Literatuur. Algemeen. CKV1, 2 en 3; Verschillen - Overlap - Samenhang - Afstemming CKV1, 2 en 3; Conclusies. TIJDSCHRIFTARTIKEL

Literatuur Algemeen

Dit bronnenboek biedt een leidraad voor de vormgeving van het schoolvak CKV1. Allereerst worden

Blackboard Jungle : een oriëntatie studie naar de

de kunstvakken in een historisch perspectief

betrokkenheid van Nederlandse popgroepen bij het

geplaatst. Vervolgens wordt een toelichting gegeven

schoolvak CKV1 / A.T.W. Thuss. - [S.l. : s.n.],

op de kenmerken en de vakinhoud van CKV1 die

2002. - 75 p. : tab. - Scriptie Universiteit Utrecht. -

gedestilleerd worden uit het eindexamenprogramma.

Met lit.opg.

Daarna wordt de inhoud geordend met suggesties

De centrale vraag in deze scriptie luidt: 'In hoeverre

voor twee verschillende leerplannen. Om van die

werken Nederlandse popgroepen mee aan initiatie-

leerplannen lessen en leersituaties te maken, wordt

ven en projecten in het kader van het nieuwe

een methodisch-didactisch stramien gegeven en bij

schoolvak CKV1?'. In hoofdstuk één wordt onder

wijze van voorbeeld uitgewerkt. Daarna volgen

andere ingegaan op de rol van popmuziek en pop-

praktische aanwijzingen voor het begeleiden van het

educatie binnen de conservatoria, de Rockacademie,

leertraject van de leerlingen en het administreren

het Nationaal Pop Instituut en Cultuurnetwerk

van leerresultaten. Ten slotte wordt aandacht

Nederland. In het tweede hoofdstuk komen veertien

besteed aan managementzaken die het kunstcoör-

bands aan het woord over hun ervaring met pop-

dinaat betreffen. De vier bijlagen geven informatie

educatie. Enkele conclusies: Bij popeducatieve

over: vaktaal, kerndoelen en eindtermen, onderwijs-

projecten lijkt popmuziek slechts te worden ingezet

bevoegdheid CKV1, model kunstbeschouwen.

als middel tot een ander doel; Het vak CKV1 biedt door zijn opzet mogelijkheden voor invulling met

Â

popeducatieve projecten; Er is sprake van beperkte

De bruikbaarheid van CKV-methodes in de praktijk /

participatie van Nederlandse popmuzikanten in

O. van Dam

educatieve projecten in het kader van CKV1.

In: Kunst & educatie. – Vol. 9(2000)2(apr.25-27)

TIJDSCHRIFTARTIKEL

De onderwijsmethoden die uitgeverijen hebben Bouwen aan CKV1 : een behoefte-inventarisatie van

ontwikkeld voor het nieuwe vak Culturele en Kunst-

het aanbod van kunsten educatieve ondersteuning

zinnige Vorming 1 zijn maar beperkt bruikbaar.

ten behoeve van CKV1 / F.E.M. Konings; M. Maas. -

Docenten zullen meer en meer gebruik maken van

Den Bosch : KPC Groep, 2000. - 23 p.

lesbrieven van kunstinstellingen, eigen materiaal en

Voor dit onderzoek zijn in een drietal regio's (de stad

internet. Dat is althans de mening van Antoine

Rotterdam en de provincies Gelderland en Drenthe)

Gerrits, projectleider van de KPC-Groep en deskun-

kunstcoördinatoren gevraagd hun oordeel te geven

dige op het gebied van CKV-vakken. Niet iedereen is

over het aanbod van culturele instellingen voor

dezelfde mening toegedaan.

CKV1. Aan de orde komt hoe de kunstcoördinator tegen het cultuuraanbod voor CKV1 in zijn/haar

CKV 1, 2 en 3 : samenhang en afstemming voortge-

regio aankijkt en wat hij/zij wenst aan aanbod op dit

zet onderwijs / L. Koot; G. Dinsbach; onder red. van

gebied. Daarnaast wordt gekeken naar de relatie

G. Dinsbach. - Enschede : SLO, [2001]. - 32 p. :

tussen CKV1-methoden en -aanbod. Verder is de

ill., fig., tab. - Met bijl. en lit.opg.

samenstelling van de verschillende CKV1-secties in

Richtlijnen voor docenten voortgezet onderwijs

kaart gebracht.

waarmee zij de drie vakken CKV1, 2 en 3 inhoudelijk en organisatorisch op elkaar kunnen afstemmen.

Bronnenboek CKV1 / H.I.M. Coppens. - Alphen a/d

Inhoud: Kenmerken en samenvatting examen-

Rijn : Kluwer, 2001. - 259 p. : tab., fig., ill. - Met

programma van CKV1, CKV2 en CKV3; Achtergrond-

bijl. en lit.opg. - ISBN 90-14-07351-8

gedachtes CKV1, 2 en 3; Verschillen - Overlap Samenhang - Afstemming CKV1, 2 en 3; Conclusies.

15

ZICHT OP... VIER JAAR CKV1

CKV in de weegschaal : de balans tussen theorie en

In: Bulletin Cultuur & School. – Vol. 3(2000)

praktijk in het van Culturele en Kunstzinnige

14(okt.13-15)

Vorming 1 / J. Hofman. - Utrecht : [S.l. : s.n],

Tijdens het congres 'Jongeren kiezen voor kunst',

2000. - 66 p. : tab., fig. - Met lit.opg. en bijl. -

dat plaatsvond in Amsterdam en Utrecht, werden

Scriptie Universiteit Utrecht, Kunstgeschiedenis

ervaringen uitgewisseld tussen culturele instellingen,

Onderzocht wordt in hoeverre het verwijt, dat het

jongeren en docenten. Het gespreksonderwerp was

vak CKV1 te theoretisch zou zijn, gegrond is. De

het vak Culturele en Kunstzinnige Vorming 1 (CKV1).

onderzoekster komt tot de conclusie dat de balans

Uit het congres blijkt dat zowel leerlingen als

tussen theorie en praktijk binnen het vak CKV onder

docenten het vak CKV1 leuk vinden, maar dat het

invloed van de overheid te ver is doorgeslagen naar

hen teveel tijd kost. Een verslag van het congres.

de theoretische kant. Bevat de volgende hoofdstukken: De geschiedenis van de onderwijsvernieuwin-

Eén jaar CKV1 / B. Ros … [et al.]

gen: cultuuroverdracht of persoonlijke groei?; Ver-

In: Kunst & educatie. – Vol. (2000)7(najaar.3-36). -

nieuwingen in de Tweede Fase: de invoering van het

Themanummer. - Met lit.opg.

vak CKV; Theorie en praktijk: de lesmethode Palet.

De balans wordt opgemaakt van één jaar CKV1. Wat zijn tot nu toe de ervaringen, de successen, de pro-

Culturele en kunstzinnige vorming 1 : vier ckv1-

blemen, de wensen, de klachten en de kansen? Hoe

methoden geanalyseerd / M. Verboord. - [S.l. : s.n.],

is de samenwerking met instellingen en kunstenaars

2001. - 90 p. : tab. - Scriptie Universiteit Brabant,

buiten de school? Is internet een handig hulpmiddel?

Faculteit der Letteren, Afstudeerrichting Cultuur &

Bevat de volgende artikelen: Kunstvakdocenten

Letteren. - Met lit.opg. en bijl.

nieuwe stijl; KPC-onderzoek: niet alle kunsten

In deze studie is nagegaan of en op welke manier

komen even goed aan bod bij CKV; De digitale ont-

CKV1-methoden de exameneisen die opgesteld zijn

sluiting van cultuureducatie; Internet in het onder-

voor het vak CKV1 in het lesmateriaal vertalen. De

wijs; De marketing van kunsteducatie; De culturele

geanalyseerde methoden zijn: Boem Paukenslag,

loopbaan: vroeg beginnen en blijven doorgaan;

Signalement, ZienderOgen Kunst en De Verbeelding.

Samenwerking met kunstenaars in CKV1.

Uit de analyse en vergelijking blijkt dat geen van de vier methoden volledig is in het vertalen van de

Â

eindtermen voor CKV1.

Gedwongen participanten : scholieren als cultuur-

TIJDSCHRIFTARTIKEL

deelnemers / F. Haanstra Cultuurdeelname en school; een onderzoek naar de

In: Boekmancahier. – Vol. 11(1999)41(sept.243-

effecten van de school op de cultuurdeelname van

256). - Met lit.opg. en samenv. in het Engels

leerlingen / M-L. Damen. – Utrecht : [s.n.], 2000. -

Dit artikel beschrijft hoe de kunstvakken in het

100 p. : tab., fig. - Met bijl., lit.opg. en samenv. -

voortgezet onderwijs steeds vaker worden ingezet

Scriptie Universiteit Utrecht, Faculteit Sociale Weten-

als voorbereiding op toekomstige receptieve cultuur-

schappen, Capaciteitsgroep Sociologie, Tracé

deelname. Een voorbeeld hiervan zijn de twee

'Opleiding tot Sociologisch Onderzoeker'

nieuwe vakken in de Tweede Fase van het voort-

In deze scriptie wordt onderzocht in hoeverre de

gezet onderwijs: Culturele en Kunstzinnige Vorming

verschillen in cultuurdeelname veroorzaakt worden

1 (CKV1) en Culturele en Kunstzinnige Vorming 2,3

door verschillen tussen scholen. Uit dit onderzoek

(CKV2,3). Als gevolg daarvan dreigt het zelf beoefe-

blijkt de er geen significant effect is van de school op

nen van kunst ondergeschikt te worden aan

de klassieke en populaire cultuurdeelname van leer-

beschouwing en theorie. Bovendien nemen de CKV-

lingen.

vakken binnen het lager middelbaar onderwijs (vbo) een beperktere plaats in en zijn geringer van

Â

TIJDSCHRIFTARTIKEL

Docenten ontbreekt de tijd voor culturele vorming : hulp van culturele instellingen nodig / Y. van Eekelen

16


omvang. Dat leidt tot handhaving van de kloof in cultuurdeelname tussen lager en hoger opgeleiden.

Gouden draden : de informatiemarkt van klas en

van belang zijn voor succesvolle invoering van CKV1

cultuur / M. Eilander. - Zoetermeer : [s.n.], 1999. -

in de scholen, schetst lopende onderzoeken naar de

84 p. : fig. - Met lit.opg., bijl. en samenv. –

effecten van CKV1 in havo en vwo en beschrijft het

Afstudeerrapport Hogeschool van Utrecht, School

pilot project dat als experiment dient voor de uit-

voor communicatiemanagement

breiding van CKV in het vmbo. In het tweede deel

Door de invoering van het nieuwe havo- en vwo-

worden enkele culturele schoolportretten getekend

schoolvak CKV1 zijn leerlingen verplicht om culturele

aan de hand van interviews met jongeren die al een

activiteiten te ondernemen. Hierdoor ontstaat een

jaar CKV1 hebben meegemaakt. Hun ervaringen en

nieuwe ‘productmarkt’ en bijbehorende informatie-

meningen staan hierbij centraal. Daarnaast komt het

markt van leerlingen en culturele instellingen. De

CKV1-project Bekijk 't aan de orde, een initiatief van

probleemstelling van dit rapport luidt: ‘Hoe functio-

vijf theatergezelschappen in Amsterdam.

neert de informatiemarkt van leerlingen en culturele instellingen in Twente en Zeeland adequaat ten

Kunstervaringen in culturele en kunstzinnige

behoeve van de productmarkt?’. Aandachtspunten

vorming (CKV1) / H. van Bemmel. - 7 p.

hierbij zijn: het communicatieproces en de informa-

In: Handboek studiehuis tweede fase. - Band 2,

tiestromen tussen en de rol van de verschillende

hoofdstuk 5.19

partijen (instellingen, leerlingen, kunstcoördinatoren

Aan bod komen: de onderwijskundige basis van het

en bemiddelende instanties). Aanbevelingen: opzet-

vak CKV (eindexamenprogramma, praktische activi-

ten en structureel gebruiken van een netwerk, met

teiten en kunstdossier); een stappenplan voor de

daarin een centraal coördinerend, afhankelijk punt,

invoering van CKV1; taken van de kunstcoördinator

dat de basis vormt voor meer communicatie-

en kunstmentor; CKV1 op het rooster; CKV1 en

middelen.

literatuur/GLO; opzet van regionale netwerken voor CKV1.

Jongeren kiezen voor kunst. - Amsterdam : Nederlands-Vlaams Theaterfestival, 2001. -

Momentopname 2000 CKV1-volgproject /

Ongepag.

H.B.G. Ganzeboom … [et al.]. - Utrecht :

Eindverslag van het congres 'Jongeren kiezen voor

Cultuurnetwerk Nederland, 2001. - 112 p. : tab. -

kunst' dat op 8 september 2000 plaatsvond in de

Met lit.opg. - ISBN 90-6997-097-X

Stadsschouwburg Amsterdam. Het door Het

Publicatie over het langlopende onderzoek naar de

Theaterfestival in Amsterdam georganiseerde

ontwikkeling en evaluatie van het vak Culturele en

congres heeft het doel ervaringen met CKV1 uit te

Kunstzinnige Vorming 1 (CKV1) in het voortgezet

wisselen en inspiratie op te doen uit geslaagde CKV-

onderwijs. Didactische problemen komen aan de

projecten. Hierbij staat de vraag centraal welke fac-

orde evenals de complexiteit van de culturele activi-

toren CKV1 tot een succes maken en tevens kunnen

teiten van de leerlingen. Inhoud: Achtergrond en

zorgen voor een goede toekomst van het vak.

vraagstelling van het onderzoek; Opzet en uitvoering van het onderzoek; Invoering van CKV1: inhoude-

Jongeren kiezen voor kunst, een dubbelcongres ;

lijke en organisatorische invulling door scholen;

Verplicht gaan en vrijwillig moeten ; Culture Beat /

Lokaal cultuuraanbod: culturele instellingen, steun-

M.P. van Bakelen

functie-instellingen en hun ervaringen met CKV1; De

In: Theater & educatie. – Vol. 6(2000)3(3-96). -

werking van CKV1: activiteiten, waardering en

Themanummer

effecten.

In september 2000 vinden twee congressen plaats onder de hoofdtitel 'Jongeren kiezen voor kunst'. Op

Momentopname 2001 CKV1-volgproject /

8 september in Amsterdam 'Verplicht gaan en vrij-

H.B.G. Ganzeboom … [et al.]. - Utrecht :

willig moeten' en op 13 september in Utrecht

Cultuurnetwerk Nederland, 2002. - 103 p. : tab. -

'Culture Beat'. Als voorpublicatie dit themanummer.

Met lit.opg. en bijl. - ISBN 90-6997-099-6

Het eerste deel geeft een analyse van factoren die

17


Tweede van drie rapportages van het langlopende

laatste hoofdstuk bevat een uitwerking voor de

CKV1-Volgproject over de praktische invulling en

praktijk.

uitwerking van het vak Culturele en Kunstzinnige Vorming 1 (CKV1) in het voortgezet onderwijs, de

Vakdossiers 2000 : culturele en kunstzinnige

ervaringen van docenten en leerlingen, het gebruik

vorming / J. de Bruijn; G. Dinsbach; H. Roos. -

van de CKV-bonnen en de uitwerking van het vak op

Enschede : SLO, 2001. - 64 p. - Met lit.opg.

de culturele participatie van de leerlingen op korte

Stand van zaken (eind 2000) van het onderwijs in

en middellange termijn.

het vak Culturele en Kunstzinnige Vorming (CKV1 en CKV2,3). Dit vakdossier is samengesteld in het kader

Â

TIJDSCHRIFTARTIKEL

van het project 'Herziening examenprogramma's

Op school mag alles : het kwaliteitsoordeel bij het

havo/vwo', dat als doel heeft bijdragen aan de

nieuwe schoolvak CKV1 / M. van den Haak

beleidsvoorbereiding van de geplande herziening van


de examenprogramma's in 2003. Na een literatuur-

268). - Met lit.opg., bijl. en samenv. in het Engels

studie volgen verslagen van panels van docenten,

De culturele activiteiten dienen volgens het examen-

studenten en didactici/andere experts. De panels zijn

programma van CKV1 van 'algemeen erkende

gevraagd naar ervaren problemen en successen en

kwaliteit' te zijn. Wat dat precies inhoudt is niet

gevonden oplossingen voor problemen. Hierna volgt

duidelijk en de scholen blijken het dan ook ruim te

een slotbeschouwing, waarin de gegevens die

interpreteren. Naast de zogenaamde 'hoge kunst'

verkregen zijn van de panels worden meegenomen.

zijn de meeste vormen van populaire cultuur toege-

In de slotbeschouwing wordt aandacht besteed aan

staan, mits de leerlingen op een zinvolle manier op

de (eventuele) overladenheid, aan de mate van

de activiteiten reflecteren en zich niet tot populaire

samenhang met andere vakken en aan de Studie-

cultuur beperken. Opvallend is dat de meeste leer-

huisdidactiek. Samenvattend stelt de auteur dat de

lingen niet eens op het idee komen om populaire

herziene examenprogramma's in 2003 weinig zullen

cultuur bij CKV1 te betrekken. De docenten hanteren

afwijken van wat nu in de wet is vastgelegd. 'Het zal

een ruimer cultuurbegrip dan de leerlingen.

eerder gaan om explicitering, inventarisering van good practice en om inspanningen die zaken te ver-

Transformatie als realisatie van CKV 1-doelstelling-

talen naar methoden, bronnen, nascholings-

en / M. van Veen. - Utrecht : [s.n.], 2000. - 53 p. +

cursussen en andere vormen van ondersteuning van

cd-rom. – Met lit.opg. en bijl. - Afstudeeropdracht

de docent'.

Schoolmuziek, Hogeschool voor de Kunsten Utrecht De centrale vraag luidt: ‘Kan een proces van trans-

Vakdossiers 2001 : culturele en kunstzinnige

formatie tussen kunstdisciplines als leeractiviteit

vorming / J. de Bruijn; G. Dinsbach; H. Roos. -

binnen het vak CKV1 voldoende bijdragen aan de

Enschede : SLO, 2001. - 51 p. - Met lit.opg.

culturele en kunstzinnige ontwikkeling van leerlin-


gen?’ Hoofdstuk 1 bevat een onderzoek naar

het vak Culturele en Kunstzinnige Vorming (CKV1 en

bestaande visies met betrekking tot transformatie

CKV2,3). Dit vakdossier is samengesteld in het kader

binnen de praktijk van verschillende kunstdisciplines.


Hierbij staan de kunstvormen zoals die te zien zijn in


het vak CKV1 centraal. In hoofdstuk 2 wordt onder-


zocht welke plaats kunsteducatie inneemt in de

de examenprogramma's in 2003. Het vakdossier

Tweede Fase. In hoofdstuk 3 wordt vanuit psycho-

2001 is een vervolg op het vakdossier 2000. Na een

logisch perspectief stilgestaan bij het proces van

literatuurstudie volgen verslagen van interviews met

transformatie tussen kunstdisciplines als leeracti-

medewerkers van CITO en CEVO en met docenten

viteit. In hoofdstuk 4 wordt ingegaan op het proces

en didactici/andere experts. Hierna volgt een slot-

van transformeren tussen kunstvormen als leer-

beschouwing, waarin de gegevens die verkregen zijn

activiteit in het directe licht van het vak CKV1. Het

van de panels worden meegenomen. In de slot-

18


beschouwing wordt aandacht besteed aan de

regel voor scholen die al in 1998 zijn begonnen met

(eventuele) overladenheid, aan de mate van samen-

de vernieuwde Tweede Fase wordt aangepast.

hang met andere vakken en aan de Studiehuisdidactiek. Daarnaast wordt gesteld dat de examen-

Vernieuwende vormen van cultuurspreiding / I. van

programma's verhelderd dienen te worden en dat

Hamersveld … [et al.]

extra aandacht nodig is (voornamelijk bij CKV2) voor


vakken die op weinig of geen examentraditie kunnen

291). – Themanummer. - Met lit.opg.

bogen.

Openbaar Kunstbezit presenteerde in de jaren vijftig een vernieuwende vorm van cultuurspreiding door

Vakdossiers 2002: culturele en kunstzinnige vorming

bij de esthetische opvoeding van het Nederlandse

1, 2 en 3 / G. Dinsbach. – Enschede: SLO, 2003. –

volk gebruik te maken van de massamedia. Kunst-

46 p.

en cultuureducatie krijgt in de jaren negentig een


structurele plek in het onderwijs. De kunstvakken

het vak Culturele en Kunstzinnige Vorming (CKV1 en

worden steeds sterker geplaatst in het perspectief

CKV2,3). Dit vakdossier is samengesteld in het kader

van latere cultuurdeelname. Docenten van Culturele


en Kunstzinnige Vorming 1 (CKV1) hebben een


bredere opvatting van cultuur dan hun leerlingen.


Door een gebrekkige infrastructuur voor erfgoed in

de examenprogramma's. Aanvankelijk was deze

het onderwijs slaat dit vak nog weinig aan op

herziening gepland in 2003, maar het ministerie van

scholen. Voor cultuurspreiding, cultuureducatie en

OCenW heeft besloten de herziening uit te stellen tot

toerisme liggen grote kansen in de nieuwe media.

2005. Dit vakdossier is een vervolg op de Vakdossiers 2000 en 2001. Na een literatuurstudie volgen

Verschillen in cultuurdeelname tussen allochtone en

verslagen van interviews met auteurs en uitgevers

autochtone jongeren : een vergelijking van de

van methoden voor CKV1 en CKV2. Voorts doet de

culturele betrokkenheid van allochtone en

auteur een voorlopig voorstel voor de herziening van

autochtone jongeren op basis van het Aanvullend

de examenprogramma’s CKV1, 2 en 3 voor havo/

Voorzieningengebruik Onderzoek 1999 en het CKV

vwo per 2005. In de slotbeschouwing stelt de auteur

Volgproject / W. van Iperen. - Utrecht : [s.n.],

dat positieve geluiden over CKV1 op hun plaats zijn,

2002. - 54 p. : tab. - Met lit.opg - Onderzoek

maar dat docenten veel factoren niet in de hand

Vakgroep Sociologie, Universiteit Utrecht - In opdr.

hebben, waardoor de ontwikkeling van het imago

van Cultuurnetwerk Nederland voor het ministerie

van CKV1 onduidelijk blijft.

van OCenW In deze studie staat de vraag centraal of allochtone

Â

TIJDSCHRIFTARTIKEL

jongeren wel of geen achterstand hebben in cultuur-

Verlichting Tweede Fase

deelname ten opzichte van autochtone jongeren.

In: Hogeschoolbericht. – Vol. (2000)234(feb.14-18)

Deze vraag wordt beantwoord aan de hand van een

Staatssecretaris Adelmund heeft, na signalen uit het

heranalyse van de gegevens uit 'Momentopname

veld, in december 1999 een aantal maatregelen

2000 CKV1-volgproject' (Ganzeboom e.a., 2001) en

bekend gemaakt om de studielast in de Tweede Fase

een vergelijking met de landelijke gegevens uit het

havo/vwo te verlichten. Na protesten uit het veld

Aanvullend Voorzieningengebruik Onderzoek 1999.

zijn deze maatregelen herzien: beperking van het

Speciale aandacht gaat in het onderzoek uit naar de

aantal praktische opdrachten per vak, het profiel-

invloed van het vak CKV1 op de verschillende

werkstuk mag betrekking hebben op één (deel)vak,

groepen jongeren.

scholen krijgen de gelegenheid om binnen de examenprogramma's van onder meer CKV1 eigen

Wie doet er mee aan CKV : de betrokkenen aan het

keuzes te maken, de examenverplichting in het vrije

woord / B. van der Ark; M. Rovers. - Utrecht : [s.n.],

deel wordt beperkt tot één (deel)vak en de uitslag-

2000. - 25 p. - Met lit.opg. en bijl.

19


Verdiepingsopdracht in het kader van de

Bezwaren van een docent kunstvakken tegen de

Lerarenopleiding Universiteit Utrecht (IVLOS)

invoering van CKV1, CKV2 en CKV3, het profiel

Onderzoeksvraag: 'Op welke manier heeft het vak

Cultuur en Maatschappij en de Tweede Fase in het

CKV1 zich voor de verschillende betrokkenen ont-

algemeen.

wikkeld, in relatie tot elkaar, in Utrecht?'. Deze vraag wordt beantwoord met behulp van interviews

Â

met een kunstcoördinator, CKV1-leerlingen, mede-

CKV, hoe gaat het ermee? / M. de Boer

werkers van Utrechtse culturele instellingen en

In: Beeldaspecten. – Vol. 12(2000)1(jan.2-5). - Dit

medewerkers van het Utrechts Centrum voor de

artikel is ook verschenen in Maandblad voor de beel-

Kunsten en het LOKV. De auteurs concluderen dat

dende vakken Vol. 115(1999)6(nov.27,30-31)

velen druk bezig zijn met het vormgeven aan het

Uitvoerige beschrijving van de gang van zaken rond

vak CKV1 en dat het afstemmen van vraag en

de invoering van CKV1, 2 en 3. Er is veel kritiek

aanbod en de zin van het vak de twee zaken zijn

geuit op de vernieuwde Tweede Fase in havo, vwo

waar iedereen zich mee bezig houdt.

en vmbo. Als positief wordt veelal gezien dat

TIJDSCHRIFTARTIKEL

docenten geconfronteerd worden met kunstuitingen van verschillende disciplines en daardoor een nieuwe

Ervaringen van docenten en leerlingen

kijk op hun vak ontwikkelen. Om de ontwikkeling op de voet te volgen is het SamenwerkingsBeraad

Aan het werk in het studiehuis : leren, begeleiden en

Kunstvakken opgericht waarvan de auteur voorzitter

samenwerken in de tweede fase / onder red. van

is.

P. Leenheer; Y. Schuler; J. Zuylen. - Tilburg : MesoConsult, 1999. - 102 p. - Met lit.opg. - ISBN

CKV in de praktijk : voer voor docenten / M.P. van

90-74050-23-9

Bakelen; met medew. van Th. Boshoven ... [et al.]

Bevat 2 delen. In het eerste deel komen docenten

In: Theater & educatie. - Vol. 7(2001)1(3-96). -

aan het woord over hun ervaringen met de invoering

Themanummer

van de Tweede Fase. Jan van Ramshorst, kunstcoör-

Themanummer met beschrijvingen van praktisch

dinator, doet verslag van een half jaar CKV1 op de

CKV-materiaal. In deel 1 van dit themanummer

OSG Schoonoord in Zeist. Het tweede deel gaat in op

wordt CKV-materiaal van studenten in het kunstvak-

de nieuwe functies in de Tweede Fase.

onderwijs besproken. Dit deel bevat onder andere artikelen over materiaal dat studenten van de Hoge-

Â

TIJDSCHRIFTARTIKEL

school voor de Kunsten in Arnhem en van de

CKV, balans van anderhalf jaar / L. Ewals

Amsterdamse Hogeschool voor de Kunsten hebben

In: Beeldaspecten. – Vol. 12(2000)2/3(feb/mrt.

ontwikkeld. In deel 2 wordt aandacht besteed aan

15-16)

CKV-materiaal van docenten in het voortgezet

De auteur, coördinator CKV, docent Frans en gepro-

onderwijs. Dit deel bevat twee lessencycli die zijn

moveerd kunsthistoricus, vertelt over zijn ervaringen

gemaakt door CKV1-docenten werkzaam op ver-

op school sinds de invoering van het vak CKV1. Hij

schillende scholen tijdens hun nascholingscursus tot

bespreekt de voor- en nadelen van een gedecentra-

kunstcoördinator. Onderwerpen van de lessencycli:

liseerde opzet en de reden waarom zijn school voor

introductielessen CKV1 en filmmuziek. Andere arti-

het Daltonsysteem heeft gekozen. Verder geeft hij

kelen hebben als onderwerp: beschouwingspunten

tips om de lessen te verlevendigen.

dans, beschouwingsvragen bij concrete dansstukken, alternatieven voor schriftelijke verslaglegging binnen

Â

TIJDSCHRIFTARTIKEL

CKV1.

CKV: culturele en kunstzinnige vorming of verlakking? / H. Beurskens

Â

In: Maandblad voor de beeldende vakken. –

Culturele en kunstzinnige vorming 1 / M. Vullinghs

Vol. 115(1999)5(okt.17)

In: Beeldaspecten. – Vol. 12(2000)7/8(jul/aug.5-7)

20


TIJDSCHRIFTARTIKEL

Praktijkbeschrijving van het onderwerp 'De Stad' in

Â

het kader van het vak CKV1, zoals dat wordt gege-

Dossier KuCo : CKV1: verhalen uit de praktijk: CKV1

ven op het Kandinsky College in Nijmegen.

website / J-W. Dienske

TIJDSCHRIFTARTIKEL

In: Muziek & onderwijs. – Vol. 40(2003)1(jan/feb. Culturele en kunstzinnige vorming als vak in HAVO

20-21)

en VWO : ervaringen van docenten en leerlingen met

Jan-Willem Dienske, kunstcoördinator van het Alkwin

CKV 1 / L. Vogel; W. Veugelers. - Amsterdam :

Kollege in Uithoorn, vertelt over de CKV1-website die

Instituut voor de Lerarenopleiding, Universiteit van

op zijn school wordt onderhouden en vergelijkt deze

Amsterdam, 2000. - 101 p. : tab. - Met lit.opg. -

met andere websites.

ISBN 90-6813-635-6 In dit onderzoek geven kunstdocenten en leerlingen

Â

van havo/vwo hun mening over het vak Culturele en

Dossier KuCo : CKV1: verhalen uit de praktijk: eind-

Kunstzinnige Vorming 1 (CKV1). Vijf scholen ver-

gesprek CKV-1: last of lust / J-W. Dienske

spreid over Nederland hebben aan het onderzoek

In: Muziek & onderwijs. – Vol. 39(2002)4(jul/aug.

deelgenomen. Deze scholen zijn met de vernieuwde

13-14)

Tweede Fase in 1998 gestart en hadden tijdens het


onderzoek (november 1999 - januari 2000) ruim een

Kollege in Uithoorn, vertelt over zijn ervaringen met

jaar ervaring met CKV1. Met de kunstdocenten en

eindgesprekken voor het vak CKV1.

TIJDSCHRIFTARTIKEL

leerlingen is uitgebreid gesproken over zowel de praktische uitvoering van CKV1 als het cultureel

Â

maatschappelijk ontwikkelingsproces van de deel-

Dossier KuCo : CKV1: verhalen uit de praktijk:

nemende leerlingen. Uit de resultaten van het

kwartetten / E. Caspers

onderzoek blijkt dat leerlingen een eigen invulling

In: Muziek & onderwijs. – Vol. 39(2002)5(sept/nov.

geven aan de doelstellingen van CKV1: een brede

12-13)

cultureel-maatschappelijke ontwikkeling, kritische

Elmar Caspers, kunstcoördinator van het Stedelijk

meningsvorming en reflectie. Leerlingen zijn gemoti-

Daltoncollege in Zutphen, doet verslag van een

veerd voor hun vak, maar willen graag meer vrijheid

CKV1-project rondom het Matangi Kwartet.

TIJDSCHRIFTARTIKEL

bij het kiezen van hun culturele activiteiten. Docenten zijn nog op zoek naar een aanpak waarbij zij

Â

recht doen aan de eindtermen van het vak en aan

Dossier KuCo : CKV1: verhalen uit de praktijk:

een eigen schoolspecifieke invulling.

rampjaar / S. Roijen

TIJDSCHRIFTARTIKEL

In: Muziek & onderwijs. – Vol. 9(2002)3(mei/jun. Â

TIJDSCHRIFTARTIKEL

22-23)

Dossier KUCO: verhalen uit de CKV1-praktijk van

Sjef Roijen, docent muziek, handvaardigheid en

muziekdocent en kunstcoördinator / J-W. Dienske

CKV1 aan de SG St Ursula te Horn, doet verslag van

In: All’Art. – Vol. 1(2002)4(apr.5-7)

zijn ervaringen met en de aanpak van het vak CKV1.

Terugblik van Jan-Willem Dienske, kunstcoördinator, op het schooljaar 2000-2001.

Â

TIJDSCHRIFTARTIKEL

Dossier KuCo : CKV1: verhalen uit de praktijk: weg Â

TIJDSCHRIFTARTIKEL

met geschreven verslagen / J-W. Dienske

Dossier KUCO: verhalen uit de CKV1-praktijk van

In: Muziek & onderwijs. – Vol. 39(2002)2(mrt/apr.

muziekdocent en kunstcoördinator (2) /

22)

J-W. Dienske


In: All’Art. – Vol. 1(2002)5(mei.10-11)

Kollege in Uithoorn, pleit voor het afschaffen van

Terugblik van Jan-Willem Dienske, kunstcoördinator,

schriftelijke verslagen over CKV1.

op het schooljaar 2001-2002.

21


Â

TIJDSCHRIFTARTIKEL

kunsteducatie en de vier domeinen van CKV1 aan

Dossier Kuco (4) : CKV-1: verhalen uit de praktijk /

bod. Verder is er aandacht voor: leren kijken en

J-W. Dienske

zien, de afsluiting van CKV1, het digitale archief,

In: Muziek & onderwijs. – Vol. 37(2000)3(mei/jun.

samenwerking tussen musea en scholen, cultureel

85-86)

erfgoed en wereldliteratuur. De titels van de andere

Ervaringen van Jan-Willem Dienske, kunstcoör-

delen uit de serie: 'Een ontdekkingsreis naar het

dinator op het Alkwin Kollege in Uithoorn, met het

vreemde' en 'Een ansichtkaart uit het vreemde'.

bezoek aan een theatervoorstelling met zestig leerlingen.

Â

TIJDSCHRIFTARTIKEL

Verslag van een 5 vwo leerlinge over CKV1 en Â

TIJDSCHRIFTARTIKEL

CKV3 / M. Meens

Met CKV1 de stad in?! / M-Th. van de Kamp

In: Beeldaspecten. – Vol. 13(2001)9(sept.12-14)

In: Kunstzone, tijdschrift voor kunst en cultuur in

In 2001 konden leerlingen in 5 vwo bij CKV1, na

het onderwijs. – Vol. 2(2003)5(mei.23-25)

verschillende introducties van het CKV1-thema

Beschrijving van de wijze waarop docenten van het

‘Reizen’, een vervolgtraject kiezen. Om de samen-

Theresialyceum in Tilburg invulling geven aan het

hang tussen CKV1, 2 en 3 te vergroten konden de

CKV1-thema ‘De stad’. Het artikel bevat veel uit-

leerlingen de uitwerking (beeldend) van de prak-

spraken van leerlingen over hun ervaringen.

tische activiteit van CKV1 combineren met het beeldend werk van CKV3. Dit artikel is een verslag

Â

TIJDSCHRIFTARTIKEL

van een leerlinge die dat heeft gedaan.

Het Muziektheater : aanraken van opera, ballet en dans / J. van Gemert

Â

In: Kunstzone. – Vol. 1(2002)8/9(sept.18-20)

Verwarring over kunst in de klas : 'ik zou niet weten

Een belangrijk uitgangspunt voor de educatieve

wat je ermee moet later' / L. Kok

dienst van Het Muziektheater is het stimuleren van

In: TM, tijdschrift over theater, muziek en dans. –

de verbeelding en het ontwikkelen van een kritische

Vol. 3(1999)8(nov.54-55)

kijken luisterhouding bij jongeren. Door middel van

De invoering van het vak Culturele en Kunstzinnige

een workshop en een kijkje achter de schermen van

Vorming (CKV1 en CKV2/3) brengt onder docenten

het productieproces, worden leerlingen voorbereid

en leerlingen veel onzekerheid en verwarring

op het zien van een voorstelling. Daarnaast organi-

teweeg. Docenten weten niet precies hoe ze het vak

seert de educatieve dienst een docententraining. In

moeten invullen en veel leerlingen zijn ongemoti-

de training wordt onder andere ingegaan op de

veerd. Een verslag.

TIJDSCHRIFTARTIKEL

ontstaansgeschiedenis en achtergronden van opera, ballet of dans. Een CKV1-leerlinge doet verslag van

Â

haar bezoek aan de voorstelling en wat er aan is

Was wel geinig! : reisimpressies van een beginnend

vooraf gegaan.

kunstcoördinator CKV1 / W. Hilberdink

TIJDSCHRIFTARTIKEL

In: Beeldaspecten. – Vol. 12(2000)12(dec.10-11) Het vreemde voorbij : ideeën en ervaringen uit de

Verslag van een CKV-excursie van 200 leerlingen

praktijk van CKV-1 / I. Postema-Hollenberg. -

van de Thorbecke Scholengemeenschap te Zwolle.

Enschede : SLO, 2001. - 60 p. : ill. - ISBN 90-3292055-3

Â

Derde deel uit een serie over de stand van zaken

Werkweek in de Tweede fase / E. Caspers

van CKV1 en ervaringen van docenten van deel-

In: All’Art. – Vol. 1(2002)5(mei.5-7)

namen aan het netwerk CKV1. In dit deel wordt veel

Elmar Caspers, kunstcoördinator van het Stedelijk

aandacht besteed aan ervaringen van kunstcoördi-

Daltoncollege in Zutphen, doet verslag van een

natoren en van kunstinstellingen met CKV1.

werkweek van 5 vwo in Praag. Tijdens deze werk-

Daarnaast komen discussiepunten als visies op

week voerden de leerlingen CKV1-opdrachten uit.

22


TIJDSCHRIFTARTIKEL

Culturele instellingen en steunfunctieinstellingen

ervaring kan de CKV-docent later met zijn leerlingen

Â

Â

TIJDSCHRIFTARTIKEL

voorbereid een voorstelling bezoeken. TIJDSCHRIFTARTIKEL

'Als makelaar in informatie zijn we een verlengstuk

CKV dwingt instellingen tot krachtenbundeling : drie

van de straat' : directeur Das van de bibliotheek in

praktijkvoorbeelden / J. Vanhommerig

Eindhoven wil Cultuur Service Punt /


H. Langenhuijsen

20(dec.15-16)

In: Brabant cultureel. – Vol. 49(2000)3(mrt.6-7)

Jan de Kuijper (De Bezetting), Margriet Prinssen (Het

Interview met Henk Das, directeur van de openbare

Muziektheater), Britt Hendriks (Het Concertgebouw)

bibliotheek Eindhoven over zijn ideeën voor een

en Bert Harskamp (Kunst & Cultuur Drenthe) vertel-

Cultuur Service Punt. De bibliotheek zou een ont-

len hoe zij tegemoet proberen te komen aan de

moetingspunt moeten zijn voor CKV-leerlingen en

wensen van het CKV1-onderwijs.

hun docenten en zou zich op kunnen stellen als een samenwerkingspartner op het terrein van de

Â

cultuureducatie. De totstandkoming van de Cultuur

Culturele instellingen en CKV : 'Je moet leerlingen

Service Punt verloopt moeizaam, mede omdat

serieus nemen' / M. Severijnen

scholen niet reageren en omdat de gemeente ook

In: Kunst & educatie. - Vol. 9(2000)5(okt.13-14)

andere initiatieven steunt.

Met de komst van het vak CKV is er een heel nieuwe

TIJDSCHRIFTARTIKEL

markt voor de culturele instellingen bijgekomen. Â

TIJDSCHRIFTARTIKEL

Velen hebben zich al het hoofd gebroken over hoe

'Bekijk 't' : de eerste ervaring moet meteen raak

om te gaan met deze nieuwe doelgroep. Rick

zijn / J. van Gemert

Vercauteren, hoofd educatie en publiciteit van het

In: All'Art. – Vol. 1(2002)4(apr.2-4)

Noord Brabants Museum, vertelt over de vooralsnog

Een interview met Luc van Leeuwen en Wim

geslaagde aanpak in ’s-Hertogenbosch.

Wentzel, twee medewerkers van Bekijk 't. Bekijk 't is een samenwerkingsverband van een aantal theater-

Â

groepen en brengt vooral CKV-leerlingen en hun

Educatie rond compositiewedstrijden voor compo-

docenten in aanraking met kunst en de makers

nisten in de dop / A. Twaalfhoven

ervan. Het project wil jongeren een positieve


(eerste) ervaring met kunst en cultuur geven en in

26(feb.4-5)

het bijzonder met de podiumkunsten. Dit gebeurt

Het Prinses Christina Concours, het jaarlijkse com-

door een gevarieerd aanbod aan activiteiten waaruit

positieconcours voor klassieke muziek, brengt dit

scholen en leerlingen een keuze kunnen maken. Het

seizoen naast haar reguliere concours ook een edu-

gaat hierbij om zowel het vmbo als havo en vwo.

catief programma voor het voortgezet onderwijs dat

TIJDSCHRIFTARTIKEL

aansluit bij het vak CKV. Hiervoor is een samenÂ

TIJDSCHRIFTARTIKEL

werking opgezet met De Ereprijs, een professioneel

CKV-docenten leren dansen op muziek van Puccini /

ensemble dat al tien jaar ervaring heeft met edu-

L. de Jonge

catieve projecten. De twee instellingen organi-

In: Kunst & educatie. – Vol. 9(2000)1(feb.9-10)

seerden 'De dag van de jongste muziek' voor

De educatieve dienst van het Muziektheater in

leerlingen CKV1, 2 en 3. Op deze workshopdag

Amsterdam verzorgt trainingen voor CKV-docenten.

konden jongeren onafgemaakte composities met

In drie dagdelen leren de docenten kijken en luiste-

behulp van een computerprogramma afmaken.

ren naar voorstellingen moderne dans, ballet en

De resultaten werden aan het eind van de dag

opera. In het praktisch gedeelte van de training

uitgevoerd door De Ereprijs. Ook het Nederlands

gaan de docenten aan de slag met danspasjes,

Blazers Ensemble stimuleert jongeren en kinderen

regisseren, zingen en spelen van scènes. Met deze

om zelf te componeren.

23


Â

TIJDSCHRIFTARTIKEL

jongerenpubliek aanspreken. Waaraan moet zo'n

Help, ze komen! : nieuw publiek bij de traditionele

voorstelling voldoen? De werkwijze en het aanbod

podiumkunsten / R. Heijnen

van de volgende jongerentheatergroepen worden


belicht: de Utrechtse Theatergroep Dox, Rotterdams

12(mrt.13-16)

Lef en Artisjok Nultwintig in Amsterdam.

Grote groepen jongeren bezoeken, in het kader van het vak Culturele en Kunstzinnige Vorming 1,

Â

theatervoorstellingen. Diverse betrokkenen uit de

Kunst, bibliotheek en docent / M. Veeneman

jeugdtheaterwereld en uit het onderwijs vertellen

In: Het Studiehuis. – Vol. 2(1999)6(dec.333)

over hun ervaringen met jongeren in het theater.

Voorbeeld van samenwerking tussen school en bibli-

TIJDSCHRIFTARTIKEL

otheek met betrekking tot het vak CKV. De auteur is Intermediair tussen voortgezet onderwijs en

werkzaam bij de openbare bibliotheek van Deventer.

cultuur : een onderzoek naar de steunfunctieinstelling kunstzinnige vorming in relatie tot CKV1 /

Â

J. Lieftink. - Utrecht : [s.n.], 2001. - 50 p. : tab. -

Media op maat : een culturele wegwijzer voor

Met lit.opg. en bijl. - Scriptie Universiteit Utrecht,

Maastrichtse scholieren / P. Spaan

vakgroep Sociologie

In: Het Studiehuis. – Vol. 2(1999)6(dec.331-332)

Deze scriptie is geschreven in het kader van een

Tussenrapportage van het project 'Media op Maat',

grootschalig onderzoek 'Cultuur en School' naar de

onderdeel van het 3-in-1-project in Heerlen en

invoering van het nieuwe vak Culturele en Kunstzin-

Maastricht, een streven naar een passend aanbod

nige Vorming 1 (CKV1). Het bezoeken van culturele

van openbare bibliotheken aan scholen met betrek-

activiteiten is één van de onderdelen van CKV1.

king tot het vak CKV. De Openbare bibliotheek

Scholen zijn hiervoor grotendeels afhankelijk van de

Heerlen richt zich op samenwerking met culturele

culturele instellingen in de buurt of regio. Tussen de

instellingen en de Stadsbibliotheek Maastricht ont-

scholen en culturele instellingen bevinden zich de

wikkelt een leerroute media-educatie. Dit artikel

steunfunctie-instellingen kunstzinnige vorming. Deze

gaat in op het project in Maastricht. Doel is het

instellingen vormen het onderwerp van het scriptie-

informatievaardig maken van leerlingen in het voort-

onderzoek. Met de komst van CKV1 lijkt er voor de

gezet onderwijs in relatie tot de eindtermen zoals

steunfunctie-instellingen een nieuwe taak bij te

deze geformuleerd zijn ten aanzien van het vak

komen in het voortgezet onderwijs. Hoe gaan de

CKV1. Het ontwikkelingsproces en de voorlopige

steunfunctie-instellingen om met verbreding van hun

resultaten worden omschreven.

TIJDSCHRIFTARTIKEL

werkveld naar het vak CKV1? En in hoeverre vindt er een verschuiving plaats binnen de steunfunctie-

Â

instellingen van aanbod- naar vraaggericht werken?

MUZtheater met 'Wat lul je nou!' : over de smaak

Geconcludeerd kan worden dat vooral het (subsi-

van plastic en ander ongerief / H. Langenhuijsen

die)beleid van provincie en gemeente een grote rol

In: Kunstzone. – Vol. 1(2002)12(dec.23-26)

speelt in de mate waarin steunfunctie-instellingen

Kritisch artikel over CKV-leerlingen en docenten die

activiteiten ontplooien voor CKV1 en dat een vraag-

de theatervoorstelling 'Wat lul je nou!' van theater-

gerichte manier van werken in de praktijk vaak lastig

groep MUZtheater uit Zaandam bezoeken. Daarnaast

uitvoerbaar blijkt.

wordt ingegaan op de theatervoorstelling en de

TIJDSCHRIFTARTIKEL

theatergroep. Â

TIJDSCHRIFTARTIKEL

Jong en dynamisch cultureel divers theater / J. van

Â

Gemert

Onderwijs plaatst kunstinstellingen voor marketing-

In: All'art. – Vol. 1(2002)5(mei.20-22)

probleem / A. Twaalfhoven

Binnen het vak CKV zijn docenten en leerlingen op

In: Kunst & educatie. – Vol. 9(2000)5(okt.25-26)

zoek naar voorstellingen die een cultureel divers

24


TIJDSCHRIFTARTIKEL

Kunstinstellingen willen graag samenwerken met

gen. Opvallend is dat dit besteed wordt door 70%

scholen in het kader van CKV. Maar hoe stel je een

van de betrokken leerlingen. 30% van de leerlingen

passend aanbod samen als elke school weer andere

die beschikken over CKV-bonnen doen daar niets

wensen heeft? Sommige instellingen lijken regel-

mee. De achterliggende redenen en de daarmee

matig met de handen in het haar te zitten. Andere

verbonden mogelijkheden om het gebruik te

vinden een oplossing voor dit marketingprobleem

vergroten zijn onderwerp van nadere analyse voor

door lokale samenwerking of door te kiezen voor een

het CJP, de uitvoeringsorganisatie voor de CKV-

flexibel aanbod. Diverse medewerkers van kunst-

bonnen.

instellingen vertellen over de oplossingen die zij hebben gevonden om CKV-leerlingen te benaderen.

Â

TIJDSCHRIFTARTIKEL

CKV-bonnen zijn op veel plaatsen te verzilveren / Â

TIJDSCHRIFTARTIKEL

Y. van Eekelen

Totaalpakket spreekt leerlingen aan / Y. van Eekelen

In: Uitleg. – Vol. 16(2000)22(27sept.8-13)


Leerlingen uit de bovenbouw van havo en vwo

In Amsterdam hebben vijf theatergezelschappen hun

krijgen sinds november 1999 CKV-bonnen ter

aanbod voor het vak CKV gebundeld in het project

waarde van vijftig gulden en een bijbehorende CJP-

Bekijk 't. Het project Bekijk 't laat jongeren kennis-

pas. Voor de derdeklassers in het vmbo zijn dit

maken met kunst en cultuur voor en achter de

schooljaar ook CKV-bonnen beschikbaar. Een inter-

schermen. Culturele instellingen bekijken het project

view met Martin Kamphuis van Stichting CJP over de

met interesse en willen graag meedoen aan dit initi-

stand van zaken.

atief. Ook voor docenten biedt kant-en-klaar CKVaanbod een uitkomst.

Â

TIJDSCHRIFTARTIKEL

Gebrek aan deskundige docenten vormt struikelblok : scholieren wisselen ckv-bonnen massaal in bij

Ckv-bonnen

bioscopen / J. Vanhommerig In: Bulletin Cultuur & School. – Vol. 4(2001)

Â

TIJDSCHRIFTARTIKEL

18(jun.4-8)

'Een avondje Hans Liberg gaat toch echt niet voor 5

Film staat op nummer één als het gaat om de beste-

gulden weg' : met cultuurbonnen meer scholieren

ding van CKV-bonnen in het onderwijs. Critici menen

naar 'serieuze' kunst / Y. van Eekelen

dat de vouchers alleen worden ingewisseld voor de


populaire film. Organisaties als FEN, Moviezone en

9(sept.7-11)

Stichting MEI timmeren hard aan de weg om film en

Middelbare scholen en culturele instellingen zijn blij

filmeducatie een serieuze plek te bezorgen. Maar

met de cultuurbonnen voor het nieuwe vak Culturele

filmeducatie vereist vooral begeleiding van een des-

en Kunstzinnige Vorming (CKV1). Met hun cheque-

kundig docent, en daar ontbreekt het nog aan.

boekje van 50 gulden kunnen leerlingen goedkoper naar museum, theater en bioscoop. Een artikel over

Â

de wijze waarop culturele instellingen zich voorbe-

Leerlingen krijgen oog voor vorm en kleur : met ckv-

reiden op het nieuwe vak CKV1 en de bijbehorende

bonnen naar museum en theater / Y. van Eekelen

cultuurbonnen.

In: Uitleg. – Vol. 15(1999)29(1dec.34-36)

TIJDSCHRIFTARTIKEL

Tachtigduizend CKV1-leerlingen uit de bovenbouw Besteding CKV-bonnen in schooljaar 1999-2000

van havo en vwo kunnen met speciale kortingsbon-

[Brief aan de Voorzitter van de Tweede kamer der

nen naar museum, theater, bioscoop of concertzaal.

Staten-Generaal] / K.Y.I.J. Adelmund; F. van der

De bonnen horen bij het vak Culturele en Kunstzin-

Ploeg. - Zoetermeer : ministerie van OCenW, 2001

nige Vorming. De vouchers vallen in goede aarde bij

Belangrijkste observatie: in totaal is 51% van de

leerlingen en docenten en ook culturele instellingen

uitgezette waarde verzilverd door culturele instellin-

zijn er blij mee. Het Nederlands Architectuurinstituut

25


is een van de vele culturele instellingen die de komst

Â

van het nieuwe vak CKV1 hebben aangegrepen om

Regeling cultuurvouchers voorbereidend middelbaar

educatieve programma's voor het voortgezet onder-

beroepsonderwijs (vmbo) en wijziging Regeling

wijs te ontwikkelen.

cultuurvouchers voortgezet onderwijs / F. van der

TIJDSCHRIFTARTIKEL

Ploeg Â

TIJDSCHRIFTARTIKEL

In: Uitleg. – Vol. 15(1999)31a(15dec.19-20)

Met kunstvouchers naar cultuurland : waar moet je

Met de Stichting CJP en de Stichting Vouchercentrale

zijn? / C. Legêne

is op 3 juni 1999 een overeenkomst gesloten met

In: Muziek & onderwijs. – Vol. 36(1999)5(sept/okt.

het oog op de verspreiding en inning van cultuur-

116-118)

vouchers voor het voortgezet onderwijs. Deze rege-

Het vak CKV houdt onder andere in dat leerlingen

ling regelt de verstrekking van vouchers aan scholen

van het voortgezet onderwijs voorstellingen gaan

voor voortgezet onderwijs.

bezoeken. Waar kunnen docenten en leerlingen terecht? Hoe wordt dat aan de aanbod- en vraag-

Â

zijde georganiseerd en hoe zijn de relaties tussen

Regeling cultuurvouchers voortgezet onderwijs

het onderwijs en de kunstwereld?

2002 / K.Y.I.J. Adelmund

TIJDSCHRIFTARTIKEL

In: Uitleg. – Vol. (2002)12(22mei.52-55) Naamverwarringsproblematiek CKV-bonnen / F. de

De minister verstrekt aan het bevoegd gezag van

Rijk; H. Borger. - Eersel/Kerkrade : PMR, 2002. –

een school cultuurvouchers om te bevorderen dat

26 p. : tab. - In opdr. van Stichting CJP

leerlingen deelnemen aan culturele activiteiten. De

In het schooljaar 2001-2002 zijn de CKV-bonnen

uitvoering hiervan geschiedt door het CJP.

voor de basisvorming geïntroduceerd. Deze naam bestond al voor de bonnen in het kader van het

Â

lesvak CKV1 (Culturele en Kunstzinnige Vorming 1).

Uitlokdag helpt bij het verbreden van de

De twee soorten bonnen bevatten enigszins andere

cultuurhorizon / A. Franken

kenmerken. Naar aanleiding hiervan heeft Stichting


CJP een onderzoek laten uitvoeren naar de mogelijke

Op de Uitlokdag, die jaarlijks in 's-Hertogenbosch

naamsverwarring van ‘CKV-bonnen’.

wordt gehouden, maken ruim 8000 havo- en vwo-

TIJDSCHRIFTARTIKEL

leerlingen kennis met de culturele instellingen van Â

TIJDSCHRIFTARTIKEL

de stad ter voorbereiding op de activiteiten die zij

Op de bon : gebruik culturele vouchers traag op

voor het vak Culturele en Kunstzinnige Vorming

gang / A. Twaalfhoven

(CKV) zullen ondernemen. De organisatie van de

In: Kunst & educatie. - Vol. 9(2000)4(aug.5-7,30)

Uitlokdag is in handen van een aantal culturele

Speciaal voor het nieuwe vak CKV1 trok het

instellingen en scholen voor voortgezet onderwijs in

ministerie van OCenW vijftig gulden per leerling uit

de stad. Het samenwerkingsverband werd in 1999

voor een cultureel bonnenboekje, waarmee circa

opgericht om de invoering van het vak CKV en de

80.000 leerlingen in de bovenbouw van havo en vwo

besteding van de CKV-bonnen door leerlingen in

een bezoek konden brengen aan het theater, het

goede banen te leiden.

museum, de concertzaal en de bioscoop. Uit een onderzoek van Stichting CJP blijkt dat slechts 36%

Â

van de bonnen zijn ingewisseld. Hoe gebruiken de

Wijziging Regeling cultuurvouchers voortgezet

scholen en leerlingen de cultuurbonnen en welke

onderwijs 2002 / M. van der Hoeven

gevolgen heeft dit voor de theaters en musea?

In: Uitleg. – Vol. 19(2003)18(30jul.98-99)

TIJDSCHRIFTARTIKEL

Uitbreiding van de Regeling cultuurvouchers voortgezet onderwijs 2002.

26


Lesmethoden Algemeen Checklist leermiddelen culturele en kunstzinnige vorming 1 : tweede fase : voortgezet onderwijs / H. van Bemmel; onder red. van J. Quadekker. - Enschede : SLO, 1997. - 31 p. - In samenw. met LPC, Cito, PMVO en GEU. - In opdr. van ministerie van OCenW Hulpmiddel voor docenten bij het kiezen van leermiddelen voor de vernieuwde Tweede Fase voortgezet onderwijs. De checklist bestaat uit twee onderdelen, namelijk een checklist schoolbeleid en een vakchecklist CKV. CKV / Openboek Educatief. - Baarn : Openboek Educatief, 2003. - Versch.pag. De keuzegids leermiddelen CKV is een actueel overzicht van de beschikbare leermiddelen voor het vak CKV in het voortgezet onderwijs. Kunstzinnige vorming : voortgezet onderwijs / B. Korte; NICL, Nationaal Informatiecentrum Leermiddelen. - Enschede : SLO, 2003. - 57 p. - Met reg. en adressen. - ISBN 90-329-1409-X Actuele informatie over het totale aanbod van leermiddelen voor de vakgebieden muziek, beeldende vorming, tekenen, handenarbeid, textiele werkvormen, culturele en kunstzinnige vorming (CKV), kunstgeschiedenis en -beschouwing, dans, mime, drama en audiovisuele vorming. Bedoeld als ondersteuning van de eerste fase in het leermiddelenkeuzeproces.

Lesmethoden CKV1 Kunstlicht : 1 t/m 4, 5 t/m 8, 9 t/m 12, 13 t/m 16 : handleiding ckv1 / samengesteld door M. Smeets … [et al.] Bestaat uit 16 televisieprogramma’s en 4 videobanden en 4 docentenhandleidingen Kunstlicht is een schooltv-project van Teleac/NOT, in samenwerking met de Cito-groep en de KPCgroep. Het project is bestemd voor het vak CKV1 voor de Tweede Fase van het voortgezet onderwijs. Ieder programma behandelt vanuit een discipline een cultureel en/of kunstzinnig onderwerp en belicht daarvan ook de historische achtergrond. De docentenhandleiding bevat een programmabeschrijving, kijkvragen en achtergrondinformatie. Uitgever: Teleac/NOT (Hilversum), 2000-2003 E-mail: [email protected] Website: www.schooltv.nl/kunstlicht Kunstwerk: ckv1 voor de tweede fase: havo en vwo / M. van den Beld … [et al.] Bestaat uit een handboek, werkboek, antwoordenboek en docentenhandleiding voor havo en vwo Methode waarmee leerlingen de wereld van kunst en cultuur op een actieve manier verkennen. Aan de hand van thema’s worden zes disciplines besproken: theater, dans, audiovisuele vormgeving (film), muziek, literatuur en beeldende kunst. Ook wordt een stappenplan gegeven voor het voorbereiden, organiseren en uitwerken van culturele activiteiten. De cd-rom en de internetsite van KunstWerk bevatten onder andere kijken luisterwijzers en vaardighedenwijzers.

27


Uitgever: Malmberg (Den Bosch), 2003 E-mail: [email protected] Website: www.kunstwerk-malmberg.nl De map : methode voor ckv 1 / M. Pijpers Bestaat uit een leerlingenkatern met voortgangsoverzichten voor havo en vwo, een docentenhandleiding met lesvoorbereidingen, muziek-cd met luistervoorbeelden en een cd-rom met copymasters (evaluatieformulieren, overgangscontract), verzamelvoortgangsoverzichten in Excel t.b.v. kunstmentor, voorbeeldpta's en de methodesite Methode waarin niet de kunst, maar de leerling centraal staat. De methode besteedt aandacht aan smaakontwikkeling, door leerlingen bewust te maken van hun eigen manier van waarnemen en door die te vergelijken met andere manieren van waarnemen. Daarnaast is vorming tot kunstconsument een belangrijk onderdeel. Uitgever: Lambo (Arnhem), 2003 E-mail: [email protected] Website: www.lambo.nl Palet : culturele en kunstzinnige vorming voor de tweede fase / C. Geljon; S. Spijkerman; D. van Eijnsbergen Bevat informatieboek, docentenmap, 6 themakaternen getiteld De Droom, Liefde, De Stad, Helden, West-Oost en Dubbelgangers, 6 docentenhandleidingen bij de themakaternen, 5 uitwerkingenboeken bij de themakaternen, 3 cd’s en cd-rom Het informatieboek fungeert als naslagwerk voor de leerlingen en bestaat uit vier onderdelen: kunst maken en beleven, tijdbalk, gidsen voor het maken van een verslag van de culturele activiteiten en bronnensuggesties. De themakaternen bevatten verwerkingsopdrachten. Bij elk themakatern hoort een docentenhandleiding met studiewijzer, een uitwerkingenboek en copymasters met uitwerkingen. Uitgever: Thieme Meulenhoff (Zutphen), 1998-2002 E-mail: [email protected] Website: www.palet-online.nl Première : culturele en kunstzinnige vorming 1 / M. Barneveld Bevat docentenboek havo/vwo, leerlingenboek havo, leerlingenboek vwo, uitwerkingenboek havo, uitwerkingenboek vwo, 4 videobanden, cd en diskette Het leerlingenboek bestaat uit vijf onderdelen: kunstautobiografie, thema's, handleiding kunstdossier, compendium en kerndoelen. De thema's zijn: Kunst ... omdat het mag, Emoties, Echt of namaak?, Valt er wat te lachen?, Eureka, (en alleen voor vwo:) Taal en tekens, De controverse. Elk thema heeft diverse keuze-opdrachten en wordt afgesloten met eindopdrachten. Uitgever: Wolters-Noordhoff (Groningen), 1999 E-mail: [email protected] Website: www.premiere.wolters.nl Signalement : CKV1 / M. van Baaijen; onder red. van A. Lap Bestaat uit de onderdelen: algemeen, handleiding en de themadelen Helden, Fantasie en Duivels en Demonen De methode bestaat uit een algemene en een thematische hoofdlijn. De algemene lijn bestaat uit een leerlingenboek met algemene inleidingen over de verschillende kunstdisciplines. Elk onderdeel wordt afgesloten met vragen en opdrachten. Het leerlingenboek bevat daarnaast een onderzoeksmodel dat

28


gebruikt kan worden bij zelfstandig onderzoek naar de kunstwerken. De themalijn bestaat uit themaboekjes, die elk jaar verschijnen. In elk themaboekje worden kunsthistorische achtergronden, enkele kunstwerken en suggesties voor praktische activiteiten uitgewerkt. Uitgever: Lambo (Arnhem), 1998-1999 E-mail: [email protected] Website: www.lambo.nl De verbeelding : ckv 1 : 2e fase havo en vwo / S. Breimer ... [et al.]; onder eindred. van S. Keuning Bevat leerboek havo/vwo, werkboek havo, werkboek vwo, 2 cd-roms De stof wordt aangeboden in thema's waarin de kunstvakken zijn geïntegreerd. De volgende thema’s komen aan bod: smaak, rebel, stad en de ander. Elk thema bestaat uit vier paragrafen, elk vanuit een eigen invalshoek beschreven. De invalshoeken zijn: de kunstenaar, het kunstwerk, de context en de kijker. Uitgever: EPN (Houten), 2002-2003 E-mail: [email protected] Website: www.deverbeelding.epn.nl ViaDelta CKV-1 : havo/vwo = Metafoor / J. Munneke ... [et al.] Bevat 4 themaboeken, 4 werkdossiers getiteld Getuigen, Liefhebben, Reizen en Rebelleren, 4 docentenhandleidingen, een handboek voor docenten CKV, 5 videobanden, 6 diskettes en 3 geluidscassettes In viaDELTA-CKV1 zijn binnen elk thema drie leidende structuren - leerlijnen, het stappenplan kunstbeschouwing (didactisch en methodisch model) en analyseschema's - terug te vinden, waarbinnen docenten en leerlingen hun eigen keuzes wat betreft kennis en vaardigheden kunnen maken. De methode leert leerlingen het proces van kunstbeschouwing toe te passen op kunstwerken uit alle kunstdisciplines. Aandacht is er voor de vaardigheden: kunst analyseren, interpreteren, waarderen en reflecteren. Tevens tips en suggesties voor het opzetten van een kunstdossier en de evaluatie daarvan. Uitgever: Thieme Meulenhoff (Zutphen), 1998-2001 E-mail: [email protected] Website: www.thiememeulenhoff.nl Zienderogen kunst : culturele en kunstzinnige vorming 1 : havo en vwo / F. Remmers; H. Engbersen; J. van Waterschoot Bevat leerlingenboek, antwoordenboek, docentenboek, cd, videoband en cd-rom Kunstzinnig Methode opgebouwd uit thematische modulen waarbij de leerlingen kennismaken met allerlei aspecten van kunst en cultuur. Aan het eind van elke module wordt een culturele activiteit opgevoerd die in zijn karakter aansluit bij het thema en de hoofdvraag van de module. Kunstuitingen (muziek, dans, theater, film, literatuur en beeldende kunst) staan centraal en worden in onderlinge samenhang behandeld. De methode sluit aan bij het eindexamenprogramma CKV1. Uitgever: Malmberg (Den Bosch), 1999 E-mail: [email protected] Website: www.zienderogenkunst.nl

29


30


Projecten Het projectloket cultuur op internet (onder meer te vinden op www.cultuurnetwerk.nl) is een verzameling van projectbeschrijvingen op het gebied van cultuureducatie. Het projectloket wordt onderhouden door Erfgoed Actueel en Cultuurnetwerk Nederland. Het is mogelijk te zoeken op thema, doelgroep, niveau et cetera. Hieronder is een selectie opgenomen van projecten die zijn ontwikkeld voor CKV1. De selectie bevat korte samenvattingen van de projecten. Wilt u meer weten over een project, dan kunt u in het projectloket naast de beschrijvingen ook informatie vinden over de vakken waarbij het project ingezet kan worden, bijbehorende materialen, tijdsduur, kosten, leerdoelen en adresgegevens.

Beeldbeschrijving schilderijen Een kijkwijzer leert leerlingen uit het voortgezet onderwijs hoe een schilderij beschreven moet worden. Eerst kiest de leerling een schilderij uit de collectie van het Gemeentemuseum in Den Haag en vervolgens voert hij allerlei opdrachten uit, zodat een en ander duidelijk wordt over de voorstelling en over beeldaspecten als materiaal, compositie, ruimte, licht en kleur. Via de slotopdracht probeert de leerling de bedoeling van de kunstenaar en de betekenis van het schilderij te achterhalen.

Boek en Film In 2002 is het Nederlands Instituut voor Filmeducatie begonnen met de ontwikkeling van een basislesprogramma boek en film over verfilmde literatuur. Dit lesmateriaal bestaat uit een drietal lessen voor het voortgezet onderwijs waarin de docent van de school zelf aan de slag kan om het thema boek en film in de klas te behandelen. Er is lesmateriaal beschikbaar rondom 'Oesters van Nam Kee'. Daarnaast is er lesmateriaal beschikbaar over 'De grot'. Van deze film kan tevens de video of DVD worden besteld.

CD-Dom educatief De CD-Dom vertelt in twaalf perioden de (bouw)geschiedenis van de kerken op het Domplein in Utrecht, van 695 tot de restauraties aan de Domkerk en Domtoren in de twintigste eeuw. Veertig virtuele maquettes zijn van alle kanten te bekijken. Ze zijn opgebouwd met behulp van de bouwhistorici en andere deskundigen. Hoogtepunten vormen de reconstructies van de Dom van Adelbold rond 100 met paleis Lofen en een reconstructie van de gotische Dom vlak voor de instorting van het middenschap ten gevolge van een tornado die Utrecht in 1674 trof. Ook het kerkje van Willibrord is als simulatie 'herbouwd'. Met de CD-Dom kunnen de leerlingen zelfstandig informatie opzoeken. Een bezoek aan het Utrechts Archief, museum Het Catharijneconvent en het Domplein passen goed binnen het project.

CKV en Architectuur Voor leerlingen uit het voortgezet onderwijs is door het Nederlands Architectuurinstituut een speciaal CKV-lesprogramma ontwikkeld rondom architectuur. De leerlingen worden door middel van gerichte kijkvragen door gebouw en tentoonstelling geleid, waarbij de kunstervaring centraal staat. Naast architectuur komen in dit programma verschillende andere disciplines aan bod, zoals schilderkunst, toegepaste kunst en literatuur. Het programma is dankzij een uitgebreide docentenhandleiding geschikt voor leerlingen CKV1 en CKV 2,3.

31


CKV programma: Speelruimte! Het Theatermuseum opende 1 september 2003 haar deuren voor CKV-leerlingen met het theatrale programma ‘Speelruimte! Theater van vroeger en nu’. In dit programma beleven leerlingen de theatergeschiedenis van de middeleeuwen tot nu. De expositie ‘Speelruimte; 1000 jaar theater.NL’ vormt de omgeving. Leerlingen hebben de keuze uit het spelen van een deel uit: een middeleeuwse klucht, een romantische scène, of een moderne voorstelling (de onderwerpen sluiten aan op de kunsthistorisch thema’s binnen CKV2). Als regisseurs gaan ze in de tentoonstelling op zoek naar informatie over de speelruimte van die tijd. De gevonden informatie komt in een persoonlijk programmaboekje. Met de verzamelde informatie gaan de leerlingen in de bijbehorende workshop de gekozen theaterscène repeteren. Dit doen zij onder begeleiding van deskundige theaterdocenten. Theatrale middelen als decors, kostuums en attributen staan ter beschikking om de gekozen periode zo dicht mogelijk te benaderen. Alle groepjes spelen de theaterscènes voor de medeleerlingen. Een video-opname van de scènes krijgt de klas mee naar school. Een speciaal lespakket is samengesteld ter voorbereiding op het museumbezoek. Verschillende videocompilaties van theaterstukken tonen de ontwikkeling van de speelplaats, het decor, de kostuums en de manier van spelen van de middeleeuwen tot nu. In de docentenhandleiding staan bijbehorende vragen en opdrachten. Het samen te stellen programmaboekje is ook geschikt voor leerlingen CKV die individueel een bezoek willen brengen aan het Theatermuseum.

CKV Workshops Artoteek Den Haag De Artoteek Den Haag organiseert jaarlijks een aantal workshops voor deelnemers vanaf 14 jaar. In het schooljaar 2003 - 2004 kan worden ingetekend op de volgende workshops: 1. Show me on video (Maak je eigen videoclip) door Hester Scheurwater 2. Soapsterren boetseren (Jouw idool levensgroot) door Ingrid Mol 3. Click! (Tell a story) door Ellen Houtman 4. 3D animatie, zoals Shrek (animatiestudio) door Quinten Smith.

Cultuurhistorische fietstocht Emmen Een fietstocht, ontwikkeld door Kunst & Cultuur Drenthe, leidt langs diverse cultuurhistorische plekken in en om Emmen, zoals kerken, een synagoge, een hunebed, een woonwijk en een woonwagencentrum. Voor de leerlingen is er een routebeschrijving met informatie en een kijkwijzer met vragen. Voor docenten is er een handleiding met extra achtergrondinformatie, suggesties voor opdrachten en antwoorden op de in de kijkwijzer gestelde vragen. Zo kan de docent zijn leerlingen vragen van deze route een folder te maken die jongeren aanspreekt, of een powerpointpresentatie. Ook het schrijven van een gedicht naar aanleiding van het bezoek aan de synagoge of het uitzoeken van gegevens over de woonwijk behoren tot de mogelijkheden. Voor iedere locatie is een contactpersoon beschikbaar, die eventueel een rondleiding of extra toelichting kan verzorgen.

De Ramp In de documentaire ‘De ramp’ die werd uitgebracht door Docuzone, staat de watersnoodramp van 1953 centraal. Aan de hand van de herinneringen van overlevenden wordt de gebeurtenis gereconstrueerd. In het begeleidend materiaal dat werd ontwikkeld door het Nederlands Instituut voor Filmeducatie worden op toegankelijke wijze filmische en geschiedkundige aspecten van de film behandeld. Het uitgangspunt hierbij is om deze aspecten niet binnen afzonderlijke vakgebieden maar geïntegreerd aan te bieden.

32


Dichterbij Zestig leerlingen uit het voortgezet onderwijs kunnen in de voorjaarsvakantie een eigen toneelstuk maken onder leiding van vijf jonge regisseurs. Op die manier leren zij op een actieve manier wat theater maken inhoudt en wat er allemaal bij theater maken komt kijken. Het project wordt afgesloten met vier uitvoeringen in de Machinefabriek, het theater van het Noord Nederlands Toneel. Leerlingen die in het ene jaar voor deelname zijn afgewezen, worden doorgaans het jaar daarop wel geselecteerd.

Dodelijke affaires In samenwerking met het Filmmuseum biedt het Nederlands Philharmonisch Orkest het project ‘Dodelijke affaires’ aan voor CKV1-leerlingen. Scholen bereiden het bezoek voor door in twee lessen aandacht te besteden aan muziek en film. Aan de hand van het lesmateriaal kunnen luister-, kijken speelopdrachten worden gegeven. Een beperkt aantal scholen dat in de regio Amsterdam ligt, kan bovendien een speciaal lestraject uitvoeren, dat wordt begeleid door docenten van het Filmmuseum en van het Concertgebouw. Tijdens het bezoek aan het Concertgebouw zien leerlingen filmfragmenten en horen zij composities van Vincent van Warmerdam, die worden gespeeld door het Nederlands Philharmonisch Orkest.

Dood, gewoon of niet Leerlingen gaan zowel in het Museum Catharijneconvent als in de Domkerk op zoek naar afbeeldingen rondom de Dood. Schilderijen, grafschriften, gedichten, boeken en objecten geven een indruk hoe mensen zich vroeger een beeld vormden van de dood en wat hun visie was op het leven na de dood. Leerlingen wordt ook regelmatig naar hun eigen mening gevraagd. Als slotopdracht kunnen ze uit een aantal opties kiezen welke opdracht het beste bij ze past.

Film, zoals je nog nooit hebt gezien Jaarlijks wordt uit het filmaanbod van International Film Festival Rotterdam een viertal films geselecteerd die interessant zijn voor het voortgezet onderwijs. Ter illustratie: in het seizoen 2002-2003 is gekozen voor de volgende films: Sisters (voor vmbo en onderbouw havo/vwo), No Man's Land (voor vmbo of havo/vwo/mbo), Donnie Darko (voor bovenbouw havo/vwo of mbo), Human Nature (voor bovenbouw havo/vwo of mbo). Docenten kunnen met een groep leerlingen (minimaal 50) een film naar keuze komen bekijken in Cinerama of Lantaren/Venster in Rotterdam. Er is een lesbrief bij iedere film. Ook kan een filmles van 50 minuten geboekt worden.

Gaan waar de woorden gaan. 250 jaar Nederlandse literatuur In het Letterkundig Museum zijn van Betje Wolff en Aagje Deken tot Ronald Giphart en Joost Zwagerman originele handschriften, brieven, schrijversportretten, zeldzame foto's en prachtige boekbanden te bewonderen. In thema's als de Verlichting, De Beweging van Tachtig, de Tweede Wereldoorlog, de Vijftigers, 'de grote vier' en de Negentigers trekt de literatuurgeschiedenis aan u voorbij. Fragmenten uit speelfilms, flarden muziek, stemmen van schrijvers en unieke filmopnames versterken het tijdsbeeld dat in elk thema wordt opgeroepen. Doordat boeken en auteurs zoveel mogelijk in een breder kunstzinnig kader geplaatst zijn (schilderkunst, mode, muziek, film en beeldhouwkunst), sluit een bezoek aan het museum goed aan bij de vakken Nederlands en Culturele en Kunstzinnige Vorming.

33


Bij de tentoonstelling ‘Gaan waar de woorden gaan. 250 jaar Nederlandse literatuur’ is een educatief programma ontwikkeld. Na een korte inleiding over de opzet van de tentoonstelling wordt de speciaal voor het museum geproduceerde film ‘Ik vond het boek beter’ vertoond. Aan de hand van pakkende fragmenten uit verfilmde Nederlandse romans als Max Havelaar, Het bittere kruid, De avonden, Turks fruit en Advocaat van de hanen worden de leerlingen bewust gemaakt van het veranderend tijdsbeeld en van het verschil tussen het medium literatuur en film. Hierna gaan de leerlingen in subgroepjes met een opdrachtenboekje de tentoonstelling in. De les wordt gezamenlijk afgesloten. De docenten krijgen na afloop een antwoordenmodel mee, zodat de opdrachten op school kunnen worden besproken. Uiteraard kan het opdrachtenboekje opgenomen worden in het lees- en/of kunstdossier.

Het Gemeentemuseum Den Haag van Berlage In 1935 werd het Gemeentemuseum in Den Haag voor het publiek geopend. Met de verwezenlijking van dit museum was de grootste droom van Berlage werkelijkheid geworden, het ontwerpen van een gebouw dat geheel is gewijd aan het overbrengen van cultuur aan het 'volk'. Berlage wilde niet alleen zijn architectuur maar ook zijn interieurkunst, in dienst stellen van de opdrachtgever, zijn eigen kunstzinnige principes en de samenleving. ‘Bouwen is dienen’ was zijn lijfspreuk. Aan de hand van vragen en opdrachten bekijken leerlingen van het voortgezet onderwijs het gebouw van binnen en van buiten.

Hollands Classicisme, het andere gezicht van de Gouden Eeuw In Museum Boijmans van Beuningen maakt de leerling een wandeling langs de kunstwerken met het thema 'Helden en Goden'. De route is onderverdeeld in vijf subthema's: 1) Levensbeschouwing, 2) Relaties, 3) Vrije tijd en vermaak, 4) Geweld, 5) Dood. Bij de keuze van de subthema's is gelet op de maatschappelijke en actuele waarde die de thema's voor leerlingen hebben. Op deze manier maakt de leerling kennis met het antieke culturele erfgoed op een manier die voor hen vanuit de moderne maatschappij goed toegankelijk is. In totaal worden twintig kunstwerken behandeld. Per kunstwerk is een aantal kijkvragen geformuleerd.

IDFA Het IDFA scholierenprogramma bestaat uit klassikale voorstellingen in de bioscoop of in de klas (het videolabel). IDFA heeft een scholierenprogramma ontwikkeld voor leerlingen van het primair en het voortgezet onderwijs. De voor dit programma geselecteerde documentaires bieden een interessante lesinhoud, niet alleen vanwege de artistieke kwaliteit, maar ook vanwege het thema dat in de film centraal staat. Schoolvoorstellingen vinden plaats in Amsterdam (november), Utrecht (maart), Den Haag (april) en Rotterdam (mei). Naast het bioscoopbezoek en het bijbehorend lesmateriaal organiseert IDFA, in samenwerking met FilmSet, een masterclass op school. Leerlingen maken zo kennis met filmmakers uit de praktijk die vertellen over hun ervaringen. Het lesmateriaal krijgt hierdoor een extra dimensie.

In première... Uitgangspunt van dit project van het Nederlands Instituut voor Filmeducatie is dat (Nederlandse) kwaliteitsfilms vóór of tijdens de premièreperiode eenmalig in verschillende steden vertoond worden aan scholieren. De vertoning van deze films wordt begeleid met speciaal ontwikkeld lesmateriaal. Na afloop van de vertoning vindt er een vraaggesprek plaats met aanwezige filmmakers (regisseur, acteurs, scenarioschrijver e.d.). De uitvoering van ‘In première...’ wordt bepaald door het actuele filmaanbod.

34


Kijken met je oren De Kunstuitleen Alkmaar zocht samenwerking met de kunstenaar Kees Admiraal en het SKV NoordKennemerland om een project te ontwikkelen speciaal voor CKV-leerlingen. De bedoeling was leerlingen op een aantrekkelijke manier kennis te laten maken met beeldende kunst en met de kunstuitleen. Uitgangspunten waren dat jongeren bekend zijn met de combinatie van muziek en beelden via clips, actiefilms et cetera en dat jongeren over het algemeen wel geïnteresseerd zijn in muziek, maar niet in beeldende kunst. Er is daarom voor gekozen om de leerlingen met een discman op de kunstuitleen te laten bekijken. Zij zoeken kunstwerken uit die zij het beste bij de muziekfragmenten vinden passen. Iedere leerling krijgt bij binnenkomst een door hem of haar in te vullen CKV-dossier, een discman, koptelefoon en cd en viltstiften. Eerst maakt de leerling kennis met de kunstuitleen door een aantal vragen uit het CKVdossier te beantwoorden. Vervolgens gaat hij de kunstwerken uitzoeken die volgens hem bij de muziek horen en daarna gaat hij zelf beeldend aan de slag. Al doende wordt het CKV-dossier compleet gemaakt.

Koper: Voorstelling met CKV lespakketten De Kift biedt voorstellingen aan van hun jubileum album: ‘Koper’. Voor CKV1-leerlingen (havo/vwo bovenbouw) is er een lespakket ontwikkeld. De Kift is van mening dat leerlingen meer leren van een bezoek aan een ‘open’ voorstelling dan van een schoolvoorstelling. Op die manier leren ze hoe de cultuurwereld functioneert. Het belevingsaspect speelt daarbij een belangrijke rol.

Leids CKV-festival Kunstshot Ruim 1400 CKV-ers uit Leiden en omgeving kunnen jaarlijks in september circa vijftien culturele instellingen bezoeken. Tijdens iedere editie van dit festival volgen CKV-leerlingen in kleine groepjes een programma waarbij ze kennismaken met drie verschillende culturele disciplines: een theater- of cabaretvoorstelling, een museum of beeldende kunst item, en een muziek-, dans of filmonderdeel. Alle leerlingen ontvangen de Kunstwijzer, het programmaboekje dat tevens dienst doet als 'spoorboekje' voor Cultureel Leiden. Hierin staan de adressen met nuttige informatie over websites, documentatiecentra en achtergrondinformatie. Hiermee kunnen de leerlingen de rest van het jaar zelfstandig aan de slag om het kunstdossier samen te stellen. Kunstshot is een samenwerkingsproject van de volgende vijftien Leidse culturele instellingen in opdracht van de gemeente Leiden: Stadsgehoorzaal, Leidse Schouwburg, LAKtheater, LVC, Centrum Beeldende Kunst, Kunstcentrum Haagweg, Rijksmuseum voor Volkenkunde, Rijksmuseum Het Koninklijk Penningkabinet, Rijksmuseum van Oudheden, Stedelijk Museum de Lakenhal, Museum Boerhaave, Naturalis, het Kijkhuis, Openbare Bibliotheek Leiden en Cultureel Centrum de X.

Let's Travel Guide In dit project worden leerlingen uitgenodigd om voor een fictieve jongerenreisgids informatie te verzamelen voor een hoofdstukje over Amsterdam. Zij gebruiken daarbij zowel het Amsterdams Historisch Museum als de stad daaromheen. De leerlingen werken in groepjes van vier. Elk groepje maakt de opdrachten bij twee verplichte thema's en bij twee keuze thema's (onder andere Amsterdam en het water, vrijheid in Amsterdam, drugs in Amsterdam). Het is de bedoeling dat de vier leerlingen - na het maken van opdrachten waarbij de benodigde informatie verzameld wordt - samen één hoofdstuk schrijven over de stad.

35


Liefde voor geld In het Belasting & Douane Museum is een overzicht te zien van vijftien eeuwen belastinggeschiedenis. Het museum toont de liefde voor geld van de overheid en de liefde voor geld van de belastingbetaler. Met het project ‘Liefde voor geld’ kunnen CKV1-leerlingen vanuit verschillende invalshoeken het thema belastingen benaderen. Een oud maar boeiend steekspel, waarbij oproer en geweld gebruikt werden. Zoals bijvoorbeeld in Delft, waar in 1616 honderden vrouwen gewelddadig protesteerden tegen de verhoging van belasting op brood.

Liefdestrip Dit project sluit aan bij de vaste collectie van Boijmans en kan daardoor structureel aangeboden worden. In het museum maakt de leerling een wandeling langs kunstwerken met als thema 'de liefde'. Aspecten als ontdekken, ervaren, kiezen en genieten staan voorop. De route toont het verloop van de verbeelding van de liefde door de eeuwen heen en is onderverdeeld in zes subthema's, te weten: versieren, seksualiteit en erotiek, paar en huwelijk, ouderliefde, tederheid en liefdesproblemen. In totaal worden vijftien kunstwerken behandeld. Per kunstwerk is een aantal kijkvragen geformuleerd. Als verdieping zijn er per subthema onderzoeksvragen. Deze zijn aan de hand van extra achtergrondinformatie op de website of in de CKV-infotheek in het museum te beantwoorden. De leerling verwerkt de bewandelde route in een reisverslag waarin ook een praktijkslotopdracht staat.

MediaMind Met MediaMind leren jongeren kritisch reflecteren op de dagelijkse stroom televisieprogramma’s en krijgen ze de kans zelf een reportage te maken voor radio en tv! MediaMind, dat vorig jaar met veel succes werd gelanceerd, is gemakkelijk inzetbaar tijdens de lessen CKV1, Maatschappijleer en Nederlands in de bovenbouw van havo/vwo. MediaMind omvat een lespakket, de Mediawedstrijd en de Dag van de Media die op 11 december 2003 werd gehouden. Eerder in het jaar zond MediaMind op Nederland 1, drie Schooltv-programma’s uit die docenten in hun lessen kunnen gebruiken: ‘Selectie van het Nieuws’ en ‘Publieke Omroepen’ uit de serie ‘Aspecten van Maatschappijleer’ en ‘Film: entertainment of statement’ uit de serie Kunstlicht. De bijbehorende vragen en opdrachten van Teleac/NOT zijn te vinden op de website

omroep.nl/mediamind en kunnen gratis worden geprint en in de lessen gebruikt. Van docenten wordt verwacht dat zij hun leerlingen aansluitend oproepen mee te doen aan de Mediawedstrijd. Op de website omroep.nl/mediamind bekijken de jongeren een tv-programma van een van de publieke omroepen en schrijven daarover een recensie. Het aanbod varieert van documentaires en jongerenprogramma’s tot drama- en muziekproducties. De leerlingen worden op weg geholpen door kijkwijzers van de Cito-groep en Thieme Meulenhoff. De recensie kan ook gelden als Praktische Schoolopdracht.

MovieZone MovieZone wil met haar aanbod film onder de aandacht brengen als kunstdiscipline. In negenentwintig filmtheaters in Nederland vertoont MovieZone structureel films die speciaal voor de doelgroep zijn geselecteerd. Via de films in het MovieZone-programma kan de interesse gewekt worden voor andere uitingen van kunst en cultuur, maar ook voor allerlei maatschappelijke onderwerpen. Nieuw in de zesde editie van MovieZone is de samenwerking met het project DICHT/VORM. MovieZone brengt met DICHT/VORM de animatiefilm terug als voorfilm in de bioscoop. De korte animatiefilms zijn gemaakt door jonge filmmakers op basis van gedichten van jonge dichters.

36


Een monument komt tot leven In dit project van Kunstgebouw in Zuid-Holland maken de leerlingen op een bijzondere manier kennis met een monument in de nabijheid van de school. De leerlingen maken een fotoreportage en een documentaire in en rondom een monument. Voor de fotoreportage krijgen de leerlingen speciale (kijk)opdrachten zodat er een gevarieerd beeld ontstaat van het monument. De leerlingen verwerken hun foto's in een collage. Ten slotte stellen ze een eigen tentoonstelling van hun werkstukken samen. Uit elke klas wordt een groep leerlingen in staat gesteld om mee te werken aan een filmreportage. De leerlingen stellen zelf een scenario op waarna ze onder begeleiding van een professionele filmer opnamen gaan maken. Het resultaat wordt een film waarin verschillende facetten van het monument aan bod komen en waarin leerlingen zelf ook een 'rol' kunnen spelen.

NAA in de Klas Leerlingen en docenten kunnen via internet toegang krijgen tot een deel van de NAA-catalogus, waarin het Nederlandse audiovisueel erfgoed is opgeslagen. De films of radio- en televisieprogramma's die worden gevonden, kunnen door de gebruiker op zijn of haar eigen computer worden afgespeeld. Het systeem werkt op het principe van 'streaming media on demand'. Het digitale beelden geluidssignaal wordt niet in de computer opgeslagen, maar stroomt als het ware door de computer heen. De gebruiker kan het materiaal te allen tijde oproepen en er naar kijken en luisteren, maar er verder niets mee doen. Wel kunnen de 'links' naar het materiaal worden opgenomen in docentenmodules, zodat leraren er zelf een les mee kunnen maken en kunnen leerlingen er digitale projectdossiers mee vullen.

On stage and backstage CKV-leerlingen havo en vwo krijgen de kans een kijkje achter de schermen te nemen van het Koninklijk Concertgebouworkest en het Concertgebouw. In het eigen klaslokaal wordt eerst een documentaire bekeken die Frank Fuchs over het Koninklijk Concertgebouworkest maakte in samenwerking met de AVRO. Leerlingen maken op die manier kennis met een aantal musici uit het orkest. Tijdens het bezoek aan het Concertgebouw wonen de leerlingen een repetitie bij en krijgen een rondleiding door het Concertgebouw. De leerlingen maken kennis met de dirigent en/of een musicus.

Oud, nieuwer, nieuwst! Museum Het Valkhof is een nieuw museum in het centrum van Nijmegen. Te zien zijn er onder andere een grote collectie Romeinse gebruiks- en kunstvoorwerpen, een historische collectie en een verzameling moderne kunst. Speciaal voor het vak CKV1: een kennismakingsproject met Museum Het Valkhof. Aan de hand van een werkmap leert de CKV1-leerling het gebouw van architect Ben van Berkel kennen. Het zwaartepunt ligt bij de confrontatie met de inrichting van de vaste collecties en de wisseltentoonstellingen. In dit project staat de individuele beleving van het museum door de leerling voorop.

Over smaak moet je twisten De SBK Kunstuitleen Amsterdam Noord heeft voor dit project achttien kunstwerken uit verschillende disciplines geselecteerd: ruimtelijk werk, foto's, schilderijen en grafiek. Grofweg kan men in deze werken twee categorieën onderscheiden: de meer conventionele kunstwerken, variërend van een realistisch landschap tot modern, heftig expressief werk en daarnaast een serie meer controversiële

37


werken, waarin de gedachte of idee belangrijker is dan de vorm op zichzelf. De leerlingen brengen een bezoek aan de Kunstuitleen en voeren drie opdrachten uit.

Over smaak valt niet te twisten In dit project komen twee aspecten duidelijk naar voren: smaak is zowel persoonlijk als tijdsgebonden. Dat geldt voor de eigen smaak van de leerlingen, maar ook voor personen van vroeger. Leerlingen beginnen in hun eigen huis: ze zoeken onder andere het oudste en nieuwste meubelstuk en kiezen het mooiste en lelijkste onderdeel van hun interieur. Hier maken ze foto's van en verwerken die in hun 'fotoalbum van de smaak'. De opdrachten in museum Willet-Holthuysen (Amsterdam) zijn een vervolg. Tot slot ontwerpen zij hun ideale interieur en presenteren dit aan elkaar. Dit project kan klassikaal worden uitgevoerd, maar leerlingen kunnen het materiaal ook individueel of in kleine groepjes gebruiken.

Over smaak valt niet te twisten? CKV1-leerlingen gaan zich verdiepen in het fenomeen smaak. Zij geven hun mening over het interieur van het echtpaar Willet-Holthuysen, die het pand aan Herengracht 605 in Amsterdam (nu museum) het laatst bewoonden. Ook geven de leerlingen aan hoe zij hun eigen huis het liefst zouden inrichten.

Piet Mondriaan Het Gemeentemuseum Den Haag heeft de grootste verzameling werken van de kunstenaar Piet Mondriaan (1872-1944) ter wereld. Aan de hand van een kijkwijzer bekijken leerlingen van het voortgezet onderwijs de schilderijen, maken opdrachten en krijgen op die manier inzicht in zijn ontwikkeling.

Pop en after pop Dit project over pop art is zowel voor leerlingen CKV1, als voor CKV 2,3. Voor CKV1 gaan de scholieren individueel aan de slag met een kleurige kijkwijzer in de pop art zaal van Museum Het Valkhof. Hierbij staat beleving van de collectie voorop. Gekoppeld aan deze kijkwijzer is een website over pop art voor CKV2: www.museumhetvalkhof.nl. De collectie van het museum dient hierbij als uitgangspunt.

Portretten In het Mauritshuis in Den Haag zijn veel verschillende portretten te zien. Voor CKV1-leerlingen is een aantal portretten geselecteerd. De leerling gaat aan de hand van een formulier opdrachten maken, waardoor hij geleidelijk meer te weten komt over de door hem gekozen portretten.

Rijksmuseum CKV Wegwijzer De CKV Wegwijzer is bedoeld voor leerlingen in de Tweede Fase die in het kader van het nieuwe vak CKV het Rijksmuseum bezoeken. De gids maakt duidelijk wat het museum te bieden heeft aan kunst en aan informatie, waar je alles kunt vinden en wat je ermee kunt doen. Naast de verschillende verzamelafdelingen komen alle informatiebronnen uitgebreid aan bod, van het interactieve documentatiesysteem ARIA tot audiotour en bibliotheek. Een checklist helpt de leerling bij het bekijken van kunst in het echt. Thema-suggesties laten zien hoe een museumbezoek kan aansluiten bij thematisch CKV-onderwijs op school. Praktische tips (openingstijden e.d.) maken de Wegwijzer compleet. Bovendien is in het museum, in de ARIA-ruimte, een studieplaats voor leerlingen ingericht.

38


Rotterdam, bekijk 't..., CKV1 programma bij de tentoonstelling Rotterdammers Het Wereldmuseum in Rotterdam heeft een nieuw project ontwikkeld voor CKV1-leerlingen: ‘Rotterdam, bekijk 't …’. Bij binnenkomst in het museum ontvangen de leerlingen de map ‘Rotterdam, bekijk ‘t…’. Zij worden uitgedaagd om in de rol van antropoloog, journalist of ontwerper te kruipen. Nadat zij hun keuze hebben bepaald, vullen zij hun map aan met de bijbehorende opdracht en bezoeken de tentoonstelling Rotterdammers. Als journalist schrijven zij een recensie over de tentoonstelling, als ontwerper bedenken ze een nieuw ontwerp voor het onderdeel ‘Trends’ en als antropoloog observeren zij een van de tien migrantenfamilies en maken hiervan een verslag. Het materiaal is zo geschreven, dat leerlingen er zelfstandig mee aan de slag kunnen. De multimediale tentoonstelling Rotterdammers laat zien hoe de stad Rotterdam veranderde onder invloed van 20ste eeuwse migratiestromen. In een kleurrijk beeldverhaal zijn de stad en haar bewoners neergezet. Tien Rotterdamse families vertellen over hun levens en geven zo een indringend beeld van multicultureel Rotterdam. Een Surinaamse verpleegster, een Chinese restauranthouder en een Bosnische econoom bijvoorbeeld, vertellen waarom ze naar Rotterdam zijn gekomen en wat de stad voor hen is gaan betekenen.

Spanning, thrill en suspense Uit de vaste collectie van het Gemeentemuseum in Den Haag is een aantal werken geselecteerd waarin sprake is van spanning, thrill of suspense. Via een kijkwijzer worden leerlingen uit het voortgezet onderwijs langs deze werken gevoerd en uitgenodigd te achterhalen hoe de kunstenaar spanning heeft weten op te roepen. Vervolgens kan de leerling een keuze maken uit de kunstwerken en naar aanleiding hiervan een uitgebreide slotopdracht uitvoeren.

Speelse Noten Het Paul van Kemenade Quintet heeft voor de doelgroep een educatief project ontwikkeld waarbij op een toegankelijke manier een concert gegeven wordt met een historische en muzikale uitleg. Voor deze gelegenheid heeft zanger/performer Peer de Graaf zich bij de groep aangesloten, waardoor het geheel op een zeer aantrekkelijke manier aan de doelgroep wordt gepresenteerd.

Streekreeks voor CKV1 Met het materiaal uit de streekreeks CKV1 kunnen leerlingen zelfstandig aan de slag. De checklisten geven tips voor de onderzoeksvaardigheden en presentatievormen. Het aantal studielasturen is aangegeven. De studieplek in het Singer Museum, een korte cultuurhistorische wandeling door Laren (met fotograferen, dichten en schetsen) sluiten aan bij de opdracht over 'De collectie van het Singer Museum/Laren als kunstenaarsdorp'. Een bezoek aan het Raadhuis van Dudok in Hilversum is de start van de opdracht over architectuur. De architectuuropdracht sluit af met een workshop programma door kunstenaars van diverse disciplines.

Sweet dreams!? 'Welterusten, slaap lekker, droom zacht', ofwel 'Sweet dreams'. Dromen doen we allemaal, overal ter wereld, 's nachts en overdag, al weet je het zelf soms niet meer. In je dromen reis je vrij door de tijd en door de ruimte. Er gebeuren onwerkelijke dingen, soms grappig, soms angstaanjagend echt. Voor dit CKV1-programma van het Wereldmuseum in Rotterdam zijn de voorwerpen geclusterd rond vijf deelthema's: Ik wens..., Utopia, Have a nice trip!, Tussen hemel en aarde, en Help!.

39


De leerlingen kiezen een deelthema en onderzoeken vervolgens de betekenis en onderlinge samenhang van vijf voorwerpen, onder meer met behulp van de computers op de tentoonstellingen en boeken in de bibliotheek.

Van Script tot Bioscoopstoel Naar aanleiding van de opnames van de Nederlandse korte film ‘Bach was Deaf’ wordt leerlingen door Stichting FilmSet in woord en beeld uitgelegd wat er precies allemaal nodig is voor het opnemen van een film. Foto's worden begeleid door tekst en uitleg, en kleine interviewtjes met leden van de cast en crew. De hele praktijk van het filmmaken in Nederland wordt op deze manier in vogelvlucht belicht. De informatie zal worden aangevuld met een film- en literatuurlijst, waarop suggesties staan voor verdere studie. Daarnaast worden er diverse vragen en stellingen geponeerd, waar leerlingen zelfstandig of onder begeleiding van hun docent mee verder kunnen. De lesbrief kan door docenten en leerlingen zelfstandig worden gebruikt, maar ook ondersteund worden door gastlessen. Uiteraard zal ‘Bach was Deaf’ ook beschikbaar worden gesteld aan scholen die naar aanleiding van de lesbrief geïnteresseerd zijn in het eindresultaat.

Voorwerpen Centraal, het Studiehuis in het Zuiderzeemuseum In twee zalen van het binnenmuseum zijn vijf topstukken uit de collectie opgesteld. De leerlingen komen de zalen binnen door een 'depôtopstelling' met allerlei voorwerpen uit de museumcollectie. De depôtopstelling vormt de entree tot de eigenlijke zalen, waarin de verhalen achter de verschillende objecten centraal staan. Om deze verhalen te leren kennen hebben leerlingen diverse bronnen tot hun beschikking. De topstukken staan dus niet alleen te kijk, maar nodigen ook tot onderzoek uit. Bronnen kent een museum in allerlei soorten en maten. In deze zalen staan bronnen opgesteld per soort, van object tot mondelinge bron, van beeldbron tot schriftelijke bron. Door deze bronneneilanden ontdekken de leerlingen dat bronnen niet altijd een pasklaar antwoord geven of dat ze elkaar zelfs tegenspreken. Terug op school schrijven de leerlingen een onderzoeksverslag om de praktische opdracht te kunnen presenteren.

What's going on Rotterdams Lef is de jongerentheatergroep van Hal 4 en bestaat uit interculturele jongeren in de leeftijd van 18 tot 28 jaar. Lef maakt confronterend, meeslepend theater waarin dans, muziek/rap/ zang en theater/spel/videosamples in verwerkt zijn. Leerlingen worden in een lesuur optimaal voorbereid op het kijken naar de voorstelling met een introductievideo en lesbrief. Na het bekijken van de voorstelling geven de spelers workshops in de disciplines zang/dans/rap/spel.

X-Change on school ‘X-Change on school’ is een activiteitenprogramma waarin leerlingen naar wereldmuziek luisteren, samen muziek maken, dansen, opdrachten maken en een slotpresentatie geven. X-Change wil laten zien dat muziek grensverleggend en verrijkend werkt wanneer raakvlakken tussen wereldmuziek en popmuziek samensmelten. Muziekstijlen uit verschillende werelddelen worden gemixed tot een nieuwe muzieksoort: van Rai tot Rap en van Turkse pop tot Hip-hop worden gebruikt. Allochtone en autochtone jongeren komen via de muziek in contact met elkaars cultuur en met de culturele instellingen in hun stad. X-Change bestaat uit ongeveer zes lessen, waarin steeds de muziekcultuur van een land of gebied centraal staat. Per gemeente stelt de Stichting Kunst en Cultuur Zuid-Holland een gevarieerd programma samen.

40


Zes Verhalen Dit project is ontwikkeld voor het Johan de Witt College. Het is een samenwerkingsverband van de school, het Gemeentemuseum en het Volksbuurtmuseum. Ieder jaar stelt een groep leerlingen van 15-18 jaar uit 4 havo/vwo zelf een expositie samen. Bij die gelegenheid zijn hun eigen beeldende en literaire werkstukken te zien, samen met door henzelf geselecteerde kunstwerken uit de diverse verzamelingen van het Gemeentemuseum. Een overkoepelend thema zorgt voor samenhang en vergemakkelijkt het aanbrengen van verbanden. Dit jaar kozen de drie samenwerkende instellingen voor het thema 'rituelen'. Leerlingen kunnen ook vanuit de kunstvormen dans, drama, muziek of audiovisuele vormgeving kiezen. Aan het eind van de projecten vinden de verschillende presentaties plaats in de vorm van een groot podiumoptreden en de tentoonstelling.

41


42


Websites Algemene informatie http://cultuureducatie.pagina.nl Portal voor kunst en cultuur in het onderwijs, met links naar relevante websites. Zie het kopje ‘CKV 123’.

http://ckv.pagina.nl Portal voor CKV met links naar onder andere lesmethoden, nieuwtjes, websites van scholen, podia, archieven, musea, archeologie, cultureel erfgoed, agenda’s en andere culturele instellingen.

http://www.kunstophetweb.nl Internetadressen voor CKV, CKV1, CKV2,3. Ingedeeld in onder andere CKV1, theater, film/video, fotografie, dans en muziek.

Wettelijke regelingen en exameneisen http://cfi.kennisnet.nl Website van de overheid. Onder het kopje ‘voortgezet onderwijs > thema’ zijn de examenprogramma’s CKV1 te downloaden.

Nascholing www.onderwijscentrum.vu.nl Overzicht van scholingsaanbod van het onderwijscentrum VU, een wetenschappelijk expertisecentrum voor voortgezet en hoger onderwijs van de Vrije Universiteit.

www.iclon.leidenuniv.nl Overzicht van opleidingen en trainingen. Zie voor CKV kopje ‘opleidingen en trainingen’ en vervolgens ‘docenten voortgezet onderwijs’.

Bronnen voor activiteiten www.digischool.nl Via voortgezet onderwijs – vaklokalen – komt u bij het CKV1-lokaal waar u studiewijzers en onderwerpen op thema’s kunt vinden.

www.cjp.nl Website van het Cultureel Jongeren Paspoort. Veel CKV-info (CKV-bonnen) voor docenten en leerlingen. Met een culturele agenda.

43


www.podiumopschool.nl Podium op School bevat gegevens over professionele voorstellingen voor kinderen en jongeren. Het gaat om informatie over concerten, theater-, mime- en dansvoorstellingen. Naast inhoudsbeschrijvingen en leeftijdsindicaties bevat Podium op School technische en organisatorische gegevens zoals adressen, speelperioden, prijzen et cetera. Podium op School is zowel een hulpmiddel voor leerkrachten en docenten of coördinatoren in het primair en voortgezet onderwijs, als voor bemiddelaars van kunstaanbod voor scholen.

www.cultonline.nl Informatie over cultureel aanbod, speciaal voor jongeren met tips, agenda en reportages.

www.kennisnet.nl Via voortgezet onderwijs, cultuurplein aanklikken. Hier vindt u nieuws, ontwikkelingen, praktijkvoorbeelden, projecten, projectloket en een vakwijzer.

www.ckplus.nl Gespecialiseerde wegwijzer voor het in Nederland aanwezige cultuur- en kunstbezit. Zie CKV doe-tips.

www.bektijkt.nl Bekijk ’t laat jongeren op een actieve manier kunst en cultuur beleven door ze heel direct en praktisch te betrekken bij de wereld van theater, film, muziek, dans en beeldende kunst. Gericht op CKV-leerlingen en hun docenten. Ook voor jongeren in beroepsopleidingen.

http://scholieren.nrc.nl Scholierensite van NRC Handelsblad met artikelen in kader van CKV. Zie Scholieren – vakkenarchief – CKV.

44


Studiecentrum Cultuurnetwerk Nederland Voor iedereen die vanuit zijn studie of beroep te maken heeft met kunsten cultuureducatie is het studiecentrum van Cultuurnetwerk Nederland van belang. In het centrum van Utrecht, vindt u een uitgebreide en unieke collectie publicaties over kunsten cultuureducatie.

Collectie Naast talloze monografieën bevat de collectie circa 175 binnenlandse en buitenlandse (vak)tijdschriften, vele lesmethoden, les- en projectmaterialen voor zowel basis- als voortgezet onderwijs, handboeken, naslagwerken en onderzoeksrapporten.

Instellingendocumentatie Een aparte collectie is de instellingendocumentatie van centra voor de kunsten en van landelijke onderwijs- en culturele instellingen. Deze omvat naast jaarverslagen en beleidsplannen ook nota's van landelijke, provinciale en gemeentelijke overheden. Tevens is er documentatie aanwezig over cultuureducatie in Europees perspectief. Materialen uit de instellingendocumentatie zijn ter plekke te raadplegen, maar zijn niet te leen.

Openingstijden Het studiecentrum is voor publiek geopend op maandag van 13.30 tot 17.00 uur en van dinsdag tot en met vrijdag van 9.30 tot 17.00 uur. Raadpleeg de website van Cultuurnetwerk Nederland,

www.cultuurnetwerk.org, of bel, 030-236 12 00 voor afwijkende openingstijden in verband met feestdagen en vakantieperioden.

Studiefaciliteiten Er is ruime gelegenheid om ter plekke publicaties zelfstandig te raadplegen. De medewerkers van het studiecentrum geven desgevraagd informatie en advies en kunnen op verzoek een literatuursearch doen. Voor het bekijken van videobanden en cd-roms is telefonische reservering van de afspeelapparatuur aan te raden. Op afspraak kan het studiecentrum in groepsverband bezocht worden en de collectie geraadpleegd. Voor groepen studenten is het mogelijk een introductie in de cultuureducatie te krijgen.

Catalogus online: www.cultuurnetwerk.org > ga naar producten > bibliotheek De catalogus van het studiecentrum is op internet te raadplegen. Publicaties zijn op verschillende wijzen te vinden in de catalogus. Ook geeft de catalogus online informatie of een publicatie aanwezig is of uitgeleend. U kunt natuurlijk ook de informatiedesk bellen. De meeste materialen zijn te leen en kunnen per post aan u toegestuurd worden.

Aanwinsten maandelijks per e-mail Geïnteresseerden kunnen als zij dit willen maandelijks per e-mail een lijst ontvangen met aanwinsten. Om van deze kosteloze service gebruik te maken, dient u zich aan te melden (met vermelding van het e-mail adres) op de website van het studiecentrum.

Lenen Indien u wilt lenen moet u ingeschreven zijn bij het studiecentrum. Inschrijving is vrij en kosteloos. Voor het inschrijven is een identiteitsbewijs (paspoort, rijbewijs, Europees identiteitsbewijs) alsmede

45


een recent afschrift van uw giro- of bankrekening (vanwege de adresgegevens) noodzakelijk. Aanmelding als lid is ook schriftelijk mogelijk. Stuur met uw aanmelding een kopie van uw identiteitsbewijs en van een recent giro- of bankafschrift mee. De uitleentermijn is één maand. Verlengen is mogelijk, mits niet gereserveerd door een ander. Publicaties kunnen ook schriftelijk, telefonisch of per e-mail opgevraagd worden. Geleende materialen kunnen per post, mits deugdelijk verpakt, geretourneerd worden. Bij overschrijding van de uitleentermijn wordt een boete in rekening gebracht.

Leden Personen en instellingen kunnen lid worden van het studiecentrum. Leden betalen geen leengeld voor materialen en krijgen 50 procent korting op literatuurselecties. Bovendien ontvangen leden gratis Zicht op... .

Kosten Lidmaatschap particulieren: € 20,50 per jaar. Lidmaatschap instellingen en scholen: € 34,50 per jaar. Niet-leden: Leengeld per publicatie: € 0,90. Av-materialen: € 2,75. Basistarief literatuurselectie: € 4,50 plus € 0,10 per titel. Overige kosten: Reserveringen: € 0,45 per titel. Toesturen kopieën: basistarief € 2,50 (inclusief 2 x A4-kopie). Meerdere kopieën: per A4 € 0,25.

46


Colofon Zicht op... vier jaar CKV1 is een uitgave in de serie Zicht op... van Cultuurnetwerk Nederland. Hoofdredactie: Marie-José Kommers Selectie literatuur, lesmethoden, projecten en websites: Dienst Informatie & Documentatie Productie Cultuurnetwerk Nederland, Utrecht Drukwerk &producties bv Cultuurnetwerk Nederland Ganzenmarkt 6 Postbus 61 3500 AB Utrecht Telefoon 030-236 12 00 Fax 030-236 12 90 E-mail [email protected] Internet www.cultuurnetwerk.org 2003.013 Zicht op... is gratis voor leden van het studiecentrum cultuureducatie. Deze uitgave is in pdf-formaat kosteloos beschikbaar op www.cultuurnetwerk.org. Geïnteresseerden kunnen ook tegen betaling van de verzend- en administratiekosten een exemplaar bij Cultuurnetwerk opvragen, zolang de voorraad strekt. Eerdere nummers van Zicht op... op www.cultuurnetwerk.org (een selectie): CKV in het vmbo Beleidsonderzoek Cultuur en School Muziekeducatie Samenwerking in de cultuureducatie Een kwarteeuw onderzoek naar kunsteducatie Museumeducatie Provinciaal en lokaal beleid © Cultuurnetwerk Nederland, Utrecht, 2003

47


48


Literatuur. Algemeen. CKV1, 2 en 3; Verschillen - Overlap - Samenhang - Afstemming CKV1, 2 en 3; Conclusies. TIJDSCHRIFTARTIKEL

Recommend Documents