23/01/2015
incidentie
Inleiding
(70-95%) (20-25%)
• •
Long – lever – beenmerg Opsporen van botmetastasen zeer cruciaal voor staging
niertumor melanoma
(14-45%)
•
Enorme verschuiving van screeningstechnieken : o RX -> CT -> MR en Whole body MR o Hybride technieken en tracers : SPECT-CT en PET-CT -> PET-MR
blaas
(40%)
thyroid
(60%)
Beeldvorming bij botmetastasen S. Pans Dienst Radiologie UZ Leuven
myeloom
•
Technische evolutie van de beeldvorming o Snelheid van toestellen o Beschikbaarheid van toestellen (CT – MR – SPECT-CT en PET-CT) o Meer accurate staging o Toename van interventionele technieken voor biopsie
long
(30-40%)
borst
(65-75%)
prostaat
(65-75%)
osteolyse
osteosclerose Prof.Dr. K. Van Laere
In praktijk
Belgische vereniging van Radiologie
• Volledig beelddossier inkijken o o
Evolutie ! Combinatie van technieken ! • MR : beenmerg en niet osseuse componenten • CT en RX : cortex en spongieus bot
o
Richtlijnen
Klinische informatie ! • Klinische setting van de patient • Labo (eiwit electroforese? Markers?….) RIZIV 10/2010
1
23/01/2015
Belgische vereniging van Radiologie
Keuze van het onderzoek
Multipel Myeloma
F.Lecouvet et al Eur J Radiology 2014
Prof.Dr. K. Van Laere
Keuze van het onderzoek
Keuze van het onderzoek : acuut Oncologische voorgeschiedenis
Acute pijn Sensibiliteit Geen neurologische uitval RX
SPECT-CT
Prostaatca
MR
CT
Wervelkolom Bekken Lidmaat
MR
Neurologische uitval : niveaubepaling. MR wk CT wk MR bekken CT bekken
T1+c
STIR
T1
T1+c
2
23/01/2015
Beenmergconversie
RX
• Conversie :ROOD naar ROOD en GEEL beenmerg • 25j : finale distributie : o o o o o o
Schedel Spine Ribbenrooster Sternum Pelvis Proximale deel van humerus en femur
RX RX bij botmetastasen
•
Snel beschikbare tool in urgente setting o Spoedgevallen en raadpleging o Opsporen van fracturen of fractuurrisico
• • •
30-50% van het ‘botweefsel’ moet aangetast zijn alvorens een letsel op RX zichtbaar. Karakteriseren van type van botmetastase (osteolytisch vs osteoblastisch). Niet aangeraden als 1ste volledige screening – gericht, mogelijk als aanvullend onderzoek
•
Respons op behandeling o RT o Fractuur o Mineralisatie van botmetastasen (Flare fenomeen)
CT CT bij botmetastasen Prostaatcarcinoma
Longcarcinoma
3
23/01/2015
CT • • • • • •
Superieur aan RX ‘klassieke screening’ en ‘follow up’ Corticale en trabeculaire osteolyse en pathologische fracturen Inschatten kans op pathologische fracturen Follow up en veranderingen in densiteit en diameter van letsels. Geen intraveneus contrast voor beeldvorming botmetastasen RT Chemotherapie
• CT guided biopsie Borstca
Flare
spinocellulair carcinoma oroparynx (geen neurologische uitval)
CT vs MR CT • Cortex • Trabeculair bot 4,5 HU
spier,…)
MR MR beeldvorming bij botmetastasen
Botvenster + weke delenvenster ! Meet de densiteit van een letsel.
MR
• Beenmerg • Soft tissue (ruggenmerg,
• Morfologisch
• Morfologisch : T1, T2… • Functioneel : Diffusie
4
23/01/2015
MR protocol
MR protocol
• MR protocol : T1 : Vet vs niet vetrijk letsel o STIR (> T2FS) : WATER-content o T2 : anatomie ruggenmerg, radices en WATER content o T1 with Gd contrast o Diffusion-weighted imaging : b0 - b1000 • MR : sensitiviteit > specificiteit o
BM reconversie
BM RT
SPINE - pelvis
Whole body
• Sag T1 + STIR full spine • Cor T1 + STIR pelvis
• • • • •
Sag T1 full spine Cor T1 pelvis Cor STIR whole body DWI Geen IV contrast (allergie)
T1
TIR
DWI
T1 T1
T1
DWI
BM botmetastasen : T1 SI !
T1
T1+c T1+c
T1+gd T1
T1
TIR
T1
T1+ TIR
T1
Bronchus adenocarcinoma
STIR
5
23/01/2015
MR tips • Specifieke bevindingen op MR o
Botoedeem?(pijnlijk) • Carcinoma
o
Bloeding intralesioneel – expansiel ?
STIR
STIR
T1
T1
T1
T1+c
• RCC – schildkliercarcinoma • Carcinoma o
Homogeen ? • Myeloma of plasmacytoma • Lymfoma
Breast cancer
Breast cancer b0
b0
STIR
T1
STIR
T1
b1000 MIP
b1000
ADC
b1000
b1000 MPR
6
23/01/2015
Multipel Myeloma
Whole body imaging
• ‘metastatic disease’ • MR
• Voordelen
T1 en STIR spine en pelvis Diffusie (studie) • CT o Gericht CT onderzoek bij groot letsel op MR o Whole body low dose CT zonder contrast indien diffuus verspreide letsels met fractuurrisco op MR • RX o Spoed of gerichte opvolging
o
T1
b1000 ADC 0.0013
T1
o
Rug Bekken Ribbenrooster Weke delen omheen skelet
Opsporen en opvolgen van letsels • Bijzonder bij niet-secreterend myeloma • Voorkomen van mogelijke verwikkelingen (fractuur van bekken en wervellichaam)
o
Geen contrast-stof bij diffusie-beeldvoming
T1
STIR T1
o
b1000 ADC 0.0014
Totaal-beeld van het lichaam in één onderzoek • • • •
o
b1000 ADC 0.0007
T1
DWI
b1000
b1000
b1000
T1
Na 12 m
Na 12 m
Na 12 m
7
23/01/2015
FDG-PET/CT in MM: Staging
Studie • Whole body MR Standaard-onderzoek Experimentele deel : diffusie • Diagnose – uitgebreidheid • N = 46 • Opvolging tijdens de behandeling o Pre autologe TX o Post autologe TX o o
DWI
PET
Detectie van extramedullaire letsels Prof. dr. O. Gheyskens
MR en labo
Prof. dr. O. Gheyskens
MR sneller progressie opsporen ? Labo Respons
MRI : respons
29/30 (96,67%)
MRI : progressie
1/30
(3,33%)
Labo progressie 1/14 (7,14%) 13/14 (92,86%)
• Bij 50 % : MR toont de ziekteprogressie 0,9 maand eerder dan labo
• Bij 25% : MR toont de ziekteprogressie > 6 maanden vroeger dan het labo.
Progressief MRI : sneller
8/14 (53,33%)
MRI en labo gelijktijdig
6/14 (40%)
Labo sneller
1/14 (6,67%)
Biopsie
8
23/01/2015
Biopsie “An incorrect biopsy may violate the compartmental anatomy, leading to the risk of tumor seeding and may change a wide excision to an amputation”. • Imaging VOOR biopsie o Biopsie veroorzaakt artefacten o Plannen van de biopsie : • plaats en toegang en traject (chirurg) • Contacteer de patholoog indien vragen
• US – CT - PET guided biopsie Chondromyxoid fibroma? Bone metastasis thyroid ca?
De toekomst : uitdagingen ? • Verbeteren van de sensitiviteit en specificiteit van de nieuwe technieken voor diagnose en follow-up o Morfologie + functionele beeldvorming o Hybride beeldvorming • Diameter van de botmetastasen : how far can we go? • Kinderen : snelle screening met aandacht voor dosis • Evidence-based screenen : o Patient centraal o Kostenbesparing voor beeldvorming en behandeling
plasmacytoma
Skeletal metastases : more specific targets 68Ga-PSMA
prostate ca
11C-methionine FDG
68Ga-ABY025
Bone scan
multiple myeloma
MET
HER2+ breast ca
99mTc-MIP1404 prostate ca
18F-FDG
Prof. dr. K. Van Laere
Prof. dr. K. Van Laere
9
