Lesbrief. (Reformatorisch godsdienstonderwijs) over. (ruw)taalgebruik. Thema: De kracht en uitwerking van woorden bij God en mensen

Lesbrief (Reformatorisch godsdienstonderwijs)

over

(ruw)taalgebruik

Thema: De kracht en uitwerking van woorden bij God en mensen De kracht en zwakte van onze woorden…..vernietigend of opbouwend?

Uitgave van de Bond tegen vloeken, Veenendaal VMBO – GL/TL (bovenbouw) en Havo/VWO – klas 3

THEMA: De kracht en de uitwerking van woorden bij God en mensen

Voor de leerlingen HALLO,

In deze lesbrief willen we een aantal lessen nadenken over de kracht en zwakte van Gods woorden maar ook van onze woorden. Woorden kunnen vernietigend en opbouwend zijn. Woorden kunnen wij goed en slecht, bewust en onbewust gebruiken. Eén ding is duidelijk: ‘woorden hebben altijd inhoud, een boodschap. Met woorden kunnen we anderen opbeuren, troosten, bemoedigen en vrolijk maken, maar ook bewust of onbewust kwetsen en vernederen. We kunnen een ander met onze schelden vloekwoorden behoorlijk pijn doen. Het is belangrijk dat wij ons voortdurend bewust zijn van de dingen die we zeggen en doen. Woorden zeggen veel, zo niet alles, over onze binnenkant. Laten we zeggen: ons hart. Het hart is het centrum van ons denken, willen en voelen. In de brief aan de Galaten hoofdstuk 6 vers 7, zegt Paulus het volgende: “wat een mens zaait (vloeken scheldwoorden), zal hij ook oogsten. God vraagt van ons een levenshouding die wordt gekenmerkt door de vruchten van de Geest. (Galaten.5:22-23) In de Brief aan de Efeziërs hoofdstuk 5 vers 1 en 2 worden we opgeroepen om het voorbeeld van Christus na te volgen. Daar staat ondermeer dat we de weg van de liefde moeten gaan. Jakobus zegt in zijn brief dat we niet alleen hoorder maar ook daders van het Woord moeten zijn. (Jakobus.1:19-27) Als je alleen maar hoort en er vervolgens niet mee aan het werk gaat, dan lijk je op iemand die zichzelf in de spiegel ziet, maar zodra hij wegloopt is vergeten hoe hij eruitzag. De Bijbel kunnen we vergelijken met een spiegel. Tijdens het bijbellezen, stille tijd, houdt God ons met Zijn Woord, als het ware een spiegel voor. De Bijbel spreekt ons aan met de woorden: ‘let op je woorden en daden.’ Wat leeft er in je hart? Waar het hart vol van is, daar loopt de mond van over. Onderzoek jezelf dagelijks aan de hand van Zijn Woord. Laten we niet vloeken maar prijzen. Hij is het waard. De Bijbel zegt: God liefhebben met heel ons hart, heel ons verstand en al onze kracht, en onze naaste liefhebben als onszelf. Behandel elkaar met respect. Let op je taalgebruik. Fijne en leerzame lessen toegewenst. Doe je best. Bond tegen vloeken/KlasseTaal, Veenendaal

2


Voor de catecheet

Deze lesbrief is speciaal ontwikkeld voor het godsdienstonderwijs.1 Het wil extra lesstof aanbieden tijdens de behandeling van de 10 geboden, met name bij het 3e gebod, (misbruik van Gods naam) bij het vak godsdienst. De inhoud is geschikt voor jongeren die onderwijs volgen in de bovenbouw van het VMBO-Gl/Tl en voor Havo/Vwo-3. In de lesbrief vindt u regelmatig een kader en verdiepingsvragen, in het grijs, met daarin extra stof om jongeren uit te dagen, dieper over het thema taalgebruik na te denken. De lesbrief over ‘ruw taalgebruik’, heeft als doel de jongeren te laten nadenken over de effecten van woorden. De lesbrief kan een positieve invloed op het taalgebruik en een preventieve werking hebben. De doelstelling:  Bewustwording op gang brengen. - Jongeren mogen niet onverschillig worden onder ruwe taal en vloeken. - Jongeren worden meer alert op hun eigen taalgebruik. - Jongeren worden zich bewust van de ernst van het vloeken en grove taal en zien in dat vloeken kwetsend is, zowel voor God als voor gelovigen.  Voorkomen dat jongeren van vloeken en grove taal een gewoonte maken  Jongeren stimuleren om beschaafd te spreken. In deze lesbrief wordt bij elk onderdeel een mogelijke lesopzet met enkele lessuggesties gegeven. We hopen dat de lesbrief een gunstige invloed mag hebben op het taalgebruik van uw jongeren. We wensen u leerzame en gezegende lessen toe rond het thema: let op je taalgebruik! Bond tegen het vloeken Afdeling: scholenwerk BO/VO Dood en leven zijn in het geweld der tong; en een ieder, die ze liefheeft, zal haar vrucht eten. Spreuken 18:21

1

De teksten komen uit de Staten Vertaling.

3


B

Bijbelstudie Genesis 1:1-31 Exodus 2:23-25-3: 1-22

Bijbelstudievragen Genesis

1. Waaruit blijkt dat God met Zijn woorden de hemel en de aarde schiep? 2. Hoeveel keer staat er in dit gedeelte: ‘God zei’? 3. Genesis 1:24 En God zeide:… En zo gebeurde het. Gebruikte God trouwens bestaande materie tijdens de schepping? Verklaar je antwoord!

Bijbelstudievragen Exodus 1. 2. 3. 4. 5. 6. 7.

Waarom gedenkt God aan Zijn verbond zoals we dat kunnen lezen in de laatste verzen van Exodus 2? Hoe openbaart God zich aan Mozes? Welke opdracht krijgt Mozes van God? Uit welk vers blijkt duidelijk dat God doet wat Hij zegt? Waarom ziet Mozes zijn opdracht helemaal niet zitten? Als Mozes twijfelt, geeft God hem een teken als bewijs dat Zijn woorden betrouwbaar zijn. Welke woorden zijn dat? Noem eens een aantal woorden uit deze verzen, waaruit blijkt dat Gods woorden kracht bezitten en ook werkelijk een uitwerking hebben.

Verdiepingsvragen

1. In dit Bijbelgedeelte wordt op een antropomorfe 2 wijze over God gesproken. Waaruit blijkt dit in Exodus 2:23-25. Noem 3 aspecten. 2. In Romeinen 1:15 gebruikt Paulus het woord kracht. In het Grieks wordt hiervoor het woord Dunamis gebruikt. Hierin zit het woord dynamiet. Een springstof met een krachtige uitwerking. Waaruit blijkt dit in ons bijbelgedeelte?

I

Informatie

Levende God 1. de kracht en de uitwerking van woorden bij God God is een sprekende God. Dat zagen we zojuist tijdens onze bijbelstudie over Genesis 1 en Exodus 2 en 3. Op de eerste bladzijde van de Bijbel lezen we al direct dat God spreekt. Daarom wordt er vaak gesproken over de Bijbel als het Woord van God. In het boek Genesis ( betekent wording, begin of aanvang) lezen we dat God tijdens de schepping van de hemel en de aarde de dingen in aanzijn riep. Gen.1:1-31. God schiep met Zijn woorden: Creatio ex nihilo. 3 Gen.1:3 – En God zeide: “Daar zei licht! En daar werd licht.

2 3

Zie het kader bij Extra informatie. Zie het kader bij Extra informatie.

4

THEMA: De kracht en de uitwerking van woorden bij God en mensen Tijdens het lezen van het scheppingsverhaal komen we onder de indruk van de kracht van Gods woorden. In het schema op de bladzijde 7 staan een aantal bijbelteksten die de kracht van Gods woorden duidelijk laat zien. In het volgende hoofdstuk zullen we de kracht van ‘mensenwoorden’ bespreken. Maar nu gaan we eerst wat dieper in op Gods woorden. Alleen levende mensen kunnen spreken. God spreekt woorden. Dat betekent dat God leeft. In het boek Exodus lezen we regelmatig dat Mozes sprak met God. Ook de profeten in het O.T. spraken met God. 4 Toen de HEERE zag, dat hij zich daarheen wendde, om te bezien, zo riep God tot hem uit het midden van het braambos, en zeide: Mozes, Mozes! En hij zeide: Zie, hier ben ik! 5 En Hij zeide: Nader hier niet toe; trek uw schoenen uit van uw voeten; want de plaats, waarop gij staat, is heilig land. 6 Hij zeide voorts: Ik ben de God uws vaders, de God van Abraham, de God van Izak en de God van Jakob. En Mozes verborg zijn aangezicht, want hij vreesde God aan te zien. (Exodus.3:4-6)

Jeremia geroepen 4

Het woord des HEEREN dan geschiedde tot mij, zeggende:

5

Eer Ik u in moeders buik

formeerde, heb Ik u gekend, en eer gij uit de baarmoeder voortkwaamt, heb Ik u geheiligd; Ik heb u den volken tot een profeet gesteld. niet spreken, want ik ben jong.

7

6

Toen zeide ik: Ach, Heere HEERE! zie, ik kan

Maar de HEERE zeide tot mij: Zeg niet: Ik ben jong; want

overal, waarhenen Ik u zenden zal, zult gij gaan, en alles, wat Ik u gebieden zal, zult gij spreken. HEERE.

8

9

Vrees niet voor hun aangezicht, want Ik ben met u, om u te redden, spreekt de

En de HEERE stak Zijn hand uit, en roerde mijn mond aan; en de HEERE zeide tot

mij: Zie, Ik geef Mijn woorden in uw mond.

10

Zie, Ik stel u te dezen dage over de volken en

over de koninkrijken, om uit te rukken, en af te breken, en te verderven, en te verstoren; ook om te bouwen en te planten. (Jeremia.1:4-10)

Wat een voorrecht om te kunnen zeggen dat wij een levende God kennen. Dit lezen we duidelijk in Psalm 42. Psalm 42:3 3 Mijn ziel dorst naar God, naar den levenden God; wanneer zal ik ingaan, en voor Gods

aangezicht verschijnen?

Toch verwisselde het volk Israël, tijdens de veertigjarige woestijnreis al heel snel de Levende God in voor een dode god, een gouden kalf. En wat dood is bezit geen levensgeest, is niet bezield. Dode goden kunnen niet spreken. Kijk maar eens naar Psalm 106 en 115. Psalm 106:19-20: 19

Zij maakten een kalf bij Horeb, en zij bogen zich voor een gegoten beeld.

20

En zij

veranderden hun Eer in de gedaante van een os, die gras eet. Psalm 115:4-8: 4 Hunlieder afgoden zijn zilver en goud, het werk van des mensen handen; 5 Zij hebben een mond, maar spreken niet; zij hebben ogen, maar zien niet; 6 Oren hebben zij, maar horen niet; zij hebben een neus, maar zij rieken niet; 7 Hun handen hebben zij, maar tasten niet; hun voeten, maar gaan niet; zij geven geen geluid door hun keel. 8 Dat die hen maken hun gelijk worden, en al wie op hen vertrouwt.

5


In de Bijbel bepalen Gods woorden wat er gebeurt. God bepaalt de loop van de geschiedenis. Hij bestuurt, regeert en onderhoudt de schepping. God is het begin en het einde. En dat is dus nog zo! Ook al zijn er velen die het tegendeel beweren. God is niet veranderd en zal altijd Dezelfde wezen. Openbaring.22:13. 13 Ik ben de Alfa, en de Omega, het Begin en het Einde; de Eerste en de Laatste.

God spreekt met macht en majesteit. Psalm 21:14. 14 Verhoog U, HEERE! in Uw sterkte; zo zullen wij zingen, en Uw macht met psalmen loven.

Psalm 29:1. 1 Een psalm van David. Geeft den HEERE, gij kinderen der machtigen! geeft den HEERE eer en sterkte. Psalm 93:1. 1 De HEERE regeert, Hij is met hoogheid bekleed; de HEERE is bekleed met sterkte, Hij heeft Zich omgord. Ook is de wereld bevestigd, zij zal niet wankelen.

Gods woorden hebben ook kracht. Het Griekse woord voor kracht is: dunamis. Dat betekent zoiets als: dynamiet. Dynamiet heeft een explosieve uitwerking. Hieronder staan een aantal kenmerken (dunamis) van God. Macht, autoriteit, rechtvaardig, bewogen, betrouwbaar, liefdevol, waarschuwend Zie voor de uitleg van bovenstaande eigenschappen het schema op blz. 12.

6


E

Extra informatie

Creatio ex nihilo

Het is opvallend dat God tijdens het scheppen van de hemel en de aarde, de dingen met Zijn woorden tevoorschijn roept. God schept: creatio ex nihilo = iets uit niets scheppen. Hieruit blijkt duidelijk de kracht van Gods woorden. Antropomorf “Naar het voorbeeld van de mens gedacht, naar menselijke maatstaven gedacht of voorgesteld.” bron: Van Dale, Groot Woordenboek der Nederlandse Taal In de bijbel zien we dat God zich op een menselijke manier laat benaderen. Er wordt regelmatig gesproken van Gods ogen, oren, mond, handen etc. In het woord antropomorf, zit het woord antropologie. Dit is de leer over de mens.

V

Verwerking

Vragen en opdrachten 1. Waaruit blijkt in het begin van de Bijbel dat God een Levende God is? 2. Er zijn een aantal duidelijke verschillen te noemen tussen God en de afgoden. De Psalmen 42 en 115 noemen er een aantal. Welke zijn dat? 3. Leg het Griekse woord dunamis uit. 4. Noem eens een aantal kenmerken van God. Verduidelijk er twee met een voorbeeld uit de Bijbel! 5. Wat bedoelen we met antropomorf? 6. Wat bedoelen we met ‘creatio ex nihilo’?

Verdiepingsvraag: Paulus schrijft in de eerste Korinthebrief: 1 Kor.4:20: 20 Want het Koninkrijk Gods is niet gelegen in woorden, maar in kracht.

1. Leg deze tekst eens uit?

G

Gesprek

Reageer op de volgende stellingen 1. “Zo is dan het geloof uit het gehoor en het gehoor door het Woord Gods” (Romeinen 10:17)

Stelling: Als je de Bijbel niet begrijpt, hoor je niets en kun je niet tot geloof komen. 2. Stelling: Het is veel belangrijker om ‘de stem’ van de Heilige Geest in je hart te horen dan in de Bijbel te lezen.

7


Leertekst

Romeinen 1:16. Voor dit evangelie schaam ik mij niet, want het is Gods reddende kracht voor allen die geloven, voor Joden in de eerste plaats, maar ook voor andere volken.

B

Bijbelstudie Jakobus 3:1-18

Bijbelstudievragen Jakobus 1. Wanneer kan iemand zich volgens Jakobus een volmaakt mens noemen? 2. wat bedoeld Jakobus met: struikelen in het spreken? 3. Volmaakte mensen houden hun lichaam in toom. Jakobus illustreert dit met twee voorbeelden. Welke zijn dat? 4. Waarmee vergelijk Jakobus de tong? 5. Jakobus noemt twee zaken die wij met onze tong kunnen doen. Welke? 6. Waaruit blijkt volgens Jakobus een wijs en verstandig leven? 7. Waardoor moet je je volgens Jakobus niet laten beheersen? 8. Probeer vers 18 eens met je eigen woorden uit te leggen?

Verdiepingsvragen 1.

Lees de volgende teksten. De ene tekst roept ons op om volmaakt te zijn en de andere tekst zegt dat niemand deugt! Zijn deze teksten niet in strijd met elkaar?

48. Weest dan gijlieden volmaakt, gelijk uw Vader, Die in de hemelen is, volmaakt is. (Mattheüs 5:48.) 2 De HEERE heeft uit den hemel nedergezien op de mensenkinderen, om te zien, of iemand verstandig ware, die God zocht. 3 Zij zijn allen afgeweken, te zamen zijn zij stinkende geworden; er is niemand, die goed doet, ook niet een. (Psalm.14:2-3) 2. 3. 4.

Jakobus roept ons op om een wijs en verstandig leven, daadwerkelijk te bewijzen. Welke factoren noemt hij die dat in de weg staan? Leg vers 15 eens uit met je eigen woorden? Kun je een aantal voorbeelden uit de geschiedenis noemen, waaruit duidelijk vers 5 blijkt.

8


I

Informatie

De sprekende mens 1. de kracht- en de uitwerking van woorden bij mensen Woorden kunnen een bepaalde kracht en invloed hebben. De kracht die in woorden zit moet je niet onderschatten. Sommige mensen in de geschiedenis hebben met hun woorden een vernietigende invloed gehad. Uiteraard had dit te maken met de macht die zij bezaten. Hoe meer macht hoe meer invloed men had. Zeker als mensen als goden vereerd werden. Denk hierbij bijvoorbeeld aan Farao in het oude Egypte. Hij werd gezien en aanbeden als een godenzoon. Hieronder staan enkele voorbeelden uit de geschiedenis. Denk aan keizer Nero tijdens de christenvervolging. Zijn woorden en bevelen hebben gruwelijkheden voortgebracht. Vele christenen zijn op gruwelijke wijze gemarteld en vermoord. Sommige christenen dienden bij zijn tuinfeesten als fakkels. Zij werden met pek/teer overgoten en in brand gestoken. Denk aan Hitler tijdens de 2e WO. Zijn opzwepende woorden en bevelen hebben er voor gezorgd dat 6 miljoen joden in de gaskamers en verbrandingsovens zijn gedood. Opdracht: Noem enkele namen van bekende en invloedrijke figuren uit de verre of recente geschiedenis, die een enorme(tijdelijke/blijvende) invloed hebben uitgeoefend.

Naam

Gevolgen/invloed

* zet in dit vak een kruisje Blijvend* Tijdelijk*

9


Goed en slecht gebruik: Mes. Vuur. Dynamiet. Woorden.

Brood snijden. Iemand doden. Om te barbecuen. Om een huis in brand te steken. Om delen van een berg op te blazen voor een nieuwe snelweg. Om een terroristische daad te plegen. Om iemand een compliment te geven. Om iemand te kwetsen of te vernederen.

Bewust en onbewust gebruik: Mensen zijn in tegenstelling tot dieren denkende wezens. God schiep de mens naar Zijn Beeld en Zijn gelijkenis. God geeft ons niet alleen de opdracht Hem met het hart en onze kracht te dienen, maar ook met ons verstand. Wij kunnen dus redeneren, overleggen en van daaruit beslissingen nemen. Veel mensen roepen de hele dag van alles en nog wat, zonder dat ze zich bewust zijn van hun woorden én de uitwerking daarvan. Veel mensen roepen en zeggen woorden om iemand bewust te kwetsen, vernederen, voor schut te zetten, pijn te doen.

De kracht die God aan woorden geeft: Lees het aangegeven bijbelvers en praat hierover eens met elkaar door. Hoe moeten we dit vers opvatten? Letterlijk of figuurlijk? Markus 11:23. Het gaat hier dus niet alleen om geloven , maar ook om spreken! Drie soorten woorden: 1. Neutrale woorden: Ik ga even een patatje halen. Wil jij de lamp even aandoen? (gewone informatie die vaak geen diepere betekenis hebben) 2. Negatieve woorden: Schelden, beledigen, schuttingtaal, verwensingen en vloeken. Woorden met een negatieve lading, bewust of onbewust uitgesproken. 2a. Negatieve uitwerking: teleurstelling, afbreken, pijn, verdriet, angst, minderwaardigheidsgevoelens, faalangst, gevoelens van waardeloosheid, eenzaamheid, gevoelens van te veel zijn, enz.. 3. Positieve woorden: Complimenten, opbeuren, vriendelijke woorden, stimuleren en zegenen enz.. 3a. Positieve uitwerking: opbouwend, opbeurend, troostend, vrolijk makende woorden hebben een positieve uitwerking. Christenen moeten zich bewust zijn van de woorden die ze gebruiken: Wie in God gelooft is een nieuwe schepping. Efeze: 4: 25, 29, 30 –32; 5:1, 4, 8-10, 16, 19-21; 6:1-4, Galaten: 5: 14, 16, 19 – 26; 6: 6-10. Vandaar dat God je de raad geeft om een wachter voor je lippen te zetten en een wachter voor je hart.

10

THEMA: De kracht en de uitwerking van woorden bij God en mensen Zegeningen of vervloekingen uitspreken over jezelf of anderen? Spreek je zegeningen of vervloekingen uit? Gebruik de Naam van God en Jezus niét als vloek of stopwoord. In Galaten 6 vers 7 en 8 staat: Vergis u niet, God laat niet met zich spotten: wat een mens zaait(vloekwoorden), zal hij ook oogsten.(7) Wie op de akker van zijn zondige natuur zaait oogst de dood, maar wie op de akker van de Geest zaait oogst het eeuwige leven. (8) Mini bijbelstudie: 1. Lees Spreuken 18 vers 4, 6, 7, 8, 20 en 21. Lees deze spreuken met elkaar en leg de betekenis aan elkaar eens uit? 2. Lees Spreuken 10 vers 11, 13, 19, 31 en 32. Lees deze spreuken met elkaar en leg de betekenis aan elkaar eens uit? 3. Lees Kolossenzen 3 vers 8 –10 en 4 vers 6: Lees deze spreuken met elkaar en leg de betekenis aan elkaar eens uit? 4. Jakobus 3 vers 1 –12: Lees deze spreuken met elkaar en leg de betekenis aan elkaar eens uit?

11


In het schema hieronder staan een aantal teksten waarin we Gods woorden en de uitwerking ervan zien. Gods eigenschap Macht (Gen.1:3)

Kracht (Gen.7:4, 10,11,19, 21-23)

Autoriteit (Ps.50:1,3)

Rechtvaardig (Rom.3:21-26)

Bewogen (Joh.11: 33-34,43)

Betrouwbaar (Ex.3:10, 12; 6:4; 7:6,17,20)

Liefdevol (Joh.3:16)

Waarschuwend (Kol.3:25)

Woord(en) Er zij licht (3) …en Ik zal alles wat bestaat, hetgeen ik gemaakt heb, van de aardbodem verdelgen (4)

De God der goden, de HERE, spreekt en roept de aarde… (1) Hij komt, onze God, en zal niet zwijgen (3) Gods gerechtigheid, ….zichtbaar(21) …door God als een rechtvaardige aangenomen…(24) …Hij laat ons zien dat Hij rechtvaardig is…(26) Diep bewogen vroeg Hij: “Waar hebben jullie hem neergelegd?” (33,34) Daarna riep Hij: ‘Lazarus, kom naar buiten!’(43) Daarom stuur ik jou nu naar Farao…(10) God antwoordde: Ík zal bij je zijn…’(12) Ik heb met hen mijn verbond gesloten en Kanaän aan hen beloofd,…(6:4) Daarom zo zegt de HEER – zal hij u laten zien wie hij is.(7:17) Want God had de wereld zo lief dat hij zijn enige Zoon heeft gegeven, opdat iedereen die in hem gelooft, in hem eeuwig leven heeft. (16) Wat heeft hij veel van hem (=Lazarus) gehouden! (11:36) Maar iedereen die onrecht doet zal daarvoor boeten, en daarbij wordt geen onderscheid gemaakt.(25) Geef ons wat van jullie olie, want onze lampen gaan al uit. (Mat.25:8)

Uitwerking Er was licht (3) Na zeven dagen kwamen de wateren van de vloed over de aarde. (10) …op die dag braken alle kolken der grote waterdiepte open en werden de sluizen van de hemel geopend.(11) ..en alle hoge bergen onder de ganse hemel werden overdekt.(19) En al wat leeft….op de aarde…kwam om. (21-23) Laaiend vuur raast voor hem uit, rondom hem wervelt een storm. (3)

..tot verzoening te zijn voor wie gelooft. (25) ..gaat hij voorbij aan de zonde..(26) ..door iedereen vrij te spreken die in Jezus gelooft. (26) De dode kwam te voorschijn…(44)

Mozes en Aäron deden alles wat de HEER hen opdroeg (7:6) ..hield Aäron zijn staf geheven boven de Nijl en sloeg ermee op het water…(7:20) De tien plagen over Egypte (Ex.712)

..op die dag breidde het aantal leerlingen zich uit met ongeveer drieduizend. (2:41) De heer breidde hun aantal dagelijks uit met mensen die gered wilden worden. (47) Maar hij antwoordde: “Ik ken jullie werkelijk niet.” (25: 12) En die nutteloze dienaar, gooi die eruit, in de uiterste duisternis, waar men jammert en knarsetandt. (25:30)

12

Lesbrief. (Reformatorisch godsdienstonderwijs) over. (ruw)taalgebruik. Thema: De kracht en uitwerking van woorden bij God en mensen

Recommend Documents