LOHENGRIN RICHARD WAGNER

1

LOHENGRIN RICHARD WAGNER – 10 t/m 29 november 2014

BLIJVENDE HERINNERING? KOOP HET LUXE SOUVENIRBOEK VAN LOHENGRIN!

—

Daarin staan onder meer een uitgebreide synopsis en het libretto in het Duits en Nederlands. Te koop in de winkel of online €10

03

LOHENGRIN

Richard Wagner 1813-1883 Romantische Oper in drei Akten Libretto Richard Wagner Wereldpremière 28 augustus 1850 Hoftheater, Weimar Première 10 november 2014 Voorstellingen 13, 16*, 20, 23*, 26, 29 november 2014 18.00/*13.30 uur Nationale Opera & Ballet

Muzikale leiding Marc Albrecht Regie Pierre Audi Decor Jannis Kounellis Kostuums Angelo Figus Licht Jean Kalman Dramaturgie Klaus Bertisch Nederlands Philharmonisch Orkest Koor van De Nationale Opera Instudering Ching-Lien Wu

Reprise De voorstelling duurt circa 4 uur en 45 minuten, inclusief 2 pauzes. De opera wordt in het Duits gezongen, Nederlands en Engels boventiteld. Nederlandse boventitels gebaseerd op de librettovertaling van Paul Beers. Engelse versie: Peter Kreiss.

Inleidingen door Marijke Schouten Plaats Nationale Opera & Ballet, foyer 2de balkon Tijd 17.15/12.45 uur Lengte 30 minuten Toegang Gratis op vertoon van een plaatsbewijs voor de betreffende voorstelling Met steun van de Vereniging Vrienden van De Nationale Opera

04

ROLVERDELING

PRODUCTIETEAM

Heinrich der Vogler Günther Groissböck Lohengrin Nikolai Schukoff Elsa von Brabant Juliane Banse Friedrich von Telramund Evgeny Nikitin Ortrud Michaela Schuster Der Heerrufer des Königs Bastiaan Everink Vier brabantische Edle Pascal Pittie Morschi Franz Harry Teeuwen Peter Arink Vier Edelknaben Tomoko Makuuchi Michaela Karadjian Anneleen Bijnen Inez Hafkamp

Assistent-dirigent Boudewijn Jansen Repetitoren Jan-Paul Grijpink Rupert Dussmann Assistent-regisseurs Bert Bijnen Hester Steijn Avondregie Bert Bijnen Taalcoach Miriam Kaltenbrunner Voorstellingsleiders Jan Veenhof Kirsten Visser Saskia Waaijer Rosa Hendriks Stagiair voorstellingsleiding Sophie Kroese Repetitiecoördinator Joep Winters Assistent kostuumproductie Hanne Oosterveer 1ste toneelmeester Peter Brem 1ste belichter Co van Diepen 1ste rekwisiteur Remko Holleboom Special effects Ruud Sloos Andries Swart Peter Visser 1ste kleder

Krystyna Peda 1ste grimeur Renée Roelofs Titelregie Ruud Rockx Bediening boventiteling Jan Hemmer Productie­ voorbereider Mark van Trigt Productieleiding Dein Schmidt Decors, kostuums, rekwisieten, pruiken, grime, belichting, geluids- en toneeltechniek vervaardigd en verzorgd door De Techniek van Nationale Opera & Ballet

05

HET VERHAAL

I Koning Heinrich der Vogler komt naar Brabant om strijders te verzamelen voor een veldtocht tegen de Hongaren en om recht te spreken. Friedrich von Telramund klaagt Elsa von Brabant aan wegens moord op haar verdwenen broer Gottfried en eist de hertogstitel op. Een godsgericht moet beslissen, maar niemand durft een tweegevecht met Telramund aan. Elsa heeft in een droom een ridder gezien, en bidt dat deze nu mag verschijnen. Inderdaad komt er een onbekende ridder (Lohengrin) opdagen, begeleid door een zwaan. Hij wil voor Elsa vechten en vraagt haar ten huwelijk. Ze mag echter niet naar zijn naam vragen. In het duel verslaat hij Telramund. II De bruiloftsdag van Elsa en Lohengrin. Telramunds vrouw Ortrud vertelt haar man dat de ridder zijn macht verliest als hij zijn naam moet noemen of een verwonding oploopt. Ortud insinueert tegenover Elsa dat Lohengrin iets te verbergen heeft. Telramund beschuldigt Lohengrin van tovenarij. Het godsgericht zou ongeldig zijn. Lohengrin weerlegt alles en Elsa zweert hem nogmaals trouw. De bruidsstoet gaat de kerk binnen. III In het bruidsvertrek kan Elsa zich niet langer inhouden: ze vraagt Lohengrin naar zijn naam. Dan dringen Telramund en zijn

trawanten binnen om de ridder te verwonden. Lohengrin treft Telramund dodelijk, en verklaart Elsa’s vraag ten overstaan van allen te zullen beantwoorden. Hij is een Graalridder en de zoon van Parsifal. Alleen als onbekende mag hij onder de gewone mensen vertoeven. Nu moet hij terug naar de Graalsburcht. Als de zwaan voor Lohengrins vertrek verschijnt, roept Ortrud trots uit dat zij Elsa’s broer in deze zwaan heeft betoverd. Na een gebed van Lohengrin krijgt Gottfried zijn ware gedaante terug. De ridder verdwijnt voorgoed.

06

THE STORY

ACT I King Heinrich der Vogler, planning to wage war on Hungary, has come to Brabant in search of conscripts and to mete out justice. Friedrich von Telramund accuses Elsa von Brabant of murdering her missing brother Gottfried, and claims the ducal title for himself. Divine judgement must settle the matter, but no one dares challenge Telramund to a duel. Elsa has seen a knight in a dream and prays he might now materialize. And indeed, an unknown knight (Lohengrin) appears, accompanied by a swan. He takes up Elsa’s cause and asks her to marry him, under the condition that she never ask his name. He defeats Telramund in a duel. ACT II Elsa and Lohengrin’s wedding day. Telramund’s wife Ortrud tells her husband that the knight will lose his power if he is made to utter his name or if he is injured. Ortrud insinuates to Elsa that Lohengrin is hiding something. Telramund accuses him of sorcery, negating the divine judgement. Lohengrin refutes all the allegations and Elsa repeats her vow of loyalty. The wedding procession enters the church. ACT III In the bridal chamber, Elsa can no longer resist: she asks Lohengrin his name. Just then, Telramund and his henchmen burst in, planning to injure the knight. Lohengrin fells Telramund with a single blow, and

announces that he will publicly answer Elsa’s question. He is a Knight of the Grail and the son of Parsifal. He may only live namelessly among the common people. Now he must return to the Castle of the Grail. When the swan appears for Lohengrin’s departure, Ortrud proudly exclaims that she had transformed Elsa’s brother into this very swan. A prayer by Lohengrin restores Gottfried to his true self. The knight vanishes for good. Translation: Jonathan Reeder

07

ARTISTIEK TEAM EN CAST

MARC ALBRECHT (muzikale leiding) is chef-dirigent van De Nationale Opera en het Nederlands Philharmonisch Orkest. Hij staat bekend om zijn interpretaties van werken van Wagner, Richard Strauss en hedendaagse muziek. Hij was gastdirigent bij orkesten als de Berliner Philharmoniker, de Münchner Philharmoniker en het Koninklijk Concertgebouworkest. Van 2006 tot 2011 was hij artistiek leider en chef-dirigent van het Orchestre Philharmonique de Strasbourg. Marc Albrecht is tevens nauw verbonden aan de Semper­ oper Dresden, waar hij Die Frau ohne Schatten en La damnation de Faust leidde. Bij de Deutsche Oper Berlin dirigeerde hij een veel­geprezen uitvoering van Saint François d’Assise. Recentelijk leidde hij The Bassarids (München), Der fliegende Holländer (Londen), Der Prinz von Hom­ burg (Wenen), Lulu (Salzburg) en Die Frau ohne Schatten (Milaan). Toekomst: Die Zauber­flöte met het Nederlands Kamer­ orkest en Macbeth met het Nederlands Philharmonisch Orkest (beide bij DNO). Recente DNO-producties: Die Frau ohne Schatten, Die Zauberflöte, Der Schatz­ gräber, Die Meistersinger von Nürnberg, De speler, Arabella en Gurre-Lieder PIERRE AUDI (regie) stichtte in 1979 het Almeida Theatre in Londen. In 1988 werd hij artistiek directeur van De Nationale Opera, in 2004 tevens van het Holland Festival, waar hij in 2014 afscheid nam. Als regisseur werkte hij met beeldend

kunstenaars als Karel Appel, Georg Baselitz, Anish Kapoor, Herzog & de Meuron, Jannis Kounellis en Jonathan Meese, en was hij te gast bij de Salzburger Festspiele, het Theater an der Wien, de Bayerische Staatsoper (München), Brusselse Munt, Metropolitan Opera (New York), Opéra national de Paris en Los Angeles Opera. Recent: Wagner Dream (Luxemburg, DNO en Welsh National Opera), Die Eroberung von Mexico (Teatro Real, Madrid), Thebans (English National Opera), Orlando (Holland Festival 2014) en Tosca (Parijs). Toekomst: Rigoletto (Wenen) en reprises Tamerlano en Alcina (de Munt en DNO). Recente DNO-producties: Der Ring des Nibelungen, Les Troyens, La Juive, Dionysos, Iphigénie en Aulide/Iphigénie en Tauride, Parsifal, Guillaume Tell en Gurre-Lieder KLAUS BERTISCH (dramaturgie) werkte van 1979 tot 1987 bij Oper Frankfurt, aansluitend voor Siemens Kultur Programm (München), voor operahuizen en festivals in Duitsland, België, Frankrijk en Oostenrijk. Als regisseur realiseerde hij onder meer geënsceneerde recitals. In het Amsterdamse Concertgebouw regisseerde Klaus Bertisch Die lustige Witwe en De spelers. Hij was docent bij Opera Studio Nederland en aan de Universiteit van Amsterdam. Met regisseur Willy Decker werkte hij als dramaturg in Dresden, Barcelona en bij de Salzburger Festspiele, met Dale Duesing in Berlijn, met Pierre Audi in Amsterdam, Brussel, Salzburg, Madrid, bij de Ruhr­­-

08

triennale en in Parijs, met Floris Visser in Moskou. Hij is sinds 1990 dramaturg bij DNO. JANNIS KOUNELLIS (decor), belangrijk hedendaags kunstenaar van Griekse afkomst en woonachtig in Italië, behoort als beeldhouwer tot de protagonisten van de Arte Povera-beweging. Zijn werken, te zien op vele internationale tentoonstellingen, worden door hun materiaalkeuze als provocatief ervaren en zorgen voor veel discussie. Kounellis neemt vaak gevonden voorwerpen en alledaagse materialen als metaal, hout, steen, wol en jute in zijn beeldobjecten op. Ook in een museum doen zijn installaties ‘theatraal’ aan. Hij maakt ook theaterdecors, zoals dat voor Nosferatu (Perm). DNO-producties: Die glückliche Hand/ Neither, Erwartung/Die glückliche Hand/ Von heute auf morgen. In Gassir/Il com­ battimento di Tancredi e Clorinda en Snat­ ched by the Gods/Broken Strings werd zijn ontwerp voor Die glückliche Hand hergebruikt. ANGELO FIGUS (kostuums) studeerde architectuur in Milaan en volgde daarna een studie aan de Koninklijke Academie van Schone Kunsten in Antwerpen. In 2000 lanceerde de Italiaanse ontwerper in Parijs zijn eerste collectie prêt-à-porter voor vrouwen inclusief accessoires, die wereldwijd verkocht werd. Later legde Figus zich toe op zijn passie voor klassieke

muziek en ontwierp hij kostuums voor opera’s. Daarnaast ontwierp hij tentoonstellingen op het gebied van mode en kunst. Zijn modecollectie omvat tegenwoordig naast schoenen ook tassen en juwelen. Angelo Figus is momenteel creatief directeur van Bagutta (man/woman) en trend- en kleurvoorspeller voor Pittifilati. DNO-producties: Rêves d’un Marco Polo, Lohengrin, Tea, Saint François d’Assise en Marco Polo JEAN KALMAN (licht) werkte vanaf 1979 samen met vrijwel alle grote theater- en operaregisseurs, waaronder Peter Brook, Robert Carsen, Deborah Warner, Rufus Norris en Pierre Audi. Onder de vele opera’s waaraan hij bijdroeg zijn: Die Zauberflöte, The Death of Klinghoffer, Jevgeni Onjegin en Death in Venice (English National Opera), Attila, Jevgeni Onjegin en Macbeth (Metropolitan Opera, New York), Les con­ tes d’Hoffmann en Salome (Parijs), Dialo­ gues des Carmélites (Teatro alla Scala in Milaan, in Oviedo, Antwerpen, Nice en Japan). Enkele van Kalmans onderscheidingen zijn: Olivier Awards (Best Lighting Design) voor Richard III en White Chame­ leon en een Evening Standard Award (Best Lighting) voor Festen. Meest recente DNO-producties: Castor et Pollux, Saint François d’Assise, Marco Polo, La Juive, Dido and Aeneas, Dionysos, Iphigénie en Aulide/Iphigénie en Tauride, Parsifal, Guillaume Tell, Death in Venice, Die Zauberflöte en Gurre-Lieder

09

CHING-LIEN WU (instudering Koor van De Nationale Opera) studeerde in Taipei en aan het Conservatoire National Supérieur de Musique in Lyon. Ching-Lien Wu was achtereenvolgens koordirigent bij de Opéra de Nantes, het Theâtre du Capitole de Toulouse en bij de Opéra National du Rhin in Straatsburg. De Taiwanese koordirigente was te gast bij de operahuizen van Montpellier, Rouen en Shanghai. In haar geboorteland was Ching-Lien Wu verantwoordelijk voor de instudering van verschillende operaproducties. In 2001 werd ze aangesteld als koordirigent aan het Grand Theâtre de Genève. Sinds 1 september 2014 is Ching-Lien Wu artistiek leider van het Koor van De Nationale Opera. DNO-producties: L’amour des trois oranges en Faust GÜNTHER GROISSBÖCK (Heinrich der Vogler) studeerde aan de Akademie für Musik und Darstellende Kunst in Wenen. Hij was ensemblelid van de Wiener Staatsoper en het Opernhaus Zürich. Sindsdien was de Oostenrijkse bas te gast bij ’s werelds belangrijkste operahuizen, zoals de Staatsoper Berlin, Bayerische Staatsoper München, Wiener Staatsoper, Teatro alla Scala in Milaan, Gran Teatre del Liceu Barcelona, Metropolitan Opera in New York, Opéra national de Paris, en op de Salzburger en Bayreuther Festspiele. Hij zong recentelijk Watergeest Rusalka (Wenen), Gesler Guillaume Tell (Münchner Opernfestspiele) en Baron Ochs Der

Rosenkavalier (Salzburger Festspiele). Toekomst: Gesler, Fasolt Das Rheingold en Hunding Die Walküre (München). DNO-productie: Die Walküre NIKOLAI SCHUKOFF (Lohengrin) debuteerde na een studie aan het Mozarteum in Salzburg als Alfredo La traviata in Gelsenkirchen (1996). De Oostenrijkse tenor werd daarna al snel uitgenodigd door verscheidene operahuizen. Zijn internationale doorbraak kwam met meer dramatische rollen als Siegmund Die Walküre (Berlijn) en Parsifal in München, Hamburg, Dresden, Boedapest, Lyon en Parijs. Andere hoogtepunten zijn Max Der Freischütz en Sergej Lady Macbeth van Mtsensk (Genève), Erik Der fliegende Holländer (München, Edinburgh) en Bacchus Ariadne auf Naxos (Valencia). Recent: Turiddu Cavalleria rusticana (Toulouse), titelrol Parsifal (München), titelrol Oedipus Rex (Parijs) en Florestan Fidelio (Lyon). Toekomst: Don José Carmen (Barcelona), titelrol Don Carlo (Dresden) en Éléazar La Juive (Lyon). DNO-debuut JULIANE BANSE (Elsa von Brabant) is in Duitsland geboren. De sopraan volgde lessen bij Paul Steiner en later bij Ruth Rohner aan het Opernhaus Zürich, om haar studie te voltooiden bij Brigitte Fassbaender en Daphne Evangelatos in München. Haar repertoire omvat La Contessa di Almaviva Le nozze di Figaro, Fiordiligi Così fan tutte, titelrol Genoveva, Tatjana Jevgeni

10

Onjegin, titelrol Arabella, Grete Der ferne Klang, Vitellia La clemenza di Tito, Tochter in Hindemiths Cardillac en Leonore Fide­ lio. In seizoen 2013-2014 maakte Juliane Banse haar debuut bij de Metropolitan Opera in New York als Zdenka Arabella. Op het concertpodium werkte zij samen met talrijke vooraanstaande dirigenten, onder wie Lorin Maazel, Riccardo Chailly, Bernard Haitink, Franz Welser-Möst, Mariss Jansons en Zubin Mehta. DNO-productie: Il re pastore EVGENY NIKITIN (Friedrich von Telramund) studeerde aan het conservatorium van Sint-Petersburg. Nog tijdens zijn studie soleerde de Russische bas-bariton bij het Mariinsky Theater, waarna hij wereldwijd werd uitgenodigd door belangrijke theaters en festivals. Hoogtepunten in zijn carrière: Wotan Das Rheingold, Don Pizarro Fidelio en Wanderer Siegfried; bij de Metropolitan Opera in New York zong hij Colline La bohème, Rangoni Boris Godoenov en Klingsor Parsifal, in Parijs: Jochanaan Salome, Tomski Pique dame, Gunther Götterdämmerung en Orest Elektra; in München: Jochanaan, Klingsor en Telramund. Recent: titelrol Der fliegen­ de Holländer (München, Parijs, Baden-­ Baden, Tokio, Toronto), Filippo II Don Carlo (Baden-Baden) en titelrol Don Giovanni (Mariinsky). Toekomst: Scarpia Tosca (Chicago) en Don Pizarro (Wenen and Florence). DNO-debuut

MICHAELA SCHUSTER (Ortrud) studeerde in Salzburg en Berlijn. De Duitse mezzo­ sopraan zong in een groot aantal inter­ nationaal gerenommeerde operahuizen en stond op diverse concertpodia met dirigenten van naam. Op haar repertoire staan rollen als Sieglinde Die Walküre (Berlijn, Wenen), Eboli Don Carlo (Frankfurt), Fricka Die Walküre (Wenen, München, Parijs), Kundry Parsifal (Berlijn, Frankfurt, Hamburg, Salzburger Osterfestspiele), Amme Die Frau ohne Schatten (Brussel, Salzburger Festspiele, Teatro alla Scala in Milaan, ROH Covent Garden), Amneris Aida (Baden-Baden, Hamburg), Waltraute Götterdämmerung (München, Wenen, Hamburg), Clairon Capriccio (Parijs), Ortrud (Berlijn, Frankfurt, Chicago, München), Klytämnestra Elektra (Londen) en Santuzza Cavalleria rusticana (Wenen). Toekomst: Venus Tannhäuser (Chicago). DNO-producties: Götterdämmerung en Elektra BASTIAAN EVERINK (Der Heerrufer des Königs) studeerde aan de conservatoria in Enschede en Amsterdam. Daarnaast volgde de Nederlandse bariton masterclasses bij Bo Skovhus en Galina Vishnevkaya en werkte met coach James McCray. Hij was ensemblelid van de opera in Bonn, vanaf 2007 verbonden aan het Staatstheater Pforzheim, vanaf 2010 vast ensemblelid aan het Staatstheater Darmstadt en vanaf 2012 ensemblelid bij de Deutsche Oper Berlin. Verder vervulde hij gastrollen in

11

Giessen, Innsbruck en Aken, Frankfurt en Schwerin. Recent: Peter Hänsel und Gretel, Enrico Asthon Lucia di Lammermoor, Klingsor Parsifal (Berlijn) en titelrol Nabucco (Schwerin). Toekomst: Escamillo Carmen, Heerrufer Lohengrin en Pantalone L’amour des trois oranges (Berlijn). DNO-debuut PASCAL PITTIE (Brabantischer Edler) studeerde aan het Conservatorium Maastricht bij Mya Besselink. De Nederlandse tenor maakte zijn operadebuut als Normanno Lucia di Lammermoor (Opera Rousse). Daarna vertolkte hij Ferrando Così fan tutte, Tamino Die Zauberflöte (Opera RAI), Edmondo Manon Lescaut, Gastone La traviata, Lehrbube Die Meis­ tersinger von Nürnberg (ZaterdagMatinee), Célénite Un petit voyage dans la lune (Opéra de Lyon), titelrol Albert Herring (Vlaamse Opera), Barbarigo I due Foscari, Erster Priester Die Zauberflöte, Parque Hippolyte et Aricie (Nederlandse Reis­opera), Philistin Samson et Dalila, Dritter Jude Salome, Knappe Parsifal (ZaterdagMatinee), Der Dichter Reigen (Madrid) en recentelijk Dries Andreas weent (Zaterdag­Matinee). DNO-producties: Samson, Capriccio, Wagner Dream, Daphne, Salome, La fan­ ciulla del West, Die Soldaten, Het sluwe vosje, Billy Budd, Elektra, Die Meistersinger von Nürnberg en De speler

MORSCHI FRANZ (Brabantischer Edler) studeerde aan het Conservatorium Maastricht bij Mya Besselink. Na zijn studie zong hij in vele opera’s, operettes en concerten binnen en buiten Nederland en zong hij rollen als Turridu Cavalleria rusti­ cana, Riccardo Un ballo in maschera, Don José Carmen, Don Quichotte Der Mann von La Mancha, Calaf Turandot, Babylas Monsieur Choufleuri en Caramello Eine Nacht in Venedig. In 2013 werd Morschi uit vele internationale aanmeldingen uit­ gekozen om deel te nemen aan de Wagner Academie. Hij werkte er met Siegfried Jerusalem, Wolfgang Brendel, Dunja Vejzovic en Nadine Secunde. Buiten de Wagner Academy werkte hij met Sir John Tomlinson aan het ‘heldische’ Wagner­repertoire. DNO-producties: De legende van de onzichtbare stad Kitesj, Die Meistersinger von Nürnberg, De speler, Lohengrin, La bohème en Ringetje HARRY TEEUWEN (Brabantischer Edler) studeerde aan het Sweelinck Conservatorium Amsterdam bij Kevin Smith en in Duitsland bij Hans Günter Grimm. Daarna volgde hij lessen bij David Wilson-Johnson en Peter Harrison. Hij debuteerde bij Opera Zuid in L’étoile (regie Christopher Alden), en zong bij de Vlaamse Opera in Antwerpen en Gent. Harry Teeuwen was te gast bij de ZaterdagMatinee in het Concertgebouw in Die Liebe der Danae en in La fanciulla del West, als solist in Die

14

sieben Todsünden en bij het Vlaams Radio Orkest in Gounods Faust. Hij is verbonden aan het Koor van De Nationale Opera. DNO-producties: Peter Grimes, Béatrice et Bénédict, Alice in Wonderland, Lohen­ grin, Dialogues des Carmélites, Madama Butterfly, La bohème, Der Rosenkavalier, De neus, Rigoletto, Pagliacci, L’amour des trois oranges, Alcina, Lady Macbeth van Mtsensk, Capriccio, Hercules, Tristan und Isolde, Die Frau ohne Schatten, La Juive, La fanciulla del West, Billy Budd, Armide en L'étoile PETER ARINK (Brabantischer Edler) studeerde bij Udo Reinemann aan het Utrechts Conservatorium. Aansluitend werd hij lid van het ensemble van Opera Studio Nederland. In 1993 maakte hij zijn debuut als Papageno Die Zauberflöte (Festival d’Auvers). Hij zong in Salome (Straatsburg, Mulhouse, Lissabon) en vertolkte Schaunard La bohème, Moralès Carmen (Brussel, Lissabon, München, Keulen), Der Graf Reigen en Fiorello Il barbiere di Siviglia (Nederlandse Reisopera), Bartley Riders to the Sea (Festival Zeeuws-Vlaanderen), Collatinus The Rape of Lucretia (OSN), Horemhab Akhnaten (Rotterdam Festival), Malatesta Don Pasquale (Opera Euregio), Lothario Mignon (Gelders Opera Operette Gezelschap) en Donner Rheingold (Koblenz, Duisburg). Peter Arink is verbonden aan het Koor van De Nationale Opera. DNO-producties: Tea, Die Soldaten, Don Carlo, Daphne, Die Frau ohne Schatten,

La traviata, La Juive, La fanciulla del West, Les Troyens, Fidelio, Jevgeni Onjegin, De legende van de onzichtbare stad Kitesj, Iphigénie en Tauride, Der Schatzgräber en De speler TOMOKO MAKUUCHI (Edelknabe) studeerde onder meer bij Henny Diemer aan het Utrechts Conservatorium en was daarna verbonden aan Opera Studio Nederland. Bij het Parijse Théâtre du Châtelet was de Japanse sopraan understudy van Nathalie Dessay, Rebecca Evans en Barbara Bonney. Haar repertoire vermeldt rollen in Iphigénie en Aulide (met het Radio Kamerorkest), Milhauds L’homme et son désir (tournee Orchestre National de Lille) en Concubine in The Night Banquet (Parijs, New York, Berlijn, Perth). Vervolgens debuteerde ze aan het Parijse Théâtre des Champs-Élysées. Tomoko Makuuchi is verbonden aan het Koor van De Nationale Opera. DNO-producties: Rêves d’un Marco Polo, Het sluwe vosje, Writing to Vermeer, Die Frau ohne Schatten, Ercole amante en Parsifal MICHAELA KARADJIAN (Edelknabe) studeerde in Rome (Santa Cecilia), Brussel, Antwerpen en Brugge. Zij volgde masterclasses in Ravinia, Chicago en Den Bosch bij Roger Vignoles, Reri Grist, Christoph Eschenbach, Ellen Shade, Barbara Bonney en Renata Scotto, in Duitsland bij Anna Reynolds. Ze was eerste finaliste op het

15

zangconcours Destination Musique (Lille) en finaliste op het zangconcours Georges Bizet (Palermo). Michaela Karadjian is verbonden aan het Koor van De Nationale Opera; als freelancer zingt zij bij het Groot Omroepkoor en de Opéra National de Bordeaux. Repertoire: o.a. Raiders to the Sea, Thief of Hearts (Vaughan Williams), 4 Chansons Françaises (Britten), Gloria en cantates van Vivaldi, Krönungsmesse (Mozart), de requiems van Mozart en Verdi en Suor Angelica (Puccini). In februari 2015 is zij met Anneleen Bijnen en Maarten Hillenius te horen tijdens een lunchconcert in Nationale Opera & Ballet, in april 2015 in een gezamenlijk project aldaar met choreograaf Peter Leung en pianist Peter Lockwood (Hermit Songs van Barber). DNO-producties: Alice in Wonderland, Jenůfa, Les Troyens, Cavalleria rusticana en Lohengrin ANNELEEN BIJNEN (Edelknabe) studeerde aan het Rotterdams Conservatorium waar zij haar diploma Uitvoerend Musicus behaalde. De Nederlandse mezzosopraan heeft een omvangrijk liedrepertoire op­­ gebouwd. Verder zong ze in de passies van Bach, Händels Messiah, missen van Mozart en de requiems van Verdi, Dvořàk en Duruflé, de Achtste symfonie van Mahler en John Adams’ Grand Pianola Music. Zij vertolkte de titelrol in Donizetti’s La favorita en zong Cherubino Le nozze di Figaro in Nederland, België en Frankrijk. Ze was te

gast bij het Staatstheater Stuttgart als Nutrice L’incoronazione di Poppea. Anneleen Bijnen is vast verbonden aan het Koor van De Nationale Opera. DNO-producties: Rigoletto, Lohengrin, Madama Butterfly, Macbeth, Tannhäuser, Madrigalen, Die Frau ohne Schatten en De nachtegaal en andere fabels INEZ HAFKAMP (Edelknabe) studeerde aan het Koninklijk Conservatorium te Den Haag. Later kreeg zij les van onder anderen Charlotte Margiono en Martin Wright; momenteel werkt ze met Brian Masuda. Inez Hafkamp verleende haar medewerking aan een groot aantal oratoriumwerken zoals Bachs passies, Saint-Saëns’ Oratorio de Noël, Rossini’s Petite Messe Solennelle, Händels Messiah, Pergolesi’s Stabat Mater, en Vivaldi’s Gloria en Magnificat. Verder was zij te horen in Orfeo ed Euridice (Nederland, Zwitserland) en in Parsifal bij de Vlaamse Opera. Met het Nederlands Blazers Ensemble zong zij De Stijl van Louis Andriessen. Inez Hafkamp is verbonden aan het Koor van De Nationale Opera. DNO-producties: Die Frau ohne Schatten (1996, 2008), Life with an Idiot, ROSA, a Horse Drama, Die Meistersinger von Nürnberg, Alice in Wonderland, Kát’a Kabanová, Lohengrin, Der Rosenkavalier, Idomeneo, Parsifal en Der Schatzgräber

16

NEDERLANDS PHILHARMONISCH ORKEST

KOOR VAN DE NATIONALE OPERA

Het Nederlands Philharmonisch Orkest is, samen met het Nederlands Kamerorkest, een van de meest veelzijdige culturele ondernemingen van Nederland. Als vaste orkestpartner van De Nationale Opera behoort het tot de beste Europese opera­ orkesten. Het Koninklijk Concert­gebouw is daarnaast de thuiszaal voor een gevarieerde concertprogrammering. Het orkest verbindt artistieke excellentie met gastvrijheid voor een breed publiek en neemt verantwoordelijkheid voor de toekomst met omvangrijke programma’s voor educatie en talentontwikkeling. Klassieke muziek wordt zo bereikbaar voor iedereen. Marc Albrecht is sinds 2011 chef-dirigent van zowel het Nederlands Philharmonisch Orkest als De Nationale Opera. Onder zijn leiding speelde het orkest bij DNO recentelijk onder meer de opera’s Elektra, Die Zauberflöte, Die Meistersinger von Nürn­ berg, Arabella en Gurre-Lieder. Het orkest boekte een groot succes met de integrale uitvoeringen van Der Ring des Nibelungen onder leiding van Hartmut Haenchen. In seizoen 2014-2015 speelt het Nederlands Philharmonisch Orkest bij DNO ook La bohème en Macbeth.

Het Koor van De Nationale Opera is een beroepskoor waarvan de leden zich ook regelmatig solistisch laten horen. Behalve in het meer gangbare repertoire heeft het koor een aantal wereldpremières helpen realiseren. Het werd geprezen voor zijn aandeel in Schönbergs Moses und Aron (Amsterdam, Salzburg) en ontving daarvoor in 1996 de Prix d’Amis van de Vrienden van De Nationale Opera. Recente mijlpalen waren Saint François d’Assise (ook uitgevoerd bij de BBC Proms), Lady Macbeth van Mtsensk, Ercole amante, Boris Godoenov, La Juive, Les Troyens, Jevgeni Onjegin, Parsifal, Guillaume Tell, De legende van de onzichtbare stad Kitesj (Opera Award 2012 voor beste productie), Götterdämmerung, Faust en Falstaff als ook de concerten van Der fliegende Hol­ länder in Rotterdam, Parijs en Dortmund (met het Rotterdams Philharmonisch Orkest). Eerder dit seizoen was het koor te horen in Gurre-Lieder. Met ingang van 1 september 2014 is Ching-Lien Wu benoemd tot artistiek leider van het Koor van De Nationale Opera.

17

NEDERLANDS PHILHARMONISCH ORKEST

Viool 1 Olga Martinova Saskia Viersen Robert Lis Tessa Badenhoop Armand Gouder de Beauregard Anuschka Franken Hike Graafland Derk Lottman Marina Malkin Paul Reijn Mascha van Sloten Henrik Svahnström Sandra van Eggelen-­ Karres Marijke van Kooten Irene Nas Marina Waterman Anastasija Zvirbule Viool 2 David Peralta Alegre Mintje van Lier Guillaume Serpenti Heleen Veder Marieke Boot Cynthia Briggs Jarmila Delaporte Mira van Dijk-Chendler Mikail Makhtin Saskia Schröeder Jos Schutjens Joanna Trzcionkowska Vanessa Damanet Iina Laasio

Christaan Lascae Coleman Willis Altviool Janos Konrad Laura van der Stoep Odile Torenbeek Marjolein de Waart Joost Cransberg Suzanne Dijkstra Nicholas Durrant Margrietha Isings Avi Malkin Stephanie Steiner Merel van Schie Maaike-Merel van Baarzel Beni Konrad Cello Godfried Hoogeveen Douw Fonda Mariet van Dijk Nitzan Laster Carin Nelson Rik Otto Anjali Tanna Pascale Went Wijnand Hulst Jozien Jansen Sebastian Koloski Contrabas João Seara Julien Beijer Sorin Orcinschi

Peter Rikkers Erik Spaepen Jaap Branderhorst Boris Kozlov Uxia Martinez Botana Dobril Popdimitrov Fluit Hanspeter Spannring Margreet Niks Ellen Vergunst bühne Leon Berendse/ Mirjam Teepe Ludovico d‘Ignatio/ Susanne Edixhoven Hobo Toon Durville Rob Bouwmeester Marjolein Koning (Engelse hoorn) bühne Anita Janssen Inge Ariesen Klarinet Rick Huls Herman Draaisma Peter Cranen (basklarinet) bühne Leon Bosch Harrie Troquet

Fagot Margreet Bongers Dymphna van Dooremaal Jaap de Vries bühne Remko Edelaar/ Hajime Konoe Susan Brinkhof/ Maximiano Vera Vera Nadine van de Merwe Hoorn Wouter Brouwer/ Sergei Dovgaliouk Annelies Molenaar/ Fred Molenaar Stef Jongbloed/ Elizabeth Chell Sander van Dijk/ Wim van den Haak Trompet Gertjan Loot Jeroen Botma Marc Speetjens bühne Tonnie Kievits Erwin ter Bogt Sven Berkelmans Niek Jacobs Marc Kaptijn Rik Knarren Rianne Schoemaker Erik Torrenga Simon Wierenga Ines Diogo

18

KOOR VAN DE NATIONALE OPERA

Trombone Gerard Peters Wim Hendriks Matyas Veer Tuba David Kutz Pauken Theun van Nieuwburg Slagwerk Nando Russo Paul Lemaire Wilbert Grootenboer Harp Sandrine Chatron bühne Anneleen Schuitemaker Orgel Jan-Paul Grijpink

Sopranen Esther Adelaar Ineke Berends Bernadette Bouthoorn Jeanneke van Buul Maria van Dongen Nicole Fiselier Kitty de Geus Iris Giel Melanie Greve Inez Hafkamp Sandra Hooglander Michaela Karadjian Fang Fang Kong Oleksandra Lenyshyn Tomoko Makuuchi Vida Maticic Heleen Meijer Vesna Miletic Tineke Mulder Tanja Obalski Mariëtte Oelderik Elizabeth Poz Janine Scheepers Claudia Wijers Alten Irmgard von Asmuth Anneleen Bijnen Riette Brands Christl Briels Johanna Dur Valerie Friesen Eveline Karssen Yvonne Kok Maria Kowan

Myra Kroese Liesbeth van der Loop Maaike Molenaar Mary de Reus Marieke Reuten Leonie van Rheden Jeannette Roggeveen Carla Schaap Barbara Tetenberg Ruth Willemse Wieke van Wingerden Tenoren Ambroz Bajec-Lapajne Harrie Buijs David Bishop Lorenzo Carola Georgi Devedjiev Wim Jan van Deuveren Frank Engel Ruud Fiselier Cato Fordham Livio Gabrielli John van Halteren Gerben Houba Erik Janse Robert Kops Willem Korteling Roy Mahendratha Reza Nayel Frank Nieuwenkamp Martin van Os Richard Prada Eric Reddet

19

FIGURATIE

Jaroslaw Rogaczewski Jules Schaap Karl Schineis Mirco Schmidt Tadeusz Slowiak François Soons Carel Swagerman Bert Visser Rudi de Vries Bassen Ronald Aijtink Peter Arink Lutzen Bakker Nicolas Clemens Meng Chia Eng Robert Fendl Mate Fulep Leo Geers Jeroen van Glabbeek Julian Hartman Hans Pieter Herman Sander Heutinck Wouter Klein Bas Kuijlenburg Gareth Long Jan Majoor Maarten van Manen Matthijs Mesdag Richard Meijer Jean-Claude Ohms Wojtek Okraska Peter Paul Hans Pootjes Peter Schoenaker Julian Schulzki

Jaap Sletterink Ian Spencer René Steur Harry Teeuwen Ernst Vermeulen Rob Wanders Ben IJland Marijn Zwitserlood

Dick Addens Evelien Emmens Sabine van der Helm Karin van der Hilst Fajo Jansen Christian Krumm Nat Miller Annelies Oosterloo Floor Scholten Nico Weggemans Rob Winters Kinderen David van Oppenraaij Romeijn Overman

Nederlands Philharmonisch Orkest — 4 t/m 30 december 2014 — operaballet.nl

LA BOHÈME —

Giacomo Puccini

21

NATIONALE OPERA & BALLET

CENTRALE AFDELINGEN

Raad van Toezicht Voorzitter Antony Burgmans Else Bos Jean-François van Boxmeer Pieter Maarten Feenstra Victor Halberstadt Sir Peter Jonas Bernadette Langius Barbara Leach Jos Nijhuis Corinne Vigreux

De Techniek Frans Huneker, directeur

Kap- en grimeafdeling Alexander Kinds, hoofd

Decoratelier Rolf Hauser, hoofd

Productie- en voorstellingsleiding Dein Schmidt, hoofd

Directie Algemeen directeur Els van der Plas Directeur De Nationale Opera Pierre Audi Directeur Het Nationale Ballet Ted Brandsen Adjunct-directeur Frans Huneker

De Nationale Opera Directeur Pierre Audi Chef-dirigent Marc Albrecht Artistieke zaken Jesús Iglesias Noriega, hoofd Dramaturgie Klaus Bertisch Zakelijke leiding Tanja Mlaker Muziekbibliotheek Ed Versteeg, hoofd Koor Artistiek leider Ching-Lien Wu Zakelijk leider Jannie Fransman

Onderhoud theatertechniek Dirk Bakker, hoofd Toneel- en belichtingsdienst Hugo van Uum, hoofd AVC-dienst Hans-Willem de Haan, hoofd Rekwisietendienst Erik de Haan, hoofd Facilitaire Dienst Martin Haars, hoofd/projectmanager ICT & Informatisering Wim Turksma, hoofd Kostuums, kap en grime Robby Duiveman, directeur Integrale planning Liesbeth Kruyt

Marketing, Communicatie & Verkoop Sandra Eikelenboom, hoofd Educatie en Participatie Mechteld van Gestel, hoofd a.i. Fondsenwerving & Relatiebeheer Eline Danker, hoofd Financiën Sandra Post van Leeuwen, financieel manager Personeel & Organisatie Joke Manson, hoofd a.i. Horeca & Publieksbegeleiding Bas Schotsman, hoofd

22

STEUN DE NATIONALE OPERA

De Nationale Opera brengt al decennia bijzondere muziektheatervoorstellingen van het allerhoogste niveau. Met grote gedrevenheid en artistieke durf werken we aan producties waarin we traditie en vernieuwing samensmeden. Dat bezorgt ons al vele jaren nationale en internationale faam. We zijn artistiek en zakelijk kerngezond en om dat te blijven, hebben we uw steun nodig. Natuurlijk door onze voorstellingen te blijven bezoeken, maar – indien mogelijk – ook door middel van een financiële bijdrage. Met uw steun kunnen wij spraakmakende producties van het allerhoogste niveau blijven maken. Voorstellingen die u verrassen, raken en inspireren! Meer weten? Voor meer informatie over de mogelijkheden, fiscale aspecten en/of het opvragen van de brochure kunt u contact opnemen met Eline Danker via [email protected] of 020 551 8312, of kijken op operaballet.nl/operadonateurs.

DE NATIONALE OPERA DANKT:

Alle OperaDonateurs en de Vrienden van DNO

SUBSIDIËNT

23

VRIENDEN VAN DE NATIONALE OPERA

COLOFON

Word Vriend van De Nationale Opera en steun De Nationale Opera! De Vereniging biedt u operafilmavonden, opera­reizen en de exclusieve mogelijkheid tot het bijwonen van repetities. Er is een speciaal Vrienden­ abonnement en u krijgt vijfmaal per seizoen het Vriendenbulletin. Elk najaar verschijnt een fraai Fotojaarboek van het voorafgaande DNO-seizoen.

Redactie Frits Vliegenthart Bijdragen Anke van Lith (biografieën) Vertaling het verhaal Jonathan Reeder Productie Sander van der Duin Basisontwerp Lesley Moore Opmaak Milo Hoogzaad Foto's Petrovsky&Ramone Ruth Walz (productiefoto) Druk en afwerking Tuijtel Hardinxveld-­Giessendam Uitgever Nationale Opera & Ballet Postadres Postbus 16822 1001 RH Amsterdam Bezoekadres Amstel 3, Amsterdam T kassa 020-625 5455 kassa&operaballet.nl T kantoor 020-551 8117 [email protected]

Aanmelding of meer informatie: [email protected] of 020-551 8282 (dinsdag 14.00-16.00 uur, woensdag 10.00-12.30 uur). Fidelio, Jonge Vrienden van De Nationale Opera Jonge mensen t/m 29 jaar kunnen lid worden van Fidelio, Jonge Vrienden van DNO. Voor deze leden worden speciale activiteiten georganiseerd, terwijl ook alle activiteiten en voordelen van de Vereniging Vrienden van De Nationale Opera voor hen openstaan. Voor meer informatie: [email protected], of kijk op fidelio-opera.nl.

Wagner Masterclass door Annett Andriesen (mezzosopraan en directeur Internationaal Vocalisten Concours ’s-Hertogenbosch) Woensdag 19 november 2014, 20.00 uur Studio Nationale Opera & Ballet Prijs: € 20 (niet-leden € 27,50), informatie bij Secretariaat Eendaagse operareis Zondag 30 november 2014, Deutsche Oper am Rhein, Düsseldorf Aida - Giuseppe Verdi (nieuwe productie) Prijs: € 85, informatie bij Secretariaat

operaballet.nl © Copyright 2014 Nationale Opera & Ballet

24

NATIONALE OPERA & BALLET AGENDA Opera —

Ballet —

Giacomo Puccini Geliefde klassieker 4 – 30 december 2014

George Balanchine Kroonjuweel van George Balanchine 12 – 26 februari 2015

LA BOHÈME

JEWELS

Ballet —

Opera —

Christopher Wheeldon Een magisch balletsprookje 17 – 31 december 2014 1 januari 2015

Wolfgang Amadeus Mozart Wegens sensationeel succes nu al terug! 4 – 27 maart 2015

CINDERELLA

Opera —

IL VIAGGIO A REIMS Gioachino Rossini Muziek als champagne 20 – 29 januari 2015 3 – 8 februari 2015 Opera —

REIMSREISJE

Gioachino Rossini Bewerking Bob Zimmerman Il viaggio a Reims voor kinderen en volwassenen vanaf 8 jaar 30 januari – 1 februari 2015

DIE ZAUBERFLÖTE

Opera —

MACBETH

Giuseppe Verdi Thriller vol machtswellust, moordzucht en bloeddorst 3 – 28 april 2015 Ballet —

LA DAME AUX CAMÉLIAS John Neumeier Het verhaal van ‘La traviata’ op muziek van Chopin 10 – 26 april 2015