Lesdossier Waarom doet meneer pastoor de afwas tijdens de mis? Lesdossier voor leerkrachten. Verschillende doelgroepen sec. ond

Lesdossier – Waarom doet meneer pastoor de afwas tijdens de mis?

Lesdossier voor leerkrachten Verschillende doelgroepen sec. ond. (13-18jaar)

Lesdossier – Waarom doet meneer pastoor de afwas tijdens de mis? Waarom doet meneer pastoor de afwas tijdens de mis? Bart Giedts Mogen katholieken een bikini dragen? Waarom is de Kerk tegen homo's? Mogen nonnekes buiten hun klooster komen? Wie is de bomma van Jezus? Waarom houden ze geen popconcerten in de kerk? Dan zouden er toch meer jongeren komen? De Kerk loopt leeg. De jongeren zijn de grote afwezigen, maar dat wil niet zeggen dat ze niet met geloof bezig zijn. Bart Giedts, godsdienstleerkracht in het secundair onderwijs, krijgt dagelijks vragen over christelijke rituelen en gewoontes die voor jongeren vandaag niet meer vanzelfsprekend zijn. Dit boek bundelt de vijftig meest interessante, grappigste , verrassende maar oprechte vragen van jongeren over de Kerk. Over het kiezen van een nieuwe paus, trouwen voor de kerk en wekelijks naar de mis gaan. Bart Giedts gaat op zoek naar concrete en eerlijke antwoorden. Antwoorden voor zijn leerlingen maar ook voor zijn buren, collega’s, vrienden en familie. Kortom, antwoorden voor iedereen die op zoek is naar duidelijkheid over geloof. Bart Giedts geeft sinds 2005 als regens Rooms katholieke godsdienst les aan de leerlingen BSO van het 3de tot het 7de middelbaar in het Sint-Norbertusinstituut in Antwerpen. Als leerkracht werd hij vaak met tal van geloofsvragen geconfronteerd. Hij hield al een blog bij over die vragen (http://meneergodsdienst.wordpress.com) en nu verzamelde hij ze ook in een boek. Hij stelde aansluitend bij het boek een lesdossier op voor leerkrachten godsdienst. Contact Bart Giedts: [email protected]


"Moeten jullie bidden op vaste tijdstippen?" “Elke zondag naar de mis gaan, is dat verplicht?” Leesteksten:

"Moeten jullie bidden op vaste tijdstippen?" Laila B. , Verzorging, bso Nee, dat moet niet, althans niet op een voorbepaald uur. Maar er zijn wel vastgestelde momenten waarop we moeten bidden. Deze zijn: ’s ochtends, ’s avonds en voor en na het eten. Daarnaast moeten we ook bidden in de kerk, wanneer we in gevaar zijn of wanneer we aan een belangrijk werk beginnen. Het gaat als volgt: ●

● ● ● ● ●

s’ Ochtends moeten we natuurlijk bidden om God te danken voor de nieuwe dag. We vragen dan ook kracht om het goede te doen gedurende de dag. ’s Avonds dank je voor wat geweest is en om vergiffenis te vragen voor de fouten die je hebt gemaakt. Voor en na het eten danken we omdat God ons dit eten heeft gegeven. In de Kerk bidden we samen als geloofsgemeenschap, we zijn dan ook in het huis van God en het is heel logisch dat hier een gebed bij hoort. Bij gevaar voor onze ziel of ons lichaam bidden we om bescherming. Als we aan een belangrijk werk beginnen, of wanneer we op een belangrijk moment staan in ons leven bidden we ook voor steun, zoals bij de examen, een huwelijk of gewoon aan het begin van een les in de klas.

Dat bidden kan trouwens met vaste teksten zoals het Onze Vader, het Wees Gegroet en de gebeden uit een boek, maar het wordt ook aangevuld met onze eigen woorden. Op deze manier werken we aan onze persoonlijke relatie met God. In kloosters wordt wel op vaste tijdstippen gebeden. De verzameling van deze gebeden noemt men het getijdengebed. Het bestond uit acht gebedsmomenten met elk een specifieke naam en tijdstip, namelijk : de metten (middernacht), de lauden (zonsopgang), de priem (6u) , de terts (9u), de sext (12u,) de none (15u), de vespers (17) en de completen (20u). Tegenwoordig zijn deze gebeden een beetje aangepast en moeten ze niet meer op vaste tijdstippen gehouden worden. Zo moet bijvoorbeeld de priem niet meer gehouden worden en worden de terts, sext en none vaak samengevoegd tot één lang middaggebed. Toch volgt men in vele kloosters nog steeds het oude systeem met de vaste tijdstippen. Soms leest men wel eens dat we eigenlijk altijd moeten bidden. Daarmee bedoeld men niet dat we constant gebeden moeten opzeggen, dat zou de communicatie met onze medemensen niet ten goede komen natuurlijk. Het betekent eigenlijk dat we in onze gedachten steeds met God moeten bezig zijn

Lesdossier – Waarom doet meneer pastoor de afwas tijdens de mis? en Hem als eerste doel in ons leven moeten zien. Wanneer we altijd proberen om voor God en onze medemens het beste te doen, wordt ons leven zelf het mooiste gebed dat er is.

“Elke zondag naar de mis gaan, is dat verplicht?” leerling 5 organisatiehulp, bso Vaak zeggen mensen dat ze de mis eigenlijk niet nodig hebben of dat ze thuis beter kunnen bidden dan in de kerk op zondag. Natuurlijk is het heel belangrijk om thuis te bidden, maar dat neemt niet weg dat we in de katholieke Kerk ook verplicht zijn om op zondag naar de mis te gaan. Al in de tien geboden stond dat we de dag des Heren (voor ons zondag) moeten heiligen. De geboden van de Kerk verduidelijken dit nog eens door te zeggen dat we zon- en feestdagen moeten vieren. Het komt er op neer dat we tussen zaterdagavond en zondagavond naar een Eucharistieviering, of mis gaan. Ook op de verplichte feestdagen doen we dit. Voor België zijn dat Kerstmis, O.H.Hemelvaart, Maria-Tenhemelopneming en Allerheiligen. De mis is voor katholieken heel belangrijk. Niet alleen is de mis een gelegenheid waar we samen met anderen bidden, er wordt ons ook voorgelezen uit de bijbel en er wordt ons uitgelegd hoe we deze woorden van God in het dagelijkse leven kunnen toepassen. Maar het meest belangrijke van allemaal is dat in de mis Jezus opnieuw geofferd wordt en echt bij ons aanwezig is in de hosties die we ontvangen uit de handen van de priester. Tijdens de mis zijn we dus echt bij Christus aanwezig. Om dezelfde reden is het dus ook niet voldoende om naar een gebedsviering te gaan, want enkel in de mis wordt het offer herhaald. “Maar meneer dat is daar zo saai” Dat kan soms misschien zo wel aanvoelen, maar wanneer we naar de mis gaan, doen we dat eigenlijk niet om onszelf te entertainen: het is geen show van Rihanna in het Sportpaleis natuurlijk. Je kan naar de mis gaan eigenlijk een beetje vergelijken met een bezoek brengen aan iemand om wie je heel veel geeft. Wanneer je bijvoorbeeld een sterke band hebt met je oma, zal ze het heel leuk vinden dat je regelmatig belt. Toch is het ook niet meer dan normaal dat je ze elke week gaat bezoeken, ook al is een rusthuis nu niet meteen “the place to be”. Let op, het is niet omdat je in de kerk zit op zondag, dat je een goede gelovige bent. Maar ook het omgekeerde is waar: als je een goede gelovige bent en je beweert dat je om Christus geeft, zou je eigenlijk naar de mis moeten gaan.

Lesdossier – Waarom doet meneer pastoor de afwas tijdens de mis? Mogelijke leerplandoelen: Voor het eerste jaar BSO o o o o

Leerplan SO< 1B< Tijd
Voor het eerste jaar ASO o o

o

Leerplan SO< ASO<eerste jaar eerste graad< Tijd< de articulatie van de tijd door christenen en anderen illustreren en duiden; Leerplan SO< ASO<eerste jaar eerste graad
Werkblad 4,5 en 6 kunnen ook in Het 3de jaar van het ASO, TSO en KSO gebruikt worden o

o

o

o

o

o

•

Leerplan SO
Op de volgende bladzijden: werkblaadjes


Zondag, ... als ik tijd heb. Hoe zit het met u? 1) Vul de kalender aan:

2) Merk je een verschil tussen je tijdsindeling tijdens de week en in het weekend? Welk verschil?

Analyse: Hoeveel uren per week besteed jij ongeveer aan... a) School: b) Hobby's: c) Sport: d) Familie en

3) Zijn er dingen waar je graag meer tijd voor

vrienden:

zou maken?

e) Geloof:

a) Welke?

f)

andere:

b) Wat staat er op dit moment in de weg om hiervoor tijd te maken?

Lesdossier – Waarom doet meneer pastoor de afwas tijdens de mis? Hoe zit het bij de gelovigen? Door gelovigen uit verschillende godsdiensten wordt er regelmatig tijd gemaakt voor God. Elke dag, week of zelfs jaar kent zijn specifieke momenten waarop gelovigen een lange of korte tijd vooral aan hun relatie met God gaat werken. Dagelijkse momentjes met God Elke dag kunnen gelovigen meermaals tijd besteden aan God door hun ...................... . Voor katholieken is dit een manier om heel persoonlijk met God te praten. Katholieken bidden dan niet alleen de twee belangrijkste gebeden: het ...................................... en het ............................................ maar vullen hun gebeden ook aan met hun eigen woorden. Alles samen bidt een katholiek per dag zo'n .......... maal. Het eerste gebed is normaal gezien het ......................................... en het laatste gebed van de dag is het ........................... . Daartussen wordt er ook bij de maaltijden gebeden, maar bijvoorbeeld ook wanneer iemand zich in gevaar voelt of begint aan een .................................... werk. Een verkennend kijkje .... ...in het klooster.

...bij de moslims

...bij je thuis

Hier werd eeuwenlang op dezelfde tijdstippen gebeden.:

Ook in andere godsdiensten wordt er gebeden. Moslims bidden bijvoorbeeld 5 keer per dag. Het gebed is verplicht en wordt de "Salaat Salaat" Salaat genoemd. Alvorens een moslim bidt moet hij zich eerst ritueel wassen. wassen. Het gebed zelf gebeurt altijd in de richting van hun heilige stad Mekka. Mekka. Dat kan alleen of samen in de moskee. moskee

Bid jij ook wel eens? Wat is voor jou van toepassing?

Gebed Metten lauden priem terts sext none completen

Tijdstip

Ik bid... O als ik me alleen voel O elke dag O wanneer ik er aan denk 0 als ik bang ben O voor een examen O als ik iets nodig heb

...bij de Paus (op Twitter)

O als ik iemand die overleden is erg hard mis O om steun te krijgen O om God te danken O als ik vergiffenis nodig heb O .............................................. O ..............................................


4) Waarom geloven Christenen dat bidden geen tijdverlies is?

5)

Hoe denk je hier zelf over?

6) Geef een voorbeeld waarmee je aantoont dat gelovigen niet alleen maar bidden om iets te krijgen.

7) Hoe kan iemand van zijn leven een gebed maken?

8) Geef twee voorbeelden uit de tekst van plaatsen waar niet alleen, maar samen gebeden wordt.

Besluit Het is vanzelfsprekend dat we bijna dagelijks tijd maken voor onze vrienden en familie, omdat we van hen en omdat we hen belangrijk vinden. Voor een gelovige is het dan ook even vanzelfsprekend dat hij, om dezelfde redenen tijd maakt voor God. Wanneer je iets van je laat horen aan je vrienden of familieleden doe je dat via telefoon, sms, twitter, facebook,... of gewoon door hen een bezoekje te brengen, maar met God praten we door het gebed. Om dit contact gemakkelijker te maken kunnen we op vaste tijdstippen met God praten of vaste gebeden gebruiken. Maar daarnaast blijft het belangrijk om ook een persoonlijk gesprek aan te gaan met God.

Het wekelijkse bezoekje aan God 9) Naast onze dagelijkse afspraak met God hebben we als gelovige ook een wekelijkse afspraak. In verschillende godsdiensten kent men een heilige dag waarop een bijzonder gemeenschappelijk gebedsmoment plaatsvindt en waarbij wordt voorgelezen uit de boeken van deze religies . Zoek deze op en plaats ze in de kolom:


Naam van de gelovigen die samen bidden: Plaats van samenkomst: Hoogdag (dag van de week): Boek waaruit men voorleest tijdens de samenkomst: 10) In de tekst kan je lezen welke voor katholieken de 3 belangrijkste redenen zijn om op zondag samen te komen in de kerk. Geef deze drie redenen nog eens op en duid aan welke reden er voor katholieken extra bij komt: •

...

•

...

•

...

11) Op verschillende plaatsen in de Bijbel werd duidelijk dat Christus tot ons zou komen als bron van leven voor onze geest, net zoals voeding en drank bron zijn van leven voor ons lichaam. Hiernaast staan enkele van de vele teksten waaruit dit duidelijk wordt. Markeer of onderlijn in de teksten waar Christus wordt voorgesteld als voedsel of drank. In de mis ontmoeten we Christus dus écht. Geen wonder dat we als katholieken dus tijd maken voor de mis. Het is zelfs zo belangrijk dat de

Lucas 2,7 ...en ze (Maria) baarde een zoon, haar eerstgeborene; ze wikkelde Hem in doeken en legde Hem in een voerbak, omdat er geen plaats voor hen was in het gastenverblijf. Johannes 6,35 Jezus antwoordde: ‘Ik ben het brood om van te leven. Wie naar Mij toe komt krijgt geen honger meer, en wie in Mij gelooft krijgt nooit meer dorst.

Lucas 22, 19-20 Hij (Christus) nam een brood, sprak het dankgebed, brak het brood in stukken en gaf het hun, en zei: ‘Dit is mijn lichaam; het wordt voor jullie gegeven. Blijf dit doen om Mij te gedenken.’ Na de maaltijd zei Hij zo ook van de beker: ‘Deze beker is het nieuwe verbond door mijn bloed; hij wordt voor jullie leeggegoten.

Lesdossier – Waarom doet meneer pastoor de afwas tijdens de mis? Euchariste één van de zeven sacramenten is en dat het verplicht is ze bij te wonen op zondag. 12) Nu je de voorgaande oefeningen gemaakt hebt, kan je vast op de onderstaande prent aanduiden waar Christus is. Let op! Het is een doordenkertje.

13) Niet alleen de Paus en de jongerencatechismus Youcat (zie onder) leren ons dat het verplicht is om zondag naar de mis te gaan. Welke twee andere bronnen of regels verplichten ons nog om zondag in het teken van onze relatie met God en dus met de Eucharistie door te brengen? •

...

•

...

Youcat nr.219 Een katholieke Christen is op alle zondagen en de feestdagen verplicht de Heilige Mis te bezoeken. Wie werkelijk de vriendschap met Jezus zoekt, geeft zo vaak hij kan gehoor aan Jezus’ persoonlijke uitnodiging tot de maaltijd. Eigenlijk is ‘zondagsplicht’ voor een echte Christen net zo een vreemd woord als ‘kusplicht’ voor iemand die verliefd is. Niemand kan een levendige relatie met Christus hebben als hij niet gaat naar de plaats waar Hij op ons wacht. Daarom is van oudsher de Misviering voor Christenen het ‘hart van de zondag’ en de belangrijkste afspraak in de week. 14) Zowel uit het antwoord bij de vraag "Elke zondag naar de mis ..." als uit het fragment uit Youcat, blijkt dat een verplicht kerkbezoek misschien toch een beetje vreemd is. Waarom is het eigenlijk vanzelfsprekend dat we naar de mis gaan?


15) Begrijp je waarom voor gelovigen het bijwonen van de Mis of een andere eredienst geen tijdverlies is?

16) De eucharistieviering duurt ongeveer iets minder dan één uur. Vind je dat veel op een week of niet? Verklaar.

Besluit In de meeste godsdiensten staat er één dag extra in de belangstelling. Op deze hoogdag maken gelovigen tijd om samen te bidden en lezen ze uit hun heilige boeken. Voor katholieken is deze dag extra bijzonder, want tijdens de Mis ontmoeten en ontvangen ze Christus in de Eucharistie. Deze is voor hen een bron van leven.

Ben je al lang niet meer naar de Kerk geweest en zou je dat toch nog eens willen doen? Laat je dan zeker niet tegenhouden en ga op zondag maar eens een kijkje nemen. Op internet kan je terugvinden waar je moet zijn en om hoe laat in de volgende stappen: 1) Ga naar www.kerknet.be 2) vul je gemeente of postcode in onder het kaartje langs de linkerkant 3) selecteer een van de kerken 4) de mistijden verschijnen en ook contactgegevens of website van de parochie zelf

Een jaar vol feesten 17) Als laatste in onze kalender zijn er nog andere bijzondere dagen. Omdat deze dagen anders zijn dan alle anderen vieren we dan feest. Dat kan gaan over iets heel persoonlijks zoals een verjaardag of je huwelijksdag of over een dag die bijvoorbeeld bijzonder is voor je land zoals de Nationale feestdag in België of Koninginnedag in Nederland. Ook gelovigen vieren dagen die bijzonder zijn voor hun geloof. Heb je hiervan enkele voorbeelden?


18) Welke van de katholieke feesten zijn verplichte feestdagen, met andere woorden welke feesten moet je ook in de kerk vieren in België? o

...

o

...

o

...

o

...

19) Het viel je misschien wel op dat bijvoorbeeld Pasen en Pinksteren ontbraken in deze lijst. Hoe zou het komen dat deze niet op de lijst staan. (Doordenkertje)

20) Zoek op welke data deze verplichte feestdagen gevierd worden en duid ze aan in je schoolagenda. Wat valt je daarbij op?

Besluit Tijdens het jaar zijn er verschillende feestdagen. Op deze dagen wordt een bijzondere gebeurtenis gevierd. Ook de Kerk doet dit. Zo vieren ze ondermeer gebeurtenissen in het leven van Christus (bv. Kerstmis) of van andere heiligen bv. (Maria-Terhemelopneming) Sommige feestdagen zijn heel speciaal waardoor ze verplichte feestdagen zijn geworden.


Leiddraad voor leraren bij de werkbladen: Zondag, ... als ik tijd heb Deze lessenreeks behandelt vooral het begrip 'tijd' en bestudeert hoe gelovigen tijd maken voor God. Ze onderzoekt ook wat de leerlingen met hun tijd doen en hoe ze hun vrije tijd zelf "waardevol" invullen. Werkblaadjes: Vraag 1: Persoonlijk antwoord Laat leerlingen bij deze vraag de weekkalender invullen. Dat hoeft niet te gedetailleerd. Vooral hun vrije tijd is interessant om te bekijken omdat ze deze soms al min of meer naar eigen keuze kunnen invullen. Om ze op weg te helpen zou de leerkracht dit schema eerst voor zichzelf kunnen invullen, zodat ze een idee krijgen van hoe dit schema eruit kan zien. Hiermee kan je dan ook zelf bepalen hoe gedetailleerd de leerlingen dit moeten invullen. Nadien laat je hen ook de analyse maken. Om deze klassikaal te gaan vergelijken is het mogelijk om een soort klassikaal gemiddelde te maken, maar dit is zeker niet noodzakelijk. Vraag 2: Persoonlijk antwoord Allicht zal hun opvallen dat ze dan meer vrije tijd hebben. Je kan dieper ingaan op de vrijetijdsbesteding van de leerlingen. • Welke activiteiten vinden ze de moeite waard om hun tijd aan te besteden? • Is er ook plaats voor anderen (vrienden, familie,...) in hun vrije tijd of zijn ze dan vooral met zichzelf bezig. • Zitten leerlingen bij een jeugdbeweging of sportclub. Waarom hebben ze zich hiervoor geëngageerd? • Zijn er leerlingen die een godsdienstige hoogdag vieren? Kiezen ze hier bewust voor? Wat vinden ze hier waardevol aan? • ... Vraag 3: Persoonlijk antwoord Bij deze vragen kan je verder ingaan op de vraag: "Wat vind ik waardevol genoeg om mijn tijd aan te spenderen?". • Waarom willen ze bepaalde dingen nog meer aandacht geven? • Wie of wat beperkt hun keuzevrijheid hierin? • Zijn ze bereid andere dingen te laten vallen? • Zouden ze hun schema omgooien als er een vriend in nood was of een familielid ziek is etc.?


*Uitdieping: van de maakt.

Als uitdieping bij deze les kan je ook de tekst van de vraag "Wat doet een Paus eigenlijk" gebruiken om aan de hand pauselijke agenda te gaan kijken waarvoor de paus tijd

Invulopdracht: "Dagelijkse momentjes... Hiervoor lees je eerst met de leerlingen de tekst: "Moeten jullie bidden op vaste tijdstippen?". daarna kan de oefening klassikaal of individueel worden ingevuld. Elke dag kunnen gelovigen meermaals tijd besteden aan God door hun gebed. Voor katholieken is dit een manier om heel persoonlijk met God te praten. Ze bidden dan niet alleen de twee belangrijkste gebeden: het Onze Vader en het Wees gegroet maar vullen hun gebeden ook aan met hun eigen woorden. Alles samen bidt een katholiek per dag zo'n 5 maal. Het eerste gebed is normaal gezien het ochtendgebed en het laatste gebed van de dag is het avondgebed. Daartussen wordt er ook bij de maaltijden gebeden, maar bijvoorbeeld ook wanneer iemand zich in gevaar voelt of begint aan een belangrijk werk.

De leerkracht kan met de leerlingen daarna de gebedsgewoonten van de katholieken even bespreken aan de hand van de volgende vragen: • • • • • •

Vind je dat katholieken veel bidden? Hoelang denken jullie dat ze hiermee bezig zijn? Vinden jullie dit haalbaar? Kennen jullie het Onze Vader en het Wees Gegroet nog? Voortdurend bidden hoe zou dat gaan? ....

Een verkennend kijkje: in het klooster: (tabel): 00u/zonsopgang/6u/9u/12u/15u/17u/20u Het is hierbij ook interessant om de leerlingen te vertellen dat men in kloosters gemiddeld 8 uur per dag bidt, 8 uur rust en 8 uur werkt. Het is ook vaak het verlangen naar een leven van intens gebed dat vele religieuzen tot een kloosterleven heeft gebracht. • • • •

Lijkt het kloosterleven zwaar voor jullie? Zouden jonge mensen vandaag nog steeds voor het religieuze leven kiezen? Zijn er al leerlingen in een klooster geweest? ...

Lesdossier – Waarom doet meneer pastoor de afwas tijdens de mis? *Uitdieping: “Mogen je nog maagd behandelen.

Wie het kloosterleven wil uitdiepen kan ook de vragen nonnekes buiten hun klooster komen?” en “Moet zijn om non te kunnen worden?” lezen en

bij de moslims: Bij deze vraag kan je eventueel een moslim-leerling over hun gebedsgewoonten laten vertellen. Je kan ook kort even vertellen over wat Mekka is en wat een moskee is. De volgende vragen kunnen gesteld worden in de klas: • • • •

Bidden moslims meer dan christenen? Moeten christenen zich ritueel wassen alvorens we bidden? Bidden christenen in een bepaalde richting of houding? Waarom zouden we een bepaalde houding aannemen tijdens het bidden (nederigheid, concentratie,...)

*Uitdieping: wassen kan de Bijbel

Wanneer leerlingen duidelijk vragen hebben bij ritueel de tekst "Moeten jullie zich niet wassen voor jullie aanraken?" behandeld worden.

bij je thuis: Hiermee wordt gepeild naar gebedsgewoonten bij de leerlingen (voor zover deze nog niet ter sprake zijn gekomen). Wie bidt er in de klas, waarom, hoeveel, en volgens welke godsdienst? Het is belangrijk dat leerlingen het gevoel hebben dat ze hierover vrijuit mogen praten. Maak ze dus op voorhand al duidelijk dat ze niet bang moeten zijn om hun eigen mening op te schrijven. Wel kan je daarna hun gebedsgewoonten kritisch bevragen. Dit onderdeel van de les kan erg hard uitlopen in tijd, sta dit ook toe zolang er respectvol naar elkaar geluisterd wordt. Leerlingen mogen ook elkaar bevragen of in discussie gaan, maar maak steeds duidelijk dat dit met wederzijds respect moet gebeuren. • • • • • • •

Waarom bid je wel/niet Vragen jullie enkel aan God? Is het ook nodig om God te danken? Is bidden iets waarover je met anderen kan praten? Met wie? Geloof je dat bidden werkt? Hoe? Geloof je dat God ons altijd kan horen? ....

bij de Paus: Deze tweet kan klassikaal gelezen worden. De leerlingen kunnen eventueel ook via hun smartphone even kijken naar de laatste nieuwe tweet van de Paus, welke besproken kan worden. Deze tweet kan ook een aanleiding zijn om met

Lesdossier – Waarom doet meneer pastoor de afwas tijdens de mis? de leerlingen te bespreken hoeveel tijd ze op sociale netwerksites doorbrengen en wat ze hieraan leuk en belangrijk vinden. Daarnaast kunnen bij deze tweet de volgende vragen gesteld worden: • • • •

Waarom vindt de paus het belangrijk om vaak te bidden? Wat bedoelt hij met "een uurtje op zondag"? Wat vinden jullie ervan dat de paus ook aanwezig is op twitter? ...

Vraag 4: hem

Omdat het gebed een manier is om met God te praten en met in contact te komen. Bidden is werken aan je relatie met God.

Via een onderwijs-leergesprek kan samen tot dit antwoord gekomen worden. Het is ook mogelijk om de leerlingen eerst vraag 5 te laten invullen en pas na het gesprek vraag 4 in te vullen aan de hand van de conclusies. Vraag 5:

Persoonlijk antwoord

De antwoorden kunnen overlopen worden • • • •

Is praten nuttig in een relatie? Kunnen relaties overleven zonder dat je tijd maakt voor elkaar? Is geloven echt een relatie aangaan met God? ...

Vraag 6:

bv: Vaak bidden gelovigen ook om de bedanken of om God te vereren zoals in het Onze Vader ook gebeurt.

Vraag 7:

Wanneer ze altijd proberen om voor God en onze medemens het beste te doen.

Vraag 8:

In de kerk In een kloostergemeenschap Binnen het gezin

• • • • •

Wat is er verschillend aan samen bidden of alleen? Wat is voor jou het makkelijkste? Wat is persoonlijker? Bidden jullie soms met familieleden? ...


Vraag 9: Naam van de gelovigen die samen bidden: Plaats van samenkomst: Hoogdag (dag van de week): Boek waaruit men voorleest tijdens de samenkomst:

Joden

Christenen

Moslims

synagoge

kerk

moskee

Zaterdag

Zondag

Vrijdag

Thora

Bijbel

Koran

Voor deze vraag kunnen de leerlingen putten uit hun voorkennis. Wanneer deze er niet is kunnen ze de antwoorden zelf opzoeken via een korte ICT opdracht. Leerlingen ook iets vertellen over de gebedshuizen, wanneer ze deze al gezien of bezocht hebben. Maak bij deze vraag duidelijk dat er een verschil is tussen christenen in het algemeen (waaronder dus ook protestanten en orthodoxen gerekend worden) en katholieken in het bijzonder. Dit is belangrijk om dat protestanten niet altijd geloven in de Eucharistie zoals die bij katholieken bestaat en dus niet geloven in de fysieke aanwezigheid van Christus in de hostie. Deze aanwezigheid is voor katholieken dus letterlijk en niet louter symbolisch. (Benadruk dit ook voor de leerlingen). *Uitdieping: Indien er voor gekozen wordt ook andere verschillen tussen protestanten en katholieken te bespreken kan de verschil tussen katholieken en vraag: “Wat is het protestanten?” gebruikt worden om hierop dieper in te gaan. Vraag 10: • • •

Samen bidden Lezen en verklaren van Bijbelteksten Christus zelf ontmoeten door de Euchariste.

Bij deze vraag kan de leerkracht eventueel iets dieper ingaan op wat er tijdens de mis gebeurt. Het is daarbij interessant om te vertellen dat ze bestaat uit twee grote delen namelijk de woorddienst (weliswaar voorafgegaan door openingsriten) en de eucharistische dienst (gevolgd door een slotritus). Er worden bij de Woorddienst doorgaans 3 lezingen gehouden: • Eerste lezing (uit het Oude testament), gevolgd door een Psalm • Tweede lezing (Uit de Handelingen of Brieven van de apostelen) • Evangelie van een van de 4 evangelisten. De eucharistische dienst draait rond het eigenlijke misoffer waarna de gelovigen te communie gaan.

Lesdossier – Waarom doet meneer pastoor de afwas tijdens de mis? Mogelijke vragen hierbij: • • •

•

Waarom is het goed dat de Bijbelteksten verklaard worden? Uit welke twee delen, bestaat onze Bijbel nu ook alweer? Oude en Nieuwe testament. Wat is ook alweer het Evangelie? De boeken uit de Bijbel die het leven van Jezus beschrijven. Letterlijk betekent het 'goede boodschap' ...

*Uitdieping: worden profeet. Om je de

Bij het uiteenzetten van de volgende vragen zal duidelijk dat Christus voor ons God is en dus niet zomaar een dit aspect van ons geloof uit te leggen of te verdiepen kan tekst bij de vraag "Hoezo is Jezus God, ofwa?" gebruiken.

Vraag 11: Belangrijk bij deze vraag is het benadrukken dat duidelijk wordt in de Bijbel dat Christus ons als Levend brood gegeven is . Door dit Brood en Bloed worden we nog meer als Kerk en God verbonden en worden we gesteund in ons dagelijks leven als Christen door de genade die eruit voortvloeit. Het sterkt ons dus tegen de zonde en verenigd ons dieper met Christus zelf. Verduidelijk dit ook aan de leerlingen. Op deze manier kunnen ook zij inzien dat we niet alleen onze tijd geven in de Eucharistieviering, maar dat we ook iets terugkrijgen van God. Verder op de werkbladen vind je ook een tweet van de Paus in dit verband. Verduidelijk indien nodig wat het tabernakel is. De volgende vragen kunnen hierbij gesteld worden: • Wie weet wat het tabernakel is? Plaats in het hoogaltaar waarin het Heilig sacrament -hosties die tot Lichaam van Christus geconsacreerd zijn- bewaard worden. • Waarom zouden mensen daarbij gaan bidden? Omdat ze dan voor Christus zelf bidden. • Wie kent de zeven sacramenten? Doopsel-communie-vormsel-biecht-ziekenzalving-huwelijkpriesterschap Vraag 12: Een doordenkertje om de leerling te laten stilstaan bij het feit dat dat Christus écht vertegenwoordigd wordt door Zijn Lichaam (hostie) en Bloed (wijn). De Christusfiguur aan het kruis in de kerk is daarentegen slechts een symbool voor Christus en de priester is enkel een "vertegen-woordiger" van Christus.


Vraag 13: Antwoorden: • De tien geboden: Heilig steeds de dag des Heren • de geboden van de Kerk: Zon- en feestdagen moeten gevierd worden. De leerkracht kan hier iets meer vertellen over de Tien geboden en de geboden van de Kerk. Maak vooral duidelijk dat ze nog steeds belangrijk zijn voor gelovigen vandaag. Een uitdieping van de geboden op zich kan best in een aparte lessenreeks gebeuren, maar de geboden op zich kunnen wel kort overlopen worden zodat de leerlingen ze op zijn minst al vernomen hebben. De Tien geboden: 1. Bovenal bemin één God. 2. Zweer niet ijdel, vloek noch spot. 3. Heilig steeds de dag des Heren. 4. Vader, moeder zult gij eren. 5. Dood niet, geef geen ergernis. 6. Doe nooit wat onkuisheid is. 7. Vlucht het stelen en bedriegen. 8. Ook de achterklap en ’t liegen. 9. Wees steeds kuis in uw gemoed. 10. En begeer nooit iemands goed. De Vijf geboden van de Kerk 1. Op zondagen en verplichte feestdagen deelnemen aan de eucharistie en af te zien van slaafse arbeid. 2. Ten minste eenmaal per jaar biechten.

Lesdossier – Waarom doet meneer pastoor de afwas tijdens de mis? 3. De heilige Communie ontvangen, op zijn minst in de paastijd. 4. Op de door de Kerk vastgestelde dagen zich onthouden van het eten van vlees en het vasten in acht te nemen. 5. Helpen te voorzien in de noden van de Kerk. Vraag 14: Het is goed om jongeren te wijzen op initiatieven zoals Youcat die hen naast de godsdienstles ook thuis kunnen helpen om hun geloof te verdiepen. Ze bieden net zoals de oude catechismus een vraag-antwoord formule aan waardoor ze gemakkelijke en duidelijke antwoorden krijgen op geloofsvragen. Antwoord op de vraag: Omdat gelovigen van God houden is het vanzelfsprekend dat ze Hem willen ontmoeten in gebed en in de Mis, net zoals ze hun geliefden graag ontmoeten. Mogelijke vragen om bij deze opdracht te stellen zijn: • Voelt het inderdaad altijd zo aan alsof we gewoon een geliefde bezoeken? • Zijn er volgens jullie verschillen tussen op bezoek gaan bij God of bij familieleden? • Over welke 'maaltijd' gaat het in het Youcat fragment? • ... Vraag 15: Antwoord bij de vraag: • persoonlijk antwoord of • Voor gelovigen is het geen tijdverlies, want in de Mis kunnen ze écht bij God zijn en kunnen ze hem ontvangen. Dit geeft de gelovigen kracht. *Uitdieping:

Mogelijk komen tijdens het lezen van deze tekst wel bezwaren naar boven tegen de Mis. Jongeren ervaren ze soms als weinig aangepast aan de tijd of saai. Om dit 'probleem' te bespreken en te verdiepen zou je de tekst bij de vraag : ""Waarom houden ze geen popconcerten in de kerk? Dan zouden er toch meer jongeren komen?" kunnen gebruiken. Vraag 16: Antwoord bij de vraag: Persoonlijk antwoord.


Mogelijke vragen bij deze opdracht. • • •

Zou het antwoord van een gelovige anders zijn dan jouw antwoord? Stel je voor dat je elke week 1 uur bij je idool kon zijn, zou dat dan ook te veel/ te weinig zijn? ...

Daarna kan met de leerlingen het besluit overlopen worden. Herhaal of verduidelijk waar nodig. De informatie over Kerknet daaronder wordt aangeboden voor leerlingen die toch interesse zouden hebben om (opnieuw) een eucharistieviering bij te wonen. Er hoeft niet naar gewezen worden als leerstof, maar als er vragen over het tekstje zijn kan je er wel dieper op in gaan. Vraag 17: Als inleiding bij deze vraag kan het leuk zijn de leerlingen te bevragen over de manier waarop zij zelf feest vieren. • Wordt je verjaardag uitbundig gevierd? • Sta je graag in de belangstelling op deze dag? • Doe je dan graag je eigen zin of deel je die dag met familie/vrienden? • Wat is er nodig om van een echt feest te spreken? • .... Daarna kan vraag 17 echt beantwoord worden. Deze vraag mag vanuit verschillende godsdiensten beantwoord worden, bij de volgende vragen wordt meer specifiek gewerkt rond de katholieke feesten. Mogelijke antwoorden bij vraag 17: Kerstmis, Pasen, Carnaval, Verzoeningsdag, Slachtfeest, Offerfeest,.... Vraag 18: Om vraag 20 sneller te laten voorlopen kunnen de data van deze feestdagen al mee worden gegeven bij deze vraag of klassikaal worden opgezocht. Antwoord op de vraag: • • • •

Kerstmis (25 december) O.H. Hemelvaart (29mei) Maria-Tenhemelopneming (15 augustus) Allerheiligen (1 november)


Vraag 19: Antwoord op de vraag: Beiden vallen deze feestdagen op een zondag en zondag is het altijd verplicht om naar de Mis te gaan. Vraag 20: Antwoord op de vraag: Al de verplichte katholieke feestdagen zijn ook verlofdagen. De volgende vragen kunnen hierbij gesteld worden: • Hoe zou dit komen? • Zou dit in elk land zo zijn? • Denken jullie dat deze verlofdagen zullen worden afgeschaft in de toekomst? • Worden deze kerkelijke feesten ook door niet-gelovigen gevierd? • Hoe zou dit komen? • ... Er kan ook tijd gemaakt worden om deze feesten en de manier waarop ze gevierd worden te vergelijken met de manier waarop niet-godsdienstige feesten gevierd worden. Wat zijn de gelijkenissen/verschillen? Daarna kan het besluit samen overlopen worden. *Uitdieping: Als uitdieping bij het vieren van een specifiek feest kan de tekst bij de vraag “Wat hebben de paasklokken met Pasen te maken?” gebruikt worden. Verder is het ook interessant om aan deze les een les over de liturgische kalender toe te voegen.


"Waarom houden ze geen popconcerten in de kerk? Dan zouden er toch meer jongeren komen?" De volgende doelgroep en leerplandoelen zijn van toepassing op deze les: Eerste jaar van de Derde graad BSO • Leerplan SO<5BSO< wat is samenleven in liefde?< 6. kritisch benaderen van de omgangsvormen in de jeugdcultuur;

of Tweede jaar van de Derde graad BSO •

•

Leerplan SO<6BSO< Wat boeit mij in het samenleven?< 1. verschillende concrete vormen van zinzoeken aanwijzen en kritisch beoordelen; Leerplan SO<6BSO< Wat boeit mij in het samenleven?< 4. accenten van hedendaagse geloofsbeleving aangeven;

of Eerste jaar van de Derde graad TSO/KSO • Leerplan SO<5TSO/KSO
Lesideeën: Deze les kan gebruikt worden om het met jongeren te hebben over de Kerk en jongeren. Je kan met hen op zoek gaan naar wat de essentie van de mis is en waarom deze niet altijd hand in hand kan gaan met jeugdcultuur. Tot slot kan je met hen op zoek gaan naar de manier waarop deze kerk en jongeren elkaar tegemoet kunnen komen. inleiding: Bevraag de leerlingen naar hun ervaringen met kerkbezoek: o Wie van jullie bezocht de voorbije jaren nog een kerk? Was dat als toerist, met de school, of als gelovige? o Welke indruk/gevoelens komen er bij je op als je een kerk binnenstapt? o Wat spreekt je aan in een kerkgebouw? o Wat stoot je eerder af?

Lesdossier – Waarom doet meneer pastoor de afwas tijdens de mis? o Wie heeft er laatst nog een kerkdienst bijgewoond? o Hoe heb je deze ervaren? o Wat valt je op aan de mensen die op zondag in de kerk zitten? Het zijn vaak oudere mensen o Wat voor beeld heb je over hen? o Waarom spreekt het kerkbezoek steeds minder jongeren aan volgens jullie? Uit deze laatste vraag zullen waarschijnlijk heel wat argumenten komen. De argumenten kunnen dan door middel van een brainstormsessie op het bord verzameld worden. bespreek deze argumenten en ga er kritisch mee om. Bv: •

"De mensen zitten er half-dood, niemand is enthousiast" o Zou dit met hun leeftijd kunnen te maken hebben? o Zouden sommige mensen enkel naar de kerk gaan uit gewoonte, of omdat het verplicht is? o Is dit een juiste houding als gelovige? o Zouden ze wel weten wat er eigenlijk in de mis gebeurt? o Weten jullie eigenlijk wat er tijdens de mis gebeurt? Om deze vraag uit te diepen kan je de tekst bij de vraag "elke zondag naar de mis, is dat verplicht?" behandelen.

•

"De priester praat op een saaie monotone manier " o Zou het te maken kunnen hebben met de hoge leeftijd van vele priesters? o Waarom zijn er volgens jullie geen jonge priesters meer? o Zou dit een groot probleem zijn voor de Kerk? o Zou het kunnen dat vele priesters de moed een beetje verloren zijn?

•

"Ik begrijp niet wat ze daar zeggen" o Wat zou hier de oorzaak van kunnen zijn? Is er een bijzondere taal nodig om over Heilige zaken te praten? o Zou het gepast zijn om in jongerentaal de Mis te doen? o Hoe zou het er dan aan toe gaan? (Hierbij kan de leerkracht het filmpje "Wat als katholieken fanatieker waren?" laten zien dat je terug kan vinden op Youtube)

* Uitdieping: Leerlingen zouden een deel uit de liturgie kunnen herwerken naar een taal die ze wel hedendaags vinden. Deze kan daarna kritisch behandeld worden. Onderzoek met leerlingen of de taal nog wel gepast is. Zou het andere mensen afschrikken? Vallen belangrijke of waardevolle nuances weg uit de tekst? •

"Ze spelen er enkel oude en saaie muziek" Vanuit dit argument kan je vertrekken om een eerste deel van de leestekst te lezen met de leerlingen.


"Waarom houden ze geen popconcerten in de kerk? Dan zouden er toch meer jongeren komen?" David, 7 Thuis- en Bejaardenzorg, bso De kerken in ons land zijn ‘s zondags vooral gevuld met mensen boven de vijftig jaar oud. Jongeren zie je niet of heel weinig. David vroeg zich daarom af of popmuziek de jeugd niet opnieuw naar de kerk zou brengen. Misschien geen slecht idee op het eerste gezicht, maar klopt dat wel? Om dat te kunnen weten, moet je natuurlijk eerst iets weten over muziek in de kerk. Jullie weten waarschijnlijk allemaal wel dat er wel degelijk muziek gebruikt wordt in de kerk. Deze muziek is er echter niet om de mis voor ons “plezant” te maken, de priester tijd te geven om uit te blazen of om een beetje afwisseling te hebben tijdens de viering. Het heeft vooral als doel om ons te helpen het bidden mooier en inniger te maken. De Heilige Augustinus zei al dat wie zingt, twee keer bidt. Muziek kan er ook voor zorgen dat we dieper geraakt worden door wat er in de mis gebeurt. Dat is eigenlijk een beetje hetzelfde als muziek in films of games. Door de achtergrondmuziek worden de spannende momenten nog spannender en worden de emotionele momenten extra emotioneel. Dit wil ook zeggen dat de muziek die je gebruikt moet passen bij de emotie die je wil versterken. Wanneer je in het computerspel “Medal of Honor” als soldaat deelneemt aan de landing in Normandië, speelt op de achtergrond niet de muziek van “Tetris” , wat de sfeer zou verpesten. We kunnen ons dus afvragen of popmuziek in de kerk, wel de juiste gevoelens bij ons zou oproepen en ons zou helpen bij het bidden. Daarbij komt ook nog eens dat de teksten van vele popliedjes meestal niet tot God gericht zijn, maar eerder tot “wereldse dingen” zoals geld, populariteit of onkuisheid. Verder zijn er wel mooie liedjes over liefde, maar die gaan dan eerder over de liefde voor een partner en niet over de liefde voor God of de medemens in het algemeen. Ook op het vlak van teksten worden we dus niet meteen dichter bij God gebracht. Wanneer teksten wel gepast zijn, zoals bijvoorbeeld het geval kan zijn bij gospel, mogen deze liedjes gebruikt worden, zolang ook de muziek gepast is en de aandacht niet wegnemen van God of ons gebed.

Muziek: sfeer en inhoud Om aan te tonen dat muziek een enorme invloed heeft op sfeer kan je de leerlingen een aantal muziekfragmenten laten horen. Muziek uit films of games is hiervoor heel geschikt. Laat verschillende fragmenten beluisteren en vraag de leerlingen welk gevoel het fragment bij hen oproept. Hetzelfde kan je ook doen met popnummers

•

Gebruik de Top10 hits van het moment om met de leerlingen te analyseren.

Lesdossier – Waarom doet meneer pastoor de afwas tijdens de mis? o Waarover gaan deze nummers? o Zijn ze gepast om in de kerk te gebruiken o Waarom wel/niet? •

Hier op volgend kan je vragen of deze top 10 aansluit bij de leefwereld van de jongeren. o Gaan deze liedjes echt over dingen waar jullie mee bezig zijn? o Waarom spreken deze liedjes de mensen aan? o Zijn er dingen die jullie storen aan deze muziek (of de artiesten)? o Heeft de muziekwereld een positieve of eerder negatieve invloed op jongeren? Waarom? o Past deze invloed en de boodschap van de liedjes bij de missie van de Kerk?

•

Als opdracht bij dit deel van de tekst kan je leerlingen één of meer (hedendaagse) liedjes laten zoeken die wel gepast zijn om in de liturgie te gebruiken. Laat hen ook argumenteren waarom dit volgens hen geschikt is. Andere leerlingen mogen de keuze van hun medeleerlingen tijdens een volgende les op geschiktheid beoordelen.

•

Daarna kan het tweede deel van de tekst gelezen worden.

Op zich is het zeker niet verboden om moderne muziek te gebruiken in de kerk of tijdens de viering, maar muziek moet er in de eerste plaats zijn om ons tijdens de viering dichter bij God te brengen door de gevoelens die het bij ons oproept. Muziek mogen we dus niet gebruiken als doel op zich, om meer mensen naar de kerk te lokken of om ons even te ontspannen tijdens de misviering. Je zou je dan de vraag kunnen stellen of we na de misviering de kerk niet zouden kunnen gebruiken als concertzaal om popmuziek te spelen en zo jongeren dichter bij de kerk te brengen, maar ook dat is niet de bedoeling. De kerk is een huis van God, waarin God zelf aanwezig is in het tabernakel. Wie er binnengaat zou dat moeten doen omdat hij zich naar God wil richten en niet om zich te richten tot een zanger of ander idool. Het zou ook andere negatieve gevolgen hebben: stel je maar eens voor hoe de kerkvloer er na zo’n concert zou uitzien (vertrapte plastieken bierbekers inbegrepen). Het is verder dan ook maar de vraag of dit initiatief de jongeren ook na het concert naar de kerk zou brengen. David is in ieder geval niet de eerste met het idee, want er zijn al heel wat mensen geweest die op dit vlak experimenten hebben gedaan, vooral dan in de late jaren ’60 en in de jaren ’70. Er werden dan wel eens pop-missen gehouden om de jongeren aan te sporen om naar de kerk te komen. Toch lijkt het erop dat deze experimenten vooral een negatief gevolg hadden en dat ze de jongeren eerder hebben weggejaagd dan naar de kerk hebben gebracht. Jongeren die echt op zoek waren naar God bleven weg omdat ze zich stoorden aan de muziek die hen niet dichter bij God bracht. En jongeren die op zoek waren naar popmuziek bleven weg omdat de ‘kerkelijke’ popmuziek teleurstellend was van kwaliteit in vergelijking van wat ze buiten de kerk vonden


Mis of popconcert? Dit deel van de tekst kan gebruikt worden om het uitgaansleven van jongeren te bespreken en te bevragen. Wat vinden jongeren belangrijk bij het uitgaan. Wat is er het doel van? Deze kan vergeleken worden met het doel en belang van de Mis. De belangrijke verschillen kunnen in een overzichtelijke tabel verzameld worden. Uitgaan o Wie in de klas gaat wel eens uit? o Waar ga je dan heen? o Wat is er belangrijk om een leuke avond te hebben. o Met welk doel gaan jullie uit? o Wat wordt er gevierd als jongeren gaan 'feesten?'? o Welke sfeer hangt er op festivals/concerten? o Welke positieve/negatieve gevolgen zijn er soms verbonden aan het uitgaansleven of van festivals? positief: bv. Groepsgevoel, ontspanning, nieuwe mensen ontmoeten... negatief: drugs en alcoholgebruik, vechtpartijen, losse seksuele sfeer... •

de eucharistie o Wat is het doel van mensen die naar de misviering gaan? Vervullen van de zondagsplicht, verbondenheid zoeken met God, verbondenheid tonen met de Kerk als gemeenschap, het Offer van Christus beleven en vieren,... o Wat wordt er gevierd? Het Offer van Christus, een bepaalde feestdag, ... o Wat zou er belangrijk zijn om een goede viering te hebben? Een mooie liturgie, gepaste teksten, sfeer, een juiste uitvoering van het sacrament van de Eucharistie,... o Welke sfeer zou er in een goede viering moeten zijn? Ingetogen, stilte, blijdschap, eerbied,... o Welke positieve/negatieve gevolgen zijn er soms verbonden aan de Eucharistieviering? positief: mensen halen er levenskracht uit, gevoel van verbondenheid met de Kerk en God, samen kunnen bidden,... negatief: De Mis volgen is voor sommigen een automatisme, je moet er tijd voor maken, ... •

•

Besluit o Wat zijn de raakvlakken? o Zijn deze twee werelden (uitgaansleven en Eucharistieviering) direct aan elkaar te koppelen? o Begrijp je waarom de 'pop-vieringen' geen succes waren? o Zou je zelf interesse hebben in een 'pop-viering'? o ...

Lesdossier – Waarom doet meneer pastoor de afwas tijdens de mis? Daarna kan het laatste stuk tekst gelezen worden: Jongeren naar de kerk lokken met ‘popmuziek’ tijdens vieringen lijkt me dus geen goed idee. Veel beter zou het zijn dat we als Kerk aanwezig zouden zijn op festivals en andere evenementen voor jongeren. Op heel wat festivals vind je infostands van bijvoorbeeld uitzendkantoren als Randstad, dranklabels als Jack Daniels en gsm-operatoren als Proximus. Ook andere initiatieven (zoals bvb. Sensoa die met hun “condoommobiel”) willen jongeren voorlichten op de festivals. Ik weet dat dit niet het meest wenselijke initiatief is vanuit katholiek oogpunt, maar net daarom zou het goed zijn dat we als katholieke Kerk hier een tegengewicht aan geven. Met een infostand of infobus waarin jongeren terecht kunnen met vragen of zelfs voor de biecht zouden we als Kerk echt aanwezig kunnen zijn tussen de jongeren. Op deze manier in de voetsporen treden van de apostelen zou vele kansen kunnen bieden, meer dan het afspelen van Chris Brown of Rihanna tijdens een eucharistieviering. Creatieve opdracht Aan het laatste stukje tekst kan een creatieve opdracht gekoppeld worden, waarbij leerlingen zelf op zoek gaan naar manieren waarop de Kerk de jongeren zou kunnen benaderen. Dat kan op verschillende manieren: o Laat jongeren uitwerken hoe een infostand op een festival eruit zou kunnen zien. Wat zouden de accenten zijn waarop de Kerk zich moet richten om jongeren te bereiken. o Laat jongeren de nieuwe -media initiatieven van de Kerk onderzoeken. zoals de shows van SQPN op www.sqpn.com of de Twitter-account van de Paus. Vinden ze dit goede initiatieven? Waarom? Wat zou beter kunnen? (Dit kan enkel in klassen die het Engels voldoende machtig zijn) o Laat jongeren het reclamefilmpje van de Kerk op Youtube zien: http://www.youtube.com/watch?v=Vs6qZd_xP1w (met als titel: "Epic :120" Catholics come home) . Is dit volgens hen een geslaagd filmpje. Welke sfeer brengt het over. Spreekt het jongeren aan? In een sterke klas kan aan de leerlingen gevraagd worden om zelf ook een filmpje te maken. o Laat leerlingen zelf andere mogelijkheden uitwerken


"Wat zegt de Kerk over euthanasie?" De volgende doelgroep en leerplandoelen zijn van toepassing op deze les: Voor BSO •

• •

Leerplan SO
Voor TSO/KSO • •

Leerplan SO
Lesideeën: Deze tekst kan gebruikt worden binnen een lessenreeks over de Christelijke visie ten aanzien van lijden en dood. In de eerste plaats is de tekst er om het Kerkelijke standpunt over euthanasie uiteen te zetten en om Christelijke alternatieven aan te bieden. De tekst belicht ook de valkuilen van euthanasie en staat stil bij het probleem van de therapeutische hardnekkigheid. Inleiding Alvorens deze les te lezen kan het nuttig zijn om ook het wettelijk kader aangaande euthanasie voor België te bekijken alsook enkele cijfers. Deze kunnen samengevat gevonden worden op de volgende website: http://nl.wikipedia.org/wiki/Euthanasie_in_Belgi%C3%AB . Uitdiepende (kerkelijke) teksten zijn te vinden op de website rkdocumenten.nl bij het lemma euthanasie, waarvan het vijfde hoofdstuk de brief aan de oudere mensen van Paus Johannes Paulus II zeker de moeite waard is. Ook de tekst "Respect voor de waardigheid van de stervende: Ethische beschouwingen inzake euthanasie" van de "Pauselijke academie voor het leven" is een interessant document. •

In het begin van de les kan een korte poll gehouden worden. De resultaten van de poll kunnen worden bijgehouden op het bord zodat hiernaar verwezen kan worden op het einde van de les. Daarbij kunnen de volgende vragen gesteld worden: o Wie is tegen, wie is voor euthanasie? o Waarom?

Lesdossier – Waarom doet meneer pastoor de afwas tijdens de mis? o o •

Zou de groep die voor is, toch beperkingen opstellen, of moet iedereen die euthanasie wenst deze krijgen? ...

Daarna kan het eerste deel van de leestekst gelezen worden.

"Wat zegt de Kerk over euthanasie?" David A., 7 Thuis en Bejaardenzorg. bso Een goede vraag van David, één die zeker gezien de aard van zijn opleiding beantwoord moet worden. Samengevat kun je zeggen dat de Kerk tegen euthanasie is omdat ze gelooft dat God en niet de mens over leven en dood moet beslissen. Toch is het goed dat we het fenomeen van dichterbij gaan bekijken, want alleen de algemene regel op zich zegt niet veel. Als je over Euthanasie wil praten moet je eigenlijk eerst het begrip verklaren. Het woord ‘euthanasie’ betekent eigenlijk ‘de goede dood’. Is de Kerk dan tegen een goede dood? … Nee, maar daar ligt juist het probleem: een goede dood is in de ogen van een katholiek niet hetzelfde als wat het voor een niet-gelovige westerse mens is. Voor de niet-gelovigen is een goede dood vooral een dood zonder lijden: bijvoorbeeld plots sterven in je slaap. Voor gelovigen sterf je daarentegen een goede dood wanneer je voordat je sterft je hebt kunnen verzoenen met God. Als je dus voor je stervensuur hebt kunnen biechten en de laatste sacramenten hebt ontvangen bijvoorbeeld. Een goede dood kan volgens gelovigen dus ook wanneer men wel lijdt. Het lijden kan ons zelfs in staat stellen om dichter bij God te komen en ons met God verbonden te voelen, want ook Christus leed erg tijdens de laatste uren voor Zijn dood. Het kan ook een manier zijn om ons tot inzicht te doen komen of kan een manier zijn om boete te doen.

•

Aan de hand van de tekstfragmenten kan daarna de vragen op het werkblad worden ingevuld.

Vraag 1 Essentieel in dit deel van de tekst is het verschil in visie op de goede dood. De leerlingen kunnen deze verschillende visies invullen op de werkbladen, alsook hun eigen visie. Daarbij kunnen de volgende vragen beantwoord worden. o Wat is het verschil tussen de visie van gelovigen en niet gelovigen op euthanasie? Bij de meeste ongelovigen gaat het om een dood die vrij is van lijden en verdriet, bij de gelovigen gaat het over een dood waarbij men kans heeft om zich helemaal te verzoenen met God en Hem te ontmoeten Vraag 2 o Hoe zou het komen dat dit verschil is ontstaan?

Lesdossier – Waarom doet meneer pastoor de afwas tijdens de mis? Mensen weten niet maar wat het geloof inhoudt of geloven niet meer, we leven in een tijd waar dood en lijden liever uit de weg gegaan worden,.... o Waarom zouden gelovigen het nodig vinden om zich te verzoenen met God? Omdat ze door Hem willen ontvangen worden in Zijn eeuwigheid. o Wat zijn de laatste sacramenten waarvan er sprake is? De biecht, de ziekenzalving en het ontvangen van de eucharistie (communie). o Welke kansen kan lijden bieden voor gelovigen? Zich verbonden weten met God. Tot inzicht komen. Boete doen voor zijn zonden. Vraag 3 o Op welke manier heeft Christus voor hen geleden? Zijn dood aan het kruis ter vergiffenis van onze zonden. o Hoe kan iemand tot inzichten komen als hij lijdt? De nietigheid van de mens inzien. Het kwaad van de zonde beter begrijpen. De grootheid van Gods offer voor de mens beter begrijpen. Onderscheiden wat echt belangrijk is geweest in het leven,... o Hoe kan iemand boete doen door het lijden? Katholieken geloven dat het lijden hier op aarde een vorm kan zijn van boete doen, welke ook de tijd in het vagevuur kan verkorten. Wel mag het lijden natuurlijk niet opgezocht worden. •

Daarna kan een tweede deel van de tekst gelezen worden.

Toch betekent dit niet dat we het lijden moeten zoeken, of niets mogen doen om lijden tegen te gaan. Ook Christus liet zich troosten en verzorgen door de Heilige Veronica op weg naar het kruis en de Kerk heeft zich in heel de geschiedenis altijd voor de lijdende medemens ingezet. Het bestrijden van lijden van anderen is zowat de belangrijkste taak van een Christen en misschien ook wel het beste antwoord op euthanasie. Heel wat mensen die vragen om euthanasie vragen eigenlijk vooral om van het lijden verlost te worden en om troost. Het komt ook vaker voor bij eenzame mensen die niet met de liefde en zorg worden omringd , die ze eigenlijk als mens verdienen. Net zoals bij zelfmoord is het in de eerste plaats dus een hulpkreet en niet een verlangen om dood te zijn. Er echt zijn voor lijdende mensen, met liefde en aandacht, is dus essentieel. Daarnaast mag natuurlijk het lijden ook worden weggenomen of verlicht door pijnstillers, zelfs wanneer deze het leven korter zouden maken (zolang er maar geen dodelijke dosis wordt toegediend, zoals bijvoorbeeld een zware overdosis morfine, waardoor een patiënt plots zou sterven). Ook palliatieve sedatie, waarbij de patiënt in een kunstmatige coma wordt gebracht om de pijn te verzachten, is toegestaan.

Lesdossier – Waarom doet meneer pastoor de afwas tijdens de mis? Vraag 4 o Geef een voorbeeld uit het leven van Christus waaruit blijkt dat ook hij troost of verzorging zocht, of aanvaarde. Veronica die zijn gezicht afveegt, Christus die dorst heeft aan het kruis en te drinken krijgt,... o Hoe ging Jezus om met lijdende mensen in de Bijbelverhalen? Hij maakt tijd voor mensen die fysiek of geestelijk lijden. Hij troost ze, maar geneest ze ook. o Zijn er vandaag nog voorbeelden waaruit blijkt dat de Kerk zich altijd voor mensen die lijden heeft ingezet? -De Kerk is nog steeds de grootste hulpverleningsorganisatie ter wereld. -Tijdens de "missies" werd niet alleen geloof verkondigd maar werd er ook aan zieken en armen-zorg gedaan. -Vele ziekenhuizen dragen nog steeds de naam van een Heilige, wat hun katholieke oorsprong verraad. -Vele heiligen hebben zich voor de zieken en armen ingezet -... Vraag 5 o Op welke twee pijlers is de christelijke zorg voor de lijdenden gebaseerd? Omringen met liefde en bestrijden van de pijn. o Zijn hieraan beperkingen verbonden? De pijnbestrijding mag niet rechtstreeks leiden tot de dood. o Is dit enkel de verantwoordelijkheid van verzorgenden en dokters? Nee, wij zijn allemaal geroepen om de zieken uit onze omgeving bij te staan met liefde. *Uitdieping: Het kan goed zijn om bij deze vraag begrippen zoals palliatieve sedatie te verklaren. Een interessante documentaire hierbij is "Kom mij maar halen" van Koppen XL. Deze kan integraal bekeken worden op : http://www.deredactie.be/permalink/1.954448 •

Daarna kan het derde deel van de tekst gelezen worden


De kwestie ‘euthanasie’ is eigenlijk steeds ingewikkelder geworden. Dat heeft veel te maken met de moderne geneeskunde. Mensen worden veel ouder en kunnen langer in leven gehouden worden, wat natuurlijk positief is. Langs de andere kant kan het er ook voor zorgen dat het lijden van de mens langer aansleept en dat er soms sprake is van therapeutische hardnekkigheid. Hierover spreken we wanneer men koste wat het kost een leven wil rekken waarvan de situatie toch uitzichtloos is. Stel je bijvoorbeeld persoon X voor. X heeft een zware, ver gevorderde vorm van kanker.

Hij zal hoogstwaarschijnlijk een pijnlijke dood sterven binnen enkele weken. X heeft ook een hoge kans op hartaanvallen, waaraan hij kan sterven. Wanneer nu een dokter zou beslissen om X een pacemaker te geven om deze hartaanvallen op te vangen, spreken we over therapeutische hardnekkigheid. Hij laat iemand immers een operatie voor een pacemaker ondergaan, die enkel zijn doodstrijd zal verlengen. De Kerk is dan ook erg tegen therapeutische hardnekkigheid gekant en het is in België overigens bij wet verboden

Vraag 6: o Waarom is het geen euthanasie wanneer je de patiënt uit het voorbeeld geen pacemaker zou geven? Je voert geen handeling uit die rechtstreeks leidt tot de dood van de patiënt. o Waarom zouden we therapeutische hardnekkigheid, net als euthanasie in tegenspraak met Gods wil kunnen beschouwen? In beide gevallen gaan we natuurlijke gang van zaken verhinderen ten nadelen van de patiënt. o Waarom zou de Kerk tegen therapeutische hardnekkigheid zijn? Het verlengt enkel de doodstrijd, wanneer duidelijk is dat de situatie van een patiënt hoe dan ook uitzichtloos is.

Lesdossier – Waarom doet meneer pastoor de afwas tijdens de mis? •

Daarna kan het laatste stuk tekst gelezen worden.

De Kerk maakt zich vele zorgen in verband met euthanasie. Vooral omdat het de zwakkeren in de maatschappij erg kwetsbaar maakt. Mensen die eenzaam zijn zouden er sneller voor kunnen kiezen. Arme mensen zouden in een positie kunnen komen waarop ze niet meer durven kiezen voor een lange ziekenhuisopname die veel duurder is dan euthanasie omdat ze hun nabestaanden willen sparen. Daarnaast is het ook zo dat de wet op euthanasie steeds losser wordt. Het gevaar bestaat dat nu ook mensen die psychisch lijden in de vorm van zware depressies euthanasie zullen kunnen gebruiken als medisch begeleide zelfmoord. Tot slot maakt de kerk zich nog het meeste zorgen over zij die gekozen hebben voor euthanasie, want wat gebeurt er met hen in het leven na de dood? Ook op dat vlak zijn er veel overeenkomsten met mensen die zelfmoord plegen. Laat ons dus als christenen in het algemeen en voor mensen die net zoals David kiezen voor een carrière in de zorgsector in het bijzonder, vooral onze aandacht vestigen op het verminderen van het lijden, op empathie en op echte zorg want het is onze taak om te tonen dat je mensen niet met de dood behandelt, maar wel met liefde.

Vraag 7 o Op welke 3 vlakken maakt de Kerk zich nog zorgen over euthanasie? - Ze maakt zich zorgen omdat de zwakkeren in de maatschappij als eerste voor euthanasie zouden kunnen kiezen. -Ze maakt zich zorgen over het steeds losser worden van de wet -Ze maakt zich zorgen over wat er met de zielen van de geeuthanaseerden gebeurt na de dood. o Waarom zou het kunnen dat eenzame mensen er sneller voor kiezen? -Omdat ze niet worden omringd met liefde of omdat ze mogelijk de zin in het leven verloren zijn o Kan je begrijpen waarom arme mensen er eerder slachtoffer van kunnen worden? -Financiele druk van een medische behandeling voor zichzelf en familieleden o Is het volgens jou verdedigbaar dat depressieve mensen ook euthanasie kunnen krijgen? Moet dit ook voor tieners kunnen? o Waarom vreest de Kerk voor de zielen van de mensen die euthanasie pleegden? o Tot slot zijn er ook nog de mensen van het medisch personeel. Ze moeten actief deelnemen aan iemands wens om te sterven. Ze moeten met andere woorden de patiënt doden. Vinden jullie dat ze het recht moeten hebben om te weigeren? o Is het volgens jullie toch mogelijk dat er druk op lijdende mensen zal worden uitgeoefend?


•

•

Ter ondersteuning van deze opdracht kan je leerlingen ook artikels laten verzamelen over de euthanasiewet; Zo zal snel duidelijk blijken dat de wet steeds ruimer geïnterpreteerd wordt. Bespreek deze artikels met hen Ter uitdieping kan ook de tekst bij de vraag: "Ga je naar de hel als je zelfmoord pleegt?" behandelen.

Vraag 8 • Op het einde van de les kan de poll opnieuw gehouden worden om te onderzoeken of er leerlingen zijn die van mening veranderden.


Werkblad: Wat zegt de Kerk over Euthanasie? 1. Wat is de goede dood: Voor vele niet-gelovigen

Voor katholiek-gelovigen

Voor jou

2. Zou het beeld over de "goede dood" van een gelovige te maken hebben met hun geloof in een oordeel na de dood? Leg uit.

3. Welke kansen biedt het lijden volgens katholieken?

4. Leg uit hoe het voorbeeld van Christus en de eerste christenen ons iets kan bijleren over hoe we als gelovigen met het lijden kunnen omgaan.

5. Op welke twee pijlers is de christelijke zorg voor de lijdende medemensen gebaseerd?

6. Waarom is de Kerk tegen therapeutische hardnekkigheid?


7. Op Welke 3 vlakken maakt de Kerk zich nog zorgen in verband met euthanasie?

8. Is jouw visie over euthanasie aan het einde van deze les veranderd? Leg uit waarom wel/niet.

Lesdossier Waarom doet meneer pastoor de afwas tijdens de mis? Lesdossier voor leerkrachten. Verschillende doelgroepen sec. ond

Recommend Documents