1
Liturgie voor de Seideravond 2016 van de Protestantse Gemeentes Hoogkarspel-Lutjebroek en Westwoud ‘Hoe gaan we om met onze moeiten, angsten en zorgen?’
Muziek Voces Feminé Voorganger Marina Slot Ouderling Tineke Hupkens Diaken Marianne Soorsma
2
Welkom door Tineke Openingslied Licht dat ons aanstoot in de morgen Licht dat ons aanstoot in de morgen, voortijdig licht waarin wij staan koud, een voor een, en ongeborgen, licht overdek mij, vuur mij aan. Dat ik niet uitval, dat wij allen zo zwaar en droevig als wij zijn niet uit elkaars genade vallen en doelloos en onvindbaar zijn. Licht, van mijn stad de stedehouder, aanhoudend licht dat overwint. Vaderlijk licht, steevaste schouder, draag mij, ik ben jouw kijkend kind. Licht, kind in mij, kijk uit mijn ogen of ergens al de wereld daagt waar mensen waardig leven mogen en elk zijn naam in vrede draagt. Alles zal zwichten en verwaaien wat op het licht niet is geijkt. Taal zal alleen verwoesting zaaien en van ons doen geen daad beklijft. Veelstemmig licht, om aan te horen zolang ons hart nog slagen geeft. Liefste der mensen, eerstgeboren, Licht, laatste woord van Hem die leeft
Tineke steekt het licht aan Tijdens het aansteken van het licht spreekt Marina de tekst:
3
De Seideravond staat voor het leren omgaan met de onzekerheden van het bestaan, leren dealen met vreugde en verdriet, het leven met haar lichte en met haar donkere kanten, licht en donker in de buitenwereld, onder elkaar en in jezelf. Daarom steken wij nu het licht aan om nooit te vergeten dat er altijd weer licht komt, dat het altijd weer dag wordt, ook al duurt de nacht nog zo lang. Voces Feminé zingt Lo from the Tomb Inleiding Marina Vanavond is ons thema ‘Hoe gaan we om met onze moeiten, angsten en zorgen’, een thema wat dicht ligt bij de aanleiding van de Seidermaaltijd, want vanavond herinneren we ons de avond voor de vlucht, de vlucht uit Egypte, het is de tijd van stil zijn, van niet weten waar je morgen je hoofd ter ruste legt. De avond waarop je met elkaar als vrienden eet en praat, maar niet weet of de vriend van vanavond, die zegt volgeling te zijn, medeleerling of hij morgen nog je vriend is. En voor Jezus die de beweging leidt, is het onzeker of het leven nog doorgaat. Op zo’n avond eet je anders dan anders en ben je anders bij elkaar, intenser, meer betrokken op elkaar. Betekenis van Seideravond Sederavond of Seideravond (Hebreeuws: leel haseder – )ליל הסדרis een avond aan het begin van het zeven dagen durende Pesachfeest, waarop joden uit de Haggada lezen, 4 glazen wijn (of druivensap)
4
drinken en een feestelijke sedermaaltijd gebruiken. In Israël wordt één sederavond gevierd en erbuiten twee. De Haggada behandelt het verhaal van de Joodse slavernij in Egypte en de uittocht uit Egypte. Seder ( )סדרbetekent letterlijk: volgorde of orde, omdat de gebruiken volgens een volgorde of orde worden uitgevoerd die eveneens in de Haggada staat. Haggada betekent: vertelling. De eerste beker Een toast op het leven, op het leven van ons mensen, leven in liefde en vriendschap, leven elke dag op de rand van iets nieuws, iets anders wat je verrassen of verontrusten kan. Een leven dat Jezus van Nazareth ons goddelijk heeft voorgeleefd. Op ons leven hier in de gemeenschap van zoekers en zieners Lachaim De soep wordt opgediend en de matzes kunnen worden gegeten… Tijd om even kort te praten met de mensen aan je tafel. Maak, indien nodig even kennis en vertel waarom je gekomen bent. En ik wil graag straks horen wie van jullie de jongste hier aan tafel is.
5
Gedicht
Diny Beijersbergen-Groot
Hij denkt aan al die vele malen dat hij de Pesach vierde in 't gezin. Het bitter en het zoete in de schalen, de slavernij en 't nieuw begin. Hij was het kind dat vragen stelde van: 'Waarom alles anders deze nacht?' Zijn vader die elk jaar 't verhaal vertelde en wat van 't volk toen werd verwacht. De wijn druipt van de tien plagen. Het brood is hard en ongezuurd. Wat kan een mens nog meer verdragen als slavernij al eeuwen duurt? Hij voelt de last van 't lam geslacht, van bloed gestreken aan de post. Hij ziet de bitterheid van wat Hem wacht, het offer dat hem pijn en liefde kost. Hij heft de derde beker en de wijn kleurt rood in 't lijden van de tijd. Hij drinkt de beker leeg, moet deurpost zijn, met bloed bestreken in de bange strijd. Hij heeft Egypte nu verlaten. De rode zee vraagt al zijn bloed. Dan gaat hij eenzaam door de straten, de laatste beker tegemoet.
Voces Feminé zingt Neemt en eet
6
De vragen van de jongste De traditionele vragen luiden: Waarom is deze avond zo verschillend van alle andere avonden; wat is pesach; wat is dat voor brood en wat ligt er in de schalen op de tafels.
Uitleg van de gerechten: Er zijn matzes. Brood van de armen. In tegenstelling tot gerezen brood dat "chameets" heet is dit brood dat níet gerezen is. Brood waarvan je veel kunt eten en toch nooit genoeg te hebben. Brood dat de joden in armoe in Egypte aten. Mét de matzes wordt bitterkruid gegeten. Dat heet "Maror." Seideravond leert de mensen hoe ze moeten omgaan met het bittere in de wereld. Het negatieve, de moeilijkheden die je niet uit de weg moet gaan maar die je op zijn tijd te consumeren hebt. Op de Seiderschotel liggen een ei en een been. Herinneringen aan het Pesachlam en het feestoffer dat ieder Opgangsfeest gebracht wordt. Er staat ook Charoseth op tafel: een lekkere spijs met een treurige achtergrond. De substantie doet denken aan de klei waarvan de joden de tichelstenen moesten bakken voor de Egyptenaren. Naast de bekers wijn die wij zelf zullen drinken in de loop van de avond, mogen we niet vergeten om één beker wijn neer te zetten voor de profeet Elia. Joden geloven er rotsvast is dat áls Elia terug zal keren op aarde, dit zal zijn tijdens Pesach. Laat zijn wijn daarom al klaar staan. En laten we de deur op een kier zetten, zodat hij niet voor een gesloten deur
7
staat. Omdat we en in de Joodse en in de Christelijke traditie staan, staat er ook een beeltenis van Christus in de vorm van een ikoon, de mandylion geheten. In de ikoon kunnen wij het gelaat van Jezus werkelijk aanschouwen en ook vanavond Hem en elkaar ontmoeten. Voces Feminé zingt Het water van de reiniging Een ander eeuwenoud gebruik is de handwassing. Aan het begin van een Seideravond is het gebruikelijk dat de gastheer zich de handen wast of laat wassen. Van oorsprong een reinigingsritueel dat Jezus ook al omkeerde. Niet hem werden de handen gewassen, maar hij waste de voeten van zijn trouwe volgelingen. Het gaat immers niet om gediend worden maar om zelf te dienen. We zijn nu bijna zo ver dat we kunnen beginnen aan laten we maar zeggen het voorafje van wat de tafel vanavond te bieden heeft. Als wij ons gereinigd hebben, als we onze handen hebben gewassen kunnen we aan tafel gaan. De handwassing Ter voorbereiding op het aan tafel gaan zullen Tineke en ik, naar oud gebruik de tafeloudsten dienen bij het wassen van de handen. Wij zullen met een kan water langs de tafels komen en de tafeloudste de handen wassen.
8
De koks gaan het vlees halen Marijke leest de Tweede lezing van De herberg van Rumi en leidt het in : Dit mens-zijn is een soort herberg Elke ochtend weer nieuw bezoek. Een vreugde, een depressie, een benauwdheid, een flits van inzicht komt als een onverwachte gast. Verwelkom ze; ontvang ze allemaal gastvrij zelfs als er een menigte verdriet binnenstormt die met geweld je hele huisraad kort en klein slaat. Behandel dan toch elke gast met eerbied. Misschien komt hij de boel ontruimen om plaats te maken voor extase……. De donkere gedachte, schaamte, het venijn, ontmoet ze bij de voordeur met een brede grijns en vraag ze om erbij te komen zitten. Wees blij met iedereen die langskomt de hemel heeft ze stuk voor stuk gestuurd om jou als raadgever te dienen. Voces feminé zingt He shall feed his flock Vullen van de glazen, ter voorbereiding op de tweede beker
9
Laten wij, voordat we overgaan tot het gebruiken van de maaltijd, toasten. Laten wij het glas heffen op ons voorbeeld: Jezus van Nazareth, die ons liet zien hoe je als mens met elkaar wilt omgaan Toasten wij op de eeuwige Zoon van God, Jezus van Nazareth, ons voorbeeld. Lachaïm We gebruiken de maaltijd Voces Femine zingt Quando Corpus van Pergolesi
Een inleiding op het themagesprek over Hoe gaan we om met onze moeiten, angsten en zorgen? In ons dagelijks leven worden wij geconfronteerd met een steeds onrustiger omgeving, een wereld waarin op knooppunten van menselijk verkeer zomaar een bom tot ontploffing wordt gebracht. Zoals in Brussel, Parijs en al die andere steden en plaatsen waar de vrijheid van mensen is aangetast. Ik sprak er over met de Turkse slager waar ik dat lekkere vlees heb gehaald voor vandaag. Ik kwam er dinsdagmorgen vroeg en ik had net gehoord over de 2e aanslag in de metro: hij wist het nog niet van die 2e aanslag en ik vertelde het hem. Hij zei: wij hebben als mensen gemiddeld 70 jaar te leven. En wat een kleine moeite is het om die levensjaren goed met elkaar om te gaan. Dat wil elke religie en hij sprak zich duidelijk uit, de aanslagen en het geweld hebben niets met zijn religie te maken. En dan is er nog het ‘gewone’ leed van mensen, ziek
10
en zeer, ernstig, minder ernstig, zorgen om geld en goed, om werk en bedrijf, angsten om te verlies te lijden aan gezondheid, familie, vrienden. We hebben er allemaal onze eigen voorstelling bij… Marijke vertelde haar verhaal en las het gedicht van Rumi aan ons voor. Afgelopen zondag bij de Palmpasenviering nog zaten de ouders van een jonge man bij ons in de kerk in Westwoud en zondagmiddag viel hij zomaar neer op het voetbalveld. Vanmorgen sprak ik zijn moeder die als oma bij de schoolviering van haar kleinkinderen aanwezig was, want hun moeder zit in het ziekenhuis in Amsterdam. Door goed en snel optreden van omstanders kunnen zij hun eigen Paasverhaal vertellen, want de man is bijgekomen en heeft gesproken. Hoe ga je ermee om met alles wat je in je leven meemaakt. Trek je de dekens over je hoofd, ga je moedig voorwaarts?? Wat en wie zijn je hulpbronnen in moeilijke tijden?? We praten er zo met elkaar over… De derde beker Vul daarom de glazen nog eenmaal. We drinken op de liefde van de Eeuwige die ons draagt door het leven, die ons liefde schenkt waardoor wij in staat zijn om liefde door te geven. Laten wij ons glas heffen op de goddelijke liefde die in ons woont
11
Tafelgesprek Vragen Hoe ga jij om met je moeiten, angsten en zorgen? Heb je steun aan je geloof? Aan de gemeenschap? Voces Feminé zingt Een schaal met brood, een beker wijn Aan het einde van een Seideravond is het gebruikelijk dat iedereen nog een stukje van de affikoman (dat is een matze die aan het begin van de maaltijd wordt ingepakt in een doek) krijgt uitgereikt. De joden hadden daarvoor de achterliggende gedachte dat je de smaak van de matze zo lang mogelijk moet bewaren. Jezus echter gaf een heel andere wending, een heel nieuwe dimensie aan het teken van het delen van brood en wijn. Jezus deelde brood en wijn als teken van een verbond tussen hem en de mensen die hem volgen. Een heilig verbond dat niets meer of minder zegt dan: ik verbind me met jouw woorden, ik verbind me met jouw geest. In die zin zijn we één in denken en doen. Een eeuwig verbond dat je kunt tonen in houding en gedrag in het menselijk verkeer. Want zó eenvoudig is Jezus' boodschap: weest elkaar tot zegen. Om elkaar daar in te sterken komen wij als gemeenschap wekelijks bijeen. Om elkaar te bemoedigen en te steunen.
12
Ook vanavond willen wij het door Jezus ingestelde teken stellen. Daarom vraag ik jullie allemaal een vierde beker wijn in te schenken. Dan komen wij met een schaal met matzes langs. Eet de matze nog niet op. De vierde beker Zoals wij op zondag delen met elkaar van brood en wijn tekenen van leven en van samen, doen wij dat vandaag ook. Als gemeenschap hebben wij met elkaar onze verhalen gedeeld, ons lief en ons leed en een heerlijke maaltijd die met liefde is bereid. We vieren dat wij geloven in de liefde van God die alle verstand te boven gaat en dat wij met vallen en opstaan die liefde ook leven, hier in Hoogkarspel, Lutjebroek en Westwoud. We denken aan allen die de liefde niet kennen en niet weten wat gemeenschap is. We drinken op de wereld dat zij wat herbergzamer mag worden, doordat wij en al die anderen die geloven in liefde het laten stromen. Lachaim Afronding gesprek Kijk nog even of je elkaar nog iets toe wilt wensen en of alles gezegd is wat gezegd moest worden. Laat je hart spreken. Danklied 871 1 Jezus zal heersen waar de zon gaat om de grote aarde om,
13
de maan zijn lichte banen trekt, zover het verste land zich strekt. 2 Het lied in alle talen zal zijn liefde loven overal, en uit de kindermond ontspringt de lofzang die zijn naam omringt. 3 Zijn rijk is volle zaligheid, wie was gevangen wordt bevrijd, wie moe was komt tot rust voorgoed, wie arm was leeft in overvloed. 4 Laat loven al wat adem heeft de koning die ons alles geeft. O aarde om dit nieuw begin stem met het lied der eng'len in.
Woord van dank Dank aan Toos en Manny voor hun prachtige gezang en aan Renee voor de perfecte begeleiding!! Dank voor de voorbereiders Jetze en Irma, Loes en Joka, Tineke en Marianne, Margreet en Jos, Saskia en Marleen voor de keukenboodschappen, Simon en Anneke voor de eieren en Zegenbede. De Eeuwige zegent ons en. behoedt ons, De Barmhartige doet zijn gelaat over ons lichten en is ons genadig De Ene met de vele Namen verheft haar gelaat over ons en geeft ons vrede. Amen
14
