Lian was 4 maanden in Indonesie in de winter van 2006-2007. Ik deed daar mijn wetenschappelijke stage GNK en heb een literatuurstudie gedaan naar de onderzoeksmethoden bij tuberculeuze meningitis. Hieronder een aantal kopjes, met de mails die ik tijdens mijn verblijf in Indonesie naar iedereen in Nederland heb verstuurd. Hoop dat jullie een goede indruk krijgen van Bandung. Ziekenhuis Het ziekenhuis zit best grappig in elkaar: het zijn allemaal losse gebouwen en gebouwtjes, met daartussen gangen. Deze gangen zijn alleen overdekt door een dak en hebben geen muren, hier en daar zijn er wat tuintjes. Ik vind het er mooi uit zien, maar het is niet altijd even praktisch. Als het regent (en het regent hier hard) lekt het dak en wordt de gang spiegelglad (vrouwen die hoge hakken dragen hebben een probleem en worden hardop uitgelachen.) Ze werken hier van 8 tot 3 (lees half negen tot half vier) en ze doen het anders dan ik gewend ben. Ze hebben wel een lunchpauze, maar geen andere pauzes, maar tussendoor hebben ze soms wel een gezellig praatje: werk en pauze is minder van elkaar gescheiden. Het wordt er gezelliger door, al is het voor mij soms wel effe wennen. Ze werken hier ook op zaterdag, maar dan maar tot een uur of half een. Als ik de zaterdag vrij wil nemen om in het weekend iets te ondernemen is dat OK. In het ziekenhuis zijn 3 klassen voor de patienten, de armsten gaan naar klasse 3, de rijksten naar klasse 1. Dat is heel erg wennen en in mijn ogen ook oneerlijk, maar aan de andere kant is het al goed dat de armsten hulp krijgen. In klasse 3 is het erg behelpen, de familie moet bijv. bloed dat getest moet worden zelf naar het lab brengen, op de resultaten wachten en deze terug naar de dokter brengen. Daarnaast wast de familie de kleren en is de familie ook een beetje de verpleging. In de gangen van het ziekenhuis en in speciale kamertjes hebben families allemaal een hoekje ingericht, waar ze slapen en leven, zolang hun familielid in het ziekenhuis ligt. Soms moet je over slapende familieleden heen stappen die midden in de gang op een stromatje liggen. In klasse 3 wordt je behandeld door de artsen in opleiding. Klasse 1 lijkt een beetje op een iets te arm ziekenhuis in Nederland. Ik ben ook op de eerste hulp geweest en daar lig ik liever niet, je ligt sowieso liever niet op de eerste hulp, maar als je dan toch mag kiezen, prefereer ik denk ik een prive ziekenhuis. De eerste hulp is op zich wel goed ingericht, maar er zijn gewoon te veel patienten. Normaal heb je dat er in zo'n kamertje dat afgeschermd is door een gordijn 1 patient ligt, zodat er ruimte is voor apparatuur, verpleging en familie. Hier liggen er in 1 gordijn 3 patienten, daarnaast liggen er op de gang ook zo'n 10 tot 25 patienten. In Nederland komen patienten soms voor een splinter naar de eerste hulp, dat is hier niet het geval. Ze zijn hier allemaal bewusteloos, ernstig gewond, erg ziek of helemaal in de war. Als ik hier een triage zou moeten uitvoeren, zou ik niet weten waar ik moest beginnen. Verpleging en artsen in opleiding doen erg hun best, maar er zijn gewoon te veel patienten. Ben gister meegenomen naar een kliniek, omdat ik vertelde dat ik wel wou zien hoe nou de artsen hier werken. Het is een kliniek waar de artsen en alle medewerkers vrijwillig werken en de patienten heel weinig hoeven te betalen om zich te laten behandelen, bijna niks.
De kliniek is verbonden aan een katholieke kerk en ontvangt geld uit Nederland. De patienten zouden er ook gratis kunnen worden behandeld, maar anders "leren ze er niks van". Ze betalen nu 1 euro per consult en daar zitten medicijnen bij inbegrepen. Alle dokters en werknemers werken er vrijwillig. Er is ook een tandarts en een gyneacoloog en voor de rest werken er voornamelijk basisdokters. Heb anderhalf uur meegekeken met een basisdokter. Was toch wel verbazenwekkend. Ten eerste alle patienten gaan de deur uit met minstens 1, meestal 2 of meer recepten. Bijvoorbeeld man met voorgeschiedenis van alcoholmisbruik heeft pijn in de rechterbovenquadrant van z'n buik. De diagnose: gastritis, therapie: protonpompremmers. Ik zou op z'n minst toch leverenzymen willen bepalen en eigenlijk ook nog een echo. 1/3 van de patienten
werd gediagnostiseerd als gastritis. Ik denk dat 2/3 antibiotica kreeg. Heb later nagevraagd en daaruit begreep ik dat gastritis een heel veel gestelde diagnose is, en dat een patient niet tevreden is als ie geen recept krijgt. Soms vragen oude mensen om een prik in hun bil, want dat is het ultieme van goede zorg. Dan krijgen ze gewoon een vitamine B1 prik.
Bandung Bandung is een stad van 2 miljoen inwoners op Java. Het ligt op ongeveer op 800 meter hoogte en is omringd door een keten van bergen. Tijdens de koloniale tijd onder de Nederlanders wouden de Nederlanders er de hoofdstad van Indonesie van maken door het fijne leefklimaat. De Nederlanders hebben overal brede lanen gemaakt met inmiddels grote bomen. Daardoor is het een erg groene stad geworden en dat is erg prettig. Met een kaart van de stad en een beetje ervaring met het openbaar vervoer kun je overal heen en valt het eigenlijk niet op dat het zo’n enorme stad is. De mensen zijn er vriendelijk en wanneer je eenmaal een beetje indonesisch kent, kun je zo een praatje aanknopen. Bandung heeft een grote universiteit en is dus ook een studentenstad. Ik zelf had goede contacten met een collega, en ben met haar familie veel opgetrokken en niet veel met studenten. Mochten er in de toekomst meer Nederlandse studenten komen, dan komt er misschien ook meer contact met Indonesische studenten. En het schijnt dat Bandung achter de schermen een bruisend nachtleven heeft.....
Woning Er zijn net zoals in Nederland kamers te huur in Bandung. Ikzelf had een kamer van 70 euro op 5 minuten lopen van het ziekenhuis. Hierbij had ik een douche (heel lux, ondanks dat ie koud was). De kamer was gemeubileerd en ik kon elke dag 2 stuks kleding laten wassen. Het was voor indonesische begrippen een hele dure kamer en ze werden voornamelijk aan Maleisische studenten verhuurd. In de buitenwijken heb je al een huis voor 70 euro per maand. In een betere en hoger gelegen wijk van Bandung (en daardoor schoner) waren ook kamers te huur voor 100 euro/maand met wireless internet. Wel is het dan 20 minuten reizen naar het ziekenhuis.
Hygiene Tja, ik denk dat dit ook even gezegd moet worden. In Indonesie gebruiken ze geen toiletpapier. Ze
vegen af met hun handen en spoelen deze weer af met emmertjes water. Je kunt ervoor kiezen om het op z’n Indonesisch te doen. Of je neemt boterhamzakjes en toiletpapier mee naar de wc, waar je vervolgens het gebruikte wc-papier in een boterhamzakje doet en deze ergens weggooit. Ik zelf heb het gewoon uitgeprobeerd, want ik vond de boterhamzakjes te veel gedoe. Je zult eerst wel wat westerse normen aan de kant moeten zetten.
Taal Indien je een klinische stage gaat doen (contact met patienten tijdens onderzoek, of een co-schap) is het erg belangrijk dat je de taal zo goed mogelijk beheerst!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!! Indonesisch leren is relatief makkelijk in vergelijking met andere aziatische talen, maar het blijft lastig. Ik zelf heb geen talenknobbel en heb dat al aan het begin van mijn voorbereidingstraject verteld. Ik wou best mijn best doen, maar beter dan dat gaat niet. Uiteindelijk heb ik een onderzoek gedaan zonder patienten contact. Voordat ik naar Indonesie ben gegaan ben ik tot halverwege een geleende teleac cursus gekomen. Eenmaal in Indonesie heb ik na een maand besloten om daar ook nog lessen te volgen. Dit was geweldig. De lessen waren erg leuk en daarnaast: hoe meer je de taal beheerst, hoe meer praatjes je kunt aanknopen op straat met de gewone mensen. De artsen in het ziekenhuis beheersen allemaal redelijk tot zeer goed engels, maar zij horen tot de top 2% van de bevolking, schat ik zo in. Als je met andere lagen in contact wil komen, wat zeker ook aan te raden is, dan heb je de Indonesische taal gewoon nodig. Want zij komen niet verder dan: ‘Goodmorning, goodmorning, I love you’ Praktisch lijkt me dat indien je een klinische stage gaat doen je in Nederland al lessen moet gaan volgen. Bij een niet-klinische stage kun je ervoor kiezen om alleen via internet en boeken van de Slegte Indonesisch in Nederland te leren (met de nodige zelfdisipline) en is aan te raden om in Indonesie nog wat lessen te volgen.
Eten Voor het ontbijt koop ik brood. Erg lux, en ik betaal er wel veel voor (voor Indonesische begrippen), maar rijst 's ochtends kan wel, maar vind ik niet erg lekker. 's Middags wordt er geluncht wanneer iedereen honger heeft, er wordt wat besteld, in een restaurantje aan de overkant van de straat gegeten of in de kantine van het ziekenhuis. Er is veel gefrituurd eten, maar ook nasi, soepen, soorten vleesschotels en salade. De restaurantjes hebben wel iets weg van de restaurantjes in Turkije, van die vitrines waar je aanwijst wat je wilt en dat het dan word opgeschept. Voor tussendoor staan hier allemaal snacks en snoepjes in de terratai, daarnaast eet ik vaak ook nog wat crackers, om niet alleen chips en snoep binnen te krijgen. De avondmaaltijd heb ik de eerste twee maanden in het huis gegeten waarachter mijn kamer stond. Daar stond van 17.00 uur tot 20.00 uur eten op tafel en iedereen in het gezin pakte eten wanneer hij zin had. Halverwege mijn stage was opeens de pembantu (bediende) weg en werd er niet meer gekookt. Toen ben ik op straat gaan eten. In het begin was het even wennen, maar uiteindelijk is het echt geweldig. Je kunt eten van 30 eurocent: rijst, vlees, vis + groenten en een banaan op straat. Dan wordt het eten gevouwen in een stuk geplastificeerd papier en kun je het thuis opeten. Of je kunt eten in een van de vele restaurantjes waar je een luxe avondmaaltijd hebt tussen de 1 en 5 euro. Ik raad aan zoveel mogelijk een keer uit te proberen. O ja, in Indonesie word veel met de handen gegeten. Het is even wennen om volwassenen dat te zien doen. Schaam je niet, doe gewoon wat je buurman ook doet. Er zijn trouwens bepaalde technieken voor en daar kun je gewoon naar vragen als jezelf erg klungelig en kliederig voelt.
Weer Bandung ligt op ongeveer 800 meter hoogte midden in een ring van bergen. Hierdoor is de temperatuur lang niet zo heet en vochtig in Jakarta. In de wintermaanden toen ik er was, lag de temperatuur zo tussen de 20 en 25 graden. In de zomer zal er wel 5-10 graden bovenop komen. Het fijne van het weer vond ik, dat je ’s nachts toch wel af en toe een deken nodig had en een de lucht fris werd. Sjouw de deken maar niet mee uit Nederland. Of ze hebben er op je kamer wel een, of je koopt er een voor een paar euro.
Vervoer Het verkeer is hier heel anders, veel straten zijn eenrichtingsverkeer en dat is denk ik maar goed ook, want de rijstijl is nogal druk. 1/3 van het verkeer bestaat uit groene busjes, deze heten angkots. Er zijn denk ik in heel Bandung zo'n 30 routes die die busjes afrijden heen en weer. Als je er in wil steek je gewoon je hand op, en als je eruit wil roep je kiri-kiri (links-links, ze rijden hier links). Dan betaal je 10 tot 30 eurocent aan de chauffeur en de angkot mengt zich weer in het verkeer. Een ander deel, ik denk ook zo'n 1/3 bestaat uit scooters, dat is goedkoop en snel, maar ik ben wel benieuwd naar het aantal verkeersdoden hier, want die scooters halen af en toe capriolen uit, waarbij je gewoon zeker weet dat het misgaat, maar dat gaat het niet. Soms zie je hele gezinnen op een scooter, dat is wel grappig om te zien, en meestal vinden de kinderen het geweldig. Het max. aantal mensen op 1 scooter dat ik tot nu toe heb gezien is 4. En de derde 1/3 bestaat uit auto's in alle soorten en maten, van enorm oud en wankel tot het nieuwste van het nieuwste. De verschillen tussen rijk en arm zijn hier enorm. Ik was in de eerste week al heel erg blij dat ik de straat 1x was overgestoken (koste me 2 min.), zebrapaden zijn hier zeldzaam. In de tweede week ging het al beter, of ik ga gewoon achter iemand staan die ook de straat wil oversteken en ik loop snel achter hem of haar aan. Soms als je lang staat te aarzelen bij een straat om over te steken, voel je plotseling een hand om je pols en trekt iemand die ook toevallig moet oversteken je de straat over. Na een of twee keer samen met iemand in de angkot te zijn geweest kun je het prima zelf. Er zijn kaarten van Bandung waar ook de routes van de angkots op staan. Na een beetje puzzelen weet je dan wel welke angkot je moet nemen. Al vraag ik wel van te voren aan mijn collega's wat een normale prijs is voor een rit van daar naar daar, want anders moet je gaan onderhandelen en dan moet je als 'witte' standaard te veel betalen. Nu stap ik uit, geef het gepaste geld aan de bestuurder en loop weg, dan hebben ze geen kans om te protesteren.
Vrije tijd
Op een zondagochtend ben ik met een angkot naar Lembang, een dorpje vlak bij Bandung gegaan. De rit op zich was al weer een nieuwe belevenis, allemaal bochten, plotseling remmen en soms toch best wel stijle wegen. De hoofdstraat in Lembang leek op een gewone straat, maar er werd drie keer zoveel naar me geroepen als in Bandung en ik werd 10x zoveel aangestaard. Ook daar trouwens de eerste burka gezien. Langs de hoofdstraat stond een enorm groot gammel gebouw, met daaromheen allemaal kraampjes. Gebouw binnen gegaan en daar was een enorme vaste binnenmarkt. Het was voor mij een hele attractie, de kleding en slipperkraampjes kende ik al wel van het Bandung Trade Center. Maar de levensmiddelenafdeling, de kippen hingen aan hun nek aan rekken, op betegelde tafels lagen allemaal stukken vlees en vis. Sommige stukken kon je niet meer zien doordat ze bedolven waren onder de vliegen. En stinken dat het deed!! Af en toe wapperde er een hand boven het vlees en een paar vliegen vlogen dan even op om later weer neer te landen. Sommige gangen waren breed, een kleine meter en andere waren smal, zo'n halve meter of minder. Ik weet niet hoe ik het verder uit moet leggen. Als ik er aan denk en tijd heb zal ik er nog foto's gaan maken.
Ik ging naar Lembang met het doel om wat groen te zien, maar het dorpje zelf was niet echt groen, tenminste niet in het deel waar ik was. Dus ik wist dat er in de buurt bergen waren, dus ik naar een angkot en vragen welke naar de berg ging. Ik kon meteen instappen. De weg was nog bochtiger en stijler. Langzamerhand stapte er steeds meer mensen uit en werd het ook steeds groener. We kwamen bij een poort aan, waar je toegang moest betalen er werd me gevraagd om toegang voor de angkot te betalen samen met twee andere toeristen. Vond het te veel en het was inmiddels zo groen dat ik zin had om te wandelen. Ben uitgestapt en heb toegang voor 1 persoon gekocht. En toen me rugzak om en wandelen maar. Heerlijk!! Het was heerlijk om groen om me heen te hebben, het was heerlijk om een briesje te voelen en deze door de bomen te horen ruizen, het was heerlijk om 'maar' om de minuut een motorvoertuig langs te zien rijden. Wel was de zon een beetje heet, ook al was het nog in de ochtend. Ik had geen hoofddeksel mee, wat ik wel had moeten hebben, dus af en toe stopte ik even in de schaduw om af te koelen. Inmiddels heb ik een pet gekocht. Ben die dag trouwens ook een beetje verbrand. Inmiddels ook zonnebrandcreme gekocht (duur!!!). Na denk ik zo'n 1,5 uur gewandeld te hebben werd de slechte kwaliteit asfaltweg een enorm asfalt plein. Echt enorm. Rond het asfaltplein waren allemaal kleine kraampjes en minirestaurantjes die je hier overal ziet. Op het plein waren voornamelijk toeristenbussen geparkeerd. Tussen alles door liepen nog verkopers die niet veel meer bezitten dan hun handelswaar. Ik dacht is dit de top? Nee, dat kan niet. Heb eerst wat gegeten en wat drinken gekocht, en gevraagd of er nog ergens een weg naar boven ging, ik dacht maakt me niet uit hoe klein of gammel ie is. De weg naar boven bleek ook nog geasfalteerd te zijn en er kwamen nu in plaats van af en toe grote toeristen bussen langs me heen, kleine open wagentjes. Een soort grote golfwagentjes, waar de toeristen opnieuw met zoveel mogelijk tegelijkertijd ingepropt waren. Na een kwartiertje gelopen te hebben kwam ik opnieuw kraampjes tegen, de begroeing nam af en alles werd stenig en grijs. En toen stond ik opeens op de rand van een enorme grijze kom, beneden in de diepte stoomde plassen en hier en daar hingen de hele tijd stoomwolken. Ik stond aan de rand van de krater van Tangkuban Perahu! Een actieve vulkaan! En ik de hele tijd denken dat ik gewoon lekker in het bos aan het wandelen was. Het was erg indrukwekkend om te zien. Vooral als je keek naar de toeristen schuin aan de overkant, ze waren zo klein, het waren bijna mieren en de kom was dan zo diep. Het klinkt misschien arrogant, maar als ik ergens op een angkot sta te wachten komt het vaak voor dat iemand naar me toe komt met de vraag of hij of zij een foto van me mag maken met zichzelf of een paar vrienden erbij. Ik kijk er niet meer vanop en vind het wel best. Maar op de rand van de krater was ik toch wel weer even verbaast, denk wel dat er meer dan tien foto's zijn genomen. Weet inmiddels waarom, het is hier hip als je met een witte op een foto staat. Maar ik weet nog steeds niet zo goed wat ik ervan moet denken. Het is natuurlijk goed voor je ego, maar ik heb ook zoiets van hallo, ik ben net zo goed een mens als jullie hoor, niks bijzonders. Naar beneden gewandeld, twee flinke blaren opgelopen. Af en toe kwamen er scooters langs en af en toe stopte er een om te vragen of ik een lift wou. Ik dacht wat moeten al die mannen van me. Later begreep ik pas dat het ocjek's waren, dat is een soort openbaar vervoer hier. Maar dat wist ik toen nog niet, en ik besloot dat ik liever wou lopen. Beneden bij de ticketpoort
aangekomen vroeg een man in gebroken Nederlands aan me of ik ook bij de heet water bronnen was geweest. Nee, dat was ik niet, maar ik had geen zin om meer naar boven te gaan en ik dacht dat komt een andere keer wel. Angkot naar Lembang genomen, in Lembang angkot naar Bandung genomen. Ik was om twee uur op m'n kamer. Weet niet precies wat ik die middag heb gedaan. Volgens mij naar de bioscoop geweest. Was ook wel weer een hele belevenis en ook erg ontspannend na die ochtend. Een paar weken later ben ik alsnog naar de heetwaterbronnen geweest op de helling van de vulkaan. Ook een aanrader. Je kunt je voeten helemaal losweken en eitjes koken. Daarnaast zijn er hele mooie zwavelkristallen te zien. Ik ben na een maand op zoek gegaan naar een plek waar ik kon sporten. Ik ben geen enorme sportieveling, maar ik vind het wel lekker om 1x per week te kunnen bewegen. Ik heb aan collega’s verschillende adressen gevraagd en ik ben begonnen ze uit te proberen. Er zijn sportcentra in verschillende gradaties van luxe. Eerst wat twee minder luxe zalen aangedaan. En alhoewel je weer een complete nieuwe interessante cultuur tegenkomt, heb ik er uiteindelijk voor gekozen om een 3-maanden kaart te nemen bij Holiday Inn voor 55 euro (wel afdingen!). Dat is een enorm bedrag voor Indonesische begrippen. Maar daar kreeg ik voor terug een kleine sportzaal, een sauna, een zwembad en misschien wel het belangrijkste: een heerlijke warme douche. Ik ging er 1 tot 3x per week heen en soms alleen om aan het zwembad een boek te lezenn en daarna m’n haren te wassen. Daarnaast was er op 10 minuten met de angkot ook een hardloopbaan. Die lag wat hoger, dus de lucht was wat schoner. Hier maakte ik ook af en toe gebruik van. Ik ben twee weekenden naar Jakarta geweest met de trein. Dat is een reis van drie uur en erg indrukwekkend. Aan de ene kant indrukwekkend mooie uitzichten van natte en droge rijstvelden. Aan de andere kant indrukwekkend schrijnend om alle sloppewijken langs het spoor te zien. Jakarta is indrukwekkend groot. Het is een stad van 16 miljoen en het zal honderden gezichten hebben waar ik er maar een paar van heb gezien. Sla er internet op na, doe wat je leuk lijkt, en zorg dat je je niet laat afzetten.
Handig In Indonesie kun je bijna alles kopen, maar sommige dingen zijn enorm duur of enorm lastig te verkrijgen. Het scheelt dan als je het al in je koffer hebt zitten: - Ondergoed, zowel onderbroeken als goede bh’s. Ik weet trouwens niks van het herenondergoed af. - Tampons, ivm met het maagdenvlies enzo, nauwelijks te verkrijgen en erg duur. - Zonnebrandcreme, enorm, enorm, enorm duur. - Lakenzak, niet naar gezocht, want ik had het al mee. Een zijden lakenzak van de Xenos is een aanrader en de prijs valt mee. Katoen is ook prima.
Nadelen Tja, ik heb een heerlijke tijd gehad, bij geweldige mensen, maar er zijn ook nadelen: - Mijn mobiel is 1x gestolen en mijn portomonnee 1x gestolen. Beide deels ook eigen stomme schuld, maar het blijft natuurlijk balen. - In je eentje word je ondergedompeld in een compleet andere cultuur. Dit is geweldig, maar af en toe ook best wel zwaar. Je krijgt groot respect voor de mensen die in Nederland proberen te integreren. Want het valt niet mee, om je eigen normen en waarden te behouden en je tegelijk aan te passen aan de mensen om je heen. - Ikzelf ben niet echt een heimweeklant, maar toch is het af en toe wel even slikken zo ver van huis, familie, vrienden en vriendje. - Sommige hebben pech, andere geluk, maar reken toch maar op een aantal keer diarree. Ik vond het te overzien en te doen. Laat je daardoor vooral niet te veel remmen in het uitproberen van nieuwe dingen. - Indonesie is het 3e corrupste land ter wereld. En dat merk je. Ik heb daar geen slechte ervaringen mee gehad in het ziekenhuis, maar anderen wel. En de derde keer dat ik mijn visum verlengde (daar ben je een ochtend aan kwijt voor 2 handtekeningen en een stempel) vroeg ik me af waarom ik elke keer naar een kamer met verduisterende ramen werd gebracht en toen begon het me te dagen. Niet dat het veel zin heeft om extra te betalen, want de volgende keer laten ze je dan net zo lang wachten om nog meer van je te vangen.
