Verhalen 1. Senioren 2. Wintertuin 3. Gedogen 4. Collusie 5. Generatie verschil 6. Een Berg Hike 7. Zwicke 8. GRINDELEN 9. Portugal 10. KRUIGTOCHTEN 11. Elisabeth 12. Fidlers op het IJselmeer
1
Senioren Verscholen zitten twee oude vertegenwoordigers van een Amsterdamse ouderen raad in het café van de Digitale Stad Amsterdam. Weggedrukt door cyberspace snelle jongelui van velerlei kunnen . De bovenbazen van de Nederlandse internet scène zijn zichtbaar aanwezig. Niemand heeft aandacht voor de twee oude heertjes . Zij nippen aan een jenevertje ,kijken toe en zwijgen. Hun blik gaat onderzoekend over de massa receptie gangers , die zich verdringen in het oude pand aan de Keizersgracht dat ooit tot de VOC toebehoorde.
De digitale stad is 4 jaar oud en dat willen zij weten. Opgericht in 1994, met veel Amsterdamse bravoure door de Balie . Marlein Stikker en Joost Flint , gesteund door de Amsterdamse overheid hebben er iets van gemaakt . Chapeau !. Rotterdam slaapt dan , en schijnt anno 1998 nog steeds in vergadering ! Ruim tien jaar geleden begint in Nederland het modem tijdperk en groeien de bulletins board naar een op elke 10.000 inwoners. NEABS van Max Keizer was de eerste in Amsterdam. Infoboard , met toen 50 .000 leden , de grootste bbs in Europa is tijdens de start van Internet hype in het Limburgse Roermond met verkeerde partners op de verkeerde plek Niets wetende goudzoekers hebben zich van het bedrijf meester gemaakt. Internet heeft veel weggevaagd , alles is nu nagenoegd gratis. Maar toch is de groei naar 700.000 internetters van nu , veel minder spectaculair dan de 400.000 modem gebruikers van toen. De hype lijkt over en toongevende toepassingen zijn , ondanks goede harde infrastructuur, uitgebleven De jongste van de senioren, een zekere Mul ,zegt dat hij al vanaf 1958 in de computers zit, gebruikte toen Arpanet .Met zijn kinderen , over de hele wereld verspreidt, Emailt hij . Heb niet veel meer te melden , zucht hij. Meer ziet hij in dat Internet niet zitten . Of moeten die oudjes naast de urenlange TV verveling ook nog een sprekende computer aanhoren. Bill Gates weet wat die wilt. Geeft aan oren de voorkeur boven ogen, de slimmerd .Wat Steve Jobs twintig jaar geleden met zijn Apple op gang gezet heeft, doet Bill in het hart van elk televisie apparaat, orakelt Mul. .Maak geen fout , Bill gaat eerst telefoneren goedkoper maken ! De ander blijkt de voorzitter, is altijd bestuurder geweest . Kijkt als een stadhouder uit de gouden eeuw .Past vlekkeloos in het monumentale lokaal , dat toen een tabak magazijn geweest moet zijn. Het ruikt er nog steeds naar kreteck sigaretten. Zij , het bestuur , zijn vandaag op een internet conferentie van het gemeentebestuur geweest. Er is weer een nieuw instituut opgericht dat gaat bepalen welk nieuwe digitaal voer zij de Amsterdammers zullen aanbieden. Zal wel weer geld kosten .Van al die chips kan je toch niet eten of een kook annex poets vrouw betalen , moppert hij. Denkt Kok met zijn PTT en de Kabelbedrijven , heet hier A2000 , dat wij in het jaar 2000 25 % of meer van ons inkomen aan die fratsen gaan uitgeven ? Die televisie uitzending via Internet, tijdens de presentatie , was nog primitiever dan de eerste zwart wit uitzending in 1951 vanuit de Irene studio, schampert computer Mul. Stichting Nederlandse Televisie ( NTS) is toen met uitzendingen begonnen. Zou stichting DSS tot hetzelfde in staat zijn , zie ik hem - een trotse Amsterdammer ,verward denken.
2
Mannen niet zo zeuren roep ik, zelf aspirant senior en geef ruimhartig een rondje weg, dat gratis te krijgen is voor voortvluchtige en drangbestendigen. Een routineklus die in het Zuiden van Nederland tot de primaire tak van sport behoort . Is het brons groen eiken land dan toch nog ergens goed voor. Je kan al elektronisch winkelen en voor slechts 5 gulden wordt de waar dan thuis gebracht opper ik. Geef mij de buurtwinkel maar terug sputtert de voorzitter . Dat elektronisch betalen is ook niets , moppert Mul. Wij doen het werk verdomme en het kost nog geld ook .Moeten ons een bonus geven , die banken .Ook je aangifte kan al On –line. Waarom hebben ze dan in den Haag steeds meer ambtenaren nodig , sputtert de bestuurder tegen. Europa heeft senioren lief en besteedt veel research geld om hun leven met zachte hand te verlengen , onderricht ik het bestuur. Ons lichaam wordt in toekomst bestuurd door chips in gewrichten , het harttempo wordt gestuurd via elektronische stimuli en op afstand wordt je bewaakt. Mannen je kunt weer verliefd worden op een virtuele vrouw , jut ik het senioren bestuur op. Man hou toch op, heb al jaren met het verschijnsel vrouw definitief afgerekend , zegt Mul , zich verslikkend in zijn paard en wagen. Voor kenners, een bier en borrel. De voorzitter is echter serieus geworden Man, kunt U me leesvoer sturen zegt hij , zijn er ook voor ons ECU,s te halen ? . Op mijn antwoord ….. natuurlijk . Morgen zal ik per Internet wat multimediaals sturen kijkt hij me verslagen aan. Kan het niet anders ? Mul helpt….. Voorzitter, dan heb je toch een alibi om eens van je etage af te komen. Lost je nieuwe levensgezellin die dagelijkse kruiswoordpuzzel uit de Parool maar zelf op. Beseft zij ook dat zij het zonder jou niet kan , gooit hij venijnig olie op het vuur. In mijn Internet café wordt meer gebiljart dan gesurft. Plek genoeg , kunnen wij weer als vroeger tien van rood stoten, komt de ware aap uit de mouw. Gedeinsd trek ik mij terug naar het plein „ vrouwen in de politiek „ alwaar jonge managers van toute Digital Holland zich met een chatje verpozen. De gesprekken , mij , als niet aanwezig , met open oren tussen het jonkvolk mengend , gaan over dagelijkse dingen. Veel huis en tuin gehalte, soms wat van het theatrale. Niets over digits. Teleurstellend , dacht wat te leren van de huidige generatie en de killing applications van het Net . Enige telematica baronnen kijken positief vooruit en pushen wat informatie naar conservatief gedrag vertonende hofdames .Zou de echte discussie al elektronisch zijn gevoerd, peins ik. Is dit nu een „live en social‟ verkenning die tot de nieuwe generatie methodes „contact leggen‟ behoort? Tja, dan hebben de senioren die willen biljarten nog een extra handicap te overwinnen. Moet dat nieuwe gezichtspunt eens onder de ogen brengen van het legertje beleidsambtenaren in Den Haag en Brussel wanneer zij binnenkort in Barcelona confereren over het beleid na 2002. Linne 15 Jan 1998 Albert J.Bausch
3
Wintertuin
Tuberculose , vroeger verward met pleuritis , is lange tijd een gemene volksvijand. Deze nu vergeten maar toch besmettelijke ziekte slaat toe in een verzwakte samenleving. De verplichte volks onderzoeken liggen nog vers in mijn herinnering. Na de oorlog ontstaat er in de bosrijke omgeving van Heythuizen een sanatorium Hornerheide. Eind zestiger jaren ben ik er vele jaren aaneengesloten op familie bezoek . De zieken liggen buiten in een prachtige bos vol met aandoenlijk bedelende eekhoorntjes . Voor Canadese chocolade springen zij, verwend als ze zijn, brutaal op de bedden. De lucht ruikt gezond , beter dan die Zwitserse die naar kaas ruikt, zegt een patiënte die het weten kan. Zij is er geweest. Volle treinen met zieken gaan na de oorlog , als onderdeel van de Marshal hulp ,naar het Alpenland. Lange en absolute rust met verplichte inhalering van ozonrijke lucht is de geneeskrachtige succesformule. Dertig jaar later blijkt het sanatorium een laatste leefplaats op dit aardse te zijn van ouderen met iets fataals in hun longen. TBC is bestreden maar wij hebben vele andere ziektes met moeilijke namen erbij gekregen. Voor hen wordt een wintertuin geopend. In een hoekje , vlakbij een aquarium met kanjers van tropische vissen , zitten wij rondom Isaac,s toetsen , melodisch te decoreren. Tussen wuivend palmen, belangstellende vissen en rustgevend watergekletter krijgt ons orkest inspiratie. Wij spelen die middag met diep respect voor koning winter, denkend aan Vivaldi,s vier jaargetijden. De lente lonkt. De geachte aanwezigen zijn van een hoog notabele gehalte. De jonge ceremoniemeester gebaart zenuwachtig in onze richting. Trek de stekker uit de muur, schijnt hij te roepen . Prompt ontploft Leon en dwingt zijn salonorkest door te spelen. Wij zijn levende muziek , knarst hij tussen zijn solo, diep ontstemd over zoveel gebrek aan cultureel respect . Met een kleine hapering , alsof de naald in de jukebox overslaat , herhalen wij het dalsegno voor de tweede keer. Straf moet zijn zie ik Leon denken. De cello zingt diep en de fluit klinkt heel hoog, maar zuiver. De jonge , tijdelijke PR manager kijkt terecht ongelukkig. ….weet hij veel ?! Intussen spreekt een notabele , boven zijn macht het openingswoord. Wij zijn gelijktijdig klaar zodat het aanzwellende applaus een dubbele betekenis heeft. De tuin is geopend. Een zwerm , overdreven jongheid uitstralend kelners volk is ijverig in de weer. Het blijken scholieren van een horecaschool uit Roermond te zijn , die later de hapjes van hun meesterkoks voorbij ons podium uit de achterliggende keuken rondbrengen. Een storend probleem evenwel. Om tijdens de receptie , al spelende , dat….. is de opgaaf , het podium te verplaatsen lijkt ons te veel opwinding .In deze zalige wintertuin , vol met recepterende bezoekers , spelen wij daarom onverstoorbaar door. De nieuwe film van de moedige kapel op de Titanec heeft invloed op ons, dat is duidelijk.
4
Het voetenplankje van onze mandolinespeelster brengt uitkomst. De jonge kelners springen vanaf het plankje met volle dienbladen behendig over het in de weg liggende siertuintje. Het is geruststellend te horen hoe Elza haar getokkel ritmisch aanpast aan de onverwachte sprongen. De routine in het orkest neemt toe en onverstoorbaar wordt de moeilijke Schatwaltzer gespeeld . Het melige grote oog van de vis waarschuwt voor iedere levenssprong. Een prachtig voorbeeld van samenwerking in de natuur . Het energieke obersgilde, de vitale 60 plus musici en de kleine vis met het te grote oog. Samen verzorgen zij een plezierig samenzijn van de nu ook veelvuldig toegestroomde patiënten. Alleen de eekhoorntjes ontbreken. Er zijn aanwezigen die luisterend, vergeefs wachtend op de komst van hun favoriete melodie , vragen naar een liedje uit ver vervlogen jaren. Een dame met familielid in rolstoel wilt ons kaartje . Kan dan de partituur sturen zodat wij een familiefeest kunnen opluisteren. Heeft vanwege een terminale fase weinig tijd. .Daarom is ze kordaat. Bong …. daar zijn wij amateurs niet op voorbereid. Een kaartje ontbreekt! Niet bij de rasechte straatmuzikanten die in de tuin ronddoolt.Het buikorgel op haar gewelfde zwarte avondkleding zwiert mee met het „zij leve hoog‟ voor een patiënt die hoewel mobiel , getooid is met beademings apparatuur. Zij is er slecht aan toe. Wij van het orkest zingen en dansen mee in deze paradie op leven en dood . Het slotlied “lang zal ze leven “ past in het melodrama van deze Hornse wintertuin. Tijdens het gedraai met het orgel lukt het de orgelierster met haar vrije arm, diep uit haar verward getooide decolleté, een visite kaartje op te vissen . Zij wel! Het lijkt mij een idee om met orgelMarie uit Horn als soliste een melange van smartlappen in ons repertoire op te nemen. Spontaan zullen zij zingen, ons aller-soortigen jongeren, signaleert mijn instinct. Leon, hij beheerst muziek en computer. Hem kennende wordt èn muziek en-passant de orgelplaat aangepast . Zijn passie voor Sans Souci en computer staat voor niets. Maar toch , twee leef maanden gelden nu voor een WEB jaar. Onze cliënte rest nog minder tijd. Linne , 30 Januarie 1998 ALbert J.Bausch Magriet Goedhart – buikorgelmuziek : Schelkens ven 74 - 6085 DH Horn ;Tel 0 475-582925 Leon van den Essen – Sans Souci : Hendriklaan 10 -6043 RH Roermond - Tel: 0475-333569
5
Gedogen Nablikkend over dertig jaar ondernemen in telematica , van zwaktroomtechniek in de vijftiger jaren fenomenaal uitgegroeid tot het Internet van nu , stel ik vast “Gedogen is het beste exuus om te misleiden ”. De Europese politiek heeft wetten gemaakt om „niets‟ te doen. Naleving is nooit de bedoeling geweest. Gedogen is de uitvinding van deze cyber eeuw. De sterke arm staat voor het stellen van de norm op straat en in onze samenleving. Het is toch alleen de politie die als enige geweld mag gebruiken omdat de wet gehandhaafd moet blijven. De telecom wetten stellen in de tijdszone rondom het monopolie tijdperk weinig voor. In de periode van het ijzeren gordijn leren wij wat democratie zou moeten zijn en proberen een wereldwijde implementatie. De Nederlandse Securitel zaak in 1997 verlaagt alles tot een beschamende komedie. In Duitsland worden in 1996 de aandelen van T-net , de geprivatiseerde Duitse PTT , voor DM 28.50 met veel bombarie aan de man op de straat verkocht. De nieuwe aandeelhouders zullen later ervaren dat ze een kat in de zak hebben gekocht. Dit soort van volks verlakkerij gaat ook in Nederland ongestoord haar gang. Het telefoon monopolie heerst tot de negentiger jaren. Onze PTT en haar Ministerie van Rijks Waterstaat zijn dan een staat in een staat. Democratie is , ook voor den Uyl en consorten , een klucht maar oogt vergeleken met het ijzeren gordijn gebied heel wat. In Nederland is de driehoek ; openbaar bestuur, openbaar minsterie en politie waarin men concensus moet bereiken. Naleving van wetten ligt dus voor een groot deel bij de politie. Er is in 1987 een wet die ten strengste er op toe moet zien dat alleen goedgekeurde randapparatuur in Nederland verkocht en gebruikt mag worden . Intelligente modems waaronder die van Bausch vallen onder die categorie . PTT telecom is nog met Videotext bezig en heeft veel moeite met een grote voorraad “ouderwetse modems”. De wet wordt streng nageleefd en fabrikant Bausch krijgt in Roemond periodiek controle op de naleving van het blauwe etiket. Uitvoerings instantie is de Economische Controle Dienst. De modem handel in Nederland stort geheel in toen na een publicatie in een toonaangevend computer tijdschrift de „niet‟ goedgekeurde modems , als „wel niet de beste - maar goed bruikbaar ‟ , worden beschreven . De zwarte markt is geopend ! De Nederlandse Overheid gaat zelf over de schreef en slaat massaal in . Zelfs de Politiebond koopt , ondanks een schriftelijke waarschuwing een grote partij door de wet verboden modems. Dit dossier maakt toute Den Haag tot een doofstomme. Geen enkele instantie beantwoord de correspondentie van Bausch . Niet het ministerie van Justitie, Binenlandse zaken , Rijkswaterstaat en Economische zaken .Niet de ministerpresident en ook de politieke partijen geven met uitzondering van de VVD niet thuis. Expert van Erp laat via de regionale gespreksman Jos van Reij weten dat de zaak te gecompliceerd is. Het CNV/VNO hebben hun volle gewicht ingebracht en ook een televisie uitzending over dit thema heeft geen enkel resultaat gehad. Het is een beschamende doofpot geworden. Het onrecht dat “ van de sterkste als algemeen verschijnsel is niet te tolereren” blijkt een holle phrase. Het grote geld van de PTT telt meer dan het kleine belang van een modem boer , die Bausch dan is ! De lijst van overspeligen in Overheids dienst , in Nederland , Duitsland en Europa beslaat vele ordners. Tegen deze overmacht van de telecom hertogen en corrupte lieden is niet te vechten . Moegestreden geef ik het gevecht einde 1994 op , niet vermoedende dat het virus “Onrecht van de sterkste” het gehele rechtsbestel al heeft geinfecteerd. De in Limburg aangetoonde corruptie zaken voeren niet tot rechtspraak. In de dagelijkse praktijk blijkt dat het Provinciehuis , Kamer van Koophandel , Politie , kanton en hogere rechters de partij van de machtigen kiezen. Een actieve officier van justitie wordt moegestreden van de zaak gehaald .De moedige journalisten van de Limburger krijgen na een ereprijs uiteindelijk een zwijgplicht opgelegd.
6
Een rechtszaak , omdat ik me met tegengeweld heb willen beschermen , is niet tot stand gekomen. In deze zaak weigert de politie en de officier van justitie onderzoek naar fraude bij mijn bedrijven waar een roofridder zijn slag slaat. Zijn dure advocaten leggen het hele rechtsbestel lam , dat is zijn tak van sport ! Mijn openlijk gepleegde gewelds delict , oorvijg aan de personeels chef, heeft het beoogde resultaat . Arrestatie , zeven uur in de cel , een proces verbaal… maar geen proces. Lijkt wel of mijn verdediging ; Meneer de rechter, sorry, ik moest wel want de politie wilde niet mij niet beschermen, niet mag voeren tot een openbaar proces ! Dan moet de burger wel voor zich zelf zorgen stel ik. .Ook de rechter heeft nauwelijks een poot om op te staan. Wanneer ,niet de politie , niet de burger de sterke arm is , wie dan wel ? Het is wel een verdomd dun laagje , die beschaving van ons. Toch voortgekomen uit normen, daar kom je niet aan onder uit. Blijf met je poten van een ander af ,gij zult niet stelen. Als dat niet meer overdraagt, is er geen cultuur ! Wanneer ethiek niet meer telt zal er snel meer blauw op de straat moeten verschijnen en zal alleen het bouwen van meer gevangenissen uitkomst bieden. In Amerika zijn de gevangenissen al vol. Een op elke 155 Amerikaan is al gedetineerd , de massa „hulpverlenende‟ advocaten ten spijt! Ons vertrouwen in de samenleving ligt verankerd in regels , wetten en contracten.De telecom bonzen hebben hun „global‟ greep op de politiek niet verloren en kiezen al voor Bill Gates. Er mag terecht gevreesd worden voor een democratische - en vrij Internet gemeeschap. Albert J.Bausch Linne , September 1997
7
Collusie Collusie is een ouwenjongens –krentenbrood handjeklap, sjoemelen. Controlerende instanties die meedoen aan het afdekken van een misdrijf. Volgens Van Dalen een “heimelijke verstandhouding, met name om het opsporen van strafbare feiten te belemmeren, of „onderling samenspanning tussen ambtenaren om ambtsdelicten te plegen. Wij kennen de overheid als boevenvanger, niet als boef. Dat beeld moet hoognodig worden herzien. Het anonieme broertje van corruptie en fraude wordt niet in cijfers gevangen en komt als zodanig niet bovendrijven. In de overheidssector worden mistoestanden meestal intern gecorrigeerd. Zand erover en de kwestie is afgedaan. Misschien dat er wat koppen vallen , maar ambtenaren blijven meestal zitten. Als een bedrijf of persoon daarin tegen wat fout doet dan hebben wij gelijk de rechter aan onze deur. Als ambtenaren een scheve schaats rijden, lijkt het minder erg. Vreemd genoeg wordt het graaien in de grote pot vergoelijkt, terwijl het om grote tot zeer grote bedragen gaat. Eerlijke , kleinschalige initiatieven onder hoofdelijke aansprakelijkheid, in de privé sector worden zonder pardon onderuit gehaald. Personen voor hun leven beschadigd en zonder enig verweer in faillissement gedreven. Levenslang gestraft. Collusie vindt bij voorkeur plaats daar waar een voedingsbodem aanwezig is. Macht , verandering van organisatie processen en veel geld. In Brussel waar, alleen al voor research circa 6 miljard gulden per jaar wordt uitgegeven is de macht van de ambtenaren groot. Controle is nauwelijks aanwezig . Daar wordt de trend gezet en zijn de van natuur “zuivere westelijke staten in Europa” aangetast door het anders denken van de zuidelijke. In Nederland is het collusie proces al jaren sluimerend aanwezig .De toon is gezet in Limburg , die eind zestiger jaren veel geld voor herstructurering wegens de gedwongen mijnsluitingen krijgt toegewezen. Democratie wordt beveiligd door een vrije pers - en academische wereld. Het is daarom niet toevallig dat de journalisten van de Limburger , in 1996 een ereprijs kregen wegens hun publicaties inzake corruptie zaken en de Universiteit Maastricht in 1998 een heuse criminoloog heeft die collusie als specialisatie heeft. Op stedelijk niveau zijn inmiddels zaken genoeg bekend waarbij een door de rijksaccountant ontdekte mistoestand door een burgemeester zijn toegedekt. De wet van openbaar bestuur is er, maar er moet langdurig gevochten worden om feiten boven tafel te krijgen. Veroordeling komt echter zelden voor ! In hogere kringen is de verdelingsveste alsnog intact. Het lijkt dweilen met de kraan open. Het ambtenaren korps is sterker dan de politiek. Wetten worden gemaakt en vervolgens niet nageleefd . Het land wordt bestuurd door de ambtelijke adel. In 1998 , het jaar van de tijger staat minister van Justitie Zorgdrager, notabene op tilt . Haar voorzitter van de Procureur Generaals ( wat een passende benaming uit onze VOC tijd) , Doctor van Leeuwen was vroeger de hoofdman van onze beruchte BVD . Hij is meedogenloos en draagt ter herkenning als alle magistraten in Nederland , een felrode das. In Nederland is vanaf het federale middeleeuwen door een‟ niet openbare samenwerking tussen overheid en bedrijfsleven „ een cultuur van vertrouwen in de overheid ontstaan. Het sponzig overleg is zover doorgeschoten dat het idee : wat „ wat goed is voor b.v. PTT Telecom is goed voor Nederland. Het ministerie van Economische Zaken is hier tevens de directie van Shell, Unilever, Philips, PTT etc. In die sfeer van ons kent ons gedijt collusie. In het Limburgse zijn de absolute misstoestanden met het “mijnen geld” meer dan 1 miljard , nooit besproken. Grote affaires als bijvoorbeeld het kabelproject Zuid Limburg van toch een 80 miljoen gulden , midden tachtiger jaren liggen nog steeds bij het Ministerie van Economische Zaken in de doofpot.
8
In Nederland zijn grote zaken bekend als de RSV, WAO, Walrus affaire waarbij voor vele honderden miljoenen het schip werd ingegaan. Over zaken rondom het inmiddels geprivatiseerde PTT Telecom is professioneel een rookgordijn gelegd. De falende Micro Electronica Centra,s zijn uiteindelijk terug gefloten, zeer tot spijt van de profiterende Philips, TNO,s en Technische Universiteiten. Wat deert, zij hebben inmiddels andere instrumenten in deze kennis industrie. Het is tot dusver niet benoemd, het stelen door de overheid uit overheidsfondsen. Maar falende bedrijven en overheden, en hun verleiding samen boven de wet te gaan staan,het is allemaal net zo bedreigend voor de samenleving als delicten die we wel kennen: de overval, diefstal, verkrachting, de tasjesroof. In Europa , daarom ook Nederland , moet het besef groeien dat wij onze samenleving , die steeds sneller veranderd , uithollen door een “sjoemelende overheid” . In Brussel vraagt onze commissaris voor innovatie en research , Edith Cresson , zich af waarom wij er niet in slagen grote bedrijven te creëren Vanuit de talloze kleine innovatie bedrijven, die meestal niet groter worden dan 10 werknemers in een leeftijd van 10 jaar , ontstaat weinig groots en duurzaam. Mijn antwoord is “ een onbetrouwbare Overheid “ maakt de kansen voor de innovator wel zeer gering. Met Internet hebben wij een wapen in handen die global openheid heet. Journalisten en belangengroepen , binnen CommunityWares als waakhond. Vooral de pluformiteit van de informatie sector en onafhankelijkheid van de kennis sector baart zorgen .Concentratie, de enorme geldbelangen binnen de academische wereld , hun “strugle for life “ ,hun intelligentie maken het volk kansloos. . Publicaties worden reeds veel terug gefloten ! Voorlopig zal de verdeling van middelen , geld, kennis en mensen , niet in ons voordeel werken. Collusie zal in Europa een belangrijke tak van sport worden want rijkdom verdelen is ons in het Westen nooit gelukt . Albert .J.Bausch Bezorgde telematica ondernemer.
9
Generatie verschil In het bejaardenoord Petrusberg spelen wij, het orkest van de levende muziek - Sans Souci. Allen van het salonorkest zijn de zestig gepasseerd. Het is de laatste dag van Andre Rieu‟s absolute succesjaar 1997 die met zijn Straus orkest zelfs Amerika veroverd heeft. Zal onze muziek in de smaak vallen ? Velen bejaarden zijn de tel kwijt , beseffen niet meer dat er weer een jaar wordt afgesloten. Zwijgzaam zitten zij, in meerderheid het vrouwvolk , tezamen rond feestelijk gedekte tafels met overdadig wit gesuikerde oliebollen , groenige bowl en suikerzoete spin. Sommige slapen, een lach ontbeert. Montere jonge hulpverleners zijn druk in de weer, handig met rolstoelen en andere protheses. Met specifieke geluiden worden de ogen opengehouden. Wij vrezen voor hardhorigheid van het publiek. Mijn schoonmoeder heeft er vanaf de opening in 1972 gewoond en mijn voortrekkers ou-baas van de Kapel , Jan Deenen, was er toen de directeur. Emotionele betrokkenheid blijft en deze dag speur ik vergeefs bij oude gezichten naar herkenning. Johan Wijnberg , onze cellist en afkomstig van de Kapel , overkomt het zelfde. Hij heeft geluk en herkent van Damme . Een potige politieman van welleer, die gediend heeft met zijn vader. Jarenlang brengen zij samen wakend , de tijd wegpratend, door op het kleine politiebureau aan de Hamstraat. In die tijd is er weinig criminaliteit en een uit de hand gelopen ruzie in het Veldt brengt wat afleiding. De Heipolitie Hinzen , ooit zelf broodstroper , speurt te fiets in de uitgestrekte bossen naar smokkelaars, dierenkwellers en ander ontuchtig getuig waaronder het de bisschopstad ontvluchte vrijersgilde. Dan gebeurt er iets merkwaardigs. De, stil voor zich uit-starende stokoude van Damme , gezeten op verre afstand van het podium, herkent onze cellist . Johan , hoe gaat het met je vader , roept hij met een opmerkelijke vitaliteit. Op het antwoord , wat meen je … Je was tien jaar geleden toch op zijn begrafenis , begint Adams zo hevig te huilen dat de jongst aanwezige hulpverleenster ons met vurige en diep zwarte ogen bestraffend toeroept “ Wat doe je nou ! Adams valt terug en zit verder als een ijspilaar aan tafel. Onze geschrokken Johan , kan van zijn favoriete solo in “het Tiefes Leid” niet meer de prachtige huilpartij maken , die velen in zijn cello zo ontroeren. Isaac, onze bassist , een sportieve dominee die de New York marathon 1997 heeft gelopen, beurt de aanwezigen met hulp van de microfoon op . Met succes want bij de Second Walz walst een hulpverlener met een vitale old lady onder de kerstboom. Van weeromstuit fiedelt onze eerste violist op de honingzoete Love Story een regel teveel, hetgeen hoorbare onrust in het orkest teweeg brengt. Liza , met de mandoline, raakt de draad kwijt .Gehaast tremoloot zij door , haar voet schiet van de steun, het instrument zweeft en komt kermend op haar knie terug. Ons inhalen lukt niet meer.
10
Fien van Peters, naar eigen zeggen al 68 en oprichtster van onze fanclub, herkent mij . Blijkt op de Scheidingsweg , enige huizen verder gewoond te hebben .Is in – en na de oorlog samen met een Fientje Swelzen veelvuldig kinderoppas van de Bausch tweeling geweest. Kan me die toen jonge bloem niet herinneren. Daar waar wij met zeven uit de oorlog kwamen is deze vrouw bijna zestien .Een verschil van dag en nacht,zal blijken . Zij vertelt , tijdens senior‟s wakker maak pauzes , over die naoorlogse tijd aan de Kapel. Zij denkt al aan vrijen toen , maar blijft lang maagd . Voor de eer van de Alfonsusput ,zij is de mooiste blauwe engel uit de processie , fel in contrast met het bloementapijt op straat. Gaat , zoals wij allen, veel naar de Kapel . Mompelt onduidelijke zaken als ; voortijdig de kerk verlaten ; de knipkaartenterreur en iets over de zangersknaapjes van de Pennereet. Meisjes mochten toen niet zingen. December 1944 ,kan zij zich goed herinneren . Die kou ,de razzia,s en de executie van veertien Roermondenaars in Paters Huuske als waarschuwing voor de onderduikers! De dag daarna, het is het einde van 1944 -en bijna de oorlog , melden zich ruim 2500 Roermondenaars om alsnog te gaan werken in het aanpalende Duitsland . Te voet marcheerden zij in een lange stoet naar Dulken. Zij kan mij niet vertellen waarom mijn vader en buur Vlak zich niet in die lange stoet bevonden. Wel weet zij dat er enige mannen uit de schuilhut van Massie bij de vermoorden behoorden. Een halve generatie maakt een groot verschil , dat heeft cheerleadster Peters me duidelijk gemaakt. De bejaarden , een ruime generatie meer als bagage , leven op bij de Velata wals . Het bewijs dat er met hun oren niets mis is. Toch blijft het stil in de zaal. Wie maalt erom ; het is hun belevenis tegen onze kennis. Wij luisteren niet meer en zij kennen elkanders verhaal . Verklaart dit de stilte ? Het applaus komt van de hulpverleners.
Linne , 31 December 1997 A.J.Bausch
11
Een Berg Hike Marmotten , stil ------rolt de kreet vanuit uit een dichte mist over de besneeuwde berg op mij af . Twee moedige tippelaarsters Corry en Irene voor mij , verborgen op een hoogte van 2000 meter , geloven marmotten te zien. Dit is voor hen de reden geweest om met deze bergtocht , te voet en met rugzak nogwel , mee te gaan . Door zuurstof -en conditie gebrek zwabberen onze marmotten sisters al beestjes aanroepende hoger richting hemel. Van deze uit de hand gelopen overlevingstocht zal Irene later nog een flinke trauma overhouden . De behandelde psychiater twijfelt nog steeds aan die marmotten schouw. Wij volgen verdwaasd onze leider Jos die - met blik stoer vooruit - ons ongeoefend groepje wandelaars voort snelt , steeds hoger , boomgrens ver voorbij , geen einde in zicht. Wij hijsen ons eindeloos lang al , een massieve berg in de Franse Pyrenees op . Het gaat steeds steiler omhoog , zwarte vlekken dansen voor mijn ogen . Ik zie de marmotten girls dubbel . Irene steunt “mijn ingewanden gaan tekeer , ik tril , mijn hoofd staat op ontploffen . Mijn god , waar is het verdomde hotel ”. Annie heeft als beschermengel een schapendouce meegenomen die de colonne voortdurend inspecteert. Op en neer , rode bloedsporen nalatend vanwege opgelopen blessures .Een kei van een hond. Elly loopt als een Himalaya beklimster achter Jos en duwt hem als het ware omhoog . Heet niet voor niets “ zoef de haas “. Alle complimenten overigens aan Jos . Hij heeft de trip goed voorbereid en niets aan het toeval overgelaten. Uitgedost als een volwaardige hopman leest hij de kaart en geeft het eerste vrouwennest - de Engelen - ( Elly en Annie ), het tempo aan . Ruim daarachter zwoegen de marmotten girls die de hopman luidkeels verwensen. Weer honderd meter lager hou ik mij met opzet van achteren en zeer op de vlakte .Voel mij weer een echte vaandel in een padvinderstroep . Heel spannend ook - vier vrouwen en twee mannen op zoek naar hun grenzen - een prachtige vinding van onze Jos . Ontsnappen is niet mogelijk en de hopman , hij geniet ! Het loopt tegen de avond en wij zijn na tien uur gaans nog ver van ons doel verwijdert.Ergens in de verte moet het zijn , tuurt de hop door zijn verrekijker. Helaas staan wij op een verkeerde bergtop en gaan terug naar Frankrijk in plaats van naar Spanje. Het kompas krijgt de schuld , alsof er een magnetisch noorden is. In deze crisis situatie dwingen de vier vrouwen Jos links uit de flank te gaan en zich de berg af te storten . Liever gebroken onder , dan bevroren boven , is hun vrouwelijke argumentatie . Een pracht voorbeeld van emotionele intelligentie . Steenbokken of zijn het geiten , kijken ons verbaasd na wanneer wij al slidderend en vallend de stortlijn van onze hopman volgen . De Engelen houden zich met de hond op de been, terwijl de marmotten in geknielde dalgang Maria aanroepen . De vaandel loopt achterwaarts , wilt de ellende voor zich niet zien . Hij ziet schuilhutjes van herders zodat in uiterste nood daar redding gezocht kan worden. Maakt al een legerschikking want hij wilt warm liggen , tussen de marmotten .Weet hoe koud het in de sneeuw kan zijn. De laatste klim en daling ? Het zou mooi zijn als wij voor de nacht in het dal arriveren . Wat kun je in een kwartier wandelen , een kilometer ? Ik weet het niet meer . Het pad blijft kronkelen en ik stoot , achterwaarts lopend steeds vaker mijn hakken.Zie in een trance een dak Met de keien rol ik omlaag. Dan ineens het hotel van Nuria , nog diep in het dal.. Ik kan niet meer dan een stap achteruit kijken , mijn knieën zijn op slot . Een vlak stukje , weinig keien , dat gaat weer goed en vooruit .Nog even , moedig ik Irene aan , dan zit je in een warm bad . De anderen zitten al aan een levens elixer wanneer wij gebroken arriveren. Het hete bubbel bad met massage , meerdere goede glazen wijn en het openhartig groep gesprek . Het mag niet baten , Irene besluit eeuwig daar te blijven en nooit meer een voet voor de andere te zetten .De hopman heeft die nacht een onoplosbaar probleem en de hond Cita , pijn aan haar poten . Kwartier maken De zwaarste etappe van 35 km staat volgende morgen zeer vroeg ter discussie . Irene is gekleed als toeristje en de vaandel loopt nog steeds achteruit , kijkt echter wel vooruit . De Hopman die graag zonder dralen marcheert , ziet de bui al hangen . ........ kwartier maken in het volgende dorp , ga maar per openbaar vervoer, is zijn oplossing . Een heerlijke zonnige dag voor de kwartiermakers die ondervinden dat een omweg van 60 km door Spanje met trein en bus lang kan duren . Verdomd , moeten ook nog zo‟n 5 km lopen omdat er geen Euregio aansluitingen zijn , dat was niet de bedoeling . Irene heeft medelijden met haar Corry en wilt haar een goede verzorging bereiden .Mocht zij onverhoopt aankomen , vrezen wij. Het stadje Valcebollere ,waar de rendez vouz is afgesproken is in winterslaap . Het grote hotel buiten de stad vinden wij te ver , liever iets dichter bij , hebben toch al te veel gelopen.Met de hopman hebben wij besproken dat de aloude padvinders truc gebruikt wordt. Zoek bij de kerk het bekende teken en daarmee het bericht waar ons te vinden.In mijn lange padvindersleven is dit nog nooit mislukt ! Bij onze kerk kan ik op 2 centimeter van het teken een verbergplek in de kerkdeur vinden .Dus het cijfer 0.2 staat binnenin het teken en het te vinden bericht , ga direct door naar het eerste café 200 meter verder, is kort en duidelijk. Onvindbaar voor onze hop blijkt later , zo dichtbij . Toen wij , vollop kwartiermakend bij vier cafés - vele cognacs en het opstellen van berichten -later , bij het hotel
12
aankomen , blijkt het volgeboekt . Nu hebben wij een probleempje . Het geplande diner- dansant , voor de after spier behandeling , kan geen doorgang vinden . De muzikanten worden afbesteld . Erger nog , het blijkt dat in het stadje geen bed meer te vinden is. In de laatste kroeg weet Irene echter met haar charme een complete ploeg wegwerkers op haar Frans te bekoren . Zij doen vreselijk hun best om voor ons maar vooral Irene onderdak te vinden.De door mij gesoufleerde teksten hebben goede uitwerking. Bij madame Tourqoize , 10 km verder , daar was plek .Het is daarna een hele kunst om die wegwerkers onder de pekel te houden .Onze troep met hopman , drie vrouwen en hond laat lang op zich wachten . Intussen is de Hop met zijn vrouwengilde bij toeval in het eerste café aangekomen . Kende de truuc niet , notabene ! Voordat hij het beseft wordt hij herkend en met vier glazen haarzuivere cognac verwelkomd . Het papier met ons bericht ontvangt hij echter met een vloek .Verdoemd gillend die vaandel Bausch , zo is later vernomen ! Wij , de kwartiermakers hebben intussen onze handen vol met die kerels , dus die hop moet niet zeuren. In de tweede lokaliteit waar zij te gast komen , valt de hond en het signalement direct op . De vier armanjac‟s en ons instructiegedicht vallen matig in de smaak . In het derde café staat de herbergier al klaar met vier calvados en de eis voor ieder , over een stoel te springen . De hopman jodelt van ingehouden zelfbeheersing , maar springt toch. Zijn drie vrouwen ondersteunen hem naar de laatste beproeving ......ons wegwerkers café. Just in time , want de vrachtauto van onze mannen staat op punt van vertrekken.........het diner van madam Tourqoize , dat is het probleem .Wij waren aan het einde van ons latijn en volkomen uitgezeverd. De hop en zijn vrouwen nemen als afscheid nog snel het aangeboden glas Benedictine. Op de vrachtwagen probeert Annie vergeefs met het lied , “ een wagen volgeladen” het humeur van haar hopman op te krikken. Ziet niet dat hij pijnlijk op een wegpijl zit te hotsen . Het hotel van madame Tourqoize is van voor-oorlogse kwaliteit - in plucherood verpakt - een bordeel gelijk . Het diner is uit de kunst en onze “verboden” Cita likt luid onder Annie,s stoel aan een afgeworpen kluif. De hopman bedankt zijn troep voor de behouden aankomst . Hij is zichtbaar kapot en ontroerd . Zijn kompas gooit hij in de open haard omdat deze onderweg al weer een berg verkeerd heeft aangewezen .Gaat morgen op gevoel en zonder kaart , of de de vaandel maar een verslag wilt schrijven. Verwarrend einde ................. vandaar dit verslag
Linne , Albert J.Bausch
De hopman : Jos Hannen De vaandel : Albert J.Bausch De bescherm engelen : Annie Hannen en Elly Bausch Het marmotten nest ; Corri Jansen en Irene Dohms. De schapendouce : Cita Omgeving : Font Romeu - Nuria , in de Pyrenees. Oktober 1993 ? file : berg.doc
13
Zwicke Deze nacht zal volgens vaste traditie opnieuw in Coimbra het oude academisch jaar worden weggeschoten en met eeuwen oude Fado ballades het nieuwe jaar worden ingezongen. De universiteit stad ziet letterlijk zwart van de studenten in hun zwarte capes die met een kleurig lint of embleem verfraaid zijn. Zwart is echter overheersend en de menigte doet denken aan krijsende kraaien op een geoogst en leeg aardappelen veld. De drankhuisjes in de buurt van de kathedraal zijn het terrein van de studenten die het bier rijkelijk laten stromen. De fado,s van Coimbra zijn beroemd en dit unieke feest willen wij dan ook vol beleven. Slenterend door het stadje maken wij ons zorgen hoe de resterende 4 uur door te brengen , de regen is net opgehouden maar de al lage zon kan de natte kilte niet meer verdringen. Wij verbazen ons er dan ook over aan een klein en verlaten pleintje een viertal kaartspelend mannen aan te treffen die zich warm spelen en aan wijn uit een naburige restaurant laven. Hun vaste plek is ingenomen door luidruchtige studenten die deze dag door het bedrijfsleven wordt vrijgehouden!. De vier op het plein spelen het in Portugal geliefde kaartspel ZWICKE. Toen in de vijftiende eeuw de voorloper van het huidige spel ‘ bridge’ vanuit het Engelse koningshuis naar Coimbra is overgezwommen blijkt het spel te moeilijk voor de Portugese koning Alphonsus. Men creëert voor hem een gemakkelijker versie die zich ontwikkelt heeft tot het huidige KING en ZWICKE. De beginselen van het spelletje zijn ons enige dagen geleden door Portugese vrienden uitgelegd zodat ons Limburgse commentaar, aangevuld met de nodige gebaren ter ondersteuning, op de vier eenzame kaartspelers overkomt als zijn wij heuse experts. Een oude man is theatraal het middelpunt en gezegd moet worden dat hij alle pech van de wereld heeft met slechte kaarten en ook nog een suffende medespeler. Met tien tegen een gaat hij luidkeels nakaartend de boot in, het kost hem een fles wijn. Zonder veel omwegen schenkt de oude kaarter mij een glas in en ruimt de stoel van zijn partner voor mij vrij. Met een kaart-fitte Elly als secondante aan mijn zijde verloopt de eerste ronde goed daar aan het kleine vierkanten tafeltje en wordt het vertrouwen van de oude man gewonnen . Zijn ogen spreken boekdelen en de theatrale gebaren waarmee hij de kaarten op tafelt werpt blijken een belangrijk onderdeel van ‘seinen’ te zijn. Zijn Portugese commentaar beantwoorden wij enthousiast in het Limburgs en alhoewel volstrekt onverstaanbaar groeit er een echt ‘team geest’. Inmiddels is ons tafeltje uitgegroeid tot een waar arena met toestromend publiek , waaronder een Engels sprekende die ons de truukjes van de oude man uitlegt Het tweede rondje wordt met 10 tegen zes gewonnen en er worden nieuwe tegenstanders in stelling gebracht. Een ingetogen donkere man vormt met een moeizaam zittende , een minder valide Portugees, een gedegen koppel. Het blijken tijdens het spel een priester en een leken diaken te zijn , die opvallend goede kaarten krijgen. Van vals schudden bespeur ik niets dus zal het geluk aan hun zijde wel te maken hebben hun religie waar het ‘ spel ‘ meer de aandacht heeft dan de ‘ liefde’. Intussen is er onder het publiek een Portugees opgestaan die voor een Nederlandse aardappelbedrijf uit Groningen werkt. Hij kiest verbaal partij voor ons bescheiden Nederlandse kamp , zodat ook wij via hem een kijk achter de kaarten krijgen.. Het mag niet baten en wij worden op een schandelijke manier afgemaakt, met een genadeschot van 4 strafpunten vanwege een niet toelaatbare en ontdekte schelmenstreek van de oude man .
14
Een jongere , Engels sprekende Portugees neemt de plaats in van de nu een wonder uit Fatima afsmekende oude man . Het blijkt dat over enige dagen op 13 mei wel 400.0000 pelgrims het bedevaart oord Fatima bezoeken. In 1917 verscheen aan de kinderen Jacinta, Francisco en hun nichtje Lucia ‘een vrouw, geheel in het wit, omstraald door licht, feller dan de zon . De maagd Maria sprak tot hen en deed drie voorspellingen. De eerste ging over het einde van de eerste wereldoorlog, de tweede over de bekering van Rusland, en de laatste, het derde geheim van Fatima, blijft tot op heden in velen gehuld. Dit ‘derde wonder’ schijnt de oude man aan te roepen om zijn verlies te keren, althans dat denk ik op te maken uit zijn klaagzang, dat achter onze rug zonder einde doorgaat. Mijne nieuwe partner is ‘cool’ en geeft mij in het Engels aanwijzingen die onze tegenstanders niet kunnen verstaan. Ik leer signalen als kaart uit de linkerborst, rechts uit de pols , met twee handen vanuit de hartstreek zuchtend een kaart opwerpen , werp de tien of spek de slag. Intussen loert Elly bij de roomse kampioenen in de kaart en draagt bij tot een hard bevochten en door het publiek luidkeels toegejuichte overwinning. Onze oude man heeft door dit succes weer moed gevat en wilt zijn revanche. Hij slaat de waarschuwingen van het publiek in de wind, laat als de keizer van Coimbra wijn aanrukken en ziet de victorie al gloren. Intussen verloopt de tijd, vraagt de restaurant houder zijn tafel en stoelen terug, wordt heen en weer geschreeuwd, wat klinkt als ‘onvrede’ en stromen een onafgebroken stoet studenten langs ons heen. Te midden van deze chaos speelt de oude man zijn spel, denkt dat ik zijn complete repertoire van signalen door heb , zijn leepheid doorgrond en bovendien in staat ben verbaal de tegenstander op het verkeerde been te zetten. Tegen de kampioenen met de goddelijke kaarten zijn wij niet opgewassen. Ontmoedigend geeft hij voortijdig op , geeft de roomsen deemoedig de hand en nodigt mij voor een volgende spel in de dagen na 13 Mei uit .Het mirakel van Fatima laat de oude man deze avond in de steek. Albert Bausch Coimbra 10 Mei 1997 PS. Door dat gekaart komen wij uiteindelijk vijf voor twaalf zwoegend boven bij het plein van de kathedraal aan. Door de massa studenten zien – en horen wij nauwelijks iets van de beroemde ballades. Er wordt ook niet geapplaudisseerd en de studenten beperken zich tot het zwaaien met hun hoeden als blijk van goedkeuring. Het laatste en zeer gepassioneerde lied is een afscheidslied van het studenten leven uit Coimbra .Zij allen zingen het refrein mee Coimbra tem mais encanto Na hora da despdida”. Het verdriet wordt door prachtige tenoren, onder begeleiding van Portugese gitaren en banjola,s , aangewakkerd tot vele tranendalen. Het echte leven gaat beginnen.
15
Spelregels ZWICKE 1. 2. 3. 4. 5. 6.
Aas Zeven Boer Koning Dame 6-5-4-3-27 . totaal punten per kleur
30
11 10 4 3 2 0 x 4 = 120 punten
4 spelers , waarvan ieder met een vaste maat, ontvangen in een keer 10 kaarten. Er wordt van tevoren geschud , en afgenomen ( als toepen). De kaartgever neemt u de troef kaar af : 1. Kaart van boven = begint te geven rechtsom waarbij hijzelf de eerste 10 kaarten ( kin de troefkaart ) krijgt. 2. Kaart van onder + begint te geven linksom en hij ontvangt als laatste de kaarten. Het Spel Afhankelijk van de kaartgevers keuze start men dus links of rechts en moet men bekennen. Daarna KAN er getroefd worden. Punten telling Winner is minimaal 61 punten ( van maximaal 120 ) betekent EEN PUNT. Bij een resultaat van 90 punten is dit TWEE PUNTEN Kapot spelen is VIER PUNTEN. Er wordt gespeeld om 10 punten of het kruis ( 4 punten voor de sneller drinkers). Coimbra tem mais encanto Refrein: Coimbra fem mais encanto Na hora da despedida ( bis) Que as lagrimas do meu pranto Sao a luz que lhe da vida Nao me fentes enganar Com a tua fromosura Que para alem do Luar Ha sempre uma noite escura Quem me dera estar contnete A enganar a minha dor Mas a suadade nao mente Se e verdadeiro um amor Portugal , 1997
16
Portugal
In het kader van een Europees research project “Ideals” ben ik een week in Portugal. Startend in Lissabon en verder noordwaarts oprukkend via Coimbra naar Oporto , alwaar ik met mijn jonge partners Antonio en Olivera samen een piepklein virtueel bedrijfje, “ global Media” heb . Wanneer ik vanuit het steenkoude Nederland op Zaterdag om 1 uur in de middag in mijn hotel arriveer , regent het een beetje maar is het met een temperatuur van 15 graden een verademing. Ondanks de regen geeft de intensiteit van het licht mij kracht om onmiddellijk te voet op pad te gaan. Via Pombal , het knooppunt in de stad , en de beroemde vrijheidslaan „ freiada „ , toch een tippel van ruim een uur , kom ik in het centrum aan . Daar waar ik ruim dertig jaar geleden in de tijd van de dictator Salvadez ? was , zie ik een grote demonstratie van opgewonden arbeiders uit de textiel aan mij voor bijtrekken . Rode vlaggen, spreekkoren en veel fluitjes van arbeiders in gelid , en tevens teveel routineus gedrag.. Zij strijden voor een 44 urige werkweek met wel of niet betaalde koffie pauses ! Een moeilijk verhaal want veel industrie gaat failliet en deze staking zal het sluiting proces alleen maar bevorderen. Heb ik al eerder meegemaakt , al blijft de „kracht‟ van zoveel mensen bij elkaar een beangstigend fenomeen. In de oude straat naar de revier “de Taag “ , die inmiddels autovrij is gemaakt , zijn veel bedelaars en muzici op straat. Een Chinees speelt geweldig op een chinese viool en ook een studenten groep treedt professioneel op met zang begeleidt door de portugese gitaar en mandoline. Toch kom ik die avond kletsnat in het hotel ( Holliday in bij IST ) aan en heb met de Finse partern een eerste „diner meeting “. De Ideals partners komen vanuit , Finland , Griekenland ,de Benelux , teveel Duitsers en nog meer Portugezen tesamen in en jaarlijkse meeting. Zondagmorgen treffen wij ons om 9 uur in de lobby voor een voettocht door Lissabon met slecht een klein probleempje …….tropische regenbuien aan een stuk.! Enfin wij leren de Metro kennen die werkelijk “ luxe ” aandoet en ook een Lissabon die tengevolge de aanstaande wereld expo in 1998 , compleet overhoop lijkt. Die Expo 1998 is het afscheid van de geldstroom vanuit Brussel. Portugal zal in 1998 ontwikkeld zijn en in staat de eigen bonen te doppen. Ondanks de aangekochte parapluis komen wij druipnat , ploeterend door de modder , aan bij het kasteel St.Jorge , hoog toevend op een berg uitziende op stad en rivier.. In een verwarmde café horen wij dat de regering commissaris van Expo 98 is afgetreden wegens geld en corruptie problemen . Het schijnt dat met het zinkende schip aan het verlaten is. Ligt overigens niemand van wakker. Niemand , zelfs geen toerist , is daar in het hooggelegen kasteel wanneer ik plots prachtig fluitspel hoor klinken De geschiedenis van het kasteel is machtig en vanaf de 11 eeuw komen na de Moren en steeds weer de Spanjaarden en in de 15e eeuw opnieuw een opleving. Wij kennen dit vanuit Europa , de goeden eeuw toch en het lied van de fluitspeler komt mij bekend voor. In een poort, beschermd voor het natte ontij , speelt blijkt een belegen Amerikaan „ deuntjes uit de 16e eeuw. Mijn liedje is gemaakt in 1663 toen voor de verandering de Portugezen en Spanjaarden tezamen vochten tegen de Hollanders. Het was het einde van de Portugese overheersing op zee, en ondanks de alliantie met hun aartsvijanden de Spanjaarden was de victorie voor de Hollanders. Het liedje roept ondanks dat dit feit iets melancholieks over zich op.
17
Inmiddels zijn mijn schoenen drijfnat en weigert zelfs een van de overtallige aanwezige schoenpoetsers zijn diensten. Mijn subbiet nieuw aangekochte schoenen leveren mij de komende week droge maar ook koortsachtige en pijnlijke voeten .Mijn Hollandse griep speelt opnieuw op en on top voel ik nu ook nog de laagste regionen . Veel problemen moeten zij mij op de Ideals vergadering niet voorleggen, neem ik mij voor. Met veertig deelnemers zijn wij op de vergadering , die zoals gebruikelijk door de Duitsers wordt gedomineerd met welkome bijdrage van de Portugezen uit Lissabon.Toch zie ik een verandering bij de aanwezige jonge Duitsers die voorzichtig een andere mening naar voren trachten te brengen. Die jongelui , meeste proberen te promoveren over dit onderwerp , zien terecht met mij proplemen. Het gezelschap is autistisch en luistert niet naar de gebruikers of zeg het simpel klanten. Het product dat ontwikkelt wordt , een nieuw multie media oplossing , heeft alweer 3 maanden vertraging opgelopen en zal naar mijn mening nooit iets worden ! Er wordt alweer gewerkt aan een alibi om de geldstroom op gang te houden. Niets vreemd onder de zon , de meeste van de 450 Telematica Projecten , zijn onzinnig en de verspilling van de ruim 400 miljoen ECU per jaar zijn een nagenoegd bewezen feit. Het Ideals project blijkt tijdens de vergadering niets op te leveren. Geen van de beloofde voordelen zijn zichtbaar, niets voor de studenten en niets de auteurs van de nieuwe cursussen Zij zullen allen in het zand bijten , het blijkt alles Vaporware . Wij vergaderen heftig over alle secundaire zaken die het bureaucratisch systeem wensen……de rapporten en de deliverables. Het probleem is dat de technische ontwikkeling die plaats vindt in Darmstadt , niet luistert naar de gebruikers ( zeg markt ) en tgv de licentie rechten alle macht heeft. Alleen , wat zijn rechten van een product waard dat nooit succesvol zal zijn ? Mijn poging om meer marktgerichtheid en een nieuwe partner uit Israël te bevorderen vindt bakzeil. Als enigste marktgerichte partner ben ik tussen de andere 14 partners een buitenbeentje…..het zij zo.! Alleen zal ik vanaf heden zorgen dat mij geen blaam zal treffen over het eind resultaat in 1998 en zal ik onzichtbaar dienen te worden.
Linne , Albert J.Bausch
18
GRINDELEN Hoge , zuivere stemmen zingen zich plotseling boven het geroezemoes uit in de ski-stube ergens op een berg in Grindelwald .Een groepje Zwitserse vrouwen laten jong , met ingehouden kracht , een meerstemmig berglied horen dat de aanwezige wintersporters verrast. Precies als in een kerk , waar je devoot op de bank zit en ontroerd naar een glashelder Ave Maria luistert , besluipt een verlangen om de zangeres te zien . Meestal blijft deze verscholen hoog op het kerkkoor en dat is maar goed ook . Kwaliteit van een stem heeft weinig te maken met het voorkomen zelf.Maria Callas en Edith Piaff zongen ook anders dan zij eruit zagen . Onze Zwitserse stemmen zijn zichtbaar aanwezig en hun lijfelijkheden zijn niet van de allergrootste allure .Passen bij hun gezang , aardig bergs en op het juiste moment ontroerend , in ieder geval zeer monumentaal . Martin is als de eerste zijn ontroering meester daarbij geholpen door de tafelschikking . Deze nuchtere Rotterdammer , een Fijenoorder nogwel , kan de zingende dames achter in de keel kijken . Zijn zingend antwoord , de Nederlandse kraker “een potje met vet “ weerkaatst hard tegen muren die romantiek gewend zijn . Het kan ook verzuring van de spieren zijn die ons treft. Het is een bekend symptoom dat psychiaters aantreffen bij skie lopende vlaklanders. Zij komen massaal een weekje naar de witte bergen en sporten daar in een week meer dan het hele jaar thuis.Krijgen ook nog teveel frisse - met ozon vermengde zuurstof- binnen dat tot waanvoorstellingen kan voeren. Ons groepje verslindt bergen , groot en klein , verlaten en ouderwetse hellingen worden niet overgeslagen .De uiterst fitte Zeeuwse Corry zit er in die enkelbaanse zetellift, de eerste in 1900 van Zwitserland, zo staat geschreven , betoverend bij.Hoog de berg opgehesen , begrijpen wij pas waarom die oudbruine leren dekens nodig zijn..De sleeptocht duurt ijselijk lang en zelfs het leer biedt geen bescherming tegen die plotselinge wind . Corry voelt zich met die zoontjes Albert en Rudolf van rondom vijftien bloedjong denk ik want zij stort zich naar beneden , die zwarte piste af . Elly, een Indische schoonheid , heeft pas op oudere leeftijd haar skie talent ontdekt na ruim 10 jaar gesukkeld te hebben met verkeerde ski monitoren .Het Belgische alternatief voor ski leraar. Het is bewonderenswaardig dat een eenvoudige boerenjongen uit Oostenrijk , zijn naam is Sepp , haar bijgebracht heeft dat steile bergen vlak - en snerpende kou hete passaat winden zijn. Ondanks haar gruwelijke afkeer aan Japanners hurkt zij op haar ski‟s als een Japanse theedrinkster .Ook zij behoort die dag tot de schuszgangers , en volgt de wedelende Corry die als een rood signaal in haar blitsige pak voorop suist. Alhoewel ik zelf een liefhebber van skivliegen ben , blijf ik in het spoor van Martin , die deze week voor de sneeuwleeuwen is gegooid. Hij heeft jarenlang geen tijd gehad om zijn techniek te polijsten en wordt ook nog afgeleid door gedurende telefoontjes uit Rotterdam. Gedonder in de haven stelt hij. Onze wedstrijdlaufers staan al lang onderaan de berg te wachten wanneer ik in hun wachtrij aansluit. Niet dat zij onaardig zijn , maar toch zie je ze denken ......trage ouwe lul. Dat moet Martin gevoeld hebben wanneer hij nog hoog boven als een kleine stip verschijnt . Hij snelt met te hoge snelheid op ons af en slaat daarbij hele stukken over. De laatste twintig meter maakt hij vanuit een blinde hoek een bijna perfecte vliegsprong.Alleen de landing wordt niet beheerst uitgevoerd . Het is een hele opschudding toen uit het niets daar die zwarte bink op de verglaasde piste bonkt . Wij wachtenden , veel anderen met ons , zien al een Rettungsdienst voor ogen . Het is een helse klap. Martin is als oud-keeper van Fejenoord I echter meer gewend. Hij roept .....hebben jullie gezien hoe ik op mijn platte bek gevallen ben . Een perfecte en weergaloze demonstratie van een oud goalie uit Rotterdam . Voor een FlitterWoche is Grindelwald die week een top romantische aangelegenheid .Met die prachtige kunstwerken uit ijs en sneeuw , verhuld onder hoge steigers nog , in de maak door topkunstenaars uit geheel de wereld . Onze suite met goed uitgeruste massagekamer in dat voorname hotel ligt onder de verblijfsplek van Corry en Martin .Kijkt uit op een Boeddha van ijs met een paar tortelduiven op het bevroren hoofd.Dit alles maakt van Martin een hyperactieve jongeling die niet stuk te krijgen is . Nachtrust heeft hij niet nodig en bezorgd als hij voor Corry is , brengt hij haar uit een diepe rust de volgende morgen bij- met vrieskou watergesprenkeld als wijwater. Haar angstkreet is tot bij ons te horen en een ijsduif valt uit trilling van meesters boeddha‟s hoofd . De kajaphutie olie van Elly brengt Corry weer tot bedaren na deze met zo veel liefde bedreven wek-daad van een geschrokken Martin.Het leert ons , dat dit Grindelen leren , een goede inlaat procedure is geweest voor een nieuwe en beminde relatie. Wij mogen hopen dat zij allen , tot op hoge leeftijd , er een perfekte swing met ferme stap in sportieve gezondheid aan zullen overhouden .
Aldus opgetekend 31 Dec. 1995 door Albert .J.Bausch ten gelegenheid van een Silverster nacht in Renesse. (bron : notities uit Maart , 1994) (Ledon1.doc)
19
KRUIGTOCHTEN Introduktie. Mijn vriend Hugo Ledon is geboren met een te grote opening tussen zijn linkse en rechtse hersenen , in het Belgische Limburgse Hasselt. Impulsen vanuit zijn linker deel rispen spontaan op met de intense kracht van een boer , die alleen Chinezen na de maaltijd produceren. Hij is totaal onvoorspelbaar in zijn chaos.Het brengt hem regelmatig in precaire omstandigheden , van waaruit hij steeds met zijn Vlaams koeterwaals en een gewiekste handelsbekwaamheid weet te ontsnappen.Dikwijls heb ik gedacht dat hij zich dan ook zelf niet verstaat , laat staan begrijpt. In de tijd dat hij nog jong is , zijn rechter helft nog overheerst , er een overdacht levensplan zeg maar carrière plan bestaat , ontmoeten wij elkaar . Wij zijn producten van de naoorlogse wederopbouw , hij in Belgie en ik in dat toch andere Nederlandse. Lang geleden zijn wij , de Benelux landen , 15 jaar tezamen geweest . Te ver weg in de tijd , de cultuur verschillen zijn groot geworden ,al lijkt de taal dezelfde. Onze verbroedering bereikt een hoogtepunt wanneer Ledon de Vlaamse leeuw ten berde brengt . Een overtuigde Vlaam , dat was hij .Het deed er niet toe dat hij zijn zangkunst zwak was , hij compenseerde dit met “ theater “ vol overgave.Hij was een echte levenskunstenaar met veel aandacht voor wijntjes en trijntjes , maar als hij voor een keuze stond , werd het culinaire verkozen . Gedreven door een onbestemde onrust , gingen wij jaar in jaar uit, wel een twintig jaar lang- helaas slechts eenmaal per jaar , samen op stap . Het ene jaar was hij de reisleider en de ander keer, bestemde ik het doel meestal ver in de wereld. Het ging dan meestal om zijn cullinaire en kunstzinnige verlangens tegen mijn sportieve “adventures” . Bij Ledon was het arriveren een feestelijke gebeurtenis terwijl bij mij het onderweg zijn de kick was. Aan deze kruigtochten zijn plotseling een einde gekomen toen Ledons familie omstandigheden drastisch veranderden. Fijne herrineringen hebben wij aan de echtelieden die helaas in vechtelieden veranderden. Gebruikelijk bij zo‟n on-omkeerbaar proces is het , ook bij deze scheiding , tevens een afscheid van vele vrienden die geen partij kunnen zijn. Deze verhalenbundel “ Kruig tochten “ draag ik dan ook hiermee op aan mijn vriend van welleer Hugo Ledon . Albert Bausch , Linne , augustus 1995
20
Elisabeth Het is onrustig druk wanneer wij op een late maar toch nog lichte zomeravond in St.Petersport op het overdadige groene Guernsey aankomen.Het stadje schijnt propvol met schepen, marine en koopvaardij mensen ,naar het lijkt .Er zijn wel wat te veel , overal herkenbare -en overduidelijke Engelsen . Voor Engeland zijn de kanaal eilanden , waaronder Geurnsey , iets buitenissig , bijna het vasteland , dreigend Frans nog wel. Zij worden alleen serieus genomen door een dun laagje bovenbazen van Engeland, die de kracht van het vroegere Engelse Pond , haar glorie en eilands trukendoos nog kennen . Nog nooit heeft een Engelse koning of ook maar het kleinste lid van de familie een voet gezet op het kleine eilandje. Het treft dan ook zeer ,dat ik Ledon heb kunnen overtuigen , juist die dag de eilanden aan te doen om vooral de hoge kwaliteit van de keuken te leren kennen . Hij heeft hoge verwachtingen ! De eerste tegenslag , er is geen vrij bed meer te vinden op het gehele eiland , kan ik als gastheer ternauwernood ongedaan maken. Via wat gebel en relaties , krijgen wij in het duurste hotel alsnog , op de bovenste etage , twee piepkleine kamertjes toegewezen . Wij zijn te gast op de female bediende etage van een koninklijke hotel .Daar horen wij dat de volgende dag Queen Elisiabeth en haar gemaal een officieel bezoek aan het eiland zullen brengen.De meegekomen engelse vloot beschermd haar. Logeren niet bij ons , hebben eigen castle , sir. Het eiland zit daarom tot aan de nok toe vol . Als rechtschapen Belg wilt Ledon fietsen naar de kop van het eiland waar een onovertroffen sea food restaurant is . Het is niet ver , maar toch getuigt het van zijn moed , te verwachten om elf uur in de avond nog een tafel te bemachtigen . Het is niet de eerste keer dat ik er ben en geloof mij , de gewoontes zijn daar top en top Engels .Pubs gaan gewoon veel te vroeg dicht.Altijd onververwacht voor de vastelander en “closed “ blijft daar gesloten ! Een stormvloed van verwijten gooit Ledon over mij heen wanneer ik hem bij een hotdog kraampje , uit voorgevoel , zo‟n worst aanbiedt. Men moet weten dat hij in een plechtige gelofte , voor mij alweer lichtjaren geleden , beloofd heeft van mij een gastronoom te maken. Alleen al de gedachte aan die worst doet hem walgen. Zijn teleurstelling is dan ook hoorbaar groot toen daar aan het stikdonkere einde van het eiland , de uitverkoren lokaliteit gesloten blijkt. Na weer een half uur fietsen terug is zelfs de hotdog tent verdwenen. Als reisleider moet je op rampen voorbereid zijn , dus Ledon neemt genoegen met een noodratsoen dat ik nog heb uit mijn padvinder verleden.Het gaat wat te ver te stellen dat hij daarbij zijn vingers opeet , maar toch honger maakt zuure kaakjes zoet en zijn eetlust is legendarisch. Terug in ons royal hotel heeft Ledon zijn tenue de ville met een simpel gebaar “ sur soire “ gemaakt.Daartoe is hij immer voorbereid. Hij heeft het sjaaltje met passend lefdoekje , de gewone crevatte of de vlinder ,voor de meer deftige gelegenheden , altijd in zijn broek , onder handbereik. Voor zijn intrede bepaalt hij altijd het decorum . In ons deftige maar kleine hotel is de vlinder gepast en maakt Ledon veel indruk bij de sporadische aanwezige Elisabetjes . Hij geniet van de ambiance en zijn Engelse tongvoering lijkt op die normandische vrijheid strijders uit verleden oorlog , honderd mijlen verder aan de Franse overkant .
21
De volgende dag staat hij oog in oog met de koningin die hem veel aandacht schenkt .Hij wordt aangezien voor een klassieke en typical eilandbewoner . Charmant met sjaal , een weinig haar van boven en wat meer om zijn kin , gekleed in een wel heel lange jas wuivend met een engels vlaggetje. Ledon heeft zich altijd goed kunnen aanpassen. Het kan hem bevallen op het eiland , heuvel op en af , duikend in het groen.Ik weet heden ten dagen nog steeds niet of zijn kennis van de fauna op waarheid berust .Een zak vol met verzamelde wortelen , planten , knollen en zaden , allen zeldzaam en goed voor zijn gezondheid moeten mee naar het zolder kamertje , hoog boven in ons koninklijke, witte hotel . Het wordt tijd voor een goed Ledons diner. Ontspannen ga ik op weg naar het meeting point in de hal , terloops ook nog even de deur van Ledon‟s kamertje afsluitend .Hij kan toch zo verstrooid zijn , de knollen liggen chaotisch op het deftige bed ,is zeker nu al bezig met een nieuwe kruiden thee. Het is gezellig druk onder in het barrig hoekje bij de receptie ,de tijd verstrijkt prettig tot ik een bekende stem hoor. Can you please give me the key of Elisabeth room , upstairs . Verrast kijk ik naar Ledon , die nakend , alleen een schamelijke handdoek om de lendenen , glimmend en fris gewassen , ongestoord tussen al die deftige mensen , het woord voert. Iemand , zo articuleert hij luid , heeft terwijl ik toilet maak in servants bathroom vol Elisabetjes toestanden , haar..... eh eh mijn kamer afgesloten . Do you have a key. Er valt slechts een kort gat in het geroezemoes. Excentriek gedrag , daaraan zijn de Engelsen gewoon. De kelner , juist aankomend met mijn bestelde whisky on the rock , laat ik met gezwinde spoed deze aan Ledon serveren. Proost roep ik fijntjes .. ....eerst dan ziet hij mij en roept ..........verdoeme , het zijt gij geweest . Dit keer heeft de “ verrassing “ , die wij elkaar op dit soort studie reizen plegen te bereiden , hem getroffen. Die avond , tijdens een diner aan captains table , belooft hij mij revanche . Vanaf morgen zal hij elke dag ,voor een heldere kop, Geurnse thee drinken , gewis.. Albert Bausch Mei 1979
22
Fidlers op het IJselmeer. Verbaasd aanschouw ik mijn twee kornuiten van het Roermonds Kamer Orkest , toen zij zich aanmelden , in de haven van Hoorn . Prachtig in het pak , de vioolkist in de hand , het is of zij aanmonsteren op een luxe cruiseschip en voor de muziek gaan zorgen. Het doet mij herinneren aan een schilderij in de oude aankomsthal van de HAL in Rotterdam , scheepskapel monstert aan , toch een onbestemd droevig tafereel. Maar mijn zeilbootje is nauwelijks 8 meter lang , zeer sportief en overtuigt , een Deense Speakhugger , een schuit met spitse kont , laag aan het water met teveel zeil . Gelukkig is het prachtig en rustig weer en zijn de vooruitzichten niet slecht , windje 4 , dus die violen aan boord zullen niet nat worden. Tezamen met een ander schip waarop zwager Jan de stuurman is zetten wij koers naar Terschelling . Het vaarplan van drie uur tot aan de buitenhaven bij Harlingen komt niet uit omdat ons plotseling een windhoos met orkaankracht overvalt .Dan spookt het op de Zuiderzee , te weinig water onder het schip en hevige , korte golven , heel gemeen . Onze spitskont loopt vol van achteren . Met veel moeite en geluk bereiken wij nog de schuilhaven in Dokkum , de kuip vol en ieder drijfnat , maar de violen in kist en op hoogste plek in de piepkleine kajuit zijn droog en heel gebleven. Zelfs in de kist trillen de snaren van genoegen bij al die opwinding . De binnenkomst in een haven geeft altijd een fijn gevoel , maar deze keer is het voor mijn fijnbesnaarde passagiers een aankomst in de hemel . Zij kijken met ontzag naar de donkere voorttollende wolkenmassa‟s , begeleidt door de wind en hysterische geluiden uit het want.Bij mijn muzikanten , die deze typische haven geluiden bij winden boven 6 beaufort niet kennen , moet dit een gevoel van groot onbehagen geven. De andere boot is 4 km verder in een buitenhaven gevlucht, zeg maar weggewaaid , en zo zijn er tientallen. Zijnde de kapitein moet er ingegrepen worden want naast een volle maag is in deze omstandigheden vooral de geestelijke gezondheid belangrijk. Met strenge toon zet ik mijn matrozen aan het zwabberen , verder kuisen van de boot , de lijnen goed leggen , de zeilen stormvast vouwen en nog meer niet te begrijpen bevelen .Dit verdrijft hun angst en geeft mij de tijd de situatie aan de wal te verkennen. Dokkum is zo een typische haven aan de Zuiderzee die ver voor de Middeleeuwen gouden tijden beleefd moet hebben en nu ruimte biedt aan vele jachten , bruine schepen , de kotters en hun typische watermensen . Midden in het dorp ligt het oude stadshotel , statig en heerlijk ouderwets , met grote gelagkamer en maar weinig volk over de vloer. Het is er stil en de waard lijkt oud en droevig , het zijn geen goede tijden . Op mijn vraag of mijn twee violisten wellicht met een deuntje de avond kleur kunnen geven , kijkt hij mij verrast aan. Wanneer ik hem ook nog vertel dat een goede gitaarspeler , smachtend naar een gitaar , enige mijlen verder aan zee , voor een Berenburger wilt spelen , staat voor ik het weet de taxi al klaar.Stuurman Jan en zijn NOS kapitein wordt opgehaald. Terug bij mijn vioolspelende bemanning , zij hebben mijn bootje inmiddels nieuw geboend , nodig ik hun uit voor een diner dat zij zelf als muzikant kunnen verdienen. Dit is , amateur muzikanten kennende , altijd heel gevaarlijk want wanneer deze gasten eenmaal spelen stoppen zij maar zelden .De ontvangst in het hotel is ook voor mij verrassend . De droevige
23
waard is nu gekleed in het typisch fries , zwart met hoge zijden hoed en ook de burgemeester is met ketting om aanwezig. Verder is de ruime lokaliteit eenzaam leeg. Mijn violerende gasten zijn, met een Jan nog zonder gitaar, zwaar verlegen als zij de eerst Berenburges van het huis krijgen aangeboden . Een van de waard en de volgende van de heer burgemeester . Op mijn voorstel om het in deze mistroostige omstandigheden niet op een zuipen te zetten maar fijntjes iets terug te doen met muziek , wordt slechts aarzelend gereageerd .Enfin de burgemeester wilt zo graag het Friese volkslied horen .De waard komt plotseling met een gitaar en mijn violisten zetten de tonen van het fiere lied in dat zij kennen van de Friese elfsteden tocht . Toegegeven moet worden dat ik zelden zo,n harmonische melodie gehoord heb van ijle viool klanken en massief vierkantige friese mannenstemmen , eerst alleen de waard en zijn meester maar snel met kompleet koor . Zij stromen binnen de gasten , het zit alras vol tot in de nok Zuiderzee liederen, melancholisch, er is ook een accordeon gekomen en vrouwen stemmen verdrijven de mistroostigheid. Met verbazing sla ik de ontwikkelingen gade, het lijkt wel een talentjacht die avond. De waard staat tevreden achter de tap en knipoogt. Er ontstaat spontaan een complete jazzband afgewisseld met een aloude hamilton-orgel virtuoos, een bekende Nederland zo blijkt, en prachtige stemmen zingen. Soms nog spelen mijn Roermondse violen, maar het aangeboden talent en de geestdrift is zo groot dat zij kunnen volstaan met er alleen te zijn , soms te dirigeren en verder te luisteren. De hoge en langzaam vribrende E,s hebben hun werk gedaan en de volgende morgen wordt mijn sportief schuitje met de vioolspelers herkend en al passerend , krijgen wij de scheepshoorn symfonie met vlaggen schouw als beloning . Nog nooit heb ik mij zo een gevoeld met mijn schip en deze violerende bemanning die enkele uren later helaas , groen van zeeziekte , moet erkennen het echte zeegevoel nog niet te kennen. ( kopie uit het scheepsjournaal van de La Jolla.)
24
