LR
LINEA RECTA
PROJECT VIA LINEA RECTA
Een vroege morgen ergens in tweeduizendzes laat mij geschiedenis voelen zinderend onder mijn voeten. Terug en voorwaarts over geplaveide onzichtbare wegen die gaan langs en door nederzettingen van niet meer te tellen voorouders. Nu zal ik verder dankend blijven lopen over deze aardige deken van groei en bloei terugluisterend naar de vele vroege geluiden van weleer. Reizend met dag en jaar als reisgezel over wegen tussen rots en waterkant van kust langs en over rivier door stad en dorp zal ook ik ergens mijn doel bereiken.
2
PROJECT
VIA LINEA RECTA Een project voor het [her]beleven van het pure leven van onze voorouders, bijna tweeduizend jaar geleden, rondom de Romeinse heirbaan Via Linea Recta. 2016 - 2017
LINEA
STICHTING
RECTA
Lectori Salutem [de lezer heil] We stappen bijna 2000 jaar terug in de geschiedenis. We reizen naar het jaar 123, midden in de Pax Romana periode. Keizer Hadrianus bestuurt het grote Romeinse rijk, met een krachtig leger in [relatieve] vrede, met politieke stabiliteit en bloeiende handel. We bevinden ons ter hoogte van de huidige Gemeente Landgraaf, langs de Romeinse heirbaan, de ‘Via Appia van het Noorden’, die vanaf Keulen in een rechte lijn [linea recta] voert naar de Franse kust ter hoogte van de huidige plaats Boulogne-sur-mer [tussen Duinkerken en Calais]. Keulen [Colognes Agrippinensium] is een limesstad, een grensstad, die de Noordelijke grens van het Romeinse rijk markeert. De heirbaan leidt vanaf Keulen, via Jülich [Juliacum], Rimburg, Waubach, Nieuwenhagen, Schaesberg, Heerlen [Coriovallum], Voerendaal, Valkenburg, Meerssen, Maastricht, naar Tongeren in België en verder naar Boulogne-sur-Mer. Daarom heeft het Limburgse gedeelte van de heirbaan de naam Via Belgica meegekregen, van een werkgroep van de provinciale overheid. Het gedeelte van de Via Belgica, dat zich binnen de grenzen van de Gemeente Landgraaf bevindt, dopen we voor ons project om tot Via Linea Recta. De provinciale werkgroep wil de Via Belgica meer zichtbaar maken in het Limburg van de 21e eeuw. Wij zijn hier al wat eerder mee gestart. In 2008 hebben we de stichting Linea Recta opgericht. Linea Recta is de kortste verbinding tussen de heuvels en dalen dwars door het Landgraafse land. Linea Recta staat ook voor de verbinding tussen 2015/2016 en het jaar 123. Ons werk inspireerde anderen in Landgraaf ook al tot een tweetal loslopende initiatieven. Zo werd in Rimburg twee keer met ondersteuning door de Gemeente en de Provincie een Romeins spektakel georganiseerd. Tien jaar na dato – in 2016 - gaan we nieuwe, maar wel geïntegreerde voetafdrukken zetten om het Romeinse leven van onze voorouders te [her]beleven en daarvan zichtbaar en met continuïteit te leren voor ons leven van nu en in de toekomst. Daarbij streven we blijvende resultaten na. In 2016 starten we met een Romeins/historische voettocht. Bedoeling is dat ons historisch besef een boost krijg en dat we elkaar infecteren met het Romeinenvirus. Hoger doel is dat we ons meer zelfbewust en met trots op onze roots, voortbewegen in het tweede decennium van de 21e eeuw. Linea Recta biedt nadrukkelijk iedereen die wil participeren in dit project de ruimte om aan te sluiten bij dit project. Particulieren, verenigingen, ondernemers, overheden die willen instappen om Landgraaf tot een echte Civitas Romanum te maken, nodigen we van harte uit contact op te nemen. [zie colofonpagina]. Stichting LINEA RECTA John van den Berg
De voorgeschiedenis van LINEA RECTA De heirbaan de huidige Via Belgica was een drukke baan die van groot belang was voor de ontwikkeling van de gemeenschappen, die langs deze baan ontstonden. Veel mensen weten amper dat Zuid-Limburg een rijk Romeins verleden heeft. De meeste mensen associëren Zuid Limburg met heuvels en wandelen en de Bourgondische levensstijl. Maar waar die vandaan komen, daar staan we niet bij stil. We realiseren ons amper, dat de inrichting van het landschap en onze levensstijl mede voortkomen uit die Romeinse tijd. De mogelijkheden die onze Romeinse roots ons vandaag de dag bieden, worden jammer genoeg niet benut.
V I C E
V I C E
V E R S A
V E R S A
Als kunstenaar John van den Berg over de LineaRecta loopt, voelt hij die geschiedenis onder zijn voeten. Als hij rondwandelt rond de akkers in Rimburg waar de oude weg amper een halve meter onder het oppervlakte ligt, vindt hij, nadat de boer het land heeft omgeploegd, keer op keer scherven die hij in zijn schilderijen ‘verwerkt’. Via zijn schilderijen wil hij het leven van het jaar 123 aan de ‘Via Linea Recta’ tot leven wekken. De Stichting LINEA RECTA ontstond in 2008 uit een burgerinitiatief, dat zich ten doel stelde het Romeinse verleden in Landgraaf levend te maken, door middel van het Kunstproject Linea Recta. Na een openingssessie [startmanifestatie] in Hoeve Leenhof kreeg het project jammer genoeg last van lokale tegenstrijdige belangen. Het brede draagvlak dat nodig was, bleek niet haalbaar. Wijs geworden slikte het bestuur de teleurstelling weg, stelde een MARE CLAUSUM [stilteperiode] in en wachtte op een betere tijd.
En die is nu op komst…
Het pure leven in beeld De tijden zijn veranderd, de mist is opgetrokken en bij de Troonrede in 2013 deed de participatie samenleving zijn intrede. De Gemeente heeft de handen vol aan de decentralisatie van rijkswege van de zorg per 1 januari 2015. Particulier initiatief wordt nu toegejuicht. Parkstadbreed gaat IBA van start. Kunstenaar John van den Berg is met groot reces gegaan en heeft nu meer tijd om dit initiatief met nieuwe energie op te pakken. Al enkele maanden werkt hij er hard aan om in het voorjaar 2017 een tentoonstelling met een flink aantal schilderijen te kunnen presenteren. Schilderijen die het dagelijkse leven langs de Romeinse heirbaan tot leven brengen. Ieder stukje van de Via Linea Recta heeft een eigen rol vervuld. Er zijn dingen gebeurd waar we geen weet van hebben. In Rimburg, Waubach, Nieuwenhagen en Schaesberg zijn langs die heirbaan veldslagen uitgevochten, legers trokken af en aan langs de kortste weg naar het front. Maar in het Pax Romana is er langdurige vrede geweest. Het goede rijke Romeinse leven is er geleid. Onze voorouders vestigden zich hier. Er zijn talloze kinderen geboren, maar ook mensen overleden en begraven. Onze voorouders hebben er gewoond, gewerkt, gezwoegd, gezaaid en geoogst. Dankzij de heirbaan kwamen er handelsreizigers voorbij en kon men zelf de wereld gaan ontdekken. Kortom: op dezelfde plek waar wij nu leven, is er heel veel gebeurd. Onze voorouders, hebben moeten knokken om te overleven. Zij hebben lessen geleerd, waaruit wij ons voordeel kunnen doen, als we een open oog hebben voor onze roots. John van den Berg legt het dagelijkse leven langs de Via Linea Recta vast in tientallen schilderijen. Deze worden in de loop van 2017 tentoongesteld op diverse plekken langs de heirbaan. Vanuit die tentoonstelling wordt ons leven gevoed met een extra dimensie, het leven van onze voorouders rondom de Via Linea Recta in het jaar 123 wordt weer tastbaar. Waarom? Niet alleen omdat we dat zo leuk vinden, maar meer voor een stuk bewustwording. Het uitstralen van meer zelfbewustzijn en trots op onze roots, kunnen we in ons huidige bestaan in 2016/2017 best goed gebruiken…
Projectplan Linea Recta wordt verbreed LEND VERHA ATER LTHE TOTAA ERIJEN D L I H C S ELLING T S N O TENTO MUSICA GICA VIABEL
VAIRAECTA
INE
Het grootste verschil met 2008 bestaat hierin dat het project nu kan worden verbreed. Het kan op de enthousiaste medewerking rekenen van een groeiend aantal mensen. Op het idee voor de schilderijententoonstelling haakten in de loop van 2014 al enkele verenigingen, lokale ondernemers en particulieren in. Uit deze kruisbestuiving ontstond het idee om aan het project nog meer cultuur toe te voegen. Verbeelding [theater] en muziek worden ingepast. Tijdens de expositieperiode worden bijzondere randactiviteiten georganiseerd, die als voedingsbodem dienst doen voor nog meer andere activiteiten. Het project gaat nu ook verder dan alleen de cultuursector. Ook de economische sector krijgt ruim baan rondom de heirbaan. Het rijke Romeinse leven krijgt nog meer vorm als ook nering doenden het Romeinse banier laten wapperen. Neringdoenden kunnen in de aankleding van hun winkels aansluiten bij een nog te ontwerpen Romeinse huisstijl. De echte ruggengraat van Landgraaf is de Via Linea Recta. Vanaf een doorwaadbare plaats bij de burcht staken de Romeinse legers de Worm over en via Rimburg, Groenstraat, Nieuwenhagen en Schaesberg trokken de legers verder op weg naar het front. Het is mooi wanneer langs die Via Linea Recta enkele landmarks worden opgericht die het huidige Landgraaf verbinden met die oude roots. Het zou mooi zijn wanneer het project in het kader van IBA daar armslag voor krijgt. Een voorbeeld is uitgewerkt rondom de ‘Limburgerhoeve’ die langs de oude weg ligt aan de Haanweg/Groenstergracht. Zie de illustratie op pagina 18. Het bestuur heeft 2015 gebruikt voor gesprekken met mensen die willen participeren. Ook 2015 zal nog nodig zijn om deze verder te verbreden en uit te werken. Daaruit ontstond een top-10, waarvan de eerste punten in 2016 worden gepresenteerd [zie volgende hoofdstuk]. Er wordt hard aan gewerkt, maar daarvoor zijn in ieder geval nog wat meer tijd en vrijwilligers nodig. Zin om te participeren? Meld je aan! Nog een ander geweldig idee dat past binnen het thema? Je bent welkom!
EEN WAAIER
6. ONDERNEMEN Ondernemers die langs en rondom de Via Linea Recta hun nering uitoefenen worden uitgenodigd om in te spelen op het project met het introduceren van typische streekproducten. Ook in de aankleding van hun winkels kunnen ze visueel aansluiten bij het project.
VAN ROMEINSE ACTIVITEITEN ZET LANDGRAAF BETER OP DE KAART.
1. VERHALEND
TOTAALTHEATER
Er is een verhaal geschreven dat als theaterstuk wordt uitgebeeld. Hierin wordt het leven uitgebeeld, één etmaal in het jaar 123, langs onze Via Linea Recta. [Pagina 9]
2. SCHILDERIJEN TENTOONSTELLING 3. MUSICA VIA BELGICA Muziekgezelschap TRIVIUM en Harmonie St.Michaël hebben zich al bereid verklaard om dit project muzikaal tot leven te brengen. In 2017 zullen zij de presentatie van het project muzikaal verzorgen. Met muziek die ontroert en ons meevoert naar een vorig leven. Bij de presentatie van het project wordt ook een muziekthema gepresenteerd, dat speciaal voor dit thema wordt gecomponeerd.
7. TOERISME Enkele markante plekken langs de weg kunnen worden voorzien van Romeinse landmarks, met rode pannendaken. Deze kunnen worden voorzien van informatiepanelen, waardoor de bewoners, de bezoekers/toeristen meer besef krijgen, van wat zich hier onder hun voeten heeft afgespeeld.
8. JEUGD & JONGEREN Er kunnen in samenwerking met jeugdverenigingen subprojecten worden uitgewerkt met begeleidend materiaal. Zo kan worden gewerkt aan het plaatsen van obelisken/mijlpalen en de aanleg van b.v. Romeinse tuinen [kruiden e.a.]
9. BIBLIOTHEEK 4. HISTORISCHE STOET Op de Dag van de Linea Recta vindt een historische muzikale stoet plaats. Vanaf Schaesberg naar Rimburg. Muziekgezelschappen begeleiden de stoet. Volwassenen en kinderen worden uitgenodigd zich te kleden in oude Romeinse gewaden. Op een aantal bijzondere plekken kan worden genoten van het rijke Romeinse leven. De uitgehongerde wandelaars kunnen hier hun honger stillen en dorst lessen. Vrije burgers nemen deel met hun kinderen, huisdieren, karren en vee.
5. ONDERWIJS Scholen kunnen op het project inspelen. Er wordt een lespakket voor leerlingen samengesteld. Het vrouwengraf aan ‘t Valder krijgt echt betekenis. De voorbereiding in de klas kan uitmonden in de historische stoet en het theaterstuk.
8
Er vinden lezingen en voordrachten plaats, die teruggaan naar onze roots en daarmee het project en ons historisch besef versterken.
10. RECREËREN In Landgraaf is het goed recreëren. De Via Linea Recta biedt Landgraaf een eigen identiteit die respect uitstraalt voor het leven van onze voorvaderen. Toeristen die in Landgraaf willen kamperen, zijn van harte welkom op enkele campings langs de Via Linea Recta. Toeristen die inkopen doen bij neringdoenden worden daar geconfronteerd met deze Romeinse gemeente.
L A A H ER
V T HE
DE REIS VAN LUCAS CLAUD IO ALVARO
10
De Romeinse tijd herbeleven is ‘hot’
Terwijl wij op die dag de winterlijke nederzetting in Nida bereikten, was men op dat moment in Rome bezig met de grote ceremonies van de Saturnalia.......
13
DAG v/d VIA LINEA RECTA LEENHOF
DE STREEP
DEN
G OP DE HEU
ERG LICHTENB
RG
E BRANDENB
G DE DORMI
FORUM SPQL
OP DE BIES
HEREWEG
STE VALDERVE
KERKPLEIN
HAANWEG ERHOF LIMBURG
RHOEVE
E RIMBURG
SLIEËNBERG
RIMBURG
14
Het is feest vandaag!
VIA LINEA RECTA
TOTAALTHEATER
“Gravel W
alk”
s
di a V i u Q
“Pini Dai” Rom
Return of the Eagle
RUBICON ‘de gouden sikkel’ ”
g n i n e k “Awa
Het décor is sober: een passende binnen- of prachtige buitenlocatie in Landgraaf, een buitenbakoven, een houten brug en een grote projectieplek. Rondom zit het propvol met trotse inwoners uit Landgraaf. De spanning is tastbaar. Het is feest vandaag! Zo’n honderd muzikanten zitten klaar om de mensen in hun hart te raken met prachtige muziek die het leven waard maakt. LUCAS kijkt terug op zijn leven. Hij vertelt wat zijn leven de moeite waard maakte aan een jongen die hem vraagt wat hij hier komt doen. Via een supergroot scherm wordt het verhaal ondersteund met prachtige lichtbeelden. Er wordt geacteerd door spelers van AMBRAS, Jeugdtheater Landgraaf en een Romeinse Soldaat. De ‘MUSICA VIA LINEA RECTA’ zal gezamenlijk worden uitgevoerd door diverse muziekgezelschappen.
Vervelend dat het nog zo lang duurt, voordat het zover is…
VIA BELGICA FRANKRIJK-BELGIË-NEDERLAND DUITSLAND
FRANKRIJK
BELGIÉ
NEDERLAND
DUITSLAND
VIA BELGICA NEDERLANDS LIMBURG
MAASTRICHT MEERSSEN
VALKENBURG
KLIMMEN/VOERENDAAL
LINEA
HEERLEN
LANDGRAAF
RECTA
VIA BELGICA TRAJECT LINEA RECTA/LANDGRAAF
STREEP LEENHOF
LICHTEBERG HEREWEG
HAAN SJPAANS WEG KENTJE GROENSTER GRACHT
GENNE PUT
SLIEËNBERG GROENSTRAAT
DE LING KRUISHOEVE WORMBRUG
VILLA VALLUM
MEDEWERKERS ONDERSTEUNERS & SPONSORS
TRIO TRIVIUM KERKRADE * C O R I O VA L LU M P I P E BA N D HEERLEN * To n e e l g r o e p A M B R A S LANDGRAAF * J E U G D T H E AT E R S C H O O L LANDGRAAF * CPF-XL Printser vice L andgraaf *
HBPR
public relations
COLOFON ©2015/2017 Uitgever: Stichting Linea Recta
LINEA
RECTA
DagelijksnBestuur • mr. Paul Baur [Voorzitter] • Mw. E. Bos [Secretaris] • Dhr. F.van den Camp [Penning.Mr.] Ondersteuning: • Ron Franssen • Hein Berendsen K.v.K. nr.: 14096878 Redactie • Hein Berendsen [HBPR] • John van den Berg Postadres: Houtbaan 31 6372 MA Landgraaf Telefoon: 045 - 532 06 71 Secretariaat: 06-1820 6112
Planning 2016 -2017
Do. 18 februari 2016 In Theater Landgraaf. Info+Workshop Romeinse Kleding en haardracht+voorbereiding op de 1e Romeinse historische stoet in landgraaf. Do.17 maart 2016: Lezing ‘Landgraaf in het jaar 123’ In Theater Landgraaf. Zo. 19 Juni 2016: Dag van de Via Linea Recta 1e Romeinse historische stoet Landgraaf. Najaar 2016 Lezing In Theater Landgraaf. Voorjaar 2017
officiële opening SchilderijenTentoonstelling VIA Linea Recta
Zomer 2017 Totaal Open Air-Concert E-mail:
[email protected] Website: www.vialinearecta.nl
‘Een beetje weg van nú naar vroeger’
© Niets van deze site of uitgaven van het Linea Recta-Concept mag worden gebruikt, verveelvoudigd, opgeslagen in een geautomatiseerd gegevensbestand of openbaar gemaakt, in enige vorm of op enige wijze, hetzij elektronisch, mechanisch, door fotokopieën, opnamen of op enige andere manier, zonder voorafgaande schriftelijke toestemming van de uitgever.
