmatig droogt. Gebruik absoluut geen kunstmatige ontvochtigers (hete luchtkanon). Dek de vloer bij voorkeur niet af. Als het niet anders kan gebruik dan een dampdoorlatend materiaal dat geen kleurstoffen of vuil afgeeft, bijv. Permafix 1120 Floorguard. Gebruik NOOIT zogenaamde stucfolie ofwel sappenkarton. Deze worden juist gemaakt om geen vocht door te laten. Bij gebruik hiervan kunnen verkleuringen, schilferingen e.d. zich gaan voordoen. Weer- en vorstbestendigheid.

Kwartsiet, Noorse leisteen, graniet en basalt kunnen zowel binnen als buiten worden toegepast.

9

Algemene gegevens natuursteen (vervolg). De partij kiezen. Doordat marmer en travertin van zending tot zending behoorlijk van kleur en structuur kunnen verschillen, is het wenselijk bij onze leverancier een partij / kleur keuze te bepalen. U krijgt dan het gene wat u heeft uitgezocht.

10

Adviezen voor het leggen van natuursteen. Tips vóór het verwerken. Het is raadzaam om de door Jan van Sundert natuursteen geleverde partij natuursteen onmiddellijk na levering op de bouwplaats binnen te zetten of op zijn minst te beschermen tegen regen, wind en eventuele vorst. Controleer voor het leggen de tegels op beschadigingen en gebruik eventueel beschadigde tegels voor het zagen van passtukken. Elke partij dient vooraf goed gemengd te worden. In de praktijk dient men achtereenvolgens tegels, banen enz. te verwerken, die telkens uit verschillende kisten of dozen afkomstig zijn. De verschillende kleurnuances die in een partij natuursteen voorkomen, worden op die manier goed verdeeld over de gehele vloer. Deze manier van verwerken zal met zekerheid leiden tot het mooiste resultaat! Vlakheid / tolerantie. Verschillen in maat kunnen zich voordoen. Natuursteen kent een tolerantie van +/- 2 mm in de lengte en de in breedte. Tolerantie in dikte bij gezaagde tegels met een dikte van 15 mm of minder, bedraagt +/- 1,5 mm. Bij een dikte van 15 tot 30 mm is de tolerantie +/- 3 mm. De gekalibreerde uitvoering van kwartsiet en leisteen kent een tolerantie van +/- 2 mm in de dikte, mits anders vermeld op betreffende prijzenbladen. Bij oppervlaktebewerkingen van marmer, travertin, graniet en basalt kunnen, afhankelijk van de bewerking, slijpringen in het oppervlak zichtbaar zijn. Tevens, afhankelijk van bewerking en soort, is het mogelijk dat de tegels kartelrandjes vertonen aan de oppervlakteranden. Bij kwartsiet en leisteen komt een zuivere recht- en vlakheid niet voor. Tegels kunnen licht bol of hol zijn. Dit moet worden opgevangen door bredere voegen. Nuttige tips over het leggen. Zorg voor een schone werkvloer, aanwezige verontreiniging eerst verwijderen. Gebruik schoon rivierzand, vrij van ijzer. Sigarettenpeuken, afgevallen bladeren, ontlasting van dieren enz., kunnen met name bij witte of lichte marmersoorten vlekken doen ontstaan. Hechting. Voor een goede hechting van de tegels aan het speciebed is het bij bepaalde natuursteentegels, o.a. Portugese leisteen, raadzaam de onderzijde van de tegels in te borstelen met een mengsel van hechtemulsie, cement en water. Dit heet "aanbranden". Mortelaanbeveling. Als mortel voor marmer, travertin, graniet, basalt, kwartsiet en leisteen bevelen wij Trasscement aan. Er dient met een zgn. "aardvochtige" mortel gewerkt te worden, d.w.z. een vrij droge, rulle mortel. Er zijn twee manieren om de vloer op de werkvloer aan te brengen. Vastgehecht aan de steenachtige ondervloer. Om een goede hechting op de betonvloer te krijgen, adviseren wij de ondervloer te reinigen en losse delen te verwijderen. Daarna de vloer aanbranden met een mengsel van Trasscement en water. Vloer losgekoppeld van de steenachtige ondervloer. Om doorgifte van vocht uit de kruipruimte en/of de doorgifte van horizontale spanningen vanuit de werkvloer te voorkomen, is het raadzaam om in twee lagen op elkaar een folielaag aan te brengen. Dit verkleint dan de kans op verkleuring en/of scheuren. De morteldikte bij marmer, graniet en basalt is minimaal 30 mm. Bij kwartsiet en leisteen is deze minimaal 40 mm.

11

Adviezen voor het leggen van natuursteen (vervolg). Contactlaag ("pappen"). Het is gebruikelijk over een aardvochtige specie een cementpap uit te gieten. Deze cementpap is meestal voorzien van toeslagmiddelen en wordt gelijkmatig over het specieoppervlak aangebracht. Doel hiervan is de hechting van de tegels aan het speciebed te verbeteren. Specieverhouding. Aardvochtige mortellaag: 1 volumedeel Trasscement. 4 volumedelen schoon scherp zand. Droogtijd. Ter bevordering van het drogen van de legmortel en ter voorkoming van verkleuringen langs de randen, dienen de voegen circa 5-7 dagen te worden open gehouden. In de lijm verwerken. Omdat er steeds meer natuursteensoorten worden afgeleverd in een constante dikte, of zelfs gekalibreerd op dikte, kunnen er steeds meer natuursteenvloeren worden verlijmd. Het voordeel van het toepassen van gekalibreerd materiaal is dat dit moeiteloos te verwerken is bij vloeren met hoogteproblemen. Met het verlijmen van de tegels komt, afhankelijk van de dikte van het materiaal, de vloer slechts enkele mm hoger te liggen. Gebruik voor natuursteen geschikte lijmen, die flexibel zijn en snel uitharden. Dilataties. Dilataties in de onderconstructie moeten altijd in het mortelbed en in de natuursteenvloer recht naar boven worden doorgezet. Ook bij de overgang van de vloer naar de wand, dient een ruimte van ca. 5 tot 10 mm vrij gelaten te worden. Hier kan eventueel een foamstrook met een afmeting van 100 x 5 mm (hoogte x dikte) toegepast worden. Aangeraden wordt het vloeroppervlak zoveel mogelijk op te delen in vierkante, of anders rechthoekige vloervelden, tot maximaal 50 m2 bij binnenvloeren. De verhouding tussen lengte en breedte mag niet groter zijn dan 1:2, met een maximale veldlengte van 8 strekkende meter. Afvoegen. Kwartsiet en leisteen invoegen met beslist niet te natte specie. Na het aanstijven van de voegspecie het oppervlak goed schoonmaken met een halfnatte spons en vooral telkens schoon water gebruiken. Geluidsisolatie. Ter voorkoming van geluidsoverdracht zijn er diverse systemen, waarover de vakhandel u graag nader zal inlichten. Let op: bij appartementen heeft de vereniging van eigenaren altijd de norm vastgesteld/aangenomen, waaraan het systeem dient te voldoen.

12

Adviezen voor het leggen van natuursteen (vervolg). Terrassen. Bij de toepassing van natuursteen in tegels of flagstones zal door Jan van Sundert natuursteen van geval tot geval een passend technisch advies gegeven worden. Deze "algemene gegevens natuursteen" en "adviezen voor het leggen van natuursteen" alsmede "het onderhoud van natuursteen" kunnen nooit tot enige aansprakelijkheid van Jan van Sundert Natuursteen leiden, wanneer na verwerking klachten bestaan of ontstaan.

13

Advies verwerking Braziliaanse leisteen. Door vermindering van de dikte van ca. 20 mm tot ca. 10 mm, veranderen de specifieke eigenschappen van genoemde materialen en daardoor ook de verwerking ervan. Daarom adviseren wij dit materiaal enkel te verlijmen. Eenvoudig gesteld wordt de onderzijde van de steen (onder invloed van het alkalisch aanmaakwater van lijm en mortel) groter dan de bovenzijde en kan daardoor gaan schotelen. Bijzonder gevoelig voor vervorming zijn meestal donkere gesteenten van het type sediment- of metamorfgesteente, omdat deze gesteenten de mineralen Serpetinide en Chloride bevatten, die beiden sterk kunnen uitzetten. Vanwege deze risico's moet de toe te passen lijm aan de volgende voorwaarden voldoen: * snelle opbouw van de hechting * snelle mechanische krachtopbouw (hechtsterkte) * gecontroleerde waterhuishouding tijdens en na het leggen * lage alkaliteit, geringe inwerking op de achterzijde van de tegels * beperking van de capillaire wateropname van de tegels * maximale kristallijne waterbinding (water gebonden door de cement) * hoge flexibiliteit De leisteen dient een aantal dagen te acclimatiseren in de te verlijmen ruimte. Zorg voor voldoende ventilatie tussen de leisteen door deze van elkaar te plaatsen m.b.v. bijv. houtjes. Algemeen voorstel verlijming Braziliaanse leisteen in grotere afmetingen en een dikte van 10 en 15 mm: * ondergrond grondig reinigen en stofvrij maken * leisteen tegels aan de te verlijmen zijde grondig reinigen o.a. van eventueel zaagstof, ongerechtigheden van het calibreren en in het gebouw laten acclimatiseren * tegelverlijming volgens de buttering-floating methode, eerst een laag lijm op de te verlijmen zijde en vervolgens de tegel in de met een kamspaan opgebrachte lijmrillen wellen, zodanig dat er geen holle ruimten waarneembaar zijn (controleren)

14

Verwerkings- en onderhoudsadvies Woodstone Wengue. Verwerkingsadvies. Wij adviseren om de Woodstone Wengue een aantal dagen vóór verwerking te laten acclimatiseren in de te verwerken ruimte. Tegels dienen plat en vlak op de grond gelegd te worden (opstapelen). De Woodstone Wengue adviseren wij enkel te verlijmen op de butter floating manier (zowel de vloer als onderzijde tegel inkammen met lijm). Soort lijm is afhankelijk van de ondergrond. Onderhoud en bescherming. Na ca. 2-3 dagen de eventuele cementsluier verwijderen met R63 (1 fles van 1 liter minimaal vermengen met 5 liter water !!!). De vloer vervolgens goed naspoelen met water. Gebruik maximaal 1x in de week P24 zeep om uw vloer te reinigen en te beschermen. Dit middel heeft een kleurverdiepende werking. Al naar gelang het gebruik van de vloer kan het zijn dat u de P24 zeep maar eens in de maand hoeft te gebruiken. Let op !!! De vloer moet niet te vet worden. Tussendoor dweilt u de vloer enkel en alleen met schoon water of met P24.

Verwerkingsadvies Stone Panels. * Verlijmen op een vlakke, schone en draagkrachtige ondergrond. * Indien niet voldoende vlak, dan met cementgebonden product uitvlakken. * Verwerken conform richtlijnen lijmleverancier en eventueel voorstrijken. * Vol verwerken. * Ondergrond en verwerking conform de algemene regels der bouwkunst. * boven 2 meter hoogte moeten de panelen verankerd worden.

15

Volgens Romaans verband. Afname per module.

LET OP !!! Bij plaatsing van de passtukken aan de muur, altijd tegels verzagen en nooit de vaste afmetingen toepassen. Belangrijke opmerking aangaande het verleggen van een Romaans verband. Niet alle leveranciers zijn in staat het Romaans verband modulair te leveren. Modulair houdt in dat men de tegels kan verwerken met een voeg die overal even breed is. Soms worden alle afmetingen tegels in de "volle maat" geleverd (bij klein Romaans verband 20x20 / 20x40 / 40x40 / 60x40 cm en bij groot Romaans verband 30x30 / 30x60 / 60x60 / 90x60 cm), soms wordt alleen de kleinste vierkante tegel in een kleinere afmeting geleverd (bij klein Romaans verband 19,7x19,7 of 19,5x19,5 cm, bij groot Romaans verband 29,7x29,7 of 29,5x29,5 cm). Weer andere leveranciers leveren zowel de kleinste vierkante tegel en de kleinste rechthoekige tegel in een aangepaste (kleinere) afmeting. Door deze verschillen is het van groot belang dat de tegelzetter VOOR het verwerken eerst een proefstuk uitlegt ALVORENS te starten met de verwerking in de mortel of de lijm. In sommige gevallen moet er met de breedte van de voegen worden "gespeeld" en is het niet mogelijk om overal een even brede voeg aan te houden of om langs een touwtje te verleggen. Vaak is een eerste reactie er een van "dit kan toch niet…". Feit is echter dat juist deze (overigens geringe) ongelijkheid in de voegen een verouderde vloer veel authentieker en een minder "kunstmatig" karakter geeft, wat de algehele uitstraling van de vloer alleen maar ten goede komt!

16

Banenverband Sell Pillarguri. 3x15 cm, 2x20 cm, 1x25 cm en 1x30 cm breed.

Banenverband Belg. Hardsteen "Medievale". 2x15 cm, 1x25 cm en 1x35 cm breed.

17