Lesmateriaal bij voorstelling: Ad & Eefje en het verloren paradijs
in samenwerking met
1
Introductieles Ad en Eefje Doelgroep groepen 4, 5, 6, 7, 8 Doelstelling de leerlingen nieuwsgierig maken naar de theatervoorstelling Ad en Eefje die ze gaan bezoeken Benodigdheden poster van Ad en Eefje voorstelling of aantal kleine flyers, voor groep 6 en 7 evenveel woordenboeken als er groepjes gemaakt worden, pen en kladpapier per groepje, gekleurd groot kartonnen vel en viltstiften (en/of print van notatie via digibord), stopwatch, woordenboeken Tijdsduur ± 30 minuten 2
Intro 10 - 15 minuten
We gaan al snel naar de voorstelling van Ad en Eefje. Dat is spannend. Ik ben benieuwd of we samen kunnen ontdekken waar het over zou kunnen gaan. Wat zie je op de poster? Gesprek met de leerlingen Zijn er planten…? boom, bladeren, struiken, (fantasie)vruchten Zijn er dieren...? toekan, roze fantasievogel/kolibrie, slang, soort salamander, vis/karper, hertje (zoals Bambi met witte stippen) Zijn er mensen…? jongen en meisje Wie is Ad en wie is Eefje? Hoe voelen ze zich denk je…? bv. Ad ongemakkelijk en Eefje blij Wat doen ze daar…? in boom klimmen, vrucht plukken Waar zijn ze denk je…? bv. in de natuur, in een tuin, in het paradijs.. Welke dingen zie je…? letters, woorden, namen, logo’s Waarom staat er “…en het verloren paradijs..”? Ad en Eefje verlaten het paradijs en/of het paradijs (de volmaaktheid) gaat weg bij Ad en Eefje… 3
In de voorstelling hoor en zie je een verhaal wat te maken heeft met in het paradijs zijn en er weggaan. Wie kent zo’n soort verhaal? bv uit de Thora, de Bijbel of de Koran waar de vrouw en man Adam en Chava (Jodendom), Adam en Eva (Christendom) en Adam en Hawa (Islam) heten.
4
opdracht 10 - 15 minuten
Groep 4
Voor deze groep is het voldoende om alleen de poster of flyers te tonen en te bespreken zoals omschreven in de intro zonder de opdracht.
Groep 5
Bespreek samen (mogelijk in kleine groepjes) wat het woord ‘paradijs’ betekent. Bespreek samen en probeer uit te leggen wat het woord betekent. Lees als leerkracht de uitleg uit het woordenboek voor. Vraag de kinderen: ‘Wat zou jij zien, horen en ruiken als je door het paradijs loopt? Bespreek je antwoorden met je groepje. Eén leerling schrijft de antwoordenop in steekwoorden. Streep dubbele antwoorden weg. Maak samen één lijst van alle groepjes waar weer alle dubbele antwoorden wegvallen Welke groep heeft de meeste antwoorden over? welk paradijseiland heeft gewonnen? Wissel met de hele groep uit welke antwoorden er één keer genoemd zijn en schrijf die zelf op het gekleurde kartonnen vel. Noteer als titel ‘Het paradijs”
Opdracht 10-15 minuten
5
Groep 6 & 7 Opdracht 10-15 minuten
G a in groepjes van 4 zitten. ‘Jullie zijn nu bewoners van paradijseilanden….’ D eel per groepje één woordenboek uit. Of meerdere, als er voldoende woordenboeken zijn! J e krijgt twee minuten om het woord ‘paradijs’ op te zoeken. Wie is de winnaar? Let op: als je praat geef je de buren informatie….! Klok 2 minuten en zeg ‘STOP’ Inventariseer wie de eerste is en noteer de betekenis van ‘paradijs’. Check of de anderen dat ook al gevonden hadden en of er nog andere omschrijvingen zijn (als er verschillende typen woordenboeken gebruikt worden…). N oteer in 1 minuut individueel: ‘Wat zou jij zien, horen en ruiken als je door het paradijs loopt?’ B espreek je antwoorden met je groepje en streep dubbele antwoorden weg. M aak samen één lijst van alle groepjes waar alle dubbele antwoorden wegvallen W ie heeft de meeste antwoorden over? welk paradijseiland heeft gewonnen? W issel met de hele groep uit welke antwoorden er één keer genoemd zijn. Schrijf zelf als leerkracht of laat een leerling de antwoorden op het gekleurde kartonnen vel noteren. Bedenk er een titel bij, bijvoorbeeld ‘het paradijs’. Noteer als titel Het paradijs. 6
Groep 8 Opdracht 10-15 minuten
Voor deze groep kan er een extra uitstapje gemaakt worden via het digibord: Zoek naar afbeeldingen in Google via zoekterm ‘Adam en Eva in het paradijs’. W ie kent het verhaal van Adam en Eva? (vgl. dit is een heilig verhaal zowel in de Thora, de Bijbel als de Koran waar de vrouw en man respectievelijk Adam en Chava, Adam en Eva en Adam en Hawa heten.) Waarom staan ze er naakt op? Onschuld en onbedorvenheid. Ze zijn volmaakt in het paradijs van God. Waarom gaan ze zich schamen en bedekken ze zich later? hier valt te verwijzen naar de letterlijke en figuurlijke betekenis: eerst hebben ze geen kleren nodig, alles is volmaakt; goed klimaat, alles is goed zoals het is, er zijn geen oordelen over elkaar. Daarna schamen ze zich, worden zich bewust van hun onvolmaaktheid en gaan zich bedekken. Figuurlijk verwijst dat ook naar de groei van de mens van onvolmaakt wezen naar het groeien naar een beter mens, een meer volmaakt wezen 7
Verwerkingsles Ad en Eefje Doelgroep Doelstelling
groepen 4, 5, 6, 7, 8 de leerlingen een verbinding met hun eigen leefwereld laten leggen na het bezoek aan de theatervoorstelling Ad en Eefje Benodigdheden poster van Ad en Eefje voorstelling of aantal kleine flyers , gekleurde kartonnen vel(len) van de introductieles, eventueel nieuwe gekleurde kartonnen vellen Tijdsduur ± 45 minuten
8
Intro 5 minuten
Toon de poster of kleine flyers en het gekleurde kartonnen vel.
Alle groepen Wat vond je het mooiste van de voorstelling? Wat vond je het meest bijzondere van de voorstelling?
Groep 5 t/m 8 Verwijs terug naar de vorige les. Heb je iets in de voorstelling gezien of gehoord wat ook op jullie eigen paradijsvel(len) staat? 9
kern 15 minuten
Alle groepen
Bespreek de volgende vragen met elkaar, of laat de leerlingen in tweetallen de vragen om de beurt beantwoorden en aan elkaar vertellen. Het verhaal in de voorstelling verandert. Hoe…? van harmonie, alles goed, iedereen blij, in het paradijs naar: weg van de tuin/het paradijs/conflict en verwarring en daarna: een nieuwe tuin/ paradijs/ harmonie, bv. zelf een nieuwe tuin/paradijs maken. Wie had Ad en Eefje verleid zodat er nieuwe uitdagingen kwamen…? de Sneken/de slang Eefje verveelde zich en wilde graag groot worden. Heb jij een tip voor Eefje zodat ze zich niet meer verveelt? En hoe je het beste groot kan worden?
10
kern 15 minuten
Groep Stel en bespreek de volgende vragen: it verhaal is heel oud en staat ook in de heilige boeken van drie grote 5 t/m 8 Dgodsdiensten: Jodendom/Thora, Christendom/Bijbel en Islam/Koran. • Ken jij één van de boeken helemaal niet/een beetje/goed? • Zijn er overeenkomsten tussen de heilige boeken? Bijvoorbeeld verhalen van en over God. Belangrijke mensen/profeten, zoals Mosje/Mozes/Moesa, Jona/Joenoes, Abraham/Ibrahiem. Je moet er zorgvuldig mee omgaan en respect voor hebben (voor de heilige boeken).
Extra voor groep 7 en 8
• vaak is er in de verhalen een ontwikkeling van harmonie, naar verandering, naar nieuwe harmonie. Dit geldt voor grote en kleine mensen; je moet als het ware steeds een nieuwe tuin maken/ een nieuw iets bedenken als iets misgaat of niet meer werkt. • We zijn allemaal zoekend hoe we moeten omgaan met het leven. Verhalen uit de heilige boeken helpen ons hierbij. W at had jij gedaan als je Eefje was? H eb je wellicht een tip voor Eefje, hoe ze de verleiding van de Sneken/ de slang had kunnen weerstaan? M aak een top 3 van goede tips voor Eefje.
11
opdracht 20 minuten
Alle groepen Maak groepjes van 4 leerlingen Bespreek samen: Wat neem jij mee als je op reis gaat naar een onbekend nieuw land? Let op: je wil de mooiste nieuwe plek/tuin/paradijs maken, als een paradijsje! Bedenk allemaal tenminste drie dingen! Bedenk ook: waarom neem je juist dit mee? bv. kompas is nuttig, je zusje is gezellig om mee te nemen, een IPad is leuk om samen spelletjes te doen… 12
Groep 4
Leerkracht noteert de ideeën van de groepjes op een nieuw gekleurd kartonnen vel. EXTRA Leerlingen mogen iets tekenen of letters versieren met viltstiften op het kartonnen vel.
Groep 5 t/m 8
Eén leerling notuleert de gemeenschappelijke ideeën van de hele groep Elke groep bedenkt een eigen naam voor hun ideale reisbestemming, bijv. ‘paradijseiland’. Elke groep krijgt een kartonnen gekleurd vel en maakt een collage van woorden, tekeningen. EXTRA plaatjes uit tijdschriften om de nieuwe tuin/ hun nieuwe paradijs te illustreren.
SLOT
Verzamel de kartonnen vellen van de groepjes, noem indien van toepassing de namen van de reisbestemmingen en laat de resultaten nog even zien aan de hele groep. Hang de vellen eventueel op in de klas, of gang. 13
Extra of alternatieve lessuggesties Groep 4&5
Lees het verhaal van Adam en Eva voor uit een kinderbijbel. Welke verschillen en overeenkomsten horen jullie? Was het anders in de voorstelling? Laat de leerlingen hun eigen paradijstuin schilderen of tekenen. ‘Schep je eigen tuin!’: laat de leerlingen een kijkdoos maken van hun eigen paradijstuin. Voor leuke en toepasselijke knutselbladen kijk op (ja, echt waar); http://www.gelovenisleuk.nl/images/kinderen/knutselen/paradijs_ kijkdoos.pdf
14
Extra of alternatieve lessuggesties Groep 6 t/m 8
Geef per groepje een presentatie over jouw collage. Een jury bepaalt welke reisbestemming de meest originele, praktische, mooie is… Laat de leerlingen een personage uit het verhaal kiezen: Ad, Eefje, de Sneken/slang, of een ander dier. Laat ze het verhaal vanuit dit perspectief uitspelen. Laat de leerlingen een brief schrijven aan één van de personages in het verhaal, met een vraag of een tip. Op www.gvo-plein.nl kun je nog meer lessen rondom de schepping vinden, waaronder één met scheppingsverhalen uit verschillende culturen.
15
Achtergrondinformatie voor de leerkracht Paradijs in jodendom, islam en christendom De reden dat we achtergrondinformatie geven besteden is dat het onderwerp ‘paradijs’ veel kan oproepen bij leerlingen. Je kunt ze er over laten vertellen en associëren. Je kunt de ruimte bieden, en uiteindelijk de aandacht weer bij de les en de opdrachten brengen. Misschien vind je het prettig zelf wat meer informatie hierover te hebben, dat biedt het onderstaande.
met het paradijs verwezen naar het leven na de dood, en een plek waar God woont.
Het ‘paradijs’ is bij iedereen een bekend begrip. Je hebt er wel eens van gehoord, of wel eens gebruikt in een zin, als je een heerlijke vakantie hebt bijvoorbeeld ; het is hier een paradijs! In deze betekenis van het woord ligt hoogstwaarschijnlijk ook de oorsprong: heel lang geleden bedoelden mensen er een exotisch oord mee.
In deze tuin leefden de eerste mensen Adam en Eva*. In het kort gaat het om het volgende:
Door de drie grote religies met het geloof in één God – jodendom, christendom en islam – heeft het woord paradijs ook een religieuze invulling gekregen. In alle drie de religies wordt
Iets specifieker betekent het paradijs binnen het jodendom de plaats waar de ziel van de dode naar toe gaat en waar die terugkomt bij God, de oorsprong van alle leven. Joden noemen het paradijs ןדע ןג, oftewel Gan Eden, tuin van Eden.
De eerste mensen die God geschapen had waren Adam en Eva, zij leefden in een perfecte plek die de tuin van Eden genoemd werd. In die tuin hadden Adam en Eva alles wat hun hartje begeerde. Er was echter één ding waar zij niet aan mochten komen. De boom der kennis van Goed en Kwaad. Een van Gods schepselen was behoorlijk listig, het was de slang. Na een tijdje verleidde de slang Eva om toch van deze boom te eten. Zij deed
* Voor een vergelijking van de kleine verschillen in het verhaal van Adam en Eva in het jodendom/christendom aan de ene kant en de islam aan de andere kant dan kun je kijken op www.bijbelenkoran.nl
16
dat en op haar beurt verleidde zij Adam om dat ook te doen, ook Adam deed dat. Toen God daarachter kwam was de straf voor Adam en Eva niet mis. Zij werden uit de hof van Eden gezet. Bij de christenen wordt het niet alleen genoemd in het verhaal van Adam en Eva, in het bijbelboek Genesis, maar ook in het laatste Bijbelboek: Openbaring van Johannes. Daar is het een plek waar geen dood en ellende de mensen kunnen plagen en waar God’s vrede en gerechtigheid eeuwig zullen heersen. De islam kent het begrip ‘paradijs’ eveneens; het is de plaats waar moslims die goed hebben geleefd, na hun dood naar toe gaan. Het islamitische paradijs kent volgens de Koran vele zichtbare en lijfelijke geneugten, die door gelovigen vaak letterlijk worden opgevat, maar door veel islamgeleerden meestal allegorisch worden geïnterpreteerd. Het zou een groene tuin zijn met veel bomen, fruit, schaduw en rivieren. De aardse zonden bestaan er niet. Zo word je van wijn in het paradijs niet dronken.
Hel Naast het paradijs is ook de ‘hel’ een welbekend begrip, vooral vanuit het christendom en de islam. In de hel, zo neemt men aan, woont de duivel en het is het tegenovergestelde van het paradijs, de hemel. Associaties met vuur en pijnlijke aangelegenheden worden hierbij snel gemaakt. In principe gaan de genoemde religies ervan uit dat als je veel slechte dingen doet in dit leven, veel zonden begaat, dat God of Allah bepaald dat je naar de hel gaat. Moslims geloven dat je op iedere schouder een engel hebt, de een houdt de goede dingen die je doet bij en de ander jouw slechte daden. Ze schrijven dit in een boek en als je overlijdt maakt Allah de balans op. Zo’n dergelijk idee is ook bekend in het christendom. Als je goede dingen doet, dan mag je naar het paradijs. Dit onderwerp kan erg leven bij kinderen. Ons inziens kun je, zoals al eerder geschreven, deze ideeën even de ruimte geven. Kinderen willen het graag vertellen, is onze ervaring. Misschien is het prettig om voor de les zelf even na te denken wat jij gelooft. Hoe sta jij tegenover dit soort ideeën? En wat zou je aan de kinderen willen meegeven, in acht nemend dat je ze niet in een loyaliteitsconflict met ouders wilt brengen? Zonder het te bevestigen of ontkennen kun je ze aan het woord laten en dan weer terug brengen bij het daadwerkelijke onderwerp van de les.
17
Extra materiaal Groep 4&5
Boeken Het grote boek met dierenmaskers, ISBN 9059470117 ‘Adam en Eva en het hof van Eden’, J. Ray, 2004, Christofoor ‘Voordat jij er was’, Daan Remmerts de Vries, 2010, Querido
Groep 6
Boek ‘De Schepping’, Bart Moeyaart, Querido, 2004
Groep 7&8
Boek ‘Het kleine paradijs’, Jef Aerts, 2012, Querido Filmpje http://www.schooltv.nl/video/wat-is-echte-natuur-in-nederland-bestaathet-niet/#q=Wat%20is%20echte%20natuur%3F muziek Achi-boy & YEASiiN, een rap - “mijn paradijs” https://www.youtube.com/watch?v=jQlPmtfx67E Frank Boeijen – Paradijs https://www.youtube.com/watch?v=KgiRYaoHQzg
18
Jan Tooropstraat 136
T 020 614 62 62
I www.arkade.nl
in samenwerking met
1061 AD Amsterdam
E
[email protected]
© Arkade 25 juni 2015
Tafel van Vijf
