Lucht in cijfers Luchtkwaliteit in Rijnmond

Lucht in cijfers 2013 Luchtkwaliteit in Rijnmond

Colofon Raad van Accreditatie De DCMR Milieudienst Rijnmond is door de Raad voor Accreditatie geaccrediteerd voor de NEN-EN-ISO/IEC 17025 norm voor een aantal verrichtingen met betrekking tot luchtkwaliteitsmetingen. In deze rapportage zijn geaccrediteerde verrichtingen aangegeven met een Q. Een deel van de laboratoriumanalyse is uitbesteed aan een geaccrediteerd milieulaboratorium. Deze verrichtingen zijn aangegeven met een U. In bijlage “Overzicht presentaties, normen en verrichtingen” wordt het overzicht gegeven van prestaties, meetonzekerheden, meetmethoden, geaccrediteerde en uitbestede verrichtingen. Interpretaties in deze rapportage vallen buiten de NEN-ENISO/IEC 17025 accreditatie. Opdrachtgever(s) Metingen zijn uitgevoerd in opdracht van: - Provincie Zuid Holland (postbus 90602; 2509 LP; Den Haag) - Gemeente Rotterdam (postbus 70013; 3000 KR; Rotterdam) - Gemeente Ridderkerk (postbus 271; 2980 AG; Ridderkerk) Klachtenprocedure Mochten er naar aanleiding van dit rapport nog vragen zijn, dan kunt u contact opnemen met de opsteller van dit rapport. De afdeling Expertisecentrum heeft een klachtenprocedure (P-04). Indien u van mening bent dat wij bij de uitvoering van het onderzoek in gebreke zijn gebleven, dan kunt u contact opnemen met het bureauhoofd (telefoon 010 – 2468556). Copyright Dit is een uitgave van DCMR Milieudienst Rijnmond, Postbus 843, 3100AV, Schiedam. Deze uitgave, of delen hiervan, mogen worden gepubliceerd zonder toestemming, doch uitsluitend met bronvermelding.

Samenvatting Het Rijnmondgebied wordt gekenmerkt door veel industrie en een grote concentratie van verkeer en mensen. De DCMR Milieudienst Rijnmond exploiteert al meer dan 40 jaar in opdracht van o.a. de provincie Zuid-Holland een luchtmeetnet. De meetlocaties zijn een aanvulling op het landelijk RIVM meetnet. Dit rapport geeft een overzicht van de gemeten concentraties in 2013. Per stof zijn de belangrijkste eigenschappen, bronnen, gezondheidsaspecten en gemeten concentraties beschreven. Alle componenten zijn, indien relevant, getoetst aan de grenswaarden uit de Wet milieubeheer (Wm). Stoffen waar geen Wm-normen voor zijn opgesteld, zijn getoetst aan oude normen of het Maximaal Toelaatbaar Risico (MTR-waarde). Dit hoofdstuk is een samenvatting van de toetsing. De conclusies in dit rapport hebben betrekking op de meetstations. Op andere locaties in het Rijnmondgebied kunnen (soms veel) hogere of lagere concentraties voorkomen. Dit rapport geeft een redelijk beeld van de luchtkwaliteit waaraan de bevolking in de Rijnmond blootstaat. In veel gevallen zal die nog iets gunstiger zijn dan de resultaten die op de stations wordt vastgesteld. Tabel. Samenvatting van de resultaten in 2013 per component. Accreditatie Component Samenvatting

Q

Stikstofdioxide (NO2)

Q

Fijn stof (PM10)

Q

Fijn stof (PM2,5) Zwarte rook

De concentraties tonen een dalende trend.

Q

Zwaveldioxide (SO2)

Q

Ozon (O3)

Q

Benzeen (C6H6)

Q

Koolmonoxide (CO)

Q

Totaal stof (TSP)

U

Zware metalen

U

Polycyclische aromatische koolwaterstoffen (PAK)

U

Fluor (F) Smog

blad 4 van 60

Op de stations Overschie, Statenweg, Pleinweg en Botlek (A15) is de jaargemiddelde grenswaarde overschreden. De grenswaarde voor het uurgemiddelde is op geen van de stations overschreden. Op geen van de stations zijn de grenswaarden overschreden. Op geen van de stations is de grenswaarde overschreden.

Op geen van de stations zijn de grenswaarden overschreden. Op geen van de stations is de richtwaarde overschreden. De langetermijndoelstelling is wel overschreden. Op geen van de stations is de grenswaarde overschreden. Op geen van de stations is de grenswaarde overschreden. De gemiddelde TSP concentratie is uitgekomen op 25 µg/m3. Zowel de grenswaarde voor Lood als de richtwaarde voor Cadmium, Arseen en Nikkel zijn niet overschreden. De richtwaarde voor benzo(a)pyreen is niet overschreden. De MTR norm voor Fluor in lucht en de grenswaarde voor Fluor in gras zijn niet overschreden. In 2013 was gedurende 26 dagen sprake van matige smog. Ernstige smog is niet voorgekomen.

Lucht in cijfers 2013

Summary The Rijnmond area is a densely populated area with a large port, transportation system and industrial area. For more than 40 years DCMR Environmental Protection Agency operates an air quality monitoring network for, amongst others, the province of Zuid-Holland. This network is an addition to the national air quality monitoring network run by the National Institute for Public Health and the Environment (RIVM). This report gives an overview of measured concentrations in 2012. Per pollutant the most important properties, sources and measured concentrations are described. If possible, the concentrations are compared to limit values stated in environmental law (“Wet milieubeheer”). If no environmental regulation exists pollutants are compared to old standards or health/toxicological related guide norms. This chapter summarizes these results. Conclusions are based on measurements on DCMR monitoring stations. Other locations may have lower or higher concentrations than those reported. This report gives a good estimation of the air quality to which citizens in the Rijnmond area are exposed. In many situations the concentrations are lower than those mentioned in this report. Table. Summary of the results in 2013 per component. Accreditation Component Summary

Q

Nitrogen dioxide (NO2)

Q

Particulate matter (PM10)

Q

Particulate matter (PM2,5) Black smoke

The limit value for annual average concentrations was exceeded on the stations Overschie, Statenweg, Pleinweg and Botlek (A15). The limit values for annual and daily averages were not exceeded. The limit value for annual average concentrations was not exceeded. The black smoke concentrations show a decreasing trend.

Q

Sulphur dioxide (SO2)

The limit values were not exceeded.

Q

Ozone (O3)

The information threshold for ozone was not exceeded. The alarm threshold was not exceeded.

Q

Benzene (C6H6)

The limit value was not exceeded.

Q

Carbon monoxide (CO)

The limit value was not exceeded.

Q

Total suspended particles (TSP)

U

Heavy metals

U

Polycyclic aromatic hydrocarbons (PAH)

U

Fluor (F) Smog

The TSP annual average concentration was 25 µg/m3. The limit values for lead, cadmium, nickel and arsenic were not exceeded. The target value for benzo(a)pyrene was not exceeded. The annual MTR-norm for fluor in air was not exceeded. The limit values for fluor in grass were not exceeded. Moderate smog was registered during 26 days. There were no incidents of severe smog.


blad 5 van 60

Inhoud 1

Inleiding

7

2

Het weer in 2013

10

3

Stikstofdioxide

12

4

Fijn stof

14

5

Zwarte rook

17

6

Vluchtige organische stoffen

20

7

Ozon

22

8

Smog

25

9

Zwaveldioxide

27

10

Koolmonoxide

29

11

Totaal zwevend stof (TSP)

30

12

Zware metalen

31

13

Polycyclische aromatische koolwaterstoffen

33

14

Fluor

35

15

Natte depositie

37

16

Referentielijst

38

Bijlage 1

Real-time URBIS kaart NO2

39

Bijlage 2

Real Time Urbis kaart PM10

40

Bijlage 3

Disclaimer bij kaartmateriaal

41

Bijlage 4

Monitoringstool Rijnmond & Rotterdam in 2012

42

Bijlage 5

Concentratiekentallen per station (2013)

45

Bijlage 6

Concentratiekentallen PIMM netwerk (2013)

56

Bijlage 7

Overzicht van eisen en prestatiekenmerken per verrichting

59

blad 6 van 60


1 Inleiding De DCMR heeft naast het verlenen en handhaven van milieuvergunningen ook tot taak de luchtkwaliteit te monitoren. Verdeeld over het gebied zijn meetstations ingericht die continu de buitenlucht bemonsteren. Het verkeer is een steeds belangrijkere factor geworden. Het meetnet is aan die ontwikkeling aangepast. De sector verkeer en vervoer is een belangrijke bron van stikstofoxiden (NOx) en fijn stof (PMx en zwarte rook). Auto's worden weliswaar steeds schoner, maar dit effect wordt deels tenietgedaan door de toename van het verkeer. Goede luchtkwaliteit is van belang voor de volksgezondheid. Bij kortdurende verhogingen kunnen bepaalde doelgroepen, zoals kinderen en ouderen, last krijgen van hun ademhaling en luchtwegen. In deze situatie wordt hen dan ook aangeraden lichamelijke inspanning te beperken.

1.1

Wetgeving

Op 11 juni 2008 is de luchtkwaliteitrichtlijn van de Europese Unie in werking getreden. Deze richtlijn is in de plaats gekomen van de kaderrichtlijn luchtkwaliteit (uit 1996) en vier dochterrichtlijnen (uit 1999, 2000, 2004 en 2005). De EU-normen zijn via de Wet milieubeheer (luchtkwaliteitseisen) geïmplementeerd in de Nederlandse wetgeving. De belangrijkste elementen in de richtlijn zijn:  De normen uit de oude richtlijnen blijven van kracht. Daarbovenop zijn er normen en meetverplichtingen voor de fijnere fractie van fijn stof, PM2.5. Nieuw daarbij is de aanpak van PM2.5 om ook de gemiddelde stadsachtergrondconcentratie te reguleren. Deze aanpak is gericht op het grootschalig terugdringen van de blootstelling van mensen aan fijn stof, naast het beperken van lokale hoge concentraties langs bijvoorbeeld straten en wegen;  De richtlijn geeft de mogelijkheid om later te voldoen aan grenswaarden als een lidstaat aannemelijk maakt dat na afloop van de uitsteltermijn wel wordt voldaan aan de grenswaarden. Voor NO2 is er uitstel (derogatie) mogelijk tot 2015. Deze mogelijkheid tot uitstel is een versoepeling ten opzichte van de oorspronkelijke richtlijnen;  De richtlijn regelt expliciet de aftrek van fijn stof afkomstig van natuurlijke bronnen bij het vaststellen van overschrijdingssituaties. Sinds 2005 wordt in Nederland de bijdrage van zeezout ook al buiten beschouwing gelaten bij het vaststellen van overschrijdingen van de grenswaarden voor PM10 op basis van de eerdere richtlijnen;  In de richtlijn is een artikel opgenomen over waar de normen ter bescherming van de volksgezondheid moeten worden gehandhaafd. Handhaving hoeft niet op plaatsen waar toegang voor het algemene publiek verboden is en er geen permanente bewoning is. In juli 2008 heeft aan Nederland de Europese Commissie laten weten dat Nederland gebruik wil maken van de mogelijkheid om later te voldoen aan de normen voor fijn stof (PM10) en stikstofdioxide (NO2). In april 2009 heeft de Europese Commissie daarmee ingestemd. Aan de grenswaarde voor NO2 moet nu vanaf 1 januari 2015 worden voldaan; alleen voor de agglomeratie Heerlen-Kerkrade geldt dat vanaf 1 januari 2013. De Europese Commissie achtte de problematiek daar minder omvangrijk, waardoor meer uitstel niet nodig werd geacht. De rijksoverheid, de provincies en gemeenten zijn gezamenlijk verantwoordelijk om de gestelde grenswaarden overal in het land te realiseren. In de wet zijn ook een informatiedrempel en alarmdrempel opgenomen. De commissaris van de koning in de provincie is verantwoordelijk om actie te ondernemen als een informatie- of alarmdrempel is overschreden.


blad 7 van 60

1.2

Meetlocaties

In 2013 bestond het DCMR meetnet uit 13 meetstations voor continue metingen en 9 locaties voor niet-automatische metingen. Het RIVM exploiteerde 7 meetstations in de Rijnmond en directe omgeving. Op twee stations voeren zowel de DCMR als het RIVM metingen uit. Het gaat om de locaties Statenweg/Bentinckplein in Rotterdam centrum en Berghaven/Cruquiusweg in Hoek van Holland. In Figuur 1.1 zijn de automatische meetlocaties van de DCMR in het groen afgebeeld. De blauwe locaties zijn de RIVM stations. Op de paarse locaties wordt zowel door de DCMR als RIVM gemeten.

Figuur 1.1 Meetlocaties van DCMR en RIVM in Rijnmond en omgeving in 2013.

blad 8 van 60


Op grond van de meetlocatie worden meetpunten in verschillende categorieën verdeeld. Over het algemeen worden meetpunten onderverdeeld in: verkeersbelaste stations, straatstations, stadsachtergrondstations en achtergrondstations. In Tabel 1.1 toont het overzicht van alle stations in het Rijnmondgebied en de gemeten componenten.

RIVM meetpunten 418 Schiedamsevest 433 Vlaardingen 448 Bentinckplein

S V V

X X

X X X X

X X X X X X

X X X X

X X X X

X X X

X X X

X X X

X X X

X

X

X

X

X

ND

X

FG

X

X

X

X X X X

X

X X

X

FL

X

PAK

BTEX

ZM

X

ZR

SO2

CO

X

TSP

X X

O3

R R R R S R R I V I S S V S V V V V S S S

Bergambacht Korendijk Nieuwkoop Westvoorne Hoek van Holland Vlaardingen ZB Vlaardingen DP Markweg Botlek (A15) Botlek Hoogvliet Pernis Pleinweg Zwartewaalstraat Ridderkerk (A16) Overschie (A13) Vasteland Statenweg Schiedam Maassluis HvH Berghaven

NOX

470 471 472 473 474 477 478 482 483 484 485 486 487 488 489 491 492 493 494 495 496

PMX

Meetpunten

Type

Tabel 1.1. Overzicht meetpunten en gemeten stoffen.

X X

X X

X X

X

X X

X

X X

X X

X

X X X

X

X

X X

Uitleg afkortingen componenten PMx

= fijnstof

TSP

= totaal stof

BTEX

= benzeen, tolueen, ethylbenzeen & xyleen

NOx

= stikstofoxiden

ZR

= zwarte rook

SO2

= zwaveldioxide

O3

= ozon

FL

= Fluor in lucht

CO

= koolmonoxide

FG

= Fluor in gras

ND

= natte depositie

ZM

= Zware metalen

Uitleg type station S

= stadsachtergond

V

= Verkeer

I

= Industrie

R

= Regionaal


blad 9 van 60

2 Het weer in 2013 De luchtkwaliteit is van veel factoren afhankelijk. Naast de uitstoot van industrie en verkeer hebben de weersomstandigheden ook een belangrijke invloed op de luchtkwaliteit. Bij stabiel, droog weer bijvoorbeeld verplaatst de verontreinigde lucht zich minder snel, waardoor hogere concentraties worden gemeten. Bij inversie kunnen hoge concentraties optreden doordat de menghoogte laag is. In dit hoofdstuk worden de meteorologische omstandigheden van 2013 beschreven en vergeleken met wat normaal1 is voor de tijd van het jaar. Voor de beschrijving van de weersomstandigheden is gebruik gemaakt van de gegevens van het KNMI station Rotterdam The Hague Airport.

2.1

Temperatuur

Het jaargemiddelde op station Rotterdam The Hague Airport is uitgekomen op 9,9 °C. Dit is iets lager dan het langjarig gemiddelde. Het jaar kende een koude start. De eerste helft van het jaar lag de maangemiddelde temperatuur onder het langjarige gemiddelde. Het jaar eindigde uiteindelijk aan de zachte kant. In Figuur 2.1 is een staafdiagram met de maandgemiddelden van 2011, 2012 en 2013 te zien. De blauwe lijn illustreert het langjarig gemiddelde.

20

Temperatuur in graden Celsius

18 16 14

2011

12 2012

10 8

2013 6 4

Normaal

December

November

Oktober

September

Augustus

Juli

Juni

Mei

April

Maart

Februari

0

Januari

2

Figuur 2.1 Maandgemiddelde temperatuur in 2011, 2012 en 2013.

1

Met normaal wordt bedoeld het langjarig gemiddelde over het tijdvak 1981-2010.

blad 10 van 60


Bron: KNMI

2.2

Neerslag

Met een totale neerslag van 871 mm tegen 856 normaal kende 2013 een aantal natte periodes. De herfstmaanden waren een stuk natter dan normaal. In Figuur 2.2 zijn de maandsommen van 2011, 2012 en 2013 uitgezet tegen de normale maandsommen.

200 180

Neerslagsom in mm

160 140

2011

120 2012

100 80

2013 60 40

Normaal

December

November

Oktober

September

Augustus

Juli

Juni

Mei

April

Maart

Februari

0

Januari

20

Bron: KNMI

Figuur 2.2 Maandsommen neerslag in 2011, 2012 en 2013.

2.3

Zonneschijn

2013 was een zonnig jaar. Het aantal zonuren bedroeg 1.714 tegen 1.624 normaal. Juli en augustus waren het zonnigst. November was met 45 zonuren het somberst. In Figuur 2.3 zijn de maandsommen van 2011, 2012 en 2013 uitgezet tegen de normale maandsommen.

20

Temperatuur in graden Celsius

18 16 14

2011

12 2012

10 8

2013 6 4

Normaal

December

November

Oktober

September

Augustus

Juli

Juni

Mei

April

Maart

Februari

0

Januari

2

Bron: KNMI

Figuur 2.3 Maandsommen zonuren in 2011, 2012 en 2013.


blad 11 van 60

3 Stikstofdioxide Stikstofdioxide (NO2) ontstaat bij verbrandingsprocessen. De belangrijkste bronnen zijn verkeer, industrie en energiecentrales. Hoge concentraties komen vooral voor langs drukke verkeerswegen. NO2 speelt ook een rol bij fotochemische luchtverontreiniging (smog). Onder invloed van zonlicht reageert NO2 met vluchtige organische koolwaterstoffen tot ozon (O3). Volgens de Wereldgezondheidsorganisatie (WHO, 2005) is langdurige blootstelling aan verhoogde NO2 concentraties in verband gebracht met verminderde longgroei bij kinderen, verlaagde weerstand en een verhoogde kans op bronchiale hyperreactiviteit bij COPD patiënten. Een kortdurende blootstelling aan NO2 concentraties hoger dan 200 µg/m3 is in verband gebracht met verhoogde kans op bronchiale hyperreactiviteit bij COPD patiënten. Slechts zeer hoge kortdurende NO2 concentraties beïnvloeden gezonde mensen.

3.1

Wetgeving

In de Wet milieubeheer zijn voor stikstofdioxide twee grenswaarden opgenomen. In Tabel 3.1 zijn de grenswaarden weergegeven. In Tabel 3.2 zijn de jaargemiddelden en het aantal maal dat het uurgemiddelde hoger was dan 200 µg/m3 van de meetstations weergegeven. Tabel 3.1 Grenswaarden stikstofdioxide in µg/m3. Grenswaarde Concentratie Opmerking Uurgemiddelde 200 Maximaal 18 overschrijdingen per kalenderjaar. Grenswaarde vanaf 2015. Jaargemiddelde 40 Grenswaarde vanaf 2015. Tabel 3.2 Jaargemiddelden en aantal maal uurgemiddelde hoger dan 200 µg/m3. Station Gemiddelde (µg/m3) Aantal > 200 µg/m3 Schiedam 34,4 0 Hoogvliet 30,8 0 Maassluis 31,8 0 Overschie 43,0 0 Ridderkerk 38,7 0 Statenweg 43,8 1 Berghaven 29,1 0 Pernis 34,9 0 Pleinweg 42,4 0 Zwartewaalstraat 29,0 0 Botlek_A15 49,1 0 Rotterdam (RIVM) 32,1 0 Vlaardingen (RIVM) 36,7 2 Stadsachtergrondstations2 31,5 0 Verkeerstations3 42,0 0

In 2013 is op de stations Overschie, Statenweg, Botlek en Pleinweg de grenswaarde voor het jaargemiddelde overschreden. De grenswaarde voor het uurgemiddelde is nergens overschreden. In bijlage 1 zijn voor stikstofdioxide de Real Time Urbis (RTU) concentraties in het Rijnmondgebied weergeven. Dit zijn gemodelleerde concentraties op basis van stikstofdioxide metingen. 2

Het stadsachtergrondgemiddelde is gebaseerd op de meetstations Schiedam, Hoogvliet, Maassluis en Zwartewaalstraat.

3

Het verkeersgemiddelde is gebaseerd op de meetstations Overschie, Statenweg, Ridderkerk en Pleinweg.

blad 12 van 60


3.2

Monitoringstool

Naast metingen, worden elk jaar door het Nationaal Samenwerkingsprogramma Luchtkwaliteit (NSL) gemodelleerde NO2 en PM10 concentraties gepresenteerd. Het NSL is een samenwerkingsverband van de Rijksoverheid en een reeks regionale en lokale overheden om de luchtkwaliteit te verbeteren. Dit mede omdat er in 2015 nieuwe grenswaarden voor NO2 van kracht zullen worden. In de monitoringstool wordt de invloed van maatregelen en projecten meegenomen om te voorspellen hoe de luchtkwaliteit zich in de toekomst zal ontwikkelen. Luchtkwaliteitoverzichten en projecties zijn op het internet te vinden (http://www.nsl-monitoring.nl/). In bijlage 4 is een overzicht te vinden van de gemodelleerde NO2 concentraties in het Rijnmondgebied en Rotterdam in 2012.

3.3

Trend jaargemiddelde

In 1973 is gestart met NO2 metingen in het Rijnmondgebied. In onderstaand figuur is het verloop van het jaargemiddelde voor de stadsachtergrond- en de verkeerstations afgebeeld. De afbeelding laat voor beide stationstypes een dalende trend zien. De trend op de verkeerstations is sterker dan op de stadsachtergrondstations.

Stikstofdioxide (NO2) in het Rijnmondgebied

70

60

Concentratie in µg/m

3

50

40 Stadsachtergrond Verkeer

30

20

10

0 1973

1978

1983

1988

1993

1998

2003

2008

2013 Bron: DCMR

Figuur 3.1 Trend NO2 jaargemiddelde in het Rijnmondgebied.


blad 13 van 60

4 Fijn stof Fijn stof is een fysisch-chemisch mengsel. Het bestaat zowel uit primair geëmitteerde als secundair gevormde componenten van natuurlijke en antropogene oorsprong (Bijv. roet, geologisch en biologisch materiaal) en heeft een diverse samenstelling (bodemstof, zeezout, zware metalen, sulfaat, nitraat, ammonium, organische koolstof, PAK, dioxine enz.). De belangrijkste bronnen zijn de sectoren verkeer en vervoer, industrie en land- en bosbouw. De fijnstofconcentraties in Nederland zijn opgebouwd uit achtergrondconcentraties en lokale bronnen. Het grootste deel van de achtergrondconcentraties is van natuurlijke oorsprong of komt uit het buitenland. Bovenop de achtergrondconcentraties komt de lokale bijdrage. In dichtbevolkte gebieden kan dit leiden tot hoge concentraties. Blootstelling aan fijn stof beïnvloedt voornamelijk de ademhaling en de cardiovasculaire systemen [1]. Doordat de deeltjes klein zijn kunnen ze diep in de longen doordringen. Dit zorgt voor een afname van de longcapaciteit. Vooral kwetsbare groepen, zoals COPD patiënten, ouderen en kinderen, ondervinden last van hoge fijnstofconcentraties. De bekendste fijnstofcomponenten zijn PM10 en PM2,5 (fijn stof waarvan de gemiddelde diameter kleiner is dan respectievelijk 10 en 2,5 micrometer). Het vermoeden bestaat dat de nadelige effecten op de gezondheid vooral door de kleinste deeltjes worden veroorzaakt.

4.1

Wetgeving

In de Wet milieubeheer zijn voor PM10 twee grenswaarden opgenomen. Eén voor het jaargemiddelde en één voor het daggemiddelde. Voor PM2,5 is er alleen een jaargemiddelde. In Tabel 4.1 zijn de grenswaarden voor fijn stof weergegeven. Tabel 4.1 Grenswaarden fijn stof in µg/m3. Grenswaarde Concentratie PM10 Jaargemiddelde 40 Daggemiddelde 50 PM2,5 Jaargemiddelde 25 Jaargemiddelde 20

Opmerking Grenswaarde. Mag maximaal 35 dagen per jaar worden overschreden. Grenswaarde geldig vanaf 2015. Streefwaarde moet worden bereikt in 2020.

In Tabel 4.2 zijn de PM10 en PM2.5 jaargemiddelden weergegeven en het aantal dagen dat het PM10 daggemiddelde hoger was dan 50 µg/m3.

blad 14 van 60


Tabel 4.2 Jaargemiddelden PM10 en PM2.5 en aantal maal daggemiddelde PM10 hoger dan 50 µg/m3. Meetstation Gemiddelde PM10 Aantal dagen dagGemiddelde PM2,5 (µg/m3) gemiddelde PM10 (µg/m3) > 50 Schiedam 20,0 7 14,8 Hoogvliet 22,7 9 14,5 Maassluis 20,0 6 13,3 Overschie 22,9 8 14,5 Ridderkerk 22,8 10 15,3 Statenweg 24,6 12 Berghaven 25,9 12 13,4 Pleinweg 26,7 14 16,7 Zwartewaalstraat 20,3 5 13,4 Botlek_A15 32,3 38 Markweg 26,0 12 14,1 Rotterdam (RIVM) 21,4 9 Vlaardingen (RIVM) 22,0 9 4 Stadsachtergrondstations 20,8 8 14,0 5 Verkeerstations 24,4 7 15,5

In 2013 is op geen van de stations de grenswaarde voor het PM10 jaargemiddelde overschreden. Op station Botlek (A15) is de grenswaarde voor het PM10 daggemiddelde overschreden. Op de overige stations is de grenswaarde voor het PM10 daggemiddelde niet overschreden. In 2013 is zowel de grenswaarde als de streefwaarde voor PM2,5 op geen van de stations overschreden. In bijlage 2 zijn voor fijn stof (PM10) de Real Time Urbis (RTU) concentraties in het Rijnmondgebied weergeven. Dit zijn gemodelleerde concentraties op basis van fijnstofmetingen.

4.2

Monitoringstool

Naast metingen, worden elk jaar door het Nationaal Samenwerkingsprogramma Luchtkwaliteit (NSL) gemodelleerde NO2 en PM10 concentraties gepresenteerd. Het NSL is een samenwerkingsverband van de Rijksoverheid en een reeks regionale en lokale overheden om de luchtkwaliteit te verbeteren. Dit mede omdat er in 2015 nieuwe grenswaarden voor NO2 van kracht zullen worden. In de monitoringstool word de invloed van maatregelen en projecten meegenomen om te voorspellen hoe de luchtkwaliteit zich in de toekomst zal ontwikkelen. Luchtkwaliteit overzichten en projecties zijn op het internet te vinden (http://www.nsl-monitoring.nl/). In bijlage 4 is een overzicht te vinden van de gemodelleerde PM10 concentraties in Rotterdam in 2012.

4

Het stadsachtergrondgemiddelde is gebaseerd op de meetstations Schiedam, Hoogvliet, Maassluis en Zwartewaalstraat.

5

Het verkeersgemiddelde is gebaseerd op de meetstations Overschie, Statenweg en Ridderkerk en Pleinweg.


blad 15 van 60

4.3


Sinds 2003 meet de DCMR PM10 in het Rijnmondgebied. Om een langjarig beeld te laten zien zijn voor de stadsachtergrond in een trendgrafiek de concentraties van het RIVM station Rotterdam-Schiedamseweg afgebeeld. Voor de trend op de verkeerstations geldt het gemiddelde van de stations Overschie, Ridderkerk, Statenweg en Pleinweg. Uit de figuur blijkt dat de grenswaarde voor het jaargemiddelde sinds begin van de metingen niet is overschreden. Het verschil tussen de stadsachtergond en verkeerslocaties is door de jaren heen steeds kleiner geworden.

Fijn Stof (PM10) in het Rijnmondgebied

45 40


3

35 30 25

Stadsachtergrond Verkeer

20 15 10 5 0 1997

1999

2001

2003

2005

2007

2009

2011

2013 Bron: DCMR

Figuur 4.1 Trend PM10 jaargemiddelde in het Rijnmondgebied.

.

blad 16 van 60


5 Zwarte rook Zwarte rook is een algemene term voor deeltjes die gevormd worden bij de onvolledige verbranding van fossiele brandstoffen (bijv. houtkachels) en overige koolwaterstoffen. De deeltjes hebben een diameter kleiner dan 2,5 micrometer. De emissie van zwarte rook vindt in Nederland voornamelijk plaats door wegverkeer (met name vrachtverkeer), scheepvaart en industrie. Zwarterookmetingen afkomstig van het landelijke meetnet laten zien dat concentraties het hoogst zijn in stedelijke en verkeerrijke gebieden [2]. Zwarterookdeeltjes kunnen diep in de longen doordringen. Net als fijn stof leidt het tot een afname van de longcapaciteit, een grotere kans op longaandoeningen en een kortere levensverwachting. Hoewel een daling van zwarterookconcentraties niet per se leidt tot een significante daling van fijnstofconcentraties, is dit vanuit gezondheidskundig oogpunt wel van belang. Ook speelt zwarte rook een significante rol bij klimaatverandering.

5.1

Elemental Carbon/Black Carbon/Roet

Vanaf eind jaren 1960 tot 2007 is de concentratie zwarte rook bepaald volgens de zogenaamde OESO6 methode. Met deze handmatige methode werd de te bemonsteren lucht door een filter gezogen. Met lichtreflectie werd de zwarting bepaald. Sinds 2007 maakt de DCMR gebruik van een automatische methode. Deze methode bepaalt de concentratie Black Carbon (BC)/Elemental Carbon (EC). Dit wordt ook wel aangeduid als roet. Roet in zijn meest pure vorm is een ongevaarlijke stof. In de lucht is het een goede indicator voor verbrandingsproducten die wel gezondheidsrelevant zijn. Roetdeeltjes zijn kleiner dan fijn stof en kunnen daardoor dieper in de longen doordringen. De schadelijke deeltjes aan het roet uit het verbrandingsproces veroorzaken gezondheidsschade. [7] De ‘oude’ zwarte rook was een indicator voor het (grovere) kolenstof. Roet blijkt nu een goede indicator voor verkeersemissies. Dit feit heeft geleid tot hernieuwde aandacht voor zwarte rook. Momenteel is er bestuurlijke interesse om roet als indicator te gebruiker om het effect van verkeersmaatregelen te meten. De BC/EC/roet concentraties zijn lager dan de ‘oude’ zwarte rookconcentraties. Er zijn nog geen wettelijke grenswaarden. In Europa wordt er wel over gesproken. In Tabel 5.1 zijn de jaargemiddelde BC concentraties in het Rijnmondgebied voor 2013 weergegeven. Tabel 5.1 Jaargemiddelden Black Carbon (roet) in µg/m3. Meetstation Schiedam Overschie Berghaven Pleinweg Zwartewaalstraat Botlek_A15 Vasteland Stadsachtergrondstations7 Verkeerstations8

Gemiddelde (µg/m3) 1,4 2,0 1,0 2,5 1,2 2,4 1,7 1,4 2,3

6

Organisatie voor Economische Samenwerking en Ontwikkeling

7

Het stadsachtergrondgemiddelde is gebaseerd op de meetstations Schiedam, Vasteland en Zwartewaalstraat.

8

Het verkeersgemiddelde is gebaseerd op de meetstations Overschie, Pleinweg en Botlek_A15.


blad 17 van 60

5.2 5.2.1

Trend jaargemiddelde Black Carbon

Sinds 2007 wordt in het Rijnmondgebied de concentraties Black Carbon gemeten. In eerste instantie werd de Black Carbon op hetzelfde stadsachtergrondstation gemeten waar ook volgens de OESO methode zwarte rook werd gemeten. In 2010 is de DCMR ook begonnen met het meten van de Black Carbon concentraties op verkeerstations. In Figuur 5.1 is de trend vanaf 2007 weergegeven. Uit de figuur wordt duidelijk dat er sinds het begin van de metingen sprake is van een dalende trend.

Black Carbon in het Rijnmondgebied

5


3

4

3 Stadsachtergrond Verkeer

2

1

0 2007

2008

2009

2010

2011

2012

2013 Bron: DCMR

Figuur 5.1 Trend black carbon gemiddelde in het Rijnmondgebied.

5.2.2

Zwarte rook

Uit onderzoek is gebleken dat er een sterke correlatie tussen de oude en nieuwe meetmethode is. Met een omrekenformule kunnen de Black Carbon concentraties worden omgerekend naar de ‘oude’ zwarte rookconcentraties. In Figuur 5.2 is het verloop van het zwarte rook jaargemiddelde voor de stadsachtergrondstations Schiedam en Vasteland afgebeeld. Vanaf 2007 gaat het om ‘omgerekende’ zwarte rook gemiddelden. De figuur laat zien dat de concentraties een dalende trend vertonen.

blad 18 van 60


Zwarte Rook in het Rijnmondgebied

40 35


3

30 25 20 15 10 5 0 1970

1975

1980

1985

1990

1995

2000

2005

2010 Bron: DCMR

Figuur 5.2 Trend zwarte rook gemiddelde in het Rijnmondgebied.


blad 19 van 60

6 Vluchtige organische stoffen Vluchtige organische stoffen (VOS) worden gedefinieerd als koolwaterstoffen die verdampen bij kamertemperatuur. VOS dragen bij aan de smogvorming. Onder invloed van zonlicht en hoge temperaturen zijn ze samen met de stikstofoxiden verantwoordelijk voor de vorming van ozon. De effecten voor de gezondheid zijn afhankelijk van de soort stof en variëren van geurhinder en irritatie tot een vermindering van de longcapaciteit. Sommige VOS hebben kankerverwekkende eigenschappen. De voornaamste bronnen zijn de verbranding of verdamping van brandstoffen of de verdamping van oplosmiddelen. Verantwoordelijk voor de uitstoot zijn wegverkeer, tankstations, industriële productieprocessen, raffinaderijen, verdamping van oplosmiddelen, gebouwenverwarming en gasdistributie.

6.1

Wetgeving

In de Wet milieubeheer is een grenswaarde voor benzeen opgenomen. Voor de overige vluchtige koolwaterstoffen zijn er geen grenswaarden opgesteld. In Tabel 6.1 is de grenswaarde voor benzeen weergegeven. In Tabel 6.2 zijn voor de verschillende stations de jaargemiddelden van 2013 voor benzeen en tolueen weergegeven. Naast benzeen en tolueen worden ook andere VOS gemeten (waaronder ethylbenzeen en xyleen). De metingen zijn echter indicatief en niet in deze rapportage opgenomen. Tabel 6.1 Grenswaarde benzeen in µg/m3. Grenswaarde Concentratie Opmerking Jaargemiddelde Jaargemiddelde

5 1

Grenswaarde Streefwaarde

Tabel 6.2 Jaargemiddelden benzeen en tolueen in 2013 in µg/m3. Meetstation Benzeen Schiedam 1,0 Hoogvliet 0,6 Maassluis 1,0 Berghaven 0,6 9 Botlek_A15 1,4 Rijnmond10 0,9

Tolueen 1,9 1,5 1,4 0,8 2,8 1,6

De tabel laat zien dat de grenswaarde voor benzeen nergens is overschreden. De streefwaarde is op station Botlek A15 overschreden.

9

De meetreeks voldoet niet aan de criteria ten aanzien van aggregatie van meetdata. De jaargemiddelden zijn indicatief.

10

Het Rijnmondgemiddelde is gebaseerd op de meetstations Schiedam, Hoogvliet en Maassluis.

blad 20 van 60


6.2


In 1990 is gestart met benzeenmetingen in het Rijnmondgebied. In Figuur 6.1 is het verloop van het jaargemiddelde afgebeeld. De figuur laat vanaf het begin van de metingen een dalende trend zien.

Benzeen (C6H6) in het Rijnmondgebied

10 9 8


3

7 6 5 4 3 2 1 0 1990

1994

1998

2002

2006

2010 Bron: DCMR

Figuur 6.1 Trendgrafiek benzeen in µg/m3.


blad 21 van 60

7 Ozon Ozon (O3) wordt niet direct in de lucht geëmitteerd. Ozon word gevormd uit een chemische reactie tussen stikstofoxiden (NOx) in aanwezigheid van zonlicht. De aanwezigheid van vluchtige organische stoffen (VOS) draagt bij aan de vorming van ozon. Hoewel het dezelfde chemische structuur heeft, is het afhankelijk van de plaats of het ozon goed of slecht is. “Goede” O3 komt van nature op 15 tot 50 km hoogte in de stratosfeer voor en vormt een laag die het leven op aarde beschermt tegen schadelijke zonnestralen. In de lagere atmosfeer aanwezige O3 wordt als “slecht” beschouwd, omdat het o.a. irriterend werkt op ogen en slijmvliezen. De sectoren verkeer en industrie zijn de grootste NOx bronnen. Maar ook natuurlijke bronnen zorgen voor ozonvorming. Zonlicht en warm stabiel weer zorgen voor hoge en schadelijke O3 concentraties op leefniveau. Daarom is O3 in de zomer een vervuilende component. In het landelijk gebied zijn de O3 concentraties verhoudingsgewijs iets hoger. Dit komt door lagere NO emissies, waardoor O3 nauwelijks wordt afgebroken.

7.1

Wetgeving

De normen voor ozon zijn vastgelegd in de derde Europese dochterrichtlijn voor luchtkwaliteit [3]. Het gaat om een informatiedrempel, alarmdrempel en grenswaarde ter bescherming van de gezondheid. De derde dochterrichtlijn is opgenomen in de Wet milieubeheer. In de volgende paragrafen wordt per grenswaarde een uitleg gegeven met daaraan gekoppeld de gegevens uit 2013. 7.1.1

Informatiedrempel

De informatiedrempel is een niveau waarboven kortstondige blootstelling een gezondheidsrisico inhoudt voor bijzonder gevoelige bevolkingsgroepen. Op Teletekst pagina 711 is deze informatie terug te vinden en deze wordt aangeleverd door het RIVM. De informatiedrempel wordt overschreden bij een uurgemiddelde hoger dan 180 µg/m3. In het jaarverslag moet voor elke dag dat de informatiedrempel is overschreden de datum, de overschrijdingsduur en het uurmaximum worden vermeld. Voor de maanden april tot en met september moet het uurmaximum per maand worden vermeld. In Tabel 7.1 en Tabel 7.2 zijn de gegevens weergegeven. Tabel 7.1 Aantal overschrijdingen informatiedrempel ozon in 2013. Meetstation Datum Aantal uren >180 Schiedam Statenweg

22-07-2013 22-07-2013

Hoogste waarde (µg/m3)

2 3

183 208

Tabel 7.2 Maximumwaarde (µg/m3) in groeiseizoen 2013. Meetstation

April

Mei

Juni

Juli

Augustus

September

Schiedam Hoogvliet Maassluis Ridderkerk Statenweg

98,7 105,1 108,2 104,3 102,5 115,8

111,9 108,3 113,5 116,8 107,7 114,2

118,8 118,2 119,5 130,1 125,1 124,6

182,7 175,0 137,2 208,2 166,2 142,8

164,6 171,8 143,9 125,8 144,6 143,7

131,8 138,9 118,2 98,0 111,4 114,2

103,9 104,5

107,7 117,4

131,9 123,1

207,7 145,4

178,4 148,0

129,6 138,3

Berghaven Rotterdam (RIVM) Vlaardingen (RIVM)

blad 22 van 60


7.1.2

Alarmdrempel

De alarmdrempel is een niveau waarboven kortstondige blootstelling een gezondheidsrisico voor de gehele bevolking inhoudt. De bevolking wordt door het RIVM over de overschrijding van de alarmdrempel geïnformeerd. De alarmdrempel is overschreden als het uurgemiddelde drie uur achter elkaar hoger is dan 240 µg/m3. In het jaarverslag moet voor elke dag dat de alarmdrempel is overschreden de datum, de overschrijdingsduur en het uurmaximum worden vermeld. In 2012 is op geen van de stations een uurgemiddelde hoger dan 240 µg/m3 gemeten. De alarmdrempel is nergens overschreden. 7.1.3

Bescherming van de gezondheid

Voor de bescherming van de gezondheid gelden er twee waarden: de richtwaarde en de langetermijndoelstelling. De richtwaarde is vastgesteld om schadelijke effecten voor de gezondheid van de mens en/of het milieu in zijn geheel op lange termijn te vermijden. De richtwaarde is een maximum 8-uurgemiddelde van 120 µg/m3 per dag, waarbij geldt dat deze gemiddeld over drie jaar op maximaal vijfentwintig dagen per kalenderjaar mag worden overschreden. Bij de langetermijndoelstelling mag het hoogste 8-uurgemiddelde per dag nooit hoger zijn dan 120 µg/m3. De richtdatum voor deze doelstelling is 2020. In Tabel 7.3 is per meetstation het aantal dagen weergegeven waarop het hoogste 8-uurgemiddelde hoger was dan 120 µg/m3. Tabel 7.3 Aantal dagen in 2011, 2012 en 2013 met 8-uurgemiddelde ozon hoger dan 120 µg/m3. Meetstation 2011 2012 2013 Driejaargemiddelde Schiedam Hoogvliet Maassluis Ridderkerk

8 9 6 5

7 6 7 4

3 1 0 3

6 5 4 4

Statenweg

0

4

1

2

Berghaven

2

6

2

3

Rotterdam (RIVM)

0

8

4

4

Vlaardingen (RIVM)

5

3

2

3

In 2013 is op geen van de meetstations de richtwaarde overschreden. De langetermijndoelstelling is wel overschreden.


blad 23 van 60

7.2


In 1972 is gestart met ozonmetingen in het Rijnmondgebied. In Figuur 7.1 is het verloop van het jaargemiddelde afgebeeld. De afbeelding laat sinds begin jaren ’90 een stijgende trend zien.

Ozon (O3) in het Rijnmondgebied

50 45 40


3

35 30 Stadsachtergrond Verkeer

25 20 15 10 5 0 1972

1977

1982

1987

1992

1997

2002

2007

2012 Bron: DCMR

Figuur 7.1 Trend grafiek ozon in µg/m3

blad 24 van 60


8 Smog Smog is een tijdelijk verhoogde verontreinigde omgevingslucht met nadelige gevolgen voor de gezondheid. De stoffen die gelden als de belangrijkste indicatoren zijn zwaveldioxide, stikstofdioxide, ozon en fijn stof. De ernst van een smogsituatie wordt gerelateerd aan luchtkwaliteitnormen die door de EU of op nationaal niveau zijn vastgesteld om aan te geven welke concentraties luchtverontreiniging voor mens (en milieu) acceptabel geacht worden. In Nederland is de Smogregeling van kracht. Deze combineert drie uitgangspunten: 1. Voldoen aan de verplichtingen die voortvloeien uit de EU-regelgeving; 2. Gebaseerd zijn op de huidige wetenschappelijke inzichten met betrekking tot gezondheidseffecten; 3. Bereiken van een zo uniform mogelijke en eenvoudige indeling in smogsituaties; In de regeling zijn grenswaarden opgesteld voor zwaveldioxide, stikstofdioxide, ozon en fijn stof. Het belangrijkste doel van de regeling is het geven van voorlichting. Voor fijn stof gaat het om het daggemiddelde. Voor de andere componenten gaat het om het uurgemiddelde.

8.1

Smogklassen

Er worden drie smogklassen onderscheiden: 1. Geen of geringe smog: er kan sprake zijn van gezondheidsklachten in een beperkt aantal individuele gevallen; 2. Matige smog: met name gevoelige mensen, zoals mensen met aandoeningen aan de luchtwegen, mensen met hart- en vaatziekten en mensen die zich zwaar inspannen in de buitenlucht zullen nadelige effecten kunnen ondervinden; 3. Ernstige smog: de effecten genoemd bij matige smog zullen zich bij een groter deel van de bevolking voordoen. In Tabel 8.1 worden de smogklassen voor de verschillende componenten kort samengevat. Tabel 8.1 Smogklassen in µg/m3 volgens smogregeling. Component Gemiddelde Geen/ Geringe smog Ozon Uur < 180 Zwaveldioxide11 Uur < 350 Stikstofdioxide12 Uur < 200 Fijn stof (PM10) Dag < 50

8.2

Matige smog

Ernstige smog

180-240 350-500 200-400 50-200

> 240 > 500 > 400 > 200

Smog in 2013

Smogvorming is vaak gerelateerd aan de weersomstandigheden. Stabiel, droog en warm weer kan voor hoge concentraties zorgen. In Tabel 8.2 is per component de bijdrage aan matige en ernstige smog weergegeven. Smogdagen waren er vooral in de wintermaanden, veroorzaakt door hoge PM10 concentraties.

11

Bij ernstige smog geldt een overschrijding van het uurgemiddelde gedurende drie opeenvolgende uren.

12

Zelfde als vorige voetnoot.


blad 25 van 60

Tabel 8.2 Per component de bijdrage (in aantal dagen) aan matige en ernstige smog 2013. Meetstation Schiedam Hoogvliet Maassluis Overschie Ridderkerk Statenweg Pernis Botlek Pleinweg Zwartewaalstraat Berghaven Rotterdam (RIVM) Vlaardingen (RIVM)

NO2 0 0 0 0 0 1 0 0 0 0 0 0 0

Matige smog SO2 O3 0 2 0 0 0 0 0 3 0 0 0 0 4 0

PM10 7 9 6 8 10 12 14 5 12 8 13

NO2 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0

Ernstige smog SO2 O3 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0

PM10 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0

Voor 2013 was er gedurende 25 dagen sprake van matige smog. Ernstige smog kwam niet voor.

blad 26 van 60


9 Zwaveldioxide Zwaveldioxide (SO2) ontstaat overwegend als ongewenst bijproduct bij de verbranding van zwavelhoudende, fossiele brandstoffen, zoals olie en steenkool. Ook bij verscheidene industriële processen als ijzer- en staalproductie, celluloseproductie en aardolieverwerking komt SO2 vrij. In de atmosfeer reageert SO2 met waterdamp naar bijvoorbeeld zwavelzuren, sulfiet (SO3) en sulfaat (SO4). Ook komt SO2 uit natuurlijke bronnen, zoals vulkanische gassen en aardgas, voort. In de atmosfeer is 95% van de aanwezige SO2 afkomstig van niet-natuurlijke bronnen. Blootstelling aan hoge SO2 concentraties kan al direct tot gezondheidseffecten leiden [4]. De gezondheidseffecten bij blootstelling aan hoge SO2 concentraties zijn ademhalingsproblemen, verandering van de longfunctie en hartklachten. Mensen met COPD of een chronische long- of hartziekte zijn zeer gevoelig voor SO2. Ook beschadigt het bomen en gewassen. 35 jaar geleden was SO2 ook de belangrijkste bron voor smog. In de loop van de jaren zijn de SO2 concentraties sterk afgenomen. SO2 speelt een rol in de vorming van fijn stof. Het verder verlagen van de uitstoot, bijvoorbeeld door de nieuwe eisen aan het maximum zwavelgehalte van scheepsbrandstof blijft van belang.

9.1

Wet milieubeheer

In de Wet milieubeer zijn voor zwaveldioxide drie grenswaarden opgenomen. In Tabel 9.1 zijn de grenswaarden weergegeven. Tabel 9.1 Grenswaarden zwaveldioxide in µg/m3. Grenswaarde Concentratie Opmerking Uurgemiddelde 350 Maximaal 24 overschrijdingen per jaar. Daggemiddelde 125 Maximaal 3 overschrijdingen per jaar. Alarmdrempel 500 Overschrijding van grenswaarde bij 3 opeenvolgende uren.

Op geen van de stations zijn in 2013 de grenswaarden overschreden.

9.2

Sterke daling SO2 concentraties

In 1969 is gestart met het automatisch meten van SO2. Het zogenaamde waarschuwingsmeetnet bestond uit 34 locaties. Vanwege de sterk gedaalde concentraties is in de loop van de jaren het aantal locaties afgenomen. In 2010 is op zeven locaties gemeten. In Figuur 9.1 is het verloop van de SO2 concentraties van de afgelopen veertig jaar afgebeeld. De figuur laat sinds het begin van de metingen een dalende trend laat zien. Tussen 1995 en 2006 schommelde het jaargemiddelde rond de 13 µg/m3. De laatste zeven jaar is een verdere daling ingezet en is het gemiddelde gehalveerd. In 2011 bedroeg de jaargemiddelde concentratie in het Rijnmondgebied 6,9 µg/m3. De dalende trend is de laatste drie jaar heel duidelijk te zien. De daling komt overeen met de emissiereductie van de Nederlandse raffinaderijen en de internationale scheepvaart. Bij de raffinaderijen was de afname het gevolg van een emissieplafond dat sinds 2010 van kracht is. De emissiereductie bij zeescheepvaart komt door nieuwe regelgeving voor het zwavelgehalte in brandstof [5].


blad 27 van 60

Zwaveldioxide (SO2) in het Rijnmondgebied

90 80


3

70 60 50 C

40 30 20 10 0 1970

1975

1980

1985

1990

1995

2000

2005

2010 Bron: DCMR

Figuur 9.1 Trend SO2 jaargemiddelde in het Rijnmondgebied.

blad 28 van 60


10 Koolmonoxide Koolmonoxide (CO) ontstaat bij onvolledige verbranding van koolstofhoudende stoffen als gas, hout, olie, benzine en steenkool. Voornaamste bron is het wegverkeer. Door de invoering van de driewegkatalysator in personenwagens is de concentratie koolmonoxide in de lucht de laatste jaren afgenomen. Hoge CO concentraties kunnen de zuurstofvoorziening in het lichaam negatief beïnvloeden. Het reageert met hemoglobine in het bloed en vermindert hierdoor de transportcapaciteit van zuurstof in het bloed. Bij hoge niveaus koolmonoxide in het bloed bestaan er risico’s voor oudere mensen met hartklachten en zwangere vrouwen.

10.1 Wetgeving In de Wet milieubeheer is voor koolmonoxide een grenswaarde opgenomen. In Tabel 10.1 staat de grenswaarde. Tabel 10.1 Grenswaarden koolmonoxide in µg/m3. Grenswaarde Hoogste dagelijks 8-uurgemiddelde

Concentratie 10.000

De grenswaarde is op geen van de stations overschreden.

10.2 Trend jaargemiddelde In 1986 is het RIVM gestart met koolmonoxidemetingen in het Rijnmondgebied. In 2003 is koolmonoxide aan het DCMR meetnet toegevoegd. In onderstaande figuur is als indicatie voor de Rijnmond het jaargemiddelde op station Rotterdam Overschie afgebeeld.

Koolmonoxide (CO) in het Rijnmondgebied

700

600


3

500

400

300

200

100

0 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 Bron: RIVM

Figuur 10.1 Trend CO jaargemiddelde in het Rijnmondgebied.


blad 29 van 60

11 Totaal zwevend stof (TSP) Totaal zwevend stof (Total Suspended Particulates, TSP) omvat alle vaste en vloeibare deeltjes die in de lucht rondzweven. De deeltjes komen in de atmosfeer terecht door een natuurlijke oorzaak of menselijke activiteit. TSP bestaat in de praktijk uit deeltjes met een diameter tot 20 à 40 micrometer. Naast TSP wordt ook zogenaamd fijn stof onderscheiden. Uit onderzoek is gebleken dat 70-90% van het TSP bestaat uit fijn stof. De voornaamste menselijke bronnen zijn raffinaderijen, verkeer, open overslag. Natuurlijke bronnen zijn onder andere bodemstof, vulkanische as en opstuivend duinzand.

11.1 Wetgeving In de Wet milieubeheer zijn geen normen opgenomen voor TSP. In Tabel 11.1 zijn voor de verschillende stations de jaargemiddelden van 2013 weergegeven. Tabel 11.1 Jaargemiddelden TSP in 2013 in µg/m3. Meetstation Hoek van Holland Bergambacht Rotterdam Centrum Vlaardingen Rijnmond

Gemiddelde (µg/m3) 24,8 20,9 26,2 27,9 25,0

11.2 Trend jaargemiddelde In 1971 is gestart met TSP metingen in het Rijnmondgebied. In onderstaande figuur is het verloop van het jaargemiddelde afgebeeld. Sinds het begin van de metingen laten de jaargemiddelden een dalende trend zien.

Totaal stof (TSP) in het Rijnmondgebied

90 80


3

70 60 50 40 30 20 10 0 1971

1976

1981

1986

1991

1996

2001

2006

2011 Bron: DCMR

Figuur 11.1 Trend TSP jaargemiddelde in het Rijnmond gebied.

blad 30 van 60


12 Zware metalen Zware metalen bestaan uit een groep elementen met metaalachtige eigenschappen. Bekende metalen die schade kunnen toebrengen aan mens en/of milieu zijn arseen, cadmium, chroom, kwik, lood, koper, nikkel en zink. In het meetnet worden alleen de concentraties lood, cadmium, nikkel en arseen gemeten en daarnaast wordt ijzer gemeten. De meeste zware metalen komen van nature voor in de bodem, maar ook door menselijke activiteit worden zware metalen in het milieu gebracht. Verkeer en vervoer en de energiesector dragen het meeste bij aan de emissie van zware metalen naar de lucht. Zware metalen kunnen via de lucht zeer grote afstanden afleggen. Hoewel concentraties in de lucht laag zijn, kunnen zware metalen zich accumuleren in de biosfeer.

12.1 Wetgeving In de Wet milieubeheer zijn grenswaarden opgenomen voor arseen, nikkel, lood en cadmium. In Tabel 12.1 zijn de grens- en richtwaarden kort samengevat. In Tabel 12.2 zijn voor de meetstations de jaargemiddelden voor cadmium, lood, ijzer, arseen en nikkel weergegeven. Tabel 12.1 Grens- en richtwaarden voor arseen, nikkel, lood en cadmium in ng/m3. Component Concentratie Opmerking Arseen 6 Richtwaarde op basis van jaargemiddelde Nikkel 20 Richtwaarde op basis van jaargemiddelde Lood 500 Grenswaarde op basis van jaargemiddelde Cadmium 5 Richtwaarde op basis van jaargemiddelde Tabel 12.2 Jaargemiddelden in 2013 in ng/m3. Meetstation Cadmium IJzer Rotterdam Centrum 0,4 643 Vlaardingen 0,4 535

Lood 8,2 11,4

Arseen 1,1 1,3

Nikkel 3,7 8,3

Zowel de grenswaarde voor lood als de richtwaarde voor cadmium, arseen en nikkel zijn in 2013 niet overschreden. Voor het Provinciaal Integraal Meetnet Milieukwaliteit (PIMM) worden naast de bovengenoemde metalen op één locatie ook koper, molybdeen, chroom en vanadium gemeten. De resultaten staan in bijlage 6.

12.2 Trend jaargemiddelde Sinds begin jaren ’70 worden cadmium en lood in het Rijnmondgebied gemeten. In Figuur 12.1en Figuur 12.2 is het verloop van het jaargemiddelde lood en cadmium afgebeeld. Beide componenten laten sinds het begin van de metingen een dalende trend zien. De laatste 10 jaar dalen de concentraties nog heel licht.


blad 31 van 60

Lood (Pb) in het Rijnmondgebied

600

Concentratie in ng/m

3

500

400

300

200

100

0 1973

1978

1983

1988

1993

1998

2003

2008

2013 Bron: DCMR

Figuur 12.1 Trend lood jaargemiddelde in het Rijnmondgebied.

Cadmium (Cd) in het Rijnmondgebied

30


3

25

20

15

10

5

0 1972

1977

1982

1987

1992

1997

2002

2007

2012 Bron: DCMR

Figuur 12.2 Trend cadmium jaargemiddelde in het Rijnmondgebied.

blad 32 van 60


13 Polycyclische aromatische koolwaterstoffen Met polycyclische aromatische koolwaterstoffen (PAK) wordt een groep van enige honderden organische stoffen bedoeld. PAK zijn opgebouwd uit twee of meer benzeenringen. Ze ontstaan door onvolledige verbranding van koolstofhoudende stoffen, zoals hout en fossiele brandstoffen. PAK komen vrij in zowel de binnen- als de buitenlucht. In de binnenlucht ontstaan PAK vooral door verbrandingsprocessen, bijvoorbeeld open haard en tabaksrook. Bronnen van PAK in de buitenlucht zijn het verkeer en de industrie. Sommige PAK zijn carcinogeen. Voedsel is een grote bron van PAK (deze ontstaan voornamelijk als gevolg van het aanbranden van voedsel bij het koken). De EU hanteert een lijst van PAK stoffen waarvan bekend is dat zij schade toebrengen aan mens en/of milieu [6].

13.1 Wetgeving In de Wet milieubeheer is een richtwaarde voor benzo(a)pyreen (BaP) opgesteld. In Tabel 13.1 is de richtwaarde kort samengevat. In Tabel 13.2 zijn de jaargemiddelden van alle in het meetprogramma opgenomen PAK van 2012 opgesomd. Tabel 13.1 Richtwaarde voor benzo(a)pyreen in ng/m3. Grenswaarden Concentratie Opmerking Jaargemiddelde 1 Dit is de richtwaarde die in 2013 zoveel mogelijk moet worden bereikt. Tabel 13.2 Jaargemiddelden PAK in 2013 in ng/m3. Component Acenaftheen Acenaftyleen Anthraceen Benzo(a)anthraceen Benzo(a)pyreen Benzo(b)fluorantheen Benzo(ghi)peryleen Benzo(k)fluorantheen Chryseen Dibenz(ah)anthraceen Fenanthreen Fluoranteen Fluoreen Indeno(1,2,3,cd)pyreen Naftaleen Pyreen

Jaargemiddelde (ng/m3) 1.1 0.6 0.2 0.1 0.1 0.2 0.2 0.1 0.3 0.1 4.7 1.3 2.0 0.2 7.6 0.7

De richtwaarde voor benzo(a)pyreen is in 2013 niet overschreden.


blad 33 van 60

13.2 Trend jaargemiddelde In 1989 is gestart met PAK metingen in het Rijnmondgebied. In Figuur 13.1 is het verloop van het jaargemiddelde afgebeeld. De figuur laat zien dat sinds 1990 de grenswaarde niet meer is overschreden. De laatste vijf jaar schommelt het jaargemiddelde tussen 0,08 en 0,22 ng/m3. De oorzaak voor de schommelingen is onduidelijk.

Benzo(a)pyreen in het Rijnmondgebied

1.2


3

1.0

0.8

0.6

0.4

0.2

0.0 1989

1994

1999

2004

2009 Bron: DCMR

Figuur 13.1 Trend benzo(a)pyreen jaargemiddelde in het Rijnmondgebied.

blad 34 van 60


14 Fluor Fluor is de verzamelnaam voor verbindingen die fluor is aangegaan met een of meer componenten. De toxische effecten zijn afhankelijk van de ontstane verbinding. Hoe groter de oplosbaarheid van de verbinding, des te groter is de toxische werking. Fluor wordt door mensen voornamelijk via voedsel en water opgenomen. Langdurige blootstelling aan fluor bij mensen kan leiden tot botfluorose (WHO, 2000). In de jaren ’70 en ’80 kwamen problemen met fluoridenvergiftigingen bij het vee in het nieuws. Dit is later de Lickebaertaffaire gaan heten.

14.1 Fluor in lucht De Wet milieubeheer bevat geen normen voor fluor in lucht. Deze component wordt getoetst aan het Maximaal Toelaatbaar Risiconiveau (MTR) voor ecosystemen. In Tabel 14.1 zijn de normen kort samengevat. Tabel 14.1 MTR norm fluor in lucht in ng/m3. Grenswaarde Concentratie Daggemiddelde 300 Jaargemiddelde 50 Jaargemiddelde 0,5

Opmerking Dit is een maximumwaarde. Dit is een grenswaarde. Dit is de langetermijndoelstelling

De fluorconcentratie in lucht wordt bepaald met de zogenaamde kalkpapiermethode. De methode is geschikt om een indruk te krijgen van het belastingsniveau, de ruimtelijke verspreiding en de veranderingen in de tijd. Omrekenen naar luchtconcentraties is puur indicatief. De relatie tussen de gehalten in kalkpapier en in de lucht is erg onzeker. Het jaargemiddelde in 2013 was 43 ng/m3. De concentratie is indicatief. Er moet voorzichtig worden omgesprongen met het toetsen van de gemeten waarde aan de MTR norm.

14.2 Fluor in gras In Tabel 14.2 zijn de grenswaarden voor fluor in gras kort samengevat. Tabel 14.2 Grenswaarden fluor in gras. Grenswaarde Monster Tweemaandsgemiddelde Jaargemiddelde

Concentratie 55 mg/kg droge stof 45 mg/kg droge stof 30 mg/kg droge stof

Het jaargemiddelde voor fluor in gras in 2013 was 7,1 mg/kg droge stof en daarmee is de grenswaarde voor het jaargemiddelde niet overschreden.


blad 35 van 60

14.3 Trend In Figuur 14.1 is het verloop van het jaargemiddelde afgebeeld. De figuur laat een dalende trend zien. Ook is te zien dat de grenswaarde voor het jaargemiddelde sinds 1995 niet meer is overschreden.

Fluor (F) in gras in het Rijnmondgebied

200 180

Concentratie in mg/kg droge stof

160 140 120 100 80 60 40 20 0 1976

1981

1986

1991

1996

2001

2006

2011 Bron: DCMR

Figuur 14.1 Trend fluor in gras jaargemiddelde in het Rijnmondgebied.

blad 36 van 60


15 Natte depositie In samenwerking met de provincie Zuid-Holland exploiteert de DCMR Milieudienst Rijnmond een netwerk om de natte depositie van een aantal componenten te bepalen. De gemeten componenten van station Bergambacht zijn weergeven in Tabel 15.1. Op dit station worden alle componenten gemeten. De andere stations zijn Korendijkse Slikken, Nieuwkoop, Oostvoorne en Vlaardingen. Alle resultaten zijn terug te vinden in tabel XX en XXI in bijlage 5. Tabel 15.1 Gemeten componenten natte depositie op station Bergambacht. Component Gemiddelde Hoeveelheid pH Zuurgraad Geleidbaarheid Ammoniak als N Fluoride Chloride Nitraat als N Sulfaat Fosfaat als P Natrium Kalium Calcium IJzer Zink Arseen Cadmium Chroom Lood Mangaan Nikkel Vanadium Koper

816 6.58 0.80 2.51 0.71 0.01 3.19 0.49 1.49 0.08 1.96 0.13 0.29 5.41 4.68 0.40 0.05 1.43 0.80 0.25 0.42 0.40 4.75


Eenheid mm/jr pH mg/l mS/l mg/l mg/l mg/l mg/l mg/l mg/l mg/l mg/l mg/l mg/l μg/l μg/l μg/l μg/l μg/l μg/l μg/l μg/l μg/l

blad 37 van 60

16 Referentielijst [1]

World Health Organization; WHO Air quality guidelines for particulate matter, ozone, nitrogen dioxide and sulphur dioxide; Global update 2005; WHO/SDE/PHE/OEH/06.02

[2]

Bloemen, H.J.Th., van der Meulen, A., Mooibroek, D., Cassee, F.R., Monitoring Black Smoke?; RIVM Letter Report 863001004/2007

[3]

Official journal of the European communities; Council directive 1999/30/EC relating to limit values for sulphur dioxide, nitrogen dioxide and oxides of nitrogen, particulate matter and lead in ambient air. Official journal L163/41, 29.6.1999

[4]

World Health Organization; Air Quality Guidelines for Europe; 2nd edition, 2000; ISBN 9289013583

[5]

Velders, G.J.M., Snijder, A.M., Hoogerbrugge, R., Recent decreases in observed atmospheric concentrations of SO2 in the Netherlands in line with emission reductions, Atmospheric Environment, 2011.

[6]

European commission; Polycyclic Aromatic hydrocarbons (PAHs) Factsheet; 3rd edition; JRC 60146 – 2010

[7]

Janssen, N.A. et. al., Black carbon as an additional indicator of the adverse health effects of airborne particles compared with PM10 and PM2.5 ; Environmental Health Perspective, dec. 2011.

blad 38 van 60


¯

Legenda

NO2 in µg/m3 25-30 30-35 35-40

Real Time URBIS - Stikstofdioxide jaargemiddelde 2013 Projectnaam:

40-45 45-50 >50

Opdrachtgever: Model: Schaal:

Expertisecentrum

Postbus 843 3100 AV Schiedam Tel. 010-2468000 www.dcmr.nl

Topografie:

Status:

Disclaimer:

Lucht in cijfers 2013 Provincie Zuid Holland Real Time URBIS 1:175000 Formaat: A4L (c) Provincie Zuid-Holland

INDICATIEVE WEERGAVE

Datum: Kaartnr.:

Er kunnen geen rechten ontleend worden aan getoond kaartmateriaal. Disclaimer is als bijlage bijgevoegd.

21-03-2014 2014-EL-067/524

Bijlage:

1

¯

Legenda

PM10 in µg/m3 26.0-27.5 27.5-30.0 30.0-32.4

Real Time URBIS - Fijnstof (PM10) jaargemiddelde 2013 Projectnaam:

32.4-35.0 35.0-40.0 >40.0


Expertisecentrum


Topografie: Status:

Disclaimer:

Lucht in cijfers 2013 Provincie Zuid Holland Real Time URBIS 1:175000 Formaat: A4L (c) Provincie Zuid-Holland


Datum: Kaartnr.:


21-03-2014

2014-EL-067/525

Bijlage:

2

Bijlage 3 Disclaimer bij kaartmateriaal Het kaartmateriaal is uiterst zorgvuldig tot stand gebracht. De DCMR Milieudienst Rijnmond kan echter niet aansprakelijk worden gesteld voor de juistheid, volledigheid en actualiteit van het kaartmateriaal. De DCMR Milieudienst Rijnmond kan eveneens niet aansprakelijk worden gesteld voor consequenties van of eventuele schade ontstaan door direct of indirect gebruik van de inhoud van het kaartmateriaal. De kleuren die zijn gebruikt voor de afbeelding zijn gekozen om getoonde onderwerpen zo duidelijk mogelijk weer te geven maar vertegenwoordigen geen waardeoordeel, anders dan de (eventuele) waarden die zijn genoemd in de legenda. Niets van deze afbeelding mag worden verveelvoudigd en/of openbaar worden gemaakt door middel van druk, fotokopie, microfilm, elektronisch of op welke andere wijze ook en evenmin in een elektronisch informatiesysteem (retrieval system) worden opgeslagen zonder de voorafgaande schriftelijke toestemming van de DCMR Milieudienst Rijnmond. Verveelvoudiging van het kaartmateriaal voor eigen gebruik of intern gebruik is toegestaan. Aan het kaartmateriaal kunnen geen rechten worden ontleend. Verschaling van het kaartmateriaal is niet toegestaan en bij reproductie moeten schaalniveau en papierformaat gehandhaafd blijven. Als u meer gedetailleerde kaarten nodig hebt kunt u contact opnemen met de DCMR Milieudienst Rijnmond, zodat in overleg kan worden bepaald of dit mogelijk is.


blad 41 van 60

¯

NO2_2012 <36 .5

Resultaat NO2 2012 - NSL Monitoringstool 2013

36.5-38 .5

Projec tnaam:

38.5-40 .5

Opdrac htgever: Model:

40.5-42 .5

Sc haal:

>42 .5 Geen to etsing

Expertisecentrum Postbus 843 3100 AV Schiedam Tel. 010-2468000 www.dcmr.nl

NSL Monito ring 2013 Stadsregio Rotterdam Monitoringstool juli 2013 Formaat: 1:12 50 00 A3L

Datum :

Topografie:

TOP10 NL

Status :


Disc laimer:


Kaartnr.:

15-07-2013 2013-EL-117/465 Bijlage:

4A

¯

Resultaat NO2 2012 - NSL Monitoringstool 2013 Projectnaam:


Expertisecentrum


Topografie: Status:

Disclaimer:

NSL Monitoring 2013 Stadsregio Rotterdam Monitoringstool juli 2013 Formaat: 1:85000 A4L (c) Provincie Zuid-Holland


Datum: Kaartnr.:


15-07-2013 2013-EL-117/465

Bijlage:

4B

¯

Legenda

Geen toetsing

Monitoringstool PM10 in 2012 - Rijnmond Projec tnaam: Opdrac htgever: Model: Sc haal:

Geen knelpunt

Expertisecentrum Postbus 843 3100 AV Schiedam Tel. 010-2468000 www.dcmr.nl

NSL Monitorin g 2013 Stadsregio Rotterdam Monitoringstool juli 2013 A4L 1:175000 Formaat:

Datum :

Topografie:

(c) Provincie Zuid-Holland

Status :


Disc laimer:


Kaartnr.:

31-07-2014 EL-11-###/## Bijlage:

4C

Bijlage 5 Concentratiekentallen per station (2013) Tabel I. Kentallen van de concentratieverloop van stikstofdioxide in 2013 (in µg/m3)

NO2

Kalenderjaar 2013 Middelingstijd in uren

1

1

1

1

1

1

Kental

Gem

P50

P98

Max

C1813

Aantal

EU Grenswaarde

40

40014

20015

483

Botlek-Spoortunnel

49.1

45.1

108.7

186.0

147.8

8472

485

Hoogvliet-Leemkuil

30.8

27.0

76.2

130.2

100.0

8697

486

Pernis-Soetemanweg

34.9

32.7

77.6

180.7

103.1

8616

487

Rotterdam-Pleinweg

42.4

39.3

93.9

189.1

121.7

8543

488

Rotterdam-Zwartewaalstraat

29.1

25.0

70.9

123.2

94.5

8557

489

Ridderkerk-Hogeweg

38.7

34.8

95.7

166.4

122.9

8712

491

Rotterdam-Oostsidelinge

43.0

39.7

99.1

186.2

129.4

8536

493

Rotterdam-Statenweg

43.8

40.8

95.6

206.6

131.2

8706

494

Schiedam-Alphons Ariënsstraat

34.4

31.0

81.3

143.3

114.7

8545

495

Maassluis- Kwartellaan

31.8

28.1

84.0

191.1

130.0

8658

496

Hoek van Holland-Berghaven

29.1

25.0

87.7

174.0

137.6

8729

13

Concentratie die in 2013 op 18 dagen is overschreden.

14

Overschrijding indien concentratie optreedt in drie opeenvolgende uren in een gebied groter dan 100 km .

15

Overschrijding is op 18 dagen per kalenderjaar toegestaan.

2


blad 45 van 60

Tabel II. Kentallen van de concentratieverloop van fijn stof (PM10) in 2013 (in µg/m3)

PM10


24

24

24

24

24

24

Kental

Gem

P50

P98

Max

D50

Aantal

EU Grenswaarde

40

3516

483

Botlek-Spoortunnel

32.2

29.8

68.6

134.0

38

335

485

Hoogvliet-Leemkuil

22.7

19.9

53.1

69.8

9

352

487

Rotterdam-Pleinweg

26.7

24.4

52.9

67.2

14

355

488


20.3

18.3

47.2

64.8

5

353

489

Ridderkerk-Hogeweg

22.8

20.5

51.6

64.5

10

354

491


22.9

20.8

50.8

66.4

8

351

493

Rotterdam-Statenweg

24.6

21.8

53.0

70.2

12

349

494


20.0

17.6

49.9

65.1

7

352

495


20.0

17.5

47.9

64.8

6

350

496


25.9

22.6

53.5

352.5

12

358

Tabel III. Kentallen van de concentratieverdeling van fijn stof (PM2.5) in 2013 (in µg/m3)

PM2.5


24

24

24

24

24

Kental

Gem

P50

P98

Max

Aantal

EU Grenswaarde

25

483

Botlek-Spoortunnel

16.8

13.8

46.7

64.0

337

485

Hoogvliet-Leemkuil

14.5

11.6

44.6

59.7

353

487

Rotterdam-Pleinweg

16.7

13.2

51.4

68.1

349

488


13.4

9.6

45.6

61.7

355

489

Ridderkerk-Hogeweg

15.3

12.2

46.9

60.4

355

491


14.5

11.3

39.0

61.3

350

494

Schiedam-Alphons Ariënstraat

14.8

11.3

47.5

63.4

353

495

Maassluis-Kwartellaan

13.3

10.2

43.3

61.6

347

496


13.4

9.9

43.3

63.6

359

16

3

Het aantal dagen hoger dan 50 µg/m , overschrijding is op 35 dagen per jaar toegestaan.

blad 46 van 60


Tabel IV. Kentallen van de concentratieverdeling van black carbon in 2013 (in µg/m3)

Black Carbon


24

24

24

24

24

Kental

Gem

P50

P98

Max

Aantal

483

Botlek-Spoortunnel

2.7

1.2

4.4

6.1

364

487

Rotterdam-Pleinweg

2.5

2.2

6.0

10.5

340

488

Rotterdam - Zwartewaalstraat

1.2

1.1

3.7

5.1

358

491


2.0

2.2

5.8

8.3

357

492

Rotterdam-Vasteland

1.7

0.9

3.5

5.8

362

494


1.4

1.1

3.7

5.1

358

496


1.0

1.8

5.1

7.3

358

Tabel V. Kentallen van de concentratieverdeling van ozon in 2013 (in µg/m3)

O3


1

1

1

24

8

8

1

1

1

Kental

Gem

Max

Aantal

Max

Max

D12017

Gem18

AOT4019

AOT4020

EU Streefwaarde

120

EU Informatiedrempel

180

EU Alarmdrempel

240

485 489 493 494 495 496

Zomer 2013

HoogvlietLeemkuil RidderkerkHogeweg RotterdamStatenweg SchiedamAlphons Ariënstraat MaassluisKwartellaan Hoek van HollandBerghaven

39.0

175.0

8712

87.3

151.2

1

57.7

3231

5821

32.9

208.2

8296

93.7

163.7

3

51.4

4300

5935

34.7

166.2

8715

80.0

140.9

1

52.4

2599

4087

36.2

182.7

8694

85.8

164.7

3

55.9

3496

5494

38.0

143.9

8612

81.3

120.0

0

55.8

2126

3952

45.8

184.3

8597

94.0

126.4

2

64.1

3697

6711

17

Aantal dagen concentratie groter dan 120 µg/m (grenswaarde geldt voor een gemiddelde van 3 jaar).

18

3

Gemiddelde over het groeiseizoen (mei – september; 9 – 16 uur).

19

AOT40 vegetatiebescherming (mei – juli).

20

AOT40 bosbescherming (april – september).


blad 47 van 60

Tabel VI. Kentallen van de concentratieverdeling van zwaveldioxide in 2013 (in µg/m3)

SO2


1

1

1

1

1

24

Kental

Gem

P50

P98

Max

Aantal

Max

EU Grenswaarde

35021

EU Grenswaarde

50023

12522

484

Botlek-Oude Maasweg24

7.7

6.6

25.1

112.1

6854

28.8

485

Hoogvliet-Leemkuil

6.4

5.3

20.4

97.3

8690

22.1

486

Pernis-Soetemanweg

3.5

2.7

12.9

39.6

8620

11.2

494


4.3

3.1

16.4

212.5

8656

56.1

495

Maassluis-Kwartellaan

4.9

3.5

20.0

72.1

8636

19.6

496

Hoek van HollandBerghaven

6.5

4.7

23.5

287.4

8736

26.3

Tabel VII. Kentallen van de concentratieverdeling van koolmonoxide in 2013 (in µg/m3)

CO


1

1

1

1

1

8

8

8

Kental

Gem

P50

P98

Max

Aantal

P50

P98

Max

360025

10.000

EU Streefwaarde

488

RotterdamZwartewaalstraat

264

237

593

2190

8688

293

696

1032

487

Rotterdam-Pleinweg

409

360

966

3159

8696

509

1106

1871

493

Rotterdam-Statenweg26

453

407

1051

3434

2580

416

922

1638

21

Overschrijding is 24 keer per kalenderjaar toegestaan.

22

Overschrijding is op drie dagen per kalenderjaar toegestaan.

23

Overschrijding indien concentratie optreedt in drie opeenvolgende uren in een gebied groter dan 100 km .

24

De meetreeks voldoet niet aan de criteria ten aanzien van aggregatie van meetdata.

25

Deze waarde is een indicatieve toetswaarde voor de moeilijker te berekenen EU-norm die geldt voor de hoogste 8-

2

uurgemiddelde concentratie. 26

De meetreeks voldoet niet aan de criteria ten aanzien van aggregatie van meetata.

blad 48 van 60


Tabel VIII Kentallen van de concentratieverdeling van benzeen in 2013 (in µg/m3)

Benzeen


1

1

1

1

1

Kental

Gem

P50

P98

Max

Aantal

EU Grenswaarde

5

483

Botlek-Spoortunnel27

1.4

0.8

6.4

40.9

7120

485

Hoogvliet-Leemkuil

0.6

0.4

1.8

21.0

8352

494


1.0

0.8

2.9

37.0

8279

495


1.0

0.6

3.4

108.1

8219

496


0.6

0.4

2.6

79.6

8066

Tabel IX. Kentallen van de concentratieverdeling van tolueen in 2013 (in µg/m3)

Tolueen


1

1

1

1

1

Kental

Gem

P50

P98

Max

Aantal

483

Botlek-Spoortunnel28

2.8

1.5

12.6

106.7

7212

485

Hoogvliet-Leemkuil

1.5

1.1

5.1

21.1

8352

494


1.9

1.5

6.6

40.9

8279

495


1.4

0.9

6.0

71.5

8024

496


0.8

0.3

5.2

42.1

8067

27


28



blad 49 van 60

Tabel X. Kentallen van de concentratieverdeling van benzo(a)pyreen (B(a)p) in TSP in 2013 (in ng/m3)

Benzo(a)pyreen

492


144

144

144

Kental

Gem

Max

Aantal

EU Grenswaarde

1

0.64

43

Rotterdam-Vasteland

0.11

Tabel XI. Kentallen van de concentratieverdeling van de overige PAK’s in TSP in 2013 (in ng/m3)

PAK


144

144

144

Kental

Gem

Max

Aantal

492

Rotterdam-Vasteland

ATH

Acenaftheen

1.10

6.10

43

ATY

Acenaftyleen

0.59

4.53

43

ANT

Anthraceen

0.23

0.64

41

BAA

Benzo(a)anthraceen

0.08

0.62

40

BBF

Benzo(b)fluorantheen

0.16

1.03

43

BGP

Benzo(ghi)peryleen

0.17

1.01

42

BKF

Benzo(k)fluorantheen

0.06

0.41

43

CHR

Cryseen

0.26

1.01

37

DAA

Dibenz(ah)anthraceen

0.10

0.28

43

FEN

Fenanthreen

4.72

10.63

42

FLU

Fluoreen);

1.27

2.90

42

FLE

Fluorantheen

2.02

5.59

42

ICP

Indeno(123cd)pyreen

0.22

2.27

41

NAF

Naftaleen

7.58

47.98

42

PYR

Pyreen

0.70

1.62

42

blad 50 van 60


Tabel XII. Kentallen van de concentratieverdeling van TSP (Total Suspended Particles) in 2013 (in µg/m3)

TSP


24

24

24

Kental

Gem

Max

Aantal

478

Vlaardingen-Deltapad

27.9

226

364

492

Rotterdam-Vasteland

26.2

116

358

Tabel XIII. Kentallen van de concentratieverdeling van arseen in TSP in 2013 (in ng/m3)

Arseen


96

96

96

Kental

Gem

Max

Aantal

EU Grenswaarde

6

478


1.3

19.7

91

492

Rotterdam-Vasteland

1.1

8.1

86

Tabel XIV. Kentallen van de concentratieverdeling van cadmium in TSP in 2013 (in ng/m3)

Cadmium


96

96

96

Kental

Gem

Max

Aantal

EU Grenswaarde

5

478


0.4

2.1

91

492

Rotterdam-Vasteland

0.4

1.2

86


blad 51 van 60

Tabel XV. Kentallen van de concentratieverdeling van nikkel in TSP in 2013 (in ng/m3)

Nikkel


96

96

96

Kental

Gem

Max

Aantal

EU Grenswaarde

20

478


8.3

60.3

91

492

Rotterdam-Vasteland

3.7

42.1

86

Tabel XVI. Kentallen van de concentratieverdeling van lood in TSP in 2013 (in ng/m3)

Lood


96

96

96

Kental

Gem

Max

Aantal

EU Grenswaarde

500

478


11.4

70.6

91

492

Rotterdam-Vasteland

8.2

22.4

86

Tabel XVII. Kentallen van de concentratieverdeling van ijzer in TSP in 2013 (in ng/m3)

IJzer


96

96

96

Kental

Gem

Max

Aantal

478


535

3781

91

492

Rotterdam-Vasteland

643

2089

86

blad 52 van 60


Tabel XVIII. Kentallen van de concentratieverdeling van fluor in gras in 2013 (in mg/kg droge stof)

Fluoride Gras


672

672

672

Kental

Gem

Max

Aantal

473

Oostvoorne-Middelweg

8.3

30

13

477

Vlaardingen-Zuidbuurt

6.3

13

13

478


6.8

15

13

Tabel XIX. Kentallen van de concentratieverdeling van fluor in lucht in 2013 (in ng/m3 kalkpapier)

Fluoride Lucht


672

672

672

Kental

Gem

Max

Aantal

473


27

27

13

474

Hoek van Holland

35

46

13

478


67

85

13


blad 53 van 60

Tabel XX. Kentallen van de concentraties van metalen in regenwater in 2013 (in µg/l)

Metalen regenwater

Kalenderjaar 2013

Middelingstijd in uren

672

672

672

Kental

Gem

Max

Aantal

470

Bergambacht

Na

Natrium

1964

14000

13

K

Kalium

135

780

13

Ca

Calcium

287

1100

13

Mn

Mangaan

247

1800

13

Fe

IJzer

5.41

9.10

13

Zn

Zink

4.68

0.40

13

As

Arseen

0.40

0.07

13

Cd

Cadmium

0.05

7.00

13

Cr

Chroom

1.43

0.80

13

Pb

Lood

0.80

0.63

13

Ni

Nikkel

0.42

0.40

13

V

Vanadium

0.40

9.50

13

Cu

Koper

4.75

9.10

13

blad 54 van 60


Tabel XXI. Kentallen van de concentraties van zure depositie in regenwater in 2013 (in mg/l)

Zure depositie regenwater

Kalenderjaar 2013

Middelingstijd in uren

672

672

672

672

Kental

Gem

Gem

Gem

Gem

NH4

NO3

SO4

PO4

mg/l als N

mg/l als N

mg/l als S

mg/l als P

Eenheid 470

Bergambacht-Provinciale weg

0.71

0.49

1.49

0.08

471

Korendijk-Bakkerskeet

0.97

0.83

2.38

0.17

472

Nieuwkoop-Voorweg

0.63

0.46

1.37

0.09

473


0.52

0.50

1.60

0.08

478

Vlaardingen-Haringsebuis

0.68

0.45

2.02

0.08


blad 55 van 60

Bijlage 6 Concentratiekentallen PIMM netwerk (2013) Tabel I. Kentallen van de concentratieverdeling van TSP (Total Suspended Particles) in 2013 (in µg/m3)

TSP


24

24

24

Kental

Gem

Max

Aantal

470

Bergambacht

20.8

67.8

174

479

Hoek van Holland – Prins Hendrikweg

24.8

133.6

357

Tabel II. Kentallen van de concentratieverdeling van arseen in TSP in 2013 (in ng/m3)

Arseen


96

96

96

Kental

Gem

Max

Aantal

EU Grenswaarde

6

470

Bergambacht

0.3

1.7

56

479


0.1

1.9

57

Tabel III. Kentallen van de concentratieverdeling van cadmium in TSP in 2013 (in ng/m3)

Cadmium


96

96

96

Kental

Gem

Max

Aantal

EU Grenswaarde

5

470

Bergambacht

0.1

0.8

56

479


0.1

0.8

57

blad 56 van 60


Tabel IV. Kentallen van de concentratieverdeling van chroom in TSP in 2013 (in µg/m3)

Chroom


24

24

24

Kental

Gem

Max

Aantal

470

Bergambacht

0.7

3.1

56

479


0.9

5.3

57

Tabel V. Kentallen van de concentratieverdeling van koper in TSP in 2013 (in ng/m3)

Koper


96

96

96

Kental

Gem

Max

Aantal

470

Bergambacht

5.6

16.0

56

479


6.8

30.8

57

Tabel VI. Kentallen van de concentratieverdeling van molybdeen in TSP in 2013 (in ng/m3)

Molybdeen


96

96

96

Kental

Gem

Max

Aantal

470

Bergambacht

0.5

1.8

56

479


0.7

3.5

57


blad 57 van 60

Tabel VII. Kentallen van de concentratieverdeling van nikkel in TSP in 2013 (in ng/m3)

Nikkel


96

96

96

Kental

Gem

Max

Aantal

EU Grenswaarde

20

470

Bergambacht

1.6

4.1

56

479


4.9

12.1

57

Tabel VIII. Kentallen van de concentratieverdeling van lood in TSP in 2013 (in ng/m3)

Lood


96

96

96

Kental

Gem

Max

Aantal

EU Grenswaarde

500

470

Bergambacht

5.5

21.3

56

479


5.2

38.7

57

Tabel IX. Kentallen van de concentratieverdeling van vanadium in TSP in 2013 (in ng/m3)

Vanadium


96

96

96

Kental

Gem

Max

Aantal

470

Bergambacht

1.6

5.1

56

479


5.8

18.0

57

Tabel X. Kentallen van de concentratieverdeling van zink in TSP in 2013 (in ng/m3)

Zink


96

96

96

Kental

Gem

Max

Aantal

470

Bergambacht

31.4

85.9

56

479


41.4

158.8

57

blad 58 van 60


Bijlage 7 Overzicht van eisen en prestatiekenmerken per verrichting Detectiegrens

Component in buitenlucht

Juistheid van het uurgemiddelde

Totale meetonzekerheid

EU richtlijn

Methode

(3)

Monsterneming zwevend stof (TSP)

Q

Eisen

Prestaties

Eisen

Prestaties

(1)

(2)

(1)

(2)

4 g/m3

1 g/m3

2,5 g/m3

10%

10%

2008/50/EG

Eigen methode

2008/50EG/

Eigen methode

over het gehele gebied (3-62%) UQ

6 ng/m3

0,7 ng/m3

Cd (TSP)

UQ

3

3

Cr (TSP)

UQ

5 ng/m3

Cu (TSP)

UQ

1 ng/m3

Pb (TSP)

UQ

Mo (TSP)

UQ

Ni (TSP)

UQ

V (TSP)

UQ

0,3 ng/m3

Zn (TSP)

UQ

0,2 ng/m3

As (TSP)

Monsterneming

5 ng/m

500 ng/m3

0,1 ng/m

1 ng/m3 0,3 ng/m3

20 ng/m3

0,3 ng/m3

Q

Eigen methode

Natte Depositie Monsterneming PAK

Q

PAK’s (analyse)

UQ

Monsterneming gras

Q

Fluor in gras (analyse)

UQ

Fluor in buitenlucht (analyse)

UQ

1 ng/m3

0,03 ng/m3

2008/50/EG

Eigen methode

2008/50/EG

HPLC Eigen methode

30 mg/kg

< 5 mg/kg

Eigen methode

0,1 µg/gr/dg

Eigen methode


blad 59 van 60

Detectiegrens

Component in buitenlucht

Totale

Juistheid van het uurgemiddelde

Eisen

Prestaties

Eisen

Prestaties

(1)

(2)

(1)

(2)

meetonzekerheid

EU

(3)

Richtlijn

Methode

Benzeen / Tolueen (FID)

Q

5 ug/m3

0,5 g/m3

25%

10%

9,7%

2008/50/EG

Eigen methode

Benzeen / Tolueen (PID)

Q

5 ug/m3

0,5 g/m3

25%

10%

11,1%

2008/50/EG

Ontwerp NEN EN 14662-3 (4)

SO2

Q

10 g/m3

1g/m3

15%

5%

7,1%

2008/50/EG/

NEN EN 14212

NOx

Q

10 g/m3

1 g/m3

15%

5%

11,0%

2008/50/EG

NEN EN 14211

O3

Q

10 g/m3

1 g/m3

15%

5%

10,5%

2008/50/EG

NEN EN 14625

Q

5 mg/m3

1 g/m3

15%

5%

7,6%

2008/50/EG

NEN EN 14626

Q

1 μg/m3

1 μg/m3

Per definitie

2,4%

2008/50/EG

NEN EN 12341

CO Fijn stof PM10 (KFG)

Annex B1 en Annex C (NTA 8019) Fijn stof PM2,5 (KFG)

Q

1 μg/m3

1 μg/m3

Per definitie

4,2%

2008/50/EG

NEN EN 14907 (NTA 8019)

Fijn stof PM10 (ß attenuation)

5,4 μg/m3

Q

BAM x 1,0

BAM x 0,92

9,2%

2008/50/EG

Gelijkwaardig aan NEN EN 12341

Fijn stof PM2,5 (ß attenuation)

5,4 μg/m3

Q

BAM x 1,0

BAM x 0,96

15,9%

2008/50/EG

Gelijkwaardig aan NEN EN 14907

(1) (2) (3) (4)

de eisen zijn ontleend aan de EU richtlijnen de prestaties zijn ontleend aan de controlekaarten de totale meetonzekerheid is een berekende schatting Tolueen eigen methode

blad 60 van 60


Q = door de RvA geaccrediteerde verrichting U = uitbestede verrichting

Lucht in cijfers Luchtkwaliteit in Rijnmond

Recommend Documents