los van der tans op bezoek. Moet het Vlaams sociaal werk zich herbronnen? JOOST BONTE, PETER COLLE, DENOIX KERGER, PASCAL TUTELEERS EN SABIEN VERHULST
'Wie bekammerd is om de kwaliteit van het sadaal werk, sluit best meteen alle grenzeflli1et Nederland. Want veel goeds kamt daar de luatste tijd niet meer vandaan:
Begin maart 2008 verscheen in Nederland een boekje van de hand van los van der Lans met een intrigerende titel: 'Ontregelen, de herovering van de werkvloer'. Van der Lans omschrijft zichzel/ als cultuurpsycholoog en journalist. Tussen 1999 en 2007 was hij lid van de Eerste Kamer voor GroenLinks. Inmiddels schrijft, denkt en praat los van der Lans een kwart eeuw over de brede publieke sector in Nederland. Getuigen daarvan enkele boeken, columns, een blog, essays en opiniestukken in verschillende vakbladen en kranten. Hij was in het verleden medewerker van de Volkskrant en was redacteur voor verschillende sociaal werk tijdschriften. Hij is een van de initiatie/nemers van de Canon Sociaal Werk en lid van de redactie. Zijn bekendste publicaties zijn 'Naar een modern paternalisme' (1994), 'Bemoeien werkt' (2003) en 'Koning Burger, Nederland als zel/bedieningszaak' (2006). Enkele Vlaamse welzijnswerkers voelden zich geroepen om deze protagonist van het sociaal werk uit te nodigen om de grens over te steken. En zijn lezingen naar aanleiding van het boek 'Ontregelen, de herovering van de werkvloer' leverden veel meer op dan een geze/lig onderonsje met thee en boterkoeken.
ZWAK HART De flaptekst van 'Ont regelen, de herovering van de werkvloer' stelt dat het boek gaat over 'welzijnswer kers, politieagenten, docenten, jeugdzorgers en th uiswerkers, over al die professionals die de sa m enleving als werkvloer hebben. Aileen zien we ze daar steeds minder. Bureaucratische regels, angsti ge protocollen en geduldig registrerende computer schermen zijn er steeds beter in geslaagd deze pro fessionals van hun werk te houde n. 'Ontregelen' is geboren uit ve rbazing over deze ontwikkeling. Waar komt die controleZllcht vandaan? Hoe kon deze burea uc ratiseri ng achter loketten en procedu res zich voltrekken? En vooral: hoe kan het tij ge keerd worden?' Jos van del' Lans stelt uitd rukkelijk dat 'Ontregelen' geen handboek is tegen de bureaucratie. Hij pro beert op een essayistische wijze door te dringen tot de achtergronden van de professionele werelden, tot het denken en doen van professionals. Als we de zaak pessimistisch bekijken, zouden we kunnen stell en dat het bedroevend gesteld is met de Neder landse professionele werkvloer in de publieke sec to r, inclu sief het so ciaal werk. Professionals zijn in toenemende mate 'handelingsverlegen' geworden en vermij den elk risico en spontaniteit. Hun werk vloer wordt bezet door 'vreem de m ogendheden' : door logi ca's en gedachtegangen waarvan de legiti-
40
WWW. ALERTONLINE.BE
miteit niet direct uit de aard van hun werk zelf ge
den. Oat vraagt vooral veel durf, durf om het anders
haald wordt maar uit de logica van systemen, subsi
te doen, om te ontregelen, om risico's te nemen. Jos
diegevers of vanuit de bureaucratie zelf. De organi
van der Lans pleit voor een andere denklogica, een
~
o
... ...< I'D
::" I'D
satorische zakelijkheid en de daaraan verbonden
nieuw paradigma in de publieke sector. Dat para
werknemersmenta liteit heeft het gewonnen van de
digma start vanuit de Kleinst Denkbare Organisa
III
beroepseer. Professionals houden hun vak niet
torische
VI VI
meer bij en het 'professionele perspectief' van de
(KDOEPS ). En dat is volgens de auteur de relatie
werkvloer is zoek. Van der Lans staat met zijn ana
tussen een professional en een burger, klant, client
Eenheid
den we dezelfde indruk ken terug bij auteurs zoals Ian
Ferguson
de
Publieke
Sector
of patient. Hij droomt
lyse niet aileen: in inter nationale literatuur vin
van
Professionals zijn in toenemende mate 'handelingsverlegen' geworden en vermijden elk risico en spontaniteit.
van een nieuwe kritische manier van denken door professionals waarin de professionele praktijk de
(Social
toetssteen wordt. Hij be
Work action Network),
Jan Fook (Critical Social Work) en Nigel Parton
sluit zijn boek met tien 'ontregelprincipes'. Die on
(Constructive Social Work).
dersteunen zijn pleidooi dat het de kunst is van de
SOCIAAL WERK AAN HET ROER
leefwereld van de m ensen zijn of haar profession a
Er is ook een positieve boodschap te lezen in het es
liteit te laten gelden of dienstbaar te maken.
nieuwe professional om in de frontlinie en in de
say. Professionals maken die bureaucratie zelf, ze hebben er zelf belang bij en ze geven er zelf mee
Verder schetst het boek op een heel herkenbare wij
vorm aan . Professionals hebben zelf de sleutel in
ze de historische gegroeide verhouding tussen pro
handen om het tij te keren. Ontregelen, minder re
fessionals en burgers, overheden en instituties in
gels of minder verantwoorden en registreren is
Nederland sinds pakweg de Tweede Wereldoorlog.
daarbij niet de sleutel maar wei het organiseren van
Jos van der Lans noemt dat een 'mentaliteitsge
een tegendruk. Sociaal werkers moeten zich enga
schiedenis: om helder te maken dat sociaal werk en
geren in een spel van macht en tegenmacht, van de
werken met mensen voortdurend onderhevig is aan
herovering van de werkvloer. Het boek stelt dat er
de tijdsgeest, de context en het maatschappelijke
in de publieke sector andere vragen gesteld moeten
klimaat daaromheen. Veel van die ontwikl<elingen
worden. Er moet anders gedacht en geordend wor
komen ons heel bekend voor omdat ze ook langs
Fase
Tijdperk van
Kenmerken
Betrekking Professi 0 nals- burgers
1945 - 1965
Wede ropbouw
Bevoogding
ERBO VENOP
1965-1985
Emancipatie
Id entificati e
ERNAAST
1985-2002
No - nonsense / Markt
Distantie
ERVANDAAN
2002 -
Heron tdekking leefwereld
Betrokken professionaliteit
EROPAF
Bron: Van der Lans, J. (2008), Ont reg elen, de herovering van de werkvlo er', Antwerpen , Augustus.
POW ALERT I JAARGANG 36 I NUMMER 2 I MEI2010
41
iii 51
o
"
III III
Vlaanderen passeerden. Van der Lans vat de ont
De Vlaamse 'roadshow' bestond uit vier gastlezin
wikkeling van de verhouding tussen professionals
gen op drie verschillende locaties (Hogeschool
in de publieke sec tor en burgers sinds de Tweede
Gent, Vlaamse Overheid te Brussel en het Provin
Wereldoorlog samen in vier fasen. Al deze profes
ciehuis te Gent). Telkens kwamen er drie basisver
sionals, waaronder sociaa l werkers, hebben met el
halen aan bod. Jos van der Lans waarschuwde in
kaar gemeen dat ze allemaal met mensen werken en
het begin van elke lezing zijn toehoorders dat hij af
samen de sociale werkvloer van de samenleving
komstig is uit een land dat momenteel 'totaal in ver
vormen (net zoals agenten, onderwijzers of ambte
warring is en dermate gebureaucratiseerd dat we er
naren).
weinig lessen kunnen uit trekJ(en'. Of nog krachti ger: 'Als ik hier weg ben, sluit dan ten behoeve van
EEN ROADS HOW
het sociaal werk mete en aile gren zen met Neder
Het boek brengt op toegankelijke wijze herkenbare
land. Want veel goeds komt daar de laats te tijd niet
evoluties. Dat zette ons ertoe aan om Jos van der
meer vandaan.' En hoewel hij tijdens de lezingen
Lans uit te nodigen om naar Vlaanderen te komen.
stelde niet veel af te weten van de Vlaamse publieke
Dit resulteerde eind vorig jaar in een Vlaamse
sector, kreeg hij wei een bepaald beeld over de
'roadshow'. Dat initiatief kwam vanuit een tijdelijke
Vlaamse situatie. Op zijn weblog na de roadshow
maar unieke alliantie van de
Hogeschool
(Dep artement Agogisch
Gent
Sociaal
Werk),
het
schrijft hij het volgende.
In de publieke opinie werd een welzijnswerker stilaan voorgesteld als iemand die vooral uitblonk in wollige praatjes.
'Het was erg leuk, voo ral omdat het Angelsaksi sche denken (d.w.z. het
Vlaams Overleg Straat
bedrijfseconomisch den-
hoekwerk
ken, de marktwerking,
Oost-
en
West -Vlaanderen (ondersteund door de provincie
de verantwoordingsinflatie) in Vlaanderen nog niet
Oost- Vlaanderen), de Dienst Lokale Preventie en
tot in alle vezels van de publieke sector is doorge
Veiligheid van de Stad Gent en het Vlaams Agent
trokken, waardoor mijn verhalen steeds meer het
schap voor Overheidspersoneel. Via vier lezingen
karakter kregen van waarschuwingen.' Lezers van
gaf hij tekst en uitleg bij zijn stellingen uit 'Ontrege
dit tijdschrift ALERT zijn dus meteen gewaar
len, de herovering van de werkvloer'. Hoorden toe
schuwd voor een wind die uit ongunstige richting
en debatteerd en mee: studenten, lectoren, coordi
komt waaien.
natoren, ond erzoekers, academici, veldwerkers, be leidsambtenaren , bestuurders en 'P&O'-managers
VANDAAG IS HET ANDERS
van de Vlaamse Overheid. Op het moment van de
Een eerste basisverhaal was het 'erbovenop -er
roadshow was het boek over 'ontregelen' al aan zijn
naast-ervandaan-erop af-verhaar Daarin werd de
achtste druk toe. Maar in Vlaanderen bleven van
geschiedenis overlopen van paternalisme naar em
der Lans en zijn publicaties vooral onbekend. Hoog
powerment,
tijd om daarin verandering te brengen. vVant waar
ding tot 'achter de voordeur', van Milikowsky ('Lof
van
onmaatschappelijkheidsbestrij
de oudere essays over 'Bemoeizorg' en 'Naar een
der onaangepastheid) via Ach terhuis (,Markt van
modern paternalisme' uit de jaren negentig nog be
welzijn en gel uk.') naar het heden. Vooral het boek
schouwd kunnen worden als Nederlandse reacties
van Achterhuis leek hierb ij te funge ren als een kata
op een zich herorienterende verzorgingstaat en een
lysator vo or het einde \·ao het optimisme van de ja
uit de hand gelopen 'managerialisme', leek het ons
ren zeventig m·er het :\ede rlands welzijnswerk. Het
dat dit meer recente werk dichter bij de Vlaamse si
geloof in de maakbaarheid van de samenleving
tuatie stond.
kalfde af. In de publieke opinie werd een welzijns werker tilaan voorgesteld als iemand die vooral uitblonk in wo!lige praatjes. In de praktijk leidde
42
WWW.AlERTONlINE.BE
dat tot een soort afstandelijke professionaliteit. Het
naar voor te schuiven. Van kritische 'tegendruk'
werd voortaan taboe om mensen 'afhankelijk te
was bijgevolg nauwelijks sprake. Maar is dit geen
maken' en 'soft te zijn en zich te identificeren met
ongelijke strijd tussen een muis en een olifant, zoals
de doelgroep'. Maar de kritiek van Achterhuis kon
het publiek opmerkte? Kan het sociaal werk wei op
ook mooi gebrllikt worden binnen een tijdsgeest
boksen tegen een maatschappelijk bestel dat draait
van economische hervormingen en bezuinigingen
rond economische belangen?
te verantwoorden en een stalleren. Het 'ervandaan'
.. ..
::r ID
<
III III
:I III III
...
o
om een saneringspolitiek afrekeningscultuur te in
:s:::
o
ID
Publieke verantwoording raakt het hart van de pro!essionaliteit in de publieke sector.
Jos van der Lans ruimt in dat verband een paar 'mis verstanden' uit de weg.
paradigma werd dominant
'Ontregelen' betekent niet
waardoor mensen voort
dat de sociaal werker zich
aan met een gemotiveerde vraag naar de professio
niet hoeft te verantwoorden. Publieke verantwoor
nals moesten komen. De leefwereld van de client
ding raakt het hart van de professionaliteit in de Pll
werd een soort 'no-go-area' waar je je als professio
blieke sector. Maar zo'n verantwoording moet wei
nal niet zo maar in begaf. We l<.regen daarbij het sta
functioneel zijn voor het profession eel handelen
tUlit van de 'moderne' professional waarmee het
50
van de sociaal werker. Een professional die via regi
ciaal werk vandaag nog steeds worstelt. Volgens de
straties verantwoording moet afleggen, doet dat
auteur is dat overigens de insteek van het boek
vanuit de overtuiging dat hij op die manier zijn
'On tregelen'.
werk beter kan doen. Het moet een investering zijn in zijn kunde. En dat is vandaag niet altijd zoo Op
Vandaag beschermen professionals in de publieke
dezelfde genuanceerde wijze tekent hij de relatie
sector zich tegen 'opdringerige burgers' die zelf be
tussen sociaal werk en politiek uit. Zo kun je een re
schikken en opkomen voor hun rechten. Toehoor
gering niet verwijten dat ze op een spaarzame maar
ders van de voordrachten konden zich -soms pijn
oordeelkundige wijze schaars beschikbaar geld ver
lijk- herkennen in deze beschrijving maar sommi
deelt. In die context moet het sociaal werk haar ei
gen stelden de vraag of dit niet eerder een politiek
gen positie waar maken en afdwingen. Ais professi
probleem is. Moeten we als sociaal werker niet eer
onal werk je in een verhouding waarbij politieke
der werken aan deze maatschappelijke structuur
besluitvormers een bepaald belang dienen dat afge
dan aan de organisatie of de leefwereld waarbinnen
wogen moet worden. 'Dat is altijd een kwestie van
men werkt? Ook de moeilijke grens tussen bemoei
druk en tegendruk waarbij het professionele veld
zorg en bemoeizucht werd openlijk bevraagd.
zich ook manifesteert in dat politieke veld dat het aanstuurt. Het professionele veld moet zoeken naar
DE MUIS EN DE OLiFANT
een ander soort afweging dan het soort dictaat wat
In het tweede basisverhaal werden de grote ontwik
zich overal verspreidt. Het is altijd een politiek sys
kelingen besproken die de publieke sector in Ne
teem waarin je als professional je werk vorm moet
derland de afgelopen vijfen twintig jaar hebben
geven, dat je moet beschermen, moet inrichten en
be'invloed, waaronder de opkomst van de moderne
voor op moet komen'. Ais een geoefend redenaar
burgers, de schaalvergroting, de economisering, de
herneemt van der Lans het beeld van de muis en de
afrekencultuur en de toegenomen verwachtingen .
olifant dat vanuit de zaal aangereikt werd. 'Maar er
Toen die organisatorische ontwikkelingen de Ne
zijn wei meer muizen geweest die olifanten hebben
derlandse en Vlaamse verzorgingstaat herstrllctu
verslagen, toch? Als je jezelf als muis ziet, als je trots
reerden, was de professionele mentaliteit niet sterk
bent op je yak of je hebt iets te verdedigen, dan pie
genoeg om elementen van dienstbaarheid of front
pen de muizen misschien wei heel hard . Dat is ook
professionaliteit te benoemen en als tegenargument
een kwestie van perceptie:
POW ALE RT I JAARGANG 36 I NUMMER 2 I MEI2010
43
III III
~
... !:!. ... ::r ID
:II:"
::r
... ...
ID
c:r o
::s ::s ID ::s
."
::.: o au
....au IIIICII
OP DE HUID VA N DE CLIENT
kere professionele identiteit en assertiviteit. Daar
In het derde basisverhaal zoekt van der Lans naar
voor is een type professionaliteit nodig dat zich
nieuwe ankerpunten voor het Nederlands sociaal
minder definieert in die systemen maar dichter bij de leefwereld van mensen opereert. Tegelijkertijd
a.
werk. Haar professionaliteit moet geherdefinieerd
o
worden, de daadkracht moet op de eerste lijn zitten
z '"
moeten voorzieningen, organisaties, managers, lei
en sociaal werkers moeten vooral socia Ie systeem
dinggevenden, subsidiegevers en politieke bestuur
bouwers worden. Zonder schroom moeten ze 'ero
deI's zo'n nieuwe professionaliteit mogelijk maken.
a::
paC Die nieuwe 'eropaf' -men
Vlaamse toehoorders vragen
Q
taliteit is geen terugkeer naar
zich luidop af of het wei een
Z
de mentaliteit van 'erbovenop'
:::5
au
:
'" o
van de jaren vijftig. Al die in
Van der Lans wil een sterkere professioneie identiteit en assertiviteit.
goede strategie is om de tegen stelling tu ssen de organisatori
gredienten van 'ernaast' en 'er
sche bekommernissen en de
vandaan' zitten daarnaast ook
bekommernissen
voor
een
in die 'eropaf' -mentaliteit. Maar nu zit je middenin
sterk professioneel sociaal werk op de eerste lijn zo
de leefwereld van clienten , ben je betrokken, zit je
te benadruld<en. Jos van der Lans stelt dat die te
op de huid van mensen en probeer je dienstbaar te
genstelling er niet zou moeten zijn maar anders
zijn. Die nieuwe vorm van professionaliteit vindt
vorm zo u moeten krijgen. 'Aileen; zo stelde hij in de
volgens Jos van der Lans -voorzichtig weliswaar- in
afsluitende lezing van de roadshow, 'om dat in Ne
Nederland in toenemende mate plaats. Maar die
derland duidelijk te maken, moet ik de nadelige,
nieuwe professionaliteit die opereert in de leefwe
vervreemdende en bureaucratische invloeden wei
reid van mensen en de biotoop van de mensen als
eerst aan de kaak stell en'. Het sociaal werk moet
spreeld
zich herbronnen en back to the basics gaan. Sociaal
De samenleving moet hen een sterker mandaat ge
werkers moeten zich begeven waar mensen niet ai
ven om tu ssen te komen in socia Ie system en. En
leen in instituties op trajecten worden gezet, maar
misschien moet ook de opleiding van sociaal wer
in een domein dat er veel meer op gericht is om
kers opnieuw bekeken worden. Want nu eens moe
mensen te stim uleren om hun eigen kracht en hun
ten ze dwingend kunnen optreden, dan weer moe
eigen betekenis te vinden.
ten ze zaken leren loslaten. Die 'e ropaf' benadering betekent volgens Jos van der Lans een ware 'revolu
VLAANDEREN VE RNE DERLAND ST
tie'. Het vraagt een andere organisatie die ruimte
Het is een geengageerd verhaal m et uitdagende
schept voor professionals en die belangen bij elkaar
grensoverschrijdende stellingen. Toch stelt van der
kan brengen. Het vraagt andere managers die in
Lans dat zijn verhaal zeer Nederlands is. Betekent
plaats van topdown instructies geven, veel meer
dit ook dat we zijn verha al 'daar' moeten laten ? In
ruimte creeren waarin professionals optimaal hun
welke mate is zijn analyse relevant voor Vl aande
werk kunnen doen. Het vraagt andere managers die
ren;> Deze vraag dook voortdurend op tijdens de
veel meer namens die professionals spreken om dat
roadshow, zowel bij de spreker als bij het publiek.
'eropaf' -werk weer mogelijk te maken . De revolutie
De vraag is niet nieuw. Reeds in 2005 stelde Jos van
bestaat erin dat een ketenreactie op gang komt van
del' Lans zich in dit tijdschrift de vraag: 'Heeft het
andere types organisaties. Het geeft andere culturen
zin een groot verhaal te vertellen voor een Vlaams
en eigenlijk een andere taal.
publiek over de toekomst van de Nederlandse pu blieke sector?' (Van der Lans, 2005). Hij wees to en
Maar waar wil Jos van der Lans nu eigenlijk naar
al op een aanta l verschillen tussen Nederland en
toe? Hij wi! in ieder geval 'de emancipatie van de
Vlaanderen. Die verschillen waren van historische
professionele stem' in Nederland (en Vlaanderen?)
aard, gingen terug op een ander taalgebruik en we
stimuleren en activeren. Van der Lans wil een ster
zen op sterke cultuurverschillen.
44
WWW.AHilJDNlJNF.BE
Zou Vlaanderen nog altijd lO 'anders' zijn dat van
wei kan blijven functioneren in de huidige context
der Lans' analyse hier geen steek houdt? Er zijn ui
(1. Ferguson, N. Parton, ... ). Ook zij komen tot het
teraard verschillen. Vlaanderen kent een meer ora
besluit dat een andere vorm van professionaliteit
le traditie in sociaal werk: er wordt weinig geschre
noodzakelijk wordt.
onderzoek is lager. Maar naast de verschillen zijn er
als een 'luxeprobleem'. Hebben we vandaag dan
hoe langer hoe meer gelijkenissen. Zo liggen de
echt geen andere katjes te geselen dan wat te debat
vermarkting van bepaalde sectoren , het lokaliseren
ter over de finesses van het sociaal werk? 'Net nu er
van beleid of het regisseren
de
verzorgingsstaat
crisis is, moeten we vas thou den aan de takken van de
Vlaanderen kent een meer orale traditie in sociaal werk: er wordt weinig geschreven, er wordt veel gezegd.
hier
bomen: 'Het is geen tijd voor experimenten: 'Borg wat er nog rest: 'Sociaal werk moet
minder afgebouwd is dan bij
nu niet op de helling gezet
onze noorderburen, zijn we
worden'... Dit lelopt, maar
de kloof met Nederland aardig aan het dicht rijden.
het mag ons niet ontslaan van de opdracht 'alert te
Hoe ver staan we nog van 'Vogelaarwijken', van
zijn' voor wat er buiten die geborgde sectoren aan
jeugddetentiecentra, van een 'voor veiligheid inge
de hand is. In elk geval stelt het boele ons vragen,
spannen sociaal werk' (Geldof, 2006) en van harde
onder andere over professionaliteit in sociaal werk.
uitsluiting van groepen uit reguliere vangnetten? Er
Een nieuwe 'professionaliteit' vraagt analyse van de
wordt ook een en ander getransplanteerd en ge'im
context, van
porteerd van boven de Moerdijk: technieken, me
matieleen en mogelijke oplossingen. Veel sociaal
clii:~ntengroepen,
van nieuwe proble
thodieken, vraagstukken en socia Ie problemen lO
werkers staan met hun mond vol tanden als het gaat
als blijkt uit de ingevoerde terminologie. De Rotter
over de geschiedenis van hun stiel, hun organisatie,
damse term 'prepressie' kende echo's in het Ant
hun doelgroepen, de problematieken, de methodie
werps
veiligheidsdiscours.
En
ook voor zijn
integra Ie jeugdhulp haalde Vlaanderen zijn
1110S
terd bij onze noorderburen.
ken en de wijken. Niet toevallig werd een canon so ciaal werk opgezet met de bedoeling deze kennis nieuw leven in te blazen. Geschiedenis en sociaal economische analyses blijven belangrijk om de kri
EEN AN DE RE PROFESSIONALITEIT
tische potentie van het sociaal werk opnieuw aan te
Wat brengt dit verhaal teweeg: love it or leave it" Na
spreken. Zo kan weer helder worden wat het sociaal
de lezingen waren er over het algemeen gemengde
werk in onze hUidige samenleving lOU kunnen zijn.
gevoelens. Bepaalde sectoren en werkvloerniveau's
Sociaal werk heeft ondertussen andere middelen
herkenden veel, anderen hielden wat meer afstand.
verworven, heeft kennis verzameld en staat voor
Al waren de meningen verdeeld, zijn verhaal raakte
nieuwe uitdagingen. Die kunnen maar opgenomen
wei gevoelige snaren. Van der Lans werkt graag met
worden door tussen de verschillende niveaus het
dichotomieen, lOals blijkt uit zijn provocerende
gesprek op gang te brengen, door van gedachten te
stelling: 'Laat Nederland links (of rechts) liggen ... '.
wisselen, door andere informatiestrol11en op gang
Dat gaat soms ten koste van nuance. Is 'ontregelen'
te brengen.
niet gewoon een pleidooi voor meer discretionaire
ruimte, maar dan niet op niveau van de individuele
VADE RETRO JOS?
werker maar weI van het sociaal werk" Bovendien
Er is ook internationaal wei wat te doen rond pro
ligt van der Lans' analyse niet lO ver van buiten
fessionaliteit en professionalisering van sociaal
landse stellingen die de vraag stellen of sociaal werk
werk. Dit lijkt vreemd na meer dan 100 jaar profes
POW ALERT I JAARGANG 36 I NUMMER 2 I MEl2010
ID
:I Ontregeling werd in de debatten soms omschreven
derlandse situatie. Hoewel
:::r
<
en de impact van beleidsmatig ofwetenschappelijk
ring niet zo ver van de Ne
CI ID
III III
ven, er wordt veel gezegd. Veranderingen gaan traag
onder het mom van zelfstu-
3:
45
III III CI
"III III
:e
...
ID
~
....
"
:::r :::r
... ...
ID
c:r CI ~ ~
ID :I
·W
~ Yo!
o
N
sioneel sociaal werlc Hoe professionaliseert het so
verbetering van de maatschappij? Van der Lans gaat
ciaal werk in Vlaanderen? Een kant en klaar totaal
in op de werkvJoer, op de organisatiecuJtuur, de
Yo!
beeld uittekenen is nog niet mogelijk, maar we kun
werksturing en op de geestelijke dampkring waarin
a..
nen aJ weJ wat stukken en brokken oprapen. Sociaal
sociaaJ werkers werken. Op deze wijze werpt hij
ca
o
werk is 'in' en velen voelen zich geroepen om het te
zich ten volle in het professionaliseringsdebat. Het
Z
voorzien van het nodige vlees en bloed. Zo richtten
ontregelen is een voorwaarde maar lost op zich
verschillende universiteiten en hogescholen enkele
niets op. Het is net na die ontregeling, in de vrij ge
a::::
jaren geleden een masteropleiding sociaal werk in.
komen ruimte dat sociaal werkers aan de slag moe
&It
::5 Yo!
Q
Docenten maatschappelijk werk houden een pie i
ten gaan zander terug te vallen op oude systemen.
z
dooi om eigen opJeiding en onderzoek onder de
In die 'ontregelde ruimte' kan een offensieve strate
~
&It
o
noemer 'sociaaJ werk' te plaatsen (VerzeJen, 2005).
gie het sociale, het democratische en het democra
Zo kunnen ze een mondje meepraten in internatio
tiserende in het sociaal werk brengen. Gaat het
naJe debatten en literatuur. Andere collega's probe
daarbij om de keuze om van nu af aan weer beleids
ren door te dringen tot het hart van het sociaal
matig of politiek te werken? Misschien moet dit on
werk. tot 'de ziel van de stieJ' (Verbruggen. 2007). Er
derscheid net overbrugd worden en is het werk op
zijn discussies over 'angstige professionaJs; over evi
de werkvloer sowieso ook politiek en beleidsmatig
dence-based sociaaJ werk, over normatieve profes
werk. Volgens van der Lans begint de herovering
sionaliteit, over uitdagingen voor sociaal werk in de
van de werkvloer met een herpositionering van die
toekomst. Er beweegt wat in dit veld.
relatie. En dat is veel meer dan mensen aanspreken op hun 'eigen krachten'.
Maar straJen die debatten ook af op de werkvloer? In zijn benadering sJaagt van der Lans er in dit ni
Joost Bonte is coordinator straathoekwerk voor Oost- en
veau van het sociaaJ werk te betrekken in het debat.
West-Vlaanderen. Peter Colle evalueert socio
Hij stelt daarbij een aantal vragen die elke sociaal
preventieve projecten bij de Stad Gent. Denoix Kerger en
werker, in samen- en tegenspraak, het best voor
Pascal Tuteleers zijn beiden lector sociaal werk
zichzelf stelt. Wat doen we en voor wie doen we
(Arteveldehogeschool, Gent). Sabien Verhulst is P50
het? Kiezen we zelf of laten we ons kiezen? Kiezen
adviseur bij de Vlaamse Overheid. Reageren op deze
we voor behoud van wat er is of durven we ook al
bijdrage kan via pascal. [email protected].
ternatieven kiezen voor wat was? Kiezen we voor een sociaal werk ten behoeve van de clienten of ter
Van der Lans, 1., op http://www.josvdlans.nl.
Verwijzingen Ferguson, I., Woodward, R. (2009), Radical social work in practice. Ma king a difference, Bristol, The Policy Press.
Fook, ]. (2002) , Social Work. Critical Th eory and Practice, London, Sage Publications.
Geldof D. (2006), 'Welzijn in dienst van veiligheid', Alert, 1.
Parton, N., O'Byrne, p, mmv Van Nijnatten, C. (200 7), 'Social work, een constru ctieve benaderil1g', Hou ten, Bohn
Staffleu van Loghum. Van der Lan s, f. (2005 ), 'Nieuwe omgangsvormen tussen staat en middenveld', Alert, 3. Van del' Lans, ]. , (2008), Ontregelel1. De herovering van de werlevloer, Amsterdam, Augustus, vijfde dru k. Verbruggen, A. (2007), De ziel van de stiel. Maatschappelijk assistenten el1 hun beroep: bouwstenen voor een gedeeld verhaal, Gent, Academia Press. Verzelen, W (2005), Sociaal werle: il1- en uitzichten, Antwerpen, Garant. Ferguson, l., op http://www.socialworkfuture.org
46
WWW.ALERTONLINE.BE
