!Lorem&Ipsum&
Cursus%% Toekomstverkennen% September(Oktober,2013,
Leer$toekomstverkenningen$in$te$$zetten$voor$ strategie,$innovatie$en$beleid$
1 2
!Lorem&Ipsum&
2&
“Toekomstverkennen,is,het,systematisch, onderzoeken,,bespreken,van,en, vormgeven,aan,de,toekomst.”, , (European)Foresight)Platform, De!wereld!verandert!continu.!We!kunnen!niet!voorspellen,!maar!wel! verkennen!wat!kan!gaan!komen.!! De! wereld! verandert! en! sneller! dan! ooit.! Steeds! meer! bedrijven!en!overheden! beroepen! zich!op! methodieken!van! toekomstverkenning!om!zicht!te!krijgen!op!hoe!zij!succesvol! kunnen!zijn!in!een!snel!veranderende,!onzekere!wereld.! ! Door! middel! van! toekomstverkennen! (of! ‘toekomstonderzoek’)! ! kunnen! organisaties! anticiperen! op! anticiperen! en! hun! strategische! keuzes! gestructureerd! afwegen,! ook! in! een! onzekere! toekomst.! Inzicht! in! de! complexiteit! van! veranderingen! helpt! bij! het! comfortabel! worden! met! en! het! omarmen! van! komende! veranderingen.! Het! is! niet! nodig! om! de! toekomst! te! voorspellen! om! succesvol! te! zijn.! Het! gaat! er! om! voorbereid! te! zijn! en! effectief! te! handelen! bij! het! signaleren! van! verandering.! Daarnaast! helpt! toekomstonderzoek! om! een! visie! of! beleid! te!maken!voor!een!organisatie,!zodat!men!snel!bedreigingen! kan!ontwijken!en!kansen!kan!pakken.! ! Het! verkennen! van! de! toekomst! helpt! mensen! en! organisaties!op!veranderingen!te!anticiperen.!! !
Toekomstverkenningen! worden! ingezet! voor! strategie,! innovatie! en! beleid.! Veel! methoden! van! toekomstverkenning! bieden! inzicht! in! complexe! vraagstukken! en! kunnen! worden! toegepast! in! een! participatief! proces,! om! te! zorgen! voor! draagvlak,! een! gedeelde!taal!en!visie.! ! Er!zijn!veel!methoden!van!toekomstonderzoek!beschikbaar,! toch! weet! niet! iedereen! zijn! weg! te! vinden! in! het! aanbod! van! methoden! en! technieken.! De! School! voor! ToekomstVerkenning! (SvT)! biedt! cursussen! aan! op! het! gebied! van! toekomstverkennen.! De! ! docenten! van! de! SVT! hebben! zowel! een! ! academisch! achtergrond! als! praktijkervaring.! ! Het! doel! van! de! cursus! is! om! een! ! handreiking! te! bieden! voor! het! doen! van! toekomstonderzoek.! De! deelnemers! leren! een! toekomstverkenning! voor! te! bereiden,! uit! te! voeren!en!te!evalueren.
!Lorem&Ipsum&
3&
Het!is!niet!vanzelfsprekend!om!over! de!lange!termijn!na!te!denken!of! om!te!gaan!met!verandering!en! onzekerheid.!Nederland!heeft!een! sterke!traditie!in!toekomst! verkennen.! ! De! cursus! is! geschikt! voor! zowel! mensen! die! voor! het! eerst! kennismaken!met!toekomst!verkennen!als!voor!mensen!die!al! eens!een!toekomstverkenning!hebben!gemaakt,!maar!op!zoek! zijn! naar! meer! inzicht! in! methoden! en! technieken.! In! vier! dagen! doorlopen! we! de! stappen! die! nodig! zijn! om! een! toekomstverkenning! te! maken.! We! starten! met! het! formuleren! van! de! onderzoeksvraag! en! eindigen! bij! het! toepassen! van! de! producten! die! we! hebben! gemaakt! in! de! toekomstverkenning.!! !
Toekomstverkennen, Toekomst,verkennen,is,geen,nieuw,vak,,toch,is, het,nog,voor,veel,organisaties,een,nieuwe, manier,van,werken.,Shell,,Rabobank,,en,de, Nederlandse,Planbureaus,hebben,een,sterke, traditie,in,toekomst,verkennen.,
De!belangrijkste!leerdoelen!van!de!cursus:! J Hoe!denk!je!strategisch!na!over!de!lange!termijn?!! J Hoe!maak!je!een!succesvolle!toekomstverkenning!?! J Hoe! maak! je! de! vertaalslag! van! toekomstverkennen! naar! de!praktijk!van!vandaag?! J Hoe!betrek!je!de!juiste!mensen!bij!je!toekomstverkenning?! J Hoe! kun! je! profiteren! van! veranderingen,! in! plaats! van! erdoor!‘overvallen’!te!worden?! J Hoe!kun!je!methoden!zoals!trendanalyse!en! scenarioplanning!toepassen!voor!strategie!en!innovatie! doeleinden?! ! ! De! cursus! is! bedoeld! voor! professionals! die! in! hun! werk! te! maken! hebben! met! besluitvorming! in! een! context! van! onzekerheid! en! risico’s,! zoals! projectleiders,! managers,!! strategen! en! R&D! experts.! Als! u! twijfelt! of! deze! cursus! geschikt! voor! u! is,! neem! dan! gerust! contact! met! ons! op!! Achterin!deze!folder!staan!onze!contactgegevens.! ! !
1 2
!Lorem&Ipsum&
4&
Onze!cursisten!leren!een!toekomstverkenning!voor!te!bereiden,!uit!te! voeren!en!te!evalueren.!Ze!leren!omgaan!met!een!veranderende!wereld! en!onzekerheid.!! ! ! Aan!het!einde!van!cursus:! J Weet! u! welke! methoden! er! zijn! om! de! toekomst! te! verkennen! J Weet! u! welke! aanpak(ken)! het! meest! geschikt! is! voor! uw!organisatie!of!vraagstuk! J Kunt!u!een!gedegen!voorstel!aan!uw!management!doen! over! de! meerwaarde! van! toekomstverkennen! voor! uw! organisatie! J Bent! u! in! staat! zelf! een! toekomstverkenningstraject! op! te!zetten,!uit!te!voeren!en!evalueren.! ! Het!programma!bestaat!uit!de!volgende!onderdelen:! J J J J J J
Wat!is!toekomst!verkennen!en!waarvoor!wordt!het! gebruikt?! Hoe!kun!je!een!toekomstverkenning!organiseren?! Hoe!kun!je!een!toekomstverkenning!uitvoeren?! Hoe!kun!je!een!toekomstverkenning!evalueren?! Hoe!gebruik!je!een!toekomstverkenning!om!te!komen! tot!innovatie,!strategie!of!beleid?! Hoe!maak!je!de!vertaalslag!van!toekomstverkennen! naar!de!praktijk!van!vandaag?!
! Deze!vragen!lopen!als!rode!draad!door!de!modules!heen.! Daarnaast!proberen!we!zoveel!mogelijk!ruimte!te!bieden! aan!de!persoonlijke!leervragen!van!de!deelnemers,! bijvoorbeeld!aan!de!hand!van!cases.! ! De!Cursus!Toekomstverkennen!bestaat!uit!4!modules!van!1! dag.!Op!elke!cursusdag!ruimen!we!tijd!in!voor!zowel!de! theorie!als!de!praktijk,!door!een!oefening!of!casestudy.! !
“The!future!is!the!actual!playing!field! of!power.!Policymakers!and! strategists!are!expected!to!take! responsibility!for!the!future.”! ! !WRR,%Uit%Zicht%
!Lorem&Ipsum&
5&
In!deze!cursus!wordt!zowel!theorie!als!praktijk!aangeboden.!Ook!is!er!! ruimte!voor!het!inbrengen!van!eigen!vragen!en!cases.!Het!definitieve! programma!wordt!vastgesteld!na!intakegesprekken!met!de!deelnemers.! Opzet&van&de&cursus:& Module&&1:&Introductie&+&Voorbereiden&van&een&toekomstverkenning& &&
(27!9!2013)&
We!starten!de!cursus!met!een!theoretische!introductie!over!toekomstverkennen.!Wat!is! toekomstverkennen!eigenlijk?!Wie!gebruiken!toekomstverkenningen?!Wanneer!en!waarvoor?! Uiteraard!is!er!ook!ruimte!om!kennis!te!maken!met!elkaar.!! Vervolgens!bekijken!we!verschillende!benaderingen!om!de!toekomst!te!verkennen,!zoals! forecasting,!backcasting!en!foresight.!Om!meer!gevoel!te!krijgen!bij!deze!benaderingen,!! nemen!we!een!aantal!veelgebruikte!technieken!onder!de!loep.!Denk!daarbij!aan!DelphiJ onderzoek,!raodmapping,!trendanalyse!en!scenarioplanning.! We!bespreken!ook!de!praktische!kanten!van!het!voorbereiden!van!een!toekomstverkenning,! zoals:!!! •
Positionering!van!je!project!
•
Identificatie!van!de!doelgroep!
•
Resultaten!definiëren!
•
Teamsamenstelling!!
•
Maken!van!een!projectplan!
Module&&2:&Uitvoering&:&Ontwerpen&en&bouwen& & &&&&& & (4!10!2013)& ! De!tweede!cursusdag!staat!in!het!!teken!van!het!uitvoeren!van!een!toekomstverkenning.!We! gaan!dieper!in!op!bepaalde!technieken,!vooral!die!van!scenarioplanning.!!We!staan!stil!bij!de! verschillende!soorten!scenario’s!die!bestaan:!omgevingsscenario’s,!doelscenario’s!en! transformatiescenario’s.!! ! Tevens!staan!we!stil!bij!verschillende!methoden!om!scenario’s!te!maken:! •
rekenmodellen!!
•
essays!
•
stakeholderparticipatie!
•
ontwerpen!van!de!toekomst!!
•
hergebruiken!van!toekomstverkenningen!
! In!de!middag!gaan!we,!aan!de!hand!van!een!case,!zelf!aan!de!slag!om!scenario’s!te!maken.!
!Lorem&Ipsum&
6&
Iedereen!leert!op!zijn!eigen!manier.!Daarom!wordt!in!de!cursus!zowel! theorie,!als!oefeningen!en!casestudies!aangeboden.!Het!definitieve! programma!af!wordt!afgestemd!op!de!leerdoelen!van!de!deelnemers.!
Module&&3:&Communicatie&:&Visualiseren&en&toepassen& &&&&& & (11!10!2013)& ! Wat!vaak!naar!de!achtergrond!verdwijnt!bij!het!maken!van!een!toekomstverkenning!is!het! visualiseren!en!communiceren!van!de!resultaten.!Hoe!zorgen!we!dat!de!resultaten!ook!begrepen! worden!door!de!doelgroep!en!de!opdrachtgever?!Visualisatie!speelt!een!cruciale!rol!bij!het! overbrengen!van!je!boodschap.!Een!toekomstverkenning!kan!op!veel!verschillende!manieren! verbeeld!worden.!Welke!manier!past!bij!jouw!boodschap?!! ! Daarnaast!is!het!belangrijk!dat!je!producten!gebruikt!worden,!bijvoorbeeld!om! J strategische!discussies!te!voeren!! J opties!af!te!wegen!!! J inzicht!te!krijgen!in!complexe!vraagstukken! J op!ideeën!voor!nieuwe!producten!of!diensten!te!komen! ! We!geven!je!inzicht!in!verschillende!methoden!en!technieken!die!je!hiervoor!kunt!inzetten.! Tevens!oefenen!we!met!het!gebruiken!van!een!toekomstverkenning:!in!een!‘windtunnel!sessie’! gaan!we!aan!de!hand!van!scenario’s!een!strategische!gesprek!voeren.!
Module&&4:&Evaluatie&en&borgen&van&resultaten&&&&& & & & (18!10!2013)& ! Deze!laatste!cursusdag!staat!in!het!teken!van!het!afronden!van!je!toekomstverkenning.!Wat!zijn! factoren!voor!een!succesvolle!toekomstverkenning?!Hoe!kan!impact!van!een! toekomstverkenning!bepaald!worden?!En!hoe!zorgen!we!ervoor!dat!de!resultaten!niet!in!een!la! verdwijnen?! ! We!maken!de!stap!van!het!verkennen!van!de!toekomst!naar!de!praktijk!van!vandaag.!Aan!de! hand!van!je!toekomstverkenning!kom!je!meestal!tot!nieuwe!inzichten!voor!strategie,!beleid!of! innovatie.!Maar!hoe!maak!je!de!stap!van!toekomst!naar!de!praktijk!van!vandaag?!Ook!!gaan!we! in!op!!manieren!waarop!je!kunt!zorgen!dat!je!team!of!organisatie!meer!oog!voor!de!toekomst! krijgt!en!meer!voorbereid!is!op!veranderingen!en!onzekerheid.! !
!Lorem&Ipsum&
7&
Onze!visie!&!Onze!docenten:!Wij!werken!aan!professionalisering!van!het! vak!toekomst!verkennen.!Onze!docenten!hebben!een!academische! achtergrond!en!praktijkervaring.!
!
De! School! voor! ToekomstVerkenning! is! opgericht! om! een! verdere! professionalisering!van!het!vak!toekomstverkennen!te!realiseren.!!
“People%can%foresee%the%future% only%when%it%coincides%with%their% own%wishes,%and%the%most% grossly%obvious%facts%can%be% ignored%when%they%are% unwelcome.”% ! J!George!Orwell!
,
Onze!docenten!hebben!naast!een!academische!achtergrond!ook!een!sterke!link! met!de!praktijk!en!werken!zelf!met!of!aan!toekomstverkenningen.!Bij!de!Cursus! Toekomstverkennen!zijn!onderstaande!docenten!betrokken.!Daarnaast!worden! voor! specifieke! onderwerpen! gastdocenten! ingezet,! waarbij! we! rekening! houden!met!de!leerdoelen!van!de!deelnemers.! & Patrick&van&der&Duin&(Dr.)& Patrick!van!der!Duin!is!docent!aan!de!TUDelft!en!gespecialiseerd!in!het!gebruik! van! toekomstverkenningen! voor! innovatie.! Ook! werkt! hij! vaak! op! projectbasis! aan! toekomstverkenningen! op! het! gebied! van! innovatie.! Onlangs! publiceerde! Patrick! het! boek:! “Toekomstonderzoek! voor! organisaties”,! dat! je! cadeau! krijgt! bij!deelname!aan!deze!cursus.!Voor!meer!informatie!over!Patrick:! www.patrickvanderduin.nl! & Susan&van&’t&Klooster&(Dr.)& Susan! van! ‘t! Klooster! is! freelance! adviseur! gespecialiseerd! in! toekomstverkenningen! en! werkt! veel! samen! met! het! PBL.! Ook! is! zij! coauteur! van! het! boek! “Foresight! in! Action”! en! de! “Handreiking! scenario’s! maken! voor! milieu,! natuur! en! ruimte”.! Onlangs! ontwikkelde! zij! samen! met! Silke! de! toolkit! ‘Foresight! Compass’,! die! ondersteuning! biedt! bij! het! uitvoeren! van! een! toekomstverkenning.! Voor!meer!informatie!over!Susan:! http://nl.linkedin.com/in/susantvantklooster! www.savia.nl! ! Silke&de&Wilde&(drs.)&& Silke! is! oprichtster! van! de! School! voor! Toekomst! Verkennen! en! werkt! als! adviseur!aan!toekomstverkenningen!voor!overheden!en!bedrijfsleven.!Tevens!is! zij! opgeleid! tot! facilitator! en! schrijft! zij! blogs! over! toekomstverkennen! voor! Futuristablog.com.! ! Samen! met! Susan! ontwikkelde! zij! de! toolkit! ‘Foresight! Compass’.!Voor!meer!informatie!over!Silke:! http://nl.linkedin.com/in/silkedewilde! www.silkedewilde.com!
1 2
!Lorem&Ipsum&
8&
Praktische!informatie! Cursusdagen:!27!september,!4,!11!en!18!oktober!2013.! De! cursusdagen! starten! om! 9.00! uur! en! eindigen! om! 17.00! uur.!Lunch,!koffie!en!thee!is!bij!de!prijs!inbegrepen.! ! Locatie:!De! training!vindt!plaats!in!ColorBC,! Stadsring!181!in! Amersfoort.!!
! Met! elke! deelnemer! vindt! een! telefonisch! intakegesprek! plaats,! waarin! we! leerdoelen! bespreken.! Na! het! intakegesprek!vindt!facturatie!en!bevestiging!van!deelname! plaats.!
Route:!http://www.colorbc.nl/locaties/amersfoort! ! In! 2013! wordt! de! cursus! aangeboden! voor! een! introductietarief! van! 1475! euro,! exclusief! BTW.! Een! exemplaar! van! het! boek! ‘Toekomstonderzoek! voor! organisaties’!is!bij!de!prijs!inbegrepen.!! ! Bij%registratie%en%betaling%voor%16%juli%2013%geldt%een#korting% van%350%euro,!dus%een%prijs%van%1125%euro%ex%btw.!! ! Wij! werken! met! groepen! niet! groter! dan! 20! en! niet! kleiner! dan!8!personen.!
Afhankelijk!van!persoonlijke!leerdoelen!en!beschikbaarheid!
!
www.schoolvoortoekomstverkenning.nl&
van!gastdocenten!kunnen!er!wijzigingen!in!het!programma! plaats!vinden.! Na!afronding!van!de!cursus!(bij!volledige!deelname)! ontvangen!de!deelnemers!een!certificaat&getekend!door!de! hoofddocenten!van!de!cursus.! Naast! de! Cursus! Toekomstverkennen! biedt! de! School! voor! ToekomstVerkenning! (SvT)! meer! workshops! en! cursussen! aan! op! het! gebied! van! toekomst! verkennen.! ! De! SvT! verzorgt! tevens! inJcompany! trainingen.! Kijk! voor! meer! informatie!op!!
Inschrijven!kan!online,!of!door!contact!op!te!nemen!met!! Silke!de!Wilde!via!!06!1822!9775!,!of!
[email protected]!!!!!!
www.schoolvoortoekomstverkenning.nl,
!Lorem&Ipsum&
School,voor,ToekomstVerkenning, , www.schoolvoortoekomstverkenning.nl,
!!
!
