5. Stedelijke landschappen
1
2e jaar aardrijkskunde
Les 14 Bevolkingsspreiding in Europa Hoe onderzoek ik de bevolkingsspreiding? (gebaseerd op Geogenie2) Positieve factoren Verklaart de hoge bevolkingsdichtheid Kustzones (havens en toerisme) goed toegankelijke gebieden Gematigde temperaturen en voldoende neerslag vlakten, valleien, plateaus vruchtbare bodems: leem, zandleem, klei intensieve tuinbouwteelten
Negatieve factoren Verklaart de lage bevolkingsdichtheid Natuurlijke omstandigheden en ligging geïsoleerde gebieden, ver van zeeën of belangrijke rivieren klimaat Te lage of te hoge temperaturen gedurende lange tijd reliëf Hooggelegen gebieden met te steile hellingen bodem Minder vruchtbare bodems zoals zand of rotsige bodems Socio-economische omstandigheden landbouw veeteeltgebieden, bosbouw
zware staalindustrie, havengebieden
industrie
Hoge tewerkstelling in steden en in toeristische gebieden Grote bereikbaarheid via verkeerswegen
handel en diensten (ook toerisme) verkeersmogelijkheden
afwezigheid van grondstoffen, mijnbouw en industrie Weinig tewerkstelling op het platteland geïsoleerde en moeilijk bereikbare gebieden
KAART 1
5. Stedelijke landschappen
2
2e jaar aardrijkskunde
Opdrachten Plaats de onderstaande gebieden (van 1 tot 8) bij dicht – matig of dun bevolkt. Geef hiervoor telkens een verklaring aan de hand van het schema op p.1. 1. Grote delen van Oost-Europa 2. Centraal Frankrijk 3. West-Oost as: België, Nederland, Duitsland, Polen, Rusland 4. Binnenland van Spanje - Binnenland Griekenland 5. Scandinavisch Hoogland 6. Noord-Zuid as: Groot-Brittannië, Nederland, België, Frankrijk, Duitsland, Noord-Italië 7. Alpen, Kaukasus, Pyreneeën,... 8. Kusten van de Middellandse Zee.
Dicht bevolkt
(+200 inw/km²)
Matig bevolkt
(50 – 200 inw/km²)
Dun bevolkt
(minder dan 50 inw/km²)
Verklaringen 1. 2. 3. 4. 5. 6. 7. 8. Besluit • Gebieden zonder economische bestaansmogelijkheden (dus met een beperking van landbouw en industrie), zijn bijna onbewoond. • Gunstige natuurlijke factoren liggen mee aan de basis voor de uitbouw van economische activiteiten. De facetkaart van de bevolking in Europa Kleur het gebied dat het beste de dichtbevolkte zone van Europa weergeeft rood. Situeer de negen grootste steden van Europa op kaart 1
5. Stedelijke landschappen
3
2e jaar aardrijkskunde
Les 15 Het stedelijke landschap: Parijs 1. Uitzicht en functies van een Europese stad. Parijs is de hoofdstad van Frankrijk, gelegen langs de waterlopen de Seine en de Marne. Het is de grootste Europese stad (en agglomeratie) met meer dan elf miljoen inwoners. Parijs vertoont vrij duidelijk afgescheiden delen en elk deel wordt gekenmerkt door een aantal typische functies. Bij een wereldstad zijn deze functies zowel bestemd voor de eigen inwoners van de stad, de inwoners van heel Frankrijk en sommige zelfs voor de wereld. 2. Het binnenste gedeelte: de binnenstad De binnenstad bestaat uit het centrum (de stadskern) en de daaromliggende stadswijken. Parijs ontstond langs twee eilandjes in de Seine. Tegen 1841 was deze zone volgebouwd tot aan de stadsomwalling, de huidige Boulevard Péripherique, een expresweg rond de stad. De eigenlijke “stad” Parijs telt 2,4 miljoen inwoners op ongeveer 105 km². We zetten de belangrijkste functies van de binnenstad even op een rijtje: woonfunctie administratieve functie: de Franse regering, vele ambassades, zetels van grote bedrijven en bijna 1000 internationale organisaties zijn er gevestigd. handelsfunctie: bekende warenhuizen en luxewinkels zijn er geconcentreerd. toeristische functie: Jaarlijks bezoeken massa’s toeristen het Louvre, de kathedraal van Notre Dame, de Eiffeltoren, Montmartre, ... onderwijsfunctie: met zijn vele scholen en universiteiten (vb de Sorbonne) is Parijs het belangrijkste onderwijscentrum van Frankrijk. industriële functie: enkel lichte industrie bevindt zich nog in de binnenstad, de grootschalige industrie verplaatste zich naar de stadsrand. Parijs heeft de grootste Europese binnenhaven. financiële functie: de beurs, de nationale bank en het Ministerie van Financiën.
KAART 2
3. De stadsrand Sinds het midden van de 19de eeuw groeide Parijs buiten zijn omwalling. Hierdoor kwam de stadsrand tot stand. Als belangrijkste functies kent men er industrie, wonen en groothandel. 4. Het stadsgewest met de Villes Nouvelles Deze sterk verstedelijkte zone vormt samen met de agglomeratie het stadsgewest. Binnen deze zone van ongeveer 5500 km² wonen meer mensen dan in heel België. De opvallendste functies zijn wonen, industrie, landbouw en recreatie (vb Disneyland in Marne-La-Vallée) De bevolking van Parijs groeit sneller aan dan de bevolking van Frankrijk. Om deze snelle groei van de agglomeratie af te stoppen (en het pendelverkeer naar de agglomeratie af te remmen) bouwde de Franse overheid 5 “nieuwe steden” in het Parijse gewest, de zogenaamde “Villes Nouvelles”. Deze steden zijn niet helemaal nieuw, maar zijn vooral fusies tussen bestaande woonkernen met één nieuw modern centrum met verschillende diensten voor de inwoners (scholen, administratie, winkelcentra, industrieterreinen en woonwijken). De steden bieden vooral grote woongelegenheid in een aangenaam leefmilieu, met tóch uitstekende verbindingen naar de binnenstad van Parijs. Vanuit elke Villes Nouvelles is Parijs binnen 20 minuten te bereiken via metrolijnen en nieuw aangelegde snelwegen.
5. Stedelijke landschappen
4
2e jaar aardrijkskunde
Opdrachten (Gebruik ook atlas p.61) Lees eerst p.3 nauwkeurig en los daarna deze opdrachten op. 1. L’île de St. Louis is één van de twee eilandjes in de Seine waarop Parijs is ontstaan. Geef de naam van het andere eilandje.
2. Bereken de bevolkingsdichtheid van de binnenstad van Parijs.
3. Het stadsgewest Parijs (zie kaart 3)
KAART 3 1
- Noteer twee keer de naam Seine, éénmaal Marne. - Kleur de Parijse binnenstad rood. - Kleur de stadsrand geel en overtrek de grens van de agglomeratie met blauw. - Kleur de sterk verstedelijkte zone groen en overtrek de grens van het stadsgewest met groen. - Noteer hieronder de namen van elke ‘Ville Nouvelle’.
5 2
4 3
1. ........................................... 2. ........................................... 3. ........................................... 4. ........................................... 5. ........................................... 4. Hieronder zie je een kaartje van de binnenstad van Parijs, met een aantal belangrijke culturele en toeristische bezienswaardigheden. Welke plaatsen zijn dit? KAART 4
1. 2. 3. 4. 5. 6. 7. 8. 9. 10. 11.
5. Stedelijke landschappen
5
2e jaar aardrijkskunde
Les 16 16 Welvaartsverschillen Welvaartsverschillen in Europa welvaart (economisch) Arm en rijk welzijn (sociaal) - Noem enkele welvaartsindicatoren (= aanwijzingen om welvaart te meten)
- Aflezen van welvaartsverschillen (atlas p.47C) - Welke landen zijn het best ontwikkeld?
- Welke landen zijn gemiddeld ontwikkeld?
- Welke landen zijn het zwakst ontwikkeld in Europa?
Human Development Index (HDI, United Nations report 2005)
Les 14 Bevolkingsspreiding in Europa KENNEN - Factoren van bevolkingsspreiding opsommen. - Besluiten ivm bevolkingsspreiding formuleren.
KUNNEN - Bevolkingsdichtheid van een gebied onderzoeken en verklaren. - Facetkaart van de bevolking van Europa aanvullen - grootste steden situeren op kaart
Les 15 Het stedelijke landschap: Parijs - Delen van het stadsgewest opsommen en situeren op kaart - Functies van elk deel van het stadsgewest opsommen - Nut van de ‘Villes Nouvelles’ verklaren
- Belangrijke culturele (toeristische) plaatsen binnen Parijs situeren op kaart.
Les 16 Welvaartsverschillen in Europa - Het onderscheid tussen welvaart en welzijn verklaren - een aantal welvaartsindicatoren opsommen.
- welvaartsverschillen binnen Europa aflezen op kaart.
