Lesmap. Onderwijs, mijn recht! Met de steun van het Vlaams Ministerie van Onderwijs en Vorming

Lesmap

Iedereen heeft recht op basisonderwijs. Ondanks de grote vooruitgang kunnen wereldwijd bijna één miljard mensen niet lezen en schrijven. 93 miljoen kinderen op schoolgaande leeftijd gaan niet naar het basisonderwijs. De statistieken vertonen grote ongelijkheden: 4 ongeschoolde kinderen op 5 wonen in Afrika beneden de Sahara of in Zuid-Azië. De scholingsgraad bij meisjes ligt veel lager dan bij jongens: er zitten minder meisjes dan jongens op de schoolbanken. Ook weeskinderen, voornamelijk door de ziekte AIDS, vormen eveneens een belangrijke groep laaggeschoolde kinderen. Onderwijs is echter de beste investering voor de samenleving. Onderwijs vormt een waarborg voor een daling van het kindersterftecijfer. Het draagt bij tot een meer democratische maatschappij waar vrede en gelijkheid heersen. Dank zij het onderwijs leert men zichzelf en zijn familie beschermen. Onderwijs beschermt kinderen eveneens tegen gevaarlijke arbeid en uitbuiting. UNICEF België biedt leerkrachten en leerlingen van 10-14 jaar een lesmap aan met didactische activiteitenfiches. Met deze lesmap wil UNICEF België Mondiale Vorming in de klas brengen en kinderen sensibiliseren rond de kinderrechten en het recht op onderwijs voor alle kinderen! Ontdek via de activiteiten in deze lesmap het UNICEFproject “Kindvriendelijke scholen” in Malawi, Mozambique en India. De lesmap kan je gratis aanvragen of downloaden op www.unicef.be. Meer info voor de leerlingen op www.unicefkids.be !

Onderwijs, mijn recht!

Auteurs : Herlinde De Vos en Alao Kasongo, in samenwerking met BIEF. Illustraties: Delphine Mélon Verantwoordelijke uitgever : UNICEF België, Yves Willemot, Lenniksebaan 451, bus 4, 1070 Brussel. © UNICEF/2008 D/2008/5606/13

Met de steun van het Vlaams Ministerie van Onderwijs en Vorming

1

Inhoudstafel Lesmap

Onderwijs, mijn recht! 1. ONDERWIJS : EEN RECHT VOOR IEDEREEN. ............................................................................................. 2 1.1. Onderwijs in de wereld van vandaag........................................................................................................................ 2 1.2. Kwaliteitsvol onderwijs…................................................................................................................................................ 2 1.3. Onderwijs voor meisjes maar ook voor weeskinderen!................................................................................ 2

2.

UNICEF. ..................................................................................................................................................................................... 3

Het Kinderfonds van de Verenigde Naties. ............................................................................................................ 3 2.2. UNICEF in actie....................................................................................................................................................................... 3 2.3. Mondiale Vorming................................................................................................................................................................. 6 2.1.

3.

DE LESMAP .......................................................................................................................................................................... 7

Methodologie. .......................................................................................................................................................................... 7 De activiteitenfiches............................................................................................................................................................. 7 3.3. Overzicht van de activiteiten........................................................................................................................................... 7 3.1.

3.2.

4.

ACTIVITEITENFICHES . .................................................................................................................................................. 8 Activiteitenfiche 1. Een getuigenis. ............................................................................................................................. 8 Activiteitenfiche 2. Een dag uit het leven van..................................................................................................... 10 Activiteitenfiche 3. Quiz.................................................................................................................. 13 Activiteitenfiche 4. Interview........................................................................................................................................ 16 Activiteitenfiche 5. Dromen over jouw droomschool. ................................................................................... 20 Activiteitenfiche 6. Paspoort, alsjeblieft !. ............................................................................................................ 30 Activiteitenfiche 7. Moeten meisjes thuis blijven?.......................................................................................... 36

Photo cover: © UNICEF/Giacomo Pirozzi

2

1. Onderwijs: een recht voor iedereen! 1.1. Onderwijs in de wereld van vandaag Onderwijs is een fundamenteel recht van elk kind. Het is het recht op kwaliteitsvol basisonderwijs en het recht om zich te ontwikkelen en om te participeren aan de samenleving. Dit recht op basisonderwijs werd opgenomen in de Universele Verklaring van de Rechten van de Mens (1948) en opnieuw opgenomen in het Kinderrechtenverdrag (1989). Ondanks die mooie beloften kunnen bijna 1 miljard mensen hun naam niet lezen en schrijven. Wereldwijd gaan 93 miljoen kinderen niet naar school.

Onderwijs is echter de beste investering voor de samenleving. Het draagt bij tot een daling van het kindersterftecijfer. Onderwijs zorgt voor een meer democratische samenleving en draagt bij tot vrede en gelijkheid. Op school leert men zich ook gemakkelijker beschermen. Tenslotte beschermt het onderwijs de kinderen tegen gevaarlijke kinderarbeid en uitbuiting. De strijd voor het recht op basisonderwijs voor iedereen is één van de grootste uitdagingen van deze eeuw.

De statistieken wijzen op onderwijsongelijkheid in de wereld: 4 ongeschoolde kinderen op 5 leven in Afrika beneden de Sahara of in Zuid-Azië. Een ander opmerkelijk verschil betreft de scholingsgraad van de meisjes. Er zitten minder meisjes dan jongens op de schoolbanken. Dit onevenwicht is terug te vinden bij de volwassenen: wereldwijd bestaat twee derde van de anafabeten uit vrouwen. Weeskinderen, die hun ouders vaak verloren aan AIDS, vormen eveneens een belangrijke groep kinderen die niet naar school gaan.

“Geen enkele investering heeft een even duurzaam effect als het onderwijs. Schoolgaande kinderen zijn gezonder, ze hebben meer zelfvertrouwen en kunnen later een beroep uitoefenen. Daarenboven is het onderwijs het enig doeltreffend «vaccin» tegen AIDS.” Per Engebak Regionaal directeur van UNICEF voor Oost- en Zuidelijk Afrika

Enkele cijfers

Scholingsgraad en aanwezigheid in het basisonderwijs (2000-2006) Bron : State of the world’s children, UNICEF, 2007.

• • • • • • •

655 miljoen kinderen zouden naar school moeten gaan 93 miljoen kinderen gaan niet naar school 57 % van de niet geschoolde kinderen zijn meisjes In Afrika beneden de Sahara gaat 1 kind op 3 niet naar school. 2/3 van de analfabeten in de wereld zijn vrouwen Ongeveer 1,2 miljard mensen leven met minder dan 1 dollar per dag 158 miljoen kinderen tussen 5 en 14 jaar verrichten kinderarbeid

1.2. Kwaliteitsvol onderwijs

1.3. Onderwijs voor meisjes, maar ook voor weeskinderen !

Door het gebrek aan goed opgeleide lesgevers, aan materiaal of aan lokalen tijdens het regenseizoen... verlaten te veel kinderen de schoolbanken zonder enige beheersing van de basiscompetenties. Voor ouders met een beperkt inkomen is de kwaliteit van het onderwijs doorslaggevend om te beslissen of hun kind al dan niet naar school gaat. Meisjes zijn de eerste slachtoffers van de situatie. Wanneer de kinderen niet veel bijleren, of wanneer ze niet veilig zijn op school, willen de ouders niet investeren in het onderwijs. De ligging van de school, de opleiding van de leerkrachten, de aanwezigheid van zuiver drinkwater of van aparte toiletten voor de meisjes liggen eveneens aan de basis van hun beslissing.

Meisjes zijn vaak het slachtoffer van discriminatie en hebben daardoor minder gemakkelijk toegang tot het onderwijs. Meisjes moeten vaak de school verlaten om huishoudelijk werk te verrichten of wanneer de school te ver verwijderd is van hun thuisadres.

«Geen enkel middel tot ontwikkeling is meer doeltreffend dan het onderwijs voor meisjes.» Kofi Annan, voormalig Secretaris Generaal van de VN.

3

2. UNICEF 2.1. Het Kinderfonds van de Verenigde Naties UNICEF besteedt speciale aandacht aan het onderwijs voor meisjes om ervoor te zorgen dat er vooruitgang wordt geboekt in de andere prioriteiten van UNICEF: de strijd tegen HIV/AIDS, bescherming tegen uitbuiting en mishandeling, vaccinatie en de onwikkeling van het jonge kind.

UNICEF, het Kinderfonds van de Verenigde Naties, werd in 1946 opgericht. Het zet zich werelwijd in voor het welzijn van de kinderen en het respect voor hun rechten. UNICEF zet ontwikkelingsprogramma’s en noodhulpoperaties op en stelt vijf prioriteiten voorop: • De ontwikkeling van het jonge kind • Het basisonderwijs en de gelijkheid tussen man en vrouw • De strijd tegen HIV/AIDS • De bescherming van kinderen tegen uitbuiting en mishandeling • Het pleidooi voor de kinderrechten

© UNICEF/???

2.2. UNICEF in actie

Want meisjes, meer dan jongens, zijn kwetsbaar voor ziekten, geweld en uitbuiting wanneer zijn niet kunnen genieten van een kwaliteitsvol onderwijs. Daarenboven verhoogt een geschoolde moeder de kansen van haar kind om zich goed te ontwikkelen.

Geschoolde meisjes:

- zijn beter geïnformeerd over de beschermingsmiddelen tegen HIV/AIDS (62% van de getroffen personen zijn vrouwen uit Afrika beneden de Sahara), - beschikken over meer middelen en hebben meer zelfvertrouwen om zich te verdedigen, - bieden een betere gezondheid (verzorging, voeding, vaccinatie...) aan hun kinderen en geven hen een ruimere kennis door.

Basisonderwijs voor alle kinderen vormt één van de Millenniumdoelstellingen die behaald moet worden tegen 2015. Met dit doel voor ogen werkt UNICEF samen met overheden en lokale instanties om de kwaliteit van het onderwijs te verbeteren en om de scholingsgraad van de kinderen te verhogen. UNICEF wil vooral de groepen benaderen die moeilijk te bereiken zijn: meisjes, weeskinderen en kinderen afkomstig van etnische minderheidsgroepen. Afrika beneden de Sahara is zwaar getroffen. UNICEF en Nelson Mandela hebben het initiatief «Schools for Africa» gelanceerd. Doelstelling: 4 miljoen kinderen uit 6 Afrikaanse landen, o.a. Malawi en Mozambique, naar school sturen. UNICEF België, met de hulp van donateurs, steunt de projecten in Malawi en Mozambique.

Onderwijs voor weeskinderen is eveneens een belangrijke problematiek, die aangescherpt is door de HIV/AIDS-epidemie. Na het overlijden van hun ouders, worden sommige kinderen plots gezinshoofd. Ze moeten voor zichzelf en voor hun jongere broers en zussen zorgen. Vaak gaat dat gepaard met schoolverzuim. In Afrika beneden de Sahara telt men 47 miljoen weeskinderen. Om een kwaliteitsvol onderwijs aan te bieden moeten er ook voldoende scholen, handboeken, potloden en competente en gemotiveerde leerkrachten zijn. Men moet ook nakijken hoeveel kinderen hun schoolloopbaan beëindigen. Kwaliteitsvol onderwijs voor iedereen moet globaal benaderd worden en rekening houden met de hele gemeenschap.

De uitdaging is groot want vele kinderen - vooral meisjes moeten zorgen voor hun familie, die getroffen werd door AIDS. Daardoor kunnen ze vaak niet naar school...

4

UNICEF in actie in Malawi

Kindvriendelijke

Malawi is één van de armste landen ter wereld. In 2005 werd het land getroffen door een belangrijke voedingscrisis en hongersnood. Meer dan 4 miljoen mensen leden aan chronische ondervoeding en aanverwante ziektes. Veel kinderen kunnen niet naar school gaan. In de meest afgelegen gebieden zijn de schoolgebouwen in zo’n erbarmelijke toestand, dat onderwijs slechts mogelijk is tijdens het droogseizoen. In het zuiden van het land tellen de klasjes méér dan 100 kinderen. Eén enkele schoolbank wordt gemiddeld door 4 kinderen gebruikt. Er zijn te weinig schoolboeken en schriften. Slechts één leerkracht op twee volgde een opleiding. « Kindvriendelijke scholen » in Malawi :` • Onderwijs voor weeskinderen. Deze kinderen zijn vaak uitgesloten van hun groep leeftijdsgenoten omdat ze andere activiteiten hebben. Men moet hen dringend toegang geven tot het onderwijs zodat ze de nodige kennis verwerven om een betere toekomst tegemoet te gaan. • 71 nieuwe scholen bouwen. • Toiletten en sanitaire voorzieningen bouwen in 200 scholen en zorgen voor zuiver drinkwater in 85 scholen. • Schoolborden, schriften, potloden, boeken, rekentafels, spelen sportmateriaal voor 420 scholen aanleveren.

UNICEF in actie in Mozambique

In Mozambique leeft de plattelandsbevolking in extreme armoede. Het land is heel kwetsbaar voor natuurrampen zoals droogte. Daarenboven remt het HIV/AIDS-virus de ontwikkeling van het land sterk af. Hoewel het aantal schoolgaande kinderen voortdurend toeneemt, blijft het onderwijs een onbereikbare droom voor 650.000 kinderen. Twee kinderen op drie verlaten de schoolbanken voor het einde van de lagere school. Zij gaan werken om te voorzien in de behoeften van hun familie. Vaak is de kwaliteit van het onderwijs ondermaats. In 70% van de scholen is er zelfs geen drinkwater! De aanwezigheid van een waterput op school motiveert de ouders echter om hun dochters naar school te sturen, want na de schooluren brengen ze drinkwater mee voor de hele familie. « Kindvriendelijke scholen » in Mozambique : • Bouw van 200 nieuwe scholen voorzien van latrines en zuiver drinkwater, renovatie en constructie van bestaande en nieuwe schoolgebouwen. • Schoolborden, schriften, potloden, schoolboeken, rekentafels, spelen sportmateriaal leveren aan 200 scholen. • 2100 leerkrachten schreven zich al in voor bijscholing.

• Bijscholing verzorgen voor 4 497 leerkrachten. • 2,4 miljoen kinderen lesgeven over hygiëne, gezondheid en over de gevaren van HIV/AIDS

Malawi

Mozambique

Hoofdstad : Lilongwe Bevolking : 13,6 miljoen inwoners (waarvan 7,3 miljoen kinderen) BNP per inwoner : 170 USD per jaar Kindersterftecijfer (< 5 jaar) : 120 op 1.000 levend geborenen (32e plaats wereldwijd) Alfabetiseringsgraad : 64%

Hoofdstad : Maputo Bevolking : 21 miljoen inwoners (waarvan 10,7 miljoen kinderen) BNP per inwoner : 340 USD per jaar Kindersterftecijfer (< 5 jaar): 138 op 1.000 levend geborenen (22e plaats wereldwijd) Alfabetiseringsgraad: 67% (mannen) / 38% (vrouwen)

UNICEF ontwikkelt «kindvriendelijke scholen» binnen alle onderwijsprojecten. Wat houdt dit in ? Kindvriendelijke scholen bekijken het kind in zijn geheel. Ze hebben oog voor gezondheid, voeding en welzijn. Zij houden rekening met de familiale situatie en met het leven in de gemeenschap. Buiten de schoolmuren moeten vele kinderen hun familie helpen. Anderen gaan niet naar school uit vrees voor discriminatie (op basis van hun geslacht, of van hun etnische afkomst). Een kindvriendelijke school is mogelijk dankzij de sensibilisering van de families. Ouders moeten inzien dat onderwijs belangrijk is - ook voor meisjes. De opleiding van leerkrachten, het bouwen en vernieuwen van de schoolgebouwen, het uitdelen van schoolmateriaal, de toegang tot drinkwater op school, aparte toiletten voor meisjes en jongens, leren over gezondheid, en het betrekken van de plaatselijke bevolking bij het beheer van de scholen dragen bij tot een kindvriendelijke school. UNICEF België en het Vlaams Ministerie van Onderwijs startten vorig jaar met een partnerschap. Van begin 2008 tot begin 2011 ondersteunt het Vlaams ministerie van Onderwijs het project «kindvriendelijke scholen» in India, Malawi en Mozambique. Via het partnerschap wil UNICEF meer dan een half miljoen kinderen op school krijgen. Om bij te dragen tot de ontwikkeling van die kindvriendelijke scholen, trekt het Vlaams Ministerie van Onderwijs 2,5 miljoen Euro per jaar uit.

5

scholen UNICEF in actie in India

India heeft een sterke economische groei gekend die echter niet iedereen ten goede kwam. Er bestaan nog steeds sterke ongelijkheden naar geslacht, etnische afkomt en woonplaats. In Orissa (een Staat aan de oostkust van India) leeft de helft van de bevolking onder de armoedegrens. De toestand is bijzonder schrijnend voor de etnische minderheden : 4 mensen op 5 zijn analfabeet ! In deze streek gaan heel weinig kinderen naar school (nauwelijks de helft van de jongens en een derde van de meisjes). De schoolgebouwen liggen ver van hun woonplaats op het platteland. Op school spreekt men een andere taal dan in de gezinnen en de vele culturele gebruiken zijn niet gekekend of worden ondergewaardeerd. Ouders zien vaak niet in dat onderwijs belangrijk is. Vooral meisjes moeten thuis helpen zodat hun ouders kunnen gaan werken. « Kindvriendelijke scholen » in Orissa (India) : • Leerkrachten uit de streek zelf onderwijstechnieken aanleren waarbij het kind centraal staat en die beantwoorden aan de multiculturele werkelijkheid van de regio. 80 000 kinderen zullen genieten van deze aanpak. • Ontwikkelen van schoolmateriaal dat rekening houdt met de culturele achtergrond en met de taal van de kinderen in het eerste en het tweede schooljaar. • Sensibilisering van de gemeenschappen rond het onder wijs voor meisjes: opvoeren van toneelstukjes in de dorpen, micro-planning in het dorp om de families die hun dochters naar school sturen financieel te steunen, enz. • Steun bieden aan 688 scholen en waken over de kwaliteit van de lessen.

Inde Hoofdstad : New Delhi Bevolking : 1,15 miljard inwoners (waarvan 445 miljoen kinderen) BNP per inwoner : 820 USD per jaar Kindersterftecijfer (< 5 jaar) : 76 op 1.000 levend geborenen (49e plaats wereldwijd) Alfabetiseringsgraad : 61%

6

2.3. Mondiale Vorming

Onderwijs in België

UNICEF werkt niet alleen in «ontwikkelingslanden», maar wil ook in Belgïe mensen informeren en sensibiliseren.

België heeft het Kinderrechtenverdrag geratificeerd, waarin ondermeer staat dat kinderen recht hebben op basisonderwijs. In België gaan 100% van de kinderen naar de lagere school.

Dit zijn de mogelijkheden: • Lesgeven over Kinderrechten ; • Meedoen aan de Dag voor Verandering ; • De site www.unicefkids.be bezoeken om wereldwijd te reizen en kennis te maken met het leven van andere kinderen ; • Het tijdschrift UnicefKIDS lezen in de klas ; • Tentoonstellingskoffer uitlenen ; • UNICEF-Wereldklas worden....

In België is de toegang tot het onderwijs gratis, zowel voor Belgen als voor niet-Belgen. Toch moeten de ouders bepaalde schoolkosten betalen (schoolmateriaal, uitstappen,...). Die kosten zijn goedgekeurd door een decreet, maar mogen geen reden zijn om een kind te weigeren of weg te sturen van school.

UNICEF is geen onbekende in het onderwijs. Sinds een 20tal jaren engageren klassen en scholen in België zich voor UNICEF en voor de kinderrechten. UNICEF vindt het belangrijk dat kinderen in België nadenken over de situatie van kinderen in andere landen. UNICEF geeft die klassen die zich jaarlijks inzetten voor de kinderrechten de titel « UNICEF Wereldklas » Werken aan een wereld geschikt voor kinderen doe je samen, ook in de klas. Als actieve wereldburger kijk je verder dan je neus lang is en ga je ook over tot actie. Via mondiale vorming en opvoeden tot wereldburger wil UNICEF dat kinderen actief meewerken aan veranderingen in hun eigen omgeving en op wereldvlak. UNICEF heeft talrijke ideeën voor acties in klasverband : neem een kijkje www.unicef.be

Hoewel er talrijke initiatieven zijn om ervoor te zorgen dat alle kinderen kinderen gelijke kansen hebben op onderwijs, bestaan er in België nog enkele problemen, zoals bvb.: Schoolverzuim : Het rapport van de «Délégué général de la Communauté française aux droits de l’enfant» zegt dat Franstalig België één van de Europese regio’s is met het hoogst aantal kinderen die niet slagen op school, of zelfs wegblijven van school. Kinderen met een handicap : Kinderen met een handicap kunnen naar speciale scholen gaan. Sommige onder hen gaan toch liever naar een «gewone» school. Dit is niet altijd mogelijk. Het is echter bewezen dat integratie positief is voor alle leerlingen. Minderjarige vluchtelingen : Zelfs nu alle kinderen in België hetzelfde recht hebben op onderwijs, komen minderjarige vluchtelingen nog vaak problemen tegen op school: eerst moeten ze een school vinden waar ze worden aanvaard en waar ze de taal kunnen leren. Het is voor hen ook niet altijd makkelijk om het schoolmateriaal te betalen, om hulp te krijgen bij de leerstof en bij huiswerk en om verder te studeren na hun 18 jaar. Sommige minderjarige vluchtelingen verblijven in een gesloten centrum, waar ze helemaal niet naar school kunnen gaan. Ongelijkheden op school : Volgens een onderzoek van UNICEF alsook de onder zoeken van PISA over ongelijkheden op school, is België het geïndustrialiseerd land waar de ongelijkheden op school het grootste zijn. In ons land zijn kinderen uit migrantenfamilies het meest benadeeld.

7

3. De lesmap Deze map richt zich tot leerkrachten, educatieve medewerkers en animatoren die willen werken rond mondiale vorming. De activiteiten richten zich tot kinderen van 10 tot 14 jaar. Zij geven informatie en doen de kinderen nadenken over het recht op onderwijs. Zowel in de ontwikkelingslanden als in België zelf, kan er nog heel wat verbeteren. Het is niet te bedoeling om schuldgevoelens op te wekken, maar eerder om alle krachten te bundelen voor meer rechtvaardigheid en solidariteit.

Met het steekkaartensysteem kan de leerkracht de activiteiten inpassen in de vakken en heeft hij de mogelijkheid om het materiaal aan te vullen. Wij hebben er tevens voor gezorgd dat het gebruik van de fiches een minimum aan voorbereiding vraagt. De lesmap bevat alle nuttige informatie om de activiteiten tot een goed einde te brengen. Wij hopen dat u, samen met de kinderen, veel plezier beleeft met de activiteiten en dat we zo samen werken aan een betere wereld!

3.1. Methodologie De didactische benadering wil interactief, participerend en interdisciplinair zijn: Interactief : de kinderen ontdekken het thema in interactie met elkaar en op een actieve manier. Op basis van de confrontatie tussen hun eigen beeldvorming en concrete informatie, ontwikkelen en doorgronden ze hun kennis over het onderwerp. Participatief : de kinderen zijn actief betrokken bij de ontdekking van de wereld waarin zij leven. Interdisciplinair : de activiteiten kunnen worden ingepast in verschillende vakken van het curriculum (geschiedenis, aardrijkskunde, taal, godsdienst/zedenleer, vreemde talen, socioeconomische inleiding,...) en beantwoorden aan verschillende eindtermen van de doelgroep (10-14 jaar).

3.2. De activiteitenfiches Dit lesmap bevat 7 activiteitenfiches (debat / discussie, teksten, quiz, spel, tekening, enz.) die zijn gerangschikt volgens de moeilijkheidsgraad (gemakkelijk +, middelmatig ++ en moeilijk +++). In het ganzenbordspel « Dromen over jouw droomschool » komen thema’s voor die ook in andere activiteiten behandeld worden. • De leerdoelen duiden op de doelstellingen van elke activiteit. • Het nodige materiaal wordt bij elke activiteit vermeld. Voor sommige activiteiten zijn er werkbladen, oefeningen en steekkaarten voorzien voor de leerlingen. Dit materiaal bevindt zich telkens achter de activiteitenfiche en kan gekopieerd worden voor de leerlingen. De oplossingen worden eveneens meegegeven. • De aangegeven tijdsduur van elke activiteit kan uiteraard aangepast worden.

3.3. Overzicht van de activiteiten type activiteit thema 1. Een getuigenis Getuigenis

+

30 min.

2. Een dag uit Tekening - spel Een dag uit het leven het leven van... - getuigenis van een kind in Afrika.

+

30 min.

3. Quiz Quiz

++

30 min.

++

60 min.

++

80 min.

4. Interview

Onderwijs voor meisjes. Impact van het onderwijs.

Moeilijk- tijdsduur heidsgraad

Toestand van het onderwijs in de wereld en in België. Huishoudelijk werk. HIV/AIDS.

Teksten - spel - Recht op onderwijs in interview België, vroeger en vandaag.

5. Dromen over Ganzenbord - jouw analyserooster droomschool

Hindernissen bij het onderwijs en mogelijke oplossingen. Een voorbeeld: «Kindvriendelijke scholen»

6. Paspoort, Getuigenissen - alsjeblieft ! spel - analyserooster

Verschillende situaties en ++ 45-60 min. problemen in het onderwijs (ethnische discriminatie, geslacht, ontwikkeling)

7. Moeten meisjes thuis blijven?

Een oorzaak van het +++ 60-80 min. schoolverzuim: huishoudelijk werk, vnl. bij de meisjes.

Opzoeking - tekst - getuigenis - analysetabel

8

ACTIVITEITENFICHE 1 voor de leerkracht Moeilijkheid +

Een getuigenis leerdoelen

verloop

- De leerlingen halen de belangrijke elementen uit een tekst door te antwoorden op vragen over die tekst. - Zij ontdekken de leefwereld van een meisje dat elders woont en de problematiek van het onderwijs voor meisjes.

Fase 1 - Vertrek van eigen kennis en beeldvorming

Materiaal

Fase 2 - Ontdek de problematiek

- een getuigenis - vragen - informatiefiches

Vraag aan de leerlingen om de tekst te lezen; leg de moeilijke woorden uit. Laat de leerlingen de vragen beantwoorden. Vraag hen om hun antwoorden te vergelijken en praat erover.

Tijdsduur 30 minuten

Varianten Schrijf een brief naar Raweya of naar één van haar vriendinnen.. Schrijf een dialoog tussen Raweya en een ander kind en breng het voor in de klas..

Opvolging Maak een radioreportage die je kan uitzenden in het dorp van Raweya om de mensen te overtuigen van het belang van het onderwijs voor alle kinderen: zowel meisjes als jongens. Denk na over de middelen om het meisjesonderwijs te ondersteunen.

Toon de foto van het meisje. Zoek Egypte op een kaart. Stel vragen aan de leerlingen: Hoe verloopt, volgens jullie,een dag uit het leven van Raweya ? Wat doet ze graag?/niet graag ? Raweya gaat niet naar school. Hebben jullie hier een verklaring voor ?

Fase 3 - Discussie en verdere bespreking Bespreek de problematiek in de klas en verbeter de antwoorden op de vragen. Beeld je het verdere verloop in van het leven van Raweya / Maak er een tekening over. Wat zou er gebeuren indien ze nooit naar school ging?

9

WERKBLAADJES voor de leerlingen

Droom een droom voor mij Raweya, 15 jaar - Egypte

Kinderrechtenverdrag

« Mijn naam is Raweya. Ik ben 15 en woon in Egypte. Ik denk dat mijn vrienden over mij zouden zeggen dat ik gedienstig en grappig ben (ik hoop het!) en ook heel koppig! Ik heb altijd tegen mijn ouders gezegd dat ik graag naar school wou. In vele streken in Egypte wordt geen belang gehecht aan de opvoeding van meisjes, vooral op het platteland waar er veel werk is, thuis en op het veld. Wel, ik woon op het platteland! Van veel meisjes van mijn leeftijd wordt verwacht dat ze trouwen. ‘k Vind het wel vreemd dat meisjes die naar school gaan meer gerespecteerd worden en meer vrijheid genieten. Voor ik naar de gemeenschapsschool ging, waren er een heleboel dingen die ik niet kon, zoals broeken dragen, openbaar vervoer nemen, of boodschappen doen. Ik heb er altijd van gedroomd om op een dag dokter te worden, maar ik had schrik dat die droom nooit zou uitkomen... Het kan zijn dat het nooit gebeurt, maar nu ik onderwijs volg, kom ik stapje voor stapje dichterbij. Ik hou van mijn school en ik leer altijd wil iets dat ik wil delen met mijn familie. Soms verras ik mijn papa daarmee: hij denkt dat er niets meer te leren valt! Op school leer je veel meer bij dan enkel lezen en schrijven. Ik heb geleerd over gezondheid, godsdienst en milieubescherming. Als ik later zelf kinderen heb, zorg ik dat ze allemaal naar school kunnen. Ik zou het zelfs fijn vinden als ze nog meer weten dan ik!»

Artikel 28 :

Ieder kind heeft recht op kwliteitsvol gratis onderwijs. Kinderen moeten aangemoedigd worden om hun studies verder te zetten volgens hun capaciteiten.

Artikel 29 :

Onderwijs moet kinderen de mogelijkheid geven hun talenten te ontwikkelen en moet kinderen leren opgroeien in vrede, milieubewust en met respect voor de ander.

Citaat « Elke vorm van onderwijs zou moeten gericht zijn op het avontuurlijke leven: ontdekken, zich oriënteren en opbouwen..”

Albert Jacquard

?? Geef je mening!

Wist je dat ? In 6 landen, waarvan Malawi, werkt het project “Schools for Africa” samen met de regering en de lokale instanties aan een verbetering van de kwaliteit van het onderwijs. Doelstelling: 4 miljoen kinderen op school krijgen, vooral meisjes, weeskinderen en kinderen die in extreme armoede leven..

1. Waarom denken sommige mensen dat onderwijs voor meisjes niet zo belangrijk is? 2. Waarom gaat Raweya graag naar school? 3. Wat zou er in België gebeuren indien slechts een minderheid van de meisjes naar school kan gaan? 4. Zoek informatie over een geleerde vrouw uit je land. Kies iemand uit die je bewondert. Schrijf een korte biografie en leg uit waarom je die vrouw bewondert.

10

ACTIVITEITENFICHE 2 voor de leerkracht Moeilijkheid +

Een dag uit het leven van... leerdoelen

Verloop

- De leerlingen zetten de activiteiten van de dag in de juiste volgorde. - De leerlingen maken kennis met de leefwereld van een meisje uit een ander land en vergelijken bepaalde elementen. - Zij maken kennis met één van de UNICEF-acties inzake onderwijs.

Fase 1 - Mijn leven Vraag aan de kinderen om het invulblad met de dagindeling aan te vullen met tekeningen. Vraag om telkens een ander kleur te gebruiken voor de verschillende momenten van de dag: school, ontspanning en hulp in het huishouden.

Materiaal

Fase 2 - Het leven van Josiane

- Invulbland met dagindeling - Het verhaal van Josiane met foto’s

Zoek de Centraal-Afrikaanse Republiek op een kaart. Vraag aan de kinderen om zich in te beelden hoe de dag van een kind in dat land verloopt. Lees de beschrijving van een dag uit het leven van Josiane en geef het uur aan voor elk van de foto’s.


Stap 3 - Klasgesprek Vergelijk een dag uit het leven van de kinderen en een dag uit het leven van Josiane. Bespreek de verschillen. (Wat zouden de kinderen aan hun dag veranderen ? En wat zouden ze veranderen aan de dag van Josiane ? ...)

Wil je meer weten? www.unicefkids.be

11


1) Vul de dagindeling aan met tekeningen. Wat doe je zoal op een dag? 7 u ...

8 u ...

9 u ...

10 u ...

11 u ...

12 u ...

13 u ...

14 u ...

15 u ...

16 u ...

17 u ...

18 u ...

19 u ...

20 u ...

21 u ...

22 u ...

Wat zijn je dagen goed gevuld! Kleur de ontspanningsmomenten in het geel, gebruik groen voor de schooluren en kleur de momenten waarop je meehelpt in het huishouden blauw.

12

2) Josiane vertelt je nu het verloop van haar dag. Kan je het uur terugvinden waarop

deze foto’s getrokken werden ? Lees het verhaal aandachtig.

Wees aandachtig voor de schooluren, de momenten van ontspanning en wanneer Josiane meehelpt in het huishouden. Welke zijn de gelijkenissen en de verschillen met jouw dagindeling ?

Hallo! Ik ben Josiane, ik ben 14 en leef in een dorp in de Centraal-Afrikaanse Republiek. Ik help mijn ouders te zorgen voor mijn broers en zusjes, maar ik ga ook naar school.

5u30

14u

10u

Mijn dag begint héél vroeg. Ik sta op, veeg de koer schoon, steek het vuur aan en doe de afwas. Aangezien ik dan al het water heb gebruikt, moet ik naar de waterput. Ik herhaal deze karwei meerdere malen op een dag. Het is zwaar, maar we hebben voortdurend water nodig voor het drinkwater, om te koken en om ons te wassen... Ik ga te voet naar school. De tocht duurt 3 u per dag. Mijn leraar vindt me verstandig. Hij maakt mooie plannen voor mijn toekomst. Nu leer ik lezen, schrijven, en tellen, maar ook hoe ik voor mijn gezondheid moet zorgen. Ik houd zoveel van mijn school!

17u

Het is al laat in de voormiddag en ik ga met mijn ouders mee op het veld. Wij werken in de katoenvelden en telen pinda’s, maïs en maniok.

Ik keer te voet naar huis en steek een handje toe bij het bereiden van het avondeten. Na het eten, naai ik wat kleren voor mijn familie. Dat doe ik echt graag. Ik zou graag de kleermaakster worden van het dorp. Daarvoor moet ik kunnen lezen en tellen!

12u

20u30

‘s Middags keren we terug naar huis en maak ik het eten klaar. Terwijl het eten zachtjes kookt, help ik mijn broers en zusjes zich klaarmaken. Het is bijna tijd om naar school te gaan.

Het is al nacht en ik maak mijn huiswerk. Ik gebruik een lantaarn om mijn schriften te verlichten. Ik zorg dat alles klaar is voor ik de vlam doof. Hoog tijd om te slapen, morgen is het een nieuwe dag!

2 1

3

Wist je dat?

5 4

6

In sommige streken hebben de kinderen geen tijd om naar school te gaan. Zij moeten hun familie helpen. Deze toestand treft vooral meisjes en weeskinderen. UNICEF steunt de oprichting van aangepaste scholen die onderwijs geven aan kinderen die nooit naar school gingen of weinig vrije tijd hebben, zodat ze een nieuwe start kunnen nemen in het leven.

13

ACTIVITEITENFICHE 3 voor de leerkracht Moeilijkheid : ++

Quiz Leerdoelen

Verloop

- De leerlingen kunnen met hun eigen woorden uitleggen waarom onderwijs belangrijk is, wat de invloed is van AIDS op het onderwijs in Afrika en waarom meisjes minder naar school gaan. - De leerlingen begrijpen de inhoud van de campagne die UNICEF voert rond onderwijs voor jongens en meisjes.

Fase 1 - Inleiding

Materiaal - Tekst over de educatieve campagne - Quizblad

Geef een inleiding via het thema Kinderrechten en het recht op onderwijs. Waarom bestaat dit recht? Wordt het gerespecteerd? Voor wie bestaat dit recht niet ?

Fase 2 - Informatie verzamelen Verdeel de tekst en laat de leerlingen in stilte lezen.

Fase 3 - Kennis opbouwen

Tijdsduur

Laat de leerlingen antwoorden op de quizvragen.

30 minuten

Fase 4 - Een eigen standpunt innemen

Varianten

Verbeter de antwoorden op de quizvragen en antwoord op de vragen van de leerlingen.

De leerlingen werken in groepjes of per twee. Gebruik fiche 5 (ganzenspel) om de activiteit aan te vullen en leuker te maken. De kinderen krijgen slechts stukjes uit de tekst «Onderwijs voor alle kinderen» (uitgeknipt per paragraaf) als beloning. Om een paragraaf te verdienen, moet je elke situatie van de personages van het ganzenspel (blz. 21) linken aan de kaartjes «Kindvriendelijke scholen» uit het ganzenspel (blz.23).

14

WERKBLAADJES voor de leerlingen In de UNICEF-acties gaat de aandacht vooral naar de meisjes. Dit wil helemaal niet zeggen dat UNICEF niet van jongens houdt. Maar vandaag de dag worden de rechten van de meisjes nog altijd meer met de voeten getreden. Meer dan de helft van de 93 miljoen kinderen die niet naar school gaan, zijn meisjes. Nochtans hebben alle jongens en alle meisjes recht op basisonderwijs.

Onderwijs voor alle kinderen!

Een blik op de wereld

Iedereen naar school!

Kijk op de wereldkaart: de meeste ongeschoolde kinderen wonen in Afrika. Dit werelddeel is sterk getroffen door armoede, maar eveneens door AIDS. De ziekte laat talrijke weeskinderen achter, die moeten werken om hun brood te verdienen. Andere kinderen moeten zorgen voor de zieken. Ze hebben vaak te weinig tijd (en geld) om naar school te gaan. Het project Schools for Africa wil kinderen uit 6 Afrikaanse landen de mogelijkheid geven om toch naar school te gaan.

Op school bestaan er talrijke ongelijkheden, vooral in ontwikkelingslanden. De meisjes moeten meestal thuisblijven om het huishouden te doen, voor hun broers en zusjes te zorgen, of om water te halen, ver van huis... Meisjes die niet naar school gaan kunnen niet leren lezen, rekenen en schrijven. UNICEF wil deze ongelijkheid wegwerken. Meisjes die naar school gaan, zijn beter voorbereid om voor hun familie te zorgen (kennis over gezondheid, hygiëne en hun rechten...), maar ook voor zichzelf (een beroep aanleren, werken, zelfstandig zijn...) Iederen profiteert ervan: de meisjes, hun families, de samenleving en zelfs de economie van het hele land!

Wat met meisjes buiten de schoolmuren?

En in België?

Alle meisjes naar school sturen is een moeilijke opdracht. In bepaalde landen zijn meisjes het slachtoffer van discriminatie. Ze zijn vaak benadeeld ten opzichte van de jongens. Armoede, oorlog en conflicten zorgen voor veel leed. De school biedt de meisjes dus een vorm van bescherming. Daarenboven komen de inspanningen om de meisjes naar school te sturen de jongens ook ten goede. Iedereen heeft er baat bij !

In de Belgische wetgeving is de leerplicht opgenomen voor alle kinderen van 6 tot 18 jaar. Dankzij deze maatregel gaan alle meisjes (100%) naar de basisschool. Ondanks alles zijn er in België nog altijd kinderen die niet naar school gaan. Vluchtelingenkinderen bijvoorbeeld. Zij zijn niet zo talrijk, maar sommige van deze kinderen worden in gesloten centra geplaatst waar ze helemaal geen onderwijs krijgen.

Wist je dat...? Woordenboekje: Recht: alle kinderen hebben rechten en die staan mooi gebundeld in het Kinderrechtenverdrag. Wil je meer weten: surf naar www.unicefkids.be. Ontwikkelingslanden: Dit zijn armere landen die minder ontwikkeld zijn dan rijke landen, zoals België bijvoorbeeld. Discriminatie: Het uitsluiten van een bepaalde groep mensen omdat ze anders zijn of lijken. Voorbeelden van groepen die wereldwijd gediscrimineerd worden: meisjes, mensen die een andere taal spreken, mensen die uit een ander land komen...

In ontwikkelingslanden gaan de meisjes minder lang naar school dan in andere landen. In Benin bijvoorbeeld, gaat de helft minder meisjes dan jongens over naar het secundair onderwijs. De ouders vinden het onderwijs voor meisjes overbodig. Volgens de traditie moeten de meisjes koken, het huishouden doen, water en brandhout halen, enz. Naar school gaan is een tijdverspilling. Vaak trouwen ze op jonge leeftijd en gaan ze bij de familie van hun echtgenoot wonen. Waarom hoeft men ze dan naar school te sturen ?

15

1.Waarom heeft UNICEF speciale aandacht voor onderwijs voor meisjes?

Omdat er in de wereld meer meisjes zijn dan jongens

Omdat er meer meisjes zijn dan jongens die niet naar school gaan

Omdat er meer meisjes zijn die niet naar school willen gaan

2. Wat is de bedoeling van UNICEF ?

Evenveel jongens als meisjes op school te krijgen

Meer meisjes dan jongens op school te krijgen

Meer jongens thuis te laten

3. In welk werelddeel vind je het hoogste aantal kinderen dat niet naar school kan gaan ?

In België

In Afrika

In Zuid-Amerika

4. AIDS en andere ziekten zorgen voor:

Een vermeerdering van het aantal kinderen dat naar school gaan

Een vermindering van het aantal schoolgaande kinderen

Hebben geen invloed op het aantal schoolgaande kinderen

5. Waarom moeten meisjes ook naar school ?

Om jongens jaloers te maken

Om zich te amuseren

Om het land een betere toekomst te geven

6. Wanneer meisjes naar shool gaan, dan gaat het ook beter met de economie van een land.

Waar

Niet waar

7. Wereldwijd gaan minder meisjes dan jongens naar school, maar ze lijden ook onder

Het klimaat

armoede

droefheid

8. In sommige landen zorgt de school er ook voor dat kinderen, vooral meisjes, beschermd worden:

Waar

Niet waar

9. Meisjes helpen, betekent ook

Vrienden helpen

Dieren helpen

Jongens helpen

10. Welk percentage meisjes gaat in België naar school?

100 %

50 %

Minder dan 50 %

16


Interview Leerdoelen

Verloop

- De leerlingen krijgen een overzicht van het Belgisch onderwijssysteem - Ze maken kennis met de huidige toestand en maken een vergelijking met de toestand in het verleden - Ze onderzoeken de evolutie van het onderwijssysteem - Ze stellen vragen over het Belgisch onderwijssysteem

Fase 1 - Inleiding Lees de tekst over het onderwijs in België en antwoord op de vragen

Materiaal - Potlood en papier - cassetterecorder - tekst - vragenlijst


Varianten Contacteer kinderen met een handicap en stel hen vragen over hun ervaringen op school. Vergelijk met de getuigenis van Ibrahim, een jongen met beenverlamming op www.unicef. org/voy Neem contact op met NGO’s die zich bezighouden met onderwijs, bvb. «Leerkrachten zonder Grenzen».

Fase 2 - De vragen Stel samen een vragenlijst op over de school, de schoolplicht, de organisatie van de lessen, de voor- en nadelen. Zo kan je ontdekken of de school van toen en van vandaag gelijkenissen vertoont. Wat is er veranderd? Waarom? Enz.

Fase 3 - Informatie verzamelen Werk per twee. Gebruik de vragenlijst om een oudere persoon (70 jaar of meer) te interviewen, thuis of in zijn omgeving. Schrijf de antwoorden op of neem het gesprek op.

Fase 4 - Informatie verwerken Schrijf de antwoorden over op papier en breng ze mee naar school.

Fase 5 - Informatie verspreiden Vraag aan elke groep om een stukje van het interview voor te stellen aan de klas en vraag wat ze erover denken. (wat hebben ze geleerd, welke moeilijkheden ondervonden ze, hoe was de omgang met de geïnterviewde persoon, enz.) Schrijf de gemeenschappelijke punten van alle voordrachten op het bord. Discussieer erover. Voer een debat over de mogelijke verbeteringen in het Belgisch onderwijs.

Vervolg... Stel een fiche op met de gegevens van de «ideale» school

17

WERKBLAADJES voor de leerlingen Onderwijs in België : hoe het is en hoe het was... Het onderwijssysteem in België gaat uit van het principe dat iedere persoon een gelijke kans op ontwikkeling moet krijgen. Onderwijs moet dus toegankelijk zijn voor iedereen, ongeacht sociale of etnische afkomst, geslacht, godsdienst, huidskleur,...

Artikel 28 van het Kinderrechtenverdrag van de Verenigde Naties zegt : Ieder kind heeft recht op onderwijs. De overheid moet het basisonderwijs verplicht stellen en gratis aanbienden. De overheid moet erop toezien dat de Kinderrechten op school gerespecteerd worden.

De Belgische Grondwet wil vrije schoolkeuze geven aan iedereen. Dat wil zeggen dat ouders en kinderen zelf kunnen kiezen. In de Belgische grondwet is ook de vrijheid van onderwijs opgenomen. Iedereen heeft dus het recht om onderwijs te organiseren. Maar officiële diploma’s worden enkele gegeven wanneer de school voldoet aan de voorwaarden van de overheid. Leerplicht en schoolplicht zijn twee verschillende zaken. De ouders hebben de plicht hun kind te laten leren. In België is er echter geen schoolplicht. Thuisonderwijs is ook mogelijk. Dat moeten de ouders dan zelf organiseren.

Info In 2000 stelden staatshoofden en regeringsleiders de Millenniumverklaring op om de meest ernstige problemen in de wereld aan te pakken. Tegen 2015 moeten 8 doelen behaald worden. Eén van de belangrijkste doelstellingen: in 2015 moeten alle kinderen in alle landen basisonderwijs volgen.

De leerplicht start op je 6 jaar en eindigt op je 18 jaar.

Hallo, Ik ben Kevin en ik heb een handicap. Mijn ledematen bewegen, maar ik heb er geen controle op. Ik kan niet goed lezen, noch schrijven en ik zit in een rolstoel. Ik heb echter het geluk om in België te wonen, want ondanks mijn handicap, kan ik naar een gewone school. De andere kinderen zijn het gewoon en ze letten niet eens op mij. Soms zijn de ouders bang dat hun kind met mij speelt. ‘t Is niet altijd even makkelijk, maar ik volg ook lessen in het bijzonder onderwijs. Eén keer ben ik 6 maanden thuis moeten blijven omdat ik geopereerd werd. Eerst kreeg ik les in het ziekenhuis, dan privéles thuis. Ik was heel blij dat ik terug naar school mocht gaan, want thuis verveel je je wel eens. Eigenlijk hebben we hier in België veel geluk. Kevin, 15 jaar

Kinderen die lange tijd in het ziekenhuis moeten verblijven of langdurig ziek zijn thuis, kunnen een beroep doen op een ziekenhuisschooltje of op een thuisleerkracht. Vele kinderen met een handicap zitten in het buitengewoon onderwijs, maar soms volgen zij ook les met andere kinderen in het gewoon onderwijs. Dit noemt men geïntegreerd onderwijs of GON.

18

En nu aan jou!

Vertel het aan de klas!

Ken jij ook kinderen met een handicap? Of kinderen die langdurig ziek zijn? Hoe krijgt hij/zij onderwijs in België? Gaat hij/zij naar een speciale school? Zou hij/zij liever ergens anders les volgen?

De wet… De Belgische wet van 19 mei 1914 spreekt voor het eerst van leerplicht voor kinderen van 6 tot 14 jaar. In 1953 werd de leerplicht verlengd tot 15 jaar. In de jaren 70 kwam er nog een jaartje bij. En op 29 juni 1983 werd de leerlplicht verlengd tot 18 jaar.

En nu aan jou! Vul aan op de tijdsband. 1900

19.....

1953

In dit jaar werd

..........

voor de eerste keer

een jaartje bij :

zijn kinderen leerplichtig

in de wet gesproken over . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

kinderen hadden leerplicht

tot . . . . . . . . . jaar.

Vanaf nu moesten kinderen tot

tot . . . . . . jaar.

........

jaar onderwijs volgen.

Jaar later kwam er

19.....

Vanaf dit jaar

2004

19

Nu is het aan jou! Neem een interview af van een oudere persoon die niet naar school ging tot zijn 18 jaar. Omi Laura, 87 jaar, uit Eupen en vertelt... « ’s Morgens vroeg, alvorens de dag begon, moest ik water halen om ons te wassen, om te koken... Dan vertrok ik te voet naar school, op één uur stappen. Wanneer er thuis te veel werk was, ging ik niet naar school. Ik moest meehelpen in het huishouden en zorgen voor mijn jongere broers en zussen. Ik bleef soms twee of drie dagen thuis. Samen met andere kinderen zat ik achteraan in de klas, omdat we niet goed konden lezen of schrijven. Het was niet leuk! Wij gingen zes dagen in de week naar school. Toen ik 14 werd, ben ik gestopt met de school om als dienstmeisje te gaan werken in een rijke familie. En later heb ik een kleinhandel overgenomen en heb ik frieten verkocht».

1. Voorbereiding Deze richtvragen kunnen je helpen. Maar zoek gerust zelf nog een aantal vragen! Hoe oud bent u? Dan bent u geboren geboren in... ? Waar hebt u leren lezen en schrijven ? Tot welke leeftijd bent u naar school gegaan? Waarom? Kunt u ons vertellen hoe een dag verliep toen u klein was? Ging u elke dag naar school? Hoe waren jullie leraars? Vindt u dat de school belangrijk is?

2. Verslag Maak enkele notities tijdens of na het gesprek en schrijf hieronder een kort verslag van je interview.

20


Ganzenbord: dromen over jouw droomschool Leerdoelen

Verloop

- De leerlingen ontdekken waarom kinderen soms niet naar school gaan. Ze rangschikken deze oorzaken in categorieën. - De leerlingen kunnen acties en oplossingen voorstellen om onderwijssituaties te verbeteren in de wereld. - Ze stellen zichzelf hier vragen over en zoeken op welke manier ze ook iets kunnen doen (ideeën om iets te veranderen aan de oorzaken). - Ze denken na over de impact van onderwijs op zichzelf en op de samenleving. - Voorstelling van het project «Kindvriendelijke scholen».

Fase 1 - het spel (in spelgroepjes)

Materiaal Maak voor elke spelgroep het volgende klaar: - 4 verhalenfiches - Kaarten met gebeurtenissen - Kaarten met vragen - 4 kaarten «Kindvriendelijke scholen» - Ganzenbord - Dobbelsteen - Pionnen - Einde van het verhaal van elk personage


Varianten - Vorm groepjes van 3-4 leerlingen (1 personage per leerling) of 6-8 leerlingen (1 personage per 2 leerlingen) - Beeld je het leven in van deze personages.

- Vorm de spelgroepjes en geef aan elke groep de 4 fiches met de personages - Laat de leerlingen de verhalenfiches voorlezen. Zo maken ze kennis met de verschillende situaties. (met de oudere leerlingen kan je reeds een oplossing zoeken voor het probleem in de verhalen). - Verdeel het materiaal. Deel het ganzenbord, de kaarten met de gebeurtenissen, de vragenkaarten, vier pionnen en een dobbelsteen uit aan elke groep. Houd zelf de actiekaarten «Kindvriendelijke scholen» bij. - Speel het spel. Doel van het spel: de 4 personages naar het vakje «school» brengen op het ganzenbord. Het spelbord bevat alle nodige informatie. Tijdens het spel komt de leerkracht slechts tussen om eventueel een actiekaart «Kindvriendelijke school» te geven wanneer een pion op dat vakje terecht komt. Hij kijkt dan na of de leerlingen het juiste verband gelegd hebben tussen de situatie en de actie (zie voor verbetering op p. 23). Als het juiste verband werd gelegd, gaat de pion van hun verhalenfiche 4 vakjes vooruit. Het spel is gedaan wanneer de 4 pionnen het vak «school» hebben bereikt. - Vraag aan de leerlingen die het spel reeds beëindigd hebben om na te denken over de oorzaken van de situatie van het personage uit hun verhalenfiche (voor de oudste leerlingen). Vraag aan de jongere leerlingen om een einde te verzinnen voor het verhaal op hun fiche.

Fase 2 - Klasgesprek (voor alle leerlingen) - Verdeel alle actiekaarten «Kindvriendelijke scholen» en het blad «Een terugblik op het spel» - Lees de verhalenfiche van Joana en vul het blad «Een terugblik op het spel» in: • Welk soort probleem i.v.m. onderwijs ondervindt Joana ? (economisch, sanitair, cultureel,...) ? • Hebben jullie een voorstel om dit probeem op te lossen ? Welke actie is mogelijk? • Zoek in de actiekaarten • Welke bestaande acties zouden hier nuttig kunnen zijn ? Heb je nog andere ideeën? - Lees het einde van het verhaal van Joana. Ga op dezelfde manier te werk voor de andere personages.

En nog meer ... Denk na over de gevolgen (voor zichzelf, voor zijn familie of voor het land) voor een kind wanneer hij niet meer naar school gaat. Hiervoor kan je ook vertrekken vanuit de «conclusie» van het spel (naast het vakje school).

21


Ganzenbord: dromen over jouw droomschool ! Jullie zijn Joana, Tiyamike, Miriam en Fifta. Jullie doel: het vakje “school” bereiken. Maar de weg is moeilijk… Vakje Gebeurtenis : neem een kaart « Gebeurtenis » en lees ze luidop. Ga vooruit of achteruit met je pion. Leg de kaart terug onder de andere. Laat de beurt aan de volgende speler. Vakje Vraag : een andere speler leest een kaart met een vraag voor. Indien je correct antwoordt, mag je een vakje vooruit. Het is nu de beurt aan de volgende speler.

+1

Vakje Kindvriendelijke school : Wat een geluk! Vraag een kaart “Kindvriendelijke school” aan de leerkracht. Lees ze samen met de andere spelers. Is de actie een mogelijke oplossing voor de situatie van één van de personages? Leg je antwoord voor aan de leerkracht. Indien je de actie bij de juiste verhalenfiche kan plaatsen, mag je 4 vakjes vooruit!

+4

© UNICEF/2008/Pirozz

Tiyamike volgt een les meetkunde in zijn dorp in Malawi. Zijn leraar tekent een vierkant op het bord en schrijft de definitie op. Tiyamike deelt zijn bank met drie andere leerlingen en schrijft alles netjes over van het bord. Wanneer alle kinderen klaar zijn, veegt de leraar het bord schoon en gaat de les door. Die les is niet zo leuk! Wat op het bord geschreven stond, dient als enige uitleg. Tiyamike twijfelt of hij alles begrepen heeft. Hij vindt dat hij niet zoveel bijleert op school en dat het vervelend is. Het zou nuttiger zijn om zijn ouders mee te helpen op het veld. Morgen zal hij misschien niet naar school gaan om hen te helpen...

Miriam - Zimbabwe Samen met haar zussen maakt Miriam het eten klaar. Miriam is 16. Haar ouders zijn enkele jaren geleden gestorven en zij moet nu in hun plaats zorgen voor haar jongere broers en zussen. Miriam en haar broer zijn niet meer naar school gegaan om voor de familie te zorgen. Iedere dag werken ze hard om wat gewassen te doen groeien om eten te geven aan de familie. Miriam wou studeren en verpleegster worden. Maar door het AIDS-virus zijn er in Zimbabwe veel weeskinderen...

© UNICEF/MOZA/T.Delvigne-Jean

Tiyamike – Malawi

© UUNICEF Angola/2003/Pirozzi

Fiches personnage : Joana - Angola Joana wou naar school gaan vanaf héél jonge leeftijd. Ze is zeven, maar in haar dorpje in Angola weet geen enkel kindje hoe een klas er uit ziet! De school werd tijdens de oorlog vernietigd. Er is ook geen leraar meer. Toch hoopt Joana dat ze weldra zal kunnen lezen en schrijven!

Fifta - Mozambique Vandaag kan Fifta niet naar school. Zij gaat er nochtans doodgraag heen. Maar sinds een week heeft Fifta koorts en diarree. En dat is écht geen grapje: je kan er aan sterven! De ouders van Fifta zijn ongerust. Want Fifta is niet de enige zieke. Er is geen zuiver drinkwater op school. De toiletten zijn heel vuil en je kan je handen niet wassen. Door het gebrek aan hygiëne zijn er veel zieken. Fifta hoopt dat ze snel beter wordt, zij heeft een heleboel dingen te vertellen aan de schoolraad!

22

Voor miljoenen kinderen is de school slechts een droom… In 6 Afrikaanse landen werkt het project Schools for Africa samen met de regering en de plaatselijke gemeenschappen aan een verbetering van de kwaliteit van het onderwijs. Doel: 4 miljoen kinderen naar school krijgen, meer bepaald meisjes, weeskinderen en kinderen die in extreme armoede leven.

✂

23

Kindvriendelijke Kindvriendelijke Kindvriendelijke scholen scholen scholen

Sommige kinderen moeten een hele afstand stappen om naar school te gaan. En de «school» is niet altijd een gebouw in goede staat. Sommige kinderen krijgen buiten les. En bij felle zon kan je je moeilijk concentreren! Andere kinderen krijgen geen les tijdens het regenseizoen, want ze hebben geen dak boven hun hoofd. Via het project «Kindvriendelijke scholen» kunnen schoolgebouwen gebouwd of vernieuwd worden.

Kindvriendelijke scholen

Kaarten « Kindvriendelijke scholen »

In kindvriendelijke scholen is er toegang tot zuiver drinkwater en worden aparte toiletten gebouwd voor meisjes en jongens. Wanneer je je handen kan wassen kan je gemakkelijker hygiëne aanleren. Een school met propere toiletten betekent een betere gezondheid voor de hele buurt! Vaak staan meisjes in om drinkwater te halen voor het gezin. De waterput is vaak een heel eind wandelen. Daardoor hebben meisjes geen tijd om naar school te gaan. Door waterpompen te installeren in scholen, kunnen ook meisjes les volgen.

Wanneer er in een land te weinig leerkrachten zijn, dan geven mensen les zonder enige opleiding. Ze doen wel hun best, maar ze weten niet hoe je het moet aanpakken. Dat systeem is niet zo efficiënt.... In kindvriendelijke scholen leren leerkrachten hoe ze hun les interessant kunnen maken voor iedereen. Ze krijgen een extra opleiding. Ze leren technieken aan om de kinderen beter te doen leren!

Kindvriendelijke scholen hebben speciale aandacht voor de meer kwetsbare groepen, zoals weeskinderen of de armste kinderen. Het uitdelen van schoolmateriaal en maaltijden op school zijn één van de maatregelen waardoor je deze kinderen makkelijker op school krijgt.

verbetering voor de leerkracht / Animator: Kind - Land

 actie die een voor hem/haar een oplossing brengt. Tiyamike - Malawi  opleiding van de leerkrachten Joana - Angola  een school bouwen Miriam - Zimbabwe  speciale aandacht voor kwetsbare groepen / weeskinderen en uitdelen van schoolmateriaal. Fifta - Mozambique  Toiletten bouwen en toegang tot drinkwater.

24

Kindvriendelijke scholen Kindvriendelijke scholen Kindvriendelijke scholen Kindvriendelijke scholen

25

Kaarten met gebeurtenissen: Het is volop regenseizoen. Geen enkel gebouw kan bescherming bieden voor de lessen. De school gaat dus dicht gedurende verschillende weken.

Door het HIV/AIDS-virus is je leraar verzwakt. Hij wordt ziek en kan gedurende verschillende weken geen les geven.

Ga 2 vakjes achteruit

Ga 2 vakjes achteruit

Alle meisjes-personages gaan 2 vakjes achteruit. De jongens gaan 1 vakje achteruit

Schoolmateriaal is duur. Jouw schrift is volgeschreven en je kan geen nieuw kopen.

Door de droogte is er een slechte oogst. De ondervoeding heeft je verzwakt en je kan je moeilijk concentreren in de les.

In jouw school zitten de leerlingen gewoon op de grond. Het is niet gemakkelijk om netjes te schrijven wanneer je geen tafel hebt...

Ga 1 vakje achteruit



In jouw school zijn er geen toiletten. Dan moet je maar een struik vinden en je kan je handen niet wassen. Je hebt typhus opgelopen, waar schijnlijk door gebrek aan hygiëne.

Op school spreken ze een andere taal dan thuis. Je kan moeilijk volgen...

Zoals vele andere kinderen, en vooral meisjes, moet je thuis helpen. Vandaag duurde het te lang om water te halen en je kon niet naar school.

Wacht een beurt af



Jouw school wordt van drinkwater voorzien! Gedaan met de lange afstanden om water te halen (wat vooral een taak is van de meisjes!). Je kan het water op school halen en meebrengen naar huis.

Je leerkrachten hebben een opleiding gekregen. De lessen zijn leuker! Je begrijpt nu beter en je leert graag.

In jouw school zijn er nu banken. t’Is gemakkelijker om te leren wanneer je goed kan zitten.

Alle meisjes-personages gaan 2 vakjes vooruit. De jongens 1 vakje vooruit

Ga 2 vakjes vooruit

Ga 1 vakje vooruit

Er is een nieuwe leerkracht op school. En het is een vrouw ! Bepaalde ouders, die twijfelden om hun dochter te laten studeren, veranderen van gedacht. Misschien wordt hun dochter later ook lerares...

De ouders van het dorp zijn aan het werk gegaan voor de school. Ze bouwen nieuwe klassen opdat de kinderen naar school kunnen gaan, zelfs wanneer het regent.

In je school bouwt men toiletten. Aparte wc’s voor meisjes en jongens ! Dat zal enkele kinderen wel overtuigen om terug naar school te komen.

Ga 1 vakje vooruit

Ga 2 vakjes vooruit

Ga 1 vakje vooruit

De jeugdclub heeft een theatervoor stelling gehouden op het dorpsplein. Daarin werd uitgebeeld hoe belangrijk de school is. Nu hebben de ouders meer aandacht voor de opvoeding van hun kinderen!

Op school leerde je waarom hygiëne belangrijk is. Er is ook zuiver water om je handen te wassen. Je wordt minder vaak ziek.

Men deelt maaltijden uit aan alle leerlingen op school. Je kan je veel beter concentreren wanneer je in form bent en goed gegeten hebt!

Ga 2 vakjes vooruit

Ga 1 vakje vooruit

Ga 2 vakjes vooruit

Je mama wordt ziek. Iemand moet voor haar zorgen. Vaak zijn het de meisjes die de school verlaten om voor een zieke te zorgen.

26

Gebeurtenis

Gebeurtenis

Gebeurtenis

Gebeurtenis

Gebeurtenis

Gebeurtenis

Gebeurtenis

Gebeurtenis

Gebeurtenis

Gebeurtenis

Gebeurtenis

Gebeurtenis

Gebeurtenis

Gebeurtenis

Gebeurtenis

Gebeurtenis

Gebeurtenis

Gebeurtenis

27

Vraag

Mozambique (21 milljoen inwoners) (In Rwanda zijn er 9.5 miljoen inwoners, iets minder dan in België)

Vraag

Vraag

Welk land heeft het hoogste aantal inwoners? Rwanda of Mozambique ?

Vraag

Vraag In Afrika. (Daar wonen de helft van de niet-schoolgaande kinderen).

Prijzen vergelijken in de supermarkt, stoppen aan het juiste station, een geneesmiddel innemen, facturen lezen, straatnamen lezen, de gebruiksaanwijzing lezen van een onderhouds product, een computer gebruiken...

Noem drie dingen die er moeten zijn in een school om te kunnen leren in goede omstandigheden.

Zuid-Afrika, Malawi, Swaziland, Tanzania, Zambië of Zimbabwe.

Waar of niet waar? : Een kind wiens moeder niet naar school is gegaan is, loopt meer kans om ziek te worden.

Waar of niet waar? : De meerderheid van de kinderen die niet naar school gaan wereldwijd, zijn meisjes.

Waar. Iemand die naar school gegaan is heeft informatie gekregen over gezondheid, hygiëne en voeding. Zijn/haar kinderen hebben meer kans om gezond te zijn. Het kindersterftecijfer daalt wanneer de moeders geschoold zijn.

Waar of niet waar?: Elke Staat moet gratis en verplicht basisonderwijs aanbieden.

In welk werelddeel woont het hoogst aantal kinderen dat niet naar school kan gaan?

Geef drie probleemsituaties wanneer je niet kan lezen. (bvb. Op restaurant, omdat je de kaart niet zou kunnen lezen.)

Schriften, schoolbord, balpennen, banken, toiletten, een dak, papier, een sportveld...

Vraag

Vraag

Nakijken of men je genoeg wisselgeld heeft teruggegeven in de winkel, weten hoeveel geld je in je portefeuille hebt, een lening terugbetalen...

Mozambique is één van de landen waar het project kindvriendelijke scholen loopt. Noem een land dat grenst aan Mozambique.

Vraag

Botswana, Lesotho, Mozambique, Namibië, Swaziland of Zimbabwe.

Antwoord b. Geef 2 gevallen uit het dagelijkse leven waarbij je problemen zou hebben indien je niet kon rekenen.

Zuid-Afrika is één van de landen waar het project «kindvriendelijke scholen» loopt. Noem een land dat grenst aan Zuid-Afrika.

Waar. Dat staat in artikel 28 van het Kinderrechtenverdrag. Dit is echter nog steeds niet het geval in alle landen.

Waar. Sommige mensen denken dat het onderwijs voor meisjes overbodig is omdat ze jong trouwen en voor de kinderen zorgen. Zij zullen later dus geen « goed » beroep moeten uitoefenen.

Waar of niet waar?: Scholen zijn verplicht om een warme maaltijd aan te bieden, het is één van de Kinderrechten.

Vraag

a)10 miljoen (1 kind op 65) b) 93 miljoen (3 op 20) c) 300 miljoen (9 op 20)

Vraag

Vraag

Hoeveel kinderen hebben werelwijd geen toegang tot het basisonderwijs?

?

Vraag

Kaarten met vragen

??

Niet waar. Maar in bepaalde scholen van het project «Kindvriendelijke scholen» geeft men een warme maaltijd aan de kinderen. Sommige onder hen werken hard om te overleven. Wanneer ze naar school gaan, hebben ze minder tijd om hun kost te verdienen. Wanneer ze een maaltijd krijgen op school,hebben ze dus meer tijd om op school te kunnen zijn.

28

Vraag

Vraag

Vraag

Vraag

Vraag

Vraag

Vraag

Vraag

Vraag

Vraag

Vraag

Vraag

29

Een terugblik op het spel

Vul de namen in van de personages...

1) Vul de namen in van de personages van het spel in de gepaste vakjes.

Ik kan niet naar school gaan omwille van... armoede (noodzaak om te gaan werken, onmogelijkheid om de schoolkosten te betalen,...)

cultuur (taal, stereotiep beeld van de meisjes)

Gezondheid/hygiëne

Infrastructuur/ geen wegen/ geen schoolgebouw

materiaal

Veiligheid (gevaarlijke weg naar school,...)

Het gebrek aan leerkrachten

Andere reden

Vind je voorbeelden van toestanden/situaties om deze lege vakjes te vullen?

2) Dankzij welke actie binnen het project «kindvriendelijke scholen» kan het leven van de

personages beter worden?

Personages

Acties kindvriendelijke scholen

Tiyamike

Uitdelen van schriften, boekentassen en schoolmateriaal

Speciale aandacht voor kwetsbare groepen

Joana

Miriam

Bouw en vernieuwing van de scholen

Opleiding van leerkrachten

Fifta

Drinkwater in de scholen

Bouw van aparte mesisjes- en jongenstoiletten

Heb je andere voorstellen van acties ? Je vindt er zeker als je informatie zoekt over het project «kindvriendelijke scholen».

Wat zou je kunnen doen met je klas ?

30


Paspoort, alsjeblieft ! Leerdoelen

Verloop

- De leerlingen halen belangrijke elementen uit een tekst en antwoorden op vragen over de inhoud. - Ze ontdekken de situatie en het leven van een meisje in een ander land. - De leerlingen krijgen een idee hoe onderwijs en scholen georganiseerd zijn in andere landen. - De leerlingen erkennen de voordelen van een kwaliteitsvol onderwijs.

Fase 1 - Verdeling in groepen

Materiaal

Fase 2 - Getuigenis

- 5 verhalen - Paspoort voor iedere leerling - Tabel om in te vullen

Vraag aan één leerling uit elke groep om het verhaal voor te lezen. De anderen luisteren en vullen het paspoort in.

Tijdsduur 45 tot 60 minuten

Varianten Maak een grote affiche met collages, tekeningen, enz. rond het leven van één of meerdere kinderen uit een ander land. Stel de affiche voor aan de rest van de klas. Stel je een dag van deze kinderen voor, hun toekomst, wat ze graag of niet graag hebben, wat ze eten,... Voeg er andere soorten verhalen bij : over een kindje met een handicap, of een vluchteling,... (je vindt ideeën op www.unicef.org).

Deel de klas op in 5 groepen en geef aan elke groep een getuigenis en een foto van een kind uit een ander land. Elk verhaal gaat over het dagdagelijkse leven van een kind en over het belang van onderwijs. Elke leerling krijgt een dubbel paspoort, aan de ene zijde zijn eigen paspoort (met zijn gegevens), en aan de andere zijde het paspoort met de gegevens van het kind waarvan het verhaal aan de groep werd toegewezen.

Fase 3 - Analyse Bespreek samen de overeenkomsten tussen de verhalen, de redenen waarom deze kinderen niet naar school gaan, oplossingen om de kinderen te helpen, de rol die de ouders, de overheid, de privésector,... zouden moeten spelen.

Fase 4 - Ordenen van de informatie De leerlingen vullen de tabel in en vergelijken hun antwoorden per twee.

31

het wereldburger-paspoort is geen echt paspoort. het bewijst wel dat je mee wil bouwen aan een betere wereld voor alle kinderen. een wereld waar de rechten van ieder kind gerespecteerd worden. en waarin je zelf ook de rechten van anderen respecteert. zo word je wereldburger! wereldburger

Identiteit kind

Identiteit kind LAND :

Koninkrijk België

NAAM :

NAAM :

VOORNAAM :

VOORNAAM :

LEEFTIJD:

LEEFTIJD:

GESLACHT:

GESLACHT:

HOE ZIET JE DAG ERUIT?

HOE ZIET JE DAG ERUIT?

JE SCHOOL-ERVARING :

JE SCHOOL-ERVARING :

HELP JE THUIS?

HELP JE THUIS?

WAT IS JE WENS?

WAT IS JE WENS?

PASPOORT

•

PASSEPORT

•

PASSPORT

-

REISEPASS

32

5 VERHALEN : Hazera Khanam, 17 jaar, Bangladesh Hoe onderwijs mijn leven heeft veranderd « Mijn naam is Hazera Khanam. Ik ben 17 en woon samen met mijn familie in Bangladesh. Ik heb 3 zussen en 1 broer. Nu gaan we allemaal naar school en daar ben ik heel blij om. Voordien verkocht ik schelpen op het strand omdat mijn familie heel arm was en geen onderwijs kon betalen. Als ik niet naar school was gegaan, was ik nu al lang getrouwd. Het is erg moeilijk voor meisjes in Bangladesh om onderwijs te volgen. Zelfs als ze naar school gaan, leren ze niet veel. De leerkrachten zijn niet echt gemotiveerd om les te geven. Dat is één van de redenen waarom kinderen afhaken op school. Onderwijs is daarenboven duur, wat verklaart dat vele ouders hun kinderen niet naar school sturen. In de dorpen trouwen meisjes vaak al op hun 15 of 16 jaar. Ik heb veel geluk gehad omdat ik hieraan kon ontsnappen, dank zij de hulp van Education International Belgium, die samenwerkt met UNICEF. Nu spreek ik ook vloeiend Engels. Ik geef zelfs Engelse les aan jongere kinderen! En ik heb ook geleerd om met een computer te werken. Ik zou graag verder studeren in het buitenland. Mijn huidig leven is totaal anders tegenover 9 of 10 jaar geleden. Onderwijs kan je leven veranderen, zoals het mijn leven heeft veranderd! »

Mamisa, 12 jaar, Democratische Republiek Congo Ik zou graag dokter worden, maar... « Mijn naam is Mamisa en ik zit in de 6de klas in een schooltje in Kinkole, niet zo ver van Kinshasa. In het begin was ik niet overtuigd dat school belangrijk is. Daarom bleef ik vaak weg van school of deed ik alsof ik ziek was om een beetje langer te slapen of met mijn vriendjes te spelen. Maar in de 4de klas ben ik gaan inzien dat het wel belangrijk is. Daarom zeg ik aan al mijn vrienden dat ze de studies niet mogen laten vallen als ze een beter leven willen als ze volwassen zijn. Ik zou graag studeren om dokter te worden zoals mijn papa, want in ons land zijn er niet genoeg mensen die zorgen voor een betere gezondheid. Wat me soms ontmoedigt, is het tekort aan schoolbanken voor iedereen. Diegenen die op tijd aankomen hebben nog een bank te pakken en de anderen moeten op de grond zitten. We hebben ook heel weinig schriftjes. Ik maak veel schrijffouten en ik kan nauwelijks lezen. In de bibliotheek zijn er weinig leesboeken en we hebben geen schoolboeken. De meester gebruikt een oud en versleten boek voor Frans. Hij schrijft alles op het bord en wij schrijven dan alles over. Dat is heel vermoeiend omdat je van ‘s morgens tot ‘s avonds moet opschrijven. Vaak veegt de leraar alles te snel weg. Soms heeft mijn papa te weinig geld om een schrift of een balpen te kopen en dan moet ik thuis blijven. Het zou tof zijn om schoolbanken te hebben.»

33

Diena, 9 jaar, Democratische Republiek Congo Een «kleine mama» van 9 jaar... « Ik sta elke dag op om 5 uur, ik doe de afwas en andere huishouds taken, help mijn zusje van 5 en was mij. Dan vertrekken mijn zusje en ik naar school. Na school ga ik naar de gemeente van Mont Ngafula waar mijn mama werkt en neem ik mijn klein broertje van 1 jaar mee naar huis. Wanneer mama de tijd heeft gehad om naar de markt te gaan, dan neem ik ook de mand met de aankopen mee. Thuis zorg ik voor mijn broers en zussen, zet thee en wacht op het avondeten als mijn mama thuiskomt. Ik zou heel graag spelen met mijn vriendinnetjes, maar heb er vaak geen tijd voor omdat ik voor mijn broers en zusje moet zorgen maar ook mijn lessen moet leren. Als mijn tante op bezoek komt en enkele dagen thuis blijft wonen, kan ik wel buiten spelen. Soms voel ik me zo moe dat ik wil stoppen met school. Maar diep binnenin weet ik dat de school me later goed van pas zal komen. Later wil ik kleermaakster worden! Ik vraag slechts één ding aan UNICEF: een mooiere en betere school. Ik zit in de 4de klas en in mijn klasje zitten ongeveer 85 kinderen samen. Ik deel mijn bank met 4 andere kinderen. Wanneer het regent en omdat er geen vensters zijn, worden we nat van de regen en wordt alles vuil. Ik heb op TV al eens gezien dat kinderen in Europa veel mooiere klassen hebben. Daar kunnen we enkel van dromen.»

Lalita Kumari, 18 jaar, India Haar verhaal... Alles begon toen Lalita naar het plaatselijk vormingscentrum is gegaan, waar meisjes van 9 tot 15 jaar en vrouwen uit armere buurten die niet naar de basisschool gingen, een opleiding krijgen. In dit centrum krijg je basislessen lezen, schrijven en rekenen. Het schoolmateriaal is aangepast en houdt rekening met de plaatselijke gewoontes op het vlak van gezondheid, juridische bijstand, of andere dingen die interessant zijn voor meisjes. Het programma wil zo volledig mogelijk zijn en tracht bij de vrouwen een positief zelfbeeld te scheppen. De vader van Lalita wou eerst niet dat zijn dochter naar school ging. Hij zei dat meisjes niet naar school moeten gaan, en dat ze thuis moeten blijven. «Hij weigerde ook dat ik karaté leerde, hij vreesde voor zijn reputatie.» Maar Lalita kon haar vader overtuigen : «Vroeger kon ik alleen gras maaien, brandhout zoeken, koken en kuisen. Nu geef ik karatéles aan groepen van 40 meisjes. In het begin zijn de meisjes bang dat ze een been breken. Maar ik stel ze gerust en ze willen dan even sterk worden als ik!»

34

Ichhabati Jhadia, 11 jaar, India Vertelt over een speciale vriendschap Eén van de allerlaatste Hindi hits wordt op de radio uitgezonden. Ichhabati en haar vriendin Minakhi dansen gretig. Ichhabati maakt deel uit van de ethnische groep van de Paroja’s, een minderheidsgroep in de Staat Orissa. Haar vriendin Minakhi maakt deel uit van de Oryias, de meerderheidsgroep. Ze wonen vlak bij elkaar. In hun dorp komen de verschillende ethnische groepen goed overeen. Thuis spreekt Ichhabati Desia, zoals de andere kinderen uit de minderheidsgroepen. Deze taal wordt niet gesproken op school. Daar spreekt men de officiële taal van de meerderheidsgroep, Oriya. Dankzij haar vriendin heeft Ichhabati ook Oriya leren spreken. Dat is haar goed van pas gekomen! Zij heeft gemakkelijk leren lezen en schrijven, want ze begreep wat de leraar vroeg. Het ligt veel moelijker voor de andere kinderen van haar ethnische groep. Zij hebben niet allemaal een vriendin die hen de officiële taal aanleert... Vaak gaan deze kinderen niet naar school. De taal is een hindernis. Dan heb je ook die grote armoede. In vele gezinnen moeten de kinderen thuis helpen of op het veld. De grote broer en de grote zus van Ichhabati werken allebei. Ze verkopen fruit en groenten op de markt. Daardoor zijn ze niet naar school gegaan. Ichhabati helpt ook in het huishouden: zij kuist, doet de was en werkt in de moestuin. Voeg er nog het huiswerk aan toe, en je hebt een lange dag! Gelukkig gaat Ichhabati graag naar school. Maar in de klas blijft ze verlegen. Zij vraagt voortdurend de mening van Minakhi en durft zich niet rechtstreeks uit te drukken. De stam waartoe zij behoort wordt geminacht. Vandaar het gebrek aan zelfvertrouwen en haar angst om voor de klas te spreken.

35


En nu aan jou!

probleem

Wat de ouders kunnen doen

Wat het dorp of de stad kan doen

Wat de gemeenschap en de hele maatschappij kunnen doen

Lees de getuigenissen en vul de tabel in.

En jij, wat kan jij doen?

Vul de tabel in

36

ACTIVITEITENFICHE 7 voor de leerkracht Moeilijkheid : +++

Moeten meisjes thuisblijven? Leerdoelen

Verloop

- De leerlingen kunnen een reden geven waarom kinderen uit het zuiden niet naar school kunnen (omwille van huishoudelijk werk). - De leerlingen kunnen uitleggen wat huishoudelijk werk inhoudt en geven voorbeelden - De leerlingen tonen het belang aan van onderwijs voor meisjes, via voorbeelden. - De leerlingen geven betekenis aan sleutelwoorden zoals opvoeding, onderwijs, opleiding...

Fase 1 - Enquête

Materiaal - - - -

Tekst over het belang van onderwijs voor meisjes 3 verhalen Blad met de aankruisrabel Woordenboeken


- Vraag aan de leerlingen om een enquête te voeren op school (bvb. Één leerling interviewt 3 medeleerlingen): • Helpen de kinderen in het huishouden ? Welke werk verrichten ze ? • Hoeveel tijd neemt dit in beslag ? • Moeten meisjes méér dan jongens meehelpen in het huishouden?

Fase 2 - Informatie en getuigenissen - Deel een uittreksel uit een officieel document van UNICEF en 3 verhalen uit. - Maak de volgende oefeningen per twee: 1) Zoek de betekenis van bepaalde woorden 2) Waar of niet waar 3) Illustreer de tekst 4) Lees de verhalen 5) Analyseer de getuigenissen en vul de tabel in

Varianten

Fase 3 - Vergelijking en nabespreking

Surf op het Internet en zoek verhalen van kinderen die niet naar school gaan. Vergelijk ze met de verhalen van Sangeeta, Anamika en Chisomo.

- Vergelijk de bevindingen van de leerlingen via hun enquête (fase 1) - Bespreek het kader «Wist je dat ?» vanuit de resultaten van de enquête en de verhalen.

Zoek in jouw omgeving kinderen die niet naar school kunnen gaan en neem een interview af.

Oplossingen : - Waar of niet waar: Waar, Niet waar, Waar - 1A en C, 2B, 3A en B, 4A, 5/, 6C, 7A, 8A, 9B, 10 A,B en C

Wil je meer weten: Publicatie: Une éducation de qualité pour tous. Du point de vue d’une fille. UNICEF, avril 2002. www.unicef.be

37


Tekst: Wanneer meisjes kwaliteitsvol basisonderwijs volgen, beschikken ze op volwassen leeftijd over méér competenties, meer zelvertrouwen en zijn ze in staat zijn actief deel te nemen aan de samenleving. Onderwijs voor meisjes heeft effect op meerdere generaties. Want geschoolde moeders geven op hun beurt kennis door aan hun zonen en dochters. Dit is een gevolg van het basisonderwijs en is tevens een garantie dat iedereen naar school gestuurd wordt. Basisonderwijs aanbieden voor elk kind, zeker aan diegenen die ervan worden uitgesloten, vraagt veel werk en tijd en kost bovendien veel geld. Maar in het belang van de mensheid, kunnen we en moeten we dit doel nastreven. Wanneer er overal kwaliteitsvol basisonderwijs zal zijn, dan zullen meer jongens en meisjes enthousiast naar school gaan. Ouders zullen het resultaat zien van hun investering in het onderwijs. (Bron: publicatie « Une éducation de qualité pour tous. Du point de vue d’une fille ». New York, avril 2002).

1)

Zoek de betekenis van de woorden

Lees bovenstaande tekst en zoek de betekenis van de vetgedrukte woorden. Welke betekenis geef je aan deze woorden met behulp van de tekst ? Zoek dan de definities in het woordenboek op en vergelijk met de betekenis die jij eraan gaf.

Ik leid de volgende betekenis af

Definintie

competenties geschoolde moeders uitgesloten mensheid investering

2) Waar of niet waar? • Een kind heeft meer kans om onderwijs te volgen wanneer zijn/haar moeder geschoold is. • Geschoolde meisjes hebben minder zelfvertrouwen. • Een land waar méér meisjes onderwijs volgen, is een land waar méér vrouwen

verantwoordelijkheden kunnen opnemen (beslissingen nemen, een beroep uitoefenen buitenshuis,...)

38

3) Lees de drie getuigenissen.

Welk verhaal beeldt de problematiek van de tekst het best uit ? Waarom ? Verhaal 1 « Ik had zoveel werk te doen thuis...Ik wou naar school gaan, maar ik kon niet omdat ik moest werken. Hier, op school, leer ik zoveel dingen. En ik leer in mezelf geloven. Ik wil later lerares worden om anderen aan te leren wat ik nu leer, dat school ook belangrijk is voor meisjes en niet enkel voor jongens. Meisjes worden niet op gelijke voet behandeld als jongens omdat de jongens geld verdienen en de meisjes niet..., omdat we geen opleiding hebben gekregen. Als mijn moeder naar school was gegaan, zou ze anders denken, en ook geld kunnen verdienen. » Sangeeta, 16 jaar, India

Verhaal 2 « Op een dag maakte ik me klaar om naar school te gaan. Mijn papa kwam toen aan en zei dat ik mijn studies moest stoppen. Hij zei dat onderwijs voor meisjes niet nuttig is voor het soort werk dat zij later moeten doen. Mijn moeder heeft ook geen onderwijs gevolgd. Zij had dezelfde mening als mijn vader. Mijn vader wou dat ik trouwde. Eén week later was ik getrouwd. Ik zou alles doen om terug naar school te kunnen gaan. » Chisomo, Malawi.

Verhaal 3 « Ik ben in India geboren en kom uit een arme familie. Mijn vader en mijn moeder werken om geld te verdienen, maar dat volstaat niet. Vermits mijn mama buitenshuis werkt, moet ik zorgen voor mijn broers en zussen en thuis helpen... Wanneer ik tijd heb, ga ik naar school en maak ik mijn huiswerk. Ik kan niet goed volgen voor bepaalde vakken; maar ik kan geen bijles volgen, want ik heb geen geld.» Anamika, 13 jaar, India

Bespreek het in de klas ! Wist je dat? In de ontwikkelingslanden stoppen de meisjes sneller met studeren. Meestal moeten zij zorgen voor de jongere broers en zussen, koken, schoonmaken of het drinkwater gaan halen... Men noemt dat huishoudelijk werk. Een belangrijke reden waarom zoveel meisjes niet op de schoolbanken zitten.

39

4)

Verhalen - Kruis het juiste vakje aan!

1

Woont in Azië

2

Gaat niet meer naar school

3

Haar moeder heeft geen onderwijs gevolgd

4

Is nooit naar school gegaan

5

Denkt dat de school voor niets goed is

6

Heeft soms geen tijd om naar school te gaan

7

Wil later lerares worden

8

Moet het huishouden doen

9

Is getrouwd

10

Wil onderwijs volgen en bijleren

A) Sangeeta

B) Chisomo C) Anamika

40

Het UNICEF-project « Kindvriendelijke scholen » Voor miljoenen kinderen blijft naar school gaan een droom. In Afrika beneden de Sahara krijgen 45 miljoen kinderen geen basisonderwijs. In sommige streken in India kunnen 4 mensen op 5 niet lezen of schrijven, zoals in de arme deelstaat Orissa. Dit ligt aan verschillende oorzaken: de schoolgebouwen zijn onbestaand of zwaar beschadigd, de leerkrachten zijn zelden opgeleid, de afstanden naar school zijn te lang, er is een gebrek aan materiaal zoals schoolboeken, potloden, schriften, kinderen van etnische minderheidsgroepen worden uitgesloten van onderwijs, enz. UNICEF België en het Vlaams Ministerie van Onderwijs startten vorig jaar met een partnerschap. Van begin 2008 tot begin 2011 ondersteunt het Vlaams ministerie van Onderwijs het project «kindvriendelijke scholen» in India, Malawi en Mozambique. Via het partnerschap wil UNICEF meer dan een half miljoen kinderen op school krijgen. Om bij te dragen tot de ontwikkeling van die kindvriendelijke scholen, trekt het Vlaams Ministerie van Onderwijs 2,5 miljoen Euro per jaar uit. Kindvriendelijke scholen bekijken het kind in zijn geheel. Ze hebben oog voor gezondheid, voeding en welzijn. Zij houden rekening met de familiale situatie en met het leven in de gemeenschap. Kindvriendelijke scholen hebben aandacht voor volgende aspecten: - Onderwijs: opleiding van leerkrachten, uitrusting van de klassen, voorzien van schoolmateriaal, wederopbouw van scholen, enz., - Water, sanitaie voorziening en hygiëne: zorgen voor zuiver drinkwater op school, aparte meisjes- en jongenstoiletten, lessen over hygiëne, enz. - Gezondheid : vaccinatie, medisch toezicht voor elk kind, eerste hulp-kits, warme maaltijden op school, lessen over gezonde voeding, enz. - Inspraak: de kinderen en de lokale gemeenschap hebben inspraak op het beheer van de school, er wordt geluisterd naar kinderen. Deze actie draagt een steentje bij om kinderen een kwaliteitsvol onderwijs te geven waardoor hun leven en het leven van hun land er heel wat op vooruit zal gaan.

Hoe kan u ons helpen? €6 € 20 € 73 € 305 € 1.530 € 1.835 € 2.300 € 9.180

schoolmateriaal voor één scholier schoolbank en stoel voor één kind spelen recreatiemateriaal voor een hele school inrichten van sanitaire voorziening om handen te wassen een opleiding «Schoolbeheer» van een week voor ouders en leden van de gemeenschap in 10 dorpen een speciale beurs voor 85 weeskinderen opleiding voor 70 leerkrachten bouw van een klas

?Vraag © UUNICEF Angola/2003/Pirozzi © UNICEF/2008/Pirozz

Gebeurtenis

© UNICEF/MOZA/T.Delvigne-Jean

15

?

Vra ag

? Vraag

16 +4

+1

13

3 Gebeurtenis

19

is

? Vraag


Miriam - Zimbabwe Miriam voelt zich nu minder eenzaam. Haar familie krijgt hulp: in een centrum worden maaltijden uitgedeeld en ze krijgt regelmatig het bezoek van een vrijwilliger. Haar broers en zusjes eten op school. Zelf zou zij ook terug naar school willen: men heeft haar iets verteld over aangepaste klasjes voor kinderen die de school verlieten. Haar achterstand zou geen probleem zijn. Fifta - Mozambique Fifta stelt het beter. Ze is heel blij met de nieuwe toiletten. Ze zijn zelfs apart van die van de jongens! Zo kunnen ze de meisjes niet pesten. En dankzij het drinkwater op school, moet zij niet meer zo lang stappen om water naar huis te brengen. Die karwei nam veel tijd in beslag. Nu kan Fifta het water gewoon meebrengen als ze van school komt!

+1

+4

ten

12

Gebeurtenis

Joana - Angola Er zijn wel al schoolbanken, maar nog geen schoolbord, maar Joana vindt het niet zo erg. Vandaag heeft ze haar naam leren schrijven. Het zijn de dorpelingen zelf die de nieuwe school gebouwd hebben, dankzij financiële steun. Joana hoopt dat ze spoedig zal kunnen schrijven om een bedankingsbriefje te maken!

2

7

? 21

Vraag

10

eur

11

Gebeurtenis

14

1

18


6

9 22

Gebeurtenis

?

5

+1

20

+1

+1

Gebeurtenis

Geb

Gebeurtenis

Gebeurtenis

17

3 4

Vraag

?

24

Tiyamike - Malawi Tiyamike is echt verbaasd. Zijn leraar heeft een heleboel kleurrijke posters opgehangen in de klas. Tiyamike moet niet meer voortdurend neerpennen. De leraar geeft de kinderen ook inspraak in de les, ze mogen hun mening geven. Tiyamike is blij dat hij op school is gebleven.

+1

Gebeurtenis Ga voorbij dit vakje wanneer alle spelers vakje 6 voorbij zijn. Zijn ze er nog niet, dan wacht je nog een beurt. Kwaliteitsvol onderwijs is een recht voor IEDEREEN !

?

Vraag

Ganzenbord

Vraag

Gebeurtenis

Gebeurtenis

8

Gebeurtenis

23

Einde van het verhaal van elk personage

START

Bravo, je hebt de school bereikt ! Je kan er leren lezen en rekenen, maar je krijgt er ook les over milieubescherming, gezondheid en je rechten. Dank zij die lessen vind je later jouw plekje in de samenleving en ga je een mooie toekomst tegemoet! Ik wens je veel geluk!

Lesmap

Iedereen heeft recht op basisonderwijs. Ondanks de grote vooruitgang kunnen wereldwijd bijna één miljard mensen niet lezen en schrijven. 93 miljoen kinderen op schoolgaande leeftijd gaan niet naar het basisonderwijs. De statistieken vertonen grote ongelijkheden: 4 ongeschoolde kinderen op 5 wonen in Afrika beneden de Sahara of in Zuid-Azië. De scholingsgraad bij meisjes ligt veel lager dan bij jongens: er zitten minder meisjes dan jongens op de schoolbanken. Ook weeskinderen, voornamelijk door de ziekte AIDS, vormen eveneens een belangrijke groep laaggeschoolde kinderen. Onderwijs is echter de beste investering voor de samenleving. Onderwijs vormt een waarborg voor een daling van het kindersterftecijfer. Het draagt bij tot een meer democratische maatschappij waar vrede en gelijkheid heersen. Dank zij het onderwijs leert men zichzelf en zijn familie beschermen. Onderwijs beschermt kinderen eveneens tegen gevaarlijke arbeid en uitbuiting. UNICEF België biedt leerkrachten en leerlingen van 10-14 jaar een lesmap aan met didactische activiteitenfiches. Met deze lesmap wil UNICEF België Mondiale Vorming in de klas brengen en kinderen sensibiliseren rond de kinderrechten en het recht op onderwijs voor alle kinderen! Ontdek via de activiteiten in deze lesmap het UNICEFproject “Kindvriendelijke scholen” in Malawi, Mozambique en India. De lesmap kan je gratis aanvragen of downloaden op www.unicef.be. Meer info voor de leerlingen op www.unicefkids.be !

Onderwijs, mijn recht!

Auteurs : Herlinde De Vos en Alao Kasongo, in samenwerking met BIEF. Illustraties: Delphine Mélon Verantwoordelijke uitgever : UNICEF België, Yves Willemot, Lenniksebaan 451, bus 4, 1070 Brussel. © UNICEF/2008 D/2008/5606/13

Met de steun van het Vlaams Ministerie van Onderwijs en Vorming

Lesmap. Onderwijs, mijn recht! Met de steun van het Vlaams Ministerie van Onderwijs en Vorming

Recommend Documents