VERKIEZINGEN
RTV MAASTRICHT
WOUTER KURPERSHOEK
Alphen Stad FM en SIRIS pakken uit
“We vragen ook naar positieve gemeentezaken”
“Ik geloof in de kracht van lokaal nieuws”
Nummer 7 // december 2013 // jaargang 2 EEN UITGAVE VAN OLON
roderik van Grieken
LOKAAL DEBATLEIDER
INTERLOKAAL #07 december 2013
02 De gemeenteraadsverkiezingen van Alphen Stad FM en SIRIS
“Je kunt veel doen zonder budget” Door een gemeentelijke herindeling werden in Alphen aan den Rijn al op 13 november gemeenteraadsverkiezingen gehouden. De landelijke pers zag dat als een aardig meetmoment voor het kabinet-Rutte II, voor Alphen Stad FM betekende het vooral zes weken heel hard werken.
per stelling. Met dat materiaal konden we nog eens twintig uitzendingen vullen. In dat ene weekend hebben we 31 uitzendingen opgenomen van vijftien tot twintig minuten. We hebben daarnaast veertien debatten verslagen en het grote lijsttrekkersdebat live uitgezonden
Op de eerste maandag van oktober begon
drie camera’s en mooie belichting één-
– allemaal zonder budget. In totaal heb-
Alphen Stad FM met tv-uitzendingen
op-één uitgebreid hebben geïnterviewd.
ben we vijftig euro uitgegeven: aan wat
over de aanstaande verkiezingen. Het
Met vragen over hun persoonlijke leven,
frisdrank en aan een huurtafel. Verder
materiaal daarvoor hadden ze verzameld
over de rest van de kandidaten en over
hebben we alles met onze eigen spullen
tijdens één weekend, vertelt hoofdre-
hun speerpunten. Dat werden elf uitzen-
gedaan, van camera’s tot belichting. We
dacteur Michel la Faille. “We hebben alle
dingen. Daarnaast hebben we ze allemaal
hebben relatief weinig geld, maar dat
elf lijsttrekkers uitgenodigd om langs te
laten reageren op twintig stellingen, in
is niet erg: met de juiste voorbereiding,
komen in onze studio, waar we ze met
niet meer dan dertig tot zestig seconden
kennis én spullen kun je veel doen.”
“Eindelijk een keertje spannend” Gemeenteraadsverkiezingen zijn vaak overbodig: als gevestigde partijen stevig in het zadel zitten en goed werk verrichten, kan een lokale coalitie zich moeiteloos meerdere termijnen handhaven. In het Brabantse Someren is een dergelijke impasse na 25 jaar doorbroken, men vecht er om een stel vrijgevallen zetels. Smullen voor de lokale omroep SIRIS. De politieke partij Lieropse Lijst kan geen
de lokale omroep voor Someren en Asten.
wat extra ondersteuning – financieel
vervangers vinden voor twee raadsleden
“Elke lokale partij heeft zich intensief op
én technisch – van de gemeente heb-
die het na twaalf jaar voor gezien houden.
de verkiezingen gestort en wij worden
ben gevraagd. We gaan ook zelf een
Dat betekent dat in de gemeenteraad van
natuurlijk ingezet als campagnemedium.
online kieswijzer maken: we hebben
Someren straks twee zetels vacant zijn en
Elke wethouder wil op tv, iedere nieuwe
alle partijen gevraagd ons vijf punten te
dat de verkiezingen opeens ergens over
stoeptegel wordt nu apart geopend voor
sturen waarop ze echt verschillen van
gaan: wie pakt die twee plekken en daar-
een mediamomentje. Wij hebben voor
de concurrentie. Zo besteden we op
mee, wellicht, de meerderheid? “Voor ons
elke partij een promotiefilmpje gemaakt.
radio, tv én internet volop aandacht aan
is dat natuurlijk heerlijk”, zegt Tim Hans-
We zijn live bij debatavonden en op de
de verkiezingen. Eindelijk zijn die een
sen, coördinator evenementen bij SIRIS,
verkiezingsavond zelf, waarvoor we wel
keertje spannend.”
VERKIEZINGEN
RTV MAASTRICHT
WOUTER KURPERSHOEK
AlphenStadFMen SIRISpakkenuit
“Wevragenooknaar positievegemeentezaken”
“Ikgeloofindekracht vanlokaalnieuws”
Nummer 7 // december 2013 // jaargaNg 2
eeN uITgaVe VaN OLON
Op de cover
INTERLOKAAL #07 december 2013
03
Hij analyseert politieke debatten op radio en televisie, begeleidt topmanagers en politici en is de bedenker van het concept van het Carrédebat op RTL 4. Met de gemeenteraadsverkiezingen op komst biedt Roderik van Grieken ook de lokale omroepen een helpende hand.
RodeRIkvAnGRIeken
LOKAAL DEBATLEIDER
Column
Tijd voor vernieuwing We gaan weer een paar drukke maanden tegemoet. Nog even, en we mogen weer naar de stembus. En dat betekent voor lokale omroepen: werk aan de winkel. Samen met Koningsdag en de intocht van Sinterklaas is het voor lokale omroepen natuurlijk het belangrijkste lokale evenement dat er is. De afgelopen jaren bleek echter dat het juist
zingstijd journalistiek beter ons werk doen.
de provinciale omroepen waren – ik zeg be-
Beter dan gemeentelijke omroepen en ook
wust niet regionale - die de lokale verkiezin-
beter dan provinciale omroepen. Omdat
gen grotendeels naar zich toe trokken. Veel
we de samenhang kunnen overzien. Als de
gemeenten werden daardoor zowel in de
ene gemeente besluit het zwembad weg te
campagne als op de uitslagenavond wegge-
bezuinigen, is dat in de buurgemeente ook
moffeld tussen tientallen andere gemeen-
een maatschappelijk probleem en dus poli-
ten, die weliswaar in dezelfde provincie
tiek relevant. Zulke samenhang is er ook op
liggen maar in de belevingswereld van de
het gebied van economie, ruimtelijke orde-
inwoners soms heel ver weg liggen.
ning en woningmarktbeleid. Er is eigenlijk
Waardoor lukte het die provinciale omroe-
nog maar weinig waar een gemeente in zijn
pen hun stempel op die verkiezingen te
eentje over beslist.
drukken? Niet zozeer door hun program-
Als we onze sector saneren en versterken,
ma’s – er zijn immers ook genoeg lokale
kunnen we ook werken aan meer kwali-
omroepen die in verkiezingstijd juweeltjes
teit. Technisch: digitale productie, digitale
van programma’s maken. Volgens mij gaat
verspreiding op alle platforms. Maar ook
het om slagkracht. De provinciale collega’s
inhoudelijk en in vorm: betere leaders en
zijn door hun schaalgrootte beter in staat
jingles. Alle elementen die cruciaal zijn om
mensen vrij te maken om hele werkweken
serieus genomen te worden door de kijkers
te besteden aan voorbereidingen, draai-
en luisteraars in onze gemeenten, en om
boeken en overleggen met voorlichters.
impact te hebben in de politieke opinievor-
Daardoor líjkt het provinciale programma
ming in verkiezingstijd.
InterLokaal is een uitgave van OLON
belangrijker.
Het wordt daarom tijd dat wij als lokale
Als we gaan samenwerken zoals de OLON
zenders onze kans grijpen. Wij kunnen het
2e jaargang, nummer 7 December 2013
wil, kunnen we ook meer slagkracht creë-
veel beter dan de provinciale omroepen,
Samenstelling: OLON
ren. En dat dan ook nog eens met uitzend-
juist in verkiezingstijd. Maar dan moeten
Eindredactie:
Jeroen te Nuijl
gebieden die nauw aansluiten op de leef-
we onze sector wel opnieuw uitvinden. De
Fotografie:
Maud Berger, KRO
wereld van het publiek. In sommige regio’s
OLON werkt daar aan, en ik geloof dat de
is dat simpel: De Bollenstreek, de Betuwe of
komende weken zullen uitwijzen dat dát
Redactionele medewerking:
Jeroen te Nuijl, Vincent Weggemans
het Gooi zouden al lang één streekomroep
heel erg belangrijk is.
Vormgeving:
Studio FC Klap
moeten hebben. Het publiek is bij voorbaat laaiend enthousiast. Maar ook in andere streken moet het mogelijk zijn. In zulke regio’s kunnen we ook in verkie-
Michiel Bosgra Directeur/hoofdredacteur van Studio040, de publieke omroep voor Eindhoven en Geldrop-Mierlo
Colofon
Contact OLON, Postbus 62, 1200 AB Hilversum Bezoekadres
umatralaan 45, 1217 GP Hilversum S T (035) 820 03 83
[email protected] // www.olon.nl
INTERLOKAAL #07 december 2013
04 Op weg naar de gemeenteraadsverkiezingen: RTV Maastricht
“We vragen ook naar de positieve zaken die de gemeente heeft gedaan” Het is een veelgehoorde uitspraak: de journalistiek is de waakhond van de democratie. Maar hoe werkt dat op lokaal niveau? Op 19 maart 2014 vinden de volgende gemeenteraadsverkiezingen plaats: hoe pakken de lokale omroepen dat aan? RTV Maastricht doet het op grootse wijze. “Het wandelgangen-ja hebben we al, nu moet ons budget nog officieel worden goedgekeurd.”
Al in april van dit jaar waren ze in Maastricht
bestuur van de gemeente. Of een partij nu
welke kwesties spelen en hoe men naar
druk bezig met de gemeenteraadsverkiezin-
deel uitmaakt van de coalitie of de opposi-
oplossingen zoekt.”
gen van maart 2014. Alle fractievoorzitters
tie, wij zorgen ervoor dat we met iedereen
“De analyse komt dan van iemand van de
uit de raad werden uitgenodigd voor een
door een deur kunnen.”
universiteit bijvoorbeeld, dat werkt goed.
persoonlijk gesprek over de rol van RTV
Doordat we vroeg de gemeenteraad hebben
Maastricht. Hoe keken zij aan tegen de rol
Kritisch
betrokken bij onze plannen voor de verkiez-
van de lokale omroep, wat verwachtten ze?
“We laten daarmee zien dat we niet voor of
ingen, weet nu iedereen wat we willen doen
In de loop van drie maanden kwamen alle
tegen één partij zijn, we zijn journalistiek
en hoe. We hebben € 71.000,– aangevraagd,
fractievoorzitters langs, waarna de redactie
onafhankelijk. We kunnen kritisch zijn
waarvan we een hele reeks programma’s
een plan schreef. Dat is te vinden op olon.nl.
zonder aanzien des persoons, want onze
willen maken in de aanloop naar de verkiez-
Na de zomer werd dat voorgelegd: wat
taak is de kijkers en luisteraars te tonen
ingen. De raad ziet het belang: als mensen
vinden jullie ervan? “Vanaf het eerste begin
wat in hun gemeentelijke politiek speelt.
weten wat er speelt, zal dat de opkomst
zijn wij bezig geweest draagvlak te creëren
We blijven overigens weg van het politieke
positief beïnvloeden. Het wandelgangen-
binnen de gemeenteraad,” vertelt Geert
spel, dat zegt de mensen op straat niets.
ja hebben we al, het budget moet nog wel
Lamers, directeur-hoofdredacteur van RTV
Bovendien zijn die allianties voortdurend
officieel worden goedgekeurd. Ik verwacht
Maastricht. “Als lokale omroep vind ik het
aan veranderingen onderhevig, dat schept
geen problemen.”
van belang goede banden te hebben met het
alleen maar verwarring. We laten zien
Dat een programma over de gemeenteraad
“Als mensen weten wat er speelt, zal dat de opkomst positief beïnvloeden” wel degelijk leuke televisie kan opleveren,
met de stad. Zo vullen we twaalf uitzendin-
“Het wordt een luchtig programma, een
bewees RTV Maastricht al met Raadpraat
gen met de elf partijen in onze gemeenter-
soort mix van Pauw & Witteman en De
in de Straat, dat in 2012 werd bekroond
aad, misschien komt er nog eentje bij. We
Wereld Draait Door. Ze krijgen bijvoor-
met De Lokale Omroep Award voor het
beginnen nu al met die programma’s, we
beeld ook de kans om een cultureel talent
beste tv-programma. Lamers: “Wij kiezen
bouwen het op tot in maart.”
naar keuze uit te nodigen, als verpozing
voor de lichte toon met een vleugje humor,
tijdens het programma . Vlak voor de
maar nooit ten koste van de inhoud of van
Drukke maand
verkiezingen hebben we dan nog de echte
de mensen. Op straat vragen we niet alleen
De zuidelijke provincies hebben flink moe-
lijsttrekkersdebatten en natuurlijk de ver
naar kritiek, maar ook naar de positieve
ten lobbyen om de gemeenteraadsverkie
kiezingsavond zelf, waar we rechtstreeks
zaken die de gemeente heeft gedaan. De
zingen niet begin maart te laten plaatsvin-
vanuit het stadhuis gaan uitzenden, zowel
gemeenteraad kan niet alles zelf oplossen,
den. Dan zouden die zijn samengevallen
op radio als tv. We hebben dat geld echt
het is goed om ook de beperkingen van
met carnaval, het jaarlijkse piekmoment
nodig, anders kunnen we deze program-
het raadswerk te tonen. Maar of een Duitse
voor alle lokale omroepen beneden de
ma’s niet maken.
student die in Maastricht woont straks ook
Moerdijk. Lamers: “Maart wordt hoe dan
mag stemmen, is typisch een vraag die wij
ook een drukke maand, want er zitten
En dat is meteen de reden dat we zoveel tijd
in ons programma kunnen beantwoorden.
maar twee weken tussen carnaval en de
steken in de banden met de gemeenteraad:
We laten twee raadsleden van één partij –
verkiezingen. Daarom beginnen we al
we willen dat iedereen daar doordrongen
niet de lijsttrekkers – een auto beschilderen
vroeg. We maken in december en januari
is van het belang van ons bestaan, van een
met hun leuzen en daarmee rijden ze door
enkele duwlijstportretten, daarna komen
sterke lokale omroep. Volgend jaar hopen
de stad. De gesprekjes op straat die daaruit
de lijsttrekkers aan bod: elk in een aparte
we naar een nieuwe locatie te kunnen ver-
voortkomen, die filmen wij. We gaan ook
uitzending, waarin we ze op een Meet the
huizen: de stadsbibliotheek in het Centre
met ze koken, waarbij ze de gelegenheid
press-achtige manier door drie journalisten
Céramique. Dat past bij de rol die we willen
krijgen te vertellen wat hun plannen zijn
laten interviewen.”
hebben: in het hart van de stad.”
INTERLOKAAL #07 december 2013
06 Handleiding voor goed lokaal verkiezingsdebat Roderik van Grieken is oprichter, eigenaar en directeur van het Nederlands
en zal op verzoek van de OLON gratis worden verspreid onder de lokale om-
Debat Instituut, dat al vijftien jaar bestaat. Hij analyseert politieke debatten op
roepen. “In tien A4-tjes staat uitgelegd
radio en televisie, begeleidt topmanagers en politici en is de bedenker van het
hoe je zo’n verkiezingsdebat organiseert,
concept van het Carrédebat op RTL 4. Met de gemeenteraadsverkiezingen op komst biedt Roderik van Grieken ook de lokale omroepen een helpende hand.
met bescheiden middelen. Daar moet je een heel eind mee kunnen komen. De insteek: als ik een willekeurig iemand van straat haal en in de zaal zet, dan moet hij of zij binnen twee uur meer begrijpen en geholpen zijn om een keuze te maken in
“Als ooit in de samenleving door iedereen
Debat voor iedereen
wordt nagedacht over debat, dan is het als
Dat heeft zich inmiddels vertaald in een
er verkiezingen zijn,” beseft de man wiens
project met de Stichting Lezen & Schrij-
“Mensen snappen over het algemeen
missie het is “de debatcultuur in Neder-
ven, die laaggeletterdheid in Nederland
iets meer van landelijke dan van lokale
land naar een hoger niveau te brengen.”
wil bestrijden. Van Grieken: “Er zijn circa
politiek,” vervolgt Van Grieken. “Als je af
Dat doet zijn instituut door trainingen
anderhalf miljoen mensen die moeite
en toe een krant leest of televisie kijkt,
te geven op het gebied van mondelinge
hebben met goed lezen en schrijven. En
krijg je wel mee wat de kernvraagstukken
overtuigingskracht, dagvoorzitterschap-
bij verkiezingen is het van democratisch
zijn. Ik denk dat de gemiddelde burger bij
pen te vervullen bij bijvoorbeeld klan-
belang dat ook zíj gaan stemmen en
lokale politiek echt geen idee heeft. Dat
tendagen of brainstormsessies, betrok-
worden geholpen bij het maken van hun
zie je ook aan de opkomst bij de gemeen-
kenheid te tonen in het maatschappelijke
keuze. Daarom gaan we bij de gemeen-
teraadsverkiezingen, die ligt rond de 50
debat via analyses of columns én door
teraadsverkiezingen in zeven grote
procent en is dalende. Daar zit ook het
het stemhokje.”
volop actief te zijn in het onderwijs. “We doen tal van grote onderwijsprojecten, want die betere debatcultuur begint natuurlijk op school.” Dat besefte Van Grieken, van oorsprong jurist, tijdens zijn studie in Schotland.
“Ik denk dat de gemiddelde burger bij lokale politiek echt geen idee heeft”
“Daar maakte ik kennis met debatteren als sport; er zat ook veel meer retorica in
steden een verkiezingsdebat organiseren,
maatschappelijk belang: dat mag natuur-
het onderwijs. Dat sprak me erg aan en
dat voor echt iedereen te volgen is en
lijk niet nog verder naar beneden. Zo’n
in Nederland kwam ik erachter hoeveel
hopelijk ook wordt uitgezonden op radio
verkiezingsdebat is dan een heel goed en
waarde dat heeft.” Hij schreef er ook een
en televisie. Overigens levert het Debat
belangrijk hulpmiddel.”
leerzaam en geprezen boek over: Een
Instituut ook professionele debatleiders
feest van de democratie, met als onderti-
voor verkiezingsdebatten in een aantal
Stellingen
tel ‘De regels voor een goed verkiezings-
andere gemeenten.”
Een goed debatformat heeft ook en-
debat’.
De handleiding is inmiddels gereed
tertainmentwaarde, het moet leuk zijn
INTERLOKAAL #07 december 2013
07
Roderik van Grieken: “Vergeet niet dat een goede debatstelling ontzettend veel tijd kost; die ene prikkelende zin op papier krijgen, doe je niet in een uurtje of zelfs een middag.”
3. Zorg ervoor dat het begrijpelijk is. Je
om naar te kijken, beseft Roderik van
teren, wat de belangrijkste onderwerpen
Grieken. Hij zet alvast enkele belangrijke
zijn en welke criteria je moet aanleggen.
bent de oren en ogen van het publiek.
onderdelen van de handleiding op een
Er hoort controverse in te zitten, me-
Als jij het niet snapt, begrijpen de men-
rij: “Werk met stellingen. En vergeet niet
ningsverschil is noodzakelijk. Als je acht
sen in de zaal het ook niet.”
dat een goede debatstelling ontzettend
partijen hebt waarbij zeven het eens zijn
veel tijd kost; die ene prikkelende zin op
en één niet, ontstaat geen reëel debat.
Lokale omroepen kunnen een exemplaar
papier krijgen, doe je niet in een uurtje
Zijn de stellingen eenmaal geformuleerd,
van het boek ‘Een feest van de demo-
of zelfs een middag. Ook belangrijk: dat
dan kunnen de lokale politici worden
cratie’ gratis bestellen via de mail bij
zinnetje moet continu in beeld zijn, zodat
voorbereid en valt te denken aan onder-
Charleen Dedden:
de kijker weet waar het over gaat. En zet
scheid tussen grote en kleine partijen. Dat
[email protected] of
politici achter een katheder met de poster
betekent ook een belangrijke rol voor de
telefonisch 035-6252050.
van zijn of haar partij, zodat iedereen con-
debatleider. Die fungeert louter en alleen
Op www.debatinstituut.nl zijn diverse
tinu weet wie namens wie aan het woord
als scheidsrechter en heeft drie taken:
andere tips rondom debatteren te vinden.
is. Eén keer voorstellen met ondertite-
1. De structuur bewaken, dus dat er een
Begin januari wordt voor lokale omroep-
ling blijft bij de meeste kijkers echt niet hangen.”
eerlijke spreektijdverdeling is; 2. De inhoud bewaken, oftewel blijf bij
medewerkers een plenaire sessie gegeven tijdens de OLON opleidingsdag over het
“We leggen ook uit hoe je tot een goede
het onderwerp van de stelling, laat de
organiseren van een verkiezingsdebat.
stelling komt: wie je daarvoor kunt selec-
sprekers niet afdwalen en
Meer informatie:
[email protected]
INTERLOKAAL #07 december 2013
08 “Ik geloof in de kracht van lokaal nieuws” Hij begon bij de lokale omroep in Ede, maar de wereld wachtte: hij werd verslaggever bij diverse landelijke actualiteitenrubrieken, woonde als NOS-correspondent in Washington, reisde van brandhaard naar oorlogsgebied en keerde uiteindelijk weer terug naar Hilversum. Nu volgt Wouter Kurpershoek Jeroen Latijnhouwers op als juryvoorzitter van de Lokale Omroep Awards. “Ik vind het een hele eer dat ik hiervoor ben gevraagd.”
“Als ik eerlijk ben, weet ik niet meer zoveel van mijn tijd in Ede. Vanuit de kerk raakte ik betrokken bij de lokale omroep, die voor de kerken daar een groot belang had. Niet alleen omdat ze de kerkdiensten uitzonden, maar ook omdat de omroep een mooi medium bood voor verdere
“Wat mij betreft nieuws: weten wat er om de hoek gebeurt, in de gemeenteraad wordt besproken. gaat een flink deel wat Nu hebben de meeste Nederlanders daar van de mediagelden geen idee van. Pas als een gemeenteraad structureel wordt gevolgd, kweek je intenaar de lokale resse voor wat daar wordt besloten.” omroepen” “Daarom is het zo belangrijk dat de
evangelisatie. Ik deed toen de School voor
overheid geld beschikbaar stelt: voor een
Journalistiek in Amersfoort, het was een
volwaardige lokale nieuwsorganisatie heb
logische samenloop van omstandigheden
ik ook. Ik werd aangenomen bij de EO en
je, naast al die vrijwilligers, immers ook
dat ik bij de lokale omroep terechtkwam.
stapte later over naar de NCRV, waar ik bij
professionele krachten nodig. Ik zie een
Helaas kan ik weinig journalistieke wa-
Hier en Nu Radio terechtkwam. Er was
model op Amerikaanse leest voor me: zeer
penfeiten melden, ik herinner me vooral
nog geld, voor een goed verhaal mocht ik
lokaal nieuws, mede betaald door lokale
veel vergaderingen. Na mijn studie kon
overal heen. Dat is nu niet meer mogelijk:
ondernemers. Dat betekent dat de plaat-
ik aan de slag in Hilversum, waar ik als
radio moet voor een habbekrats worden
selijke autohandelaren moeten adverte-
jonge verslaggever al snel een reizend
gemaakt, ook in Hilversum.”
ren op de lokale zender, liefst met eigen
bestaan ging leiden. Ik vond dat natuurlijk
spots. Alles wat nu in de reclamefolders
fantastisch, maar er bleef weinig tijd over
“Tegelijk zie ik dat veel publiek geld wordt
staat die huis aan huis worden bezorgd,
voor vrijwilligerswerk in Ede. Dat ik het
weggegooid doordat omroepen niet
zou als reclame op de lokale radio en tv
geloof achter me liet, zal ook niet hebben
samenwerken, maar met elkaar concur-
getoond moeten worden. Zo’n combinatie
geholpen.”
reren. Dat moet toch anders kunnen.
van overheidssteun, een sterke lokale ver-
Wat mij betreft gaat een flink deel van de
ankering van het nieuws en daardoor veel
Habbekrats
mediagelden naar de lokale omroepen.
plaatselijke adverteerders, dat lijkt mij een
“Mijn oudere broer Paul werkte op zater-
Het internationale nieuws is vaak te groot,
goed uitgangspunt. Want ook op lokaal ni-
dag bij Tijdsein en nam mij wel eens mee.
te verschrikkelijk, wat snel kan leiden tot
veau hoort de journalistiek de waakhond
Ik vond het uitermate boeiend, dat wilde
apathie. Ik geloof in de kracht van lokaal
van de democratie te zijn.”
