LET OP: dit is een onbeheerde kopie; de inhoud kan gewijzigd zijn

Medisch Centrum Alkmaar handboek: hoofdstuk: onderwerp:

field_distr_bk_name neonatologie - verpleegkundige handelingen gentamicine klaarmaken en toedienen kinderkliniek

beheerder: versie: datum: printdatum:

Jong. M.A. de 001 05/02/2010 27-11-15

code:

105

Doel Op uniforme wijze toedienen / gebruik van genoemd medicijn Reikwijdte Kinderkliniek Naam van het geneesmiddel Generieke naam gentamicine Merknaam gentamicine Verpakking of afleveringsvorm Ampul met 20 mg = 2 ml (10 mg/ml), 80 mg = 2 ml (40 mg/ml) gentamicine (als sulfaat) Functionaris • kinderarts • arts-assistent kindergeneeskunde • verpleegkundige intensieve / specialistische zorg • ziekenhuisapotheker Voorbehouden handeling Ja, zie voorbehouden handelingen door niet zelfstandig bevoegden Voorbereiding Vraag de arts de medicatie opdracht in te voeren in het EVS (Medicator), zie besluiten/werkafspraken artsen m.b.t. autoriseren in Medicator en de sticker uit te printen Benodigde materialen Leg de benodigdheden klaar in originele verpakking • gentamicine ampul 2 ml = 20 mg (10 mg/ml) of ampul 2 ml = 80 mg (40 mg/ml) • miniplasco glucose 5% of • 100 ml of 250 ml NaCl 0,9% • steriele spuit (20 of 50 ml) • toedieningsslang voor de volumetrische spuitenpomp • spuit en naald voor de TIV handeling • onsteriel gaas • desinfectans Werkwijze • toediening via perifeer infuus of centrale lijn -‐ inlooptijd van de oplossing 30 minuten

1 van 6

LET OP: dit is een onbeheerde kopie; de inhoud kan gewijzigd zijn.




Jong. M.A. de 001 05/02/2010 27-11-15

code:

105

Oplossing Tabel 1. Werkwijze en relevante informatie voor het bereiden van de gentamicineoplossing Maak altijd 3 ml voor kind < 3 maanden oplossing extra • 2 ml = 20 mg i.v.m het vullen van • voeg 1 ml = 10 mg gentamicine toe aan 9 ml glucose 5%: concentratie 10 de lijn ml = 10 mg of 1 ml = 1 mg

werkwijze

houdbaarheid

toediening en tijdstip van toediening

voor kind > 3 maanden • 2 ml = 20 mg, 2 ml = 80 mg • Bereken met de dosis en de concentratie welke hoeveelheid vloeistof nodig is en spuit het benodigde aantal ml bij in een infuuszak (zie monografie handboek). • dosering < 100 mg oplossen in 50 ml NaCl 0,9% • dosering 100 mg tot 240 mg oplossen in 100 ml NaCl 0,9% • dosering ≥ 240 mg oplossen in 250 ml NaCl 0,9% voor kind < 3 maanden • maak 1 spuit met gentamicine-oplossing klaar, zie monografie handboek voor kind > 3 maanden • maak per gift klaar volgens TIV-lijst (kinderen: A + C -), zie monografie handboek • oplossing in NaCl 0,9% is 24 uur houdbaar in koelkast • oplossing in glucose 5% is 24 uur houdbaar in koelkast • Gooi het restant van de ampul ALTIJD weg • oplossing in 30 minuten laten inlopen • tijdstip gentamicine-gift om 08.00 uur (bij schema à 24 en à 48 uur) of om en om 08.00uur en 20.00 uur (bij schema à 36 uur) • geef bij de eerste gift altijd de volledige dosis • vervolgtijdstip na eerste gift afhankelijk van tijdsinterval tussen eerste gift en eerstvolgende reguliere gift, zie tabel 2

Dosering [1-4] GA = Gestational Age = zwangerschapsleeftijd = ammenorroeduur Tabel 2. Dosering gentamicine naar huidige leeftijd (verwachte klaring) en amenorroeduur Leeftijd GA < 32 weken GA 32 – 37 weken GA > 37 weken (a term) < 7 dagen 5 mg/kg à 48 uur 5 mg/kg à 36 uur 4 mg/kg à 24 uur 1-4 weken 4 mg/kg à 24 uur 4 mg/kg à 24 uur 4 mg/kg à 24 uur > 4 weken – 18 jaar 7 mg/kg à 24 uur 7 mg/kg à 24 uur 7 mg/kg à 24 uur Deze doseringsafspraken zijn in overleg tussen de discipline kindergeneeskunde en de ziekenhuisapotheek van het MCA tot stand gekomen. Er is aangesloten bij het kinderformularium ([1]). Doseershift [2] In verband met het opname tijdstip en de eerste gift gentamicine kan een doseershift optreden, zie tabel 3.

2 van 6





Jong. M.A. de 001 05/02/2010 27-11-15

code:

105

Tabel 3. Doseershifts voor tweede dosis gentamicine Tijdstip eerste gift Tijdstip vervolggift gentamicine (volledige dosis) Dosering à 24 uur • Tweede gift 1 dag na startdatum om 08:00 uur Eerste gift gegeven tussen 00:00uur en Voorbeeld 20:00uur 21 augustus eerste gift om 19:30 uur 22 augustus 08:00 uur tweede gift (tijdsinterval tussen eerste 2 giften: 12,5 uur) Dosering à 24 uur • Tweede gift 2 dagen na startdatum om 08:00 uur Eerste gift gegeven tussen 20:00uur en Voorbeeld 24:00 uur 21 augustus eerste gift om 21.00 uur 22 augustus geen gift. 23 augustus 08.00 uur volledige gift (tijdsinterval tussen eerste 2 giften: 35 uur) Dosering à 36 uur • Tweede gift 1 dag na startdatum om 08:00 uur Eerste gift gegeven tussen 00:00uur en Voorbeeld 08:00 uur 21 augustus eerste gift om 04.00 22 augustus 8.00 uur: tweede gift 23 augustus 20.00 uur: derde gift (tijdsinterval tussen eerste 2 giften: 28 uur) Dosering à 36 uur • Tweede gift 1 dag na startdatum om 20:00 uur Eerste gift gegeven tussen 08:00uur en Voorbeeld 20:00 uur 21 augustus eerste gift om 15:00 uur 22 augustus 20.00uur: tweede gift 23 augustus: geen gift 24 augustus: 8.00 uur derde gift (tijdsinterval tussen eerste 2 giften: 29 uur) Dosering à 36 uur • Tweede gift 2 dagen na startdatum om 08:00 uur Eerste gift gegeven tussen 20:00uur en Voorbeeld 24:00 uur 21 augustus eerste gift om 21.00 uur 22 augustus geen gift. 23 augustus 08.00 uur tweede gift (tijdsinterval tussen eerste 2 giften: 35 uur) Dosering à 48 uur • Tweede gift 1 dag na startdatum om 08:00 uur Eerste gift gegeven tussen 00:00uur en Voorbeeld 08:00 uur 21 augustus eerste gift om 04.00uur 21 augustus 8.00uur geen gift 22 augustus 8.00uur tweede gift (tijdsinterval tussen eerste 2 giften: 28 uur) Dosering à 48 uur • Tweede gift 2 dagen na startdatum om 08:00 uur Eerste gift gegeven tussen 08:00uur en Voorbeeld 24:00 uur 21 augustus eerste gift om 08.30 uur 22 augustus geen gift. 23 augustus 08.00 uur tweede gift (tijdsinterval tussen eerste 2 giften: 47,5 uur) Spiegelbepaling Dalspiegel: bloedmonster afgenomen vlak voor een nieuwe gift.

Opmerking Doseerinterval varieert van 1232 uur

Doseerinterval varieert van 3236 uur

Doseerinterval 24-32 uur





3 van 6





Jong. M.A. de 001 05/02/2010 27-11-15

code:

105

In eerste instantie worden uitsluitend dalspiegels afgenomen. Topspiegel: Enkel bij patiënten met hoog risicoprofiel wordt in overleg met de ziekenhuisapotheker afgesproken om een topspiegel af te nemen (30 minuten na inlopen van het infuus) Preterme neonaten (<37 weken) leeftijd 0-4 weken Dalspiegel afnemen voor de tweede gift. Wacht met het geven van de tweede gift tot de spiegel bekend is. De dosering wordt aangepast naar aanleiding van advies ziekenhuisapotheker. A terme neonaten, preterme neonaten ouder dan 4 weken en alle kinderen Dalspiegel afnemen voor de vierde gift. Dosering wordt aangepast naar aanleiding van advies ziekenhuisapotheker. Uitzondering: slechts eenmalig gentamicine geven en wachten tot spiegel bekend is, bij: A terme neonaten met - (verdenking op) een asfyxie of - Na toediening ibuprofen of indomethacine of - Met een nierfunctiestoornis/nierinsufficiëntie NB. Nierfunctiestoornis bij neonaat niet goed te definiëren op basis van creatinine, want direct post partum is dit het maternale creatinine. Beducht zijn op nierfunctiestoornis indien: - Kliniek van multi-orgaanfalen bij neonaat en/of e e - een niet dalend creatinine op de 2 – of 3 levensdag en/of - Niet of weinig plassen (urineproductie < 1 ml/kg/uur in eerste 24 uur bij voldoende intake) Langdurige behandeling Voor patiënten die langdurig (>1 week) worden behandeld met gentamicine wordt de spiegel 1x per week gecontroleerd. De voorkeursdagen zijn maandag en donderdag. Bij bepaling in het weekend altijd vooraf melden bij het laboratorium van de ziekenhuisapotheek. Bepaling van de gentamicinespiegel wordt aangevraagd door de behandelend arts in overleg met de ziekenhuisapotheker. Eventuele dosisaanpassingen geschieden altijd op geleide van spiegelbepalingen na overleg met de ziekenhuisapotheker. Streefwaarden spiegelbepaling [4] Dalspiegel < 1 mg/l (bij voorkeur < 0,5 mg/l) Topspiegel 8-12 mg/l Tabel 4. Acties n.a.v. gemeten dalspiegel Resultaat dalspiegel Actie > 2 mg/l dosering aanpassen, op basis van advies ziekenhuisapotheker 1 -2 mg/l dosering handhaven en bij nieuwe gift dalspiegel insturen < 1 mg/l dosering handhaven Administratie Vul het juiste tijdstip en de dosering en doseringsfrequentie van de gift gentamicine in. Vraag een gentamicinedalspiegel aan in Labosys e e • 4 dag bij toediening à 24 uur (= voorafgaand aan 4 gift) bij a terme neonaten e • prematuren <32 weken: dag 2 op T48 voor 2 gift, GIFT NOG NIET GEVEN e • prematuren 32-37 weken: dag 2 op T36 voor 2 gift, GIFT NOG NIET GEVEN e • a terme neonaten met asfyxie of oligurie <1 ml/kg/uur: dag 2 op T24 voor 2 gift, GIFT NOG NIET GEVEN -‐ Indien patiënt nierfunctiestoornis heeft, dit duidelijk noteren op het aanvraagformulier Teken als bereider en controleur af in medicijnklapper, teken als verstrekker af in verpleegkundig dossier

4 van 6





Jong. M.A. de 001 05/02/2010 27-11-15

code:

105

AANVULLENDE INFORMATIE GENTAMICINE Werkingsspectrum • gentamicine is een aminoglycoside met sterk bactericide werking tegen een breed spectrum van aërobe gramnegatieve micro-organismen, zoals bepaalde species van Proteus, Pseudomonas, Salmonella, Shigella, Klebsiella, Serratia, Enterobacter en Escherichia coli. Van de grampositieve micro-organismen zijn alleen bepaalde stafylokokken gevoelig (S. aureus, incl. penicilline- en meticillineresistente stammen) en in mindere mate enkele enterokokkenstammen. • Niet gevoelig in het algemeen zijn anaëroben, streptokokken en mycobacteriën. • Een synergistisch effect kan worden bereikt met penicillinen die actief zijn tegen Pseudomonas aeruginosa evenals in combinatie met benzylpenicilline bij Enterococcus faecalis en Streptococcus durans. Kinetische gegevens Halfwaardetijden t½ Neonaten <2000 gram: leeftijd< 1 week: 11 uur; leeftijd 1- 4 weken: 11 uur t½ Neonaten >2000 gram: leeftijd< 1 week: 5 uur; leeftijd 1- 4 weken: 3 - 4 uur De penetratie in de liquor is gering. Gentamicine diffundeert in het pleura –en amnionvocht en in de peritoneaalholte en perilymfe. Eliminatie renaal: 50-93% onveranderd binnen de 24 uur. Bij ernstige nierfunctiestoornissen kan de t½ verlengd zijn tot 50 uur. Indicaties op voorschrift arts • urineweginfecties: acute en chronische pyelonefritis, cystitis, urethritis en prostatitis • infecties van de luchtwegen: pneumonie, bronchopneumonie, pleuritis • septicemie • geïnfecteerde wonden • infecties van botten en zachte weefsels, waaronder peritonitis en door sepsis gecompliceerde verbrandingen Contra-indicaties • anurie of oligurie als teken van nierinsufficiëntie (zie waarschuwingen) • overgevoeligheidsreacties in de anamnese • indien er eerder toxische reacties zijn vertoond t.g.v. eerdere behandeling met gentamicine • overgevoeligheid voor sulfiet: in het bijzonder astmapatiënten kunnen hierop reageren met bronchospasmen Zwangerschap/lactatie • de veiligheid van het gebruik van gentamicine injectievloeistof tijdens de zwangerschap is niet vastgesteld. Over de effecten bij dierproeven bestaan onvoldoende gegevens om een mogelijke schadelijkheid te beoordelen • gentamicine wordt uitgescheiden in de moedermelk en wordt bij het kind slecht geabsorbeerd uit het darmkanaal. Verstoring van de darmflora kan een gevolg zijn. Tevens is een mogelijke sensibilisatie bij de zuigeling, wanneer deze moedermelk met gentamicine drinkt, niet uitgesloten. Het gebruik van gentamicine tijdens het geven van borstvoeding is daarom af te raden. Bijwerkingen Nefro- en ototoxiciteit, duizeligheid, spierzwakte of onderdrukking van de ademhaling door neuromusculaire blokkade, hoofdpijn, misselijkheid, braken Acute reacties Rash, urticaria, koorts, bronchospasmen

5 van 6





Jong. M.A. de 001 05/02/2010 27-11-15

code:

105

Interacties • gelijktijdig gebruik van gentamicine en krachtige diuretica zoals furosemide dient te worden vermeden, daar furosemide zelf ototoxiciteit zou kunnen veroorzaken. Zoals bij andere aminoglycoside-antibiotica zouden intraveneus toegediende diuretica een stijging van de gentamicineserumspiegel kunnen veroorzaken en neurotoxiciteit mogelijk kunnen maken • gelijktijdige toediening van neurotoxische en/of nefrotoxische geneesmiddelen zoals streptomycine, kanamycine, cephalosporine, polymyxine B en polymyxine E dient te worden vermeden. Aminoglycosiden kunnen de werking van spierrelaxantia, zoals succinylcholine en tubocurarine, potentiëren. Calcium en neostigmine kunnen dit tegengaan • gentamicine moet niet gelijktijdig met bacteriostatische middelen worden toegediend Overdosering In geval van overdosering kan ototoxiciteit optreden met als voornaamste symptomen: duizeligheid, vertigo, tinnitus, oorsuizen en in sommige gevallen gehoorverlies, evenals convulsies en nefrotoxiciteit met een stijging van ureum en creatininegehalte in plasma (of serum) en oligurie. Risico op ototoxiciteit en nefrotoxiciteit neemt toe met langdurig hoge dalspiegels (> 2 mg/l). In geval van ernstige overdosering kunnen de serumconcentraties verlaagd worden met behulp van hemodialyse. Documentverwijzing referentie naam document [1] Website kinderformularium http://www.kinderformularium.nl/search/stof.php?id=84, geraadpleegd op 19-08-2015 [2] [3] [4]

Gentamicine richtlijn AMC – versie 3 - datum 19-09-2014 (auteurs Y.A. Bijleveld, T. de Haan, W. Onland Antibiotica protocol neonatologie Erasmus MC Sophia datum september 2010 Auteur R. Kornelisse

vindplaats www.kinderformularium.nl

AMC

TDM monografie gentamicine - datum 08-07-2015 (auteurs: www.tdmdr. F. Holtkamp en dr. I. den Daas, klinisch farmacologen in monografie.org/monografi opleiding onder leiding van prof. dr. D.J. Touw, e/Gentamicine ziekenhuisapotheker-klinisch farmacoloog, L. Koedood, AIOS ziekenhuisfarmacie, M. Plantenga, student farmacie UU, Y.A. Bijleveld, ziekenhuisapotheker. Onder auspiciën van de Commissie Analyse & Toxicologie van de Nederlandse Vereniging van Ziekenhuisapothekers)

Documentbeheer rol Naam opsteller F. Maingay beoordelaars I.M.M. van Haelst F Maingay-de Groof F.Ph. Mulder N.G.L. Jager L. Vos autorisator M. Bruijn beheerder L. Brocke-Vredenbregt

functie – zorggroep/cluster/afdeling kinderarts-neonatoloog ziekenhuisapotheker kinderarts-neonatoloog ziekenhuisapotheker laboratorium ziekenhuisapotheker i.o. teamleider kindergeneeskunde kindergeneeskunde Beleidsmedewerker kwaliteit -ziekenhuisapotheek

6 van 6


LET OP: dit is een onbeheerde kopie; de inhoud kan gewijzigd zijn

Recommend Documents