Liturgie Leer-van-de-kerk-dienst Emmen, 25 januari 2015 Thema: God leren kennen – 1: God is God (met viering maaltijd van de Heer)
Welkom en mededelingen Votum Zegengroet Genade voor u en vrede van Hem die is en die was en die komt, en van de zeven geesten voor zijn troon, en van Jezus Christus, de betrouwbare getuige, de eerstgeborene uit de doden,en de heerser over de vorsten van de aarde. Amen Intochtslied: LvdK 323:1,8 Viering maaltijd van de Heer. Lezen formulier V. Geloofsbelijdenis: Gezang 179a. Na de viering zingen: Psalm 103:3,5 Intro op de preek Gebed Preek, tijdens de preek Schriftlezing: Hosea 11 Amenlied: Psalm 145:1,2 Inzameling van de gaven Slotzang: Psalm 96:1,3,6 Zegen Moge de Here u zegenen en u beschermen, moge de Here het licht van zijn gelaat over u doen schijnen en u genadig zijn, moge de Here u zijn gelaat toewenden en u vrede geven. (Amen)
God leren kennen -1: God is God
Preek voor Leer-van-de-kerk-dienst, door Jan Haveman, Emmen 25 januari 2015
1
Preek voor een Leer-van-de-kerk-dienst
God is God
Emmen, 25 januari 2015
Intro [dia1] God leren kennen. Dat is het overkoepelende thema van de Leer-van-de-kerk-diensten dit jaar. Iedere maand willen we stilstaan bij een naam of eigenschap van onze God, zoals God is JHWH, God is genadig, God is liefde, God is rechtvaardig... Met de bedoeling dat we de HERE nog beter leren kennen, en nog meer van Hem gaan houden. Maar kan dat überhaupt: God kennen? Wat is dat dan? Wat versta je er onder? En een vraag die daar nog aan vooraf gaat is: we hebben het over God, maar bestaat God wel? [dia2] Misschien vindt u dat een rare vraag om in de kerk te stellen, maar toch denk ik dat het nodig is daar aandacht aan te geven, de vraag naar God zelf. Juist deze week werd bekend dat minder dan 20% van de mensen in Nederland nog in een persoonlijke God gelooft. Als mensen om je heen zo massaal niet meer in God geloven, kun je, bijvoorbeeld als kind, als jongere, heel makkelijk het idee hebben dat je dan dus dom bent als jij nog wel in God gelooft. Maar ben je echt achterlijk als je in God gelooft? En als je inderdaad in God gelooft, wat betekent dat dan, wie is God dan voor jou? Op deze vragen wil ik vanmiddag in gaan. Laten we nu bidden om leiding en inspiratie van Gods Geest bij ons nadenken en spreken. Gebed Preek Volk van God, geliefde gemeente van Jezus Christus, br/zr, jonger of ouder, welkome gast, luisteraar/kijker thuis, Het gaat vanmiddag, ja altijd in de kerk, over God. [dia4] We zijn hier samengekomen – dat geldt voor de meeste van ons denk ik – omdat we juist geloven dat God er is, en dat Hij erbij is zelfs: God is in ons midden! [We hebben in het avondmaal met onze zintuigen geproefd en gevoeld dat Hij er is.] Voor de meeste van ons zal het geen vraag zijn: God bestaat! Absoluut. Zeker weten! Maar waarom zijn er dan toch nog zoveel mensen [dia5] die dat niet geloven? Waarom zijn er dan toch nog zovelen die wel 's, of regelmatig, of fundamenteel twijfelen aan zijn bestaan? Dat komt natuurlijk omdat we niet meer in het Paradijs leven; de zonde heeft ons omgaan met God en de mogelijkheid van ons kennen van God aangetast. Lastig is dat je het bestaan van God niet kunt bewijzen; zoals Hij in het Paradijs aanwezig was en met de mens omging, zo is Hij dat nu niet meer. Voor ons is altijd [dia6] de sprong van het geloof nodig. En ons bestaan, getergd door de zonde, maakt dat er in de wereld en in je eigen leven, dingen gebeuren waarvan je niet snapt dat – als er dan een God is – waarom Hij ze laat gebeuren. Gods tegenstander heeft er belang bij dat wij God miskennen, dat wij niet in Hem geloven. De ons omringende cultuur laat je liever geloven dat God een bedenksel is voor primitieve culturen, want wie nadenkt, wie zelf nadenkt, gelooft niet in een Opperwezen, redeneren zij. Toch is het zo, dat juist als je zelf nadenkt, er, ok misschien niet direct keiharde bewijzen zijn voor het bestaan van God, [dia7] maar wel degelijk aanwijzingen die erop duiden dat Hij er is. God leren kennen -1: God is God
Preek voor Leer-van-de-kerk-dienst, door Jan Haveman, Emmen 25 januari 2015
2
Ik noem 4 aanwijzingen. 1. [dia8] Denk bijvoorbeeld aan het feit dat wereldwijd verreweg de meeste mensen op de een of andere manier religieus zijn. Blijkbaar ligt het dus meer voor de hand om wel te geloven dan niet. Daarbij moet gelijk opgemerkt worden dat het om een algemeen religieus besef gaat, dat niet perse leidt naar de God van de Bijbel. 2. [dia9] Of denk aan mensen die echt diep nagedacht hebben, en van daaruit argumenten vonden voor het bestaan van God. Als bijvoorbeeld elk gevolg een oorzaak heeft, moet dat toch ergens een keer zijn begonnen. En de gedachte dat het leven geen bedoeling zou hebben, is ondraaglijk. Tegelijk zijn deze argumenten blijkbaar niet voor iedereen overtuigend zijn. 3. [dia10] Of denk aan gebeurtenissen en omstandigheden die iemand heeft meegemaakt, concrete verhoring van gebeden, bijzonder ingrijpen, waardoor je beseft dat toeval niet bestaat. Iemand uit de voorbereidingsgroep vertelde dat als God er niet was geweest hij er zelf ook niet meer zou zijn geweest. Zo kan er indrukwekkend getuigenis zijn, voorbeeldig Godsvertrouwen, als je ziet of merkt hoe groot de steun en betekenis van het geloof kan zijn, wat kan helpen op het spoor van God te komen. Ze zeggen wel 's: het bloed van de martelaren is het zaad van de kerk... 4. [dia11] Of denk tenslotte aan de schepping. Iemand bij de voorbereidingsgroep gaf als antwoord op de vraag: bestaat God, en hoe weet u dat?: Hoe zou er ooit leven zijn als God niet bestaat? Inderdaad: alles is zo schitterend, en zo ingenieus, alles past zo onvoorstelbaar mooi in elkaar en bij elkaar, van piepklein tot monsterachtig groot, geloven dat zoiets vanzelf, al dan niet na een oerknal ontstaat, is helemaal niet logisch gedacht, ligt helemaal niet voor de hand. Alles wijst veel eerder naar een Schepper! Dat is wat wij belijden in artikel 2 NGB. [dia12] (lezen) We kennen God uit de schepping, onderhouding en regering van de hele wereld. Toch komen ook dan wel wat vragen naar boven. Want de 'natuurlijke godskennis' zoals die er vroeger was, is er in onze tijd allang niet meer. Heel veel van wat in de natuur gebeurt en wat aan God werd toegeschreven, is nu natuurwetenschappelijk verklaarbaar en daarmee 'ontmythologiseerd'. [dia13] (Voorbeeld: het onweer als stem van God.) Je hebt God, om zo te zeggen, niet meer nodig om gebeurtenissen in de natuur te verklaren. Daarbij komt de overweging dat juist de natuur, de werkelijkheid waarin wij leven, zozeer door de zonde is aangetast, dat het haast onmogelijkheid is om vandaaruit nog bij God uit te komen. De bekende Duitse theoloog [dia14] Dietrich Bonhoeffer (zelf aan het eind van de Tweede Wereldoorlog doodgeschoten) verwoordde het zo: God laat zich in deze wereld wegdringen aan het kruis, God is onmachtig en zwak in de wereld en juist en alleen zo is Hij bij ons en helpt Hij ons. [dia15] Er is al met al veel dat wijst op het bestaan van God. Je bent dus absoluut niet gek of dom als je in God gelooft – laat je dat nooit aanleunen! Tegelijk ontdek je ook dat er meer nodig is om daadwerkelijk bij God te komen. Ik denk wel 's, dat zelfs als wel wetenschappelijk vast zou staan dat God er is, dat er dan nog wel weer mensen zullen zijn die daar niet aan willen. Er is meer nodig dan een verstandelijk optellen en aftrekken als bewijs voor Gods bestaan. Er is het besef nodig van dat God GOD is, en dat wij mensen zijn. Het besef dat niet wij over God gaan, maar dat God over ons gaat. Het besef dat er meer is dan wat wij zien en horen en aan kunnen raken en vast kunnen pakken. En ja, wat is dat? [dia16] Zullen we dat idd de sprong van het geloof noemen? God leren kennen -1: God is God
Preek voor Leer-van-de-kerk-dienst, door Jan Haveman, Emmen 25 januari 2015
3
De heilige Geest moet iets met je doen. Je raken. Geloof werken. Je overweldigen. Je doen ervaren dat je gekend bent, gevonden en aangesproken, ver voordat je zelf ging kennen. Die je doet besffen dat het eigenlijk helemaal niet gaat om: [dia17] ken jij God?, maar dat veel wezenlijker is: God kent mij! De sprong van het geloof. Zoals ook liefde een waagstuk is. Want kun je liefde verklaren? Is daar keihard bewijs voor? Waarom hou je van iemand? Is dat ook optellen en aftrekken, en dan tot de conclusie komen... Nee toch zeker! Liefde is uiteindelijk een raadsel, een mysterie. Zo is ook geloof in God, ja is God Zelf een raadsel, een mysterie. Liefde is er – zeker weten! Maar kun je het vastpakken? Zo is het met God ook. En het is goed dat zo te beseffen en te benoemen. Want het kan namelijk ook te makkelijk gaan, geloven dat God bestaat. Zo vanzelfsprekend, dat alle verwondering weg is. Ja, nee, tuurlijk... Zo vanzelfsprekend, dat er geen eerbied en ontzag is. God is je vriendje, Hij is net zo een als jij... Zo vanzelfsprekend, dat het volstrekt 'andere' geen rol speelt. God vindt wat jij ook vindt... Voor dit aspect heb ik ook in mijn vorige middagpreek aandacht gevraagd, [dia18] toen het ging over dat wij mensen als klei in de handen van de pottenbakker zijn. Wij zijn klei, en God vormt ons naar zijn beeld. Maar hoe makkelijk draai je dat om: dan vormen wij ons een god naar ons beeld. Een god die ons past, die ons pleast, die ons altijd onze zin geeft, en ons nooit eens tegenspreekt. Daarom is het goed het erover te hebben wat het betekent [dia19] dat wij God kennen. Wat dat kennen inhoudt. Kennen in de Bijbel is [dia20] altijd relationeel kennen. Niet heel veel van of over iemand weten, maar veel eerder met iemand omgaan, met iemand onderweg zijn, gaandeweg iemand leren kennen. En als je met God onderweg bent, ontdek je dat Hij telkens weer anders is dan jij dacht. God is dan ook niet wat jij denkt! [dia21] Sluit God daarom niet op in jouw denken. Wij hebben God niet in onze vingers. Augustinus zei: zo gauw we iets kunnen begrijpen, kun je er zeker van zijn dat het niet om God gaat. En Calvijn zei dat de mens een 'afgodenfabriek' is, waardoor we de onuitroeibare neiging hebben God te temmen, en zo voor onze eigen doeleinden in te zetten. Dat is waarom in de gereformeerde visie uitgangspunt is dat ons kennen van God door de zonde is aangetast, en [dia22] dat we daarom alleen over God kunnen zeggen wat God over zichzelf zegt. En daarvoor moeten we naar de Bijbel. Ook dat belijden we in artikel 2 NGB. [dia23] Duidelijker en volkomener nog dan in de schepping, openbaart God zich door zijn heilig en goddelijk Woord. Tegelijk moet je erkennen dat je zelfs dan nog lang niet alles over God te weten komt, maar alleen datgene wat voor je leven hier en nu tot zijn eer en tot behoud van de zijnen nodig is. Laten we nu iets uit de Bijbel gaan lezen: Hosea 11:1-11 [dia24-26] Ziet u hoe verrassend anders God is: Hij is God en geen mens. Want net als je denkt dat God zoiets menselijks heeft van: [dia27] barst er maar in (vers7) is er opeens die goddelijke omslag (vers 8) Ach, Efraim, hoe zou Ik je ooit kunnen prijsgeven, waarna de HERE weer laat zien dat Hij genadig is. God leren kennen -1: God is God
Preek voor Leer-van-de-kerk-dienst, door Jan Haveman, Emmen 25 januari 2015
4
Zo totaal-niet-wat-je-denkt is God.[dia28] Alleen als je heel dicht bij de Bijbel blijft, kun je echt iets wat waar is over God zeggen. En dan nog hindert ons onze beperkte blik, ons beperkt verstaan. Want als je zegt: God is liefde, of God is goed... dan doe je Hem tekort als je denkt dat je daarmee alles over Hem hebt gezegd. Ga er maar vanuit: [dia29] God is altijd groter! Daarom gebruik ik vaak het voorbeeld van een schitterende diamant. Een diamant bestaat uit vele facetten, met elk hun eigen glans. Zo heeft God vele eigenschappen, en samen maken ze iets duidelijk van wie God is. Houd dat in uw achterhoofd als we het komende jaar, in deze serie over 'God leren kennen', elke maand een bepaalde eigenschap van God nader bekijken. God kennen is dus niet: [dia30] God begrijpen. Ik begrijp helemaal niks van God. Ik begrijp niet waarom Hij NB zijn eigen lieve en enige Zoon geeft om zondige en schuldige mensjes te redden. Daar snap ik niks van. Ik begrijp ook niet waarom heel gelovige mensen soms heel verdrietige dingen mee moeten maken. Net zomin als ik begrijp waarom God uitgerekend met mij iets wil hebben, dat ik zijn kind mag zijn – want als er één is die dat niet verdient ben ik dat... Daarom begrijp ik God niet. Maar wat ben ik dankbaar dat ik met Hem mag oplopen, [dia31]en aan zijn hand door dit leven mag gaan. Dat geeft een vertrouwd gevoel, mijn hand in die van Hem. Want als ik de bijbel lees, al die verhalen van net zulke zondige mensjes als ik, en dan Gods trouw, Gods liefde, Gods boosheid ook soms en dan ook weer zijn genade en barmhartigheid, dan weet ik dat ook ik steeds weer een kans krijg, en verder mag, met Hem. Dan pak ik toch weer die hand. Heeft dat niet alles te maken met liefde?! En zie je die liefde van Godswege niet allereerst en bovenal in zijn Zoon Jezus.[dia32] Laat God niet indrukwekkend zien Wie Hij Is in het Woord dat lichaam kreeg in Christus. In Hem schittert Gods luister..., staat er in Hebreeen 1:3. Hoe nabij is God die heilig is en hoog verheven en majesteitelijk – zo echt en eeuwig GOD, hoe nabij is Hij ons in zijn Zoon – Immanuel: God met ons. Zo mag je God kennen: als de God die zich naar jou toewendt, die jou in Jezus Christus aankijkt, je oproept en oordeelt, keihard tegen je ingaat, en je soms absoluut niet je zin geeft, maar daarin het oog heeft op jouw heil, je redding, die herstel wil en gemeenschap, eenheid, verbondenheid. [Zo mag je God kennen, of je nu optimist of pessimist bent, of iets er tussen in: Hij slaat zijn arm om jou heen, en zegt: Ik hou van jou! En hebben we dat niet geproefd in de maaltijd van de Heer?!] Dat mag wel ons kennen van God, ons gaandeweg leren kennen van God, bepalen. Dat je weet dat Hij voor alles op je heil, je geluk, je behoud is gericht. Wees niet bang dat zijn heiligheid, of zijn rechtvaardigheid afbreuk doet aan zijn liefde en goedheid. Daarom is het niet nodig nog reserves te hebben, een voorbehoud te maken. [dia33] Waag de sprong: geloof in God. Ga met Hem om, pak zijn hand, ga met Hem onderweg. En ontdek hoe verrassend God GOD is! Hij is je vertrouwen waard – vertrouw Hem op zijn Woord, zeker op zijn Woord dat lichaam werd. Want hoe meer je met God omgaat, hoe meer je Hem leert kennen. Amen [dia34,35] God leren kennen -1: God is God
Preek voor Leer-van-de-kerk-dienst, door Jan Haveman, Emmen 25 januari 2015
5
