lezingen cursussen ontmoetingen ElckE r-ik c E ntrum

Driemaandelijks tijdschrift - januari-februari-maart 2014

België - Belgique PB 2030 Antwerpen X 8/531 erkenningsnr.: P702 045 afgiftekantoor: Antwerpen x

ElckEr-ik

cEntrum

l e z i n g e n cursussen ontmoetingen wintEr 2014

E l c r k a e a r j -Ik 0 4 één feest

zondag 23 maart 2014 première documentaire ‘Elcker-Ik vroeger & nu’ vertoning om 15u & 18u Iedereen die zich ooit in Elcker-Ik als beroepskracht, lesgever of vrijwilliger engageerde, is van harte welkom.

egge z n Me oor t! het v

Wij kunnen niet iedereen persoonlijk bereiken, daarom is dit uw uitnodiging: Breng zelf een hapje mee. Dan maken we samen één groot buffet. (want wij verwachten veel volk, en zijn nu met weinig) Graag een seintje [email protected] - 03/218 65 60 - Breughelstraat 31-33,2018 Antwerpen

je kijkt over het land de ontelbaarste keer in je leven naar waar het ophoudt je zegt tegen ons dit is het grensland het laatste van de aarde hier om ons heen je zou willen weten wat voorbij daar is voorbij het steeds maar weer zichtbare zelfde je zoekt in de schimmige einder iets als een gezicht maar van wat of van waar je denkt aan je jeugd aan 1 Korintiërs 13 nu kijken we nog in een wazige Spiegel maar straks staan we oog in oog (Rutger Kopland)

Hoe inschrijven ? op het nummer 03/218 65 60. e-mail: [email protected] of online: www.elcker-ik.be Vermeld in elk geval de cursuscode (drie cijfers en drie letters) !

Praktisch Het onthaal is open op werkdagen van 10u tot 17u. Tijdens de schoolvakanties is het centrum gesloten. Tenzij anders vermeld gaan alle activiteiten door in de gebouwen van Elcker-Ik. Betalende parking op 2 min.: St-Vincentiusziekenhuis - Sint Vincentiusstraat

Inschrijven, graag 10 dagen op voorhand. Betalen op rekening nummer: IBAN: BE31 0010 5596 6955 • BIC: GEBA BE BB

AR

ES

Welkom Vreemdeling NL

DU

Nederlands leren? Het kan! Niederländisch lernen? Das ist möglich

EN

Want to learn Dutch? It is possible!

TR

Flamanca öğrenmek mümkün mü? Tabi ki

Er leven in Antwerpen 175 verschillende nationaliteiten. Met of zonder papieren. Sommigen zijn over de grens gezet en teruggekeerd. Ze willen leven, ver weg van de vuile miserie in hun thuisland. Ons land is voor hen een kans op een nieuwe toekomst. Ze willen hier een thuis bouwen voor hun kinderen en kleinkinderen. Er leven in Antwerpen tienduizenden lieve vrouwen en mannen die beseffen dat we morgen hoe dan ook leven in een gevarieerde samenleving, die een verrijkend contact willen hebben met mensen uit andere culturen. Elcker-Ik centrum is een plaats waar dagelijks Antwerpse vreemdelingen en vreemde Antwerpenaren elkaar ontmoeten. Aarzel niet om mee te doen met de vele vrijwillige medewerkers die lessen Nederlands geven, stadswandelingen begeleiden of gewoon een babbel doen in ons Bab(b)el-café.

¿Aprender neerlandés? ¡Es posible

FR

Apprendre le néerlandais? C’est possible

PL

Nauczyć się języka niderlandzkiego? To możliwe!

RU

Выучить нидерландский? Это возможно

TAAL-ONTHAAL Iedereen is dus welkom. We vragen nooit naar legitimatie-papieren. We vragen wel of ze op de hoogte zijn van de mogelijkheden die de officiële organisaties hun bieden. Want hoe dan ook moeten zij op middellange termijn daar terechtkomen. We zien onszelf dus als een soort opvangnet, of beter nog, een doorgeefluik. Taal-onthaal van vzw Samenleven.be is een project met steun van

Taallabo Dinsdag en donderdag

10u tot 12u. Bijdrage: 10-beurtenkaart voor 8 euro.

Dialoogklassen Dinsdag en donderdag

13u30 tot 16u. Bijdrage: 10-beurtenkaart voor 8 euro.

Bab(b)elcafé

Woensdag 13u30 tot 16u. Bijdrage: gratis

Vrijwilligers blijken langer te leven dan mensen die geen vrijwilligerswerk doen. Ook hebben ze minder last van chronische ziekten, depressie of ander gezondheidsklachten. 2

ELCKER-IK CENTRUM

rs e g i l l i w ! j Vri raagd gev

* T N E M E N N O B A Winter 2014 iten ivite t c a e l l a r o o v 80 €

% nt aan 50 bonneme a : n te n e * Stud

Geef een lezing cadeau! Vraag een gesch enkenbon 03/218 65 60 of

via het secretari aat via e-mail in fo@elcker-ik .be

ACTUALITEIT & GESCHIEDENIS Christel, oorlogsbrieven van een kunstenares Enige tijd geleden, ontving Sylvia Traey enkele bundels brieven van haar tante Christel Pfeiffer aan haar tweelingzus Sabine, de moeder van Sylvia. De brieven werden geschreven vanuit Leipzig en Berlijn gedurende de oorlogsperiode 1939 – 1945 onder het toenmalige Duits nationaal socialistisch regime dat het gehele leven beheerste en opeiste, ook van de miljoenen mensen die daar niet in geloofden. De brieven tonen ons de microwerelden van een begenadigde kunstenares. Christel putte op wonderlijke wijze kracht uit haar muziek en ging haar weg. Na de bevrijding zwegen de mensen over hun oorlogservaringen, het was allemaal te erg geweest. De nabestaanden bleven achter met hun vragen. De brieven van Christel leveren een belangrijke bijdrage tot het inzicht in het dagelijkse leven van een kunstzinnige ooggetuige in Duitsland gedurende deze turbulente tijden en zet ons aan hierover na te denken en van gedachten te wisselen, wat tijdens deze lezing ook kan gebeuren. Datum 1 dinsdagnamiddag 14 januari om 13u30 Code ACT 246 Bijdrage 10 euro Spreker Sylvia Traey, concertpianiste Sylvia Traey

Dominant Duitsland. Economische reus, politieke dwerg? Duitsland gold tot voor de hereniging als een ‘economische reus, maar een politieke dwerg’. Een economische reus is het land meer dan ooit, maar op politiek heeft het aan gewicht gewonnen, zozeer dat het zelfs als ‘dominant’ in Europa wordt bestempeld. Het boek ‘Dominant Duitsland’(www.pelckmans.be) schetst de geschiedenis van de laatste twee eeuwen vanuit de wisselwerking tussen natievorming en groei van de democratie. Ook besteedt het boek de nodige aandacht aan de belangrijkste thema’s die het debat in het huidige Duitsland beheersen, zoals het extremisme van rechts en van links, de verwerking van het naziverleden, buitenlands engagement, de relatie met de oosterburen, de Frans-Duitse tandem, het economische model en de aanpak van de eurocrisis. Datum 1 woensdagnamiddag 15 januari om 13u30 Code ACT 247 Bijdrage 10 euro Spreker Dirk Rochtus, doceert Duitse geschiedenis en internationale politiek aan KU Leuven/Thomas More.

ELCKER-IK CENTRUM

3 

Het grote taboe na de grote oorlog

De Belgische staat vs. het adellijk geslacht Arenberg 11 november 1918: Wapenstilstand, het einde van de Eerste Wereldoorlog. Hoewel, einde? De grote oorlog bleef nog een hele tijd nazinderen. Zo besliste de Belgische staat al op die elfde november 1918 het sekwester uit te voeren tegenover alle ‘vijandige ingezetenen’ in België. Een gebeurtenis waar de geschiedenisboeken over zwijgen, maar die grote gevolgen had. Bij een sekwester neemt de staat goederen in beslag van personen en instellingen die tijdens de oorlog een vijandelijke nationaliteit hadden. Een van de families die leden onder dat sekwester, was het adellijk geslacht Arenberg, een van de rijkste en meest invloedrijke families in Europa. Zij waren al eeuwen geïntegreerd in de Belgische samenleving, maar voor de overheid bleven zij Duits en dus vijandig. Jarenlang was het sekwester een taboe, waarover niet mocht worden gepraat of geschreven. Pas recent werd er een inventaris opgemaakt van alle goederen die in beslag werden genomen na de grote oorlog. Auteurs Monika Triest en Guido Van Poucke doorspitten de archieven en bespreken in dit boek voor het eerst de werking en de gevolgen van dat sekwester, concreet voor de familie Arenberg. Ze brengen op een boeiende wijze een voor velen tot nog toe onbekend stuk Belgische geschiedenis. Een fascinerende studie van een verborgen stuk oorlogsverleden. Datum 1 maandagavond 20 januari om 20u Code ACT 248 Bijdrage 10 euro Monika Triest Spreker Monika Triest lic. klassieke filosofie en Guido Van Poucke

Slachtoffers van misdrijven: wiens zorg? Sinds ruim 20 jaar is de aandacht voor slachtoffers van misdrijven, alsook voor na(ast)bestaanden heel sterk toegenomen, niet in het minst door de grote inzet van de v.z.w. van Ouders van Vermoorde en Verongelukte kinderen. We maken een wandeling door alle voorzieningen: Slachtofferbejegening, Slachtofferhulp en Slachtofferonthaal. Hoe krijgt dienstbaarheid hier vorm? Waar kan je terecht? Datum 1 maandagnamiddag 27 januari om 13u30 Code ACT 249 Bijdrage 10 euro Spreker Anne-Mie Castelein Slachtofferonthaal en gids in het Vlinderpaleis

Bezoek aan het Vlinderpaleis (nieuw Justitiepaleis op de Bolivarplaats) We maken kennis met dit postmodern gebouw van Richard Rogers, krijgen uitleg over het verloop van een rechtszaak, zoals: wie zijn de actoren? Welke rechtbanken? verschillende delicten... Tot slot gaan we nadien nog even een stukje correctionele zitting meemaken. Afspraak: in de wandelzaal aan het beeld ‘Onrecht’ Datum 1 maandagochtend 10 februari om 9u30 Code ACT 250 Bijdrage 10 euro Gids Anne-Mie Castelein Slachtofferonthaal en gids in het Vlinderpaleis

Naar één wereld: de driesprong van de globalisering De huidige globalisering is de voorlopige climax van een historisch proces dat rond 1500 is gestart. Dat is het uitgangspunt voor deze lessenreeks. Doorheen de eeuwen is er als het ware en driesprong geweest. Dat impliceert dat we momenteel de derde globalisering beleven. De eerste globalisering was een mercantiele en koloniale globalisering (16de-18de eeuw). De tweede globalisering was een industriële en imperialistische globalisering (de lange 19de eeuw) en was onlosmakelijk verbonden met de twee industriële revoluties. De derde globalisering is een digitale en financiële globalisering (voor en na 2000). Doorheen dat globaliseringsproces van eeuwen valt de hoge mate van continuïteit en intensivering op. Dat kan geïllustreerd worden aan de hand van een aantal factoren: - technologische innovatie; - de verwevenheid van de continenten; - de

4

ELCKER-IK CENTRUM

rol van de staat(soverheid); - kern en periferie, m.a.w. in elke fase heeft de wereldeconomie een kerngebied en zijn er groeieconomieën. Opvallende vaststelling: in tegenstelling tot de vorige globaliseringen overheerst in de huidige globalisering de breuk, de discontinuïteit op de continuïteit. De impact van de nieuwe technologieën en de verwevenheid van de continenten is zo intens, dat de huidige generaties worden geconfronteerd met mondiale uitdagingen, waar die voortschrijdende globalisering aanleiding toe gegeven heeft. Iedereen kan die uitdagingen voor zichzelf oplijsten: de opwarming van het klimaat; de milieuproblematiek; de demografische explosie; de verstedelijking; internationale migraties; internationale criminaliteit (tot en met de financiële wereld); het internationale terrorisme; de mondiale armoede; mondiale pandemieën… En er is dus dringend nood aan mondiale samenwerking in plaats van aan machtsstrijd. Het gaat immers om gemeenschappelijke belangen. Aan elke globalisering wordt een lezing gewijd. Elke lezing wordt ook gevisualiseerd met kaarten, prenten, foto’s, cartoons, grafische voorstellingen… Datum 3 maandagnamiddagen 20, 27 jan. en 3 feb. om 13u30 Code ACT 252 Bijdrage 30 euro Spreker Hugo Van De Voorde, historicus en publicist

Naar een nieuw Midden-Oosten Het Midden-Oosten heeft decennialang een status-quo gekend. Het was (en is) een strategisch bijzonder cruciale regio. Geopolitiek is het uitzonderlijk belangrijk: door zijn ligging is het een brug tussen Europa, Afrika en Azië. En door zijn bodemrijkdommen is het een onontbeerlijke energieleverancier niet alleen voor de westerse economieën, maar ook voor China en Japan. Maar dat tijdperk van status-quo is voltooid verleden tijd. De westerse mogendheden (VS en EU) hebben hun dominantie moeten opgeven. En de volksopstanden van de Arabische Lente (vanaf 2011) hebben militaire dictators en familiedynastieën onderuit gehaald. Israël is al lang niet meer de enige grote zorg. De religieuze tegenstelling tussen soennieten en sjiieten heeft geleid tot een machtsstrijd tussen Iran en Saudi-Arabië. Daarenboven zijn de conservatieve regimes o.l.v. Saudi-Arabië allergisch voor democratisering en voor politiek islamisme. Kortom, de geest is uit de fles...er woedt in deze regio een machtsstrijd, zowel nationaal als regionaal. En dat heeft een fall-out effect op het internationale vlak. Er woeden momenteel drie sterk verweven crises: 1- De Egyptische kwestie; 2- de burgeroorlog in Syrië; 3- de nuclearisering van Iran. Het Midden-Oosten beleeft een transitieperiode. Maar niemand kan voorspellen wat de uitkomst zal zijn. De lezing wordt volledig gevisualiseerd via projectie van kaarten, spotprenten, foto’s, grafische voorstellingen e.d.m. Data 1 maandagnamiddag 17 maart om 13u30 Code ACT 251 Bijdrage 10 euro Spreker Hugo van de Voorde, historicus en publicist

Antwerpen Boven! Leopold II, de Antwerpse Haven en de Vesting 1863-1914 In de tweede helft van de 19e eeuw tot 1914 was “de Antwerpse Kwestie” “een Leitmotiv in de Belgische politiek”. Die kwestie ontstond toen Antwerpen werd uitgeroepen tot hoofdvesting van de landsverdediging (1859). Dat besluit had ook gevolgen voor de haven, die ook militair beschermd en dus binnen de omwalling moest liggen. Maar die omwalling, gebouwd door Brialmont (1865) was dertig jaar later te klein, want de stad én de haven barstten uit hun voegen. De bevolking van Antwerpen steeg van 72.000 in 1830 naar meer dan 300.000 in 1914, de haven verwerkte één miljoen ton in 1870 en meer dan 18 miljoen ton in 1914. En vooral: de artillerie kon 3km ver vuren rond 1860, maar bijna 12km in 1914.  ELCKER-IK CENTRUM

5 

De vesting-Brialmont was dus voorbijgestreefd – maar hoe kon aan Antwerpen een nieuwe vesting worden “verkocht”? In Antwerpen was in de jaren 1860 een grote protestbeweging ontstaan die uitliep op de vorming van de Meetingpartij, die tot 1914 het arrondissement en de stad Antwerpen in het Parlement vertegenwoordigde. Ze leunde nauw aan bij de katholieke partij waaraan ze ook het antimilitarisme schonk. Een nieuwe vesting voor een stad met een antimilitaristisch kenmerk en een explosieve havengroei? Die kwestie was een politieke kwadratuur van de cirkel. Leopold II (1865-1909), nog een vorst met reële machten, speelde in de ontwikkeling een centrale en cruciale, en niet altijd gelukkige rol. Data 2 dinsdagavonden 28 jan. en 4 feb. om 20u Code ACT 253 Bijdrage 20 euro Spreker Lode Hancké, gewezen politicus sp.a

Tralies uit de weg De samenleving kent de genuanceerde verhalen van de mensen die in de gevangenis verblijven nauwelijks. ‘Jan Modaal’ heeft doorgaans geen weet van wat gedetineerden doormaken tijdens hun verblijf in de gevangenis. Sommigen ondergaan naar aanleiding van de feiten en de daarop volgende straftijd als het ware een metamorfose: ze groeien als mens, kiezen voor andere waarden en levensdoelen. Andere gevangenen beleven hun detentietijd dan weer helemaal verschillend en veranderen nauwelijks. Sommigen geven na een detentie een nieuwe invulling aan hun zelfbeeld, zien de wereld anders. Heel wat mensen die in de gevangenis binnenkomen begrijpen niet wat hun overkomen is. Ze vragen zich af: “Waarom heb ik dat gedaan?” Ze hadden dit nooit verwacht… Ze herkennen zichzelf niet meer. Na een periode van piekeren of soms van ontkenning gaan sommigen toch op zoek naar antwoorden. Ze gaan ook ruimere vragen stellen: wat betekent dit leven nog, wie ben ik, hoe denken anderen over mij? Hoe heeft het zover kunnen komen? Ze proberen te begrijpen wat er gebeurd is. Sommigen geven na een aantal jaren van detentie een nieuwe invulling aan hun zelfbeeld, zien de wereld anders of kiezen voor een heel ander bestaan. Datum 1 donderdagnamiddag 30 januari om 13u30 Code ACT 254 Bijdrage 10 euro Spreker Leo De Weerdt s.J., Hoofdaalmoezenier Nederlandstalige Gevangenissen.

Oorlog en de vrouw Vrouwen en oorlog. Het zit velen nog steeds niet lekker. Hoe zit het nou eigenlijk? Laten we eerst even door het verleden cruisen met o.a de Amazones, Jeanne d’Arc en andere opmerkelijke fenomenen van strijdbare vrouwen. Ook de dienstplicht in Israël en het verhaal van de Abu Ghraid gevangenis in Irak zijn uiteraard interessant. Vervolgens hebben we het over de ‘Wereldbond voor Vrouwenkiesrecht’ en de geschiedenis van moeder en dochters Pankhurst in Groot-Brittannië. Meer in het bijzonder kijken we naar de situatie in de Eerste Wereldoorlog: de aspecten van liefdadigheid en verpleging, vrouwen die nu mannenberoepen gaan uitoefenen en vrouwen in militaire dienst. Tenslotte lichten we er enkele befaamde, beruchte en minder bekende vrouwen uit; denk maar aan Edith Cavell, Mata Hari, maar ook Louise de Bettignies, Gabrielle Petit, Dorothy Lawrence en dichter bij ons Siska van Daelen. Zelfs mijn grootmoeder Alice krijgt een plaatsje. Met deze presentatie wil ik enkel even de aandacht vestigen op het feit dat oorlog niet enkel een mannenzaak is, maar dat vrouwen – zij het vaak in andere omstandigheden en functies – een even belangrijke rol spelen bij dit moordende spel. Essentieel is natuurlijk dat de oorlogen van de vorige eeuw ingrijpend de maatschappelijke positie van vrouwen hebben veranderd. Datum 1 donderdagnamiddag 6 februari om 13u30 Code ACT 255 Bijdrage 10 euro Spreker Marc Becquaert

6

ELCKER-IK CENTRUM

Van kernfysicus tot communist Op zijn 80ste publiceerde Jef Turf zijn memoires. Het werd een boeiend verhaal van hoe een getalenteerd fysicus voorzitter van de Kommunistische (in de jaren 60 schreef men dat met een K) partij van België. Hij groeide op tijdens de naoorlogse anticommunistische hetze waarin “communist” een scheldwoord was en kerkgangers gewaarschuwd werden voor het goddeloos marxisme. De memoires van Jef Turf zijn meer dan herinneringen. Ze gaan niet alleen over het verleden, het relatieve succes van de KPB in de jaren zestig, de onwrikbare trouw aan Moskou, de onenigheid binnen de partij na de inval in Tsjecho-slovakije en tenslotte het roemloze einde van de KPB en de Rode Vaan. Zijn memoires gaan ook over de toekomst. Welke rol is voor de jeugd weggelegd in een tijd waar de ecologische en asociale bedreigingen elkaar bevestigen. Datum 1 vrijdagnamiddag 7 februari om 13u30 Code ACT 256 Bijdrage 10 euro Spreker Jef Turf Jef Turf

Wat valt er te zeggen over daders van ‘zinloos’ geweld? Januari 2009. Een jongeman begeeft zich naar een kinderdagverblijf waar hij een nooit geziene ravage aanricht : 2 baby’s en een kinderverzorgster komen om het leven en 22 andere personen raken ernstig gewond. Het land is met verstomming geslagen. Wie is daartoe in staat? Wat heeft deze jongeman, die nochtans nooit iets tekort heeft gehad en een goede opvoeding heeft genoten, bezield? Waarom toch? De mensen willen antwoorden. Wanneer blijkt dat de verdachte geen enkel motief verschaft dat deze daden ‘begrijpelijk’ zou kunnen maken, neigt de samenleving ertoe zelf antwoorden te formuleren: hij doodde om te doden, en daartoe is alleen een monster in staat. Onbegrip verandert langs deze weg in woede en wraak. De publieke opinie eist, nog voor het proces begonnen is, een levenslange veroordeling van deze koelbloedige pleger van ‘zinloos’ geweld. Het is in deze specifieke context van zogenaamd ‘zinloos geweld’, gepleegd door iemand die geen enkele subjectief doorleefde bekentenis aflegt, dat de disciplines die zich over de psyché buigen een enorme verantwoordelijkheid wacht : ze dienen, onafhankelijk van de publieke opinie en “zonder haat en zonder vrees” een deskundige verklaring te bieden voor dit niet gemotiveerd geweld. Datum 1 dinsdagavond 11 februari om 20u Code ACT 257 Bijdrage 10 euro Spreker Nathalie Laceur, klinisch psycholoog.

De Europese schipbreuk Voltaire schreef zijn Candide na de grote aardbeving van Lissabon in 1755. Dat drama ging als een schok door het Europa van de Verlichting. Al die nutteloze doden maakten elk geloof in God of rationele idealen dubieus, bedenkelijk, betrekkelijk. Ruim 250 jaar later verdrinken er voor de kust van Lampedusa tientallen bootvluchtelingen: mensen die op zoek zijn gegaan naar een beter leven in Europa. Ze dagen ons geloof in de welvaartstaat uit, ons vertrouwen in de rechtstaat en in de mogelijkheden van de huidige politieke concensus. Volstaat het om onze welvaart als een gesloten systeem te zien dat moet worden afgeschermd van indringers? Lukt het om voorbij onze behoudsgezinde welvaartstaat te denken, zonder te vervallen in universalistische platitudes en ethische clichés? Is er een manier om die nieuwe wereld onder ogen te zien, zonder dat we samen met Candide moeten besluiten 'il faut cultiver son jardin'? En is Europa in staat om deze wezenlijke problemen aan te pakken, of moeten we onze hoop op de natiestaat richten. We vragen het aan mensen als Hans Magnus Enzensberger, Luuk Middelaar, Marine Le Pen, Helmut Schmidt, Jacques Delors en Alain Finkielkraut. Datum 1 dinsdagavond 11 februari om 20u Code ACT 258 Bijdrage 10 euro Spreker Harold Polis, Uitgever De Bezige Bij, Antwerpen

ELCKER-IK CENTRUM

7 

Willem van Oranje. Held van de Hollandse natie en verrader van Vlaanderen en de Zuidelijke Nederlanden? Willem van Oranje of “Willem de Zwijger” geldt voor onze Noorderburen onbetwist als de “vader des vaderlands” . Hij werd nochtans heboren in het Duitse Dillenburg, maar hij werd in 1584 vermoord in Delft. En al de Oranjevorsten liggen daar sindsdien naast hem begraven.. Een verhaal met een mythische rand dus. Maar ook weer begrijpelijk. Want er wordt in het algemeen van uitgegaan dat Willem van Oranje in 1572, na de landing van de zogenaamde “geuzen” in het stadje Dn Briel, het Nederlandse vaderland, de Nederlandse natie heeft gesticht. De figuur van Willem van Oranje laat ook ons als Vlamingen – historisch correcter verwoord: als Zuidelijke Nederlanders – natuurlijk ook niet onverschillig. Integendeel. Velen beschouwen de scheiding der Nederlanden - die Willem van Oranje zeker trachtte te verhinderen - nog steeds als de gemiste kans voor de ontplooiing van de Zuidelijke Nederlanden, het later België dus. Sommigen, met Louis-Paul Boon in zijn Geuzenboek voorop, beschouwen Willem van Oranje eerder als en soort “laffe held”, die maar al te graag verbleef in de warme schaduw van de machtige feodale heren en als een zwakkeling, als een lafaard bijna, de Vlamingen in de steek liet en hen daardoor veroordeelde tot armoede en achterlijkheid. Datum 1 vrijdagnamiddag 14 februari om 13u30 Code ACT 259 Bijdrage 10 euro Willem de Zwijger Spreker Frans-Jos Verdoodt, em. prof. geschiedenis, wijsbegeerte en letteren

Je leven in eigen handen nemen, tot op het einde Wij kijken uit naar de lente. We kijken uit naar het begin van een leven. Het is echter niet zo vanzelfsprekend uit te kijken naar het levenseinde. Misschien moet er minder taboe en schroom zijn over het einde van een leven, over je levenseinde. Is het niet zo dat de dood bij het leven hoort zoals geboren worden erbij hoort en al die andere ondernemingen tussen leven en dood? In België zorgt onze ethische wetgeving ervoor dat je eigen keuze centraal staat. Je kan niet ervoor kiezen geboren te worden, maar vanaf dan ligt er een waaier van mogelijkheden open: trouwen of niet, zelfs het geslacht van je grote liefde doet er niet toe. Kinderen krijgen of niet, zelfs al ben je onvruchtbaar. Wat ons land zo speciaal maakt is dat je je dood in eigen handen kan nemen. Natuurlijk binnen de krijtlijnen van een wet op de patiëntenrechten en een euthanasiewet. Wat kan en niet kan. Wat zou moeten kunnen en wat zal kunnen, daarover meer op deze lezing. Datum 1 donderdagnamiddag 20 februari om 13u30 Code ACT 260 Bijdrage 10 euro Spreker Jacinta De Roeck, directeur Humanistisch Vrijzinnige Vereniging Jacinta De Roeck

Opkomst van het precariaat: mensen in precaire leef- en werkomstandigheden Wie is die onderstroom? Waarom creëert de economie een precariaat? Welke concrete problemen met het Antwerpse OCMW? Inclusie of exclusie? Hoe de onderstroom empoweren? Datum 1 maandagnamiddag 24 februari om 13u30 Code ACT 261 Bijdrage gratis Spreker: Dr. Dirk Van Duppen, Geneeskunde voor het Volk , OCMW-raadslid PVDA Datum 1 woensdagavond 2 april om 20u Code ACT 262 Bijdrage gratis Spreker: Dr. Dirk Van Duppen, Geneeskunde voor het Volk , OCMW-raadslid PVDA Dirk Van Duppen

8

ELCKER-IK CENTRUM

The Hunger Project: hoe vrouwenpower een einde maakt aan chronische honger Welk mensbeeld hebben wij van onze partners in de derde wereld? Kunnen ze iets? Willen ze iets? Of zijn ze alleen hulpbehoevend? Onze neiging om misstanden meteen te willen oplossen met concrete acties laat ons wel eens voorbijgaan aan wat er werkelijk speelt. The Hunger Project vzw richt zich op mensen met chronische honger. 92% van de honger in de wereld is chronische honger. Bij chronische honger zien we dat mensen vaak in gelatenheid en fatalisme beland zijn door sociale conditionering. Het vraagt bekendheid met de lokale omstandigheden om onder de oppervlakte van het probleem te kijken. Hoe werkt het systeem, welke belangen zijn er om een toestand in stand te houden? Dat weten alleen de lokale mensen zelf. Honger en armoede zijn systemische problemen. Hun oplossing vraagt dat een hele gemeenschap ervoor kiest om belemmerende patronen te doorbreken en eigenaarschap van het probleem op te nemen. The Hunger Project is een wereldwijde organisatie van vrijwilligers. We zijn geen politici of lobbyisten die in staat zouden zijn om te wegen op de grote internationale machtsstructuren die een almachtseffect hebben op de honger in de wereld. Dat betekent niet dat we in on-macht moeten blijven. Het is net dàt wat we de mensen willen aanreiken: empowerment!! Geloof in eigen kracht, in eigen ondernemerschap. Wij zijn partners, geen weldoeners. In de projectlanden zijn vrouwen dé sleutelfiguren, microkredieten een middel. Hoe The Hunger Project dat met succes aanpakt – en wat jij hierin kunt betekenen - verneem je in de lezing. Rie Compeers Datum 1 woensdagavond 26 februari om 20u Code ACT 263 Bijdrage gratis Spreker Rie Compeers, voorzitter The Hunger Project Belgium vzw.

Augustinus, kerkvader van het Westen Aurelius Augustinus (354-430) werd geboren te Tagaste in Romeins Africa. Als jongeman zag hij in het christelijke geloof van zijn moeder, de H. Monica, geen weg naar de waarheid. Hij kreeg een hogere opleiding en werd hoogleraar (rhetor) in de retorica. Hij zocht zijn toevlucht in het manicheïsme, werd daarna scepticus en ontdekte uiteindelijk via het neoplatonisme van Plotinus de bevrijdende boodschap van het christendom. In 387 werd hij in Milaan gedoopt, keerde terug naar Africa, werd priester en in 396 bisschop van Hippo. Daar stierf hij in 430 terwijl de stad werd belegerd door de Vandalen. In zijn Confessiones (Belijdenissen) geeft hij een aansprekend en hartstochtelijk relaas van zijn ontdekking van en ontmoeting met God: ‘Gij hebt ons geschapen tot U, en ons hart is onrustig tot het rust vindt in U.’ De civitate Dei (De stad Gods) was een antwoord op de inname van Rome door Alarik in 410, een schokkende gebeurtenis voor de antieke wereld. Augustinus overstijgt de angst en de vertwijfeling van zijn tijd en ontwerpt de theologie van de geschiedenis: de worsteling van de mens in deze aardse stad (civitas terrena) om zijn hemelse bestemming te bereiken. Augustinus was een scheppend genie en met uitzondering van Paulus heeft geen enkele theoloog meer invloed op het Westen gehad dan hij. Ook de huidige en de vorige paus zien in hem als bisschop een lichtend voorbeeld en putten inspiratie uit zijn inzicht dat Gods genade de kerk en ieder mens leidt. Datum 1 donderdagnamiddag 27 februari om 13u30 Code ACT 264 Bijdrage 10 euro Spreker Herman De Kuyffer, dr. in de oude geschiedenis

Aurelius Augustinus

ELCKER-IK CENTRUM

9 

De Spaanse Burgeroorlog (1936-1939) Spanje nam dan wel geen deel aan beide Wereldoorlogen, maar vanaf het begin van de negentiende eeuw bestond de Spaanse geschiedenis voor een gedeelte uit staatsgrepen en burgeroorlogen: geweld als beslissende factor in de verhoudingen tussen reactionairen en progressieven. Bij gebrek aan steun voor de monarchie verlaat Alfons XIII (Bourbon) in 1931 het land en de Tweede Republiek wordt uitgeroepen (14 april). Tussen 1931 en 1936 werden de tegenstellingen steeds scherper tussen enerzijds het rechtse kamp van conservatieven, katholieken en autoritaire nationalisten en anderzijds de verdeelde linkerzijde van communisten, socialisten, anarchosyndicalisten, republikeinen en regionalisten. Op de verkiezingsoverwinning van het Volksfront op 16 februari 1936 volgt in juli de putsch van een aantal generaals en hun bondgenoten. Op 1 april 1939 beëindigt generalissimo Franco als overwinnaar de burgeroorlog en blijft aan de macht tot aan zijn dood in 1975. Er werd gestreden met een ongekende inzet, passie, haat en wreedheid. Er was niet alleen het Spaanse verleden. Na de Russische Revolutie van 1917 dachten steeds meer mensen in Europa dat de zegenrijke klasseloze maatschappij nabij was, mits een deel van de samenleving werd geliquideerd. Al wie zich bedreigd voelde zocht dan zijn toevlucht bij autoritaire en fascistische regimes. Wantrouwen en haat werden door de propaganda nog verhevigd. De Spaanse Burgeroorlog werd dus een internationaal slagveld met interventies van Stalin, Mussolini, Hitler en de Internationale Bigades. Datum 1 donderdagnamiddag 3 april om 13u30 Code ACT 265 Bijdrage 10 euro Spreker Herman De Kuyffer, dr. in de oude geschiedenis

België : een geschiedenis van onderuit Duizenden jaren lang schreven kroniekschrijvers en andere historiografen bijna uitsluitend over koningen, vorsten, edellieden en andere machthebbers. Hun genie! Hun verfijnde smaak! Hun tralala! Er zijn heelder bossen voor gesneuveld. Wat een verschil met de geringe aandacht voor de kleine man. Bertolt Brecht dichtte het al: Die im Dunkeln sieht man nicht, wie in de duisternis staat, ziet men niet. Tenzij... je het perspectief van je camera verandert en de geschiedenis van onderuit belicht. Daar sluit ‘België. Een geschiedenis van onderuit’ naadloos bij aan. Beleef mee hoe de dertiende-eeuwse handwerkers uit Damme een greep naar de macht doen. Pieker mee met een zestiende-eeuwse metserdiender uit Gent die driekwart van zijn loon aan eten spendeert. Loop mee naar een school in het negentiende-eeuwse Luik waar de leerkracht ook barbier is. Dans mee met de Zinneke Parade de 21ste eeuw binnen. Kortom: luister naar de stem van de stemlozen. Want zij maakten onze geschiedenis. Datum 1 maandagavond 10 maart om 20u Code ACT 266 Bijdrage 10 euro Spreker Jan Dumolyn, Prof. middeleeuwse geschiedenis, UGent

Strijd in de Sahara: chaos in Noord-Mali Het credo van de democratische staat Mali is sinds de onafhankelijkheid in 1960: ‘Eén volk, één doel en één geloof’. De kostbare nationale eenheid komt echter hoe langer hoe meer in het gedrang. Reden daarvoor is de politieke, economische en sociale chaos die heerst in het noorden van Mali. Begin 2012 begon de Toeareg-beweging ‘MNLA’ (Mouvement National de Libération de l'Azawad) een gewapende opstand voor een onafhankelijke Toearegstaat. Reeds meer dan 50 jaar strijden groepen Toeareg voor meer autonomie, erkenning van hun taal en cultuur en economische ontwikkeling van hun gebied. Hun eisen vinden nog steeds geen gehoor bij de Malinese regering en een groot deel van de bevolking. Datum 1 dinsdagavond 11 maart om 20u Code ACT 267 Bijdrage 10 euro Sprekers Ahmed Ag Mohamed Ali, economist, en Anneline Geerts, socioloog

10

ELCKER-IK CENTRUM

FILOSOFIE Leesclub Streven Het tijdschrift Streven presenteert zich al 80 jaar op de intellectuele markt als een “Cultureel Maatschappelijk Maandblad” Het brengt per maand vier à vijf uitgebreide artikels over allerhande maatschappelijke onderwerpen, een vijftal kortere analyses, een zeer gewaardeerde poëziecolumn en boekbesprekingen. Streven is een goudmijn (cfr.www.Streven.Archief) voor wie op de hoogte wil blijven van de laatste ontwikkelingen in zake filosofie, theologie, spiritualiteit, wetenschap en cultuur in het algemeen. Elke auteur tracht zijn/haar bijdrage te bren gen in verstaanbare en ook dat, in goed Nederlandse taal. Dit wil zeggen dat gespecialiseerde thema’s toegankelijk worden gemaakt voor een breed intellectueel publiek. Dit jaar starten we met een maandelijkse Leesclub. Bij deze wordt u uitgenodigd. Na aanmelding kunt u in het begin van elke maand een gratis exemplaar van het laatst verschenen nummer op het onthaal van Elcker-Ik afhalen. Ter plekke op de bijeenkomst zijn ook exemplaren beschikbaar. We overleggen samen welk artikel zal besproken worden. Bij gelegenheid trachten we ook de auteur in huis te krijgen. We beginnen telkens om 10.00u en eindigen rond 12.00u met een korte pauze. Datum Code Bijdrage

1 woensdagvoormiddag 8 januari om 10u FIL 241 gratis

Datum 1 woensdagvoormiddag 5 februari om 10u Code FIL 242 Bijdrage gratis Datum Code Bijdrage

1 woensdagvoormiddag 12 maart om 10u FIL 243 gratis

Datum Code Bijdrage

1 woensdagvoormiddag 2 april om 10u FIL 244 gratis

Begeleiders: Een van de volgende personen: Anne Marie Estor, André Truyman, Joppy Schiltz, Hugo Ongena.

Dante over hoogmoed en trots Dante doet zich vaak voor als een godvruchtig persoon, die de mensen bijvoorbeeld in alle nederigheid waarschuwt tegen hoogmoed. Hoogmoed wordt door hem zelfs gebrandmerkt als de grootste zonde van allemaal, waaraan ook Lucifer zich schuldig had gemaakt, door tegen God in opstand te komen. Maar al even vaak is Dante er trots op dat hij als dichter mag verkeren in het gezelschap van Homerus en Vergilius, die hem eerbiedig in hun kring opnemen. Brutaalweg gaat hij er prat op dat hij in zijn eentje de Italiaanse poëzie op een hoger plan heeft gebracht. Soms heeft het er zelfs de schijn van dat Dante als scheppend kunstenaar met God denkt te kunnen concurreren, al is hij zich wel bewust van het gevaar dat dat inhoudt: een jaloerse God kan je van je troon stoten. Allemaal tekenen van hoogmoed, zou je zeggen. Dit roept de vraag op: hoe gaat de godvruchtig-nederige Dante samen met de doldrieste? Datum 1 donderdagnamiddag 9 januari om 13u30 Code FIL 245 Bijdrage 10 euro Spreker Frans Jacobs, prof. em. wijsgerige ethiek Univ. Amsterdam

ELCKER-IK CENTRUM

11 

Kloneren van mensen: zijn de bezwaren gegrond? Op 5 juli 1996 kwam Dolly ter wereld. Het gekloneerde schaap veroorzaakte wereldwijd enorme controverse en zelfs paniek. Voor velen was Dolly een wolf in schaapsvacht: ze representeerde een eerste en gevaarlijke stap naar het reproductief kloneren van mensen. Ook het kloneren voor onderzoek en therapie (kloneren met de bedoeling embryonale stamcellen te produceren die genetisch identiek zijn aan de patiënt) riep ethische vragen op. Men vreesde onder meer dat dat dit automatisch zou leiden tot reproductief kloneren. Maar zijn de bezwaren tegen het kloneren van mensen wel ethisch gegrond? En zelfs al zouden sommige bezwaren gerechtvaardigd zijn, wegen deze bezwaren voldoende op tegen eventueel goede redenen om mensen te kloneren? Datum 1 woensdagavond 15 januari om 20u Code FIL 246 Bijdrage 10 euro Spreker Katrien De Volder, doctor Wijsbegeerte, Instituut voor Bio-ethiek, UGent

Hegel en het absolute In zijn magnum opus “Fenomenologie van de geest” uit 1807 tracht Hegel aan te tonen hoe het denken via een moeizaam ervaringsproces uiteindelijk uitmondt in dat “absoluut weten”. Hij laat daarin aan de lezer zien hoe het natuurlijke (nog niet filosofisch geschoolde) bewustzijn slechts via een opeenvolging van onware of half ware voorstellingen tot een adequaat begrijpen van de werkelijkheid kan komen. Op die wijze is de Fenomenologie te beschouwen als een inleiding, of liever een toegangsweg tot Hegels systeem. Twijfel en scepsis zijn belangrijke aspecten van het ervaringsproces dat het bewustzijn doormaakt. In het licht van huidige discussies omtrent de vraag wat bewustzijn is en of wij wel vrij zijn is het heel interessant om de weg van Hegels Fenomenologie te hernemen. Dat werk geldt voor Hegel namelijk ook als het bewijs (voor de serieuze scepticus) dat de geest werkelijk is. In de meest eenvoudige gestalten van het bewustzijn schemert het begrip van de geest reeds door. In de opeenvolgende gestalten wordt het steeds concreter en complexer. De vrijheid van de geest is slechts te ontkennen wanneer men aan de naïeve, abstracte voorstellingen van het bewustzijn vast blijft houden. Datum 1 woensdagnamiddag 22 januari om 13u30 Code FIL 247 Bijdrage 10 euro Spreker Herman van Erp, Prof. Filosofie & Ethiek U Tilburg, U. Fort Hare Zuid-Afrika Georg Wilhelm Friedrich Hegel

Op zoek naar geluk Iedereen is op zoek naar geluk, zegt men. Jarenlang geloofde men dat dat geluk op aarde niet te bereiken was, of althans zeer broos was. Geluk was alleen weggelegd voor wie ‘zijn hemel verdiende’ in een leven na de dood. Door de secularisering zijn in de twintigste eeuw stilaan studies ontstaan over geluk en hoe mens en gemeenschap ertoe kunnen bijdragen. Vooral vanaf de jaren 1990 verschenen er talrijke werken. Zonder het belang van die studies in twijfel te trekken schets ik in de lezing toch eerder een filosofische benadering die uitgaat van het mensbeeld. De mens staat in relatie tot zichzelf, de materiële werkelijkheid, de anderen en wat hem overstijgt. Mijn stelling is dat geluk te maken heeft met harmonie in die relaties, waarbij geluk meer is dan ‘een goed gevoel’. Bepaalde houdingen zijn vruchtbaar voor geluk, anderen bedreigen het. Deze invalshoek biedt mij ook de gelegenheid om het belang van de monastieke traditie beter te begrijpen. Datum 1 woensdagnamiddag 29 januari om 13u30 Code FIL 248 Bijdrage 10 euro Spreker Guido Dekeyser, lic. Germaanse filologie en filosofie

12

ELCKER-IK CENTRUM

Max Stirner: Het abyssale denken en het einde van de filosofie In de eerste helft van de negentiende eeuw bracht Duitsland een generatie van lompenintellectuelen voort. Ze zouden de geschiedenis ingaan als de zogenaamde ‘jonghegelianen’. Aanvankelijk probeerden ze zich -in het verlengde van Hegel- nog enigszins te schikken naar de bestaande maatschappelijke orde, maar nadat enkelen onder hen (Ludwig Feuerbach en Bruno Bauer) uit hun academische functie werden ontzet, lag de weg open voor een veralgemeende maatschappijkritiek. Vanuit de filosofie werden de maatschappelijke machtsverhoudingen in vraag gesteld en opzoek gegaan naar een politiek subject dat in het verloop van de geschiedenis zou kunnen ingrijpen. Concepten als ‘vrijheid’ en ‘emancipatie’ kregen een nieuwe invulling en werden consequent gekeerd tegen het samengaan van religieus dogmatisme en absolutistische staatsmacht. In hun midden bevond zich echter ook Max Stirner, die zich in Der Einzige und sein Eigentum (1844) tegen àlle bestaande mens- en wereldbeelden zou keren. Met zijn non-conceptualisme daagde hij nadrukkelijk de horror vacui van de filosofie uit. Inmiddels geldt hij tegen wil en dank als één van de voorlopers van het anarchisme en existentialisme. Toch kan zijn hoofdwerk op verschillende manieren gelezen worden en onderscheidt het zich van de vigerende denksystemen door op geen enkel moment een ‘alternatief’ voor het bestaande te postuleren en het tegelijk genadeloos onderuit te halen. De lezer die van begin tot einde een fijne glimlach om zijn lippen voelt spelen, is zeker niet immuun geworden voor bepaalde denksystemen, maar kan toch zeggen: “Ich hab' Mein Sach' auf Nichts gestellt”. Datum 1 donderdagnamiddag 30 januari om 13u30 Code FIL 249 Bijdrage 10 euro Spreker Widukind De Ridder, dr. in de geschiedenis, auteur

Democratieën sterven liggend. Kritiek van de tactische rede ‘Democratieën sterven liggend. Kritiek van de tactische rede’ verschijnt in maart 2014 bij Houtekiet, Antwerpen/Baarn. Het is het vijfde en laatste essay van de reeks die begon met ‘Intelligente Emotie’ (2001), gevolgd door ‘De Verlichting vandaag’ (2007), ‘De haan van Asklepios’ (2010) en ‘Gewoon volk eerst’ (2012). Dit boek begint met een aantal reflecties over de inhoud en betrouwbaarheid van onze kennis (Kant: “Wat kunnen we in feite weten?”), gevolgd door een verkenning van twee mens– en wereldbeelden die er in slagen, ondanks de globalisering en de algemene vermarkting het beste uit de traditie van de emancipatie tegelijkertijd “op te heffen” en te “bewaren”, met name het christendom en het communisme. (“Waarop mogen we hopen?”) In de geest van Ernst Bloch verdedig ik “een christendom zonder God” en in navolging van de anarchisten “een communisme zonder Leiders”. Het moeilijkste gedeelte van dit essay is het schetsen van een geloofwaardige en praktisch haalbare tactiek die ons in staat stelt een stap in de richting van een dergelijk project te zetten (“Wat kunnen we en moeten we dus doen?”). De lezing, bedoeld als een inleiding tot een discussie, zal zich concentreren op de voorstelling van dit concreet utopische streefdoel en, vooral, op de vraag of de mensen, met al hun beperktheden, in staat zijn de van binnenuit dodelijk bedreigde democratie opnieuw uit te vinden. Met een parafrase op een bekende politieke uitspraak: La démocratie sera vraiment collective ou ne sera pas. Datum 1 dinsdagnamiddag 25 februari om 13u30 Code FIL 250 Bijdrage 10 euro Spreker Ludo Abicht, dr. Germaanse letteren, filosoof, publicist, dichter en activist

ELCKER-IK CENTRUM

13 

Atheïsme als basis van de moraal In de loop van de geschiedenis is de mens erin geslaagd om de aardrijkskunde, de geneeskunde, de wiskunde, de scheikunde, de natuurkunde en de astronomie los te koppelen van religieuze dogma’s. Dat gebeurde nadien ook met het recht en de biologie. Het wordt hoog tijd om nu de ethiek te ontdoen van religieuze ballast. Vandaar dit pleidooi voor atheïsme als basis voor de moraal. Dat betekent niet dat mensen ongelovig moeten worden. Elke mens gelooft wat hij wil, maar niemand mag zijn of haar geloof opdringen aan een ander. De auteur wijst op de negatieve houding van religies ten aanzien van andersgelovigen, ongelovigen, vrouwen, homoseksuelen, seksualiteit, wetenschap en burgerlijke wetgeving. Hij toont aan dat de basis van de moraal niet stoelt op godsdienstige bepalingen maar op de rede en dat de wereld daardoor menselijker en dus beter wordt. Hij ontwikkelt bovendien zelf Tien Seculiere geboden die moreel hoogstaander zijn dan de Tien Geboden van de Bijbel. Vele deugden, die door godsdiensten werden gekaapt en zelfs misbruikt, zoals hoop, liefde, barmhartigheid, eerlijkheid en rechtvaardigheid plaatst hij in een seculier humanistische context. De auteur sluit hiermee aan bij de eeuwenlange strijd voor emancipatie en zelfbeschikkingsrecht van elke mens, wat in het verlengde ligt van de strijd tegen alle vormen van onderdrukking in het verleden, zoals het verzet tegen het kastensysteem in India, tegen racisme in Amerika en elders, tegen de Jodenvervolging in Duitsland, tegen de Apartheid, tegen de onderdrukking van de vrouw in tal van landen, ook in onze contreien. ‘Atheïsme als basis voor de moraal’ is een oproep voor een nieuwe Verlichting tegen het obscurantisme van radicale gelovigen. Datum 1 dinsdagavond 25 februari om 20u Code FIL 251 Bijdrage 10 euro Spreker Dirk Verhofstadt, professor Media & Ethiek UGent, auteur

Julia Kristeva in dialoog met Jean Vanier. Een persoon is meer dan zijn handicap Julia Kristeva is een zeer bekende Franse psychoanalytica, de partner van de al even befaamde Franse auteur Ph. Sollers. Ze is een overtuigd humanist. Toch onderstreept ze dat mensen niet zinnig kunnen leven zonder in zich een fundamentele behoefte aan geloven te onderkennen. Het hoeft dan ook niet te verbazen dat ze als enige niet-religieuze persoon door Paus Benedictus XVI tijdens de XXVste interreligieuze conferentie in Assisi in 2011 uitgenodigd werd om over haar humanisme te getuigen. Ze stelde toen haar “tien principes voor een humanisme van de 21ste eeuw” voor. Minder bekend is dat ze de moeder is van David, die omwille van een zeldzame neurologische ziekte, psycho-motorisch gehandicapt is. Daarom heeft ze zich in Frankrijk geëngageerd als voorzitster van de Conseil National Handicap. Zo ontstond ook een diepe vriendschap tussen haar en de Canadese katholiek Jean Vanier, oprichter van de Arkgmeenschap, waar mensen met of zonder verstandelijke handicap elkaars leven delen. Tijdens deze lezing wordt aan de hand van de briefwisseling tussen Julia Kristeva en Jean Vanier in de jaren 2009-2010 nader ingegaan op de wijze waarop gelovigen en humanisten elkaar kunnen vinden rond de zorg voor mensen met een handicap. Datum 1 dinsdagnamiddag 11 maart om 13u30 Code FIL 252 Bijdrage 10 euro Spreker Mark Lambrechts, jurist en filosoof

Julia Kristeva

14

ELCKER-IK CENTRUM

Kolakowsky

Over secularisatie, transcensdentie enz. Guido Van Heeswijck en Jacques De Visscher zijn bezig aan het schrijven van een boek over de Poolse filosoof Leszek Kolakowsky (1927-2009). Deze bij ons nog relatief onbekende filosoof heeft in de 2dehelft van de 20ste eeuw een uitzonderlijke plaats ingenomen door zijn scherpe kritiek op de totalitarismen (onder meer het communisme dat hij van binnenuit heeft gekend), op het atheïstische secularisme dat de Europese identiteit uitholt en op de ontkenning van het kwaad en van de grote metafysische vragen. Kolakowsky behoorde tot het steeds maar kleiner wordende college der ‘omnipratici’ in de filosofie. Guido Van Heeswijck neemt de lezing voor zijn rekening en Jacques De Visscher die in Vlaanderen vrijwel het meest bekend is met het gedachtegoed van Kolakwosky zal als aandachtige toehoorder aanvullende vragen stellen en antwoorden suggereren. Datum 1 dinsdagnamiddag 18 maart om 13u30 Code FIL 253 Bijdrage 10 euro Spreker Guido Van Heeswijck, Prof. Metafysica, Cultuur & Godsdienstfilosofie UA/KUL

Kritische analyse van de westerse vooruitgangsideologie De oplossing voor de globale economische crisis ligt volgens velen in het opnieuw creëren van ‘duurzame groei’. De vooruitgangsidee geldt als één van de belangrijkste motoren van het kapitalisme. Waar liggen echter de wortels van dit vooruitgangsdenken? In deze lezing analyseren we met de Joodse filosoof Karl Löwith de Griekse, christelijke en moderne opvatting van de geschiedenis. Löwith noemt de moderniteit een bastaardkind van het christendom, en de vooruitgangsidee een illegitieme secularisering van de christelijke hoop. We bespreken ook de belangrijkste filosofische tegenstander van Löwiths ideeën, Hans Blumenberg. We besteden ook aandacht aan het denken van Max Weber, die in de protestantse ethiek de fundamenten ziet voor het kapitalistische systeem. Naast deze denkers bespreken we ook specifiek de doorwerking van de vooruitgangsidee in de twintigste eeuw. De idee van vooruitgang overleeft vandaag nog steeds in het neoliberalisme. We confronteren kort Fukuyama’s opvatting over ‘het einde van de geschiedenis’ met Huntingtons these van de ‘botsing der beschavingen’. Datum 1 maandagnamiddag 24 maart om 13u30 Code FIL 254 Bijdrage 10 euro Spreker dr. Stijn Latré, Centrum Pieter Gillis, Centrum voor Cultuurfilosofie, UA

Karl Löwith

Vrije wil in het oosten Onder de westerse wetenschappers heerst er een polemiek rond het thema vrije wil. Er zijn er die vrije wil aanzien als niet bestaande en aan andere kant zijn er die voorstanders zijn van vrije wil. Vanuit het oosten zullen we trachten een standpunt te schetsen dat filosofisch en religieus gezien, aanvaard wordt als een menselijke en existentiële realiteit. Datum 1 donderdagavond 3 april om 20u Code FIL 255 Bijdrage 10 euro Spreker dr. Jamnadas Gohil, indoloog

ELCKER-IK CENTRUM

15 

Filosoferen als zingeving Wellicht is elke interessante en aantrekkelijke cultuur een uniek mengsel van levenskunst, liefdeskunst en stervenskunst. Elke mens beantwoordt op een unieke manier, individueel en samen met anderen, de drievoudige vraag: Wat is levenskunst? Wat is liefdeskunst? Wat is stervenskunst? We maken een tocht door de geschiedenis van het leven op zoek naar mogelijk interessante bouwstenen voor onze zingeving, vandaag. Hierbij spelen de verborgen kaders, van ons denken en van onze zingeving een beslissende rol. In dit lenteaanbod reflecteren we in het spoor van Jacques Derrida.

Van de deconstructie naar een ethiek van de gastvrijheid… Het denken en het leven van Jacques Derrida, een aanzet tot anders denken en anders leven. Datum 1 vrijdagnamiddag 31 januari om 13u30 Code FIL 256 Bijdrage 10 euro

Jacques Derrida

Het dier dat ik dus ben (“L’animal que donc je suis”) Derrida postuum, over de tegenstelling mens-dier, als catastrofaal misverstand. Datum 1 vrijdagnamiddag 21 februari om 13u30 Code FIL 257 Bijdrage 10 euro

Het dier en de heerser (“La Bête et le Souverain”) Derrida postuum , uitgave van zijn seminarie (academiejaar 2001-2002). In dit seminarie zet hij zijn onderzoek verder naar de betekenis en de rol van het begrip souvereiniteit. Dit in samenspel met een reflectie over de praktische en theoretische behandeling van het dier in naam van “het eigene van de mens”. Datum 1 vrijdagnamiddag 4 april om 13u30 Code FIL 258 Bijdrage 10 euro Spreker Jules Debroux, prof. em. filosofie St. Lucas Brussel

En als jij eens Tele-Onthaal wilt bellen? Elk jaar bellen er zo’n 35.000 mensen naar het nummer 106. Dat is het nummer van Tele-Onthaal Antwerpen. Ze willen met iemand praten, over hun angsten en zorgen. Wij bellen nu naar jou. Kan je ongeveer zes uur per week vrij maken om te luisteren naar de mens aan de andere kant van de lijn? Wij vragen geen diploma’s. Wel eerlijke betrokkenheid en serieuze inzet. Wil je eerst eens kennismaken via een persoonlijk gesprek: bel dan het nr.van ons secretariaat 03/216.04.47 of schrijf naar: Tele-Onthaal Antwerpen, postbus 246, 2000 Antwerpen of mail naar [email protected]

16

ELCKER-IK CENTRUM

Kopstukken Filosofie Luc Ferry Luc Ferry (Colombes, 1 januari 1951) is een Franse filosoof en een belangrijke voorstander van seculier humanisme. Vanaf 2002 tot 2004 was hij Frans minister van Onderwijs in het kabinet onder leiding van de conservatieve premier Jean-Pierre Raffarin. Tijdens zijn ambtsperiode was hij belast met de uitvoering van de Franse wet op secularisatie en opvallende religieuze symbolen in scholen. Ferry’s filosofisch werk gaat over de Grieken naar het christendom en via het modernisme naar Nietzsche: de eerste postmodernist die afrekende met de belofte van humanisme en rationalisme ‘dat we dankzij de vooruitgang van de Verlichting eindelijk vrijer en gelukkiger zouden worden’. Ferry verdedigt een visie, die hij een ‘post-Nietzscheaans humanisme’ noemt. Datum 1 maandagnamiddag 13 januari om 13u30 Code FIL 259 Bijdrage 10 euro Spreker Willy Coolsaet

Luc Ferry

Hannah Arendt Hannah Arendt (Linden bij Hannover, 14 oktober 1906 – New-York, 4 december 1975) legt aan haar politiek-filosofische opvattingen een theorie van het menselijke handelen ten grondslag. Menselijk handelen omvat alle intermenselijke activiteiten die zijn gericht op een omvorming van het bestaande. Op de uitdaging van het totalitarisme van haar tijd reageert Arendt met een politiek van verbondenheid met de wereld. Zij onderzocht de persoonlijke verantwoordelijkheid onder een dictatuur. Bij het grote publiek is zij vooral bekend door haar geruchtmakende verslag van het Eichmannproces. Alle pogingen om het grimmige heden te vergeten - hetzij door nostalgisch weg te vluchten naar een ongerept verleden, hetzij door onder te duiken in een betere toekomst - zijn tevergeefs. Datum 1 maandagnamiddag 10 februari om 13u30 Code FIL 260 Bijdrage 10 euro Spreker Johan Moyaert

Hannah Arendt

Antonio Gramsci Antonio Gramsci (Ales, Cagliari, 23 januari 1891 – Rome, 27 april 1937) schreef tijdens zijn gevangenschap in het fascistische Italië zijn Quaderni del carcere (Gevangenisgeschriften). Deze behoren tot de belangrijkste teksten van het twintigste-eeuwse marxistische denken. In Gramsci’s ‘filosofie van de praxis’ staat het hegemoniebegrip centraal. Gramsci bepleit de relatieve autonomie van de ideologie, en dus ook van de politiek, ten opzichte van de economische onderbouw. Hij beklemtoont juist de noodzaak van een ‘nieuw bewustzijn’ voor de antikapitalistische revolutie – de revolutie is een proces dat begint lang voor de werkelijke machtsovername plaatsvindt; die machtsovername heeft ook geen zin als niet al de kern van een nieuw bewustzijn en van een nieuwe organisatie is gecreëerd. Datum 1 maandagnamiddag 31 maart om 13u30 Code FIL 261 Bijdrage 10 euro Spreker Guy Quintelier

In samenwerking met IMAVO,en Masereelfonds Antwerpen

Antonio Gramsci

ELCKER-IK CENTRUM

17 

WETENSCHAP Relativiteitstheorie: wat is dat en wat doet dat? Relativiteitsprincipes beschrijven hoe waarnemers de wetten van de natuurkunde waarnemen. De bekendste zijn wellicht deze van Newton en Einstein. We gaan niet in op de wiskundige opbouw van de relativiteitstheorieën (alhoewel …), maar verkennen hoe we die ervaren, welke effecten die voorspellen, en of deze meetbaar zijn en mogelijk een praktische invloed hebben op onze dagdagelijks leven. En nu maar hopen dat we er wijzer door worden. Datum 1 vrijdagnamiddag 17 januari om 13u30 Code WET 272 Bijdrage 10 euro Spreker Jean-Pierre De Greve, Prof. Astrofysica, VUB

Is er buitenaards leven? 24 oktober 2013: 755 bevestigde ex planeten; 7 worden beschouwd als potentieel bewoonbare planeten voor leven zoals wij dat kennen, terwijl verschillende andere op de wachtlijst staan. Maar hoe goed is onze wetenschappelijke kennis van ex planeten, van de mogelijke kansen op leven buiten de Aarde, en vooral, hoe snel groeit die kennis aan? Is contact mogelijk met leven buiten ons zonnestelsel? En hoe wordt er vandaag gespeurd naar leven buiten de Aarde? In de lezing wordt over deze boeiende vragen een stand van zaken gegeven. Datum 1 dinsdagnamiddag 1 april om 13u30 Code WET 273 Bijdrage 10 euro Spreker Jean-Pierre De Greve, Prof. Astrofysica, VUB

Het unieke parcours van de Westerse rationaliteit: van speculatief denken tot nuttige wetenschap De geschiedenis van de Westerse beschaving onderscheidt zich van die van andere culturen door het accent van de rationaliteit. Alhoewel gebleken is dat de vermogens van het menselijke brein onafhankelijk zijn van ras en plaatscoördinaten en dat dus alle mensen logisch kunnen denken, is de faculteit van het redeneren toch nooit uitdrukkelijk op de voorgrond getreden in antieke beschavingen voorafgaand aan die van de Grieken. Was dit uitzonderlijke parcours van het Westen dan een evidentie? Waarom heeft het zich niet in andere culturen voorgedaan? Deze vragen zijn niet zo maar eenvoudig te beantwoorden. Waarom komt er in Griekenland rond zeshonderd jaar voor onze tijdrekening iets op gang dat in de geschiedenis van de mensheid uniek is gebleken? Waarom hebben noch de Romeinen, noch de Mohammedanen en de Christelijke scholastici wat kunnen of willen toevoegen aan de speculatieve visies van de Grieken op kosmos en mens? Datum 1 maandagavond 27 januari om 20u Code WET 274 Bijdrage 10 euro Spreker Rik Verhulst, voormalig docent KDG, auteur “In de ban van de wiskunde”

 18

ELCKER-IK CENTRUM

Wordt de computer slimmer dan de mens? In deze lezing staat artificiële intelligentie centraal, een intrigerend maar controversieel onderwerp. Antropocentrische en vaak ook emotionele argumenten worden aangevoerd om de mens als intellectueel centrum van de wereld te beschouwen. Voor velen is het ondenkbaar dat de computer de mens ooit kan en zal benaderen. Maar de wetenschap lijkt stilaan dichterbij te komen. Artificiële neurale netwerken (ANN) bootsen de structuur van de menselijke hersenen na door kleine processoren (neuronen) onderling te verbinden in een netwerk waarin informatie kan worden verwerkt en opgeslagen. Het gebruik van ANN is momenteel echter nog beperkt tot het herkennen van eenvoudige patronen, daar waar de mens zeer ingewikkelde beelden kan herkennen. Bij de mens is de neuronale structuur van de hersenen (de “hardware”) dan ook het gevolg van een proces dat miljoenen jaren geduurd heeft. Door deze evolutie bezit de mens een geweldige bagage aan kennis die genetisch is ingebouwd of verkregen door een langdurig leerproces. Als de wetenschap er in slaagt computersystemen te ontwikkelen die een gelijkaardig evolutionair leertraject volgen, dan lijkt het al minder ondenkbaar dat de intelligentie van de computer die van de mens kan benaderen of overtreffen. Datum 1 woensdagnamiddag 29 januari om 13u30 Code WET 275 Bijdrage 10 euro Spreker Dirk Van Dyck, hoogleraar Fysica aan de Universiteit Antwerpen

Hersenen en vrije(?) wil Neurowetenschappers maken gebruik van technologisch steeds beter wordende beeldvormingstechnieken en meetmethoden om dieper door te dringen in de werking van onze hersenen. De functie van de hersenen wordt voor een belangrijk deel bepaald door genetische factoren en ervaringen opgedaan in onze vroege ontwikkeling. Vele processen gebeuren daarbij onbewust. Deze deterministische opvatting leidt tot sprekende boektitels als “Wij zijn ons brein” van Dick Swaab of “De vrije wil bestaat niet” van Victor Lamme. Dergelijke opvatting heeft uiteraard nogal wat consequenties wat betreft onze persoonlijke verantwoordelijkheid. Er is dan ook een belangrijke tegenstroom op gang gekomen. De neuropsycholoog Herman Kolk reageerde met het boek “Vrije wil is geen illusie”. Dan maar de hulp van filosofen ingeroepen. Cognitief filosoof Marc Slors analyseert de bevindingen van de neurowetenschappers en stelt het probleem van de vrije wil in een alternatief filosofisch perspectief. Professor Eric Kerckhofs, verantwoordelijk voor het onderzoek en onderwijs in de neurologische revalidatie en de revalidatiepsychologie aan de Vrije Universiteit Brussel, loodst ons in begrijpbare taal doorheen deze polemische gedachtewereld.

 Komt u luisteren uit vrije wil of toch niet ? Datum 1 woensdagavond 12 februari om 20u Code WET 276 Bijdrage 10 euro Spreker Eric Kerckhofs, Prof. Neurologische Revalidatiepsychologie, VUB

Het biologisch bouwplan ontvouwd Een meercellig individu is meer dan een hoop cellen. Cellen kunnen sterk van elkaar verschillen naargelang hun functie. Dit ondanks het feit dat quasi alle lichaamscellen hetzelfde genetisch materiaal bevatten. Moleculaire biologen ontdekken hoe dat kan. Daarnaast zitten cellen niet willekeurig verspreid over het organisme, maar georganiseerd in weefsels, die op hun beurt deel uitmaken van organen, die zelf weer deel uitmaken van orgaanstelsels. Ook op de boeiende wereld van de morfogenese gaan we in. Planten, die zich als plaatsgebonden organismen moeilijk kunnen onttrekken aan ongunstige invloeden van buitenaf, hebben een heel andere wijze van morfogenese dan dieren. Hierdoor zijn planten op een bijzondere wijze aangepast aan hun specifieke levenswijze. Ontdek in deze lezing mee hoe één van de laatste grootste mysteries uit de biologie - hoe vormt de bevruchte eicel zich om tot een meercellig individu?- zijn geheimen begint prijs te geven. Dit helpt ons ook om stamcellen en kanker beter te begrijpen. Datum 1 woensdagnamiddag 12 maart om 13u30 Code WET 277 Bijdrage 10 euro Spreker Peter Roels, auteur, docent biologie, KUL

ELCKER-IK CENTRUM

19 

Worden wij allemaal cyborgs? De relatie tussen mens en technologie is één van belangrijkste programmatische items van de 21ste eeuw . Kan de mens volwaardig mens blijven wanneer de technologische apparatuur steeds verder doordringt in zijn lichaam, zijn leefpatroon, zijn denken en zijn omgeving? Velen voelen dit proces aan als een bedreiging . Die angst heeft vooral te maken met de onwennigheid waarmee mensen vandaag met technologie omgaan. De steeds dieper indringende en disciplinerende macht van de technologie legt een sterke claim op het behoud en de verdere ontwikkeling van de menselijke vrijheid. De inzichten en inspanningen om de technologische mogelijkheden te integreren in ons dagelijks bestaan vormen dan ook een centraal aspect in de nieuwe ontwikkeling van een moderne ethiek. Hoe zullen wij omgaan met hybride vormen van menselijk bestaan? Bieden cyborgs (mixing van mens en techologie) de kans nieuwe vormen van het 'goede leven' te vinden of worden wij uiteindelijk slechts robotten? De contouren van een posthumanisme of transhumanisme worden dag na dag scherper en dagen ons uit tot een gedurfde confrontatie. Datum 1 woensdagnamiddag 19 maart om 13u30 Code WET 279 Bijdrage 10 euro Spreker Willy Deckers, dr. theologie doceerde sociale ethiek en agogiek.

Schaliegas: oplossing voor het energievraagstuk? De energiemarkten zijn momenteel in de ban van de ‘schaliegasrevolutie’: de enorme toename in de Amerikaanse aardgasproductie uit ondergrondse gesteenten. De angst dat de olie- en gasreserves stilaan aan het opraken zijn, lijkt daarmee plaats te hebben gemaakt voor euforie. Tal van landen willen het Amerikaanse succesverhaal kopiëren, ook in Europa. Toch klinken er ook kritische stemmen, met name over de milieu- en gezondheidsimpact van schaliegas. In deze lezing bekijken we wat de schaliegas precies is en welke technologische doorbraken aan de wieg van deze revolutie stonden. We onderzoeken de economische en geopolitieke gevolgen van de schaliegasrevolutie en nemen de verschillende risico’s onder de loep. Tevens bekijken we de houding van verschillende landen (ook België) tegenover deze nieuwe energiebron en plaatsen dit alles tegen de achtergrond van enkele lange termijntrends in het mondiale energiesysteem. Datum 1 woensdagnamiddag 26 maart om 13u30 Code WET 278 Bijdrage 10 euro Spreker Thijs Van de Graaf , auteur, Vakgroep Politieke Wetenschappen U Gent

stRaten–generaal WEERWERK – DENKWERK – NETWERK – VELDWERK 20

ELCKER-IK CENTRUM

KUNST & CULTUUR De onmacht van de beelden Kunst en de “Groote Oorlog”

De eerste lezing onderzoekt hoe kunst reeds vanaf de tweede helft van de negentiende eeuw de absolutistische en burgerlijke machtsaanspraken finaal uitholde en daarmee in het culturele discours jaren voorop liep op de politieke en maatschappelijke resultaten van WOI. Kersverse artistieke groeperingen schieten in heel Europa, van Parijs tot Berlijn en Wenen, als paddenstoelen uit de grond, niet zelden door reeds in hun naamgeving de wil te manifesteren komaf te maken met het verleden en de goegemeente te choqueren waar mogelijk. Tijdens de oorlog zelf valt die artistieke internationale niet enkel als een kaartenhuis in mekaar maar demonstreert op de koop toe een vrijwel totale onmacht om de gruwelen aan het front te verbeelden. Enkel in neutrale landen als Nederland (De Stijl) en Zwitserland (Dada) ontkiemen creatieve reacties op de wereldbrand. De tweede lezing behandelt de reacties in de jaren onmiddellijk na de oorlog (tot 1932). Er zijn de pogingen om middels monumenten met het rouwproces in het reine te komen (Vladslo, the Cenotaph…) en er zijn de picturale verwerkingen van de trauma’s in de loopgraven, vooral in de rauwe doeken en etsen van Otto Dix en George Grosz. Tot slot zal het gros van het artistieke establishment, Picasso, de Chirico en Maillol voorop, pleiten voor een terugkeer naar de vaste waarden en naar de vormvastheid van antieken en van het Italiaanse Trecento! Deze terugkeer naar de orde is niet geheel zonder verwantschap met het strakke design van de totalitaire regimes tijdens datzelfde Interbellum. Data 2 donderdagnamiddagen 16, 23 januari om 13u30 Code KC 302 Bijdrage 20 euro Spreker André De Laet, docent geschiedenis en esthetica

Het maandelijks meesterwerkje De laatste vrijdag van elke maand bezoeken we het grote imaginaire museum van de Westerse kunst. U wordt er uitgenodigd om een meesterwerk te ontdekken. Dat kan een gebouw, beeld, schilderij of voorwerp zijn. We kijken samen met aandacht naar het werk en proberen te verstaan wat het ons te zeggen heeft. Zo kan een kennismaking een echte ontmoeting worden. Om niet helemaal verloren te lopen in dit grote imaginaire museum, zal onze reis door de tijd chronologisch verlopen.

Het Parthenon Datum Code Bijdrage

1 vrijdagvoormiddag 31 januari om 10u KC 303 10 euro

De kathedraal van Chartres Datum Code Bijdrage

1 vrijdagvoormiddag 28 februari om 10u KC 304 10 euro

Van Eyck, Arnolfiniportret Datum Code Bijdrage

1 vrijdagvoormiddag 28 maart om 10u KC 305 10 euro

Spreker

Kristin De Glas, kunsthistorica

ELCKER-IK CENTRUM

21 

De kracht van het visuele in de Indische samenleving Indische kunst is in essentie een vertegenwoordiging van het sublieme, namelijk van goden, godinnen, demonen en ontelbare half-goddelijke wezens in zichtbare vorm. De menselijke figuur is meestal de inspiratiebron voor de meeste Indische kunstvormen. Spontaan verbinden velen dit vormenspel met het zogenaamde “polytheïsme” in het hindoeïsme. Maar dat is een hardnekkig misverstand. Kunst als een esthetische dimensie is ook overal zichtbaar in gewone en rituele voorwerpen. Datum 1 maandagavond 3 februari om 20u Code KC 306 Bijdrage 10 euro Spreker dr. Jamnadas Gohil, indoloog

Luisteren naar muziek. Hedendaagse ‘klassieke’ muziek Dit is het 7de en laatste deel van een reeks die al luisterend de hele muziekgeschiedenis wil verkennen. We gaan op zoek naar kenmerken, tendensen, fascinerende klanken in de muziekproductie van de laatste decennia. Kunnen we nu al uitmaken wie de ‘klassieke’ componisten zullen zijn over pakweg 50 of 100 jaar? Zullen de werken van Ligeti, Stockhausen of Boulez de tand des tijds doorstaan of worden het eerder de composities van Pärt, Kurtag of Brewaeys? Jan Van Gassen was o.m. leraar geschiedenis en godsdienst. Hij zorgt nu voor het muziekaanbod bij ’t KLAverVIER, een huiselijke cultuurwinkel in Schilde (03/384.29.70. www.tKLAverVIER.be) ‘tKLAverVIER zorgt voor aangepaste cd’s bij de concerten in deSingel, Amuz en de Bijloke. Data 3 woensdagnamiddagen 5, 12, 19 februari om 13u30 Code KC 307 Bijdrage 30 euro Karlheinz Stockhausen Spreker Jan Van Gassen

Muziek beluisteren: Richard Strauss In 2014 is het 150 jaar geleden dat Richard Strauss werd geboren. Er is nauwelijks een componist wiens leven in dagboeken en briefwisselingen zo nauwkeurig is gedocumenteerd en die toch nakomende generaties voor zoveel raadsels stelt. Hij balanceerde in vele symfonieën en vocale werken op de rand van de tonaliteit maar ging, uitgerekend tijdens de hoogdagen van het modernisme, terug de conservatieve toer op. Datum 1 vrijdagnamiddag 28 februari om 13u30 Code KC 308 Bijdrage 10 euro Spreker An Verachtert, docent muziek

Richard Strauss

Bronnen van de Europese cultuur Heeft Europa nog een gedeeld erfgoed waarmee het zich zou kunnen vereenzelvigen? Bestaat er een Europese identiteit en ligt de rijkdom van de Europese cultuur niet in zijn diversiteit? Deze vragen leiden tot een reflectie over de bronnen van de Europese cultuur in de overtuiging dat dit zelfinzicht nodig is om in onze geglobaliseerde wereld en multiculturele samenleving met andere culturen in dialoog te treden. In een tijd van toenemend euroscepticisme en nationalisme is reflectie op dit thema op zijn plaats. Of zoals de Franse filosoof Finkielkraut schrijft: “Als men in naam van de diversiteit van culturen de waarheid prijsgeeft, verliest de dialoog elk belang, elke substantie en elke realiteit. In plaats van communicatie is er dan slechts respect, erkenning en revendicatie.”. Datum 1 donderdagnamiddag 13 maart om 13u30 Code KC 309 Bijdrage 10 euro Spreker Agnes Claeys, historica

22

ELCKER-IK CENTRUM

Arabische / islamitische kunst In deze lezing gaan we een zevental elementen bespreken van het Arabisch/ Islamitisch Kunst: kalligrafie, geometrische vormen, architectuur, kledij, huishoudelijke voorwerpen, mens en dier, tuin en paradijselijke taferelen. Per element behandelen wij de klassieke vormen en de hedendaagse vernieuwende uitvoeringen. Datum 1 woensdagnamiddag 2 april om 13u30 Code KC 310 Bedrag 10 euro Spreker Omar Nahas, dr. Arabistiek & Sociologie van de U. Nijmegen & Amsterdam

Stadswandelingen Het MAS Niet voor niets heeft het MAS in zijn eerste jaar meer dan 1 miljoen bezoekers gehad: de roltrappen van de wandelboulevard en het panorama waren gratis toegankelijk, ook wanneer het museum gesloten was. Het gebouw op zich is al spectaculair. Er zijn ook het kijkdepot, de paviljoenen en het museumplein. Daarbuiten bezoeken we de 5de en de 6de verdieping, Antwerpen wereldstad en Antwerpen wereldhaven. De 5de verdieping toont de ontwikkeling van de stad van de 16de tot de 20ste eeuw en op de 6de zien we groei van de haven in die tijd. Afspraak: Samenkomst om 14u30 bij het havenpaviljoen Datum 1 zaterdagnamiddag 22 februari om 14u30 Code KC 312 Bijdrage 10 euro

Antwerpen in de Eerste Wereldoorlog De eerste wereldoorlog werd wel voornamelijk uitgevochten aan de IJzer, maar vooral in het eerste jaar van de oorlog hebben veel dorpen en steden in het binnenland eronder geleden: Antwerpen had af te rekenen met bombardementen, vluchtelingen, schaarste en er waren ook de vele Duitse inwoners die ongewild het slachtoffer werden van de agressie van het moederland. In Antwerpen waren er ook ‘activisten’, Vlamingen die met de Duitsers meewerkten om Vlaamse eisen te realiseren, zoals de latere burgemeester Craeybeckx en August Borms deden. Jan Olieslagers, de Antwerpse volksjongen en avonturier, leverde dan weer met zijn eigen vliegtuig luchtgevechten met de Duitsers. We wandelen langs de plekken die herinneren aan de Grote Oorlog. Afspraak: We komen samen bij het standbeeld van Van Dyck aan de Inno op de Meir. Datum 1 zaterdagnamiddag 29 maart om 14u30 Code KC 311 Bijdrage 10 euro Gids

Paul De Backer, historicus, stadsgids

ELCKER-IK CENTRUM

23 

INFORMATICA Leren omgaan met de computer “De computer” daar hoeven we geen angst voor te hebben. Wij leren, hoe u er mee dient omgaan, deze cursus start van bij het begin aangepast aan uw tempo, hoe een computer werkt en hoe u deze kan gebruiken. We starten met de basisbegrippen. De kennis en het gebruik van de muis en het klavier zal voor u geen geheimen hebben. Hoe dien ik mijn documenten, foto’s en berichten op te slaan en kan ik deze nadien nog eenvoudig terugvinden. Voorkennis: geen Data 4 dinsdagvoormiddagen 14, 21, 28 jan. en 4 feb. om 9u30 Code JCO 412 Bijdrage 40 euro Lesgever Jos Vereecken

MS Office Word 2010 voor beginners Je wilt zelf een brief maken op de computer. Wij leren u werken met deze tekstverwerker. Hoe U bestaande brieven, uitnodigingen, menu’s enz. kan aanpassen en aantrekkelijker kan maken om te versturen. Het gebruik van spelling en vertaal mogelijkheden. Het corrigeren van teksten, knippen en plakken. De cursus is praktisch gericht op het dagelijkse gebruik van WORD. Het opslaan en terug oproepen van uw teksten. Overheden en instanties die steeds vragen naar elektronisch schrijven. Voorkennis: basiskennis van computer hebben Data 3 dinsdagnamiddagen 11, 18 en 25 feb. om 13u30 Code JCO 413 Bijdrage 30 euro Lesgever Jos Vereecken

PowerPoint presentatie voor beginners Het ontwerpen en maken van presentaties, invoegen en opmaken van teksten en foto’s. Dia voorstellingen maken. In elkaar laten vloeien van dia’s. Kortom het maken van een slideshow. Voorkennis: basiskennis van computer hebben Data 2 dinsdagnamiddagen 21, 28 januari om 13u30 Code JCO 414 Bijdrage 20 euro Lesgever Jos Vereecken

PowerPoint 2010 voor gevorderden Belangrijk is hoe maak ik een goede PowerPoint presentatie. Wanneer komt deze het best over bij de aanwezigen. Het ontwerpen en maken van presentaties, invoegen en opmaken van teksten, foto’s, hyperlinks, film en geluid. Dia voorstellingen met animaties aanmaken. In elkaar laten vloeien van dia’s. Aanmaken van verwijstoetsen. Kortom het maken van een volwaardige slideshow. Voorkennis: basiskennis van computer hebben Data 2 maandagnamiddagen 17, 24 maart om 13u30 Code JCO 415 Bijdrage 20 euro Lesgever Jos Vereecken

Excel voor beginners Excel is het populaire rekenprogramma van Microsoft Office. We maken van onze (cijfers)gegevens een overzichtelijk en samenhangend geheel. Hoe kunnen we ze opslaan en nadien terug opvragen. Werkbladen aanpassen en afdrukken. Data 3 maandagnamiddagen 10, 17, 24 feb. om 13u30 Code JCO 416 Bijdrage 30 euro Lesgever Jos Vereecken

24

ELCKER-IK CENTRUM

Excel voor gevorderden Nadat u Excel voor startende gevolgd heeft, een opfrissing wil kortom meer wil weten over dit programma is dit de kans. Na een korte opfrissing van de voornaamste functies leren we werken met selecties, filters en sorteren van gegevens. Wij leren complexere bewerkingen maken. Hoe we de gegevens van het ene tabblad naar het andere moeten overbrengen. Grafieken maken en zo veel meer. Voorkennis: basiskennis van Excel hebben Data 2 vrijdagvoormiddagen 14, 21 maart om 9u30 Code JCO 417 Bijdrage 20 euro Lesgever Jos Vereecken

Inleiding tot Facebook, Twitter en bloggen Een sociale netwerksite is een website die gebruikers een profiel laat aanmaken, die ze vervolgens kunnen koppelen aan de profielen van anderen binnen hun sociaal netwerk. Deelnemers kunnen berichten sturen naar contacten en foto's, video's en internetlinks delen. Zo is Facebook vooral populair onder Amerikaanse en onder andere Hyves of Netlog onder Belgen en Nederlanders. Andere sites richten zich wat meer op de zakelijke markt. Een voorbeeld is LinkedIn. Tijdens deze cursus maken wij kennis met paar van die sociale netwerksites. In praktijk gaan wij inschrijven bij zulke website en exprimenteren hoe wij in contact kunnen komen met anderen. Datum 1 maandagnamiddag 13 januari om 13u30 Code JCO 418 Bijdrage 10 euro Lesgever Jos Vereecken Datum Code Bijdrage Lesgever

1 dinsdagvoormiddag 1 april om 9u30 JCO 419 10 euro Jos Vereecken

Help mijn computer gaat langzamer en langzamer (EHBO voor de PC) Hoe komt het dat plotseling mijn computer trager gaat werken of trager opstart. Moet ik nu een nieuwe kopen of kan ik dit verhelpen. Opsporen en verhelpen van de oorzaken. Het veilig installeren en verwijderen van programma’s. Hoe veilig is illegale software in het gebruik. Hier geven we u enkele tips en trucs om uw computer veiliger en beter te laten functioneren. Hoe kunnen we kleine probleempjes zelf oplossen. Dit zijn maar enkele voorbeelden van wat we bespreken en wat we zelf kunnen doen in deze workshop. Voorkennis: kennis van de computer Datum 1 dinsdagnamiddag 14 januari om 13u30 Code JCO 420 Bijdrage 10 euro Datum Code Bijdrage Lesgever

1 vrijdagvoormiddag 4 april om 9u30 JCO 421 10 euro Jos Vereecken

Hoe maak je een cd/dvd? Legaal kopiëren van muziek naar een CD. Foto’s en data op CD/DVD branden. Welke programma’s zijn er beschikbaar? Hoe nieuwe foto’s of muziek op een overschrijfbare CD/DVD bij plaatsen? Hoe maak ik een back-up op DVD, zodat ik nadien een restore kan doen. Datum 1 vrijdagvoormiddag 17 januari om 9u30 Datum 1 dinsdagnamiddag 1 april om 13u30 Code JCO 422 Code JCO 423 Bijdrage 11 euro Bijdrage 11 euro Lesgever Jos Vereecken Lesgever Jos Vereecken ELCKER-IK CENTRUM

25 

Hoe foto’s of filmpjes van mijn camera overbrengen op de computer Ik heb een fototoestel of camera gekocht maar weet niet hoe ik deze moet aansluiten. Hoe moet ik nu die foto’s in mappen zetten of een fotoalbum maken op mijn computer. Hoe een foto via mail versturen. Wat heb ik daar voor nodig zowel hardware (bvb kabel) als software(programma). Voor deze workshop kan u best uw toestel meebrengen. Voorkennis: kennis van de computer Datum 1 vrijdagnamiddag 17 januari om 13u30 Code JCO 424 Bijdrage 10 euro Lesgever Jos Vereecken Datum Code Bijdrage Lesgever

1 dinsdagnamiddag 11 maart om 13u30 JCO 425 10 euro Jos Vereecken

Virussen en antivirus ontwikkeling Meer en meer worden wij belaagd door “beestjes” die onze computer binnendringen. Maar wat is een computervirus eigenlijk en hoe functioneert het. Hoe kunnen we dit voorkomen, welke antivirussoftware kan ik het best installeren. Wat is span, spyware, malware …. Hoe komen deze nu op mijn computer en wat doen ze met mijn gegevens. Is het sproeien of snoeien. Voorkomen is beter dan genezen. Voorkennis: kennis van de computer Datum 1 maandagnamiddag 20 januari om 13u30 Code JCO 426 Bijdrage 10 euro Datum Code Bijdrage Lesgever

1 vrijdagvoormiddag 28 maart om 9u30 JCO 427 10 euro Jos Vereecken

Tablet, is dat iets voor mij? De verschillende versies en het leren gebruiken van deze nieuwe vorm van communicatie en computer. Downloaden van APPS, lezen van mail, opzoeken van informatie. Datum 1 vrijdagvoormiddag 24 januari om 9u30 Code JCO 428 Bijdrage 10 euro Lesgever Jos Vereecken Datum Code Bijdrage Lesgever

1 vrijdagnamiddag 28 maart om 13u30 JCO 429 10 euro Jos Vereecken

Google, surfen en het gebruik van internet E-mail, chat, MSN, Google, browsers, weblogs, virussen, span, forums, downloaden en vele andere begrippen welke te maken hebben met het internet.Gericht iets gaan opzoeken, boeking van een reis, hotel enz. Google is veel meer dan een zoekmachine. Datum 1 vrijdagnamiddag 24 januari om 13u30 Code JCO 430 Bijdrage 10 euro Lesgever Jos Vereecken

26

ELCKER-IK CENTRUM

Gebruik van Picasa Google Picasa is een gratis service van Google. Picasa is een programma om foto's te bewerken en te delen. De foto's kunnen in een online webalbum (Picasa Web Albums) worden gezet, afgedrukt, of via e-mail worden verstuurd. Het programma importeert automatisch foto's uit digitale camera's en kent net als andere fotobewerkingsprogramma's diverse bewerkingsmogelijkheden waaronder bijsnijden, rode ogen verwijderen, rechtzetten, helderheid en contrast bewerken, lichtintensiteit veranderen en kleurbalans wijzigen. Daarnaast zijn er enkele extra's waaronder het maken van een fotocollage en een screensaver maken met eigen foto's. Een concurrent van Picasa is Flickr. Datum 1 maandagnamiddag 27 januari om 13u30 Code JCO 431 Bijdrage 10 euro Lesgever Jos Vereecken Datum Code Bijdrage Lesgever

1 maandagnamiddag 10 maart om 13u30 JCO 432 10 euro Jos Vereecken

Gebruik van Outlook en e-mail E-mail, chat, MSN, Google, browsers, hebben te maken met het internet. Mail, Live Mail of Outlook de configuratie en handelingen voor het beheer van je mail, agenda, planning en contactpersonen. Hoe kan ik foto’s in bijlage mee versturen. Delen van de informatie en je agenda met andere. Datum 1 vrijdagvoormiddag 31 januari om 9u30 Code JCO 433 Bijdrage 10 euro Lesgever Jos Vereecken

Verschil tussen de verschillende Windows versies De verschillende versies van Windows XP, Vista, Windows7 en nu Windows 8. Moeten we overschakelen naar deze versies en waarom? Wat met de nevenproducten van Office (2003, 2007, 2010 en …..)? Datum 1 dinsdagnamiddag 4 februari om 13u30 Code JCO 434 Bijdrage 10 euro Lesgever Jos Vereecken

Windows 8 Softwaregigant Microsoft start met de verkoop van zijn aangepast besturingssysteem Windows 8.1. De nieuwe versie komt er nog geen jaar na de vorige, omdat Windows 8 op heel wat kritiek stuitte bij gebruikers van pc's en laptops zonder aanraakscherm. Eén van de aanpassingen aan de nieuwe versie betreft de herinvoering van de startknop en de integratie van Internet Explorer 11 als browser. Ook voor de bedrijfswereld zijn er meer toepassingen. De verkoop van Windows 8 liep niet zoals verwacht, en dus hoopt Microsoft met de aangepaste versie meer kopers te kunnen verleiden. De Duitse topman wijst er alvast op dat de terugval in de pc-markt aan het vertragen is. Datum 1 vrijdagvoormiddag 7 februari om 9u30 Code JCO 435 Bijdrage 10 euro Lesgever Jos Vereecken

ELCKER-IK CENTRUM

27 

Gebruik van Open Office Open Office is een tegenhanger van Microsoft Office 2003 alleen is het gratis. Het is een kennismaking voor de gebruikers welke niet goed weten of ze nu met Word, Excel, PowerPoint Van Microsoft gaan werken of met writer, draw, calc, math of impress van Open Office (Sun) gaan werken. Datum 3 vrijdagvoormiddagen 14, 21, 28 februari om 9u30 Code JCO 436 Bijdrage 30 euro Lesgever Jos Vereecken

Monteren van een computer Het doel is om de cursist een inzicht te bieden in de elementaire begrippen van een computer. De computer wordt bij wijze van spreken open geschroefd en alle belangrijke onderdelen worden één voor één besproken. U gaat beginnen met een lege kast en zal ieder onderdeel leren inbouwen en aansluiten. Al doende leert u de functie van de diverse onderdelen, waar u op moet letten en wat u vooral niet moet doen. Voorkennis: basiskennis van computer hebben Data 2 maandagavonden 17, 24 februari om 19u Code JCO 437 Bijdrage 20 euro Lesgever Jos Vereecken

Thuisnetwerk Het instaleren van een klein thuisnetwerk; hoe maken we een verbinding met verschillende computers en één printer? Wat hebben we daarvoor nodig? Doel en nut van een netwerk, communicatieprincipes en –technieken. Soorten netwerken, bekabeling, protocols, TCP/IP. Actieve componenten (hub, switch, router). Een computer in een peer-to-peer netwerk installeren. Gedeelde bronnen (bestanden, printer) beheren en controleren. Nut van een firewall. Draadloze verbindingen, installatie en configuratie. Beveiliging van een netwerk.Dual-boot, multi-boot. Al deze moeilijke begrippen worden u op een eenvoudige manier uitgelegd. Data 2 maandagavonden 17, 24 maart om 19u Code JCO 438 Bijdrage 20 euro Lesgever Jos Vereecken

Werking van een computer voor gevorderden Wij doen de computer open en kijken van binnen hoe deze functioneert. Zonder al te technisch te worden. Deze cursus gaat dieper in op de samenstelling en de werking van de verschillende computer onderdelen. Het aansluiten van randapparatuur (printer, scanner, enz.). Het configureren en aanpassen van de computer en de werking van windows. Datum 2 dinsdagvoormiddagen 18, 25 maart om 9u30 Code JCO 439 Bijdrage 20 euro Lesgever Jos Vereecken

Windows in- en herinstalleren Hoe kan ik het beste een upgrade, instaleren of eventueel herinstalleren we het beste Windows (XP, VISTA of Win7) op onze computer. Praktijk gericht. U mag zelf de tweede les uw PC meebrengen. Voorkennis: goede notities hebben van de computer. Data 2 dinsdagnamiddagen 18, 25 maart om 13u30 Code JCO 440 Bijdrage 20 euro Lesgever Jos Vereecken

28

ELCKER-IK CENTRUM

S O S computer en practicum Hier kunt u terecht voor persoonlijke vragen in verband uw computer en het gebruik ervan. Wij doen geen herstellingen maar kunnen u met zoveel mogelijk expertise helpen met u naar een oplossing te komen. Wilt u een nieuwe computer kopen en wat een laptop of een grote of een tablad naar u behoefte helpen we u met de verschillende voor-nadelen ervan te bespreken. Voorkennis: basiskennis van computer hebben Datum 1 vrijdagnamiddag 31 januari om 13u30 Code JCO 441 Bijdrage 10 euro Lesgever Jos Vereecken Datum Code Bijdrage Lesgever

1 vrijdagnamiddag 14 maart om 13u30 JCO 442 10 euro Jos Vereecken

Datum Code Bijdrage Lesgever

1 vrijdagnamiddag 4 april om 13u30 JCO 443 10 euro Jos Vereecken

TALEN Spaans voor beginners Deze lessen zijn bedoeld voor cursisten met geen of minieme kennis van het Spaans. Er zal gewerkt worden met het handboek Español en Marcha 1 dat het niveau A1 van het Europese referentiekader voor talen dekt. De lessen worden gegeven met de nadruk op spreken. Data 10 maandagnamiddagen 13, 20, 27 jan., 3, 10, 17, 24 feb. 10, 17, 24 mrt om 13u30 Code TAA 083 Bijdrage 80 Lesgever Dolores Utrera

Spaans tweede reeks voor beginners Deze lessen zijn bedoeld voor cursisten met een minieme kennis van het Spaans. Er zal gewerkt worden met het handboek “Español en Marcha 1” dat het niveau A1 van het Europese referentiekader voor talen dekt. De lessen worden gegeven met de nadruk op spreken. Data 10 dinsdagavonden 14, 21, 28 jan., 4, 11, 18, 25 febr., 11, 18, 25 maart om 19u Code TAA 084 Bijdrage 80 euro Lesgever Dolores Utrera

Spaans vierde reeks voor beginners Deze lessen zijn bedoeld voor cursisten die reeds ongeveer 50 uur Spaans hebben gevolgd. Wat je moet kunnen is aan de receptie verkrijgbaar. Er zal gewerkt worden met het handboek “Español en Marcha 1” dat het niveau A1 van het Europese referentiekader voor talen dekt. De lessen worden gegeven met de nadruk op spreken. Data 10 maandagavonden 13, 20, 27 jan., 3, 10, 17, 24 feb. 10, 17, 24 mrt om 19u Code TAA 085 Bijdrage 80 euro Lesgever Dolores Utrera

ELCKER-IK CENTRUM

29 

Russisch voor beginners (vervolg) Data Code Bijdrage Lesgever

10 donderdagavonden 16, 23, 30 jan., 6, 13, 20, 27 feb., 13, 20, 27 maart 19u TAA 086 80 euro Maya Buhbinder, beëdigd vertaler-tolk

Arabisch voor beginners De methodiek is ‘ervarend leren’. Dat is leren door de taal te gebruiken in betekenisvolle situaties. Iedere sessie bestaat uit kennis en vaardigheid. Aan het einde van de cursus hebben de deelnemers een leerplan voor verdere taalverwerving ontwikkeld. Data 10 dinsdagavonden 14, 21, 28 jan., 4, 11, 18, 25 febr., 11, 18, 25 maart om 19u Code TAA 087 Bijdrage 80 euro Lesgever Omar Nahas, dr. Arabistiek & Sociologie van de U Nijmegen & Amsterdam

Arabisch tweede reeks voor beginners De nadruk in deze cursus ligt op leesvaardigheid en op de grammatica van het standaard Arabisch. Spreekvaardigheid wordt geoefend door vragen te stellen over de gelezen tekst. De deelnemers mogen zelf één gekozen tekst oefenen. Zo wordt rekening gehouden met het niveauverschil tussen de deelnemers. Aan het einde van de cursus hebben alle deelnemers brede woordenschat gerangschikt naar zelfstandige naamwoorden, werkwoorden, bijvoeglijke naamwoorden enzovoorts. Data 10 donderdagavonden 16, 23, 30 jan., 6, 13, 20, 27 feb., 13, 20, 27 maart 19u Code TAA 088 Bijdrage 80 euro Lesgever Omar Nahas, dr. Arabistiek & Sociologie van de U Nijmegen & Amsterdam

Portugees beginners Deze lessen zijn voor de cursisten die nog geen kennis of een beperkt kennis van het Portugees hebben. Er wordt gewerkt met het handboek ‘Potuguês XXI’ nível 1 ISBN 972-757 138-7. Data 10 woensdagavonden 15, 22, 29 jan., 5, 12, 19, 26 feb., 12, 19, 26 maart 19u Code TAA 089 Bijdrage 80 euro Lesgever Bernardino Amaro

Portugees gevorderden Deze lessen zijn voor de cursisten die Portugees deel 1 al reeds gevolgd hebben. Data 10 maandagavonden 13, 20, 27 jan., 3, 10, 17, 24 feb.10, 17, 24 maart 19u Code TAA 090 Bijdrage 80 euro Lesgever Bernardino Amaro

Hebreeuws gevorderden Data Code Bijdrage Lesgever

10 woensdagavonden 15, 22, 29 jan., 5, 12, 19, 26 feb., 12, 19, 26 maart 18u TAA 091 80 euro Yohevet Rudel

Hebreeuws beginners Data Code Bijdrage Lesgever 30

10 woensdagavonden 15, 22, 29 jan., 5, 12, 19, 26 feb., 12, 19, 26 maart om 19u30 TAA 092 80 euro Yohevet Rudel ELCKER-IK CENTRUM

SPIRITUALITEIT & religie Dag Hammarskjöld, Nobelprijs voor de Vrede « postuum » 1961 Lezen is voor mij meditatie en dialoog met de geest van een auteur. Mystiek is voor mij inkeren, in je innerlijke geheime bronnen, die ieder menselijk verstand te boven gaan. Ben je buitengesloten, kijk dan niet door het sleutelgat, maar breek de deur open, ofwel trek je je terug. Zoek de volgende twee bij elke onmenselijkheid: 1/ uit welke collectieve waan is deze onmenselijkheid voortgekomen en waarop was die waan gebaseerd ? 2/ hoe is concreet in deze waan de menselijke geest verloren gegaan ? Wie het waagt de mensen lief te hebben, wordt aan een kruis geslagen. Tot zover enkele citaten van Dag Hammerskjöld. Datum 1 vrijdagnamiddag 24 januari om 13u30 Code HR 311 Bijdrage 10 euro Spreker Walter Jan Ceuppens dr. theologie KUL Dag Hammerskjöld

Franciscus Bergoglio Bepaalde uitlatingen en bepaalde daden van Bergoglio,als paus « Franciscus », blijken markante afspiegelingen te zijn van bepaalde inzichten van Leonardo Boff. Ze verontrusten, niet zonder reden, bepaalde kerkelijke instanties en de collectieve wanen van hun behoudende « theologie ». Wie armoede toeschrijft aan noodlot of natuurwet, schrijft ze immers eigenlijk toe aan God. Het zijn in se farizeïsche , goddeloze uitspraken, die het « zogenaamde christelijke westen » enkel maar deden volharden in zijn farizeïsch, onevangelisch en goddeloos gedrag... Er zijn echter vele vormen van armoede... Datum 1 vrijdagsnamiddag 21 maart om 13u30 Code HR 312 Bijdrage 10 euro Spreker Walter Jan Ceuppens, Dr. theologie KUL

God “Vader” noemen: wat wil dat zeggen? Bij veel mensen roept het woord God het beeld op van de Vader, een beeld dat in principe tot vertrouwen in God stemt maar in feite dikwijls wrevel en ongeloof meebrengt. Het loont de moeite dit thema kritisch na te gaan om er de kern van te vatten, ontdaan van allerlei ballast. Het is beter voor de gelovige dat hij niet te veel dingen gelooft en voor de ongelovige dat hij geen pseudo-geloofspunten aanvecht. Misschien komen dan bij beiden verrassende gedachten en gevoelens vrij. Dat God “Vader” genoemd wordt, komt doordat Jezus God aansprak met “Vader” en zijn leerlingen het Onze Vader leerde bidden. Vandaar dat we hier uitgaan van de “historische Jezus”, dit is de mens Jezus zoals hij op basis van strikt wetenschappelijk onderzoek omschreven wordt. We zullen stilstaan bij enkele belangrijke gegevens. Het eerste is, dat Jezus zelf het woord abba, Aramees voor “Vader”, gebruikt heeft maar – en dit is cruciaal – enkel en alleen om God aan te spreken, nooit om God aan te duiden. Voor Jezus is abba een roep (bijvoorbeeld om hulp), geen godsbegrip. Verder blijkt dat de nog steeds ruim verspreide idee als zou abba in de mond van Jezus zoiets betekend hebben als “papa”, vals is – in 1988 heeft James Barr al aangetoond dat “Abba isn’t ‘Daddy’”. Jezus stelt zich trouwens de menselijke vader anders voor dan wij zo graag doen. Voor hem is iemand vader doordat hij het leven geeft aan een kind, niet omdat hij een lieve man is die,  ELCKER-IK CENTRUM

31 

één en al goedheid voor het kind, het steeds de helpende hand biedt en er affectueus mee omgaat. Aan twee gegevens die eveneens tot Jezus’ mens-zijn behoren zullen we bijzondere aandacht besteden. Zoals speciaal tot uiting komt in Gethsemane (de Olijvenhof), is Jezus’ houding ten aanzien van de Vader (abba) essentieel gekenmerkt door absolute gehoorzaamheid, en wordt zijn bidden en smeken om de komende dood te ontgaan niet verhoord, althans niet meteen en naar verwachting. Daarbij komt, dat de Jezus, die God aansprak met abba, Vader, op het kruis uitriep “Mijn God, mijn God, waarom hebt U mij in de steek gelaten?” Daar neemt hij de meest wanhopige woorden uit de meest extreme klaagpsalm in de mond. Zo maakt Jezus het “waarom” van de psalmist tot het zijne, het “waarom” dat altijd weer opnieuw weerklinkt in het joods-christelijke geloofsleven, het “waarom” dat de moderne mens, hoe geseculariseerd ook of ongelovig, eveneens ontlokt wordt door de dreiging van de dood, of precieser: van het Niets na de dood. In de loop van de uiteenzetting zullen kwesties aangeraakt worden als “Vaderbeeld of Vaderfantasma?”, en geleidelijk zal blijken wat een onbegonnen werk het is om, uitgaande van empirische gegevens, de werkelijkheid van Gods vaderschap te bewijzen of aan te vechten. Een besluit heeft deze lezing niet, wel een open-ending. Deze wordt gevormd door hetgeen de karmelietes Theresia van Lisieux meegemaakt heeft gedurende haar laatste levensjaar (1896-1897): een hopeloze “duisternis” – “alles is verdwenen!” - die met de “stem”, ontleend aan hen die het geloof afwijzen, “spottend” in Theresia spreekt: “Gij droomt het licht, een vaderland dat ruikt naar de zoetste geuren, gij droomt dat ge voor eeuwig de Schepper van alle wonderen zult bezitten, gij gelooft dat ge ooit ontsnapt aan de nevels die u omgeven! Ga vooruit, ga vooruit, verheug u om de dood die u niet zal geven waarop ge hoopt, maar een nog diepere nacht, de nacht van het niets.” Datum 1 dinsdagnamiddag 28 januari om 13u30 Code HR 313 Bijdrage 10 euro Spreker Paul Mommaers, prof. em. U.A en KUL

Religie en wetenschap over onze oorsprong In alle culturen zijn mensen zich van oudsher bewust geworden van zichzelf en van hun omgeving. Op vragen als 'waar komen wij vandaan?' en 'waar komt de wereld vandaan?' gingen sommigen antwoorden met mythologische verhalen. Anderen konden met systematische waarnemingen verbanden ontdekken die hun toelieten steeds dieper in het verleden terug te kijken. Kosmologie, paleontologie en evolutieleer verzamelden een schat aan feitenmateriaal. Hebben beide benaderingen, de reflexieve en de natuurwetenschappelijke, een waardevolle inbreng? Moeten ze maar liefst uit elkaars domein wegblijven? Of kunnen ze ook van elkaar leren? Daarover hebben we het vooral op 17 februari. Op 24 februari gaan we dieper in op een andere vraag: vanwaar komt het lijden, zowel wat mensen van buitenaf overkomt als wat ze elkaar aandoen? Vooral voor wie gelooft dat een goede God alles met goede bedoeling geschapen heeft is dat een probleem. Ook daarover handelen oude teksten. Hoe kwamen die geschriften tot stand en hoe beïnvloeden ze het denken van de mensen? Hiervoor moeten we te rade gaan bij historische kritiek, geschiedenis en exegese. Data 2 maandagmiddagen 17 en 24 februari om 13u30 Code HR 314 Bijdrage 20 euro Spreker Herman Paulussen, lic. Wiskunde, kand. W & L

Eetgewoontes en lichaamsverzorging: identiteit van boeddhistische gemeenschappen in India en China Boeddhistische kloosters, zowel in India als in China, vervulden en vervullen (vooral in China) een belangrijke sociale rol, die richting geeft aan zowel boeddhistische als niet-boeddhistische leden van diverse gemeenschappen. Terecht is hier veel onderzoek naar gebeurd, met een focus op historische achtergronden, netwerken, of invloedrijke meesters. Veel minder bestudeerd is het dagelijkse leven, en dan vooral zogenaamde triviale dagelijkse bezigheden, zoals zorg voor het lichaam. In deze lezing bespreken we twee aspecten daarvan: eetgewoontes, een vrij vaak besproken thema, en lichaamsverzorging,

32

ELCKER-IK CENTRUM

zoals baden, naar het toilet gaan, tanden poetsen, en het verzorgen van haar en nagels. Deze dagelijkse handelingen geven kloosters en bij uitbreiding boeddhistische gemeenschappen in India en China een eigen identiteit, maar vormen ook een brug naar de lekengemeenschap toe. Eetgewoontes en lichaamsverzorging lijken relatief simpel en elementair, maar het is precies door deze trivialiteit dat ze een goed beeld geven van de structuur en de ontwikkeling van boeddhistische gemeenschappen. In deze lezing zullen we dan ook nagaan hoe deze dagelijkse handelingen een teken van identiteit zijn, een teken dat ook duidelijk aan de wereld wordt getoond. Datum 1 woensdagavond 19 februari om 20u Code HR 315 Bijdrage 10 euro Spreker Ann Heirman, Prof. Centrum voor Boeddhistische studies UGent

Einde van het katholiek onderwijs? We leven in een kanteltijd. De cultuur van gisteren en van morgen ligt in de kering. Het christendom zit in een drastisch herschikte positie. De wereld is onttoverd, God is dood, op de markt van de zingeving staan vele kraampjes. De kerken lopen leeg, maar het katholiek onderwijs blijft succesvol overeind als een ruim meerderheidsnet. In de cijfers is dit zo, maar wat schuilt er achter deze zgn. sociologische paradox? De eroderende krachten van de secularisatie en de afkalving van de traditie zijn niet buiten de schoolmuren gebleven. De titel van deze lezing eindigt op een provocatieve pointe: er staat niet zomaar een vraagteken/ uitroepteken. Er loopt in een pak katholieke scholen een kwantitatief en kwalitatief onderzoek naar de feitelijke en gewenste schoolidentiteit. Dit is een moedig initiatief, maar wat blijkt uit dit empirisch onderzoek? Het identiteitsvierkant uitgewerkt door 2 degelijke experten geeft aan dat het katholieke net de facto kan evolueren in 4 richtingen. Maar voor welke type school bestaat er nog een heus draagvlak? Zal het katholiek onderwijs imploderen tot een minderheidsnet, en gedwongen of gewild terugkeren naar het vroege type toen Vlaanderen nog onder een katholiek baldakijn leefde en het net scholen aanbood van, voor en door katholieken? De druk van buitenaf neemt sterk toe, van vinnige debatten tot zelfs een hoorzitting in het parlement. Zal de katholieke school de levensbeschouwelijke pluraliteit als een kans zien of als een bedreiging? En vooral tot welk concreet beleid zal/moet dit dan leiden? Deze lezing wil bij uitstek uitdagen tot een open en authentieke gedachtewisseling. Datum 1 woensdagnamiddag 26 februari om 13u30 Code HR 316 Bijdrage 10 euro Spreker Luc van Overloop, ex-afgevaardigd beh. scholengroep Katholiek onderwijs

Religie anders bekeken Religie is nog altijd onderwerp van gesprek, en vaak van hevige woordenwisseling! Daarbij heeft men het meestal over "wat mensen geloven" of "vreemde religieuze praktijken" of "wat mensen al of niet mogen doen". Bijna altijd volgt daarop een oordeel, positief of negatief, bevestigend of verwerpend, vanuit de eigen overtuiging. Maar er is een andere manier om naar "religie" te kijken: een vragende manier! Wat is religie nu eigenlijk? Waarom hebben alle culturen altijd al religies gehad? Hoe komt het dat zoveel arbeid besteed is aan gebouwen, kunstwerken, muziek en literatuur vanuit die drijfkracht die we religie noemen? Wat is dan wel de functie van religie? Mensen zijn bereid te sterven voor hun religie, én ze zijn bereid te moorden voor hun religie. Wat doet de mens met religie? Wat doet religie met de mens? Vanuit deze vragen kan men kenmerken van religie ontdekken, die inzicht geven in die ontelbare vormen van menselijke activiteit, die we "religie" noemen. Datum 1 maandagnamiddag 10 maart om 13u30 Code HR 317 Bijdrage 10 euro Spreker Katharina Haemers, lic. vergelijkende godsdienstwetenschappen.

ELCKER-IK CENTRUM

33 

Aangaande God? van Frédéric Lenoir Vorig jaar publiceerde Uitgeverij Ten Have, onder de titel God?, de lang verwachte vertaling van het in 2011 bij Robert Laffont verschenen boek Dieu, van Frédéric Lenoir. Het is een voortzetting en een verdere uitwerking van eerdere gesprekken, die voor radio en TV werden gehouden tussen hemzelf en journaliste Marie Drucker. Weinigen hebben over deze materie méér recht van spreken dan Lenoir. Hij is filosoof, socioloog en historicus, met als bijzonder vakgebied de geschiedenis van de godsdiensten. In deze lezing wordt ingegaan op enkele essentiële vraagstellingen uit het boek, dat alleen maar lovende recensies kreeg, omdat het in een heldere en directe stijl de geschiedenis verhaalt van hoe mensen zich sinds de prehistorische tijden 'het goddelijke' hebben voorgesteld. Is dat sinds altijd al opgevat en uitgebeeld als persoon, meer bepaald van het mannelijke geslacht? Zijn godsdiensten per definitie vrouwvijandig? Kan geloof bestaan zonder twijfel? Is het rabiate atheïsme filosofisch houdbaar? Welke hedendaagse godsbegrippen kunnen genade vinden in de ogen van welwillende maar kritische tijdgenoten? Welke rol zullen boeddhisme en islam in de onmiddellijke toekomst spelen in onze samenleving? Over deze en andere vragen werpt Lenoir zijn bevrijdende licht, alvorens in een epiloog openhartig aan te geven waaruit zijn eigen 'niet-dogmatisch geloof' dan wel bestaat. Datum 1 donderdagnamiddag 20 maart om 13u30 Code HR 318 Bijdrage 10 euro Spreker Jan Verachtert, licentiaat in Letteren en Wijsbegeerte, auteur Frédéric Lenoir

Wil je eens met iemand praten Over je verdriet, je zorgen; een goed gesprek kan wonderen doen dan ben je welkom bij Aanwezigheid vzw, gratis en anoniem Schoenmakerskapel , Schoenmarkt 8 1°verd. maan-vr 13u30-17u. 03/231 63 15

Groenten en zuivel in én uit je buurt! ‘Weet wat je eet!’ Dat is het motto van Voedselteams. Groepjes buurtbewoners bestellen via internet biologische groenten, fruit, zuivel en brood bij een producent uit de buurt. Op maandag wordt de gang van Elcker-ik Centrum omgetoverd tot voedsel-afhaalpunt. In de loop van de dag komen Godfried (biologische groentenboer uit Westmalle, www.wijngaardhof-biogroenten.be) en Widar (zuivel en brood uit Merksplas, www.widar.be) de bakken met bestelde producten leveren. Ze rijden ook langs andere afhaalpunten in Antwerpen. ‘s Avonds komen de mensen hun bestelling afhalen. Tinne: “We weten vanwaar en van wie de producten komen, het is lekker, vers en niet duur. Ik vind voedselteams een fantastisch initiatief!” Elke maandagavond tussen 18u en 19u kunnen bestellingen worden afgehaald bij Elcker-ik Centrum, Breughelstraat 31-33 2018 Antwerpen Interesse om mee te doen? Inschrijven en/of info bij [email protected] of op www.voedselteams.be. 34

ELCKER-IK CENTRUM

ELCKER-IK LETTEREN Een tegen allen Heb je ook wel eens het gevoel alleen te staan? Een gevoel van machteloosheid? Vaak vergeten we daarbij dat je als individu ook verzet kunt bieden. De vijf boeken die we in deze groep lezen, bieden elk op hun manier een (hoopvol) perspectief op de verdrukking van het individu door de heersende macht. Ze komen uit verschillende tijden en uit verschillende talen. Maar ze hebben alle gemeen dat ze laten zien hoe je als mens de onderdrukking niet lijdzaam hoeft te ondergaan, maar dat je ook daadwerkelijk verzet kunt bieden. We zullen in de groep natuurlijk onze persoonlijke reactie op de boeken bespreken, maar ook nagaan hoe onze lectuur ons in ons persoonlijke leven kan helpen om met gevoelens van machteloosheid en onrechtvaardigheid om te gaan.

Van den Vos Reynaerde Voor veel mensen zijn de verhalen van Reynaert de Vos eerder kindervertellingen. Maar dat is een grove misvatting. Ik zou deze verhalen beslist niet aan mijn kinderen laten lezen… Het is dan ook merkwaardig dat dit unieke meesterwerk in Vlaanderen zelf nagenoeg onbekend is in zijn authentieke versie. Vandaar dat we er hier kennis mee maken. Reynaert is de eenzaat, de buitenstaander. Hij is wreed tegenover zijn medemensen (want de dieren zijn natuurlijk plaatsvervangers voor soorten mensen), listig en sluw. Maar hij maakt gebruik van de domheid en de hebzucht van de anderen – en maakt hen zelf zo het slachtoffer van hun eigen gebreken. We vinden het Belgische gerecht achterbaks en de politiek corrupt? In dit werk uit de 13de eeuw vinden we al de ingrediënten van zelfgenoegzaamheid die typisch is voor machthebbers. Het cynische verzet van Reynaert mag dan wreed lijken, hij is daardoor net zo kwetsbaar als de klokkenluiders van tegenwoordig. Datum 1 dinsdagnamiddag 21 januari om 13u30 Code ELT 068 Bijdrage 10 euro

François Villon Wie deze persoon was, is tot heden voorwerp van veel strijd en speculaties, maar iemand met die naam heeft zeker geleefd (aan het einde van de 15de eeuw in Parijs). En wordt algemeen aanvaard als de dichter van een ‘testament’. Alleen: dit testament wordt opgesteld door iemand die aan de rand van de maatschappij leeft, te midden rovers, kreupelen, prostituees, ter dood veroordeelden, en armen. Een stervende die zijn testament maakt, kan vrij spreken, en dus vinden we in dit testament bittere en rauwe kritiek van de maatschappelijke tegenstellingen: arm tegen rijk, oud tegen jong, vrouw tegen man, liefde tegen geld. Villons gedichten zijn een schrijnend getuigenis van verzet tegen de onmacht van de slachtoffers. Ze zijn tot op heden een inspiratiebron voor dichters en zangers, zoals Georges Brassens’ (die we in de groep ook zullen horen). Datum 1 dinsdagnamiddag 11 februari om 13u30 Code ELT 069 Bijdrage 10 euro

William Shakespeare: Romeo and Juliet Shakespeare was niet een ‘schrijver’ maar een acteur, die samen met zijn groep stukken produceerde, en waarvan we er (gelukkig) nog veel hebben bewaard. Juliet en Romeo zijn ook buitenstaanders: ze verzetten zich tegen de machtigen, namelijk hun families, die hen verbieden om elkaar lief te hebben. Het drama is een les in tolerantie, een les dat onverdraagzaamheid en onderdrukking alleen door liefde kunnen worden overwonnen. Want, zoals de Prins van de stad Verona aan het einde van het stuk zegt: “For never was a story of more woe Than this of Juliet and her Romeo.”  ELCKER-IK CENTRUM

35 

In onze bespreking zullen we ook aandacht besteden aan de bijzondere taal die Shakespeare gebruikt om de gevaarlijke situatie van de geliefden te beschrijven. Ook zullen we onze aandacht richten op de man-vrouw verhouding: wie neemt eigenlijk het initiatief in de liefde? Datum 1 dinsdagnamiddag 25 maart om 13u30 Code ELT 070 Bijdrage 10 euro Spreker Willie van Peer, Prof. Intercultural Hermeneutics, U. Ludwig Maximilian München

Nederlands-joodse naoorlogse literatuur ‘De herinneringen van overlevenden en de herinnerde geschiedenis van hun kinderen zijn gedurende lange jaren na de oorlog de enige geaccepteerde manier geweest waarop men over de Shoah geacht werd te schrijven. ‘ betoogde Elrud Ibsch in haar boek Overleven in verhalen: van ooggetuigen naar ‘jonge wilden’. Rond 1980 veranderde dat. Kinderen van de tweede generatie overlevenden van de Shoah kiezen zelf hoe ze de grauwste geschiedenis van de vorige eeuw zullen verbeelden: realistisch, ironisch, grotesk, postmodernistisch. Joris Gerits, die het keuzevak ‘Nederlands-joodse hedendaagse literatuur’ aan de UA gedoceerd heeft, memoreert het verhaal van overlevenden zoals G.L. Durlacher en Abel J. Herzberg, van kinderen die de kampen hebben meegemaakt zoals Ischa Meijer, Jona Oberski, Lydia Chagoll, van kinderen die in de onderduik hebben gezeten zoals Andreas Burnier, Chaja Polak en Frans Pointl, van auteurs zoals Arnon Grunberg en Marcel Möring die op hun eigen wijze hun relatie met het joodse erfgoed in romans gestalte geven. Datum 1 vrijdagnamiddag 31 januari om 13u30 Code ELT 071 Bijdrage 10 euro Spreker Joris Gerits, Prof.em. Nederlandse letterkunde en taalvaardigheid UA

Arnon Grunberg

Seamus Heaney

Een apologie voor het dichten Bij de toekenning van de Nobelprijs in 1995 prees de jury Heaney’s poëzie om haar lyrische schoonheid en haar ethisch gehalte; een poëzie die de wonderen van het heden en de levenskracht van het verleden aan het licht brengt. Bundel na bundel delft deze in Noord-Ierland geboren en getogen dichter naar de verborgen en verdrongen drijfveren van ons individueel en sociaal gedrag. Zijn poëzie biedt de lezer een ‘open plek’ (clearance) tussen de wanverhoudingen in deze wereld en een bevrijdend alternatief voor onze vastgeroeste gewoonten en gedragingen. Aan de hand van een representatief aantal gedichten (in origineel en vertaling) zullen wij Heaney’s poëtisch alternatief verkennen. Datum 1 donderdagnamiddag 13 februari om 13u30 Code ELT 072 Bijdrage 10 euro Spreker Hugo Roeffaers, Prof. em. Engelse literatuur UA

36

ELCKER-IK CENTRUM

Seamus Heaney

Het Vloekhout : deel 1- Gaius Gaius is een weergaloze historische roman over de worsteling met het lot en de liefde. De eerste eeuw na Christus. Gaius is een succesvolle ambachtsman die zich specialiseert in het bouwen van deus ex machina’s voor het theater. Hij wil hogerop in het leven, maar in Sepphoris, vlakbij Nazareth, is dat niet vanzelfsprekend. Het is daar dat een verwende timmermanszoon, genaamd Jesjoea, opgroeit. In een wereld die in de ban is van rampen en onheil, nemen diens volgelingen snel in aantal toe. Gaius ondergaat, tot hij op een dag door het hof van keizer Nero gevraagd wordt om naar Rome te komen. Vervuld van angst en hoop laat Gaius zijn geliefde, een christelijke prostituee, achter. Op weg naar Rome reist hij langs de grote steden van zijn tijd: Efese, Pergamon, Athene. Hij beleeft er even wonderlijke, wulpse als wilde avonturen. Overal loert de catastrofe, maar Gaius weet telkens te ontkomen. Tot hij in Rome aanbelandt. Johan de Boose is een ambitieuze schrijver. Dat hij groots opgezette romanprojecten niet schuwt, bewees het omvangrijke en opgemerkte ‘Bloedgetuigen’. Dat het nog groter kan, blijkt uit zijn nieuwste roman ‘Gaius’, een Romeinse schelmenroman waarvan de eerste eeuw na Christus het decor vormt. Later volgt nog een tweede deel dat zich in het 14de eeuwse Rusland afspeelt en nog later zullen we in het jaar 2026 belanden. De overkoepelende titel van de trilogie is 'Vloekhout', de dreigende naam voor het folterhout waarop Jezus Christus op Golgotha werd terechtgesteld. Datum 1 vrijdagnamiddag 21 februari om 13u30 Code ELT 064 Bijdrage 10 euro Spreker Johan de Boose , dr Oost-Europakunde, auteur van fictie, non-fictie en poëzie

Poëzie van kinderen en jeugdigen Jaarlijks zijn er verscheidene scholen die hun leerlingen poëzie laten schrijven. De thema’s zijn uit hun leven gegrepen: eenzaamheid, seksualiteit, verliefdheid, pesten, huiselijke ruzies, echtscheiding, incest, de natuur ,relatie tot ouders en grootouders. In deze poëtische teksten schuilt een rijke bron aan signalen uit hun gevoelswereld. Deze boodschappen zijn meestal helder, eenvoudig en gevoelig, soms ook een verrassende aanklacht of kritiek. Al deze poëtische teksten zijn bekroond op poëziewedstrijden in Vlaanderen en Nederland.” Datum 1 woensdagnamiddag 26 februari om 13u30 Code ELT 073 Bijdrage 10 euro Spreker Wim Vertommen, ere directeur Sint Lievenscollege Antwerpen

Open leesgroep: Oorlog en terpentijn (Stefan Hertmans) In 1981 stierf Urbain Martien, de grootvader van Stefan Hertmans (°1951). In datzelfde jaar maakte Hertmans zijn debuut als schrijver. Op de valreep kreeg kleinzoon Stefan twee volgeschreven schriften, waarin hij zijn eigen levensverhaal had opgetekend. Ooit had deze grootvader een oud horloge aan zijn kleinkind geschonken, een emotioneel beladen erfstuk dat het jongetje bij de overhandiging in zijn onhandige ontroering had laten vallen. De brokstukken bezorgden de jonge Stefan een schuldgevoel. Hij mocht geen tweede keer falen. Toch bleven de schriften jarenlang in een lade liggen en gelukkig maar, want “Oorlog en terpentijn” is een boek dat je wellicht niet op je dertigste kan schrijven. Stefan Hertmans voltooit liefdevol het zelfportret van zijn grootvader in een indringend en ontroerend boek, tegen de achtergrond van het drama van de Groote Oorlog. Jooris Van Hulle zorgt weer voor deskundige begeleiding van deze open leesgroep. Het is geen voorwaarde om het boek gelezen te hebben, maar het maakt het wel mogelijk om de bespreking interessanter en diepgaander te maken. Iedereen die houdt van literatuur is welkom. Datum 1 vrijdagnamiddag 28 maart om 13u30 Code ELT 074 Bijdrage 10 euro Spreker Jooris Van Hulle, poëzie- en literatuurrecensent, auteur ELCKER-IK CENTRUM

37 

LEVENSKUNST Op zoek naar zusterzielen Wil jij een verfrissende kijk op jezelf en op de anderen? Zoek je contacten met diepgang en vriendschappen? Dan is dit programma misschien iets voor jou. In een veilige sfeer, met een positieve instelling, werken wij aan zelfvertrouwen. De onderwerpen worden gekozen in samenspraak met de groep. Max 16 personen. (voor vrouwen + 40 jaar). Data 6 donderdagnamiddagen 16, 30 jan., 13, 27 feb. en 13, 27 mrt om 13u30 Code GZC 226 Bijdrage 20 euro Begeleiding Linda Reusens, cranio-sacraal relaxatietherapeut

Vervolgcursus: Transactionele analyse Transactionele analyse , kortweg TA, is een krachtig model over menselijke communicatie, en menselijke ontwikkeling en verandering vanuit een filosofie van wederzijds respect en aanvaarding. In het najaar van 2013 hebben 13 studenten hierover de inleidingscursus gevolgd en zij hebben gevraagd voor deze vervolgsessies : 3 dinsdagavonden van 20h tot 22.30h. Op het programma staat: uitwisselen van ervaringen , voorleggen van vragen en verder verwerken van stukken theorie. Dit zal gebeuren via intervisie: de deelnemers zoeken in groepjes naar hulp voor een vraag van één van de leden. Daarnaast zal er ook supervisie gegeven worden door de begeleider. Ook zal er tijd zijn voor oefeningen in groep met als doel je eigen functioneren nog beter te leren kennen. Ook geïnteresseerden die de inleidingscursus nog niet hebben gevolgd zijn welkom, eventueel voor 1 sessie als kennismaking. De syllabus van de inleidingscursus kan je bij mij bekomen voor de prijs van 10 euro. Data 3 dinsdagavonden 11, 18, 25 februari om 20u Code GZC 227 Bijdrage 30 euro Spreker Koen Bosschaerts, trainer transactionele analyse

Je eigen persoonlijkheid beter leren kennen “Je kan maar goed voor een ander zorgen, als je goed voor jezelf zorgt”, is een belangrijke uitspraak. “Hoe zorg je dan goed voor jezelf?”, is de volgende vraag. Door het inzicht van TA, dat er in wezen zes verschillende persoonlijkheidstypes zijn, is het interessant te weten welke jij bent om dan ook te weten wat jij nodig hebt. Bovendien opent het inzicht in de verschillende persoonlijkheidstypes jouw kijk op het functioneren van anderen zodat jullie communicatie er beter van kan worden. TA: Drivers, PA’s Datum 1 woensdagavond 19 maart om 20u Code GZC 228 Bedrag 10 euro Spreker Koen Bosschaert, trainer transactionele analyse

38

ELCKER-IK CENTRUM

Jezelf accepteren als bron voor geluk en succes Tijdens deze sessie kijken we naar een eeuwen oud geluk model en passen we dit toe om onszelf te accepteren zoals we zijn. We leren hoe zelfacceptatie en zelfcompassie aan de basis liggen van geluk, geloof in jezelf en succes. We gaan in op de wijsheid van de modder en de lotus en op innerlijke vreugde vrij van omstandigheden. De praktische tips die aangereikt worden, laten je toe positiever in het leven te staan en beter om te gaan met stress en uitdagingen op je pad. Datum 1 maandagnamiddag 17 februari om 13u30 Code GZC 229 Bijdrage 10 euro Spreker David Dewulf, arts, auteur van een aantal boeken over mindfulness

De druk van de 'tijd' op het 'wij' Interactieve lezing

Het aspect 'tijd' staat voor kloktijd, en voor 'beleefde tijd'. Daarnaast staat het ook voor 'tijdsgeest', dat wil zeggen: wat leeft er vandaag en in welke turbulentie leven wij ? Wat is er allemaal tegelijk gaande en welke druk oefent dit uit op 'het wij' ? Het 'wij' staat voor de verschillende groepen mensen waarin we ons begeven, mensen met wie we willen in verbinding gaan, of waarvan het goed zou zijn dat we ons durven verbinden, maar er niet toe komen… We voelen de nood, maar we merken dat de verbinding met anderen aangaan niet evident is omdat er zoveel factoren tegelijk meespelen en engagement moeilijk maken: op het werk, in relaties, in vrijwilligersrelaties, enz.. De bedoeling van de namiddag is om die tijdsgeest te verkennen en ook uit te wisselen hoe het ons allen raakt. “Diepgaand zelf veranderen en anderen individueel of in groep op het spoor van hun unieke groei en ontwikkeling zetten, zie ik als een uitdaging” Datum 1 dinsdagnamiddag 18 februari om 13u30 Code GZC 230 Bijdrage 10 euro Spreker Katrien Boone, licentiaat Moraalwetenschappen, trainer, opleider, coach - heeft lang in Elcker-ik gewerkt

De Burger is moe In pakweg vijftig jaar evolueerde onze maatschappij naar een interactieve samenleving, waar zowat alles binnen het bereik ligt. De creatieve postmoderne burger leeft hectisch en spendeert en ontwikkelt intussen flexibele strategieën om te functioneren én te onthaasten. In onze contreien heeft de burger het niet slecht en zou hij dus gelukkig moeten zijn. En toch is de burger niet tevreden en is hij vooral moe. Moe zijn is een veelgehoorde klacht. Moe zijn hoort bij ziekte maar ook bij het affectieve leven en is soms een metafoor. Bovendien lijkt het alsof het vermoeidheidsentiment los staat van alle evolutie. In het boek “De Burger is moe” uitgegeven bij Garant volgt Jan Vandenbergen enkele lotgevallen van chronische vermoeidheid. Chronische vermoeidheid scheerde hoge toppen ten tijde van Freud’s theorie omtrent de moderne nervositeit en is vandaag nog steeds razend actueel. Dit boek zet diverse verklaringen van vermoeidheid op een rijtje. Het bespreekt diverse oorzakelijke theorieën en de effecten ervan op het maatschappelijke debat. Tenslotte gaat het in op de invloed van het geldende sociale discours en haar actoren op de presentatie en de benadering van lichamelijke en affectieve klachten. Jan Vandenbergen is arts en studeerde psychoanalytische psychotherapie bij Paul Verhaeghe en Filip Geerardyn. Vanuit het medische en sociaalpsychologische perspectief bestudeert hij de effecten van de westerse cultuur op het psychische welzijn. Als medisch psycholoog en sociaal verzekeringsgeneeskundige is hij betrokken bij het beleid van de Landsbond der Christelijke Mutualiteiten. Datum 1 donderdagnamiddag 27 maart om 13u30 Code GZC 231 Bijdrage 10 euro Spreker Jan Vandenbergen, arts, psycholoog

ELCKER-IK CENTRUM

39 

Bewust begaafd: de Theorie van Positieve Desintegratie De TPD schetst een psychologisch traject van persoonlijke ontwikkeling en werd in de vorige eeuw door de Poolse psychiater, filosoof en psycholoog Kazimierz Dabrowski (1902 – 1980) uitgewerkt. Sindsdien is zijn visie een grote bron van (h)erkenning voor creatief-artistiek, sociaal-emotioneel en intellectueel begaafde personen. Onderzoek naar en educatie van begaafdheid is sterk gestimuleerd door de TPD. Datum 1 vrijdagnamiddag 14 maart 13u30 Code GZC 234 Bijdrage 10 euro Spreker Lotte van Lith, begeleidt hooggevoeligen en (hoog)begaafde individuen

Kazimierz Dabrowski

De strategie van het geluk (deel 2) Elke levenskunst dient een antwoord te geven op twee belangrijke vragen: enerzijds het omgaan met de diverse vormen van lijden, anderzijds het richting geven aan het leven op grond van waarden. In Deel I van deze reeks werd specifiek aandacht besteed aan lijden en geluk. In Deel II wordt een meer algemene visie gegeven over het richting geven aan het leven op grond van bepaalde waarden evenals aan meer interactieve, communicatieve en sociale perspectieven en vaardigheden. De mens leeft immers nooit alleen en het is wenselijk te leren meer in synergie met de kracht, de inspiratie en de visie van anderen te leven in plaats van in afzondering, conflict en strijd. Het uiteindelijke doel is bij te dragen tot een grotere humanisering van de wereld door te beginnen met een grotere humanisering van het eigen leven en van de eigen omwereld. Mensen, relaties, samenlevingen en de wereld kunnen immers alleen maar beter worden door er positieve energie aan toe te voegen in de vorm van wijsheid, mededogen en liefde, en niet door negatieve energie in de vorm van afwijzing, conflict, strijd en oorlog. Mensen zijn niet zomaar van nature bekwaam of onbekwaam tot geluk, zij zijn niet sterk of niet zwak, zij doen gewoon op elk ogenblik zo goed als zij kunnen op basis van aangeleerde denkgewoonten, visies en strategieën die tot bekwaamheid of onbekwaamheid en tot sterkte of tot zwakte leiden. Data 5 donderdagavonden 30 januari, 6, 13, 20, 27 februari om 20u Code GZC 232 Bijdrage 60 euro Spreker Dr. Bakx, wetenschapper, arts en filosoof

Stress naar flow Stress is één van de belangrijkste oorzaken van onwelzijn en van vele problemen en ziekten, niet alleen lichamelijk maar ook psychisch in de vorm van verslavingen, depressie, burn-out en zelfs zelfgekozen levensbeëindiging. Stress wordt niet alleen als uiterst onaangenaam ervaren maar heeft ook belangrijke persoonlijke, relationele, sociale en economische gevolgen. Stressbestendigheid, d.i. het kunnen omgaan met stress wordt dan ook steeds belangrijker. Een goed inzicht in het ontstaan, de aard en de dynamiek van stress is noodzakelijk om het leven met minder stress en met meer plezier aan te kunnen. Flow wordt doorgaans beschreven als een toestand waarin alles als het ware vanzelf lijkt te verlopen. Men gaat op in de activiteit of de taak waar men mee bezig is en men vergeet de omstandigheden en het voorbijgaan van de tijd. Het is een toestand van groot welzijn die als uiterst aangenaam en intens wordt ervaren. Deze toestand wordt vaak door kunstenaars beschreven, maar is in feite voor iedereen bereikbaar. Een inzicht in de aard en de dynamiek van flow maakt het mogelijk meer momenten van flow in het leven te laten ontstaan. Data 2 donderdagavonden 20, 27 maart om 20u Code GZC 233 Bijdrage 24 euro Spreker Dr. Gerbert Bakx arts, filosoof, therapeut Gerbert Bakx

40

ELCKER-IK CENTRUM

PRAATGROEPEN ... TIJD VOOR ELKAAR Praatgroepen….. Tijd voor elkaar d’ Antwerkers: brei, haak & naaiclub Breng je eigen naai, haak of breiwerk mee en kom er gezellig bij. Meer info 03/280 15 99 Datum: elke donderdagavond vanaf 19u

Bijbels Leerhuis In kerkelijke kringen noemt men de bijbel graag 'Woord van God', maar hij is evenzeer een 'boek van mensen. Het blijft een gesloten boek tenzij je de moeite wil doen het te lezen door een kritische bril. Dat betekent: een juiste inschatting van zijn historische waarde en aandacht voor de verschillende literaire genres : oorsprongsverhalen, wetgeving, wijsheidsliteratuur, psalmen, parabels, profetische geschriften, evangelies, missionaire brieven enzovoort. Kritiek betekent niet:'ongebreideld scepticisme' maar wel 'leren onderscheiden'. Een leerhuis moet evenwel niet alleen het verstandelijk inzicht voeden. Door dit oude boek hopen we meer thuis te komen in de wereld van vandaag en in ons eigen leven. Data 3 maandagnamiddagen maandagen 13 jan., 10 feb. en 10 maart om 13u30 Code HR 309 Bijdrage gratis Begeleider Herman Paulussen, lic. Wiskunde, kand. W & L

Leesgroep Mystiek Miel Van Campenhout heeft gedurende vele jaren in Elcker-Ik lezingen gegeven over filosofische en religieuze thema’s. De laatste tijd voelt hij zich meer en meer thuis in de nabijheid van de wolk van niet weten, zeg maar de mystiek. Hij is bereid een “Leesgroep Mystiek” te begeleiden die één keer per maand samenkomt om via het lezen van teksten of het vertellen van ervaringen, de mystiek te laten gebeuren. Tenslotte is de mystieke queeste een persoonlijke maar niet noodzakelijk een solitaire weg. In de late Middeleeuwen kende men zoiets als het verschijnsel “Gottesfreunde”. Dit was een informeel netwerk dat boven en buiten de gevestigde religieuze en kerkelijke structuren bestond en waarin mensen met dezelfde mystieke passie contact hielden met elkaar. In diezelfde traditie kunnen ook mensen vandaag rond mystieke teksten en thema’s samenkomen en elkaars groei stimuleren. Wie belangstelling heeft om deel te nemen aan deze leesgroep, wordt verzocht zich op voorhand in te schrijven. De groep wordt beperkt. Een continuïteit van de deelnemers wordt gevraagd. Data 3 woensdagnamiddagen 8 januari, 5 februari en 12 maart om 13u30 Code HR 310 Bijdrage gratis Begeleider Miel Van Campenhout, filosoof, voormalig docent aan UB

ELCKER-IK CENTRUM

41 

Het Filosofisch café In het filosofisch café gaan we ervan uit dat we zèlf moeten filosoferen en dat je dat ook kunt leren. Je krijgt er geen saaie opsomming van stromingen, begrippen en namen, maar het is ook geen praatbarak. Iedereen die dat vraagt krijgt het woord om een gefundeerd standpunt te formuleren. Dat is echter iets totaal anders dan het poneren van een niet onderbouwde mening of het ‘in de groep’ gooien van een hoogst persoonlijke anekdote. Data 3 dinsdagnamiddagen 28 januari, 25 februari, 25 maart om 13u30 Bijdrage gratis Begeleiding Max Schneider

Het koffiehuis Het vertrouwde Koffiehuis heeft zijn formule lichtjes aangepast. Het blijft net als vroeger een laagdrempelige ontmoetingsplaats voor mensen die bereid zijn hun al dan niet forse overtuigingen te toetsen aan de opvattingen van anderen. De onderwerpen worden niet meer vooraf vastgelegd, maar door de deelnemers ter plaatse overeengekomen. Het dubbele doel blijft ook onveranderd. Ten eerste: open en beschaafd opkomen voor je eigen mening. Ten tweede: aandachtig luisteren naar een afwijkende mening. Zo krijgen wij (hopelijk) zicht op het feit dat er mensen zijn die een goede reden hebben om anders te denken. Een andere vaste regel blijft van kracht: lachen is niet verboden. Integendeel, meestal is het een leuke bedoening. Data 6 donderdagochtenden 9, 23 jan., 6 en 20 feb., 20 maart en 3 april om 10u Bijdrage gratis Begeleiding Fred De Meyer

Luistersalon voor vrouwen

Het Luistersalon is een open groep voor vrouwen Dit betekent niet dat wij een antimannen club zijn. Een gesprek met vrouwen alleen heeft zo zijn eigen kwaliteiten. Dit heeft wellicht te maken met het feit dat vrouwen vlug aanvoelen wat er achter, boven of onder de woorden schuilgaat. Het Luistersalon is geen praatgroep waar iedereen vecht om aan het woord te komen. Naast het praten ligt ook de klemtoon op het luisteren. Want luisteren is een complexe zaak. Iemand zei ooit “met je oren zie je meer” Samen kiezen we telkens een onderwerp dat ons boeit. Als een thema je niet aanspreekt kan je gerust kiezen om zwijgend erbij te zijn. Nog eens, het is geen discussiegroep waar iedereen zijn groot gelijk wil halen. We hebben daarvoor een paar regeltjes die er garant voor staan dat iedereen beluisterd wordt en aan het woord komt. Maar wees gerust, ook met die afspraken houden we het gezellig. Data 3 vrijdagnamiddagen 17 jan., 21 feb., 21 mrt. om 13u30 Bijdrage gratis Begeleiding Lieve Torfs

Single + ...Vijf jaar Jong Single Plus bestaat vijf jaar en dat hebben we enthousiast gevierd. Voor diegenen die voor het eerst met ons kennis maken zetten we hier nog eens op een rijtje wie we zijn en wat we willen. Single Plus wil een “vriendennetwerk” zijn van mensen die alleen door het leven moeten of willen gaan. We willen een ontmoetingsplaats aanbieden met een zeker cultureel niveau. Het is geen commercieel initiatief. Het is een initiatief in de geest van Elcker-Ik waar menselijk contact voorop staat. Tijdens het afgelopen jaar organiseerden we een 40-tal activiteiten o.a. bezoeken aan musea, gezamenlijke etentjes, stadswandelingen, theaterbezoeken enz. Wie voor de eerste keer komt wordt gevraagd zich in te schrijven ofwel telefonisch (03.218.65.60) ofwel via [email protected]. Nieuwelingen worden verwacht op vrijdag 10 januari om 13.00u. De groepsbijeenkomst start op het vertrouwde uur nl.13u30. Met een hartelijke groet van de gehele groep Lieve Torfs

42

ELCKER-IK CENTRUM

ademloos.be

72 5 94 6 8 4 loos 330 adem BE38 7 B B IBAN REDBE K BIC

ELCKER-IK CENTRUM

43 

elijk • mens- en milieuvriend atief • duurzaam en coöper • recyclagepapier sis • inkten op vegetale ba stroom • drukken op groene prijzen • fair trade en eerlijke ing • tijd voor info en vorm eperking • hergebruik en afvalb gement • maatschappelijk enga klanten... • en vooral veel toffe

lieuvriendelijk n coöperatief

apier

egetale basis groene stroom

n eerlijke prijzen o en vorming

en afvalbeperking pelijk engagement veel toffe klanten...

Wij weten alles over blaadjes! Drukkerscollectief De Wrikker cvba Patriottenstraat 29 - 2600 Berchem 03 218 56 74 - [email protected] - www.dewrikker.be

Wij weten alleWsrikker e D ij r e k k u r d o c e n e k r-Ir blaadjes! n! lckvee Eo a a g r o o v r e n e v j li b e w ... Drukkerscollectief De Wrikker cvba Patriottenstraat 29 - 2600 Berchem 03 218 56 74 - [email protected] - www.dewrikker.be

Een vrijplaats voor liturgie biedt ruimte en klankbord voor wie zoekt naar de kern van de dingen

www.devleugel.be 44

ELCKER-IK CENTRUM

Het maandelijks meesterwerkje

Het Parthenon

Dirk Verhofstadt

-

Arnolfiniportret

Ludo Abicht

-

De kathedraal van Chartres

Dirk Van Duppen

Relativiteitstheorie - Hersenen en vrije(?)wil - Is er buitenaards leven?

Het gewone is buitengewoon

Breughelstraat 31-33, 2018 Antwerpen 03-218 65 60 www.elcker-ik.be [email protected] v.u.: H. Ongena, Breughelstraat 31-33, 2018 Antwerpen