Leven in het Dorp WWZ stuwt grensverleggend voort Positionering en beleidsadvies Peel en Maas 2011-2012 en verder
15 april 2011
Wonen, welzijn en zorg in de gemeente Peel en Maas
Leven in het Dorp WWZ stuwt grensverleggend voort Positionering en beleidsadvies Peel en Maas 2011-2012 en verder
Voor meer informatie kunt u contact opnemen met: Ron Genders Regisseur Leven in het Dorp WWZ Beleidsmedewerker Maatschappelijke ontwikkeling Gemeente Peel en Maas, Postbus 7088, 5980 AB Panningen e-mail:
[email protected], tel.: 077-3279630
Geit neet besteit neet
De Aanjaaggroep Leven in het Dorp WWZ bestaat uit de volgende personen: • Ron Genders (vanuit gemeente en zorgkantoor) – voorzitter • Wim van den Goor (vanuit (zorg)vragers) • Mart Peters (vanuit informele zorg) • Janine Gerardts (vanuit wonen) • Fons Zijlstra (vanuit welzijn) • Jan Bertrams (vanuit welzijn) • Jan Joore (vanuit zorg) • John Rietman (vanuit zorg) De Aanjaaggroep Leven in het Dorp WWZ adviseert de regiepartijen gemeente Peel en Maas en UVITzorgkantoor/zorgverzekeraar en de convenantpartners over nieuwe trends en ontwikkelingen. Verder monitort zij de uitvoeringsafspraken en actualiseert deze jaarlijks. Zij heeft een adviserende en beleidsvoorbereidende rol en geen besluitvormende taak. Zij formeert themagroepen die een beleidsadvies opstellen.
‘Leven in het Dorp WWZ’ winnaar Utrechtse Stimuleringsprijs WWZ 2003-2004 Landelijk en provinciaal voorbeeldproject 2002-2006. ‘Leven in het Dorp WWZ’ was provinciaal en landelijk voorbeeldproject van het VEBO-programma (Vernieuwing en BeleidsOntwikkeling) van 2002-2006. Landelijke Ontwikkelpilot Wmo subregio Helden 2005-2008 in het kader van de Wet maatschappelijke ondersteuning (Wmo). De Wmo-pilot richtte zich op het prestatieveld ‘sociale samenhang en leefbaarheid’ en het thema ‘regierol van de gemeente’. Provinciale proeftuin Leefbaarheid en zelfsturing in Limburg 2010-2012. Deze proeftuin bestaat uit meerdere trajecten en wordt in Peel en Maas en in Valkenburg aan de Geul uitgevoerd. Landelijke Pilot Woonzorgservicezone en Effectarena van de Stuurgroep Experimenten Volkshuisvesting (SEV) 20092012 Landelijke Pilot Netwerk welzijn versterkt binnen het VWS-project ‘Wmo Welzijn Nieuwe Stijl’ in samenwerking met Hogeschool Arnhem Nijmegen 2009-2011 Landelijke Koppelpilot Zorgverzekeraars Nederland en Vereniging van Nederlandse Gemeenten 2010-2011 Landelijke Pilot Bouwen met (kwetsbare) Burgers van Movisie 2009-2011
VOORWOORD Als voorzitter van de Overlegtafel Leven in het Dorp WWZ (Wonen-Welzijn-Zorg) wil ik de aanjaaggroep voor de voorbereiding bedanken. Verder wil ik het gezamenlijke van de overlegtafel benadrukken. Samen zijn we Leven in het Dorp WWZ en samen bereiken we successen. Dat is alleen mogelijk als je elkaar bij de les houdt zodat je steeds hetzelfde einddoel nastreeft. Mensen in staat stellen om in eigen omgeving te blijven leven en zelf de regie over het eigen leven te blijven houden. In maart 2010 heb ik het ‘voorzittersstokje’ overgenomen van oud-voorzitter en –wethouder Rinus Janssen. Het was een bewogen jaar waarin veel is gebeurd. Er zijn weer veel successen te vieren. De opbrengst van 2010 laat zien dat er op veel vlakken nieuwe initiatieven en projecten zijn gerealiseerd of in voorbereiding zijn. Tijdens de bijeenkomst van de Overlegtafel Leven in het Dorp WWZ op 14 april 2011 hebben de convenantpartners van Leven in het Dorp WWZ afspraken gemaakt over de initiatieven en projecten die ze de komende jaren gaan oppakken. Daarmee zijn de uitvoeringsafspraken van 2010 geactualiseerd. Tijdens de bijeenkomst is de Geit-Neet-Besteit-Neet-award uitgereikt aan Lies Joosten van de Open Inloop Koningslust. Lies heeft samen met andere vrijwilligers uit Koningslust het initiatief opgezet. De Open Inloop Koningslust kreeg de award om een combinatie van redenen. De Open Inloop is door vrijwilligers opgezet met zo weinig mogelijk regels. Het is een laagdrempelige activiteit waar senioren zich niet voor hoeven aan te melden. Veel senioren uit Koningslust maken gebruik van de Open Inloop. Het voldoet dus aan een behoefte. Naast de Open Inloop Koningslust waren nog drie andere initiatieven genomineerd: de Buitenpoli Viecuri Peel en Maas, de Dorpsdagvoorziening Koninglsust en het Seniorenvervoer Helden-Panningen-Egchel (HEP). De convenantpartners hebben speerpunten voor 2011 en verder benoemd, zoals de overheveling van de functie begeleiding, innovatie van WWZ in samenwerking met het bedrijfsleven onder de vlag van FC WELZIJN, nieuwe toetsingskaders en deskundigheidsbevordering van vrijwilligers. Ik sluit me graag aan bij de speerpunten. Als uit onderzoek blijkt dat 30% van de ouderen eenzaam is en 10% sterk eenzaam dan weten we dat we aan de slag moeten. De dagvoorziening is een belangrijke voorziening om ouderen uit hun isolement te houden. Ook het verbinden van generaties, een belangrijk eigen speerpunt, kunnen we daarmee bereiken. Leven in het Dorp WWZ is vooral de manier om de talenten van iedereen als uitgangspunt te nemen. Met de talenten als uitgangspunt bouwen we verder. Daar staat het duplo-blokje voor met het logo van Leven in het Dorp WWZ. De deelnemers aan de bijeenkomst van de overlegtafel kregen het blokje aan het eind van de bijeenkomst. Voor 2011 staat weer van alles op stapel. De buitenwereld verandert snel. Denk aan de bezuinigingen en de individualisering waar we mee te maken hebben. Toch is het steeds gelukt om deze uitdagingen tot kansen om te zetten. Ik doe een beroep op iedereen om vooral het gezonde verstand leidend te laten zijn. De regels zijn niet leidend maar het doel dat we samen hebben afgesproken. Als we met gezond verstand de regels interpreteren dan zal ook in 2011 weer heel veel bijzonders tot stand komen. Dan zullen we in 2011 weer vele stappen zetten die het mogelijk maken dat mensen in alle 11 de kernen van Peel en Maas in hun eigen omgeving, met eigen regie, kunnen blijven deelnemen aan de samenleving. Met vriendelijke groet, Drs. Marlou Absil Voorzitter Overlegtafel Leven in het Dorp WWZ Wethouder gemeente Peel en Maas
SAMENVATTING 1. Successen 2010 Stuwende regie levert toetsingskaders op De gemeente Peel en Maas en UVIT-zorgkantoor/zorgverzekeraar willen met een stuwende regie de ruimte geven aan de convenantpartijen om innovatieve ideeën en nieuwe initiatieven in dialoog met elkaar te ontwikkelen. Toetsingskaders geven de partijen daarbij richting. In 2010 zijn toetsingskaders ontwikkeld op e het gebied van dagvoorzieningen en de versterking van de 1 lijn. Verder zijn uitgangspunten rondom WWZ en toegankelijkheid (in brede fysieke zin) meegenomen in de Woonvisie Plus van de gemeente Peel en Maas. Een aantal toetsingskaders is in voorbereiding. Netwerk Leven in het Dorp WWZ op verschillende fronten uitgebreid e Het aantal netwerkpartners op het gebied van WWZ is in 2010 toegenomen. De Denktank versterking 1 lijn e Peel en Maas is er in geslaagd om 1 lijnpartijen met elkaar verder te laten discussiëren over een gezamenlijke visie en doelstellingen. Innovatie op gebied van WWZ is in Peel en Maas en in Venlo een speerpunt in het WWZ-beleid. Om innovaties te stimuleren is FC WELZIJN Innovatienetwerk WWZ en bedrijfsleven Peel en Maas en Venlo opgezet. Nieuwe initiatieven geven invulling aan uitvoeringsafspraken In elke programmalijn zijn in 2010 nieuwe projecten, producten en voorzieningen gerealiseerd die invulling geven aan de uitvoeringsafspraken van het programma Leven in het Dorp WWZ. In 2010 is door de inwoners in een aantal dorpen, en vooral in Baarlo, de dialoog gevoerd over WWZ en majeure projecten. Inwoners met vragen op gebied van WWZ zijn ondersteund door vrijwilligers en professionals. De pilots van PlusPunt en Hulp bij Dementie zijn afgerond en worden doorontwikkeld. De inrichting van WWZ-steunpunten in multifunctionele accommodaties is in 2010 in een aantal majeure projecten voorbereid en wordt begin 2011 gerealiseerd. Nieuwe dagvoorzieningen zijn gerealiseerd en er is veel aandacht besteed aan dagvoorzieningen als beleidsthema. Om de keten van Wmo-WWZ-AWBZ-Zvw meer sluitend te krijgen moeten individuele en collectieve voorzieningen meer op elkaar worden afgestemd. Een stuk van de ziekenhuiszorg is door de buitenpoli van Viecuri en op het gebied van diagnostiek dichterbij georganiseerd voor inwoners van Peel en Maas in omgeving. Sporten voor mensen met beperkingen is in 2010 sterk onder aandacht gebracht tijdens de Demo doe dag en de Special Olympics Noord-Limburg. Het vergroten van de eigen regie en maatschappelijke participatie van kwetsbare inwoners in Peel en Maas heeft een impuls gekregen in het project Netwerk Welzijn Versterkt en maatschappelijke opvang in brede zin. Levensloopbestendige woningen zijn op verschillende locaties gerealiseerd. Binnen de majeure projecten is de ontwikkeling van levensloopbestendige woningen en een mix van verzorgingshuisplaatsen en verpleeghuisplaatsen sterk op gang gekomen. In Peel en Maas is in 2010 door verschillende partijen het initiatief genomen voor innovatieprojecten. Deze projecten krijgen een plek binnen FC WELZIJN Innovatienetwerk WWZ en bedrijfsleven Peel en Maas en Venlo. Uitvoeringsafspraken 2011-2012 en verder geactualiseerd De successen van 2010 vullen de beleidsontwerpen/adviezen, het netwerk van partijen en diensten, producten en voorzieningen aan die in de afgelopen periode van 10 jaar binnen Leven in het Dorp WWZ zijn gerealiseerd. Dit bepaalt de uitgangssituatie op 1 januari 2011. Naast de successen zijn er veel trajecten in voorbereiding. De nieuwe trajecten zijn opgenomen in de uitvoeringsafspraken 2011-2012 en verder. Daarmee zijn de uitvoeringsafspraken geactualiseerd. In de notitie ‘Uitvoeringsafspraken Leven in het Dorp WWZ 2011-2012 en verder’ is de uitgangssituatie per 1 januari 2011 uitgewerkt en zijn de uitvoeringsafspraken en het ambitieprogramma per programmalijn voor de komende periode opgesomd. 2. Speerpunten 2011 Peel en Maas zet koers uit voor overheveling functie begeleiding in 2013 In 2013 wordt de functie begeleiding (ondersteunende en activerende begeleiding) overgeheveld van de AWBZ naar de Wmo. In de discussie, die momenteel landelijk wordt gevoerd, wordt er vanuit gegaan dat het huidige budget (2,2 – 3,1 miljard) met een efficiëntiekorting van 10% wordt overgeheveld naar de gemeenten. Verder wordt de begeleiding voor doelgroep met IQ van 70-85 geschrapt uit de AWBZ. Aan de andere kant neemt de vraag naar begeleiding toe door de vergrijzing, complexere zorgvragen en zijn er straks minder handen aan het bed. Dat betekent MEER MET MINDER. In Peel en Maas is vanaf 2005 met het experiment van de dorpsdagvoorziening in Grashoek een weg ingeslagen die inspeelt op de hierboven geschetste ontwikkeling. Door door te gaan op die ingeslagen weg wordt de geschetste bedreiging omgezet in een kans om het samen anders te gaan doen. Dit betekent dat grenzen van landelijke wet- en regelgeving worden opgezocht en zo mogelijk worden verlegd. Dit is
noodzakelijk en de ervaringen van de afgelopen jaren laten zien dat het in de praktijk kan. Daar is een gezamenlijke inzet van alle partijen voor nodig. De gemeente en zorgkantoor/zorgverzekeraar investeren daarbij in de partijen die de veranderopgave proactief oppakken. De koers richting 2013 wordt ingezet vanuit twee sporen: 1. Doorontwikkeling van dagvoorzieningen als collectieve ondersteuning 2. Uitrol van Netwerk Welzijn Versterkt als individuele ondersteuning nieuwe stijl Het zijn twee sporen, maar deze vormen één complementaire ondersteuningstructuur voor de inwoners van Peel en Maas. De beleidsontwikkeling vanaf 2008, de veranderopgaven en de uitkomsten van de discussiebijeenkomsten en gesprekken met inwoners en maatschappelijk partners vormen de basis voor de implementatiestrategie 20112015. Daarin wordt de koers uitgezet om Peel en Maas klaar te stomen voor de overheveling van de functie begeleiding in 2013. De doorontwikkeling van de dagvoorzieningen en de uitrol van Netwerk Welzijn Versterkt zijn speerpunten in 2011. FC WELZIJN stimuleert innovatie in WWZ Innovatie in WWZ is speerpunt in Peel en Maas en een programmalijn in Leven in het Dorp WWZ. De uitbreiding van de netwerkpartijen en de nieuwe initiatieven die vanuit FC WELZIJN Innovatienetwerk WWZ en bedrijfsleven zijn ontstaan levert een impuls aan de innovatiekracht van Peel en Maas. De doorontwikkeling van FC WELZIJN is dan ook een speerpunt van Leven in het Dorp WWZ. Nieuwe toetsingskaders gemeente en zorgkantoor/zorgverzekeraar bieden ruimte en duidelijkheid De gemeente Peel en Maas stelt samen met het UVIT-zorgkantoor/zorgverzekeraar themagewijs toetsingskaders op. Dit zijn geen dwingende kaders, maar de kaders BIEDEN RUIMTE aan de convenantpartijen om dialooggestuurd nieuwe initiatieven te ontplooien. Soms gebeurt die beleidsontwikkeling samen met andere gemeenten die eenzelfde totaalvisie op het gebied van WWZ hebben, zoals de gemeente Venlo. Steeds vaker wordt de UVIT-zorgverzekeraar rechtstreeks bij de beleidsontwikkeling betrokken. Daarmee spelen de regiepartijen al in op de ontwikkeling dat de zorgkantoren op termijn gaan verdwijnen. In 2011 staan de volgende thema’s op de agenda: • Toetsingskader Wonen met zorg in Peel en Maas • Sport en care in Peel en Maas • Maatschappelijk verantwoord ondernemen en innovatie in hulpmiddelen in Peel en Maas en Venlo • Mantelzorg in Peel en Maas en Venlo De beleidsontwikkeling vindt plaats binnen de gouden driehoek. De aanjaaggroep heeft daarin een coördinerende taak. In de dialoogsturing maken de partijen samen het beleid. Faciliteren van deskundigheidsbevordering vrijwilligers maakt dialoogsturing toekomstbestendig Aandachtspunt is de scholing en deskundigheidsbevordering van kernteams WWZ en andere vrijwilligers die een rol hebben binnen Leven in het Dorp WWZ. De taak wordt omvangrijker en complexer. Hierin moet geïnvesteerd en gefaciliteerd worden. Dat is een voorwaarde om de dialoogsturing vast te houden en een gelijkwaardig partnership vanuit dorp/gemeenschap met professionele partijen aan te gaan. Herijking convenant en uitvoeringsafspraken na 2012 In 2012 loopt het huidige convenant van Leven in het Dorp WWZ af. In 2011 worden de voorbereidingen gestart om de visie, uitvoeringsafspraken en het proces van Leven in het Dorp WWZ te herijken. Zoals gebruikelijk gaat dit van onderop gebeuren waarin een actieve bijdrage wordt gevraagd van de drie centrale actoren binnen de gouden driehoek. De aanjaaggroep stelt daartoe een plan van aanpak op.
Daarmee stuwt Leven in het Dorp WWZ ook in de komende jaren grensverleggend verder.
INHOUDSOPGAVE Pagina 1. Inleiding en leeswijzer 2. Positionering Leven in het Dop WWZ 3. Successen Leven in het Dorp WWZ 2010 3.1 Versterking van zelfregisserend vermogen van individu en dorp 3.2 Begeleiden / coachen van vraag naar ondersteuning 3.3 Ontmoeting en dagvoorziening 3.4 Sluitende keten van Wmo-WWZ-AWBZ-Zvw 3.5 Wonen met welzijn en zorg 3.6 Vermaatschappelijking van de zorg 3.7 Productinnovatie 3.8 Doorontwikkeling en uitbreiding netwerken 3.9 Pilots en beleidsadviezen 4. Leven in het Dorp WWZ stuwt grensverleggend voort 4.1 Successen 2010 4.2 Speerpunten 2011
1 1 2 2 3 3 5 7 8 8 9 10 10 10 11
Bijlage 1. Programma Leven in het Dorp WWZ 2001-2010. Proces van visievorming, beleidsontwikkeling, dialoogsturing en netwerkontwikkeling Bijlage 2. Overzicht Convenantpartners programma Leven in het Dorp WWZ 2008-2012 Bijlage 3. Gezamenlijke visie Leven in het Dorp WWZ Bijlage 4. Pilots en beleidsadviezen
13 14 15 16
1. Inleiding en leeswijzer De notitie ‘Leven in het Dorp Wonen-Welzijn-Zorg (WWZ) stuwt grensverleggend voort. Positionering en beleidsadvies Peel en Maas 2011-2012 en verder’ is beschrijvend van aard. Het is een beschrijving van de successen 2010 en de speerpunten 2011-2012 en verder van het programma Leven in het Dorp WWZ. In hoofdstuk 2 vindt de positionering van de successen en speerpunten plaats vanuit de kaderstelling van Leven in het Dorp WWZ. De successen van 2010 zijn in hoofdstuk 3 per programmalijn beschreven. Leven in het Dorp WWZ stuwt grensverleggend voort is de lijn waarlangs in hoofdstuk 4 conclusies worden getrokken en de speerpunten voor 2011 zijn uitgewerkt. Het programma Leven in het Dorp WWZ 2008-2012 bestaat uit acht programmalijnen: 1. Versterking van zelfregisserend vermogen van individu en dorp 2. Begeleiden / coachen van vraag naar ondersteuning 3. Ontmoeting en dagvoorziening 4. Sluitende keten van Wmo-WWZ-AWBZ-Zvw 5. Wonen met welzijn en zorg 6. Vermaatschappelijking van de zorg 7. Productinnovatie 8. Doorontwikkeling en uitbreiding netwerken
Naast deze notitie zijn tegelijkertijd nog twee andere notities opgesteld: • Notitie ‘Successen Leven in het Dorp WWZ 2010’. De notitie is een opsomming van de gerealiseerde uitvoeringsafspraken, lopende projecten en trajecten in voorbereiding in 2010 per programmalijn van Leven in het Dorp WWZ. Verder zijn weergegeven de pilots waaraan we in 2010 deelnamen, de beleidsadviezen die zijn opgesteld en de communicatieactiviteiten die hebben plaatsgevonden • Notitie ‘Uitvoeringsafspraken Leven in het Dorp WWZ 2011-2012 en verder’. Per programmalijn is de uitgangssituatie op 1 januari 2011 opgenomen met de resultaten die gerealiseerd zijn in de periode 2001-2010. Verder zijn de uitvoeringsafspraken en het ambitieprogramma 2011-2012 en verder uitgewerkt. De Aanjaaggroep Leven in het Dorp WWZ heeft de drie notities in maart 2011 aan de convenantpartijen van Leven in het Dorp WWZ voorgelegd. Tijdens de bijeenkomst op 14 april 2011 hebben de convenantpartijen van Leven in het Dorp WWZ de uitvoeringsafspraken 2011-2012 en verder geactualiseerd. De gemeente 1 2 Peel en Maas en het UVIT-zorgkantoor/zorgverzekeraar hebben de notities vastgesteld. 2. Positionering Leven in het Dop WWZ Programma Leven in het Dop WWZ 2001-2010 Het programma Leven in het Dorp WWZ is in november 2008 vastgelegd in een convenant en de beleidsnota Leven in het Dorp WWZ 2008-2012, Samen innovatief grenzen verleggen. In de beleidsnota zijn de successen en verworvenheden van de afgelopen periode beschreven, zijn ontwikkelingen geanalyseerd en vertaald, is een aangescherpte visie geformuleerd, zijn de gezamenlijke uitvoeringsafspraken en het ambitieprogramma uitgewerkt en is een vernieuwde regie/netwerkstructuur beschreven. Het is nadrukkelijk geen gemeentelijke beleidsnota maar een document van de ruim 30 convenantpartijen. Het programma Leven in het Dorp WWZ loopt 10 jaar en is een proces van visievorming, beleidsontwikkeling, dialoogsturing en netwerkontwikkeling. In de bijlage 1 is dit beschreven. In de bijlagen 2 en 3 is een overzicht van de convenantpartijen en de aangescherpte visie opgenomen. Doelstelling: Leven in het Dorp WWZ is erop gericht om senioren en mensen met beperkingen in Peel en Maas in staat te stellen om de kwaliteit van leven te bevorderen en om zolang mogelijk de regie over hun eigen leven en leefomgeving te behouden, in de vertrouwde omgeving te blijven leven en deel te (blijven) nemen aan de samenleving.
Dialoogsturing in Gouden driehoek In de gemeente Peel en Maas komen nieuwe initiatieven dialooggestuurd tot stand in de Gouden 3 Driehoek. Primair in de dialoogsturing is de gelijkwaardige en wederkerige relatie tussen de drie hoofdactoren (dorp (gemeenschap), maatschappelijk partners en regiepartijen. Binnen de regie/netwerkstructuur van Leven in het Dorp WWZ zijn de gemeente Peel en Maas en het UVITzorgkantoor/zorgverzekeraar de regiepartijen. Belangenorganisaties, informele zorgorganisaties en de WWZaanbieders vormen de maatschappelijk partners. De kernteams WWZ vertegenwoordigen het dorp en zorgen voor de inbreng van de inwoners en meer specifiek de senioren en mensen met beperkingen.
1
De gemeente Peel en Maas is op 1 januari 2010 ontstaan uit een fusie van de gemeenten Helden, Kessel, Maasbree en Meijel UVIT: Univé, VGZ, IZA, Trias 3 Dialoogsturing betekent dat wanneer de actoren hun ideeën en initiatieven uitwerken in plannen, zij de andere actoren in een zo vroeg mogelijk stadium bij deze planvorming betrekken en in dialoog de plannen verder ontwikkelen. Het is een intensief proces tussen gelijkwaardige partijen met een hoog rendement. De inwoners van buurt, wijk of dorp zijn zoveel mogelijk leidend in het proces om te komen tot voorzieningen en producten. Maatschappelijk partners en regiepartijen zijn vanuit hun verantwoordelijkheid en expertise faciliterend en ondersteunend richting buurt, wijk of dorp. 2
1
Stuwende regie geeft ruimte en kaders om gezamenlijk te werken aan oplossingen De gemeente Peel en Maas en het UVIT-zorgkantoor/zorgverzekeraar vinden elkaar steeds meer in het 4 voeren van de stuwende regie . De stuwende regie gaat NIET over het opleggen van dwingende kaders, maar gaat over het BIEDEN VAN RUIMTE aan de convenantpartijen. De partijen ontplooien op basis van behoeften in dialoog met elkaar nieuwe initiatieven en ontwikkelen innovatieve producten en diensten. De stuwende regie is erop gericht dat de financiering het beleid volgt en we de regels buigen naar de doelen die we willen realiseren. Verder betekent dit dat we beleidsregels als richtlijnen interpreteren en niet als rigide voorschriften. In het voeren van de stuwende regie zoeken de gemeente en het zorgkantoor/zorgverzekeraar afstemming met landelijke en provinciale overheid, andere gemeenten en regievoerende partijen op andere terreinen. 3. Successen Leven in het Dorp WWZ 2010 De successen van 2010 zijn per programmalijn kort en bondig beschreven. In de notitie ‘Successen Leven in het Dorp WWZ 2010’ is een opsomming uitgewerkt van de gerealiseerde uitvoeringsafspraken, lopende projecten en trajecten in voorbereiding in 2010 van Leven in het Dorp WWZ. 3.1 Versterking van zelfregisserend vermogen van individu en dorp Doel programmalijn 1: mensen de regie over hun eigen leven te laten voeren en dorpen de regie op gebied van zelfsturing te laten voeren e
In 2010 is door het Kernteam WWZ Baarlo de dialoog met inwoners, verenigingen en 1 lijnprofessionals e e gevoerd over de toekomst van de 1 lijn in Baarlo. Uit deze discussie is een werkgroep van 1 lijnprofessionals ontstaan. Deze werkgroep wil de mogelijkheden onderzoeken om een gezondheidscentrum e in Baarlo te realiseren. Dit moet leiden tot een versterking van de 1 lijn in Baarlo. De werkgroep bespreekt haar bevindingen met het Kernteam WWZ Baarlo, het Dorpsoverleg Baarlo, de gemeente en Wonen Limburg. Het Dorpsoverleg Baarlo is de dialoog gestart over maatschappelijke accommodaties in Baarlo met verenigingen. Daarbij wordt inzichtelijk gemaakt welke maatschappelijke accommodaties er zijn en het gebruik er van, welke behoefte er is en wat de kansen en bedreigingen zijn. Daarin wordt meer specifiek de relatie gelegd met het WWZ-project Maasstraat in Baarlo. In Kessel, Maasbree en Panningen is de dialoog gevoerd in majeure projecten, respectievelijk Merwijck, Hart voor Maasbree en Ringoven. In Panningen is de leefbaarheiddiscussie in de wijk Panningen Zuid in voorbereiding. Vanuit de gemeente is deelgenomen aan de redactiegroep van ‘Binnenspel’. Binnenspel is de mediacampagne van het Huis voor de Zorg gericht op het bevorderen van de sociale cohesie in Limburg, met een speciaal accent op WWZ. In 2010 is de wekelijkse nieuwsbrief gewijd aan een aantal initiatieven in Peel en Maas. Deze zijn digitaal terug te vinden op www.binnenspel.nl.
4
Vanuit de interne discussie die is gevoerd kwam naar voren dat de term ‘sturende regie’ die in de beleidsnota van 2008 wordt gehanteerd minder recht doet aan waar regievoeren in Leven in het Dorp WWZ voor staat. De term ‘stuwende regie’ (in de lijn van aanjagen en voortstuwen) doet daar meer recht aan en wordt vanaf juli 2010 gebruikt.
2
3.2 Begeleiden / coachen van vraag naar ondersteuning Doel programmalijn 2: begeleiden / coachen van mensen met een hulpvraag naar de ondersteuning die ze nodig hebben om in hun eigen omgeving te blijven leven De provinciale pilot PlusPunt Centrum voor gezond en actief ouder worden is in 2010 volgens de nieuwe werkwijze uitgevoerd. Daarbij hebben twee consulenten van de WegWijZer van Vorkmeer in nauwe samenwerking met huisarts Van Kemenade van Pantaleon Medisch Centrum gesprekken gevoerd met 55plussers in Helden en Panningen. De deelnemers ontvangen aan het einde van het consult een persoonlijk advies over gezond en actief ouder worden. De eindevaluatie van PlusPunt is in voorbereiding. De eindevaluatie van PlusPunt gebeurt in samenhang met de evaluatie van andere signaalfuncties, zoals het project Contact van Vorkmeer en het project KLIK in Meijel. In 2010 hebben 3000 mensen contact gezocht met de WegWijZer met een vraag op het gebied van WWZ en andere sociaal-maatschappelijke thema’s. Vorkmeer heeft het voornemen kenbaar gemaakt om de lokale spreekpunten van de WegWijZer te sluiten en de outreachende loketfunctie (thuisbezoek) uit te breiden. In Meijel is door de vrijwillige ouderenadviseurs aan 200 mensen een advies gegeven. In 2009 is in het gemeenschapshuis D’n Binger als pilot een loket/spreekuur daarvoor ingericht. De lokale en regionale inzet voor ondersteuning van (zorg)vragers door MEE Noord- en Midden-Limburg is vastgelegd in een samenwerkingsovereenkomst met de gemeente Peel en Maas. De pilot Hulp bij dementie Noord-Limburg in de vroegere gemeente Helden is afgerond. Vanaf april 2010 vindt de doorontwikkeling en uitrol plaats via huisartspraktijken in Peel en Maas.
3.3 Ontmoeting en dagvoorziening Doel programmalijn 3: komen tot integrale dagvoorzieningen en WWZ-steunpunten (als integraal onderdeel van een lokaal multifunctioneel centrum) in elk dorp waar mensen ondersteuning krijgen en elkaar ontmoeten 5
De inrichting van de WWZ-steunpunten in de multifunctionele accommodaties gemeenschapshuis ’t Erf in Egchel en de Merwijck in Kessel zijn in 2010 voorbereid en worden begin 2011 gerealiseerd. In Maasbree (Hart voor Maasbree), Panningen (Ringoven en Activiteitencentrum Vorkmeer) en Grashoek (gemeenschapshuis De Ankerplaats) is de ontwikkeling en uitbreiding van WWZ-steunpunten gestart. De KBO-Panningen heeft in het bijgebouw van De Heuf in Panningen een nieuw onderkomen gevonden dat wordt ingericht voor sociale activiteiten. Vrijwilligers hebben in Kessel een kerstdiner voor alleenstaanden en eenzame mensen georganiseerd en in Dorpshuis De Sprunk Koningslust een inloop voor 55-plussers opgezet.
In 2010 is veel aandacht besteed aan Dagvoorzieningen als beleidsthema. Vanuit een inventariserend onderzoek onder alle dagvoorzieningen in Peel en Maas is in dialoog met de betrokken partners het beleidsadvies en veranderopgave Integrale dagvoorzieningen doelgroepen breed opgesteld (juli 2010). Het beleidsadvies is gepositioneerd in de beleidskaders van Leven in het Dorp WWZ (Positiepaper, juli 2010).
5 WWZ-steunpunt in multifunctionele accommodaties: In multifunctionele accommodaties, zoals gemeenschapshuizen, is bij de bouw en inrichting rekening gehouden met het opzetten van diverse WWZ-activiteiten, zoals eetpunten en dagvoorzieningen. Dat maakt die accommodatie tot een steunpunt voor die omgeving op het gebied van WWZ
3
Het beleidsadvies is naar betrokken partners gestuurd en deze hebben vervolgens per dagvoorziening de veranderopgave ingevuld. De betrokken partners leveren naast deze veranderopgaven input vanuit discussiebijeenkomsten, deelname aan werkgroepen en gesprekken. Deze input vormt de basis voor de implementatiestrategie integrale dagvoorzieningen Peel en Maas 2011-2015 die in voorbereiding is. In 2010 is de Dorpsdagvoorziening in Dorpshuis De Sprunk in Koningslust en Zorgtuinderij Kaate in Helden gestart. In gemeenschapshuis ’t Erf in Egchel draait de dorpsdagvoorziening proef. Het Kernteam WWZ Baarlo heeft eind 2010 een behoefteanalyse naar dagvoorzieningen Baarlo opgestart. Verder zijn diverse initiatieven op het gebied van dagvoorzieningen in voorbereiding. Integrale dagvoorzieningen Peel en Maas sterk in ontwikkeling Dagvoorzieningen spelen een cruciale rol bij het langer leven in de eigen omgeving. Een omgeving waarin burgers, maatschappelijk partners en overheid samen de sociale cohesie versterken via een dagvoorziening, is hiermee een doel op zich. Integrale dagvoorzieningen zijn een buffer tussen thuis wonen en langdurige AWBZ-zorg en daarmee een belangrijk instrument in de Wmo. Het zorgkantoor en de gemeente hebben in 2008 een opdracht geformuleerd om een afsprakenkader op het gebied van dagvoorzieningen voor senioren te ontwikkelen. Een themagroep heeft een beleidsadvies opgesteld (augustus 2009). Het thema dagvoorzieningen staat al langer op de agenda in Peel en Maas. • Experiment dorpsdagvoorziening in gemeenschapshuis De Ankerplaats in Grashoek in 2005 Voor 2005 zijn mensen met een indicatie gescheiden opgevangen van mensen zonder een indicatie. Voordat er sprake was van de invoering van de Wmo is in 2005 door een lokale werkgroep in Grashoek in samenwerking met Vorkmeer en Proteion Thuis de eerste dorpsdagvoorziening opgezet. In de dorpsdagvoorziening nemen (oud-)inwoners van Grashoek met en zonder indicatie deel aan dezelfde groep. In maart 2010 is het vijfjarig jubileum gevierd. De ervaringen tot nu toe leren dat de deelnemers het erg naar hun zin hebben, deel blijven uitmaken van dezelfde groep ongeacht of ze meer zorg nodig hebben en de deelnemers met een zwaardere indicatie helpen. Hiermee zijn zij in feite vrijwilliger binnen de dagvoorziening waaraan ze zelf deelnemen en houden zij de dagvoorziening mee in stand. De deelnemers genieten tussen de middag van een gezonde maaltijd die door vrijwilligers in de dagvoorziening wordt klaargemaakt. Naast een mooie dagbesteding voor de deelnemers geeft de dagvoorziening een stuk ontlasting aan de mantelzorgers thuis. • Ideale dagvoorziening Aan de hand van negen elementen is de ideale dagvoorziening in het beleidsadvies beschreven. De ideale dagvoorziening is een mix van dagopvang, huiskamer, dagverzorging en zo mogelijk dagbehandeling. In de directe uitvoering zijn vrijwilligers en een sociaal cultureel medewerker vanuit een welzijns- of zorgorganisatie betrokken. Daarbij wordt zware professionele zorg ingezet als dat nodig is (op afstand). De integrale dagvoorziening is een samenwerking tussen het lokale kernteam WWZ, Vorkmeer en zorgpartijen. De burger is binnen de samenwerking gelijkwaardig aan de professional, zoals het kernteam WWZ binnen deze samenwerking gelijkwaardig is aan de professionele organisaties. • Protocollen en regelgeving zijn ondersteunend Duidelijk is dat de ideale dagvoorziening consequenties heeft voor vigerende protocollen en regelgeving. Creatieve oplossingen en een praktische benadering maken dat protocollen en regels niet langer leidend, maar ondersteunend zijn. Professionals ondersteunen daarbij de vrijwilligers en de deelnemers zo lang mogelijk richting zelfhulp. In de uitvoering wordt van de betrokken professionals een grote mate van eigen verantwoordelijkheid gevraagd. Dit betekent dat de leidinggevende rol meer op afstand komt te staan en meer faciliterend wordt. • Rijk scala aan dagvoorzieningen en ontmoetingsvoorzieningen Vanaf 2005 zijn in Peel en Maas verschillende type dagvoorzieningen ontwikkeld. In 2010 was er een rijk scala van 34 dagvoorzieningen en 6 initiatieven: – Dorpsdagopvang met vrijwilligers (aantal: 7) – Dorpsopvang met vrijwilligers en professionals (aantal: 6, initiatieven: 3) – Dorpsopvang met professionals (aantal: 4) – Doelgroepopvang zorgboerderij (aantal: 6, initiatieven: 3) – Doelgroepopvang intramuraal/arbeidsmatig (aantal: 11) • Beleidsadvies en veranderopgave Integrale dagvoorzieningen De gemeente Peel en Maas en het UVIT-zorgkantoor/zorgverzekeraar hebben in samenspraak met de betrokken partners een sterkte-zwakte analyse gemaakt van de dagvoorzieningen. Per dagvoorziening is een veranderopgave opgesteld. In een positiepaper en een beleidsadvies zijn de resultaten van dit onderzoek uitgewerkt (juli 2010). In dialoog met de betrokken partners bereidt de gemeente en het zorgkantoor/zorgverzekeraar de implementatiestrategie integrale dagvoorzieningen Peel en Maas 2011-2015 voor. • Maatschappelijk rendement Het aanbieden van welzijn en zorg vanuit een dagvoorziening in buurt, wijk of dorp is efficiënter dan de verplaatsing van de deelnemers naar geïnstitutionaliseerde, intramurale AWBZ-zorg. Kijkend naar de financiering is duidelijk dat veel dagvoorzieningen structureel exploitabel waren. In de nieuwe opzet met vrijwilligers en zorg op afstand nemen voor dezelfde AWBZ-middelen meer deelnemers deel aan de dagvoorziening. Aangezien de betrokkenheid vanuit inwoners aan de voorkant verankerd wordt, resulteert de vraaggerichte aanpak in voldoende vrijwilligers. Hierdoor is het mogelijk om in kleine kernen (van 1.000 tot 2.000 inwoners) een dorpsdagvoorziening te realiseren.
4
3.4 Sluitende keten van Wmo-WWZ-AWBZ-Zvw Doel programmalijn 4: sluitende keten van Wmo-WWZ-AWBZ-Zvw waarbij lokaal/subregionaal preventieve voorzieningen worden gerealiseerd (en regionaal curatieve instrumenten) waardoor mensen in staat zijn om deel te nemen aan de maatschappij
In programmalijn 4 wordt de keten gesmeed tussen individuele en collectieve voorzieningen op het gebied van WWZ. De Wmo-aanvragen zijn gestegen t.o.v. 2009. In de Hulp bij het Huishouden (HbH) zijn de cijfers moeilijk vergelijkbaar omdat er na de aanbesteding in 2009 nog maar twee categorieën waren. In totaal zijn er ongeveer 140.000 uren HbH verleend. Het grootste deel van de HbH is ingezet in categorie 1 (86%, 120.000 uren). De definitieve cijfers HbH van 2010 moeten nog worden vastgesteld door de Contractbeheergroep HbH in regio Noord-Limburg. In 2010 waren er 18 woningaanpassingen boven de € 10.000. Een deel daarvan betreft aanvragen uit 2009. Het aantal woningaanpassingen is gebaseerd op de betalingen vanuit de financiële administratie. Een deel van de aanvragen die in 2010 zijn ingediend worden pas in 2011 uitbetaald. Deze zijn niet meegenomen. De gemeente en de woningcorporaties willen woningaanpassingen zoveel mogelijk voorkomen. Over de Wmo en toegankelijkheid in brede zin maken de gemeente en de woningcorporaties kwaliteitsafspraken. In 2010 zijn er 328 hulpmiddelen vanuit de Wmo versterkt. Het contract met de leverancier van de hulpmiddelen loopt in 2010 af. De gemeente Peel en Maas bereidt samen met de gemeente Venlo en UVITzorgkantoor/zorgverzekeraar een nieuwe visie voor gericht op maatschappelijk verantwoord ondernemen en innovatie in (Wmo-)hulpmiddelen. Op het gebied van haal- en brengdiensten is Lavendel strijkservice in De Fabriek Maasbree van start gegaan. De Centrale seniorenraad Peel en Maas gaat de mogelijkheden voor het opzetten van een Maaltijdservice Peel en Maas onderzoeken. Vanuit het Steunpunt mantelzorgers (Vorkmeer) worden informatieve en ondersteunende activiteiten georganiseerd. Zo is de Mantelzorgdag Peel en Maas op 10 november 2010 in 3 kernen op 3 dagdelen georganiseerd, in plaats van mantelzorgmarkt op een centrale plek. In 2010 is de eerste Nieuwsbrief mantelzorg Peel en Maas uitgegeven. Mantelzorg is één van de thema’s waarover UVIT-zorgkantoor/zorgverzekeraar en de gemeenten Peel en Maas en Venlo gezamenlijk afspraken over willen maken. Een kleine werkgroep bereidt een visienotitie voor. e
De versterking van de 1 lijn en de transmurale zorg hebben een impuls gekregen. Viecuri Medisch Centrum Noord-Limburg heeft in Panningen op 22 februari 2010 een buitenpoli geopend. In deze buitenpoli houden specialisten en gespecialiseerde verpleegkundigen spreekuur voor ziekenhuispatiënten. Daarnaast vindt in de buitenpoli ook diagnostisch onderzoek plaats. Daarmee is een stuk van de ziekenhuiszorg dichterbij georganiseerd voor inwoners van Peel en Maas in omgeving. Voor diagnostisch onderzoek kunnen de inwoners vanaf 24 september 2010 ook terecht in Pantaleon. Op de e 2 verdieping is Diagnostiek voor U geopend. Diagnostiek die anders in het ziekenhuis plaatshad. Naast het gezondheidscentrum in Baarlo zijn gezondheidscentra in Maasbree en Meijel in ontwikkeling. e Daarmee beogen 1 lijnpartijen en maatschappelijk partners meer samenwerking en afstemming.
Sporten voor mensen met beperkingen is in 2010 sterk onder aandacht gebracht tijdens de Demo doe dag en de Special Olympics Noord-Limburg. De aandacht voor sporten met mensen met beperkingen is aanleiding geweest om het beleidsthema Sport en Care op te pakken. In Sporthal Piushof Panningen is op 10 april 2010 de Demo doe dag in Peel en Maas georganiseerd. Tijdens dit evenement Sportdag kunnen mensen met een beperking (fysiek of verstandelijk) kennismaken met en deel kunnen nemen aan de diverse sporten. Voor de 2.000 sporters met een verstandelijke beperking waren de Special Olympics een groot feest. Dit evenement is mede mogelijk gemaakt door 700 coaches/begeleiders en 1000 vrijwilligers. In Peel en Maas hebben de volgende sporten plaatsgehad: wielrennen, tennis, tafeltennis, paardrijden, volleybal, badminton, handbal. Lokale sportverenigingen hebben toernooien georganiseerd. Enkele verenigingen overwegen om met een G-team of G-activiteiten te starten. 5
In samenwerking tussen I-VY, Thyas-sportcomplex, Vorkmeer, het Bouwens van der Boije College en de gemeente wordt een pilot opgezet. Daarbij wordt bewegen ingezet als middel in de methodiek ervaringsleren voor kwetsbare inwoners. Het doel van de pilot is om vijf jongeren te leren de problemen/beperkingen die ze ervaren door gedragsverandering (ervaringsleren) in combinatie met bewegen de baas te worden. De trajecten zijn gericht op het vergroten van de eigen regie en maatschappelijke participatie van de jongeren. In Helden wordt voor kwetsbare jongeren door Daelzicht in samenwerking met Visclub de Ruisvoorn, IVN Peel en Maas, Staatsbosheer het Bosproject Breerpeel opgezet. Het vergroten van de eigen regie en maatschappelijke participatie van kwetsbare inwoners in Peel en Maas is ook de inzet van het project Netwerk Welzijn Versterkt (NWV). Het project heeft een meer structureel karakter gekregen. Voor de periode 2010-2012 is door gemeente en UVIT-zorgkantoor/zorgverzekeraar opdracht verleend aan een integrale projectleider. Door de Hogeschool Arnhem Nijmegen (HAN) is het vraagpatronenonderzoek van 15 mensen met een verstandelijke beperking afgerond (Tussenrapportage ‘Ik mezelf een 9 voor geluk’). De vraagpatronen worden omgezet in een individueel arrangement. Netwerk Welzijn Versterkt (NWV) In de afgelopen jaren zijn binnen Leven in het Dorp WWZ een behoorlijk aantal mensen met verstandelijke beperkingen gaan wonen in de wijk. Aanleiding voor Netwerk welzijn versterkt is de vaststelling dat louter wonen in de wijk voor een aantal mensen met een beperking niet volstaat om erbij te horen en naar vermogen deel te nemen aan de samenleving. • Van gezinsvervangende tehuizen (GVT) naar zorgwoningen in de wijk NWV kent zijn oorsprong vanuit de afbraak van twee GVT’s. In de periode 2004-2006 zijn de 2 GVT’s getransformeerd naar 10 zorgwoningen in de wijk. De Fysieke integratie (het stapelen van stenen) was daarmee gelukt. De sociaal maatschappelijke integratie verliep veel moeizamer. De omslag van ‘cliënt’ naar ‘kwetsbare inwoner’, die meer regie over zijn/haar eigen leven krijgt, is zowel voor de (zorg)vrager, de directe omgeving als hulpverleners een grote omslag in perspectief. Dialoogsturing met de kwetsbare inwoners, mantelzorgers/bewindvoerders, vrijwilligers, belangenorganisaties en professionals is nodig om vraagstuk op te pakken. • NWV en maatschappelijke steunsystemen Om de dialoog te voeren is besloten om een netwerk te vormen. Binnen project NWV is er een breed samengesteld netwerk ontstaan. Dit netwerk bestaat uit vrijwilligers en hulpverleners die verbonden zijn aan organisaties en instanties die raakvlakken hebben met wonen, welzijn, zorg en participatie. Verder nemen familieleden van mensen met beperkingen en vertegenwoordigers van belangenorganisaties deel. Iedere betrokkene is daarbij gericht op het in beeld krijgen van de toegevoegde waarde voor het ontwikkelen van geïntegreerde dienstverlening, in samenhang met de eigen maatschappelijke functie. Het doel is het opzetten van maatschappelijke steunsystemen. Dat is een gecoördineerd netwerk van personen, diensten en voorzieningen, waarvan mensen met een beperking zelf deel uit maken, en dat hen ondersteunt in hun pogingen om te participeren. • Dialoog met de vrager via het levensverhaal Eind 2007 heeft een initiatiefgroep (themagroep) besloten een beleidsmatige vertaling te geven aan kansrijke ideeën die netwerkpartijen kenbaar hebben gemaakt. De groep heeft het lectoraat ‘locale dienstverlening vanuit klantperspectief’ van de HAN benaderd met de vraag de ontwikkeling van deze ideeën te ondersteunen. Door het lectoraat zijn medewerkers, scholieren en studenten welzijn, zorg en onderwijs opgeleid om mensen met beperkingen hun levensverhaal te laten vertellen en de vraag achter de vraag te onderzoeken. De scholieren en studenten kunnen dit binnen hun maatschappelijke stages oppakken. Onderzoekers analyseren de gegevens en gaan op zoek naar vraagpatronen. Inmiddels zijn de levensverhalen van 15 mensen opgetekend en geanalyseerd. NWV heeft een plek gekregen in de landelijke pilots werkplaats ‘Wmo Welzijn Nieuwe Stijl’ (Ministerie van VWS) en binnen de proeftuin ‘Woonservicegebieden’ van Stuurgroep Experimenten Volkshuisvesting (SEV). • Van dialoog naar individueel arrangement – geïntegreerde dienstverlening – innovatie in hulverlening Vanuit de individuele ondersteuningsvraag wordt een individueel arrangement ontwikkeld en vanuit een clustering van arrangementen kan een programma worden gerealiseerd (collectief aanbod van breed palet van diensten door maatschappelijke partijen, in samenspraak met vragers, of hun vertegenwoordigers). Voor (zorg)professionals en hulpverleners vraagt dit wisselen van perspectief; het gaat niet meer om hun cliënt, maar om een kwetsbare inwoner van de buurt. Tijdens netwerkbijeenkomsten bespreken de leden de structuur die helpt om al werkende weg geïntegreerde dienstverlening vorm te geven. In 2010 is tijdens de netwerkbijeenkomsten de methodiek van de effectarena van de SEV-pilot gebruikt. Duidelijk is dat de gekozen benadering een meerwaarde heeft voor vragers en voor betrokken hulpverleners. Daarbij is de verwachting dat deze integrale benadering het mogelijk maakt vragers met ‘multiproblem’ vragen in staat te stellen zich persoonlijk te ontwikkelen. • Maatschappelijk rendement en integraal projectleider De komende periode worden de vraagpatronen omgezet in een individueel arrangement, de doelgroep verbreed en het maatschappelijk rendement van de initiatieven in beeld gebracht. Daarom heeft de gemeente en het zorgkantoor voor de periode 2010-2012 opdracht verleend aan een integrale projectleider.
6
Het project NWV haakt aan bij het thema Maatschappelijke opvang Peel en Maas. In 2010 is de ambulante woonbegeleiding door Vincent van Gogh Instituut Peel en Maas breed ingezet. Dat geldt ook voor de preventieve aanpak van huiselijk geweld door Vorkmeer. Er zijn minder huisverboden (aantal 7 – waarvan 3 formeel en 4 informele (grijze) trajecten) uitgevaardigd dan verwacht. De gemeente is samen met de woningcorporaties de procedure betreffende huisuitzettingen aan het afstemmen. Verder zijn een aantal preventieve initiatieven in voorbereiding. Regionaal is deelgenomen aan de Leidende en Ambtelijke Coalitie dat vanuit de centrumgemeente Venlo is opgezet gericht op het voorkomen dat mensen dak- en thuisloos zijn of worden. Verder is aansluiting gezocht bij het Veiligheidshuis en deelgenomen aan de regionale werkgroep Huiselijk Geweld. Op het gebied van Lokaal gezondheidsbeleid is deelgenomen aan het regionale project Gezonde Slagkracht dat alcoholmisbruik onder jongeren aan gaat pakken. Verder zijn preventieactiviteiten opgezet op het gebied van valpreventie, genotmiddelen voor het primair onderwijs en bewegen voor ouderen. In 2010 is gestart met Burgerhulpverlening Peel en Maas (SMS-alert). In samenspraak met de GGD zet de gemeente een nieuw Productenaanbod Publieke Gezondheid (PPG) 2011-2014 op. Eind 2010 is binnen programmalijn 4 de doorontwikkeling van onplanbare zorg opgepakt onder de noemer 24-uurs zorg garanderen. De gemeente Peel en Maas is één van vier pilotgemeenten in Noord- en MiddenLimburg waar wordt geëxperimenteerd met nieuwe ideeën en ervaringen in de praktijk worden opgedaan. Verder wordt in Baarlo een therapeutisch zwembad (Watsu) gebouwd.
3.5 Wonen met welzijn en zorg Doel programmalijn 5: komen tot een zo toekomstbestendig mogelijke woningvoorraad en daarbij rekening houdend met de ondersteuningsvraag van ouderen en mensen met beperkingen Het project Blijvend Thuis in Eigen Huis (BTEH) is de afgelopen jaren in meerdere dorpen opgezet. In 2010 is het gestart in Grashoek. Deelnemers krijgen een woonverbeteradvies. Het project is gericht op de preventie van woningaanpassingen en het stimuleren dat mensen zolang mogelijk thuis kunnen blijven leven. De doorontwikkeling van BTEH wordt opgepakt binnen FC WELZIJN Innovatienetwerk WWZ en bedrijfsleven (zie paragraaf 3.7). Levensloopbestendige woningen zijn op verschillende locaties gerealiseerd. In totaal zijn 100 levensloopbestendige woningen gebouwd. Binnen de majeure projecten is de ontwikkeling van woningen sterk op gang gekomen. In project Merwijck in Kessel worden 21 woningen in 2011 opgeleverd. In andere projecten zijn ongeveer 90 woningen in ontwerp. Wonen Limburg heeft het initiatief genomen om in Helden 10 Mantelzorgwoningen te ontwikkelen. De gemeente Peel en Maas heeft in samenspraak met maatschappelijk partners de Woonvisie Plus Peel en Maas opgesteld. De uitvoeringsafspraken van Leven in het Dorp WWZ en thema’s zoals Wmo en toegankelijkheid zijn belangrijke onderdelen van de woonvisie. De woonvisie is in januari 2011door de gemeenteraad vastgesteld. De woonvisie vormt de basis voor de kwaliteitsafspraken tussen de woningcorporaties en de gemeente Peel en Maas die in voorbereiding zijn. Verder is input geleverd aan regionale en provinciale woonvisie.
7
3.6 Vermaatschappelijking van de zorg Doel programmalijn 6: stimuleren van vermaatschappelijking van de zorg door een gedeconcentreerd aanbod aan woonzorgcombinaties zoveel mogelijk in de vorm van kleinschalige geclusterde woonvormen waarbij fysieke en sociale integratie belangrijk is De deconcentratie en uitbreiding van verpleeghuiszorg is een belangrijk speerpunt in Leven in het Dorp WWZ. Tot 2006 was er alleen verpleeghuiszorg in Panningen. Om te stimuleren dat mensen zolang mogelijk in de eigen omgeving kunnen blijven wonen is er vanaf 2007 op meerdere locaties in Peel en Maas verpleeghuiszorg voor senioren opgezet. Zo is een deel van de zorgcentra in Baarlo, Meijel en Panningen getransformeerd van verzorgingshuisplaatsen naar verpleeghuisplaatsen en zijn in Helden zes groepswoningen voor 30 dementerende ouderen (psychogeriatrische (PG) plaatsen) gerealiseerd. In de majeure projecten wordt een mix van verzorgingshuisplaatsen en verpleeghuisplaatsen of een mix met andere doelgroepen meegenomen. In project Merwijck in Kessel worden in 2011 14 PG-plaatsen door Proteion Thuis en 12 plaatsen voor mensen met verstandelijke beperkingen door Daelzicht gerealiseerd. In Maasbree worden door De Zorggroep in samenwerking met Novaform Vastgoedontwikkelaars op de locatie broekstraat 28 PG-plaatsen en 15 appartementen met verzorgingshuiszorg ontwikkeld. In Meijel zijn bij het Zorgcentrum St. Jozef 20 PG-plaatsen in de ontwerpfase. Naast de Ringoven in Panningen ontwikkelt Wonen Limburg en Van Nieuwenhuizen-Jongen 50 zorgappartementen voor De Zorggroep en 22 voor Daelzicht. Verder wordt de locatie Savelberg van Daelzicht in Koningslust herontwikkeld. De gemeente Peel en Maas en het UVIT-zorgkantoor/zorgverzekeraar hebben geconstateerd dat er geen toetsingskader is waaraan nieuwe initiatieven op gebied van wonen met zorg kunnen worden getoetst. Maatschappelijk partners onderbouwen hun plannen vaak met eigen cijfers die op verschillende modellen zijn gebaseerd. Om daar meer eenheid in te smeden is het toetsingskader Wonen met zorg in voorbereiding. Daarmee kunnen gemeente en zorgkantoor en hun maatschappelijk partners meer eenduidige discussie voeren over nieuwe initiatieven. De uitgangspunten voor het toetsingskader zijn meegenomen in de Woonvisie Plus Peel en Maas.
3.7 Productinnovatie Doel programmalijn 7: productinnovatie om te komen tot nieuwe en creatieve oplossingen op het gebied van WWZ waarbij ingespeeld wordt op de toenemende ontmoetingsvraag en ondersteuningsvraag (welzijn en zorg) en de krappe arbeidsmarkt in de zorg
Innovatie op gebied van WWZ is in Peel en Maas en in Venlo een speerpunt. Om innovaties te stimuleren is FC WELZIJN Innovatienetwerk WWZ en bedrijfsleven Peel en Maas en Venlo opgezet. In paragraaf 3.8 wordt de ontwikkeling van het innovatienetwerk verder toegelicht. In Peel en Maas is in 2010 door verschillende partijen het initiatief genomen voor de volgende innovatieprojecten: • Digitaal op eigen kracht / woonservice gemeente / portal Kessel – initiatief van: Proteion Thuis, Hogeschool Zuyd, Vorkmeer, Wonen Limburg, Woningstichting Kessel, Tandartspraktijk De Wit • Blijvend Thuis in Eigen Huis – initiatief van: Vorkmeer, Wonen Limburg • Gezond ouder worden, ook doen! – initiatief van: Arvalis, zorgboeren, Cesar2Move, Vorkmeer • Huis van de innovatie in Peel en Maas – initiatief van: Proteion Thuis, Wonen Limburg, Vorkmeer, De Zorggroep, RZO Peel en Maas, Centrale seniorenraad Peel en Maas, Fontys Hogeschool • Project X ervaringsleren door bewegen (voor kwetsbare inwoners) – initiatief van: I-VY, Thyas, Vorkmeer, BBC De pilot Zorg op afstand, dichtbij voor mantelzorgers (mantelzorg TV) is in 2009 opgezet door Proteion Thuis, Vorkmeer, Synthese en de gemeenten Peel en Maas en Horst aan de Maas. In Peel en Maas is er duidelijk minder animo vanuit mantelzorgers om deel te nemen dan in Horst aan de Maas. Op 25 oktober 2010 is ‘Zorg TV’ (initiatief van Proteion Thuis en Vorkmeer) uitgeroepen tot ‘Het Beste Zorgidee’ 2010 van Nederland door ONVZ zorgverzekeraar. 8
3.8 Doorontwikkeling en uitbreiding netwerken Doel programmalijn 8: doorontwikkeling en uitbreiding van netwerken om middels afstemming en samenwerking te komen tot een sluitende WWZ-keten waarbij de betrokkenheid en medeverantwoordelijkheid voor de lokale situatie gehandhaafd blijft FC WELZIJN Innovatienetwerk WWZ en bedrijfsleven Peel en Maas en Venlo is een initiatief van de gemeenten Peel en Maas en Venlo, UVIT-zorgkantoor/zorgverzekeraar, Kamer van Koophandel Limburg en FAST/Robuust. Voor de ontwikkeling van het innovatienetwerk is een subsidie verkregen van AgentschapNL. De initiatiefgroep heeft een plan van aanpak en communicatieplan opgesteld Om richting te geven aan de invulling en aanpak van zorginnovatie (Innovatie positie studie) is de Denktank Zorginnovatie en MKB in Peel en Maas en Venlo ingericht. De deelnemers vormen een goede afspiegeling van enkele kennisinstituten (Fontys, Kenniscentrum wonen en zorg), aan MKB gelieerde organisaties (Kamer van Koophandel, Syntens), regionale en lokale WWZ-aanbieders en regiepartijen (gemeenten en zorgkantoor/zorgverzekeraar). In juni 2010 zijn er twee denktanksessies georganiseerd. Met de deelnemers is gezocht naar een aantal kansrijke thema’s die in de vervolgfasen van het project uitgewerkt worden naar concrete projecten. De bijeenkomsten hebben relevant materiaal opgeleverd. De opbrengst is uitgewerkt in de Innovatie positie studie. Na de zomervakantie is lokaal ingezet op nieuwe initiatieven. Verder is vorm en inhoud gegeven aan het communicatieplan en de regionale aftrap van FC WELZIJN voorbereid. FC WELZIJN is op 24 februari 2011 op ludieke wijze in het Scelta Institute gelanceerd. Peel en Maas heeft in 2008 deelgenomen aan een provinciaal onderzoek dat tot doel had om de e samenwerking en kwaliteit van de 1 lijnzorg in gemeenten te stimuleren en de samenwerking tussen e zorgverleners en de gemeenten te bevorderen. De 1 lijnprofessionals in de regio Peel en Maas onderschreven de wens van de inwoners, maatschappelijke partners en regiepartijen om te komen tot intensievere samenwerking met als doel de inwoners in deze regio van optimale zorg en hulpverlening te e kunnen voorzien. Om aan de slag te gaan is eind 2008 de Denktank Versterking 1 lijn Peel en Maas e geformeerd. Daarbij is afgesproken dat de denktank het netwerk en de versterking van de 1 lijn zelf vorm gaan geven. De gemeente ziet daarin een faciliterende en regisserende rol voor zichzelf weggelegd. Regionale ondersteuningsorgansatie Fast ondersteunt de denktank. e In 2010 heeft de Denktank Versterking 1 lijn Peel en Maas een missie, visie en doelstellingen geformuleerd. e Deze zijn op 29 juni 2010 met een aantal 1 lijnprofessionals en maatschappelijk partners gedeeld. Vanuit de bijeenkomst zijn zeven werkgroepen ontstaan die zich richten op een aantal thema’s. De Versterking van de e 1 lijn Peel en Maas is gepositioneerd in een beleidsadvies (oktober 2010). In 2010 zijn verschillende gremia gestart of doorontwikkeld waardoor het netwerk van maatschappelijk partners is gegroeid. Op het gebied van maatschappelijke opvang zijn de 3 zorgnetwerkoverleggen Bemoeizorg meer op elkaar afgestemd en is het Beleidsoverleg Maatschappelijke opvang PenM gestart. De gehandicaptenplatforms hebben zich verenigd in het Gehandicaptenplatform Peel en Maas. De seniorenraden hebben een Centrale Seniorenraad Peel en Maas opgezet. Een convenant tussen het Gehandicaptenplatform Peel en Maas, de Centrale Seniorenraad Peel en Maas en de gemeente is in voorbereiding. Op het gebied van toegankelijkheid is door vrijwilligers het VAC wonen Peel en Maas (Voorlichtingsadviescentrum) opgericht. De leden van het VAC wonen Peel en Maas nemen samen met vertegenwoordigers van het gehandicaptenplatform, seniorenraad en huurdersverenigingen deel aan het Adviesorgaan toegankelijkheid in brede fysieke zin Peel en Maas. Het adviesorgaan levert gevraagd en ongevraagd advies over toegankelijkheid bij inrichtingsplannen, nieuwbouw- en/of renovatieplannen.
9
3.9 Pilots en beleidsadviezen In 2010 is deelgenomen aan regionale, provinciale en landelijke pilots. De landelijke en provinciale voorbeeldfunctie en netwerkcontacten maken dat je in aanmerking kunt komen voor kleinere en grotere landelijke en provinciale pilotprojecten. De proactieve houding in het inspelen op nieuwe ontwikkelingen heeft daarin een stimulerend effect. Vanuit verschillende thema’s zijn beleidsadviezen opgesteld. In bijlage 4 is een overzicht opgenomen van de pilots waaraan in 2010 is deelgenomen en de beleidsadviezen die zijn opgesteld en in voorbereiding zijn. 4. Leven in het Dorp WWZ stuwt grensverleggend voort 4.1 Successen 2010 Stuwende regie levert toetsingskaders op De gemeente Peel en Maas en UVIT-zorgkantoor/zorgverzekeraar willen met een stuwende regie de ruimte geven aan de convenantpartijen om innovatieve ideeën en nieuwe initiatieven in dialoog met elkaar te ontwikkelen. Toetsingskaders geven de partijen daarbij richting. Deze toetsingskaders worden door de partijen in dialoog met elkaar rondom een bepaald thema opgesteld. De gemeente en het zorgkantoor/zorgverzekeraar positioneren de toetsingskaders binnen het totaalbeleid van het programma Leven in het Dorp WWZ. e In 2010 zijn toetsingskaders ontwikkeld op het gebied van dagvoorzieningen en de versterking van de 1 lijn. Verder zijn uitgangspunten rondom WWZ en toegankelijkheid (in brede fysieke zin) meegenomen in de Woonvisie Plus van de gemeente Peel en Maas. Een aantal toetsingskaders is in voorbereiding. Netwerk Leven in het Dorp WWZ op verschillende fronten uitgebreid e Het aantal netwerkpartners op het gebied van WWZ is in 2010 toegenomen. De Denktank versterking 1 lijn e Peel en Maas is er in geslaagd om 1 lijnpartijen met elkaar verder te laten discussiëren over een e gezamenlijke visie en doelstellingen. Zo ontstaat op een natuurlijke wijze een netwerk van 1 lijnpartijen dat voorheen weinig met elkaar de afstemming zocht. Tijdens de netwerkbijeenkomst zijn zeven werkgroepen e ontstaan die zich richten op onderwerpen die de 1 lijn versterken. De samenwerking op het gebied van welzijn en zorg tussen WWZ-partijen en het bedrijfsleven is nog geen voor de hand liggend gegeven. Maatschappelijk verantwoord ondernemen en Publiek Private Samenwerking (PPS) zijn de laatste jaren sterker tot ontwikkeling gekomen, maar nog weinig toegepast in WWZ in Peel en Maas. Datzelfde geldt voor Venlo. Innovatie op gebied van WWZ is in Peel en Maas en in Venlo een speerpunt in het WWZ-beleid. Om innovaties te stimuleren is FC WELZIJN Innovatienetwerk WWZ en bedrijfsleven Peel en Maas en Venlo opgezet. Nieuwe initiatieven geven invulling aan uitvoeringsafspraken In elke programmalijn zijn in 2010 nieuwe projecten, producten en voorzieningen gerealiseerd die invulling geven aan de uitvoeringsafspraken van het programma Leven in het Dorp WWZ. In 2010 is door de inwoners in een aantal dorpen, en vooral in Baarlo, de dialoog gevoerd over WWZ en majeure projecten. Inwoners met vragen op gebied van WWZ zijn ondersteund door vrijwilligers en professionals. De pilots van PlusPunt en Hulp bij Dementie zijn afgerond en worden doorontwikkeld. De eindevaluatie van PlusPunt gebeurt in samenhang met de evaluatie van andere signaalfuncties. De doorontwikkeling is een belangrijke bouwsteen om te komen tot een breed en diep loket. De inrichting van WWZ-steunpunten in multifunctionele accommodaties is in 2010 in een aantal majeure projecten voorbereid en wordt begin 2011 gerealiseerd. Nieuwe dagvoorzieningen zijn gerealiseerd en er is veel aandacht besteed aan dagvoorzieningen als beleidsthema. Om de keten van Wmo-WWZ-AWBZ-Zvw meer sluitend te krijgen moeten individuele en collectieve voorzieningen meer op elkaar worden afgestemd. De individuele aanvragen binnen de Wmo zijn toegenomen. Vanuit het Steunpunt mantelzorgers zijn informatieve en ondersteunende activiteiten georganiseerd voor mantelzorgers. Een stuk van de ziekenhuiszorg is door de buitenpoli van Viecuri en op het gebied van diagnostiek dichterbij georganiseerd voor inwoners van Peel en Maas in omgeving. Sporten voor mensen met beperkingen is in 2010 sterk onder aandacht gebracht tijdens de Demo doe dag en de 10
Special Olympics Noord-Limburg. Het vergroten van de eigen regie en maatschappelijke participatie van kwetsbare inwoners in Peel en Maas heeft een impuls gekregen in het project Netwerk Welzijn Versterkt en maatschappelijke opvang in brede zin. Levensloopbestendige woningen zijn op verschillende locaties gerealiseerd. Binnen de majeure projecten is de ontwikkeling van levensloopbestendige woningen en een mix van verzorgingshuisplaatsen en verpleeghuisplaatsen sterk op gang gekomen. In Peel en Maas is in 2010 door verschillende partijen het initiatief genomen voor innovatieprojecten. Deze projecten krijgen een plek binnen FC WELZIJN Innovatienetwerk WWZ en bedrijfsleven Peel en Maas en Venlo. Uitvoeringsafspraken 2011-2012 en verder geactualiseerd De successen van 2010 vullen de beleidsontwerpen/adviezen, het netwerk van partijen en diensten, producten en voorzieningen aan die in de afgelopen periode van 10 jaar binnen Leven in het Dorp WWZ zijn gerealiseerd. Dit bepaalt de uitgangssituatie op 1 januari 2011. Naast de successen zijn er veel trajecten in voorbereiding. De nieuwe trajecten zijn opgenomen in de uitvoeringsafspraken 2011-2012 en verder. Daarmee zijn de uitvoeringsafspraken geactualiseerd. In de notitie ‘Uitvoeringsafspraken Leven in het Dorp WWZ 2011-2012 en verder’ is de uitgangssituatie per 1 januari 2011 uitgewerkt en zijn de uitvoeringsafspraken en het ambitieprogramma per programmalijn voor de komende periode opgesomd. 4.2 Speerpunten 2011 Peel en Maas zet koers uit voor overheveling functie begeleiding in 2013 In 2013 wordt de functie begeleiding (ondersteunende en activerende begeleiding) overgeheveld van de AWBZ naar de Wmo. In de discussie, die momenteel landelijk wordt gevoerd, wordt er vanuit gegaan dat het huidige budget (2,2 – 3,1 miljard) met een efficiëntiekorting van 10% wordt overgeheveld naar de gemeenten. Verder wordt de begeleiding voor doelgroep met IQ van 70-85 geschrapt uit de AWBZ. Om dit vanuit de Wmo op te vangen komt 50% van het huidige budget (250 miljoen) naar de gemeente. Neem daarbij nog eens de ontwikkelingen rondom de Wajong-uitkering dan komt er grote uitdaging op de gemeente af. Aan de andere kant neemt de vraag naar begeleiding toe door de vergrijzing, complexere zorgvragen en zijn er straks minder handen aan het bed. Dat betekent MEER MET MINDER. In Peel en Maas is vanaf 2005 met het experiment van de dorpsdagvoorziening in Grashoek een weg ingeslagen die inspeelt op de hierboven geschetste ontwikkeling. Door door te gaan op die ingeslagen weg wordt de geschetste bedreiging omgezet in een kans om het samen anders te gaan doen. Dit betekent dat grenzen van landelijke wet- en regelgeving worden opgezocht en zo mogelijk worden verlegd. Dit is noodzakelijk en de ervaringen van de afgelopen jaren laten zien dat het in de praktijk kan. Daar is een gezamenlijke inzet van alle partijen voor nodig. De gemeente en zorgkantoor/zorgverzekeraar investeren daarbij in de partijen die de veranderopgave proactief oppakken. De koers richting 2013 wordt ingezet vanuit twee sporen: 1. Doorontwikkeling van dagvoorzieningen als collectieve ondersteuning 2. Uitrol van Netwerk Welzijn Versterkt als individuele ondersteuning nieuwe stijl Het zijn twee sporen, maar deze vormen één complementaire ondersteuningstructuur voor de inwoners van Peel en Maas. Het betreft een kanteling van de ondersteuning (begeleiding): • Van AWBZ naar Wmo • Van zorg naar welzijn • Van zorgkwaliteit naar leefkwaliteit • Van beperkingen naar eigen kracht (mogelijkheden) • Van indicatie naar beperkingen naar “indicatie” op eigen kracht vanuit Netwerk Welzijn Versterkt De beleidsontwikkeling vanaf 2008, de veranderopgaven en de uitkomsten van de discussiebijeenkomsten en gesprekken met inwoners en maatschappelijk partners vormen de basis voor de implementatiestrategie 2011-2015. Daarin wordt de koers uitgezet om Peel en Maas klaar te stomen voor de overheveling van de functie begeleiding in 2013. De doorontwikkeling van de dagvoorzieningen en de uitrol van Netwerk Welzijn Versterkt zijn speerpunten in 2011. FC WELZIJN stimuleert innovatie in WWZ Innovatie in WWZ is speerpunt in Peel en Maas en een programmalijn in Leven in het Dorp WWZ. De uitbreiding van de netwerkpartijen en de nieuwe initiatieven die vanuit FC WELZIJN Innovatienetwerk WWZ en bedrijfsleven zijn ontstaan levert een impuls aan de innovatiekracht van Peel en Maas. De doorontwikkeling van FC WELZIJN is dan ook een speerpunt van Leven in het Dorp WWZ. Nieuwe toetsingskaders gemeente en zorgkantoor/zorgverzekeraar bieden ruimte en duidelijkheid De gemeente Peel en Maas stelt samen met het UVIT-zorgkantoor/zorgverzekeraar themagewijs toetsingskaders op. Dit zijn geen dwingende kaders, maar de kaders BIEDEN RUIMTE aan de convenantpartijen om dialooggestuurd nieuwe initiatieven te ontplooien. Soms gebeurt die beleidsontwikkeling samen met andere gemeenten die eenzelfde totaalvisie op het gebied van WWZ 11
hebben, zoals de gemeente Venlo. Steeds vaker wordt de UVIT-zorgverzekeraar rechtstreeks bij de beleidsontwikkeling betrokken. Daarmee spelen de regiepartijen al in op de ontwikkeling dat de zorgkantoren op termijn gaan verdwijnen. In 2011 staan de volgende thema’s op de agenda: • Toetsingskader Wonen met zorg in Peel en Maas • Sport en care in Peel en Maas • Maatschappelijk verantwoord ondernemen en innovatie in hulpmiddelen in Peel en Maas en Venlo • Mantelzorg in Peel en Maas en Venlo De beleidsontwikkeling vindt plaats binnen de gouden driehoek. De aanjaaggroep heeft daarin een coördinerende taak. In de dialoogsturing maken de partijen samen het beleid. Vertegenwoordigers van Kernteams WWZ, belangenorganisaties en het Regionaal zorgvragersoverleg Peel en Maas en van maatschappelijk partners worden uitgenodigd om aan de voorkant gezamenlijke uitgangspunten te bepalen. Afhankelijk van het onderwerp wordt verder gediscussieerd in werkgroepen. Een voorbeeld daarvan is de beleidsontwikkeling van de dagvoorzieningen. Faciliteren van deskundigheidsbevordering vrijwilligers maakt dialoogsturing toekomstbestendig Aandachtspunt is de scholing en deskundigheidsbevordering van kernteams WWZ en andere vrijwilligers die een rol hebben binnen Leven in het Dorp WWZ. De taak wordt omvangrijker en complexer. Hierin moet geïnvesteerd en gefaciliteerd worden. Dat is een voorwaarde om de dialoogsturing vast te houden en een gelijkwaardig partnership vanuit dorp/gemeenschap met professionele partijen aan te gaan. Herijking convenant en uitvoeringsafspraken na 2012 In 2012 loopt het huidige convenant van Leven in het Dorp WWZ af. In 2011 worden de voorbereidingen gestart om de visie, uitvoeringsafspraken en het proces van Leven in het Dorp WWZ te herijken. Zoals gebruikelijk gaat dit van onderop gebeuren waarin een actieve bijdrage wordt gevraagd van de drie centrale actoren binnen de gouden driehoek. De aanjaaggroep stelt daartoe een plan van aanpak op.
Daarmee stuwt Leven in het Dorp WWZ ook in de komende jaren grensverleggend verder.
12
Bijlage 1. Programma Leven in het Dorp WWZ 2001-2010. Proces van visievorming, beleidsontwikkeling, dialoogsturing en netwerkontwikkeling Wonen, Welzijn en Zorg kwam in 2000 hoog op de agenda te staan doordat uit onderzoek op het gebied van leefbaarheid in de gemeente Helden (leefbaarheiddiscussies) bleek dat de inwoners behoefte hadden om in hun eigen omgeving te blijven wonen. Daarnaast waren er ideeën om Zorgcentrum De Wietel in Panningen te deconcentreren en de verpleeghuiszorg en seniorenhuisvesting uit te breiden. Deze ideeën zijn door een aantal initiatiefnemende partijen uitgewerkt in de visie Wonen, zorg en welzijn à la carte (2001) en door de gemeente Helden in het Beleidskader Welzijn, Wonen en Zorg voor ouderen in Helden (2001). Vanuit deze kaders ontstond de behoefte om in de regio Peel en Maas samen te werken. De visie en het beleidskader van 2001 vormen de basis voor het convenant van Leven in het Dorp WWZ 2003-2006 dat op 9 januari 2003 door 33 partijen is ondertekend. In het convenant hebben de partners onder andere afgesproken om de dialoog tussen vragers en aanbieders op gang te brengen om tot een daadwerkelijke vraaggestuurde inrichting van de WWZ-infrastructuur te komen. Om vraaggestuurd aanbod te realiseren is inzicht nodig in de wensen en de behoeften van (zorg)vragers. Binnen Leven in het Dorp WWZ is dit opgepakt onder de noemer Dialoog met de Vrager. In de periode 2002-2004 is de dialoog in de elf dorpen opeenvolgend uitgevoerd. De Dialoog met de Vrager en de leefbaarheiddiscussies zijn in de landelijke Wmo-pilot doorontwikkeld onder de noemer Dialoog met het Dorp. Nadat in 2006 de balans is opgemaakt is het convenant in 2008 herijkt en de beleidsnota opgesteld. In bijlage 2 is het overzicht van de convenantpartijen opgenomen en in bijlage 3 is de gezamenlijke visie weergegeven. Deze visie is een aanscherping van de visie WWZ à la carte van 2001. Deze aanscherping is gebaseerd op de opgedane ervaringen, ontwikkelingen, uitgangspunten van de beleidsontwerpen van de 6 Wmo-prestatievelden (2007, 2008) en de principes van zelfsturing en burgerschap die de vroegere gemeente Helden in haar Ontwikkelingsvisie (2006) en Kadernota Leven (2008) heeft vastgelegd. De visie en uitvoeringsafspraken, de slogan ‘Samen innovatief grenzen verleggen’ en het motto ‘Geit neet 7 besteit neet’ van het programma Leven in het Dorp WWZ passen daarmee binnen de basisprincipes en kernwaarden van de gemeente Peel en Maas: zelfsturing, diversiteit en duurzaamheid en de slogan ‘beleef de ruimte’.
6 7
Wmo: Wet maatschappelijke ondersteuning Geit neet besteit neet: Gaat niet bestaat niet
13
Bijlage 2. Overzicht Convenantpartners programma Leven in het Dorp WWZ 2008-2012 De convenantpartijen zijn: • Kernteams WWZ:
• Regievoerende partijen: • Woonaanbieders:
• Welzijnsaanbieders: • Zorgaanbieders:
• Overige partijen:
• Kernteam WWZ Baarlo; • Kernteam WWZ Beringe; • Kernteam WWZ Egchel (opgegaan in Dorpsoverleg Egchel); • Kernteam WWZ Grashoek; • Kernteam WWZ Helden; • Kernteam WWZ Kessel en Kessel-Eik; • Kernteam WWZ Koningslust; • Kernteam WWZ Maasbree; • Kernteam WWZ Meijel; 8 In Panningen is er geen kernteam WWZ . • Gemeente Peel en Maas; • Zorgkantoor Noord- en Midden-Limburg; • Antares; • Wonen Limburg; • Woningstichting Kessel; • Woonservice Urbanus; • Welzijnsstichting Vorkmeer; • MEE Noord- en Midden-Limburg; • Daelzicht; • De Zorggroep; • Dichterbij; • GGZ Noord- en Midden-Limburg; • Mensana; • Proteion Thuiszorg Noord-Limburg; • Stichting Gehandicaptenzorg Limburg; • Thuiszorg Helpende Hand; • Zorgcentrum Sint Jozef Meijel; • Zorgcentrum Vincent Depaul; • Regionaal Zorgvragers Overleg regio Peel en Maas; • Huurdersvereniging Peel en Maas; • Zorgondersteuner (Koepel van Informele Zorg Organisaties); • Provincie Limburg; • Politie Noord-Limburg; • De Fabriek Maasbree.
Gedurende de duur van het convenant kunnen andere partijen zich aansluiten en het convenant op een later tijdstip ondertekenen. De volgende partijen hebben aangegeven de visie van Leven in het Dorp WWZ te onderschrijven en de doelstellingen mee te realiseren maar het convenant (vooralsnog) niet te ondertekenen: e • Pantaleon als maatschappelijk partner uit de 1 lijnszorg; • Prisma als maatschappelijk partner uit het onderwijs en het Centrum voor Jeugd en Gezin.
8
Vanuit de regiestructuur Leefbaarheid is in Panningen en Helden-dorp een meer wijk- en buurtgerichte aanpak uitgewerkt onder de noemer Buurt aan zet.
14
Bijlage 3. Gezamenlijke visie Leven in het Dorp WWZ Vanuit de opgedane ervaringen, ontwikkelingen en bovenstaande uitgangspunten en basisprincipes is een aanscherping en aanvulling van de visie nodig. Daarbij wordt de situatie in 2001 als uitgangspunt genomen. De aangescherpte visie is als volgt: WWZ-visie 2001 Van regievoeren over eigen leven
WWZ-visie 2008 Naar regievoeren over eigen leven en de eigen leefomgeving
Wat betekent dit?
vitale structuren
vitale netwerken
sturing via beleidsregels
sturing op uitvoeringsafspraken en prestatieindicatoren
beschikking op basis van beperkingen en voorkomen van risico’s
ondersteuning op basis van mogelijkheden
smal loket
breed en diep loket
langer zelfstandig WONEN vraagsturing
langer zelfstandig LEVEN in eigen omgeving dialoogsturing
De dorpen, de maatschappelijk partners en de regievoerende partijen (gemeenten en zorgkantoor) vormen een hecht netwerk. De partijen blijven inspelen op behoeften en zij komen vanuit samenwerking en afstemming tot maatwerk. Dit doen zij vanuit een gezamenlijke visie, beleid en uitvoeringsafspraken. Door het netwerk ontstaan er gemakkelijker ketens in de uitvoering. Gemeenten en zorgkantoor voeren samen een sturende regie op basis van de uitvoeringsafspraken die samen met maatschappelijk partners en dorpen zijn opgesteld. Dit impliceert dat financiering beleid volgt en dat we de regels buigen naar de doelen die we willen realiseren. Daarin worden beleidsregels als richtlijnen geïnterpreteerd en niet als rigide voorschriften. Verder gebeurt dit in afstemming met landelijke en provinciale overheid en regievoerende partijen op andere terreinen. Het is van belang om nadrukkelijk de relatie te leggen tussen de individuele ondersteuningsvraag en collectieve (voorliggende) voorzieningen. Op basis daarvan worden individuele arrangementen (aanbod op maat) ingezet en vanuit arrangementen worden programma’s (clustering arrangementen) ontwikkeld. Uitgangspunt is dat het loket zo dicht mogelijk bij de inwoners is laagdrempelig en goed toegankelijk is en de vrager maar één keer zijn verhaal hoeft te doen en één aanspreekpunt heeft. De vrager kan met alle soorten (ondersteunings)vragen terecht op één plek (breed) en kan bij het loket alle functies (van informatie tot ondersteuning) krijgen (diep). Participeren in de samenleving gaat verder dan het zelfstandig wonen met de ondersteuning (welzijns- en zorgvoorzieningen) die men nodig heeft. Het blijven wel belangrijke voorwaarden.
inspraak
samenspraak
fysieke en sociale integratie cliënt
iedereen telt mee individu / inwoner / burger
De regie over de eigen leefomgeving is een aanvulling op de visie van 2001 en daarmee wordt nadrukkelijk de relatie met zelfsturing in de dorpen gelegd.
Waar vraagsturing de nadruk legt op de vraag en behoefte gaat het bij dialoogsturing om in onderlinge afstemming tot optimalisatie van het aanbod te komen dat tegemoet komt aan de vraag. Voorheen zijn beleidskaders via inspraak aan partijen voorgelegd. De invoering van Wmo leert dat het aan de voorkant betrekken van maatschappelijk partners bij het opstellen van beleidskaders leidt tot een groot draagvlak. De vermaatschappelijking van de zorg van mensen met een 9 beperking is steeds meer gericht op integratie en inclusie. Het woord cliënt heeft iets bezitterigs in zich. Overheidsinstellingen en aanbieders hebben het vaak over ONZE burgers of cliënten. Dat kan doorschieten naar een opvatting van wij als professionals weten wat goed is voor dit individu of doelgroep. Deze interpretatie doet tekort aan het zelfregisserende vermogen van het individu. Dat betekent overigens niet dat je mensen moet loslaten. Het betekent wel dat je mensen de ruimte moet geven om de regie over hun eigen leven of leefomgeving te voeren en ze daarbij de ondersteuning (welzijn en zorg) en begeleiding moet geven die ze nodig hebben.
9
Onder inclusie wordt verstaan dat mensen met een beperking op alle terreinen, zoals wonen, onderwijs, werk, medische verzorging, vrije tijdsbesteding, deel uitmaken van de samenleving: zij zijn gewaardeerde burgers en verbonden met anderen in persoonlijke- en buurtnetwerken.
15
Bijlage 4. Pilots en beleidsadviezen Lopend Regionaal / boven lokaal • Pilot Zorg op afstand, dichtbij voor mantelzorgers (mantelzorg TV) (ook in Horst aan de Maas). • Pilot Hulp bij dementie in Noord-Limburg (ook in Venlo en Venray). • Pilot 24-uurs zorg garanderen Peel en Maas (ook in Venlo, Leudal en Nederweert) – doorontwikkeling onplanbare zorg • FC WELZIJN Innovatienetwerk WWZ en bedrijfsleven Peel en Maas en Venlo (samenwerking tussen gemeenten Peel en Maas en Venlo, UVIT-zorgkantoor/zorgverzekeraar, Kamer van Koophandel Limburg en FAST/Robuust) Provinciaal / landelijk • Landelijke pilot Woonzorgservicezone en Effectarena van de Stuurgroep Experimenten Volkshuisvesting (SEV) (één gemeente per provincie). • Landelijke pilot Netwerk Welzijn Versterkt binnen het VWS-project ‘Wmo Welzijn Nieuwe Stijl’ (meerdere gemeenten en provincies). • Landelijke Koppelpilot Zorgverzekeraars Nederland (ZN) en VNG (13 koppels gemeenten en zorgkantoren/zorgverzekeraars, ook Venlo) • Landelijke pilot Bouwen met (kwetsbare) Burgers van Movisie (meerdere gemeenten) – Movisie betrokken bij doorontwikkeling Activiteitencentrum Vorkmeer naar WWZ-steunpunt voor kwetsbare inwoners • Provinciale pilot Pluspunt in de Centra voor Gezond Leven van de Provincie Limburg (ook in Gennep, Horst aan de Maas, Zuid-Limburg, Orbis Sittard). • Provinciale proeftuin Leefbaarheid en zelfsturing Limburg. In Peel en Maas gaat het onder meer om de doorontwikkeling van de Dialoog in het Dorp en de regiestructuren Leefbaarheid, Jeugd en Gezin en Leven in het Dorp WWZ (ook in Valkenburg aan de Geul). In voorbereiding In de komende periode gaat mogelijk de volgende pilot van start: • Pilot digitale sociale kaart. Samenwerking tussen gemeente Peel en Maas, GGD NML, MEE NML, bibliotheken en de WegWijZer van Vorkmeer.
Beleidsadviezen Leven in het Dorp WWZ Gerealiseerd/lopend • Positiepaper, beleidsadvies en veranderopgave integrale dagvoorzieningen senioren en mensen met beperkingen Peel en Maas, juli 2010 • Positionering en stand van zaken beleidsthema Versterking 1e lijn Peel en Maas, oktober 2010 • Woonvisie plus Peel en Maas, december 2010 • Concept Positionering en stand van zaken FC WELZIJN, Innovatienetwerk WWZ en bedrijfsleven Peel en Maas, oktober 2010 In voorbereiding • Positionering en Implementatiestrategie functie ondersteunende begeleiding en integrale dagvoorzieningen Peel en Maas 2011-2015. • Toetsingskader Wonen met/zonder zorg Peel en Maas. • Verantwoord maatschappelijk ondernemen en innovatie in hulpmiddelen Peel en Maas en Venlo. • Visie op mantelzorg gemeenten Peel en Maas en Venlo en UVIT-zorgkantoor/zorgverzekeraar.
16
