Lezingen, cursussen en rondleidingen door Wil Tiemes

Lezingen, cursussen en rondleidingen door Wil Tiemes Inhoudsopgave Lezingen, cursussen en rondleidingen door Wil Tiemes ............................................ I Lezingen door Wil Tiemes ..............................................................................1 Michelangelo en Rembrandt van Rijn en het moment kiezen .....................................1 Piet Mondriaan en zelfbeeld bijstellen ...............................................................1 Kasteelheren, buitenplaatsbewoners en communicatieproblemen ..............................1 Griekse beeldhouwkunst en de waan van de dag ...................................................2 August Rodin en Camille Claudel: ego’s ..............................................................2 Gerrit Rietveld en imagoproblemen ..................................................................2 Johannes Vermeer en de gelegenheidsdief ..........................................................2 Piet Mondriaan en rationaliteit .......................................................................2 Romeinse tuinen en de angst voor het nieuwe ......................................................3 Zicht-assen en grenzen stellen ........................................................................3 Maria, Maria Magdalena en Eva: vele gedaantes ....................................................3 Frank Lloyd Wright en binnen-buiten, buiten-binnen ..............................................3 Modern realisme en museum MORE ...................................................................4 Amsterdamse School ....................................................................................4 Rembrandt ................................................................................................5 Alberto Giacometti ......................................................................................5 Mark Rothko en Piet Mondriaan ........................................................................5 Schilders en beeldhouwers en de Eerste Wereldoorlog ............................................6 Architectuur en de Eerste Wereldoorlog .............................................................6 Cursussen door Wil Tiemes .............................................................................7 Modern realisme: zien en toch niet begrijpen.......................................................7 Geschiedenis van de beeldhouwkunst ................................................................8 Geschiedenis van de architectuur .....................................................................9 Vroegmoderne architectuur, periode 1875-1960 .................................................. 10 Buitenplaatsen en hun bewoners, de kunst van het buitenleven ............................... 11 Kunstenaars uit de Lage Landen – schilders, beeldhouwers en architecten met wortels in de Nederlanden ............................................................................................ 14 Franse koningen en de ‘uitvinding van de goede smaak’ ........................................ 15 Kunstenaars en de Eerste Wereldoorlog ............................................................ 17 Rondleidingen door Wil Tiemes ...................................................................... 18 I

Modern realisme en museum MORE, Gorssel....................................................... 18 Rijksmuseum, Amsterdam ............................................................................ 19 Museum GoudA, Gouda ............................................................................... 19 Stadswandelingen door Wil Tiemes ................................................................. 20 Stadswandeling Gouda ................................................................................ 20 Stadswandeling Deventer ............................................................................. 20 Stadswandeling Apeldoorn ........................................................................... 21 Stadswandeling Amersfoort .......................................................................... 21 Stadswandeling Zwolle ................................................................................ 21

II

Lezingen door Wil Tiemes Lezingen ‘Kort en krachtig’ door Wil Tiemes, vooral geschikt voor de zakelijke markt Bijvoorbeeld als werklunches of als onderdeel van een training. Iets te vieren? Een ‘probleem’ op een originele manier aankaarten? Lezingen van 30 minuten tot een uur

Communicatieproblemen op een originele manier aankaarten door deze vanuit de kunstgeschiedenis zichtbaar en daarmee bespreekbaar te maken! Paestum, tombe van de duiker

Voorbeelden uit de kunst te gebruiken! Het is weer een andere manier om lastige of saaie agendapunten vorm en inhoud te geven.

Einstein: logica brengt ons van A naar B, verbeelding brengt ons overal.

Interessante stof voor mensen en bedrijven, of dat nu privé, zakelijk of gewoon bij iemand thuis, die ….

Michelangelo en Rembrandt van Rijn en het moment kiezen Pensionering of afscheid? Michelangelo en Rembrandt zijn uitermate geschikt voor diegene die op een belangrijk moment in zijn/haar leven staat. Even stilstaan bij de verschillende levensfases. Jong en vol ambitie of ouder en wijzer: Rembrandt en Michelangelo weten waar het momentum ligt en hoe het allemaal begon.

Piet Mondriaan en zelfbeeld bijstellen Behoefte om een ander beeld van uzelf te laten zien aan de buitenwereld? In tegenstelling tot wat veel mensen denken is Mondriaan geen koele kikker maar een gepassioneerd mens.

Kasteelheren, buitenplaatsbewoners en communicatieproblemen Wat is het verschil tussen een kasteelheer en een buitenplaatsbewoner en hoe helpt dit een eventuele kloof tussen directie en personeel te dichten?

Overzicht lezingen, cursussen en rondleidingen door drs. Wil Tiemes d.d. 29-9-2015

pagina 1

Griekse beeldhouwkunst en de waan van de dag Wie wil er niet iets te weten komen over het ontstaan van de Griekse beeldhouwkunst, meer dan 2000 jaar oud en toch een inspiratiebron tot de dag van vandaag en tegelijk iets leren over de huidige waan van de dag?

Paestum, tombe van de duiker; inspiratie op ligbedden

August Rodin en Camille Claudel: ego’s Hoe kom je tot een meesterwerk en is daarbij het hebben van een (groot) ego nu een voorof een nadeel?

Gerrit Rietveld en imagoproblemen Bijna iedereen kent wel zijn stoel en het Rietveldhuis in Utrecht. Wat wil je nog meer dan zoveel roem vergaren? Rietveld hield er inderdaad een andere mening op na.

Johannes Vermeer en de gelegenheidsdief Hoe hardnekkig en aanhoudend ongeloof in het accepteren van feiten de blik op de uiterst heldere schilderstijl van Vermeer verduisterde. Loslaten is een kunst op zich.

Piet Mondriaan en rationaliteit Het schilderen van rechthoeken, vierkanten en andere rechtlijnige constructies is een alles behalve rationeel proces.


pagina 2

Romeinse tuinen en de angst voor het nieuwe Het is al eeuwenlang duidelijk dat veranderen een moeilijk proces is. Zelfs voor de hoogste Romeinse kringen.

inspirerende locatie – tussen de bomen en de boeken

Zicht-assen en grenzen stellen Stel je met grenzen een blokkade op voor de buitenwereld of begrens je de eigen binnenwereld?

Maria, Maria Magdalena en Eva: vele gedaantes Flexibele en multitasking vrouwen met wie vergaderen een succes is en met wie je alles kunt overleggen!

Frank Lloyd Wright en binnen-buiten, buiten-binnen Zijn architectuur doet je vergeten waar je bent, alles loopt in elkaar over. Bij iedere nieuwe gang staat creativiteit aan de basis.

Deze lezingen zijn bijvoorbeeld geschikt voor werklunches of als onderdeel van een training. Ze kunnen ook op de inspirerende locatie in Epse – tussen de bomen en de boeken – plaatsvinden. Desgewenst met biertje, borrel, boterham, b…

bibliotheek


pagina 3

Lezingen voor diverse doelgroepen door Wil Tiemes

Modern realisme en museum MORE Barend Blankert, Rieten hoed op tafel (2006) Museum MORE

De collectie van MORE is opgebouwd rondom de grote liefde van Melchers voor Carel Willink en enorm uitgebreid met de aankoop van duizend werken van de voormalige Scheringacollectie van Nederlandse realistische schilders. Het museum MORE heeft zijn deuren geopend voor het publiek met de tentoonstelling ‘scherp kijken’ met op de affiche een zelfportret van Charley Toorop waar je al meteen een eerste proeve van scherp kijken krijgt, want pas als je goed kijkt zie je dat ze ook een schilderspalet heeft mee geschilderd. MOdern REalisme is niet zo eenduidig als je op het eerste gezicht zou denken. De makers toen en nu hebben hun eigen persoonlijke voorkeur voor wat modern en wat realistisch is. Scherp kijken en vooral een kwestie van scherp zien en dat doe je met je hersens en niet met je ogen. Lezing aan te passen aan de beschikbare tijd: vanaf 45 minuten

Amsterdamse School Een van de twee semi geschakelde villa’s (Meerlhuis en Meezennest) van Margaret Kropholler, Bergen NH

In Nederland is de architectuur van de Amsterdamse School momenteel populairder dan ooit. Volgens een aantal zeer actieve sites is ze is zelfs ook ver buiten Amsterdam nog te vinden. Had de absolute grootmeester, de architect Michel de Klerk dit nog kunnen meemaken, dan had hij zich niet zo verbitterd hoeven voelen over het gebrek aan belangstelling voor zijn werk begin jaren twintig. Pas vanaf de jaren zestig is er weer interesse voor de Amsterdamse School en dan niet eens uit eigen land maar uit Amerika. Daar zag men pas goed de expressiviteit, de schoonheid en is het volkomen terecht dat de aandacht daarna altijd is gebleven. De architectuur van de Amsterdamse School is weliswaar een uniek fenomeen dat niet op zichzelf alleen staat maar past in het groter wereldwijde concept van zakelijk expressionisme. De Klerk’s werk behoort daarin tot het meest expressieve en zelfs hij veranderde mee met zijn tijd en versoberde. Overzicht lezingen, cursussen en rondleidingen door drs. Wil Tiemes d.d. 29-9-2015

pagina 4

Lezingen aan de passen aan de concrete vragen en beschikbare tijd

Rembrandt Alle poeha rondom Rembrandt bij de heropening van het Rijksmuseum en de presentatie van de tentoonstelling van de late Rembrandt roept om een nader onderzoek of dit ook werkelijk terecht is. Is Rembrandt werkelijk zo’n groot schilder en hoe en waaraan is dat dan te zien? Behalve de late is er kennelijk ook een vroege Rembrandt. Waarom wilde Wim Pijbes zo graag met met Dan Brown, de schrijver van het Bernini mysterie o.a., op de foto voor de Nachtwacht? Weten we dan anno nu, na de tentoonstelling van de eeuw, wie Rembrandt is? Lezing aan te passen aan de beschikbare tijd: vanaf 45 minuten

Alberto Giacometti Alberto Giacometti – hond

De Zwitserse beeldhouwer en schilder … tekst volgt

Mark Rothko en Piet Mondriaan Voor het eerst na 40 jaar was er in 2014/2015 in Nederland weer een tentoonstelling met werk van Mark Rothko te zien en wel in de thuishaven van Mondriaan: het Gemeentemuseum te Den Haag. Ze zouden elkaar al in levende lijve ontmoet kunnen hebben in New York, hun beider woonplaats, maar was de behoefte er ook? Hadden ze iets gemeen met elkaar omdat ze allebei abstract werkten of was er helemaal niets. Mondriaan, de oudste van de twee, schilderde niet overlappende heldere kleurvlakken in een beperkt kleurenpallet. Rothko daarentegen schilderde allerlei kleuren en kleurschakeringen over en door elkaar. Het blijft interessant deze twee kunstenaars naast elkaar te zien want door de beperkingen die ze zichzelf oplegden toonden ze zich een ware meester. Lezing van ongeveer 1 uur


pagina 5

Schilders en beeldhouwers en de Eerste Wereldoorlog Franz Marc – Der Tiger

Andere aanduidingen voor deze periode zijn : vroeg moderne kunst, vroeg klassieke kunst, wellicht om het woord oorlog te omzeilen. De kunstwerken uit deze periode zijn vandaag de dag ongemeen populair zonder dat we ons realiseren dat er ook een oorlog speelde. Maar deze eerste Wereldoorlog heeft wel invloed gehad op een groot aantal kunstenaars. Carrières kregen een onverwachte wending, kunstenaars werden gedwongen mobiel, de oorlog zelf werd hun onderwerp. Hoe ingrijpend de oorlog ook is geweest, de kracht van de mens is enorm. Lezing van ongeveer 2 uur

Architectuur en de Eerste Wereldoorlog De oorlog kwam in een periode waarin al grote maatschappelijke veranderingen plaatshadden die al zorgden voor een verandering in architectuuropdrachten en de rol van de architect. Er waren bijna vijftig nationaliteiten bij betrokken en het is opmerkelijk te zien hoe het herdenken ook bijna vijftig verschillende vormen laat zien. Herdenken is zeer persoonlijk of nationaal. Lezing van ongeveer 2 uur


pagina 6

Cursussen door Wil Tiemes Modern realisme: zien en toch niet begrijpen Charley Toorop Portret van Annetje Fernhout (1925)

Inhoud Op dit moment wordt er gewerkt aan een gloednieuw museum voor modern realistische schilderkunst, MORE, in Gorssel. Het zal eind mei zijn deuren openstellen om de collectie van Hans Melchers te laten zien. De collectie bestaat uit werk van Nederlandse realisten van de afgelopen 100 jaar met een nadruk op de eerste helft van de eeuw met werk van Jan Mankes, Co Westerik en Charly Toorop o.a.. Een vooraanstaande plaats wordt ingenomen door het werk van Carel Willink, wel de meest bekende magisch realist. Terwijl Raoul Hynckes of Jan Beutener weer een andere kant van de werkelijkheid laten zien. Ook de hedendaagse schilders zoals Tobias Schalken en Lotta de Beus kiezen de zichtbare wereld als onderwerp. Verder ontbreekt bijna elke gelijkenis want er zijn vele vormen van magie of werkelijkheid. Realistisch en herkenbaar, weten wat je ziet en het toch niet begrijpen. Voor wie er graag meer van wil weten wordt de realistische schilderkunst in twee colleges nader besproken en in een kader geplaatst. Om daarna de collectie in Gorssel met eigen ogen te gaan bekijken.

Methode -

Twee hoorcolleges van twee uur met ruimte voor vragen

-

Rondleiding door Museum MORE

Docent -

drs. Wil Tiemes, wil tiemes.nl

Locatie -

deze cursus geef ik in 2015 voor de HOVO Deventer (2x) en de HOVO Zwolle


pagina 7

Geschiedenis van de beeldhouwkunst Inhoud Deze cursus geeft een globaal overzicht van de beeldhouwkunst door de eeuwen heen, met als zwaartepunt de afbeelding van de mens zelf: hoe hij gezien werd en wordt en hoe hij herinnerd wilde worden. Wilde hij een ideaalbeeld achterlaten? Mochten we indrukwekkende denkrimpels bewonderen of liet hij zelfs fysieke oneffenheden zien? Ging hij voor eeuwige roem of voor een momentopname? Maar ook interessant is waartoe de kunstenaars in staat waren met materiaal dat hele specifieke eisen stelt. Vanaf de oudheid staat bij de mens de afbeelding van zijn eigen figuur centraal. In het begin is het beeld een functioneel voorwerp maar lang duurt het niet tot het beeld onderwerp wordt van esthetische bespiegelingen en daarmee tot kunst wordt verheven. Speciaal in de beeldhouwkunst is het beeld letterlijk en figuurlijk van alle kanten te bekijken. Wat zien we aan de knieën, aan de ogen? In de loop der tijd gaan de maker en zijn visie een steeds grotere rol spelen. Het materiaal is kostbaar en onherroepelijk. Eén verkeerde beweging en het is over. In een chronologisch overzicht komen eerst de grote Griekse meesters van de klassieke oudheid aan de orde. Zij hebben een standaard neergezet waaraan latere beeldhouwers zich steeds weer hebben gespiegeld. Met het uiteenvallen van het Romeinse rijk bloeit de beeldhouwkunst op in regio’s en vormen die verrassend zijn en veerkracht tonen. In de 16de eeuw volgt de herintroductie van het vrijstaande beeld en zijn Michelangelo en Bernini de grote meesters. In de moderne tijd is de rol van de kunstenaar steeds prominenter geworden, maar hij moet ook het veld delen met steeds meer vakgenoten. Creativiteit wordt nu pas een vereiste. Wat stelt de beeldhouwkunst nog voor: assembleren, construeren, traditie versus avantgarde. En staan er weer grote meesters op: Alberto Giacomettie en Henry Moore. En komt er nu aan alle illusie een eind door de superrealiteit van Hanson? Er is constante verandering en dit leidt tot telkens weer nieuw beeldhouwwerk. Ideeën, situaties en materialen veranderen steeds en daarmee evolueert het beeld en onze beeldvorming.

Methode -

Acht hoorcolleges van twee uur met ruimte voor vragen

-

(desgewenst een door Wil Tiemes gemaakte syllabus à € 10)

Docent -

drs. Wil Tiemes, wiltiemes.nl

Locaties -

Deze cursus heb ik gegeven voor de HOVO Deventer, de HOVO Zwolle en de HOVO Oldenzaal


pagina 8

Geschiedenis van de architectuur Inhoud In de algemene geschiedenis van de architectuur staan de stijlontwikkelingen centraal met een telkens terugkerende blik op de antieken. In de cursus zal uitgebreid aandacht worden besteed aan deze beginperiode, juist omdat die zoveel inspiratie heeft gebracht en nog steeds oplevert. Specifiek voor de Nederlandse situatie hebben de slappe bodem en het ontbreken van natuursteen geleid tot opvallende architectuur (bijvoorbeeld St. Bavo Haarlem). Het oudste waaggebouw en het oudste nog bewoonde huis van Nederland staan in Deventer. De stad zelf kent een lange traditie, ze is misschien wel de oudste stad zonder Romeinse voorgeschiedenis. De kerk en de overheid met hun hang naar luxe en prestige trokken al vroeg handel aan en ieder liet sporen na. Belangstelling voor architectuur in het algemeen en belangstelling voor de directe omgeving van Deventer zijn hier te combineren. Een chronologisch overzicht van de architectuur kan dan ook prima in en met deze stad plaatsvinden want alle bouwstijlen zijn hier vertegenwoordigd. De steeds veranderende behoeften van de samenleving maakten de ontwikkeling van verschillende soorten gebouwen nodig. Het resultaat is een veelvoud aan stijlen en gebouwen. In de Middeleeuwen de handelshallen, koopmanshuizen, in de 19de eeuw stationsgebouwen, concertzalen, industriële complexen. Door de eeuwen heen is een bouwopdracht, of dat nu een kerk, stadhuis of woonhuis is, nog steeds een maatschappelijk gebeuren en oefenen sociale, politieke en religieuze ontwikkelingen grote invloed uit op opdrachtgever, bouwmeester en publiek. Het resultaat moet laten zien wie we zijn.

Methode -

Over smaak valt te twisten en dat doen we graag tijdens zes theorie- en twee praktijklessen, in totaal dus acht lessen.

-

Voorafgegaan door drie theorielessen waarin de nodige informatie wordt aangereikt, volgt een praktijkles waarin u met eigen ogen romaans, gotiek en alle andere stromingen leert herkennen. Zij liggen binnen loopafstand in Deventer bij elkaar.

-


Docent -


Locatie -

Deze cursus staat geprogrammeerd voor de HOVO Amersfoort en HOVO Zwolle 2016 met specifieke stadswandelingen gericht op Amersfoort en Zwolle.

-

Deze cursus heb ik gegeven voor de HOVO Deventer en de HOVO Amersfoort met specifieke stadswandelingen gericht op Deventer en Amersfoort.

-

Het is voor Wil Tiemes goed mogelijk deze cursus elders te geven en de praktijkwandelingen in een andere plaats te verzorgen.


pagina 9

Vroegmoderne architectuur, periode 1875-1960 Inhoud Deze cursus gaat over vroegmoderne architectuur, gezien door de ogen van architecten en opdrachtgevers die streefden naar verandering. In de periode 1890 - 1960 waren er diverse belangrijke momenten waarop architecten zich geconfronteerd zagen met de technische en sociale ontwikkelingen van de moderne tijd. Twee belangrijke factoren die op de voorgrond treden in de hier besproken periode zijn de industrialisatie en het kapitalisme. Beide fenomenen plaatsten architecten en hun opdrachtgevers aan het eind van de 19de eeuw voor een dilemma: het wel of niet accepteren van de opkomende massaproductie en de producten van de moderne technologie. Na het ontstaan van de welvaartsstaat kreeg de architectuur vleugels. Het modernisme leek vitaler dan ooit tevoren. De publieke acceptatie en waardering voor de avant-garde nam na de oorlog sterk toe. De historie van de bouwkunst is de geschiedenis van architecten die groot aanzien genoten, maar óók die van bescheiden architecten – die werkten in stilte. In deze setting van grote en kleine meesters (Berlage, Gropius, Frank Lloyd Wright, Le Corbusier, Mies van der Rohe) zijn sommigen architecten ten onrechte ‘vergeten’. Gelukkig krijgen zij in de moderne literatuur de waardering die ze verdienen. Onder deze ‘vergeten’ architecten bevinden zich Nederlanders als De Bazel en Lauweriks, die in eigen land al langer gewaardeerd werden. Stromingen die aan bod komen zijn onder andere de Art Nouveau/Jugendstil, Amsterdamse School, De Stijl en Neue Sachlichkeit. Landen die speciale aandacht krijgen zijn de VS en Scandinavië.

Methode -

6 hoorcolleges van 2 uur met ruimte voor vragen

-


Docent -


Locatie -

Deze cursus heb ik gegeven voor de HOVO Deventer


pagina 10

Buitenplaatsen en hun bewoners, de kunst van het buitenleven Deze cursus is samen met collega Yvonne van den Heuvel ontwikkeld Een buitenplaats is een eenheid die wordt gevormd door een landhuis met tuin of park en bijgebouwen. Een definitie is gauw gegeven, maar de vraag is wat nou juist het karakter en de charme bepaalt van een buitenplaats. De Romeinen wisten het al: buitenlucht is gezond. De mythevorming van het gezonde buitenleven werd vooral gevoed door schrijvers en schilders. In de renaissance werd het concept volwassen en ontstond de perfecte buitenplaats met dito bewoner. Het Nederlandse voorbeeld van zo’n buitenplaats is Hofwijck (bij Den Haag), gebouwd door Constantijn Huygens. Een gouden eeuw beleefde het landhuis echter pas de 19de eeuw, toen een netwerk van uitstekende wegen en snelle koetsen het platteland veel toegankelijker had gemaakt. De ontstaansgeschiedenis, indeling van de ruimte, organisatie van het personeel en de kunst van het buitenleven zullen uitgebreid aan bod komen. De buitenplaats was een staalkaart van wooncultuur waaraan iedere generatie iets toevoegde en waarvan zo min mogelijk verloren ging. Speciale aandacht is er voor de verschillende typen interieurs die we nog kunnen aantreffen wanneer we een buitenplaats bezoeken.

Voorbeeld cursusoverzicht met gedetailleerde Inhoudsopgave per les: les 1: -

definitie buitenplaats, definitie kasteel, typische buitenplaatsbewoners, nieuw onderzoek

-

de oudste buitenplaatsen dateren uit de tijd van de opkomst van de stad Rome, periode Romeinse keizerrijk.

-

de Romeinen zijn tot op heden een inspiratiebron, in dit geval zijn dat schrijvers en schilders, niet zozeer architecten

-

de herontdekking van de buitenplaats in de Renaissance

-

de ideale buitenplaats:

-

wonen in een villa ontworpen door/à la Palladio

-

met handhaving van de hoofse, aristocratische lifestyle, periode internationale gotiek door/à la Duc du Berry.

-

vrouwen

les 2: -

opkomst van de buitenplaats in de Nederlanden na de 80 jarige oorlog, periode Gouden Eeuw

-

opkomst geldadel, verschijnsel aristocratisering, periode van de Nederlanden als republiek

-

verschuiving in de lifestyle van formeel (vasteland West Europa), naar informeel (Engeland) van absolutisme naar picturesque


pagina 11

-

de grootste bloeiperiode van de buitenplaats vindt plaats in de 19de eeuw met Engeland als koploper

-

de kunst van het buitenleven voor de eigenaar en zijn gezin, het personeel is de dupe

-

de ideale buitenplaats:

-

de Nederlandse apotheose: Hydepark

les 3 voor de pauze: -

de nabloei van de buitenplaats aan de hand van Singraven in de periode vader en zoon Laan

-

de opkomst van nieuwe bevolkingsgroepen die zich letterlijk nestelen op het terrein van de buitenplaats: de villa bewoners, de tuindorpen

-

de opkomst van de architect en projectontwikkelaar : Rietveld, Le Corbusier en stichtingsbestuur Singraven

les 3 na de pauze en les 4: Inleiding Kunstnijverheid door Yvonne van den Heuvel -

kunstwaarde verbonden met gebruikswaarde.

-

het interieur als een onderdeel van een Gesamtkunstwerk

-

de bewoner/verzamelaar als ‘auteur’ van het historisch interieur.

les 5: -

bezoek Singraven tijdstip bezoek en kosten/wijze van vervoer nog te bespreken. entree plus koffie/thee met een koekje en een gids voor € 7.50 p.p. ontvangst of in de bridgekamer of in het koetshuis

-

rondleiding door het huis met gidsen Singraven aangevuld met commentaar Yvonne en Wil

-

nabespreking op Singraven

-

de tuin en het park zijn te bezichtigen en vlakbij Singraven, bij de watermolen, is een restaurant

Methode -

4 hoorcolleges van 2,5 uur met ruimte voor vragen + bezoek buitenplaats (circa 1/2 dag)

-


Docenten -


-

drs. Yvonne van den Heuvel, kunsthistoricus en gespecialiseerd in kunstnijverheid

Locaties -

Deze cursus staat geprogrammeerd voor VU/Bibliotheek Graafschap in Deventer mei/juni 2015


pagina 12

-

Deze cursus hebben we gegeven voor de HOVO Deventer, de HOVO Oldenzaal, de HOVO Doetinchem en VU/ Bibliotheek Graafschap in Twello ???


pagina 13

Kunstenaars uit de Lage Landen – schilders, beeldhouwers en architecten met wortels in de Nederlanden Inhoud Hun wieg stond ooit in ‘De Nederlanden’ maar waarheen leidden vervolgens hun wegen? Overal zijn sporen van hun vakmanschap en talent terug te vinden. Vanaf de 15de eeuw ontwikkelen de Lage Landen zich vanuit de periferie van Europa tot een periodiek centrum van Europese kunst. In Rome, Praag, Dublin en Kopenhagen o.a. zijn ooit Nederlandse kunstenaars actief geweest. Sommige namen hebben altijd hun glans behouden en worden ook nu niet vergeten. Er zijn kunstenaars wier werk pas na hun dood werd ontdekt of, omgekeerd, meteen uit de belangstelling verdween. Terecht of onterecht? De cursus geeft een gevarieerd overzicht van de drie takken van kunst en zal de grote meesters uit de Nederlandse kunstgeschiedenis bespreken. Tevens zal duidelijk worden dat de schilders, beeldhouwers en architecten die nu tot de canon van de Nederlandse kunstgeschiedenis worden gerekend lang geen volledig beeld geven van de grote invloed van de Hollandse kunst op de Europese kunstgeschiedenis. In een chronologisch overzicht wordt aan de hand van de loopbaan van bekende en onbekende schilders, beeldhouwers en architecten – geboren in De Nederlanden globaal tussen 1350 en 1950 – de Nederlandse kunstgeschiedenis besproken. De cursus zal duidelijk maken dat de Nederlandse kunstenaars vaak richtinggevend zijn geweest en hierdoor een belangrijke rol verdienen binnen de Europese kunstgeschiedenis.

Methode -

Acht lessen hoorcollege van twee uur met ruimte voor vragen

Docent -


Locatie -

Deze cursus heb ik gegeven voor de HOVO Deventer


pagina 14

Franse koningen en de ‘uitvinding van de goede smaak’ Deze cursus is samen met collega Yvonne van den Heuvel ontwikkeld

Inhoud Aan het begin van zijn regeerperiode nam de charismatische koning Lodewijk de Veertiende zich voor een legende te maken van zowel zichzelf als van zijn land. Het resultaat van deze imagovorming was, dat Frankrijk de reputatie kreeg ‘de goede smaak te hebben uitgevonden’. Samen met zijn minister van financiën maakte Lodewijk de Veertiende van het stimuleren van kunsten en handel een zeer succesvolle, vorstelijke onderneming. Frankrijk gaf de toon aan op het gebied van de wooncultuur en dit bleef ruim twee eeuwen onveranderd. Het paleis van Versailles illustreert dit het beste. De verbouwing en inrichting ervan werden door Lodewijk de Vijftiende en Lodewijk de Zestiende voortgezet. Aan het Franse hof kwam een scala aan talent tot bloei, dat vaak uit het buitenland kwam. Hieronder bevond zich ook een aantal Nederlanders, die met hun werk en ideeën wereldroem vergaarden. Voltaire zei erover: ‘Bijna alles werd òf opnieuw bedacht òf uitgevonden.’ Lodewijk de Veertiende streefde ernaar ‘dat land van winkeliers’ waarmee hij de in de 17de eeuw zeer machtige Republiek der Nederlanden bedoelde, te overvleugelen. Hetgeen onze eigen stadhouder Willem III, die tevens koning van Engeland was, er niet van weerhield de Franse stijl op de voet te volgen. Zijn belangrijkste architect, Daniel Marot die aan het hof in Versailles gewerkt had, oefende lange tijd grote invloed uit op de bouwkunst en de kunstnijverheid van ons land. In deze cursus behandelen we de ontwikkeling van de (interieur-)stijlen, tuinkunst en architectuur, ontstaan aan het Franse hof – èn de invloed ervan op onze wooncultuur, waaraan we graag met u een bezoek gaan brengen.

Methode -

3 hoorcolleges van 2,5 uur met ruimte voor vragen

-

Ontstaan en ontwikkeling van de ‘Lodewijkstijlen’ en het rococo in Frankrijk

-

Franse invloeden in Nederland I

-

Franse invloeden in Nederland II

-


Docenten -



pagina 15

-

drs. Yvonne van den Heuvel, kunsthistoricus en gespecialiseerd in kunstnijverheid

Locatie -

Deze cursus hebben we gegeven voor de HOVO Deventer en de HOVO Zwolle


pagina 16

Kunstenaars en de Eerste Wereldoorlog over beeldende kunst en architectuur

Inhoud De Eerste Wereldoorlog is een keerpunt in de geschiedenis van Europa. Bij deze oorlog waren meer dan vijftig nationaliteiten betrokken. Het bracht enorm veel leed en lijden maar leidde ook tot onverwachte, wederzijdse beïnvloeding en nieuwe impulsen. Hoe hebben kunstenaars de oorlog ervaren, hoe gaven ze vorm aan wat ze meemaakten? Welk levensgevoel drukten ze uit? Hoe zagen de verschillende kunstuitingen eruit vóór dat de oorlog ingreep? Welke stromingen waren er, wat verdween, wat bleef? Het was ook een heel creatieve periode. Max Beckman, Zelfportret als Sanitäter, 1915

Schilderkunst Schilders en beeldhouwers brachten de oorlogsverschrikkingen weinig direct in beeld. De aangrijpende tekeningen van Otto Dix en de beelden van Käthe Kollwitz en Ernst Barlach zijn eerder uitzondering dan regel.

Architectuur Nog afgezien van de materiële schade die was aangericht, veranderde de maatschappij in deze periode fundamenteel. Bij de (weder)opbouw moesten architecten een antwoord geven op nieuwe inrichtingsvraagstukken en dan blijkt hoe zij en hun opdrachtgevers dachten vorm te geven aan de nieuwe maatschappij. Daarnaast hebben architecten gewerkt aan projecten die de oorlog moesten helpen verwerken. Beeldende kunst en architectuur. In een tweetal lezingen worden deze disciplines aan de hand van onder andere schilderijen, beeldhouwwerken en bouwwerken nader bekeken.

Lezingen -

Beeldende kunst voor, tijdens en na de Eerste Wereldoorlog

-

Architectuur na de Eerste Wereldoorlog

Docent -


Locaties -

Deze cursus heb ik gegeven voor de HOVO Deventer en de HOVO Oldenzaal

-

Tevens als lezing bij Pluspunt Gorssel en in Olster Huis Olst.


pagina 17

Rondleidingen door Wil Tiemes Rondleidingen in musea door Wil Tiemes

Modern realisme en museum MORE, Gorssel De rondleiding is bedoeld om te zien en toch te begrijpen Philip Akkerman, zonder titel (1989 2008) Museum MORE

De tentoonstelling ‘scherp kijken’ is chronologisch opgebouwd. De collectie opent met een donker geschilderd kabinet met werk van Jan Mankes, de schepper van een zeer dromerig, melancholisch realisme, en een van de voorlopers. In de andere kabinetten gaat verder in min of meer chronologische volgorde met het werk van Charley Toorop, Pycke Koch, Dick Ket, Wim Schuhmacher o.a. en is er speciale aandacht voor de vroege Carel Willink. Hun stijl wordt tegenwoordig allemaal samengevat onder neorealisme. Op de tweede verdieping komen de moderne realisten aan bod en speciale aandacht besteedt ik daarbij aan het werk van Barend Blankert, in mijn ogen een schilder die de verbindende factor vormt in de vaste collectie zowel in technisch als iconografisch opzicht. In een aparte zaal bevindt zich werk van de late Willink, die zich dan mag verheugen in een grote belangstelling zowel in als buiten zijn atelier. De hedendaagse realisten bevinden zich achteraan op de tweede verdieping. Uitgaande van de Scheringacollectie zal zich nog veel interessant werk in het depot bevinden en hoop ik dat werk van bijv. de hedendaagse kunstenaar Levi van Veluw snel van stal gehaald gaat worden.


pagina 18

Alfred Stevens – De Parijse sfinx

Rijksmuseum, Amsterdam Op maat gemaakte rondleidingen voor mensen die veel of weinig in het museum komen, voor mensen die wel of niet slecht ter been zijn. Voor iedereen is dit tot een onvergetelijk bezoek te maken.

Museum GoudA, Gouda De vaste collectie herbergt twee bijzondere zwaartepunten: altaarstukken van vóór de Beeldenstorm en de schilderijencollectie van Paul Arntzenius, zelf schilder, die ook verzamelde van collega-schilders waarvan hij vond dat ze onterecht weinig aandacht kregen. Daarmee bracht hij een samenhangende collectie bijeen die in het Van Goghmuseum niet zou misstaan.


pagina 19

Stadswandelingen door Wil Tiemes In vele Nederlandse steden is het winkelbestand inmiddels aardig gelijk maar als je erboven en erlangs kijkt, dan heeft elke stad nog zoveel aantrekkelijks te bieden: Elke stadswandeling duurt circa anderhalf à twee uur Elke stadswandeling is op maat te maken Prijs varieert, afhankelijk van het aantal deelnemers

Stadswandeling Gouda Gouda – stadhuis

Het beroemde stadhuis staat al sinds de Middeleeuwen fier te pronken en is een paradepaardje van Middeleeuwse bouwkunst. De bouwers van toen wisten om te gaan met een slappe bodem, de financiering ervan is juist weer een voorbeeld van acteren met vaste grond onder je voeten. Het water speelt tot op heden in de stad een belangrijke rol als vormgever en trekpleister. Een stadswandeling waarbij de voeten droog blijven.

Stadswandeling Deventer Deventer – De Waag

Deventer kent een lange, boeiende Middeleeuwse geschiedenis. Als handelsstad moest het zich zien te redden te midden van onbekende zakenpartners. In de economische crisis van tegenwoordig is vertrouwen, of het gebrek eraan, een kernbegrip. In Deventer is te zien hoe de Middeleeuwse zakenlui met dit fenomeen omgingen. Een stadswandeling door de binnenstad met het zwaartepunt op zaken doen in de Middeleeuwen. De stad Deventer is niet stil blijven zitten en heeft zich architectonisch doorontwikkeld zodat alle bekende bouwstijlen er op loopafstand zijn terug te vinden: van gotiek tot bijzondere art nouveau en strakke vormgeving. De oorspronkelijke huisstijl van V&D is wel bekend, maar wie ziet er nog de huisstijl van De Gruyter? Terwijl we geneigd zijn te denken dat alleen kleding aan mode onderhevig is, is aan de hand van een route door de binnenstad te zien hoe groot het aandeel mode in architectuur is. Smaken verschillen er daarover is te discussiëren.


pagina 20

Stadswandeling Apeldoorn Apeldoorn – Sonnevanck

Door de opkomst van het spoor is Apeldoorn in een redelijk kort tijdsbestek ontwikkeld en biedt daarom de mogelijkheid om een aparte bouwstijl in zijn vele varianten en volle glorie te bekijken: de art nouveau ofwel Jugendstil. Een staaltje stadsplanning en stadsontwikkeling uit een bijzonder creatieve periode. Dit zou bijna een zitwandeling kunnen zijn omdat er zoveel accenten en bijzondere detaillering op een kleine oppervlak uitnodigen om goed bekeken te worden.

Stadswandeling Amersfoort Amersfoort – Koppelpoort

De eerste bewoning ontstond aan een doorwaadbare plaats (foorte) aan de Eem (Amer) hetgeen voor de bisschoppen van Utrecht de plaats was om zich te versterken tegen de aanvallen van zowel Holland als Gelre. De burgers namen het toen over en ook belangrijke architecten lieten er hun sporen na. Amersfoort vernieuwt zich steeds maar weet ook wat het moet behouden.

Stadswandeling Zwolle Tekst volgt


pagina 21

Lezingen, cursussen en rondleidingen door Wil Tiemes

Recommend Documents