Lekker leren! Begroting en Aanbod AccentAcademie

Lekker leren! Begroting en Aanbod AccentAcademie 2015-2016

“Lekker leren!” Begroting en Aanbod AccentAcademie 2015-2016

1

Lekker leren!

Voor u ligt het gebundelde exemplaar van de begroting en het aanbod van de AccentAcademie voor het schooljaar 2015-2016. Het heeft de naam “Lekker leren!” meegekregen. Hierin zijn de doelstellingen en het scholingsaanbod voor het nieuwe schooljaar verzameld.

Juni 2015 Hennie van Schilt en Peter Putman College van Bestuur


2


3

Beleidsbegroting 2015-2016 Voorwoord Aalten, juni 2015. Begroten is vooral goed vooruit kijken en duidelijke keuzes maken! Wat willen we en wat komt er op ons af? Hoe gaan we beleid en financiële middelen aan elkaar verbinden? Dit zijn vragen waarop we een antwoord moeten geven. De Achterhoekse bevolking vergrijst, ontgroent en krimpt. In het basisonderwijs komen de gevolgen hiervan eerder en harder aan dan in andere sectoren. Het aantal kinderen daalt immers sneller dan de bevolking als geheel. De verwachting is dat we als AccentScholengroep tot 2023 nog zo’n 18% dalen in leerlingenaantal. Om goed te kunnen blijven functioneren is het belangrijk dat we alert blijven op de krimpgevolgen en ons steeds verantwoord willen aanpassen aan de nieuwe situatie. Niets doen is geen optie! We zijn echter ook van mening dat we ons door de krimp niet uit het veld moeten laten slaan. De krimp biedt ons nieuwe kansen om uitdagende onderwijskundige vernieuwingen aan te gaan. De insteek die we hierbij hanteren is dat we uitgaan van maatwerk, menselijke maat en maar bovenal moeten we waarborgen dat onze leerlingen het beste onderwijs krijgen. Recht doen aan kinderen, dat is waar het om draait! Dit houdt voor ons in dat “LEREN” centraal staat. De begroting 2015-2016 is mede gebaseerd op bovenstaande en op de koers en de hoofdlijnen van het beleid zoals beschreven in ons Strategisch Beleidsplan 2013-2017 “RECHT DOEN AAN KINDEREN!”. Met name de wijzigingen ten opzichte van vorig schooljaar zijn beschreven. Accent houdt ervan om op zoveel mogelijk terreinen zelf de regie te voeren. Wij denken dat we hiermee ons onderwijs beter en efficiënter kunnen organiseren. Door zelf te sturen, kunnen we koers houden en worden we minder afgeleid van waar het echt om gaat: “LEKKER LEREN”.

Peter Putman, voorzitter College van Bestuur.


4

Inhoudsopgave A.

Begroting in doelstellingen 1. Onderwijs & identiteit 2. Innovatie a. ICT b. AccentAcademie en opleidingen 3. Personeel 4. Beheer a. Huisvesting b. Gecoördineerde inkoop c. Financiën

B. Begroting in cijfers 1. Uitgangspunten 2. Begroting 2015-2016 3. Meerjarenbegroting 2015-2016 tot en met 2018-2019 4. Investeringen

C. Begroting in beleidskaders 1. Financieel beleid 2. Beleidsafspraken 3. Commissie Don 4. Risicoparagraaf 5. Vermogensbeheer


5

A. Begroting in doelstellingen

1. Onderwijs & identiteit Wat willen we bereiken?

Wanneer?

Additionele kosten / investeringen

Vervolg op Ruim Baan

2015-2016

€ 158.500.

Topklas jong professionals

2015-2016

Onderdeel van budget CIO (€ 40.000) in Prestatiebox.

Begeleiding en coaching voor

2015-2016

Geen.

2015-2016

Geen.

Vorming twee scholenkoppels

2015-2016

Geen.

Jaarlijkse monitoring kwaliteit van het

Najaar 2015:

Geen.

onderwijs op de scholen

Kwaliteitsmonitor

oproepkrachten en poolers Koppels leerkrachten die deelnemen aan Vierslagleren

Voorjaar 2016: De lat omhoog Voldoende tussenopbrengsten van alle

Ultimo 2015-2016

AccentScholen


Gemiddelde opbrengst CITO-eindtoets

April 2016

537,2


20% best scorende leerlingen heeft score

April 2016

Geen.

2015-2016

Met ontvangen middelen van swv

van 545 Implementatie Passend Onderwijs: voor elke leerling een passende plek Doorontwikkeling brede scholen en IKC:

Passend Onderwijs. 2015-2016

KWS Winterswijk, Meeander, nieuwHessen.

Onderdeel van budget Scholing leerkrachten (€ 70.000) in Prestatiebox.

Pestpreventie: integratie in sociale

2015-2016

Geen.

2015-2016

Onderdeel van budget CIO

veiligheidsbeleid; opstellen antipestprotocol en kiezen methodiek voor bevordering sociale veiligheid van leerlingen door scholen. Basisarrangementen onderwijsinspectie

(€ 40.000) in Prestatiebox. Tevredenheidsonderzoeken leerlingen en

2015-2016

€ 15.000.

2015-2016

Onderdeel van budget Ruim Baan.

November 2015

Onderdeel van budget

medewerkers Implementatie 5-gelijkeschooldagenmodel negen scholen Studiereis Ontario Canada

Professionalisering directeuren


6

(€ 50.000) in Prestatiebox. Uitwerken doelstellingen bestuursakkoord:

2015-2016

Geen.

Observatie-instrument selecteren

2015-2016

Geen.

Vensters PO verder invullen

2015-2016

Geen.

* ICT-beleidsplan * Professionele leergemeenschappen * Stimuleren masteropleiding * In beeld brengen uren bewegingsonderwijs * Expertise buitenschools aanbod delen

Ruim baan Volgens de prognoses zal het leerlingenaantal binnen de scholen van Accent de komende jaren nog verder teruglopen en daardoor zijn er in de toekomst minder leraren nodig. Tegelijk neemt de vergrijzing van ons onderwijspersoneel toe. Om een evenwichtige leeftijdsopbouw van onderwijspersoneel in de scholen te kunnen realiseren, is het belangrijk om ondanks de krimp toch jonge leerkrachten voor de klas te krijgen. Goed onderwijs is namelijk gediend met een evenwichtige leeftijdsopbouw van onze medewerkers. Het is van belang dat een goede doorstroming plaatsvindt. In de afgelopen twee schooljaren heeft Accent dat gerealiseerd door extra middelen in te zetten. Dit heeft extra banen voor jonge medewerkers opgeleverd. In het schooljaar 2015-2016 gaan we hiervoor wederom extra budget vrij maken. Topklas jong professionals In het schooljaar 2015-2016 gaan we voor het tweede jaar werken met een TOPKLAS voor startende leerkrachten. De startende leerkracht neemt drie jaar lang (tot het stadium basisbekwaam) deel aan de Topklas jong professionals. De Topklas wordt begeleid door een directeur van een Accent-Academische opleidingsschool en twee interne opleiders. Het doel van de Topklas is het versterken van de volgende leerkrachtvaardigheden: 

Omgaan met verschillen (groepsplannen opstellen en uitvoeren conform de 1-zorgroute).



Gespreksvoering met ouders (gericht op educatief partnerschap).



Consequent handelen;



Reflectie op het planmatig handelen.

Met onderstaande werkvormen proberen we de vaardigheden bij startende leerkrachten te versterken: 

Bespreking van casuïstiek door middel van intervisie.



Delen van informatie en overdracht van kennis.

Tijdens vijf bijeenkomsten zal er volop gelegenheid zijn om van en met elkaar te leren.


7

Het begeleiden en coachen van oproepleerkrachten en poolers Accent organiseert in 2015-2016 twee informatiemiddagen voor oproepkrachten en poolers. Tijdens deze bijeenkomsten krijgen de poolers en oproepleerkrachten informatie over nieuwe onderwijskundige ontwikkelingen binnen de AccentScholen. Daarnaast bestaat de mogelijkheid om ervaringen met elkaar uit te wisselen. Professionaliseren is leren van en met elkaar. Poolers en oproepkrachten kunnen gebruik maken van de opleidingsmogelijkheden van de AccentAcademie. Vierslagleren Startende en ervaren leerkrachten zullen in 2015-2016 in de gelegenheid worden gesteld om deel te nemen aan het Vierslagleren. Vierslagleren biedt zowel de startende als de ervaren leerkracht de mogelijkheid om een masteropleiding te volgen. De ervaren leerkracht wordt tijdens de opleiding gedurende twee dagen per week vervangen door de startende leerkracht. De startende leerkracht krijgt hiervoor salaris en volgt op andere dagen in de week een masteropleiding. De opleidingen worden vergoed door de Lerarenbeurs. Scholenkoppel Vanaf 1 augustus 2015 worden er twee nieuwe scholenkoppels geformeerd. Het eerste koppel wordt gevormd door de basisscholen De Bontebrugschool en De Hoeksteen in Gendringen, het tweede koppel bestaat uit de basisscholen Barlo en ’t Möllenveld. Een scholenkoppel heeft één directeur, één internbegeleider, één ICT-er, één interne opleider en (op termijn) één team. De schoolteams werken intensief samen om het leren met en van elkaar te versterken. Kwaliteitsmonitor In de Kwaliteitsmonitor leggen de schooldirecteuren in het najaar van 2015 verantwoording af over de resultaten van het schooljaar 2014-2015 en over de voortgang van het onderwijs in het schooljaar 2015-2016. De scholen ontvangen de beoordeling “onvoldoende”, “voldoende” of “goed.” De beoordeling “goed” wordt alleen toegekend als de school voldoet aan een aantal extra kwalificaties. De lat omhoog Accent brengt sinds 2012 de onderwijsopbrengsten en de streefdoelen op school- en Accentniveau in beeld met het instrument De lat omhoog. Het instrument wordt steeds afgestemd op de gewijzigde eisen van Inspectie en Cito. Doelstelling voor schooljaar 2015-2016: 

De tussenopbrengsten van alle AccentScholen dienen voldoende te zijn.



De gemiddelde opbrengst van de Cito-eindtoets dient 537,2 te zijn in 2016.



20% van best scorende leerlingen dient een score van 545 of hoger te hebben.


8

Onderwijskwaliteit De kwaliteit van de school wordt in de periodes september/oktober 2015 en februari/maart 2016 gemonitord met de instrumenten KWALITEITSMONITOR en DE LAT OMHOOG. Het College van Bestuur bezoekt in beide periodes alle scholen en spreekt met de schooldirecteur over de behaalde resultaten, de streefdoelen en de visie op schoolontwikkeling. Naar aanleiding van deze schoolbezoeken stelt het CvB aan de hand van de KWALITEITSMONITOR en DE LAT OMHOOG

een totaalrapportage op. Deze rapportage dient als verantwoording naar de Raad van

Toezicht en wordt besproken met de GMR. Passend Onderwijs Basisscholen, speciale basisscholen en scholen voor speciaal onderwijs cluster 3 (leerlingen met leerproblemen) en cluster 4 (leerlingen met gedragsproblemen) vormen samenwerkingsverbanden voor Passend Onderwijs. De Accentscholen zijn verdeeld over twee regionale samenwerkingsverbanden Passend Onderwijs: Samenwerkingsverband Doetinchem en Samenwerkingsverband Oost-Achterhoek. Passend Onderwijs betekent kwalitatief goed onderwijs waarbij het onderwijs zo gewoon mogelijk en zo nabij mogelijk georganiseerd wordt. De samenwerkingsverbanden Doetinchem en Oost Achterhoek hebben ieder een ondersteuningsplan opgesteld waarin naast de ondersteuningsmogelijkheden van alle scholen de toewijzing van leerlingen naar (speciale) voorzieningen in afstemming met externe partners als gemeenten en jeugdzorg zijn beschreven. Schoolbesturen hebben zorgplicht voor iedere leerling. Dit betekent dat Accent voor elke leerling een passende plek realiseert. Doorontwikkeling brede scholen Accent kent elf brede scholen (Barlo, De Klimop, ’t Möllenveld, Emmaschool, ’t Warmelinck, De Höve, De Broekhof, Meeander, Bontebrugschool, Bataaf en Emmaschool) en twee Integrale Kind Centra (IKC De Bosmark en IKC De Broekhof). In een brede school werken professionals van de kinderopvang, het peuterspeelzaalwerk en het primair onderwijs samen om kinderen maximale ontplooiingskansen te bieden. In een IKC geeft de directeur zowel leiding aan de medewerkers van de school als aan de kinderopvang. Een ononderbroken ontwikkelingsproces van leerlingen wordt gewaarborgd doordat de afstemming van doorgaande leerlijnen vanzelfsprekend is. De KWS in Winterswijk is in gesprek met kinderopvangorganisatie Stichting Welzijn Winterswijk over de vorming van een IKC. In de herfst van 2015 wordt hierover meer duidelijkheid verwacht. De Meeander optimaliseert de brede schoolvorming door het thematisch werken aan inhoudelijke thema’s voor alle medewerkers centraal te stellen. De vorming van een IKC voor de Meeander is daarbij op termijn het hoogste doel. Onze speciale basisschool nieuwHessen en de school voor speciaal onderwijs ’t Aladon (school voor zeer moeilijk lerende en meervoudige beperkte leerlingen van de Onderwijsspecialisten) intensiveren de samenwerking. We streven ernaar om beide scholen fysiek onder één dak te brengen met als doel de integratie tussen beide scholen te bevorderen. Voor deze fysieke integratie


9

zijn we afhankelijk van de medewerking van de gemeente Aalten. Rond de zomervakantie van 2015 krijgen we hierover meer duidelijkheid. Pestpreventie Het pestpreventiebeleid wordt geïntegreerd in het sociale veiligheidsbeleid van Accent. Het beleid geeft de waarde van pedagogisch leiderschap en het werken aan het welbevinden van leerlingen weer. De scholen stellen een “anti-pestprotocol” op en kiezen een methodiek om de sociale veiligheid van leerlingen te bevorderen. Basisarrangementen onderwijsinspectie De minimale voorwaarde voor een AccentSchool is dat het voldoet aan de gestelde voorwaarden uit het basisarrangement van de onderwijsinspectie. Alle AccentScholen hebben de focus op “Leren”. Het opbrengstgericht werken wordt geoptimaliseerd door data-analyses uit te voeren en deze te vertalen naar het dagelijks handelen van de leerkrachten. Ondersteuning vindt plaats door de inzet van collegiale intensieve ondersteuners (CIO’s) vanuit de AccentAcademie. Bevordering tevredenheid leerlingen, medewerkers en ouders In 2015-2016 wordt er op de scholen een leerlingentevredenheidsonderzoek en een medewerkertevredenheidsonderzoek uitgevoerd. De resultaten geven input aan de schoolontwikkeling. 5-gelijkeschooldagenmodel Accent ziet het 5-gelijkeschooldagenmodel als het schooltijdenmodel dat kinderen de beste ontwikkelingskansen biedt. Het model geeft kinderen rust en continuïteit gedurende de schooldag. Waar het kan, wordt het 5-gelijkeschooldagenmodel ingevoerd op de scholen. Per 1 augustus 2015 is het 5-gelijkeschooldagenmodel ingevoerd op De Broekhof, Hoeksteen Gendringen en ’t Möllenveld en per 1 augustus 2016 op CBS Barlo, De Bosmark, De Groen, De Höve, De Klimop, de Triangel, ’t Warmelinck, De Bontebrugschool en De Knienenbult. Studiereis naar Ontario Canada De directeuren van Accent bezoeken in november 2015 het onderwijs in het district Ontario Canada. In Ontario zijn de leerresultaten van leerlingen het hoogst van de wereld. De directeuren gaan zich verdiepen in het toepassen van informatietechnologie ten behoeve van de duurzame ontwikkeling van het onderwijs en in de wijze waarop de scholen in Ontario de leerlingen met Special Educational Needs maximaal bedienen. Er worden contacten gelegd met diverse onderwijsorganisaties. Nieuwe kennis wordt verbonden met bestaande kennis met als doel innovatieve en kritische interventies door te voeren op de eigen scholen.


10

Bestuursakkoord Het bestuursakkoord richt zich op de talentontwikkeling van kinderen, de brede aanpak voor duurzame onderwijsontwikkeling, professionele scholen en op de doorgaande ontwikkellijnen. Voor Accent betekent het bestuursakkoord een voortzetting van beleid zoals beschreven in de AccentKwaliteitsimpuls (2010-2015), het bestuursakkoord 2012 (2012-2015) en het CAO 2013 (2013-2014). Laatstgenoemde drie plannen streven dezelfde doelstelling na: Onderwijsopbrengsten van leerlingen verhogen door medewerkers maximale ontplooiingskansen te bieden. Deze doelstelling is nadrukkelijk zichtbaar gemaakt in ons strategisch beleidsplan “Recht doen aan kinderen.” De volgende onderdelen worden in het schooljaar 2015-2016 verder uitgewerkt. 

In 2015-2016 wordt een ICT-beleidsplan opgesteld met als doel de digitalisering optimaal te benutten ten behoeve van het onderwijs.



De onderzoekende houding van de leerkracht wordt versterkt doordat leerkrachten samen gaan werken in professionele leergemeenschappen.



Het volgen van een masteropleiding wordt gestimuleerd en gefaciliteerd.



Het aantal uren bewegingsonderwijs wordt in beeld gebracht.



Scholen leren van en met elkaar door de expertise met betrekking tot het buitenschools aanbod te delen.

Observatie-instrument om de didactische vaardigheden van leerkrachten in beeld te brengen Een werkgroep zal de bruikbaarheid van een viertal observatie-instrumenten onderzoeken. Hiervoor worden kwaliteitseisen opgesteld. De bevindingen worden gepresenteerd aan de directeuren. Accent zal vervolgens de observatie-instrumenten op alle scholen inzetten.

Vensters PO De Vensters PO worden verder gevuld zodat ouders en andere belangstellenden de kwaliteit van de AccentScholen kunnen inzien via www.scholenopdekaart.nl.

Samen leren inhoud geven: leren met Passie bij Accent! Het traject “Samen leren inhoud geven: leren met Passie bij Accent!” krijgt een vervolg in 20152016. Accent brede professionele leergemeenschappen worden gevormd om het van en met elkaar leren te bevorderen.


11

2. Innovatie a. ICT Wat willen we bereiken?

Wanneer?


Implementatie- en investeringsplan voor

Begin 2015-2016

Geen.

2015-2016

Onderdeel van budget Scholing leerkrachten

ICT en onderwijs Scholing voor medewerkers en ICTcoördinatoren

(€ 70.000) in Prestatiebox.

Evalueren contracten met leveranciers

2015-2016

Geen.

Vernieuwing website

2015-2016

€ 10.000.

(Gedeeltelijke) Vervanging hardware,

2015-2016

€ 381.400.

Migratie naar Office 365

Begin 2015-2016

In schooljaar 2014-2015.

Werkgroep ICT met nieuwe samenstelling

2015-2016

Geen.

digiborden en leerlingdevices

In het Strategisch Beleidsplan 2013-2017 staat beschreven dat de Accentscholen in het schooljaar 2016-2017 optimaal gebruik dienen te maken van de ICT mogelijkheden. Voor onze leerlingen willen we hiermee een rijke leeromgeving creëren. Met deze doelstelling willen we een doorbraak realiseren in het benutten van digitalisering. In het begin van het komende schooljaar wordt de laatste hand gelegd aan een implementatie- en investeringsplan voor ICT en onderwijs. Dit plan is gebaseerd op onze visie op onderwijs. Leerlingen dienen vaardigheden te ontwikkelen die aansluiten bij de 21st century skills zoals creativiteit, kritisch denken, probleemoplossingsvaardigheden, communiceren, samenwerken, digitale geletterdheid (ICT-basis vaardigheden, mediawijsheid en informatievaardigheden) en zelfregulering. Door onze leerlingen dagelijks te laten werken met digitaal leermateriaal denken we dat leerlingen niet alleen meer gemotiveerd zijn maar ook beter en sneller gaan presteren en leren. Dit sluit naadloos aan bij onze ideeën over Passend Onderwijs. Op dit moment werken alle AccentScholen al met leerlingdevices (tablets) in de cloud. Ook voldoen al onze leerkrachten aan de basisvaardigheden om ICT in het onderwijs toe te passen. Ondersteuning en scholing van medewerkers Door ICT-scholing, verzorgd door medewerkers van Accent en zichtbaar in het scholingsplan “Lekker leren!”, proberen we bij onze medewerkers de kennis van ICT verder te vergroten. De ICT-scholing 2015-2016 richt zich op een drietal aspecten: 

Het samen ontdekken van de ICT-mogelijkheden met behulp van educatieve software;



De betekenis van ICT voor het klassenmanagement;



De optimalisering van het gebruik van Mijn Omgeving Online (MOO) en Mijn klas.nu.


12

Technische problemen De technische ICT-problemen op de AccentScholen behoren nog niet volledig tot het verleden. De problemen zijn helder in kaart gebracht en er wordt gewerkt aan een goed, solide werkend netwerk. Een volledige afhankelijkheid van de huidige netwerkbeheerder is niet wenselijk. Contracten met de leverancier zullen nader beschouwd worden. Vernieuwde website De websites van de scholen en de website van Accent worden in het schooljaar 2015-2016 vernieuwd en tevens geschikt gemaakt voor alle devices zoals smartphones en tablets. Het meerjarig investeringsplan In 2015-2016 worden alle leerkracht- / digiboardcomputers vervangen. Daarnaast wordt gestart met het vervangen van de digiborden door touchscreens en wordt er een aanvang gemaakt met het vervangen van de leerlingdevices. Office 365 Om kenniscreatie en kennisdeling voor leerlingen en medewerkers te bevorderen gaan we werken met Office 365. Met de start van het schooljaar 2015-2016 zal de transitie naar het werken met Office 365 zo goed als afgerond zijn. Het beheer van deze cloudoplossing wordt door onze Accent ICT-medewerker uitgevoerd. Alle medewerkers worden geschoold om deze software optimaal in te kunnen zetten. Werkgroep ICT De werkgroep ICT krijgt een nieuwe samenstelling. Leerkrachten, ICT-coördinatoren, directeuren en bestuur gaan deel uitmaken van deze werkgroep om het samen leren te verbinden. De werkgroep gaat de ICT-ontwikkelingen ten behoeve van het onderwijs onderzoeken en dient deze vervolgens in beeld te brengen. Daarnaast heeft de werkgroep als opdracht meegekregen om het concept-ICTbeleidsplan uit te werken naar een breed gedragen ICT en onderwijsplan.


13

b. AccentAcademie en opleidingen

Wat willen we bereiken?

Wanneer?


Aanbieden cursussen voor accreditatie aan de

2015-2016

Geen.

2015-2016

€ 40.000 (onderdeel budget

Onderwijscoöperatie Collegiale intensieve ondersteuning (CIO)

Prestatiebox). Professionalisering directeuren: Multileren,

2015-2016

scholingsaanbod op maat, masteropleiding,

€ 50.000 (onderdeel budget Prestatiebox).

stages, studiereis Professionalisering internbegeleiders:

2015-2016

tweedaagse, tandemleren. Professionalisering leerkrachten:


2015-2016

scholingsaanbod op maat door


AccentAcademie. Drie informatieavonden voor ouders

2015-2016

Onderdeel van budget Scholing leerkrachten (€ 70.000) in Prestatiebox.

Negen opleidingsscholen

2015-2016

Met ontvangen middelen van Iselinge.

Bijstellen Accent brede opleidingsplan

Najaar 2015

Geen.

2015-2016

Met ontvangen middelen van

“Accent en de opleidingsschool” Deelname Bosmark project “Versterking samenwerking” van Iselinge.

Iselinge.

AccentAcademie De AccentAcademie richt zich op de duurzame ontwikkeling van het onderwijs door schoolteams, directeuren, internbegeleiders, individuele medewerkers en ouders een aanbod op maat te bieden. De onderdelen van het scholingsplan 2014-2015 “Passie voor leren!” zijn geëvalueerd en de wensen voor 2015-2016 zijn kenbaar gemaakt. Het scholingsaanbod voor 2015-2016 “LEKKER LEREN!” bestaat uit een veelheid van trainingen en coaching trajecten. Scholen worden ondersteund om hogere leeropbrengsten bij de leerlingen te realiseren. Collegiale intensieve ondersteuners (dit kunnen alle medewerkers van Accent zijn) worden daarbij vraag gestuurd ingezet. Alle cursussen uit het aanbod 2015-2016 zullen voor accreditatie aan de Onderwijscoöperatie worden aangeboden. Door het volgen van geaccrediteerde cursussen kunnen cursisten punten verdienen voor hun register (lerarenregister en schoolleidersregister).


14

De AccentAcademie voor directeuren De directeuren nemen in het schooljaar 2015-2016 deel aan een drietal bijeenkomsten Multileren (leren door middel van intervisie). Elke directeur brengt een professioneel werkbezoek aan een andere school. Een aantal directeuren ontvangt een aanbod op maat opdat zij zich kunnen registreren in het schoolleidersregister. Directeuren kunnen een masteropleiding volgen bij een erkend opleidingsinstituut. Daarnaast is het mogelijk om stage binnen of buiten het onderwijs te lopen. Alle directeuren gaan deelnemen aan een studiereis naar Canada. De aldus verworven inzichten worden gedeeld met de directeuren en de medewerkers van Accent. De AccentAcademie voor internbegeleiders Voor de internbegeleiders wordt een tweedaagse georganiseerd in het najaar van 2015. Tijdens deze tweedaagse wordt er aandacht besteed aan onderwijsinhoudelijke thema’s zoals de gedragsvraagstellingen van kinderen. Verder komt het omgaan met weerstanden en het voeren van gesprekken aan de orde. Internbegeleiders leren samen met hun directeuren tijdens bijeenkomsten Tandemleren. Onderdelen van de ontwikkelagenda van de scholen zullen onderwerp van gesprek zijn. Twee schooldirecteuren met hun internbegeleiders vormen samen een koppel Tandemleren. De AccentAcademie voor leerkrachten Het scholingsaanbod 2015-2016 “Lekker leren!” richt zich op de optimalisering van de didactische en pedagogische vaardigheden van de leerkracht. De ontplooiingskansen van kinderen zijn daarbij steeds het uitgangspunt. Ruim twintig trainingen voor schoolteams en een tiental trainingen voor individuele medewerkers worden aangeboden. Enkele modules ten behoeve van de Masteropleiding bieden we samen met de Onderwijsspecialisten aan. De AccentAcademie voor ouders Voor ouders worden drie informatieavonden georganiseerd. Actuele thema’s zoals hoogbegaafdheid, dyslexie, gedragsvraagstellingen van kinderen en opvoedingsvraagstukken worden besproken. Opleidingsscholen Negen Accentopleidingsscholen leiden in overleg met de Hogeschool Iselinge een 60-tal Pabostudenten op tot leerkracht basisonderwijs. IKC de Bosmark en SBO nieuwHessen hebben het predicaat “Academische opleidingsschool”. De negen opleidingsscholen richten zich samen met de studenten op de schoolontwikkelthema’s. De participatie van de studenten bij de scholen en het aanbod op maat voor de studenten zijn in beeld gebracht. Het Accent brede opleidingsplan “Accent en de opleidingsschool” wordt in het najaar van 2015 bijgesteld.


15

IKC De Bosmark neemt als vindplaatsschool deel aan het project “Versterking samenwerking.” Samen met twee basisscholen in de regio verdiept IKC de Bosmark zich in het “Omgaan met verschillen tussen leerlingen.”

3. Personeel


Wanneer?


Uitbreiding aantal poolers in vaste dienst

2015-2016

Geen.

Uitvoering geven aan CAO 2014:

1 augustus 2015

Onderdeel van budget bapo / duurzame

basismodel, 40-urige werkweek,

inzetbaarheid (€ 500.000).

duurzame inzetbaarheid. Invoering formatieplanner-po

1 augustus 2015

Onderdeel van budget Overige personele lasten (€ 20.000).

Evaluatie traject functiemix, streefdoel

2015-2016

Geen.

40% LB-functies (bao) en 14% LC-functies (sbao).

Eigen Risicodrager vervangingen (ERD vervangingen) Accent is sinds 1 augustus 2013 samen met Essentius eigen risicodrager (ERD) voor de (ziekte)vervangingen. Aan deze samenwerking komt per 1 augustus 2015 een einde in verband met de voorgenomen fusie van Essentius met Reflexis en Lima. Accent gaat zelfstandig verder als ERD-er voor de (ziekte)vervangingen. Accent beschikt over een eigen Invalpool Vervangingen waarbij de kern wordt gevormd door een 14-tal poolers in vaste dienst. Naast deze poolers beschikt de Invalpool over een 70-tal oproepkrachten, dat kan worden ingezet wanneer er geen poolers beschikbaar zijn. Eigen risicodrager zijn voor (ziekte)vervangingen is alleen interessant als het ziekteverzuim onder het landelijk gemiddelde ziekteverzuim percentage ligt. De afgelopen jaren is dat prima gelukt door een strak ziekteverzuimbeleid te combineren met een terughoudend verlofbeleid. Dit beleid zal ook in 2015-2016 worden voortgezet. Wet Werk en Zekerheid De invoering van de Wet Werk en Zekerheid (WWZ) vanaf 1 januari 2015 heeft gevolgen voor de Accent-organisatie vanwege de volgende bepalingen: 

De aanzegverplichting Bij een contract voor bepaalde tijd langer dan zes maanden moet voortaan wanneer een contract niet wordt verlengd een aanzegtermijn van minimaal een maand in acht worden genomen. De werkgever moet uiterlijk een maand voor het einde van de arbeidsovereenkomst de medewerker informeren of de overeenkomst wordt voortgezet en zo ja, onder welke voorwaarden. Bij de tijdelijke aanstellingen wordt daarom gelijktijdig met het contract de aanzegging van beëindiging van het contract meegezonden.


16



De ketenregeling De ketenregeling bepaalt wanneer opeenvolgende tijdelijke contracten worden omgezet in een vast contract. Er is sprake van een vast contract: -

Na maximaal drie tijdelijke contracten. De arbeidscontracten worden samengeteld indien zij elkaar opvolgen binnen zes maanden. Na drie tijdelijke contracten houden wij een “rustperiode” aan van zes maanden plus één dag.

-

Bij een maximale duur van een tijdelijk contract van 24 maanden.

De ketenregeling geeft problemen bij vervangingen. Om deze problemen het hoofd te kunnen bieden, gaan we het aantal poolers in vaste dienst uitbreiden. De lijn die we hierbij gaan volgen is dat we poolers overwegend gaan inzetten in kortlopende vervangingen en oproepkrachten in langduriger vervangingen. Op deze wijze ontstaan er minder snel verplichtingen bij oproepkrachten. 

Wijzigingen in het ontslagrecht Aandachtspunt hierbij is de transitievergoeding. Door tijdelijke benoemingen maximaal door te laten lopen voor twee jaar minus één dag vindt er geen transitievergoeding plaats.

CAO 2014 Accent geeft per 1 augustus 2015 op de volgende wijze uitvoering aan de CAO 2014. 

Het basismodel Accent hanteert met ingang van 1 augustus 2015 het basismodel. In het basismodel geldt een maximale lessentaak voor medewerkers van 930 uur bij een volledig dienstverband WTF 1. Op AccentScholen met het 5-gelijkeschooldagenmodel wordt hiervan afgeweken. De maximale lessentaak bij WTF 1 is in deze situatie 940 uur.



De 40-urige werkweek Met ingang van 1 augustus 2015 gaan alle AccentScholen werken volgens het basismodel met op schooljaarbasis 40 werkweken van 42,5 uur. Deze werkweek van 42,5 uur bestaat uit twee delen. Een basistijd van 40 uur volgens de CAO 2014 plus een extra werktijd van 2,5 uur. Elke dag wordt gewerkt van 8.00 – 17.00 uur. De extra werktijd van 2,5 uur per week wordt gecompenseerd met extra vakantiedagen.



Duurzame inzetbaarheid Medewerkers van Accent hebben jaarlijks binnen de normjaartaak van 1.659 uur recht op: 

Een budget duurzame inzetbaarheid voor iedereen van 40 uur op jaarbasis.



Een bijzonder budget voor startende leerkrachten van 40 uur op jaarbasis.



Een bijzonder budget voor oudere medewerkers vanaf 57 jaar van 130 uur op jaarbasis.

De uren duurzame inzetbaarheid vinden in principe plaats binnen de niet-lesgebonden uren en kunnen worden ingezet voor mobiliteit, stages, coaching, peerreview of intervisie dit in overleg met de directeur. Bij een WTF 0,6 of hoger zijn er faciliteiten beschikbaar (vervanging) om hiervoor lesuren in te zetten. De uren duurzame inzetbaarheid voor oudere medewerkers (130 uur + 40 uur) kunnen voor verlof worden ingezet.


17



Professionalisering Medewerkers van Accent hebben jaarlijks binnen de normjaartaak van 1.659 uur recht op het budget professionalisering van 80 uur. In overleg met de directeur worden afspraken over de professionalisering gemaakt.

Invoering “formatieplanner-po” Met de invoering van de CAO 2014 is het van groot belang exact aan te geven hoe het taakbeleid op de scholen is ingericht en hoe de uren voor professionalisering en duurzame inzetbaarheid worden ingezet. Accent gaat per 1 augustus 2015 de web-applicatie “formatieplanner-po” invoeren. Dit is een applicatie voor het inroosteren van alle groepen, personeel, vakanties en taken in de school. Functiemix In het Convenant Leerkracht van Nederland is vastgelegd dat scholen extra budget krijgen om leraren in hogere salarisschalen te plaatsen. Het streven is om leraren voor de klas carrière te laten maken en daarmee het onderwijsniveau van de school te verhogen. Voor de invoering van de functiemix hebben we het invoeringsplan “De leraar maakt het verschil” ontwikkeld. Vanaf 1 augustus 2011 is in fases de functiemix binnen Accent ingevoerd. In 2015-2016 zal het gehele traject van de functiemix worden geëvalueerd en vergeleken worden met het streefdoel 40% leraren in de LB schaal in het basisonderwijs en 14% leraren in de LC schaal in het speciaal basisonderwijs. De verwachting is dat het streefdoel wordt gerealiseerd.


18

4. Beheer a. Huisvesting Wat willen we bereiken?

Wanneer?


Kwaliteitsverbeteringen schoolgebouwen

2015-2016

Onderhoud schoolgebouwen via

(onderwijsinhoudelijk en/of duurzaamheid)

Meerjarig Onderhouds Programma, jaarlijkse dotatie € 400.000. Dagelijks/klein onderhoud € 120.000 per jaar.

Schoolgebouwen De huisvesting van onze scholen blijft altijd een actueel onderwerp. Nu in de achterliggende jaren enkele grote nieuwbouwtrajecten zijn gerealiseerd, is de kwaliteit van onze gebouwen flink toegenomen. Ook zijn op enkele scholen kwaliteitsverbeteringen uitgevoerd, in samenhang met de uitvoering van het Meerjaren Onderhouds Programma. Voor de komende periode is onze focus gericht op de volgende onderdelen:  Realisatie IKC bij Koningin Wilhelminaschool te Winterswijk: In samenspraak met de Stichting Welzijn Winterswijk (SWW) is een voorbereidingstraject gestart om de vrijkomende unit voor kinderopvang in Winterswijk-Oost te verplaatsen naar de locatie Koningin Wilhelminaschool. Het is de bedoeling om de investeringskosten met betrekking tot het verplaatsen van de unit, de infrastructuur, de pleinaanpassing, het parkeren etc. in een langdurende huurovereenkomst met SWW onder te brengen.  De initiatieven om in het dorp Gendringen een passende vorm van huisvesting te vinden voor de Hoeksteen hebben tot nu toe niet tot resultaat geleid. Voortgang is mede afhankelijk van de – wijze van – medewerking van gemeentezijde, alsmede van de visie van Essentius om te kunnen komen tot een passend concept. Dit laat onverlet dat de urgentie om tot (ver-)nieuwbouw te komen hoog blijft.  AZC-onderwijs: In afwachting van de gemeentelijke besluitvorming zal het onderwijs aan AZCleerlingen zijn beslag krijgen. Voor zover Accent hierbij een rol zal spelen wordt verondersteld dat de gemeente Aalten de huisvesting inclusief 1e inrichting op het AZC-terrein voor haar rekening neemt.

Beheer en onderhoud Vanaf 2015 beschikt Accent ook over de middelen voor het onderhoud van de buitenschil. Na realisatie van het nieuwe Meerjaren Onderhouds Programma bleek dat de vorig jaar ingeschatte budgetten voor de komende jaren toereikend zijn: 

Planmatig onderhoud:



Preventief en dagelijks onderhoud: € 120.000,-

€ 400.000,-


19

Na een overgangsjaar 2014-2015 is het komende schooljaar het eerste jaar waarin het nieuwe onderhoudsregime van toepassing is. Wij verwachten voldoende toegerust te zijn op onze verbrede taakstelling op dit terrein. Na drie jaar in 2018 volgt een evaluatie waarna mogelijk bijstellingen kunnen worden uitgevoerd. Waar mogelijk wordt getracht het planmatig onderhoud uit te voeren in combinatie met gewenste kwaliteitsverbeteringen. Naast onderwijsinhoudelijke wensen betreft het ook duurzaamheidsmaatregelen in brede zin. Het streven is om deze maatregelen toe te passen binnen de vastgestelde budgetten. In het komende schooljaar wordt aandacht geschonken aan: 

Verbeteringen (onder andere sanitair) bij CBS Warmelinck;



Aanpassingen bij CBS Möllenveld in verband met de overgang naar 3-klassig onderwijs;



Klimaatverbetering Groen van Prinstererschool.

Ten aanzien van algehele doordecentralisatie zijn er geen nieuwe ontwikkelingen. Zodra de stelselwijziging ten aanzien van beheer en onderhoud met succes is ingevoerd, zal de vraag naar een algehele doordecentralisatie toenemen in de komende tijd.

b. Gecoördineerde inkoop


Wanneer?


Diverse gecoördineerde inkooptrajecten

2015-2016

€ 10.000, onderdeel van budget Overige personele lasten.

Accent krijgt steeds meer ervaring met gecoördineerde inkooptrajecten. De richtlijnen in het kader van aanbesteding van werken, leveringen en diensten zijn inmiddels zodanig verscherpt dat recent het inkoop- en aanbestedingsbeleid van Accent is vastgelegd. Evenals in voorgaande jaren zal op onderdelen professionele ondersteuning gewenst zijn. Hiervoor is een bedrag begroot van € 10.000.

c. Financiën


Wanneer?


Heroverweging planning- en controlcyclus op

Najaar 2015

Geen.

Najaar 2015

Geen.

Najaar 2015

Geen.

basis van schooljaren Wijziging allocatiesysteem financiële middelen binnen Accent Keuze accountant


20

Heroverweging planning- en controlcyclus op basis van schooljaren Sinds 2009 heeft Accent haar planning- en controlcyclus ingericht op basis van schooljaren omdat dit beter aansluit bij het schoolproces. Schooldirecteuren en bestuurders denken in schooljaren. Een planning- en controlcyclus op basis van schooljaren vergemakkelijkt de communicatie met schooldirecteuren in bijvoorbeeld het begrotingsproces. Ze hoeven over de formatie van één schooljaar na te denken in plaats van over twee. Dit geldt helemaal bij het opstellen van de meerjarenbegroting. Een nadeel van een planning- en controlcyclus op schooljaren is dat de externe verantwoording naar DUO verplicht op basis van kalenderjaren plaatsvindt waardoor gedeeltelijk dubbel werk verricht moet worden. De laatste jaren neemt de verantwoordingslast richting OC&W toe. Zo is het onderwijs sinds het verslagjaar 2013 verplicht om een continuïteitsparagraaf op te nemen waarin drie kalenderjaren vooruit gekeken wordt. Doordat het opstellen van de meerjarenschooljaarbegroting en het opstellen van de kalenderjaarrekening in dezelfde periode plaats vindt, legt dit een druk op de organisatie in de eerste helft van het (kalender)jaar. In het najaar van 2015 zullen we onderzoeken of het mogelijk is de planning- en controlcyclus weer in te richten op basis van kalenderjaren en tegelijkertijd de voordelen van de huidige planning- en controlcyclus op basis van schooljaren te behouden. Wijziging allocatiesysteem financiële middelen binnen Accent De diverse ontwikkelingen binnen het onderwijs gaan gepaard met de ontvangst van structureel meer financiële middelen. Deze willen we uiteraard goed besteden. In het licht hiervan is ook het allocatiesysteem binnen Accent opnieuw bekeken. Accent is voornemens om de allocatie te wijzigen in een vast bedrag per leerling en een vast bedrag per school of locatie dat afgeroomd wordt van de beschikbare middelen van de scholen (ongeacht de omvang en karakteristieken van de school) ten gunste van het bestuursbureau en de OPD. Dit past beter bij de doelstellingen van het allocatiesysteem zoals het systeem eenvoudig en transparant te houden. De wijziging in het allocatiesysteem wordt in het najaar 2015 verder uitgewerkt. De begrotingen 2015-2016 worden vervolgens opnieuw bepaald aan de hand van het nieuwe allocatiesysteem. Dit kan leiden tot een (beperkte) wijziging van de begroting van scholen waarbij het totaal resultaat van Accent gelijk blijft. Keuze accountant Dit punt staat al langer op onze agenda. Sinds geruime tijd is Deloitte de accountant van Accent. Een wisseling van accountant is niet per se noodzakelijk maar het is zinvol de relatie periodiek te evalueren. We zijn voornemens om in het najaar van 2015 een offerte-selectietraject uit te voeren waarbij overigens ook Deloitte wordt uitgenodigd.


21

B. Begroting in cijfers 1.

Uitgangspunten en aannames bij meerjarenbegroting 2015-2016 tot en met 2018-2019



De bekostiging is gebaseerd op de actuele Regeling personele bekostiging 2015-2016 van april 2015 en de actuele Regeling materiële bekostiging 2015 van oktober 2014. In de Regeling personele bekostiging 2014-2015 moet de compensatie van de gestegen werkgeverslasten (+ 0,44%) nog verwerkt worden. Deze compensatie heeft ook een positief effect van 0,44% op de personele bekostiging van 2015-2016 en verder. In de meerjarenbegroting 2015-2016 tot en met 2018-2019 is dit niet meer meegenomen.



Op 1 mei 2015 hebben de sociale partners gecommuniceerd dat er geen nieuwe cao gesloten is maar wel enkele afspraken gemaakt zijn. Daarbij is afgesproken dat er een eenmalige verhoging plaatsvindt van de nominale uitkering op de dag van de leraar van € 328 (naar rato van de arbeidstijd). De hogere loonkosten van ongeveer € 97.000 zijn niet meer meegenomen in deze meerjarenbegroting.



Het eigen risicodragerschap voor het vervangen wordt voortgezet. Accent heeft hiertoe een aanvraag ingediend bij het Vervangingsfonds voor het worden van zelfstandig eigen risicodrager. Dit is mogelijk omdat de voorwaarden voor het worden van eigen risicodrager verruimd zijn.



Per 2015-2016 gaan negen scholen over op het 5-gelijkeschooldagenmodel. Hiermee komt het totaal aantal scholen met het 5-gelijkeschooldagenmodel op twaalf. De werktijdfactoren worden in overleg met de medewerkers zoveel mogelijk op het nieuwe rooster aangepast. Structurele werktijdverminderingen worden gecompenseerd met een eenmalige bruto uitkering van gemiddeld € 2.000. De kosten hiervan worden onttrokken uit de Bestemmingsreserve Professionalisering.



Voor de komende begroting 2015-2016 wordt vooralsnog uitgegaan van een bedrag aan BAPO/duurzame inzetbaarheid van € 500.000.



Vanuit de extra ontvangen middelen in december 2013 is de bestemmingsreserve Professionalisering gevormd. In de meerjarenbegroting zijn onttrekkingen uit deze reserve opgenomen. De reserve Professionalisering zal naar verwachting over drie schooljaren geheel besteed zijn.



De benodigde formatie over meerjaren uitgaande van de laatste prognoses van de leerlingaantallen is in beeld gebracht. Alle medewerkers van Accent kunnen met ingang van het nieuwe schooljaar 2015-2016 weer geplaatst worden. Er wordt naar gestreefd om ook de verzoeken voor vrijwillige mobiliteit te realiseren. Resterende vacatureruimte wordt vooralsnog met tijdelijke contracten of payroll ingevuld.



Doordecentralisatie onderhoud buitenschil: per 1 januari 2015 zijn schoolbesturen ook verantwoordelijk voor het onderhoud van de buitenschil. Er is een geheel nieuw MOP opgesteld op basis waarvan de nieuwe benodigde dotatie aan de meerjarenonderhoudsvoorziening bepaald is. Dit betreft een jaarlijks bedrag van € 400.000.


22



De gelden Passend Onderwijs die ontvangen worden van de twee samenwerkingsverbanden waar we deel van uit maken, worden verdeeld naar de scholen. Dit gebeurt op basis van een bedrag van € 4.000 per zware zorgleerling en € 100 per leerling in het reguliere basisonderwijs.



Accent investeert structureel meer geld in goed werkende ICT en een goede beheersing van ICT-vaardigheden. Naar verwachting wordt in juli 2015 een driejarige raamovereenkomst afgesloten voor de aanschaf van ICT-hardware en touchscreens. In paragraaf B.4 Investeringen wordt dit verder toegelicht. De afschrijvingslasten komen in de toekomst structureel op ongeveer € 250.000 per jaar.



Buiten beschouwing is gelaten: o

De gemeente Aalten kan een beroep op Accent doen voor het geven van onderwijs op het te openen asielzoekerscentrum in Barlo.

o

De ontwikkeling van een Integraal Kind Centrum op de KWS in Winterswijk samen met kinderopvangorganisatie Stichting Welzijn Winterswijk. Om dit te realiseren dient Accent ruimte beschikbaar te stellen aan SWW. De verwachting is dat dit op langere termijn budgettair neutraal gerealiseerd kan worden door de ontvangst van huuropbrengsten.

o

De mogelijke samenwerking met Het Aladon van De Onderwijsspecialisten om nieuwHessen te ontwikkelen tot een complementaire school.



De basis voor een goede meerjarenbegroting is een goede voorspelling van de leerlingaantallen. Het werkelijke aantal leerlingen per 1 oktober 2014 bepaalt de bekostiging voor het schooljaar 2015-2016. De bekostiging van de schooljaren erna is begroot op basis van de verwachte leerlingaantallen op teldatum 1 oktober 2015 en verder. De verwachte leerlingaantallen zijn hieronder weergegeven. Deze zijn gebaseerd op de prognoses van de schooldirecteuren en getoetst aan het laatste onderzoek van MOOZ uit 2014. De eigen prognose is gunstiger dan MOOZ. De afgelopen jaren bleek dit terecht.

Aantal leerlingen

werkelijk 01-10-2012

op teldatum Accent totaal



prognose 01-10-2015

prognose 01-10-2016

prognose 01-10-2017

3.284

3.203

3.185

3.144

3.083

104

113

102

100

100

100

regulier basisonderwijs

3.180

3.090

3.083

3.044

2.983

2.922

jaar op jaar procentueel

-1,5%

-2,5%

-0,6%

-1,3%

-1,9%

-2,0%

49-

81-

18-

41-

61-

61-

nieuwHessen (sbao)

jaar op jaar absoluut verschil


3.022

23

2. Begroting 2015-2016 Het resultaat voor het schooljaar 2015-2016 is begroot op € 439.000 negatief. In onderstaande tabel is de winst- en verliesrekening weergegeven inclusief resultaatbestemming.

Begroting

Begroting

Begroting

2015-2016 2014-2015 2013-2014

Centraal

(x € 1.000)

Scholen

Totaal

Totaal

Totaal

Baten

3.072

13.903

16.974

16.779

16.487

Lasten

3.545

13.918

17.462

17.509

17.151

Saldo baten en lasten Financiële baten en lasten Resultaat

47349 424-

15-

488-

730-

664-

49

68

87

439-

662-

577-

155

61

78

66

29

15-

Resultaatbestemming Reguliere exploitatie scholen Reguliere exploitatie centraal Reguliere exploitatie samenwerkingsverband Accent Bestemmingreserves verbouw en meubilair (centraal) Bestemmingsreserve Professionalisering (centraal)

98-

-

22-

78-

80-

159-

383-

Kwaliteitsimpuls 1-zorgroute 2010-2014 (centraal)

-

82140-

Prestatiebox (centraal)

89-

1

22-

Bestemmingreserves buiteninrichting (scholen)

17-

17-

17-

Commissie Don (scholen)

153-

311-

401-

Totaal resultaat

439-

662-

577-

Het totaal resultaat bedraagt € 439.000 negatief, bestaande uit een negatief resultaat van € 424.000 centraal en een negatief resultaat van € 15.000 bij de scholen. Het negatieve resultaat van centraal wordt voor € 326.000 onttrokken uit de bestemmingsreserves Professionalisering en verbouw en meubilair en gedekt door overgebleven middelen uit de Prestatiebox van eerdere jaren. Het reguliere resultaat van centraal bedraagt € 98.000 negatief. Dit wordt onttrokken aan de algemene reserve. Het negatieve resultaat van de scholen komt voor € 153.000 door commissie Don uitgaven: 

Specifieke plannen € 39.000, zoals de voortzetting van een multidisciplinair team bij nieuwHessen, instroomgroepen bij diverse scholen en kwaliteitsimpuls in het onderwijs;



Gefaseerd terugbrengen van de formatie bij dalende leerlingaantallen € 56.000;


24



Tijdelijke tekorten € 58.000 door bijvoorbeeld groei van het aantal leerlingen en de overgang naar het 5-gelijkeschooldagenmodel.

3. Meerjarenbegroting 2015-2016 tot en met 2018-2019 De meerjarenbegroting is bottom-up opgebouwd met informatie van de scholen en gebaseerd op de uitgangspunten zoals vermeld in paragraaf B.1. Hieronder is de meerjarenbegroting tot en met 2018-2019 inclusief resultaatbestemming weergegeven:

Meerjarenbegroting (x € 1.000)

2015-16

2016-17

2017-18

2018-19

Baten

16.974

16.828

16.672

16.508

Lasten

17.462

16.936

16.687

16.547

Saldo baten en lasten

488-

108-

15-

38-

49

48

47

31

439-

60-

32

2015-16

2016-17

Financiële baten en lasten Resultaat

Resultaatbestemming Reguliere exploitatie scholen

155

2017-18

110

7-

2018-19

216

121

Reguliere exploitatie centraal

98-

37-

60-

47-

Bestemmingreserves verbouw en meubilair (centraal)

78-

73-

64-

64-

159-

43-

43-

Bestemmingsreserve Professionalisering (centraal) Prestatiebox (centraal)

89-

Bestemmingreserves buiteninrichting (scholen)

17-

-

17-

-

17-

Commissie Don (scholen)

153-

-

-

Totaal resultaat

439-

60-

32

177-

Wegens de daling van het aantal leerlingen vindt geen structurele uitbreiding van de formatie (exclusief het Matchpoint Vervangingen) plaats. Tijdelijke vacatures worden ingevuld met payroll of tijdelijke contracten. Rekening houdend met het programma Ruim Baan, de natuurlijke uitstroom in de komende jaren en de ruimte in de Invalpool is geen personeelsoverschot te verwachten. Doordat de bekostiging gebaseerd is op het aantal leerlingen nemen ook de beschikbare middelen en daarmee de beschikbare middelen voor centrale voorzieningen af. De komende jaren zijn vooralsnog geen ingrijpende bezuinigingen noodzakelijk.


25

4. Investeringen

De investeringen voor de komende vier schooljaren zijn als volgt:

Investeringen

2015-16

2016-17

2017-18

2018-19

ICT

386

219

219

219

Meubilair

140

69

52

116

-

-

(x € 1.000) Gebouwen en terreinen

Overige inventaris

36

-

Leermiddelen

305

191

151

90

Totaal investeringen

867

479

422

425

Zoals eerder aangegeven wordt rekening gehouden met een structureel hoger bedrag aan investeringen in ICT als gevolg van een nieuwe visie op ICT in het onderwijs. De investeringen in 2015-2016 betreft de vervanging van alle overhead desktops aan het begin van het schooljaar, de aanschaf van een dertigtal touchscreens en ongeveer 50 leerling devices. Vanaf 2016-2017 wordt de jaarlijkse investering in leerling devices geïntensiveerd en de uitrol van touchscreens naar alle scholen voortgezet. De hogere investeringen in meubilair in 2015-2016 ten opzichte van latere jaren betreft voornamelijk reguliere vervanging van leerlingsetjes (tafels en stoelen). De investering in overige inventaris betreft de aanpassing van het plein van Meeander Heelweg. De hogere investeringen in leermiddelen vinden vooral plaats op de Bosmark (€ 81.000) en Triangel (€ 56.000) waar meerdere methodes tegelijk worden vervangen. De rest van het investeringsbedrag is verspreid over diverse scholen.


26

C. Begroting in Beleidskaders 1. Financieel beleid De begroting 2015-2016 is gebaseerd op het OC&W-voorschrift jaarverslaggeving voor de sector Primair Onderwijs en op de uitgave Bekostigingsstelsel Basisonderwijs, programma’s van eisen voor het jaar 2015. De totale bekostiging van het Ministerie van OC&W bestaat uit een aantal verschillende budgetten, zoals lumpsumvergoeding Personeel en lumpsumvergoeding Materiële instandhouding. Sommige vergoedingen c.q. budgetten hebben het karakter van een kalenderjaarvergoeding, andere een schooljaarvergoeding. AccentScholengroep werkt sinds schooljaar 2009-2010 met een begroting en jaarrekening op basis van schooljaren. Door te werken met een begroting en jaarrekening op schooljaar kan er een goede match plaatsvinden tussen de periode (schooljaar), het beleid, de activiteiten, de personele formatie en de financiën. Zeker voor de schooldirecteuren is dit een verbetering. De financiële verantwoording naar het Ministerie blijft verplicht op basis van het kalenderjaar. De laatste jaren neemt het extra werk dat dit met zich meebrengt toe. De personele inkomsten zijn gebaseerd op de lumpsumvergoeding personeel schooljaar 2015-2016 op basis van de tarieven van DUO van april 2015. Hierbij wordt uitgegaan van de laatst bekende gemiddelde personeelslast (GPL), zoals vastgesteld tijdens de jaarrekeningcontrole 2014. De indexatie met 0,44% is nog niet verwerkt in de begroting. De vergoeding voor materiële instandhouding wordt jaarlijks aangepast om de prijsveranderingen op te vangen. Daarbij wordt uitgegaan van het prijsstijgingspercentage volgens de Macro Economische Verkenningen. De volgende personele componenten komen voor rekening van centraal en worden niet ten laste gebracht van de schoolbegrotingen: vervangingskosten, ouderschapsverlof, BAPO/duurzame inzetbaarheid, jubilea, arbodienstverlening, spaarverlof, re-integratietrajecten, werving en selectie, jubileumgratificaties, personeelszorg (waaronder lief en leed), integraal personeelsbeleid, AccentOnderwijsdag, DirecteurenTweeDaagse, outplacement, ontslagprocedures, wachtgeld, coördinatie en loonkosten ICT, RI & E trajecten, scholing directeuren en invalleerkrachten, vertrouwenspersoon. Met het bovenstaande worden alle mogelijke personele risico’s op centraal niveau gelegd. Om deze componenten centraal te kunnen bekostigen wordt een deel van de rijksbijdragen gealloceerd naar centraal. Er wordt middels één allocatiepercentage een bedrag van de materiële instandhouding en het pab-budget ingehouden ten behoeve van centraal (50,5%) en de OPD (4%). De materiële lasten worden in de begroting zo goed mogelijk geschat op basis van gegevens uit het lopende jaar, voorgaande jaar en de laatst bekende gegevens voor het begrotingsjaar. Het materiële uitgavenpatroon van scholen wordt bepaald door beïnvloedbare en nietbeïnvloedbare kosten. Vooral de niet-beïnvloedbare kosten kunnen de scholen voor grote financiële


27

problemen zetten. De niet-beïnvloedbare kosten die afhankelijk zijn van de staat van onderhoud van het schoolgebouw, zoals het planmatig onderhoud (groot en jaarlijks onderhoud) van de schoolgebouwen en de onderwijshuisvesting zijn al gecentraliseerd en vallen niet onder de verantwoordelijkheid van de school. De kosten van de volgende zaken zijn ook gecentraliseerd en vallen niet meer onder de verantwoordelijkheid van de afzonderlijke scholen: ICT infrastructuur, werkomgeving en beheer, verzekeringen, administratie- en beheerslasten, GMR faciliteiten, vermogensbeheer. Een uitzondering hierop geldt voor het schoolschoonmaakbeheer. Dit wordt wel centraal aanbesteed maar blijft een (financiële) verantwoordelijkheid van de afzonderlijke scholen. Sinds 1 januari 2015 zijn schoolbesturen ook verantwoordelijk voor het onderhoud van de buitenschil. Het planmatig onderhoud hiervan (groot en jaarlijks onderhoud) verloopt via de onderhoudsvoorziening en is daarmee gecentraliseerd. Daarnaast worden in de toekomst de volgende uitgaven centraal gedragen: pleinonderhoud, onderhoud van de zandbakken inclusief verversing, vervanging van het kunstgras, het onderhoud van de ondergrond en valbeveiliging bij speeltoestellen en aanpassingen aan huisvesting in verband met passend onderwijs. 2. Beleidsafspraken 

Voor alle scholen zijn voor de onderdelen meubilair en leermiddelen zogenaamde Meerjaren Investerings Programma’s (MIP’s) opgesteld. De schooldirecteuren kunnen op basis van deze, door het College van Bestuur goedgekeurde, MIP’s investeringen doen.



Ten aanzien van de jaarlijkse begrotingen worden overschrijdingen zonder voorafgaande toestemming niet toegestaan. Indien de begroting van een school negatief sluit is hiervoor, na argumentatie van de schooldirecteur, toestemming verleend door het College van Bestuur.



Budgetbewaking is een verantwoordelijkheid van de schooldirecteuren. Het College van Bestuur toetst op basis van ontvangen rapportages van CABO.



Het opheffen van niet-efficiënte situaties in de huisvesting van scholen (met name dislocatie en leegstand) is op onderwijskundige en materiële gronden een continu aandachtspunt.



De schoolreserve bedraagt ongeveer 6 % van de jaarlijkse baten in de schoolbegroting.



Er is beleid geformuleerd omtrent het aantal digiborden/touchscreens. Jaarlijks wordt aan de hand van de 1 oktober telling per school het aantal genormeerde groepen bepaald. Scholen die groeien in aantal genormeerde groepen krijgen één of meerdere digiborden/touchscreens inclusief beamer/pc. Scholen die krimpen in aantal genormeerde groepen leveren één of meerdere digiborden/touchscreens (inclusief eventuele beamer/pc) in. Als er geen wens voor een digibord/touchscreen bestaat, blijft het bestaande bord (voorlopig) op de (krimpende) school hangen. Een school die terugloopt in aantal genormeerde groepen maar feitelijk één of meerdere niet-genormeerde groepen in de lucht houdt, mag de digiborden/touchscreens behouden voor de time-being.


28

3. Commissie Don Eind september 2009 heeft de Commissie Don een rapport uitgebracht over het financieel beleid van onderwijsinstellingen. De belangrijkste consequentie van dit rapport is het op een verantwoorde manier verlagen van de kapitalisatiefactor conform het advies van de commissie Don. De kapitalisatiefactor geeft de verhouding aan tussen het balanstotaal (-/- gebouwen en terreinen) en de totale baten. Een te hoge kapitalisatiefactor kan wijzen op het inefficiënt benutten van het kapitaal, bijvoorbeeld door excessief spaargedrag. Voor grote instellingen is de bovengrens bepaald op 35%. In juni 2010 is de notitie “Accent en de commissie Don” verschenen. Hierin is een plan van aanpak opgenomen om de kapitalisatiefactor op een verantwoorde manier te laten dalen tot 35% van de jaarlijkse baten. Om de kapitalisatiefactor te verlagen tot 35% is een bedrag beschikbaar (de financiële ruimte) om extra uit te geven bovenop de reguliere begroting. Belangrijk is dat dit eenmalige uitgaven betreft en niet structureel mag worden. Daarnaast dienen de scholen de schoolreserve te laten dalen richting 6% van de jaarlijkse baten. Inmiddels weten we dat de totale algemene reserve te laag wordt indien alle scholen hun reserve terugbrengen tot 6%. Daarom wordt het verloop van de reserves goed gemonitord zodat tijdig aangegeven kan worden wanneer de scholen geen extra uitgaven meer mogen doen.

4. Risicoparagraaf De administratieve organisatie van AccentScholengroep is goed op orde. Belangrijke onderdelen hiervan zijn de procuratieregeling (wie mag tot welk bedrag verplichtingen aangaan) en de planning en control-cyclus (van het opstellen van een begroting tot de bewaking ervan). Alle financiële risico’s die de afzonderlijke scholen kunnen oplopen, worden op bestuurlijk (centraal) niveau gedragen en zijn met de vorming van reserves, voorzieningen en het afsluiten van verzekeringen in voldoende mate afgedekt. De volgende voorzieningen zijn getroffen: 

Voorziening Jubilea,



Voorziening Onderhoud gebouwen.

De volgende (Bestemmings)reserves zijn gevormd: 

Algemene reserve is in principe vrij beschikbaar,



Herwaarderingsreserve voor meubilair (“eerste waardering”) zal in circa tien jaar vanaf 2005 worden afgeschreven.



Bestemmingsreserve voor verbouw van scholen. Hiertoe wordt de eventuele bijdrage vanuit de scholen direct overgeheveld naar centraal. Afschrijving vindt vervolgens centraal plaats zodat de scholen er geen rekening meer mee hoeven te houden in hun exploitatie.



Bestemmingsreserve voor afschrijving buiteninrichting. Betreffende scholen kunnen rekening houden met deze specifieke afschrijvingslast die gefinancierd is met commissie Don geld.



Bestemmingsreserve Professionalisering met de extra middelen uit december 2013.


29

De commissie Don heeft aangegeven dat een financiële buffer minimaal 5% van de jaarlijkse baten dient te bedragen, wat ongeveer € 0,8 miljoen betekent voor AccentScholengroep. Deze buffer moet bestaan uit overliquiditeit en kredietfaciliteiten. Uit de laatste risicoworkshop is een benodigde financiële buffer van € 1.025.000 gebleken. Deze is aanwezig. 5. Vermogensbeheer Het vermogensbeheer is eind 2009 in eigen hand genomen waardoor de kosten voor het uitvoeren van het vermogensbeheer omlaag zijn gaan. Uitvoering vindt plaats door de controller onder verantwoordelijkheid van de voorzitter van het College van Bestuur. De portefeuille is sinds begin 2013 in lijn met de regeling Beleggen en Belenen en eenvoudig te beheren. De portefeuille is ondergebracht bij de Rabobank. Uit kostenoverwegingen vindt het beheer van de portefeuille sinds 1 januari 2014 door onszelf plaats op basis van het vastgestelde treasurystatuut. Belangrijk is om een rentevisie te ontwikkelen op basis waarvan zo hoog mogelijke rentebaten gerealiseerd kunnen worden. Tevens is het van belang het renterisico te minimaliseren door de producten op verschillende momenten in de tijd te laten vrijvallen. Hiervoor wordt jaarlijks een kasstroomoverzicht opgesteld, gebaseerd op de meerjarenbegroting.


30


31

Lekker leren! AccentAcademie 2015-2016


32

Voorwoord

Lekker leren!

Met veel genoegen bieden we het scholingsplan 2015-2016 “Lekker leren” van de AccentAcademie aan. “Lekker leren!” richt zich op de sociaal- en emotionele ontwikkeling van kinderen, op het pedagogisch- en didactisch handelen van de leerkracht en op het creëren van een warm, stabiel pedagogisch klimaat. Het nieuwe aanbod van cursussen in het scholingsplan 2015-2016 “Lekker leren!” is gebaseerd op de evaluaties van het scholingsprogramma 2014-2015, op de resultaten van “De lat omhoog” van januari 2015 en op de aangedragen ideeën en opbouwende kritische reflecties van veel Accentmedewerkers. Met dit scholingsplan “Lekker leren” willen we maximale ontplooiingskansen bieden aan leerlingen en medewerkers. Leren van en met elkaar loopt als een rode draad door het scholingsplan. In totaal worden er ruim 75 verschillende cursussen aangeboden. Een groot gedeelte hiervan wordt verzorgd door eigen Accentmedewerkers. De cursussen uit het scholingsplan “Lekker leren!” zijn gegroepeerd rond de volgende drie onderdelen: 

Ondersteuning op maat door een Collegiale Intensieve Ondersteuning(CIO).



Scholing voor schoolteams.



Scholing voor individuele leerkrachten.

Aan de scholings- en ondersteuningsactiviteiten vanuit de AccentAcademie “Lekker leren!” zijn in principe geen kosten verbonden.

Mei 2015. Namens de AccentAcademie, Peter Putman en Hennie van Schilt


33

Inhoudsopgave Praktische zaken Ondersteuning op maat door Collegiale Intensieve Ondersteuning (CIO) 

CIO voor de leerkracht ingezet via het zorgteam



CIO Klassekids



CIO voor leerkrachten die met jonge kinderen werken (groepen 1 en 2)

Scholingsaanbod voor schoolteams 



Sociaal emotionele ontwikkeling / pedagogisch klimaat -

Taakspel

-

Groepsplan gedrag

-

Gespreksvoering met ouders

-

Teach like a champion

-

Zien

-

In gesprek met het kind

Didactische ontwikkeling -

Sturen op data: het gebruik van de Data-muur Het bouwen, analyseren en de vertaling naar het planmatig handelen







-

Coöperatief leren

-

Effectieve verslaglegging

Spelling -

Verkorte basiscursus Zo leer je kinderen lezen en spellen (zlkls)/Staal spelling

-

Cursus Voortgezet Zo leer je kinderen lezen en spellen (zlkls)/Staal spelling

-

Cursus Fonemisch bewustzijn in de doorgaande lijn groep 2-3

-

Aanbod voor intern begeleiders: technisch lezen en spelling

-

CIO-ondersteuning bij Zo leer je kinderen lezen en spellen (zlkls)/Staal

Rekenen -

“Hoe krijg ik ieder kind aan het rekenen?”, Startersgroep

-

“Hoe krijg ik iedereen binnen de school aan het rekenen?”, Vervolggroep

Lezen Begrijpend lezen -

Opbrengsten begrijpend lezen/begrijpend luisteren verbeteren

Technisch lezen -

Woordenschat zo doe je dat!


34

Aanbod voor een gedeelte van het schoolteam 





Toetsen -

Onderwijscafé thema: de Cito-eindtoets en de overgang PO/VO

-

Bijeenkomst analyseren en afstemming plan van aanpak n.a.v. de januari-toetsen

Rekenen -

“Van visie tot rekenbeleid, gericht op de toekomst”

-

“Hoe rekent de ZML-leerling eigenlijk…”

Hoogbegaafdheid -

Themabijeenkomst: Passend onderwijs voor begaafde leerlingen

-

Themabijeenkomst: Slimme kleuters: hoe zorg je voor voldoende uitdaging?

-

Themabijeenkomst: ‘Leren leren’ voor begaafde leerlingen, aanleren van werken leerstrategieën bij het werken aan verrijkingsopdrachten



-

Intervisiebijeenkomsten

-

Basiscursus Passend onderwijs voor begaafde leerlingen

-

Beleid voor begaafde leerlingen

-

CIO-ondersteuning bij de invoer van het DHH

Lezen Technisch lezen



-

Succeservaringen met lezen in groep 3

-

Lezen in de bovenbouw

-

Technisch lezen en vloeiend lezen groep 4 en 5

-

Het leesbeleidsplan

ParnasSys -

Training Groepsplan in ParnasSys voor IB en directie

-

Teamscholing over het maken van groepsplannen in ParnasSys voor leerkrachten

-

Kenniskring ParnasSys

Aanbod voor individuele medewerkers 

Kinderen met een kort lontje



Angstige kinderen



Kinderen en seksualiteit



Psychologisch onderzoek: neuropsychologische functies



Psychologisch onderzoek: persoonlijkheidsontwikkeling



Psychologisch onderzoek: intelligentieonderzoek



Leren kun je observeren



De Knienenbult, een excellente school


35



Het Integraal Kindcentrum: wat is dat?



Meervoudige intelligentie presentatie De Broekhof



De Dalton-principes presentatie ’t Warmelinck



Met zelfkennis komen tot zelfsturing in je loopbaan



“Accent in beweging!”, Loopclinic met Lars Duistermaat



ICT -

Ontdek samen ict-mogelijkheden t.b.v. het onderwijs

-

ICT en klassenmanagement

-

Mijn klas.nl

-

Gebruik van Word en PowerPoint

-

Verdiepingscursus MOO



NLP… de sleutel tot succesvol leren



Beeldende vorming op de basisschool



Ervaar kunst & kunstenaar – kunstlessen op de basisschool

Master-opleidingen (deelmodules) i.s.m. de Onderwijsspecialisten Modules Domein Begeleiden 

BBOP1: Professioneel eigen leiderschap en begeleiden (verplichte module)



BOGC2: Oplossingsgerichte communicatie en begeleiding



BCOM1: Communicatie en coaching binnen begeleidingsprocessen

Modules Domein Gedrag 

GAUT3: Communicatie en autisme



GGAUT4: Sociaal gedrag en autisme



GGDR1A: Omgaan met externaliserend gedrag



GDR2A: Omgaan met internaliserend gedrag



GVLB2: Neuropsychologie



GSEO3: Sociaal-emotionele competentieontwikkeling – afstemmen op de groep

Modules Domein Leren 

LMOT3: Gedrag en motoriek



LTAP1: Aanvankelijk en voortgezet technisch lezen



LTAA3: Dyslexie

Modules: Alle domeinen 

DIV1: Omgaan met verschillen in de klassensituatie



PLM1: Planmatig denken en handelen


36

Praktische zaken Inschrijven via het opgaveformulier Schoolteams en individuele medewerkers van de Accentscholen kunnen zich voor een cursus inschrijven in overleg met de schooldirecteur. Hiervoor dient het opgaveformulier AccentAcademie 2015-2016 “Lekker leren!” gebruikt te worden. De registratie in het lerarenregister Leerkrachten dienen zich te registreren in het lerarenregister. In 2017 is de registratie in het lerarenregister verplicht. Met de registratie in het lerarenregister toont de leerkracht aan dat hij aan zijn bekwaamheid wil werken. Om geregistreerd te blijven toont de leerkracht periodiek aan dat hij voldoende professionaliseringsactiviteiten heeft ondernomen om bekwaam te blijven. De registratie krijgt in 2017 een wettelijke status: alleen leerkrachten die geregistreerd zijn, mogen onderwijs geven. Voor de registratie zijn 160 registeruren (RU) nodig over een periode van vier jaar. Daarvan hebben tenminste 100 uren betrekking op het primaire proces: de vakinhoudelijke bekwaamheid en de pedagogisch- didactische bekwaamheid. In het lerarenregister kunnen de volgende activiteiten aangemeld worden als registeruren: een opleiding, een cursus, een studiedag, een conferentie, overige activiteiten buiten en binnen de school en professionele zelfstudie. Deelname aan activiteiten is aantoonbaar door een diploma of certificaat. Voor meer informatie over het Lerarenregister zie: www.registerleraar.nl De scholingstrajecten 2015-2016 “Lekker leren!” van de AccentAcademie zijn veelal goedgekeurd door het Lerarenregister. Deelnemers ontvangen een certificaat met het aantal registeruren (RU) wanneer de scholingsactiviteit goed en volledig is afgerond. Dit certificaat geldt als bewijs voor het Lerarenregister en kan door het Lerarenregister opgevraagd worden. In het scholingsprogramma “Lekker leren!” staat bij een aantal trainingen de registeruren aangegeven en bij een aantal trainingen niet. De registeruren zijn dan nog niet bekend en zullen tijdens de training bekend worden gemaakt. Afmelden voor een scholingsactiviteit Wanneer schoolteams of individuele medewerkers zich hebben ingeschreven voor een scholingsactiviteit wordt er op hun aanwezigheid gerekend. Bij calamiteiten dienen deelnemers zich tijdig te melden bij de opd ([email protected]).


37

Ondersteuning op maat door Collegiale Intensieve Ondersteuning (CIO) CIO voor de leerkracht ingezet via het zorgteam De leerkracht signaleert dat het onderwijs in de groep onvoldoende afgestemd is op de behoefte van één of meerdere leerlingen. De leerkracht verzorgt extra ondersteuning binnen de groep in de vorm van pre-teaching / verlengde instructie etc. De internbegeleider wordt van deze extra ondersteuning op de hoogte gebracht tijdens de groepsbespreking en in overleg met de internbegeleider worden doelen gesteld en afspraken gemaakt. Conform de 1-zorgroute worden de ouders geïnformeerd (stap 1 van de zorgroute). Ondanks de extra aandacht en ondersteuning blijft de handelingsverlegenheid betreffende de achterstand / voorsprong. De leerkracht bespreekt dit met de internbegeleider tijdens de groepsbespreking. Het kan zijn dat de internbegeleider nog voldoende adviezen heeft, zo niet dan kan men een beroep doen op het lichtste zorgarrangement: de CIO. Dit wordt besproken in het zorgteamoverleg met de leerkracht, de internbegeleider, de directeur en de orthopedagoog (stap 4 van de zorgroute). De CIO-ondersteuning wordt uitgevoerd door collega’s van Accent. Zij worden ondersteund door de OPD en kenmerken zich door professionele eigenschappen zoals: heel goed naar kinderen kunnen kijken; gestructureerd en snel kunnen werken; kennis hebben van gedrags- en leerproblemen; zeer bekwaam zijn en ervaring hebben in het schrijven van een groepshandelingsplan; laagdrempelig zijn voor collega's. De CIO komt gedurende enkele dagen of dagdelen bij de leerkracht in de groep. Ze observeert, werkt met één of meerdere kinderen en analyseert de dossiers van de kinderen. De intern begeleider levert alle toetsgegevens en niveaus aan. Vervolgens gaat de CIO de onderwijsbehoefte van de kinderen clusteren. Daarna rapporteert de CIO naar de leerkracht, de internbegeleider en de directeur. De CIO voegt de kennis over de gedragsproblematiek en de vaardigheid in het klassenmanagement samen en deelt dit met de leerkracht, de internbegeleider en de directeur. Tijdens het zorgteamoverleg kan ook gekozen worden voor ondersteuning door School Video Interactie Begeleiding (SVIB). Dit is een ondersteuning die nadrukkelijk gericht is op de interactie tussen leerkracht en de leerling. De internbegeleider en de directeur participeren niet bij deze ondersteuningsvorm. In overleg met de leerkracht vindt wel een verslaggeving plaats naar de internbegeleider en de directeur. Bij de inzet van de School Video Interactie Begeleiding volgen we de volgende stappen: 

intakegesprek door de CIO met de leerkracht;



filmopnames in de groep op, in onderling overleg, vastgestelde momenten;



bespreken van de opnames en komen tot afspraken (doelgedrag);



nieuwe opnames maken en nabespreken.


38

CIO Klassekids Deze collegiale ondersteuning is bedoeld voor een leerkracht waarbij de kinderen in zijn of haar groep veel ongewenst gedrag naar elkaar laten zien. Bij Klassekids staat gewenst gedrag centraal. Het gaat niet om het aanwijzen van fouten, missers of schuldigen, maar om het benoemen van positief gedrag. Tijdens de training wordt de leerkracht actief ingezet. Deze draagt zorg voor de transfer vanuit de training naar de klas, het schoolplein en de school. De training biedt de leerkracht bovendien de gelegenheid het groepsproces te observeren en met een andere bril naar de leerlingen te kijken. KlasseKids richt zich op een positief klimaat in de groep. Het geeft handvatten voor een positieve aanpak bij het proces van groepsvorming. Door middel van KlasseKidsoefeningen wordt gewerkt aan de groei van een positieve sfeer in een groep, een klimaat waar iedereen zich veilig voelt, zichzelf kan zijn en zo kan groeien, plezier kan maken en succes kan ervaren. KlasseKids is voor leerlingen van groep 3 t/m groep 8. Vanaf de middenbouw bestaat de KlasseKidstraining uit tien lessen (waarvan één met ouders) en een informatieavond voor de ouders van de groep en de leerkrachten van de school. Voor de onderbouw bestaat de KlasseKidstraining uit minimaal vijf lessen. Tijdens de training wordt de leerkracht actief ingezet. Deze draagt zorg voor de transfer vanuit de training naar de klas, het schoolplein en de school. De training biedt de leerkracht bovendien de gelegenheid het groepsproces te observeren en met een andere bril naar de leerlingen te kijken. KlasseKids is een vorm van co-teaching. Via modeling geven de trainers goede voorbeelden van een oplossingsgerichte attitude, instructie en taalgebruik. Na de training van tien lessen is er de mogelijkheid om na een periode, bijvoorbeeld in een volgende groep, de training in het kort te herhalen en te borgen! Dit kan door: - drie herhalingslessen met als slot het KlasseKidskwartet en/of - KlasseKids borgen door middel van beelden met als slot een Ogu (zie ook Binden Borgen Beeld voor leerlingen in het basisonderwijs) Deze intensieve begeleiding van een groep wordt uitgevoerd door twee Accentcollega’s: Petra Damkot en Lars Duistermaat, die als Klassekids-trainer gecertificeerd zijn. Data: in overleg.

CIO voor leerkrachten die met jonge kinderen werken (groepen 1 en 2) Ondersteuning op maat ter verdieping van het aanbod Ontluikende geletterdheid en Ontluikende gecijferdheid. Het optimaliseren van het analyseren van de onderwijsbehoefte van kinderen en het planmatig handelen conform de 1-zorgroute staat centraal. Een ondersteuning op maat voor hoogbegaafde kleuters is ook mogelijk. Tijdens een eerste intake met de directeur en de internbegeleider(s) wordt het traject en de duur van het traject doorgesproken en vastgelegd. Het traject zal zoveel mogelijk op maat gemaakt worden. De ondersteuning wordt verzorgd door Collegiale Intensieve Ondersteuning van Lia Wiggers. Data: in overleg.


39

Scholingsaanbod voor schoolteams

Nieuwe leerkrachten en leerkrachten die voor het eerst op een school werken waar een bepaald scholingstraject al gevolgd is, kunnen ook ingeschreven worden voor dit scholingsaanbod.

Sociaal emotionele ontwikkeling/ pedagogisch klimaat Taakspel Taakspel is een middel om taakgericht gedrag bij kinderen te doen toenemen. Door probleemgedrag direct en veel aandacht te geven blijft probleemgedrag in stand of neemt het toe (negatieve controle op gedrag). Het Taakspel maakt gebruik van de positieve controle op gedrag waarbij het gewenste gedrag direct en veel aandacht krijgt en het ongewenste gedrag zoveel mogelijk wordt genegeerd. Om de omschakeling van een negatieve controle naar een positieve controle op gedrag door de leerkracht mogelijk te maken is het Taakspel bedacht. Het Taakspel wordt tijdens de reguliere lessen gespeeld, dus het gaat niet ten koste van de onderwijstijd voor de leerlingen. Taakspel moet precies volgens de regels worden gespeeld, anders kan het een negatieve uitwerking hebben. Om Taakspel goed te implementeren is begeleiding nodig. Scholen kunnen als team het Taakspel invoeren. Voordat een team gaat starten wordt er met de school voor de zomervakantie een intake gedaan, waarbij duidelijke informatie over Taakspel wordt gegeven. Het team volgt drie keer een training gedurende een middag in een jaar: de invoeringstraining in september, de uitbreidingstraining in januari en de generalisatietraining in april. De leerkrachten krijgen tijdens het eerste jaar tien keer een klassenobservatie met nagesprek, zodat de leerkrachten het Taakspel op de juiste manier gaan vormgeven. Als de leerkrachten na tien observaties hebben laten zien het Taakspel op de goede manier te spelen worden ze gecertificeerd. De intern begeleider wordt getraind gedurende twee jaar om de leerkrachten goed te begeleiden en het Taakspel goed te borgen op school. Nieuwe leerkrachten op deze scholen moeten ook de trainingen volgen. Ze kunnen dan op school begeleid worden door hun intern begeleider. Ook invalkrachten kunnen de drie trainingen volgen, de begeleiding moet dan op een school plaatsvinden waar Taakspel wordt gegeven. Het is ook mogelijk om de drie trainingen alvast te volgen en in een volgend jaar op school de Taakspellessen te geven. De cursus wordt verzorgd door Riny Kappert Data in overleg: de eerste twee trainingen dienen in september 2015 en januari 2016 plaats te vinden. De generalisatietraining dient in april 2016 gepland te worden. Benodigde uren voor de eerste twee trainingen: 2.15 uur


40

Benodigde uren voor de generalisatietraining: 2 uur Taakspel is gevalideerd door het Lerarenregister. De scholing is met 25 RU (registeruren) opgenomen in het registerleraar.nl.

Groepsplan gedrag Het gelijknamige boek van Kees van Overveld is de leidraad voor deze teamscholing. Scholen die voor gedrag een groepsplan willen maken, kunnen zich hiervoor aanmelden. Tijdens een eerste intake met de directeur en de internbegeleider(s) wordt het traject en de duur van het traject doorgesproken en vastgelegd. Het traject zal zoveel mogelijk op maat gemaakt worden. Het kan bestaan uit een aantal teamscholingen en gesprekken met directeur en de internbegeleider. De teamscholing zal bestaan uit inhoudelijke teambijeenkomsten over: 

Hoe ziet een groepsplan gedrag eruit. Het sociaal emotioneel leren. Gedrag en gedragsproblemen.

De begeleiding duurt maximaal een jaar. Gedurende het jaar zal worden gewerkt aan de invoering van groepsplannen gedrag op uw school. De kennis van leerkrachten wordt vergroot over de processen die ertoe doen op het gebied van sociaal emotioneel leren. Groepsplan gedrag is gebaseerd op de theorieën van het handelingsgericht werken, het opbrengstgericht werken en Positive Behavior support. In het kader van Passend Onderwijs heeft de school hiermee een aanbod van planmatig werken aan gedrag en sociaal emotioneel leren. Het groepsplan gedrag kan worden gezien als een praktische uitwerking van het SchoolOndersteuningsProfiel (SOP). De bijeenkomsten worden gegeven door Annie Klumpenhouwer. Locatie: op de eigen school. Data: in overleg. Groepsplan gedrag is gevalideerd door het Lerarenregister. De scholing is met 20 RU (registeruren) opgenomen in het registerleraar.nl.

Gespreksvoering met ouders Leerkrachten worden vaardig in het voeren van gesprekken met ouders op een dusdanige wijze dat zij tot werkelijk pedagogisch partnerschap komen. Tijdens de training komen verschillende gespreksvormen aan bod. Na de training is de cursist in staat om in een gesprek met ouders de zorg over de leerling te delen en de cursist is zich daarbij bewust van de valkuilen die er bestaan in de gespreksvoering met ouders. De cursist is zich bewust van valkuilen en zijn of haar eigen positie in het gesprek. In het kader van Passend Onderwijs heeft de school daarmee een aanbod waar het gaat om het actief organiseren van pedagogisch partnerschap.


41

Ter voorbereiding wordt van de cursisten verwacht dat ze de opgegeven literatuur bestuderen. Verder wordt een actieve participatie in de vorm van een rollenspel en het verwerken van de huiswerkopdracht verwacht. Ter voorbereiding op de tweede bijeenkomst wordt van de cursist verwacht dat hij of zij een oudergesprek voert waarbij door een medecursist een observatie wordt verricht die tijdens de tweede bijeenkomst besproken zal worden. De bijeenkomsten worden verzorgd door Manuela Jansen. Locatie: op de eigen school. Data: in overleg. Gespreksvoering met ouders is gevalideerd door het Lerarenregister. De scholing is met 8 RU (registeruren) opgenomen in het registerleraar.nl.

Teach like a champion Teamscholing en implementatietraject op maat. “To teach like a champion.” Welke leerkracht voelt daar niet voor? Het boek is een must voor elke leerkracht die gereedschappen wil om het beste uit zijn leerlingen te halen. Het gaat om een gereedschapskist met 49 specifieke, concrete en uitvoerbare technieken, gebundeld rond onderwerpen als: hoe leg je de lat hoog bij je leerlingen, hoe houd je leerlingen bij de les, hoe bouw je aan een goede groepscultuur. De kennis van de leerkrachten wordt vergroot ten aanzien van de technieken die er zijn om het vak van leerkracht goed te kunnen uitoefenen. Door het toepassen van de technieken van “Teach like a champion” kunnen de leerkrachten het eigen gedrag veranderen waardoor het gedrag van kinderen verandert. De relatie met opbrengstgericht werken komt duidelijk naar voren in de doelstellingen en in de diverse technieken. De teamscholing zal bestaan uit 3 inhoudelijke teambijeenkomsten. Na de eerste bijeenkomst wordt door de school een keuze gemaakt m.b.t. de technieken die zij willen implementeren. Annie Klumpenhouwer zal deze cursus verzorgen. Locatie: op de eigen school Data: in overleg Teach like a champion is gevalideerd door het Lerarenregister. De scholing is met 16 RU (registeruren) opgenomen in het registerleraar.nl.

Zien Scholen die “Zien” gebruiken, wisselen onder begeleiding van een deskundige, ervaringen uit. Schoolteams interpreteren samen de uitkomsten in “Zien” en stellen vervolgens plannen op.


42

Chiel Noort, onderwijsadviseur bij de Driestar-educatief, zal de trainingen verzorgen. Locatie: in overleg Datum: één bijeenkomst in overleg Maximaal 25 personen per groep.

In gesprek met het kind Tijdens deze bijeenkomst wordt uitvoerig stilgestaan bij de diverse soorten gesprekken die gevoerd kunnen worden met een kind. Na afloop van de bijeenkomst kennen de leerkrachten een aantal werkvormen om het kind te ondersteunen tijdens het gesprek en een aantal werkvormen om het kind te stimuleren zich met taal te uiten. Leerkrachten worden vaardig in het kiezen van de passende ondersteunende werkvorm bij de verschillende soorten gesprekken die met een kind gevoerd kunnen worden. Leerkrachten worden zich bewust dat een goede voorbereiding essentieel is en dat daarnaast hun houding bepalend is voor het verloop van het gesprek. Inhoud en werkwijze: Tijdens deze bijeenkomst komen de diverse soorten gesprekken die gevoerd kunnen worden met kinderen aan de orde zoals het kind-leerkracht-ouder gesprek, het oplossingsgerichte gesprek, het gesprek over het welbevinden en het gesprek om de onderwijsbehoefte duidelijk te krijgen. Niet alle kinderen zijn gemakkelijke praters. Het ene kind heeft het niet vaak over gevoelens en het andere drukt zich minder goed uit over feitelijke gebeurtenissen. Er komen veel praktische oefenvormen aan bod die kinderen stimuleren om spontaan te praten en die aansluiten op de belevingswereld van een kind. Na afloop van deze bijeenkomst voeren alle leerkrachten een gesprek met een kind aan de hand van een gekozen werkvorm. De ervaringen zullen weer besproken worden tijdens een teambijeenkomst op schoolniveau. De bijeenkomst wordt verzorgd door Annie Klumpenhouwer. Vooraf vindt een gesprek plaats om de vraag van de school te verhelderen. Datum: één bijeenkomst in overleg. Locatie: op de eigen school. In gesprek met het kind is gevalideerd door het Lerarenregister. De scholing is met 5 RU (registeruren) opgenomen in het registerleraar.nl.


43

Didactische ontwikkeling Sturen op data: het gebruik van de Data-muur Het bouwen, analyseren en de vertaling naar het planmatig handelen Met behulp van een Data-muur kun je de onderwijsopbrengsten in beeld brengen en een analyse op groepen schoolniveau uitvoeren. Welke factoren zijn van invloed op het rendement van het onderwijs in de diverse groepen en op het rendement van de school? Welke factoren kun je genereren ten behoeve van het planmatig handelen van de groepsleerkracht en de interne begeleider. De schoolontwikkeling wordt vervolgens afgestemd op het geheel van gegevens. De daadwerkelijke opbrengsten van de school worden bij de training gebruikt. Het schoolteam werkt samen in een Professionele LeerGemeenschap. Zij worden daarbij ondersteund door Jeroen Bloemenkamp en Marleen Willemsen. Data: in overleg (twee keer 2 uur) Locatie: in overleg

Coöperatief leren Tijdens de workshop Coöperatief leren worden de theoretische principes van coöperatief leren besproken en vertaald naar het dagelijks handelen van de leerkracht. Verder wordt er aandacht besteed aan de keuzes die de school kan maken. Wat past bij de schoolontwikkeling? De inzet van een CIO is mogelijk. De CIO is ondersteunend voor de leerkracht en de interne begeleider bij de verdere implementatie en borging. Scholingsaanbod en school specifieke ondersteuning zijn dan integraal. De workshop wordt verzorgd door Lia Wiggers. Vooraf vindt een gesprek plaats om de vraag van de school te verhelderen. Datum: in overleg Locatie: op de eigen school Coöperatief leren is gevalideerd door het Lerarenregister. De scholing is met 4 RU (registeruren) opgenomen in het registerleraar.nl.

Effectieve verslaglegging Op welke wijze maak ik een goed leesbaar verslag van b.v. een observatie? Op welke wijze schrijf ik een groepsplan, een ontwikkelingsperspectief en een effectieve evaluatie? Leerkrachten worden vaardig in het effectief observeren en verslagleggen (rapporteren) van leerlinggedrag en leerlingvaardigheden. Na afloop van de training is de cursist in staat om gericht leerlinggedrag te observeren en te registreren om daarmee richting te kunnen geven aan het eigen handelen en beter aan te kunnen sluiten bij de onderwijs- en ondersteuningsbehoeften van de


44

leerling. De leerkracht ontwikkelt een meer onderzoekende analytische houding t.a.v. zijn of haar eigen handelen in de groep. In het kader van Passend Onderwijs heeft de school daarmee een aanbod waardoor beter aangesloten kan worden bij de onderwijsbehoefte van de kinderen. Ter voorbereiding wordt van de leerkrachten verwacht dat ze de opgegeven literatuur bestuderen. Kennis van de 1-zorgroute en het handelingsgericht werken wordt als bekend verondersteld. Het programma kent een afwisseling van hoorcollege en opdrachten. De cursist maakt kennis met verschillende observatie-werkvormen en krijgt handvatten hoe tot goede verslaglegging te komen. Daartoe wordt van de cursist tevens verwacht dat ter voorbereiding van de tweede bijeenkomst een eigen observatie wordt uitgewerkt. De cursus wordt verzorgd door Manuela Jansen en Wendy Zweerink. Data: in overleg. Locatie: op de eigen school. Effectieve verslaglegging is gevalideerd door het Lerarenregister. De scholing is met 10 RU (registeruren) opgenomen in het registerleraar.nl.

Spelling 

Verkorte basiscursus Zo leer je kinderen lezen en spellen (zlkls)/Staal spelling

Bent u werkzaam op een school waar met ZLKLS of Staal spelling wordt gewerkt, maar u weet er nog niet alles van, dan is dit een geschikt aanbod. In deze cursus gaan we versneld door de basisstof heen. Deze cursus is ook geschikt voor nieuwe collega’s en collega’s die onbekend zijn met ZLKLS. Denk aan invallers, bij wisseling van groep of om even de puntjes op de i te zetten als u al met de methodiek werkt. ‘Zo leer je kinderen lezen en spellen’ is een preventieve instructiemethodiek met als doel het eigen handelen effectiever te maken. Door deze preventieve instructiemethode aan te bieden kunnen problemen zoals gebrekkige letterkennis, vastzitten aan globaalwoorden, de eerste letter vergeten, niet goed kunnen analyseren, te lang spellend of globaal lezen, problemen met het lezen van lange woorden, problemen met het schrijven van woorden met open- of gesloten lettergreep voorkomen worden. Inzicht in het lees-spellingproces is een noodzaak om heldere instructie te kunnen geven. Een instructie die uitsluitend oefeningen bevat die met technisch lezen of spelling te maken hebben. De inhoud beslaat groep 3 tot en met 8 en is op iedere methode toe te passen. In de methode Staal spelling is de methodiek van ZLKLS opgenomen. De vormgeving is anders, de inhoud is gelijk wat betreft spelling. Deze cursus vormt de basistraining die noodzakelijk is om inzicht te krijgen in de doorgaande lijn spelling.


45

1e bijeenkomst: -

Behandeling van de klankzuivere periode.

-

Alle kernonderdelen worden behandeld inclusief de klankgebaren.

-

Borging in de lesschema’s wordt geoefend.

2e bijeenkomst: -

Behandeling van de niet-klankzuivere periode (t/m eind groep 3 half groep 4).

-

Alle kernonderdelen worden behandeld.

-

Borging in lesschema’s wordt geoefend.

-

Bespreken van een aantal lees- en spellingtoetsen.

De scholing wordt verzorgd door mevrouw drs. J.L.M. Schraven en Dike van den Berg Data: woensdag 30 september 2015 15.00 uur – 19.00 uur, maandag 12 oktober 2015 16.00 – 20.00 uur. Deelnemers: leerkrachten, intern begeleiders, ondersteuners. Maximaal 20 personen. Locatie: nieuwHessen. Literatuur: Vooraf bestuderen van deel 1 van de map ZLKLS en meenemen naar de cursus: Map: Zo leer je kinderen lezen en spellen. (2013) José Schraven (te bestellen via:www.zoleerjekinderenlezenenspellen.nl)



Cursus Voortgezet Zo leer je kinderen lezen en spellen (zlkls)/Staal spelling Mein vaader wil zeluf stopen met rooken.

Dit zien we liever niet! Helaas worden er veel spellingfouten gemaakt. De methodiek ZLKLS geef u allerlei handvatten om het lees- en spellingonderwijs te verbeteren. Deze cursus vormt het vervolg op de basiscursus. Zo ontstaat er een doorgaande lijn van aanvankelijk tot voortgezet lezen en spellen door de hele school. Onderdelen die deze cursus centraal staan: -

de samenhang tussen lezen en spelling

-

de leerlijn lezen en de leerlijn spelling

-

lesritme en herhaling

-

instructie bij de leesonderdelen

-

instructie bij de spellingonderdelen

-

vastleggen (borgen) in logboeken en weeklesschema’s

De scholing wordt verzorgd door mevrouw drs. J.L.M. Schraven en Dike van den Berg


46

Datum: donderdag 7 januari 2016 en maandag 18 januari 2016 Deelnemers: leerkrachten, internbegeleiders, ondersteuners Maximaal 20 personen. Tijd: van 16.00 uur – 20.00 uur Locatie: nieuwHessen Literatuur: Vooraf bestuderen van deel 1 en 2 van de map ZLKLS en meenemen naar de cursus: Map: Zo leer je kinderen lezen en spellen. (2013) José Schraven (te bestellen via:www.zoleerjekinderenlezenenspellen.nl)



Cursus Fonemisch bewustzijn in de doorgaande lijn groep 2-3

Het verkrijgen van inzicht in de drie onderdelen die belangrijk zijn om het fonemisch bewustzijn te oefenen bij de oudste kleuters. Tijdens deze middag gaan we aan de hand van themawoorden/woordveld oefenen met welke woorden het zinvol is om het fonemisch bewustzijn te oefenen. Ook kijken we welke oefeningen daarbij belangrijk zijn. Op deze manier ontstaat een soepele overgang naar groep 3. Er wordt gewerkt vanuit de methodiek ‘Zo leer je kinderen lezen en spellen’. Een vervolg met ZLKLS in de volgende groepen is gewenst, maar niet noodzakelijk. Centraal staan: -

Auditieve analyse

-

auditieve synthese

-

klantekenkoppeling door middel van klankgebaren

-

Multi-sensoriële aanpak

De scholing wordt verzorgd door Dike van den Berg Datum: 1 bijeenkomst, datum nader te bepalen met elkaar Deelnemers: leerkrachten groep 1-2-3, internbegeleiders en ondersteuners Tijd: 15.00- 19.00 uur Maximaal 20 personen Locatie: nieuwHessen Literatuur: Vooraf bestuderen van deel 1 van de map ZLKLS en meenemen naar de cursus: Map: Zo leer je kinderen lezen en spellen. (2013) José Schraven (te bestellen via:www.zoleerjekinderenlezenenspellen.nl) Alle scholingen ZLKLS zijn gevalideerd door het Lerarenregister.


47



Aanbod voor intern begeleiders: technisch lezen en spelling

Vallen de resultaten voor lezen en spelling op uw school tegen? Slaat de methode niet aan? Ziet u gefrustreerde kinderen? Mist u een duidelijke doorgaande lijn? Merkt u dat niemand eigenlijk precies weet hoe de spellingregels duidelijk uitgelegd kunnen worden? Dan is de methodiek ‘Zo leer je lezen en spellen’ waarschijnlijk iets voor uw school. Dit aanbod is speciaal opgezet voor IB-ers. Hoe kan ik mijn team dat met de methodiek ZLKLS werkt of misschien gaat werken, optimaal begeleiden? Het heeft de voorkeur dat de IB-er de basiscursus ZLKLS heeft gevolgd. Bijeenkomst 1: 

Hoe werkt de methodiek ZLKLS Een korte uitleg/herhaling van de methodiek.



Kijkwijzer Hoe analyseer je een les ZLKLS? De lesopbouw wordt stap voor stap besproken. D.m.v. de ontwikkelde kijkwijzer kan de IB-er de lessen analyseren. Deze lessen worden met de leerkracht besproken a.d.h.v. de kijkwijzer.

Bijeenkomst 2: 

Toetsen Hoe analyseer je de AVI, DMT en Cito spelling. De toetsen worden besproken. Waar let je op bij afname? Wat noteer je? Hoe analyseer je de toets? Hoe verwerk je de analyse in de lessen? Adhv opnames oefenen we hiermee.

Bijeenkomst 3: 

Ib-ers nemen beelden van de lessen mee.



De afgenomen toetsen bespreken.



Lees- en spellingverbeterplan. Hoe zet je ZLKLS in een werkplan. Wat moet er nog gebeuren om de methodiek zo goed mogelijk te implementeren binnen de school.

De scholing wordt verzorgd door mevrouw drs. J.L.M.Schraven (bijeenkomst 2 en 3) en Dike van den Berg Datum: dinsdag 3 november 2015, maandag 14 december 2015, donderdag 18 februari 2016 Tijd: van 13.00 uur – 16.00 uur Locatie: nieuwHessen


48



CIO-ondersteuning bij Zo leer je kinderen lezen en spellen (zlkls)/Staal

De school kan voor deze CIO-ondersteuning in aanmerking komen als de basiscursus door het schoolteam gevolgd is. De ondersteuning volgt al na de eerste cursusdag. U bent bezig met de invoering van de methodiek ‘Zo leer je kinderen lezen en spellen’ in de school. Dat wil zeggen dat u uw methode wat meer los moet laten en andere onderdelen moet toevoegen. Dat is soms makkelijker gezegd dan gedaan. Wilt u weten of u op de goede weg zit? Bijvoorbeeld: zit er voldoende tempo in de les, kloppen de dagelijkse dictees, zijn de lesschema’s wel voldoende concreet ingevuld, staan in het team alle neuzen dezelfde kant op, worden de categorieën in elke groep op dezelfde manier verwoord (duidelijke rode draad door de school), etc. U kunt CIO-ondersteuning aanvragen om deze vragen te beantwoorden. Ook als u werkt met Staal Spelling, is het belangrijk dat u weet hoe en waarom de methode op deze wijze is opgebouwd. Er staat letterlijk uitgeschreven wat u moet zeggen. In principe is het blindelings te volgen. Maar….het is belangrijk dat u een methode niet volgt, maar gebruikt waar het nodig is. De CIO-ondersteuning bestaat uit: - Het bekijken van video-opnames van de lees- spellinglessen met behulp van een kijkwijzer. Dat kan met de ib-er die het later terugkoppelt met de leerkracht of meteen met de leerkracht - Het bespreken van de gemaakte lesschema’s, logboeken. - Het bespreken van de vragen van de school. Doel: samen kijken wat er goed gaat en waar de verbeterpunten zitten, zodat de methodiek optimaal geïmplementeerd wordt. De ondersteuning wordt verzorgd door Collegiale Intensieve Ondersteuning van Dike van den Berg Dike heeft haar opleiding tot CIO-zlkls bij José Schraven gevolgd.

Rekenen

“Hoe krijg ik ieder kind aan het rekenen?” Startersgroep 1e jaar: Leerkrachten groep 1 t/m 8 Data:

Dinsdag 6 oktober, 8 december, 16 februari

Tijd:

16.00-19.00 uur (inloop vanaf 15.30 uur)

Locatie:

nader te bepalen

Afgelopen schooljaar hebben opnieuw veel leerkrachten inspiratie opgedaan om het rekenonderwijs een kwaliteitsimpuls te geven. Ook dit schooljaar zijn er opnieuw drie bijeenkomsten voor


49

leerkrachten die het als een uitdaging zien om door goede afstemming op rekenbehoeften van het kind, de rekenontwikkeling beter en effectiever in de groep of de school te laten verlopen. Daarbij krijgt u volop feedback op uw eigen praktische ervaringen. U krijgt inzicht in de wijze waarop getalbeelden bij kinderen ontwikkeld worden en u wordt op ideeën gebracht om rekenproblemen voor een kind concreet en visueel te maken. Alleen al ontdekken welke procedures er voor een rekensom nodig zijn, toont het belang van kennis van doorgaande leerlijnen. Kortom vanuit de praktische invalshoek aan de slag met de laatste inzichten rondom rekendidactiek, dyscalculie en diagnostiek. Deze bijeenkomsten worden verzorgd door Roel Roelofs, rekenexpert met werkervaring bij het Seminarium voor Orthopedagogiek, is zelf directeur basisonderwijs en auteur van diverse rekenuitgaven.

“Hoe krijg ik iedereen binnen de school aan het rekenen?” Vervolggroep 2e jaar:

Leerkrachten groep 1 t/m 8

Data:

Donderdag 17 september, 5 november, 14 januari

Tijd:


Locatie:

nader te bepalen

Als vervolg op de bijeenkomsten van de startersgroep bieden we de leerkrachten een vervolg aan op de bijeenkomsten “Hoe krijg ik ieder kind aan het rekenen”. In dit tweede jaar zullen de deelnemers in de drie bijeenkomsten zich vooral richten op hun specifieke onderwijssituatie op het gebied van rekenen. Aan de hand van gerichte ontwikkelingsplannen zal er gewerkt worden aan een verbetertraject voor het rekenonderwijs. Hierbij staan analyse, diagnostiek, afstemming op onderwijsbehoeften en plan van aanpak centraal. In tegenstelling tot het eerste scholingsjaar zal in deze bijeenkomsten naast de praktische kennis ook worden ingegaan op de theoretische onderbouwing van de rekendidactiek. U krijgt zoveel mogelijk gerichte feedback op casuïstiek uit uw specifieke onderwijssituatie en/of algemene vragen over rekenonderwijs. Deze bijeenkomsten worden verzorgd door Roel Roelofs, rekenexpert met werkervaring bij het Seminarium voor Orthopedagogiek, is zelf directeur basisonderwijs en auteur van diverse rekenuitgaven.


50

Lezen

Begrijpend lezen: 

Opbrengsten begrijpend lezen/ begrijpend luisteren verbeteren

Op welke wijze kunnen we de opbrengsten van het begrijpend lezen en begrijpend luisteren verbeteren? Ondersteuning bij de optimalisering van het begrijpend lezen en het begrijpend luisteren op de school is mogelijk met de inzet van een CIO. Tijdens een eerste intake met de directeur en de internbegeleider(s) wordt het traject en de duur van het traject doorgesproken en vastgelegd. Het traject zal zoveel mogelijk op maat gemaakt worden. Het kan bestaan uit een aantal teamscholingen, observaties en gesprekken met directeur en de internbegeleider. De CIO wordt verzorgd door Annie Klumpenhouwer, Marleen Willemsen en Riny Kappert.

Technisch lezen: 

Woordenschat zo doe je dat!

Voor schoolteams groepen 1 t/m 8 Het woord is aan u! Met de introductie van de referentieniveaus maakte de overheid een speerpunt van taalonderwijs. Ook uw school maakt zich uiteraard sterk voor de vergroting van de taalvaardigheid van uw leerlingen. U weet dat lezen, schrijven en spreken essentieel zijn voor de verdere leercarrière en – later – voor een maatschappelijke loopbaan. Een vitaal onderdeel van taalvaardigheid is de woordenschat die leerlingen opbouwen. Bij de training Woordenschat, zo doe je dat! is het woord aan u. U verwerft de meest actuele inzichten om het woordenschatonderwijs op uw school naar een hoger plan te tillen. Wat steek ik ervan op? Leerlingen komen bij u op school binnen met grote verschillen in hun woordenschat. Daar ligt een bijzondere uitdaging. Door in een vroeg stadium actief aandacht te besteden aan dit thema, helpt u leerlingen een woordenschat op te bouwen, waarmee ze verder kunnen. Daarin speelt de manier waarop u zichzelf uitdrukt een grote rol. Deze trainingsbijeenkomsten geven antwoord op vragen als: 

Welke woorden kies ik tijdens het lesgeven?



Hoe behandel ik deze woorden?



Hoe zorg ik ervoor dat leerlingen deze woorden onthouden en gebruiken?

Voor wie: Drie bijeenkomsten voor schoolteams leerkrachten van groep 1 tot en met 8, internbegeleiders (taalcoördinatoren) en directeuren.


51

Bij inschrijving voor deze module volgt het hele schoolteam en de internbegeleider de 3 bijeenkomsten. De inzet van een CIO is mogelijk. De CIO is ondersteunend voor de leerkracht en de internbegeleider bij de verdere implementatie en borging. Scholingsaanbod en school specifieke ondersteuning zijn dan integraal. Inhoud: Een goede woordenschat opbouwen, is meer dan woorden aanleren. Belangrijk is dat leerlingen werkelijk beleven hoe u omgaat met onbekende woorden, hoe u ze uitspreekt en hoe u op zoek gaat naar de betekenis. Want leerlingen ‘kopiëren’ uw gedrag en gaan daardoor zelf spelenderwijs op zoek naar de betekenis van nieuwe woorden. In deze bijeenkomsten ontdekt u hoe u dit proces spelenderwijs kunt stimuleren. Concrete praktijkopdrachten ondersteunen de theoretische beginselen. In deze bijeenkomsten gaan theorie en praktijk hand in hand. U krijgt inzicht in de nieuwste inzichten op het gebied van woordenschatonderwijs en de daarbij bruikbare didactiek. U doet kennis op en ontwikkelt praktische vaardigheden. Gedurende de module kunt u aan de slag om het woordenschatonderwijs op uw eigen school te verbeteren. Woordenschat speelt een grote rol in het schoolsucces van leerlingen. Leerlingen komen met grote verschillen in woordenschat de basisschool binnen. Het is belangrijk om hier effectief aandacht aan te blijven besteden, in de onderbouw en ook in de groepen 4 tot en met 8. U krijgt tijdens deze training de recente inzichten rondom woordenschat toegelicht, zowel wat betreft het aanleren van nieuwe woorden, als het aanleren van woordleerstrategieën. Hierbij is modeling een belangrijke didactiek: leerlingen leren zo hoe wij omgaan met nieuwe woorden. De modeling techniek heeft aantoonbaar resultaat. Tijdens de training krijgt u achtergrondinformatie over modeling en u gaat er zelf actief mee oefenen. Met deze twee bijeenkomsten wordt beoogd dat u: 

Kennis heeft van de meest actuele inzichten in woordenschatonderwijs



Vaardigheid opdoet in de techniek ‘modeling’



Tips en handvatten heeft gekregen om woordenschatonderwijs op uw eigen school te verbeteren

De bijeenkomsten zijn bij uitstek gericht op uw eigen onderwijspraktijk. De kennis en vaardigheden die u verwerft, zet u direct in. Daarmee draagt u bij aan effectief en kwalitatief taalonderwijs. Wanneer: Omdat u voor dit aanbod met het hele team inschrijft, zijn hieronder de perioden aangegeven wanneer de scholing plaats vindt. De specifieke data voor de uitvoering van de scholing worden in overleg met u vastgesteld. Bijeenkomst 1: oktober 2015 Bijeenkomst 2: februari 2016 Bijeenkomst 3: april 2016


52

Plaats: omdat u voor dit aanbod met het hele team inschrijft, wordt de scholing op uw school gegeven. Door: Karin van der Mortel en wellicht Annemieke Kool (bij een groot aantal inschrijvingen) Literatuur: De With, T. e.a. (2013). Woordenschatonderwijs, meer dan woorden leren. Amersfoort: CPS

Aanbod voor een gedeelte van het schoolteam

Nieuwe leerkrachten en leerkrachten die voor het eerst op een school werken waar een bepaald scholingstraject al gevolgd is, kunnen ook ingeschreven worden voor dit scholingsaanbod.

Toetsen

Onderwijscafé thema: de Cito-eindtoets en de overgang PO/VO Tijdens het onderwijscafé is er gelegenheid om het informeel leren rond een bepaald thema vorm te geven. Het thema “De cito-eindtoets en de overgang PO/VO” is bedoeld voor leerkrachten van groep 7 en 8, internbegeleiders en directeuren. De volgende vragen komen aan de orde: -op welke wijze kun je de leerlingen voorbereiden op de Cito-eindtoets; -welke dilemma’s spelen er bij de overgang PO/VO. Het onderwijscafé wordt gehouden op 3 februari 2016 in de teamkamer van de Meeander. Tijdstip: 15.30-17.00 uur. Arjan Nieuwenhuis, Petra Bruil en Jeroen Bloemenkamp zorgen voor de voorbereiding.

Bijeenkomst analyseren en afstemming plan van aanpak n.a.v. de januari-toetsen In januari 2016 zijn de toetsen Taal voor Kleuters (TvK) en de Rekentoetsen afgenomen in de groepen 1 en 2. Tijdens een bijeenkomst ga je aan de slag om de toetsen te analyseren en stem je het plan van aanpak af. De inzet van een CIO is mogelijk. De CIO is ondersteunend voor de leerkracht en de interne begeleider bij de verdere implementatie en borging. Scholingsaanbod en school specifieke ondersteuning zijn dan integraal. De bijeenkomst en de eventuele CIO worden verzorgd door Lia Wiggers. Datum: in overleg


53

Rekenen

“Van visie tot rekenbeleid, gericht op de toekomst” Rekenbeleid:

Intern Begeleiders/directeuren/rekenspecialisten (maximaal 10 deelnemers)

Startbijeenkomst:

Woensdag 2 september 2015

Tijd:


Feedback-periodes:

november

Afsluitende bijeenkomst:

-

januari

Woensdag 16 maart 2016

Tijd:


Locatie:

nader te bepalen

Werktijd Rekenbeleidsplan: 8 x 2,5 uur = 20 uur De opbrengst van deze masterclass is een rekenbeleidsplan gericht op uw school. Tijdens een startbijeenkomst krijgt u inzicht in en kennis van een raamwerk voor rekenbeleid. U maakt op schoolniveau keuzes en gaat na deze masterclass zelf aan de slag met het uitwerken van dit beleidsplan op maat voor de jaren 2016-2020. Hiervoor reserveert u binnen uw organisatie ongeveer 20 uur voor. Gedurende het schooljaar krijgt u tweemaal gerichte digitale feedback. Thema’s die aan de orde komen zijn: Doel rekenbeleidsplan, visie/missie rekenonderwijs, investeringsplan, de professionele leerkracht, toetsbeleid, rekenpromotie, educatief partnerschap, protocol ERWD, tijdpad. Tijdens een afsluitende bijeenkomst geeft u een presentatie van uw beleidsplan en krijgt u opnieuw feedback, waarna uw rekenbeleidsplan wordt vastgesteld voor de komende vier jaar. Deze masterclass wordt verzorgd door Roel Roelofs, rekenexpert met werkervaring bij het Seminarium voor Orthopedagogiek, is zelf directeur basisonderwijs en auteur van diverse rekenuitgaven.

“Hoe rekent de ZML-leerling eigenlijk…” Doelgroep: Bijeenkomsten: Tijd:

Leerkrachten die aan de hand van eigen casuïstiek praktisch advies vragen Woensdag 30 september, 27 januari, 1 juni 15.00-17.00 uur

Locatie: nader te bepalen Met de invoering van Passend Onderwijs krijgen leerkrachten steeds meer te maken met zeer moeilijk lerende kinderen. Hoe geef je rekenen aan deze bijzondere doelgroep en hoe organiseer je dit in een groep? Aan de hand van vooraf ingebrachte casuïstiek ga je in drie werkbijeenkomsten aan de slag met deze uitdaging. Hoe geef je vorm en inhoud aan toegepast rekenen. De bijeenkomsten zijn in de periode van de Cito-toetsen LOVS en worden gegeven door Johan van der Werf (Collegiaal Intensief Ondersteuner voor rekenen) en Roel Roelofs, rekenexpert met


54

werkervaring bij het Seminarium voor Orthopedagogiek, tevens directeur basisonderwijs en auteur van diverse rekenuitgaven. De inzet van een CIO is mogelijk. De CIO is ondersteunend voor de leerkracht en de interne begeleider bij de verdere implementatie en borging. Scholingsaanbod en school specifieke ondersteuning zijn dan integraal.

Hoogbegaafdheid Alle trainingen van Sylvia Drent zijn gevalideerd door het Lerarenregister. Themabijeenkomst:

Passend onderwijs voor begaafde leerlingen (voorheen Praktische

toepassingen in de groep) Hoe kun je passend onderwijs bieden aan de begaafde leerlingen? Tijdens deze middag ligt het accent op de begeleiding van begaafde leerlingen binnen de eigen groep. We gaan in op compacten en verrijken en het werken met leerlijnen. Hoe maak je de keuze voor een bepaalde leerlijn en hoe zorg je voor een structureel aanbod en een doorgaande lijn. Maar niet alleen het leerstofaanbod is van belang. Begaafde leerlingen hebben ook begeleiding nodig van de leerkracht om ervoor te zorgen dat ze zich zo optimaal mogelijk kunnen ontwikkelen. Het werken aan verrijkingsopdrachten mag niet vrijblijvend zijn. Wat vraagt dit van leerkrachten en hoe organiseer je dit in je klas? Notabene: tijdens deze bijeenkomst wordt alleen aandacht besteed aan groep 3-8, voor groep 1-2 is er de themabijeenkomst Slimme kleuters. Deelnemers:

maximaal 20 deelnemers

Doelgroep:

leerkrachten en intern begeleiders

De themabijeenkomst wordt verzorgd door Sylvia Drent Tijdstip:

14.45-18.00 uur

Datum:

donderdag 10 september 2015

Locatie:

nader te bepalen

Themabijeenkomst:

Slimme kleuters: hoe zorg je voor voldoende uitdaging?

Dit is een praktische middag bedoeld voor leerkrachten van groep 1-2. Tijdens deze bijeenkomst gaan we vooral kijken hoe je structureel verrijkingsonderwijs kunt vormgeven bij kleuters. Aan de hand van praktische opdrachten worden de aangeboden voorbeelden en suggesties direct in praktijk gebracht, zodat iedereen concrete voorbeelden en ideeën meekrijgt, die direct toepasbaar zijn in de groep. Deelnemers:


Doelgroep:

leerkrachten groep 1-2 en intern begeleiders

De themabijeenkomst wordt verzorgd door Sylvia Drent Datum:

dinsdag 15 maart 2016

Locatie:

nader te bepalen

Tijdstip:

16.00-20.00 uur


55

Themabijeenkomst:

‘Leren leren’ voor begaafde leerlingen, aanleren van werken

leerstrategieën bij het werken aan verrijkingsopdrachten Wanneer begaafde leerlingen gaan werken aan verrijkingsopdrachten, blijkt vaak dat ze niet beschikken over adequate werk en leerstrategieën. Dit heeft tot gevolg dat leerlingen vastlopen met hun verrijkingswerk en uitdagingen op leergebied gaan vermijden. Dit kan op termijn leiden tot onderpresteren en faalangst. In deze bijeenkomst gaan we in op het belang van het aanleren van werken leerstrategieën bij begaafde leerlingen en het ontwikkelen van een positieve leerhouding. Ook wordt ingegaan op de rol van de leerkracht en het belang van een goede begeleiding en feedback. Deelnemers:


Doelgroep:


De themabijeenkomst wordt verzorgd door Sylvia Drent Tijdstip:

14.45-18.00 uur

Datum:

donderdag 12 november 2015

Locatie:

nader te bepalen

Intervisiebijeenkomsten Deze bijeenkomsten zijn bedoeld voor scholen die al beleid voor begaafde leerlingen ontwikkeld hebben. Tijdens deze bijeenkomsten gaan we in op de knelpunten die scholen tegenkomen bij het uitvoeren van dit beleid en vragen die er zijn vanuit de praktijk. Maar er is ook aandacht voor de positieve ervaringen en tips die scholen voor elkaar hebben. Verder is er in deze bijeenkomsten aandacht voor nieuwe ontwikkelingen en kan er dieper ingegaan worden op een onderwerp of thema. Doelgroep:

intervisiegroep

Tijdstip:

13.00-16.00 uur

Data:

groep 1: 10 november 2015 en 5 april 2016 groep 2: 17 november 2015 en 12 april 2016

De bijeenkomsten worden verzorgd door Sylvia Drent Locatie:

nader te bepalen

Groep 1:

Triangel-Broekhof-Groen van Prinsterer-Meeander-Bosmark-Hoeksteen

Groep 2:

Koningin Wilhelminaschool-Bataaf-De Höve-Julianaschool-Bontebrug

Basiscursus Passend onderwijs voor begaafde leerlingen Doelgroep:


Tijdstip:

drie dagen van 9.15-16.15 uur

Data:

maandag 14 september, maandag 12 oktober en maandag 9 november 2015

Locatie:

De Meeander


56

Deze cursus is bedoeld voor leerkrachten en intern begeleiders die meer willen weten over de signalering, diagnostiek en begeleiding van begaafde leerlingen. De eerste dag van de cursus staat centraal wat nu precies begaafdheid is en hoe je het kunt signaleren en diagnosticeren in je groep. De tweede dag staat de didactische begeleiding centraal. Welke aanpassingen kun je maken in het leerstofaanbod, zodat dit recht doet aan de leereigenschappen van begaafde leerlingen. We gaan hierbij in op de mogelijkheid van vervroegde doorstroming en het maken van structurele aanpassingen in het onderwijsaanbod in de vorm van compacten en verrijken. De derde dag gaan we in op de begeleiding van slimme kleuters en leerlingen die onderpresteren. Ook is er tijdens deze dag aandacht voor begaafde kinderen met speciale onderwijsbehoeften, zoals leer- en of gedragsproblematiek. Iedere les bestaat uit een theoretisch en een praktisch gedeelte met werkopdrachten. Kosten:

€ 450, - per cursist

De kosten zijn voor rekening van de school! De cursus wordt verzorgd door Sylvia Drent Aantal deelnemers:

minimaal 6 en maximaal 15 deelnemers

Beleid voor begaafde leerlingen Doelgroep:

directeur en intern begeleider van school

Tijdstip:

twee dagen van 9.15-16.15 uur

Data:

maandag 11 januari 2016 en maandag 1 februari 2016

Locatie:

De Meeander

Steeds meer scholen besteden aandacht aan de begeleiding van begaafde leerlingen. Op de meeste scholen zijn er grote verschillen tussen leerkrachten in de manier waarop ze deze begeleiding vormgeven. Van daaruit ontstaat de behoefte van scholen aan vaste afspraken en een doorgaande lijn binnen de school. In deze cursus wordt aan de hand van een format, dat is gebaseerd op het Digitaal Handelingsprotocol Hoogbegaafdheid, ter plekke een beleidsplan geschreven. Hierin kunnen scholen vastleggen hoe ze om willen gaan met de signalering, diagnostiek en begeleiding van de begaafde leerlingen binnen hun school. Na afloop van de cursusdagen beschikt de school over een kant en klaar schoolspecifiek beleidsplan. Voorwaarden voor deelname: scholen moeten beschikken over voldoende basiskennis (inhoud boek en/of cursus Passend onderwijs voor begaafde leerlingen) en beschikken over het Digitaal Handelingsplan Hoogbegaafdheid (meer informatie op www.dhh-po.nl). Kosten: € 600, - per school (bij twee deelnemers) en € 800, - (bij drie deelnemers) De kosten zijn voor rekening van de school! De cursus wordt verzorgd door Sylvia Drent Deelnemers:

minimaal 6 en maximaal 15 deelnemers (max. 3 personen van één school)


57

CIO-ondersteuning bij de invoer van het DHH De inzet van een CIO is mogelijk. De CIO is ondersteunend voor de leerkracht en de interne begeleider. Scholingsaanbod en school specifieke ondersteuning zijn dan integraal. De CIO wordt verzorgd door Annie Klumpenhouwer.

Lezen

Technisch lezen: 

Succeservaringen met lezen in groep 3

In groep 3 vindt het aanvankelijk leesonderwijs plaats. Leerkrachten willen er graag alles aan doen om het leren lezen te laten slagen, zodat kinderen succes ervaren en met plezier op weg gaan zelfstandige lezers te worden. Een effectieve aanpak waarbij rekening gehouden wordt met verschillen tussen kinderen is hierbij een voorwaarde. Tijdens deze bijeenkomsten is effectief leesonderwijs het uitgangspunt. Er zal veel aandacht zijn voor de wijze waarop, met de methode die wordt gebruikt, de gestelde doelen kunnen worden behaald. Er wordt indien gewenst, ook aandacht geschonken aan actuele methode ontwikkelingen. Voor wie: Voor scholen die hun aanpak en resultaten van het aanvankelijk leesonderwijs willen optimaliseren. De leerkrachten van groep 3 en interne begeleiders (evt. taalcoördinatoren) in het basisonderwijs. Bij inschrijving voor deze module volgen in elk geval de leerkrachten van groep 3 en de interne begeleider de 3 bijeenkomsten. De inzet van een CIO is mogelijk. De CIO is ondersteunend voor de leerkracht en de interne begeleider bij de verdere implementatie en borging. Scholingsaanbod en schoolspecifieke ondersteuning zijn dan integraal. De CIO wordt verzorgd door Annie Klumpenhouwer, Marleen Willemsen en Riny Kappert. Inhoud: Tijdens deze bijeenkomsten staan in ieder geval de volgende elementen van het aanvankelijk leesonderwijs centraal: 

Concretisering van effectief aanvankelijk leesonderwijs



De praktische verbeterpunten voor de eigen praktijk



Het voorkomen van problemen



De effectieve interventies bij risicolezers

Wat steek ik er van op? 

U weet wat effectief aanvankelijk leesonderwijs inhoudt


58



U weet wat belangrijke accenten binnen het aanvankelijk leesonderwijs zijn



U weet welke interventies van belang zijn



U heeft concrete handreikingen gekregen voor in de klas

Werkwijze Tijdens deze bijeenkomsten krijgt u inzicht in de meest recente praktisch relevante kennis en vaardigheden rond dit thema. De bijeenkomsten bestaan uit een afwisseling van informatieoverdracht en (reflectie-)oefeningen en activiteiten gericht op de eigen praktijk. De bijeenkomsten zijn zo gepland dat zij (bijna) parallel lopen met de interventieperioden van groep 3: de start, de herfst- en de lente signalering. Wanneer: Bijeenkomst 1: 8 september 2015 van 16.00 uur tot 18.00 uur Bijeenkomst 2: 24 november 2015 van 16.00 uur tot 18.00 uur Bijeenkomst 3: 29 maart 2016 van 16.00 uur tot 18.00 uur Door: Karin van de Mortel Literatuur: Van de Mortel, K., Bouwman, A. (2015). Handboek Lezen. Amersfoort: CPS



Lezen in de bovenbouw

Hoe onderhoudt u de leesresultaten? Hoe houdt u de leerlingen aan het lezen??? Wat steek ik ervan op? Na afloop van deze studiedag: 

heeft u zicht op welke wijze u het lezen kunt onderhouden in de bovenbouw



heeft u zicht op het belang van het ‘leesonderhoud’ voor risicolezers



heeft u een beeld van interventies voor risicolezers



heeft u kennisgenomen van organisatievormen waarmee u lezen boeiend, afwisselend en instructief houdt



bent u op de hoogte van de wijze waarop u vloeiend lezen kunt toepassen



weet u op welke wijze u lezen boeiend kunt houden

Voor wie: Leerkrachten van groep 6, groep 7 en groep 8, taalcoördinatoren, interne begeleiders. Bij inschrijving voor deze module volgen in elk geval de leerkrachten van groep 6, 7, 8 en de interne begeleider de 2 bijeenkomsten. De inzet van een CIO is mogelijk. De CIO is ondersteunend voor de leerkracht en de interne begeleider bij de verdere implementatie en borging. Scholingsaanbod en school specifieke


59

ondersteuning zijn dan integraal. De CIO wordt verzorgd door Annie Klumpenhouwer, Marleen Willemsen en Riny Kappert. Inhoud: Vloeiend kunnen lezen verhoogt de resultaten van het begrijpend leesonderwijs. Wanneer er hard is gewerkt door de andere collega’s om leerlingen de gewenste streefdoelen te laten behalen, dan moet de leesvaardigheid in de bovenbouw (voor een aantal leerlingen) verder onderhouden worden. In ieder geval moeten alle leerlingen gemotiveerd blijven voor lezen. Door lezen leren leerlingen. En ze komen tenslotte naar school om te leren! Op welke wijze realiseert u boeiend en motiverend leesonderwijs in de bovenbouw? Deze bijeenkomsten richten zich op het onderhouden van vloeiend lezen, leesbelevingleesmotivatie. Het begrijpend lezen komt wellicht zijdelings aan de orde, maar is geen doelstelling van de bijeenkomsten. Werkwijze: Tijdens deze bijeenkomsten krijgt u inzicht in de recente relevante kennis en vaardigheden rond dit thema. Er zal ook worden ingegaan op de inzichten ten aanzien van vloeiend lezen. Het vloeiend kunnen lezen heeft een belangrijk positief effect op de resultaten van het begrijpend lezen. Informeren en toespitsen op de eigen school specifieke situatie wisselen elkaar af. Wanneer: Bijeenkomst 1: 17 november 2015 van 16.00 uur tot 18.00 uur Bijeenkomst 2: 1 maart 2016 van 16.00 uur tot 18.00 uur Door: Karin van de Mortel Literatuur: Van de Mortel, K., Bouwman, A. (2015). Handboek Lezen. Amersfoort: CPS



Technisch lezen en vloeiend lezen groep 4 en 5.

Ongeveer 10 jaar geleden kreeg het technisch lezen in verbetertrajecten heel veel aandacht, mede door de financiële facilitering vanuit de overheid. Recentelijk is er vanuit de gedachte van opbrengst gericht werken opnieuw veel nadruk gelegd op woorden decoderen en zinnen vlot kunnen lezen. Dit is juist, maar tevens ook een beperking van de leesvaardigheid: lezen is meer dan AVI en DMT scores. Hoe optimaliseert u de leesontwikkeling van uw leerlingen? De recente inzichten! Voor wie: Twee bijeenkomsten voor leerkrachten van groep 4 en 5, interne begeleiders (en taalcoördinatoren). Bij inschrijving voor deze module volgt ook de interne begeleider de 2 bijeenkomsten.


60

De inzet van een CIO is mogelijk. De CIO is ondersteunend voor de leerkracht en de interne begeleider bij de verdere implementatie en borging. Scholingsaanbod en school specifieke ondersteuning zijn dan integraal. De CIO wordt verzorgd door Annie Klumpenhouwer, Marleen Willemsen en Riny Kappert. Wat steek ik ervan op? Na afloop van deze bijeenkomsten: 

heeft u zicht op welke factoren het vlot leren lezen positief beïnvloeden



heeft u zicht op het belang van vloeiend lezen



heeft u een beeld van goede instructievaardigheden



heeft u kennisgenomen van verschillende organisatievormen



bent u op de hoogte van diverse effectieve aanpakken en methodes



weet u op welke wijze u zwakke lezers kunt opvangen

Inhoud: Vlot technisch kunnen lezen verhoogt de resultaten van het begrijpend leesonderwijs. Vlot leren lezen is leren decoderen, in een voldoende tempo en met weinig fouten. Scholen die hun resultaten van begrijpend lezen willen verbeteren, zorgen er eerst voor dat hun aanpak van het vloeiend lezen op orde is. Vloeiend lezen gaat verder dan decoderen: vloeiend lezen omvat vlot lezen: lezen met expressie is een pijler onder leesbegrip. Hoe bereikt u de (hoge) streefdoelen met uw leerlingen? Op welke wijze realiseert u boeiend, uitdagend en effectief technisch leesonderwijs met uw groep? Werkwijze: Tijdens deze bijeenkomsten krijgt u inzicht in de meest recente praktisch relevante kennis en vaardigheden rond dit thema. Er zal ook worden ingegaan op de inzichten ten aanzien van vloeiend lezen omdat het vloeiend kunnen lezen zo’n hoge correlatie heeft (een belangrijk positief effect) op de resultaten van het begrijpend lezen. Informeren en toespitsen op de eigen school specifieke situatie wisselen elkaar af. De bijeenkomsten besteden ook aandacht aan actuele methode-ontwikkelingen. Leesplezier en leesmotivatie worden integraal aangeboden. Rekent u er op dat het gewenst is dat u de aangereikte literatuur leest. Wanneer: Bijeenkomst 1: 12 november 2015 van 16.00 uur tot 18.00 uur Bijeenkomst 2: 10 maart 2016 van 16.00 uur tot 18.00 uur Door: Karin van de Mortel Literatuur: Van de Mortel, K., Bouwman, A. (2015). Handboek Lezen. Amersfoort: CPS (Wordt uitgereikt)


61



Het leesbeleidsplan

In 2015 hebben nog al wat scholen gebruik gemaakt van de mogelijkheid om hun leesbeleidsplan voor te leggen voor feedback. De feedback is via de mail aangeboden en door middel van een gesprek toegelicht. Er was veel positieve respons op dit aanbod. Daarom heeft het bestuur van Accent besloten dit aanbod te handhaven. Voor wie: 

Directies van scholen die hun leesbeleidsplan willen optimaliseren



Directies van scholen die in 2015 hun leesbeleidsplan (gedeeltelijk) hebben aangepakt en die dit verder willen uitbouwen

Werkwijze 

U krijgt de mogelijkheid om uw leesbeleidsplan met ondersteuning op te stellen tijdens een school overstijgende bijeenkomst.



U krijgt via de mail feedback op uw eigen leesbeleidsplan.



U heeft een school specifiek ondersteunend gesprek over de feedback.

Wanneer: Bijeenkomst Leesbeleidsplan voor ib en directies, school overstijgend: 12 oktober 2015 van 9.30 uur tot 11.30 uur Bijeenkomst feedback op het leesbeleidsplan op basis van individuele gesprekken: 4 april 2016, tijdstip in overleg In de tussenliggende periode werkt u aan het concept leesbeleidsplan. Half maart 2016 mailt u uw concept. Door: Karin van de Mortel Directeuren en internbegeleiders die in het schooljaar 2014-2015 hebben deelgenomen aan het traject “Leesbeleidsplan” krijgen ook de mogelijkheid om het in 2015-2016 met Karin te bespreken.

ParnasSys De afgelopen jaren heeft een Accent-werkgroep zich gebogen over de (on)mogelijkheden van het groepsplan in ParnasSys. De aanbevelingen van de werkgroep zijn gedeeld met ParnasSys. Nu heeft ParnasSys het groepsplan verfijnd. De “Training Groepsplan in ParnasSys” is bedoeld voor directeuren en internbegeleiders die het groepsplan in ParnasSys gebruiken of in de toekomst willen gaan gebruiken. De training “Teamscholing over het maken van groepsplannen in ParnasSys voor leerkrachten” is een vervolg op de “Training Groepsplan in ParnasSys voor IB en directie” en bedoeld ter implementatie van het groepsplan in ParnasSys.


62

Training Groepsplan in ParnasSys voor IB en directie In deze training krijgt u ParnasSys-kennis op niveau en worden de fijne kneepjes van het ParnasSysgebruik onder de loep genomen. Hoe kunnen groepsplannen op een efficiënte manier in ParnasSys worden gemaakt? Er is aandacht voor goed gebruik door de leerkrachten en voor de effectieve inrichting achter de schermen. Inhoud van de training: Deze training gaat over de visie op goed onderwijs en over werken aan een handelingsgerichte en opbrengstgerichte cultuur. We leren met ParnasSys OGW en HGW geïntegreerd toe te passen op groepsniveau. Een belangrijk item daarbij is de groepskaart. De groepskaart kan het werken in de klas doelmatig en efficiënt ondersteunen. We lopen daarom de keuzemogelijkheden langs en richten de groepskaart in. We volgen het handelingsgerichte deel van de cyclus via het waarnemen, begrijpen en wegen van de onderwijsbehoeften om te komen tot een aanpak die past bij de leerkracht en de groep, het maken van een plan op basis en clusterniveaus, het uitvoeren van het plan en evalueren van de uitgevoerde werkzaamheden. De training wordt gegeven door Cornee Bezemer. Datum: 1 oktober 2015 van 13.00-16.00 uur Locatie: Kulturhus Lintelo

Teamscholing over het maken van groepsplannen in ParnasSys voor leerkrachten In deze cursus leren leerkrachten efficiënt werken met de groepskaart / groepsoverzicht in ParnasSys. Aan het eind van de bijeenkomst weten de leerkrachten hoe er een groepsplan in ParnasSys kan worden gemaakt. Inhoud van de cursus: We leren met ParnasSys OGW en HGW geïntegreerd toe te passen op groepsniveau. Een belangrijk item daarbij is de groepskaart. De groepskaart kan het werken in de klas doelmatig en efficiënt ondersteunen. We lopen daarom de keuzemogelijkheden langs en richten de groepskaart in. We volgen het handelingsgerichte deel van de cyclus via het waarnemen, begrijpen en wegen van de onderwijsbehoeften om te komen tot een aanpak die past bij de leerkracht en de groep, het maken van een plan op basis en clusterniveaus, het uitvoeren van het plan en evalueren van de uitgevoerde werkzaamheden. Voorwaarden voor de cursus:


63

De IB’er heeft de verdiepingstraining ParnasSys & HGW voor IB en directie gevolgd. De groepskaart is HGW-proof ingericht. De formats voor de groepsplannen zijn op de juiste manier ingericht. De training wordt gegeven door Cornee Bezemer. Datum: één bijeenkomst in overleg Locatie: de eigen school

Kenniskring ParnasSys Gedurende het schooljaar wordt een tweetal bijeenkomsten georganiseerd waarvoor leerkrachten, internbegeleiders en directeuren zich kunnen opgeven om te kunnen sparren over allerlei ParnasSysvraagstukken. Voorbeelden van good-practice zullen vervolgens gedeeld worden met de scholen van Accent. Voorafgaand aan de bijeenkomsten kun je vragen indienen. Jan Willem Duenk zal de bijeenkomsten leiden. Data: in overleg.

Aanbod voor individuele medewerkers Kinderen met een kort lontje Hoe komt het dat sommige kinderen zo onvoorstelbaar boos worden. Snappen zij de ander minder…. Kunnen ze er met andere woorden niks aan doen. Of hebben ze wellicht een verkeerd voorbeeld in hun directe omgeving? Maar vooral, hoe ga je er als leerkracht mee om? Leerkrachten worden vaardig in het toepassen van cognitieve, gedragstherapeutische principes m.b.t. agressief gedrag van kinderen in de groep. Tijdens de training wordt een korte inleiding gegeven in cognitieve gedragstherapie en hoe deze uitgevoerd kan worden binnen de schoolsetting. Na afloop van de training is de cursist in staat om op een constructieve manier binnen zijn of haar groep vorm te geven aan de begeleiding van een leerling met externaliserend gedrag. De cursist is zich na afloop bewust van de mogelijkheden, maar ook van de beperkingen die een cognitief gedragstherapeutische aanpak kent. In het kader van Passend Onderwijs heeft de school daarmee een antwoord/aanbod voor kinderen met externaliserende gedragsproblematiek. Leerkrachten bestuderen vooraf de opgegeven literatuur en brengen een eigen casus in. Enige kennis van ontwikkelingsproblemen als autisme en ADHD wordt bekend verondersteld. Het programma kent een afwisseling van hoorcolleges en opdrachten waarbij gebruik gemaakt wordt van de eigen casus. De cursist krijgt tevens (in)zicht op gedragstherapeutische principes zoals die zich bij hem persoonlijk manifesteren. De bijeenkomst wordt verzorgd door Manuela Jansen.


64

Datum: 16-09-2015 Tijdstip: 15.00-17.30 uur Locatie: nieuwHessen Kinderen met een kort lontje is gevalideerd door het Lerarenregister. De scholing is met 6 RU (registeruren) opgenomen in het registerleraar.nl. Angstige kinderen Angst is de meest krachtige emotie die we kennen. Wanneer je ooit echt, echt bang / angstig bent geweest, dan verlamt alleen al de herinnering aan die gebeurtenis je! Kinderen die met angstig gedrag de wereld tegemoet treden, worden enorm in hun ontwikkeling belemmerd. Veel volwassenen die een depressie doormaken, waren als kind al angstig…. Hoe herken je angstklachten en hoe reageer je er als leerkracht op? Wat kun jij voor jouw leerling betekenen? Leerkrachten worden vaardig in het toepassen van cognitief gedragstherapeutische principes m.b.t. angstig gedrag van kinderen in de groep. Tijdens de training wordt uitvoerig stilgestaan bij het concept angst en wat dit voor de ontwikkeling van een kind betekent. De cursist heeft na afloop van de middag kennis van pathologische kinderangst en is zich bewust van de mogelijkheden, maar ook van de beperkingen die een cognitief gedragstherapeutische aanpak kent. De cursist maakt daarbij kennis met verschillende evidence based programma’s die binnen de groep te gebruiken zijn. In het kader van Passend Onderwijs heeft de school daarmee een aanbod voor kinderen met angstproblematiek en emotieregulatieproblemen. Ter voorbereiding wordt van de leerkracht verwacht dat de opgegeven literatuur bestudeerd is. Enige kennis van ontwikkelingsproblematiek wordt aangeraden i.v.m. het literatuurniveau. Het programma kent het karakter van een hoorcollege met enige korte werkvormen waarin de cursist ook zicht krijgt op de wijze waarop hij zelf angst en spanning hanteert (copingmechanismen). De cursist heeft na afloop kennis van angstpathologie en is zich bewust van zijn eigen strategieën en hoe die zich verhouden tot kwetsbare leerlingen. De bijeenkomst wordt verzorgd door Manuela Jansen. Datum: 04-11-2015 Tijdstip: 15.00-17.30 uur Locatie: nieuwHessen Angstige kinderen is gevalideerd door het Lerarenregister. De scholing is met 3 RU (registeruren) opgenomen in het registerleraar.nl. Kinderen en seksualiteit De meeste basisschoolleerlingen zijn weleens verliefd, hebben verkering en liefdesverdriet. Kinderen kunnen zelfs heel dwingend zijn in relaties. Hoe ga je daar als leerkracht mee om? Er komt veel seksueel grensoverschrijdend gedrag tussen kinderen onderling voor. Wanneer is dat misbruik?


65

Leerkrachten hebben kennis van kinderseksualiteit en wat er verstaan wordt onder de normale ontwikkeling en wanneer er sprake is van grensoverschrijdend seksueel gedrag tussen kinderen en hoe daarop te reageren. Tijdens de studiemiddag wordt uitvoerig stilgestaan bij het begrip seksualiteit waarbij uitgegaan wordt van een brede visie op dit begrip. Er spelen aspecten als genderidentiteit, relationele ontwikkeling en lichamelijke sensitiviteit een rol. Na afloop van de studiemiddag heeft de leraar niet alleen kennis van het onderwerp maar is hij ook in staat om binnen de rol en verantwoordelijkheid als leerkracht bij te dragen aan een positieve ontwikkeling op het gebied van seksualiteit en kan hij adequate interventie inzetten wanneer er sprake is van grensoverschrijdend seksueel gedrag. In de vorm van een hoorcollege wordt uiteengezet hoe een normale ontwikkeling verloopt. Tevens wordt uitvoerig stilgestaan bij hoe te reageren op ongewenst seksueel gedrag. De leerkracht maakt daarbij kennis met het zogenaamde vlaggensysteem dat nadrukkelijk handvatten geeft hoe te reageren. Na afloop van de cursus worden literatuuradviezen gegeven. De bijeenkomst wordt verzorgd door Manuela Jansen. Datum: 02-12-2015 Tijdstip: 15.00-17.30 uur Locatie: nieuwHessen Kinderen en seksualiteit is gevalideerd door het Lerarenregister. De scholing is met 3 RU (registeruren) opgenomen in het registerleraar.nl.

Psychologisch onderzoek: neuropsychologische functies De ontwikkeling van de neuropsychologische functies komen steeds meer aan de orde als de vermogens, vaardigheden en leerstijlen van kinderen besproken worden. Middels psychologisch onderzoek kunnen de aandachtfuncties, de geheugenfuncties en de executieve functies in beeld gebracht worden, maar hoe doen ze dat en wat betekenen die uitslagen nou eigenlijk? Tijdens deze cursus wordt een korte inleiding gegeven in de oorsprong en het doel van neuropsychologisch onderzoek, waarna ingegaan wordt op de verschillende neuropsychologische functies. Waar hebben we het dan over, hoe hebben zij invloed op het doen en denken en hoe kunnen eventuele tekorten/stoornissen in deze functies in beeld gebracht worden? Op een praktische wijze zullen verschillende neuropsychologische tests aan bod komen en enkele casussen zullen gezamenlijk doorgenomen worden. Op deze manier zullen de deelnemers vaardig worden in het interpreteren van de uitslagen op neuropsychologische tests. De deelnemers hebben na afloop van de cursus hun kennis over neuropsychologisch onderzoek en de verschillende neuropsychologische functies vergroot. Zij zullen hierdoor beter in staat zijn af te wegen of een dergelijke onderzoek wenselijk is. Zij weten welke vragen middels een neuropsychologisch onderzoek beantwoord kunnen worden en zullen de uitkomsten beter begrijpen. De deelnemers zullen de uitslagen op neuropsychologische tests globaal kunnen interpreteren. Naar


66

aanleiding van de uitslag en het onderzoeksverslag zullen zij beter in staat zijn de uitkomsten om te zetten naar een handelingsgerichte aanpak voor in de klas. De deelnemers krijgen huiswerk mee in de vorm van verplichte literatuur (o.a. stukken uit de boeken ‘Gedrag in uitvoering’ en ‘Breinsleutels’), waaraan een praktische opdracht gekoppeld wordt. Verder dienen twee casussen uitgewerkt te worden. De bijeenkomsten worden verzorgd door Nathalie Holkenborg. Aantal bijeenkomsten: 2 Data: op woensdagmiddag 28 oktober en 11 november 2015 Tijdstipt: van 15.00 – 17.00 uur Locatie: nieuwHessen De cursus ‘Psychologisch onderzoek: neuropsychologische functies’ is gevalideerd door het Lerarenregister. De scholing is met 10 RU (registeruren) opgenomen in het registerleraar.nl.

Psychologisch onderzoek: persoonlijkheidsontwikkeling Hoe kan het dat het ene kind heel vrij en onderzoekend is en het andere juist veel geremder of zelfs angstig? Hoe krijgt een kind dat in ontwikkeling is uiteindelijk een eigen persoonlijkheid en welke invloed heeft zijn karakter/temperament op zijn emotionele ontwikkeling, zijn sociale vaardigheden en zijn welbevinden? Middels psychologisch onderzoek kunnen veel van deze aspecten in kaart gebracht worden, maar hoe doen ze dat en wat betekenen de uitslagen voor de praktijk? Tijdens deze cursus wordt het containerbegrip ‘de sociaal-emotionele ontwikkeling’ uit elkaar getrokken en zal vooral ingegaan worden op de persoonlijkheidsontwikkeling. De ‘Big Five’ zal besproken worden en de ego-ontwikkeling (het theoretisch kader van Loevinger) komt uitgebreid aan bod, waarna de persoonlijkheidsvragenlijsten NPV – J en ZAL – C op een praktische wijze doorgenomen worden. Afhankelijk van de wensen van de deelnemers kunnen daarnaast tests die vooral de sociaal - cognitieve vaardigheden, de stemming en/of gedragsmatige aspecten in beeld brengen besproken worden. De deelnemers hebben na afloop van de cursus hun kennis over persoonlijkheidsonderzoek bij kinderen vergroot. Zij begrijpen beter hoe de verschillende stadia van de ego-ontwikkeling de emoties en het gedrag van kinderen kleuren. Zij weten welke vragen middels een persoonlijkheidsonderzoek beantwoord kunnen worden en zullen de uitkomsten beter begrijpen. Zij zullen hierdoor beter in staat zijn af te wegen of een dergelijke onderzoek wenselijk is. De deelnemers zullen de uitslagen op persoonlijkheidstests globaal kunnen interpreteren. Naar aanleiding van de uitslagen en het onderzoeksverslag zullen zij beter in staat zijn de uitkomsten om te zetten naar een handelingsgerichte aanpak voor in de klas.


67

De deelnemers krijgen huiswerk mee in de vorm van verplichte literatuur (o.a. stukken over de theorie van de ego-ontwikkeling van Loevinger). Verder dienen twee casussen uitgewerkt te worden. De bijeenkomsten worden verzorgd door Nathalie Holkenborg. Aantal bijeenkomsten: 2 Data: op woensdagmiddag 13 januari en 27 januari 2016 Tijdstipt: van 15.00 – 17.00 uur Locatie: nieuwHessen De cursus ‘Psychologisch onderzoek: persoonlijkheidsontwikkeling’ is opnieuw gevalideerd door het Lerarenregister. De scholing is met 10 RU (registeruren) opgenomen in het registerleraar.nl.

Psychologisch onderzoek: intelligentieonderzoek Regelmatig worden kinderen aangemeld voor een onderzoek naar hun intellectuele vermogens, maar wat betekenen die uitslagen op een intelligentietest nou precies? Tijdens deze cursus wordt een korte inleiding gegeven in de oorsprong en het doel van intelligentieonderzoek, waarna op een praktische wijze de testbatterij van de WISC – III doorgenomen wordt. Door samen aan de slag te gaan met casussen uit de praktijk zullen de deelnemers vaardig worden in het aflezen en interpreteren van WISC – III – profielen. Wat betekenen de uitslagen op de afzonderlijke subtests, wat zeggen die uitslagen ten opzichte van elkaar (dynamische profielinterpretatie), wanneer spreek je van een disharmonisch intelligentieprofiel en wat betekent de uitslag voor het handelen/de begeleiding in de groep? De deelnemers hebben na afloop van de cursus hun kennis over intelligentieonderzoek vergroot en zullen beter in staat zijn af te wegen of een dergelijke onderzoek wenselijk is. Zij weten welke vragen middels een intelligentieonderzoek beantwoord kunnen worden en zullen de uitkomsten beter begrijpen. De deelnemers zullen de WISC – III – profielen globaal kunnen interpreteren. Naar aanleiding van de uitslag en het onderzoeksverslag zullen zij beter in staat zijn de uitkomsten om te zetten naar een handelingsgerichte aanpak voor in de klas. Afhankelijk van de wensen van de deelnemers zal ook aandacht geschonken worden aan de WPPSI – III, de zogenaamde ‘kleuterversie’ van de WISC – III. De deelnemers krijgen huiswerk mee in de vorm van verplichte literatuur (o.a. artikelen van Y. Kaldenbach en N. Pameijer), waaraan een praktische opdracht gekoppeld wordt. Verder dienen twee casussen uitgewerkt te worden. De bijeenkomsten worden verzorgd door Nathalie Holkenborg. Aantal bijeenkomsten: 3 Data: op woensdagmiddag 9 en 23 september en 7 oktober 2015 Tijdstipt: van 15.00 – 17.00 uur


68

Locatie: nieuwHessen De cursus ‘Psychologisch onderzoek: persoonlijkheidsontwikkeling’ is opnieuw gevalideerd door het Lerarenregister. De scholing is met 15 RU (registeruren) opgenomen in het registerleraar.nl.

Leren kun je observeren. Onder de titel ‘Leren kun je observeren’ hebben Gertjan Boog, Dolf Janson en Dick Memelink in 2012 een heel praktisch en bruikbaar boek geschreven voor leerkrachten in het basis – en speciaal onderwijs. Met dit boek hebben ze een zeer belangrijk instrument dat de specifieke leer – en ondersteuningsbehoeften van kinderen in beeld kan brengen, weer goed onder de aandacht gebracht. Onder andere vanuit dit boek wordt tijdens de training het doel en het belang van het observeren van kinderen doorgenomen. Welke observatietechnieken zijn er en welke techniek kun je het beste toepassen bij welke vraagstelling? Wat zijn de voorwaarden voor een goede observatie en hoe zorg je dat je zogenaamde mis – en foutmetingen voorkomt? Hoe rapporteer je observatiegegevens, maar ook, hoe interpreteer je ze en wat zijn dan de conclusies waarmee je aan de slag gaat? Het is al lang bewezen dat observeren een zeer belangrijk onderdeel is van (handelingsgerichte) diagnostiek. Met deze training kunnen de kennis en vaardigheden van de dagelijkse praktijk van observeren in de klas weer opgefrist en aangescherpt worden. Tijdens de training zal onder meer gewerkt worden met beeldfragmenten waarmee tijdens de bijeenkomsten praktisch geoefend wordt. De deelnemers krijgen na de eerste bijeenkomst ook een observatie – opdracht mee. De bijeenkomsten worden verzorgd door Manuela Jansen. Data: 09-12-2015 Tijdstip: van 15.00-17.30 uur Locatie: nieuwHessen Leren kun je observeren is gevalideerd door het Lerarenregister. De scholing is met 8 RU (registeruren) opgenomen in het registerleraar.nl.

De Knienenbult: een excellente school. In januari 2015 heeft de Knienenbult het predicaat “excellent” gekregen. “Op weg naar een Excellente School. Daarvoor is geen routekaart of reisadvies beschikbaar. Een school is excellent als er op alle lagen in de schoolorganisatie toegevoegde waarde is. Tijdens de les, het oudergesprek, het teamoverleg en de voortgangsgesprekken is voelbaar dat de school handelt vanuit één visie op goed onderwijs. Excellentie omvat meerdere thema’s. Alleen als die in samenhang worden aangepakt, kan er sprake zijn van excellentie. Excellentie is dus geen zaak van het inzetten van een paar instrumenten, het gaat om de diepere laag in de school van waaruit de school handelt.”(www.excellente scholen.nl)


69

Hoe ziet het excellentieprofiel van de Knienenbult eruit? Hoe wordt het onderwijs op de Knienenbult ingericht? Hoe werken de teamleden op de school en wat moet je kunnen om op onze excellente school te kunnen werken? De bijeenkomst wordt verzorgd door Eveline Hupkes Datum: 09 maart 2016 Tijstip: van 15.00-17.00 uur Locatie: De Knienenbult

Het Integraal Kindcentrum: wat is dat? Het Integraal Kindcentrum is, als vervolg op de brede school gedachte, in opmars. In deze bijeenkomst staat de vraag wat een Integraal Kindcentrum is en wat het betekent voor alle betrokkenen centraal. Hoe ziet een IKC eruit? Waarin onderscheidt het IKC zich van de Multifunctionele Accommodatie of de Brede School? Wat betekent het als we een Integraal Kindcentrum worden? Deze vragen analyseren we vanuit het perspectief van de school, de betrokken partners (kinderopvang), de ouders en de medewerkers. De meest belangrijke vraag is echter: wat wordt het kind er beter van? Tijdens deze interactieve bijeenkomst krijgt u niet alleen informatie, maar wordt u ook uitgedaagd mee te denken en mee te discussiëren over deze belangrijke ontwikkeling in onderwijsland. De bijeenkomst wordt verzorgd door Margriet Hofstee van Kinderopvang Zonnekinderen, betrokken partner in het Integraal Kindcentrum De Bosmark. Datum: woensdag 2 maart 2016 Tijdstip: van 15.00-17.00 uur Locatie: De Bosmark

Meervoudige intelligentie presentatie De Broekhof Basisschool De Broekhof is vanaf juni 2014 een gecertificeerde Vier X Wijzer school. Vier X Wijzer scholen werken vanuit de principes van de meervoudige intelligentie. Welke principes zijn dat en welk effect heeft het op de leerling en zijn prestaties? De bijeenkomst wordt verzorgd door Jan-Willem Duenk en Rita Wisselink. Datum: 13 april 2016 Tijdstip: 15.00-17.00 uur Locatie: De Broekhof

De Dalton-principes presentatie ‘t Warmelinck De principes van het Daltononderwijs worden uitgelegd aan de hand van praktische voorbeelden. Welke principes zijn over te nemen op de reguliere basisschool? Tijdens de training worden praktische handvatten gegeven om direct mee aan de slag te gaan.


70

De bijeenkomst wordt verzorgd door Mieke Hebbink en Lia Wiggers. Datum: 30 maart 2016 Tijstip: van 15.00-17.00 uur Locatie: ’t Warmelinck.

Met zelfkennis komen tot zelfsturing in je loopbaan Misschien herken je dit: je bent “gewoon” gaan werken en van het een in het ander “gerold”. Dan kan zich ineens een vraag voordoen als “past dit nog wel bij mij?” of “hoe kan ik mij verder ontwikkelen in mijn beroep?” Als je je werkleven ziet als een verhaal, in welk hoofdstuk zit je dan nu? Begin je net, ben je je nog volop aan het ontwikkelen of zoek je misschien een diepere betekenis? Elke levensfase heeft zijn eigen vragen, karakteristieken, behoeften en uitdagingen, of je nu een twintiger bent of een vijftiger. Je kunt jezelf de volgende vragen stellen: 

Hoe kom ik tot een betere tijdsverdeling tussen werk en privé?



Waar komt mijn huidige onvrede vandaan?



Hoe kom ik tot een keuze uit de kansen die ik heb?



Uitstel van de pensioenleeftijd. Wat betekent langer blijven werken voor mij en hoe wil ik daarmee omgaan?



Wat heb ik nodig om ook echt te realiseren wat ik wil?



Hoe geef ik vorm aan mijn verdere toekomst?

Wanneer je wat langer met dit soort vragen rondloopt kan de behoefte ontstaan om terug te blikken op je werkleven en vooruit te kijken op de mogelijke toekomst. Dit traject helpt je om vanuit vernieuwd inzicht “stuurman” te worden in je eigen werk en leven. De doelen van de training zijn: 

Het geven van handreikingen voor een (nieuwe) oriëntatie op de eigen (loopbaan-)ontwikkeling;



Het bewust en doelgericht leren omgaan met de eigen mogelijkheden, kwaliteiten en capaciteiten.



Met de eigen grenzen en dat wat haalbaar is en effectief inspelen op omstandigheden.

Ruud Spaargaren, loopbaanbegeleider/trainer/adviseur, van bureau Weerzien zal de bijeenkomsten verzorgen. Deze training kan voor maximaal vijf deelnemers worden ingezet. Na een eerste bijenkomst neem je het besluit om wel of niet door te gaan. Data: zeven dagdelen nader te bepalen Locatie: in overleg


71

“Accent in beweging!” Loopclinic met Lars Duistermaat Start op een laagdrempelige manier met hardlopen/sporten door een loopclinic van topsporter Lars Duistermaat te volgen. M.b.v. een loopclinic kun je op een verantwoorde manier starten met hardlopen. Je krijgt tips hoe je zelf verder aan je conditie kunt werken, of eventueel kunt aansluiten bij een atletiek/loopvereniging. Je volgt 4 clinics in een tijdsbestek van 8 weken (1x per 2 weken). Daarnaast krijg je een 8-weken schema met huiswerk. Dit betreft opdrachten die je leren tussen de 20/30 minuten hard te lopen. Data en tijdstip: in overleg ICT Om ervoor te zorgen dat alle Accentmedewerkers ICT-vaardig zijn en blijven is er een scholingsaanbod opgezet waar elke medewerker aan deel kan nemen. U leert afhankelijk van uw niveau hoe u uw eigen ICT-vaardigheden kunt versterken en hoe u – een stapje verder – ook die van uw leerlingen kunt versterken. Het doel van de scholingen is om u zó te bekwamen dat u ICT voor u kunt laten werken. 

Ontdek samen ict-mogelijkheden t.b.v. het onderwijs

Het internet staat bol van educatieve software. Maar welke software is interessant en voegt echt iets toe voor jouw groep? Je gaat samen op zoek naar nieuwe mogelijkheden of je ontdekt toepassingen die je kunt integreren in je dagelijks aanbod. We werken er naar toe dat we een aantal ontdekkingen kunnen delen met alle leerkrachten van Accent. Twee bijeenkomsten met maximaal 12 deelnemers. De bijeenkomsten worden verzorgd door Job van Essen. Data: 24-09-2015 en 28-01-2016 Tijdstip: van 16.00-17.30 uur Locatie: in overleg 

ICT en klassenmanagement

Hoe leer ik ict effectief toe te passen in mijn groep? Het succes van tablets op school wordt maar gedeeltelijk bepaald door wat het apparaat wel of niet kan, maar vooral door wat een leerkracht zijn leerlingen er wel en niet mee laat doen. In de cursus nemen we de organisatie rondom tablets in de school onder de loep en van daaruit gaan we inzoomen naar ons eigen klassenmanagement. Daarnaast kijken we kritisch naar wat de leerlingen doen op de computer, welke omstandigheden en welke ict-toepassingen dragen bij aan de opbrengst van ons onderwijs? Het doel van de bijeenkomst is dat een ieder, leerkracht en/of ICT coördinator, handreikingen en ideeën krijgt over de inzet van ICT in ons onderwijs.


72

Twee bijeenkomsten. De bijeenkomsten worden verzorgd door Imalda Dragt. Data: 22-09-2015 en 19-01-2016 Tijdstip: van 16.00-17.30 uur Locatie: De Klimop 

Mijn klas.nl

Mijnklas.nl (voorheen Ambrasoft) geeft enorme mogelijkheden om jouw leerlingen te kunnen begeleiden. Je ontdekt alle mogelijkheden die het programma te bieden heeft. Daarnaast leer je hoe je instellingen kunt gebruiken om maatwerk aan leerlingen te leveren en hoe je de gegevens kunt gebruiken. De bijeenkomst wordt verzorgd door Janine Kolkman samen met Vera Venes Datum: 25-02-2016 Tijdstip: van 16.00-17.30 uur Locatie: de Hoeksteen Groenlo 

Gebruik van Word en PowerPoint

Een bijeenkomst voor Word en één voor PowerPoint. Word Maak in een handomdraai prachtige documenten in Word! Je ontdekt tijdens deze workshop dat een document opmaken slechts een kwestie van enkele muisklikken is! Ook leerkrachten die weinig ICTaffiniteit hadden waren vorig jaar enthousiast over het gemak waarmee Word werkt. Daarbij maken we ook de vertaling naar de groepen: want na de workshop kun je niet alleen jezelf, maar ook kinderen makkelijk op gang helpen! PowerPoint PowerPoint heeft eindeloos veel mogelijkheden om mooi te presenteren. In deze workshop leer je hoe al die mogelijkheden je gemakkelijk kunnen helpen bij het maken van een presentatie. Bovendien leer je "office-principes" waardoor je ook makkelijker met andere programma's kunt werken. Een aanrader voor de beginnende en gevorderde gebruiker die meer wil leren over PowerPoint (en Office). Data: bijeenkomst Word: 13-10-2015 bijeenkomst PowerPoint: 27-10-2015 Tijdstip: van 16.00-17.30 uur De bijeenkomsten worden verzorgd oor Marco König. Locatie: de Triangel


73



Verdiepingscursus MOO

Om Mijn Omgeving Online voor jou en voor de kinderen goed te kunnen laten werken is deze workshop opgezet. Elke school heeft de kick-off-training gehad en werkt met M.O.O. Tijdens deze workshop leer je kneepjes, tips & trucs om M.O.O. meer werk voor je te laten doen. Want wist je dat in M.O.O. allerlei handige gadgets zitten die je met een muisklik voor je kunt laten werken?

Twee bijeenkomsten. Data: 29-09-2015 en 01-12-2015 Tijdstip: van 16.00-17.30 uur Astrid Wensink en Vera Venes Locatie: De Bosmark NLP… de sleutel tot succesvol leren

Zou je meer invloed willen hebben op leerlingen met faalangst, gedragsproblemen en onzekerheid en wil je de communicatie met leerlingen, ouders en collega’s versterken? Ben je nieuwsgierig naar de werking van jouw brein en dat van de leerlingen en wil je graag weten hoe je het brein in kunt zetten om de leerresultaten te vergroten? The Succes Factory start in het schooljaar 2015/2016 met een cursus NLP & Onderwijs, speciaal voor leerkrachten en IB’ers uit het primair onderwijs. NLP staat voor Neuro Linguïstisch Programmeren en leert je om op een eenvoudige maar zeer doeltreffende wijze jouw communicatie meer effectief in te zetten. Geen onnodige luxe, want waar vroeger het accent vooral op het lesgeven lag, is de leerkracht anno nu vooral ook bezig met begeleiden, competentiegericht leren en het bieden van passend onderwijs. Met deze NLP cursus van 4 middagen leer je meer over de werking van het brein en krijg je handvatten om leerresultaten te kunnen vergroten. Je krijgt tools waarmee je meer grip krijgt op het gedrag van leerlingen waardoor je ze beter en sneller kunt helpen bij faalangst, gedragsproblemen en/of onzekerheid. Tot slot is meer kennis over communicatie en gedrag uiteraard ook inzetbaar in jouw contacten met ouders en collega’s. Kortom, wil jij ook het maximale uit je vak als leerkracht/docent halen? Schrijf je dan nu in voor de NLP & Onderwijs training van The Succes Factory. Kijk voor meer info over NLP op www.thesuccesfactory.nl Vier bijeenkomsten van 3 uur. Data: 18-11-2015, 25-11-2015, 20-01-2016 en 27-01-2016 Tijdstip: van 15.00-18.00 uur De training wordt verzorgd door Miranda Leenders Locatie: nieuwHessen


74

Beeldende vorming op de basisschool Laat je verrassen door de ontelbare mogelijkheden die het vak beeldende vorming biedt! Vier workshopavonden waarop je: 

praktisch bezig bent, experimenteert en ontdekt.



werkt met nieuwe en bekende technieken, materialen en gereedschappen.



je verwondert over wat mogelijk is, het kind en de kunstenaar in jezelf weer aanspreekt.



inspiratie opdoet voor je eigen lessen beeldende vorming.



een inspiratieboek aanlegt.



plezier ervaart in het beeldend werken.

De workshops Workshop 1: weven anders, wol slingeren en vormen met kranten en stofstroken. Workshop 2: werken met schuimrubber, span- en afbindtechnieken. Workshop 3: monotype, stempelen en sjabloneren. Workshop 4: werken met papier-machépulp, karton pellen en werken met hout. De workshops worden gegeven door Joke Bruggink-Klompenhouwer. Vakleerkracht beeldende vorming op Cbs De Triangel in Aalten. Tijdstip: Eén keer per 14 dagen op de maandagavond van 19.30 – 21.30 uur met ingang van half september. Locatie: het atelier van basisschool De Triangel (locatie hoog), Berkenhovestraat 35, 7122 ZX in Aalten. Ervaar kunst & kunstenaar

-

kunstlessen op de basisschool

Kunstenaars en hun kunst kunnen een bron van inspiratie zijn voor de lessen beeldende vorming. Beschouwen en reflecteren is daarbij een belangrijk onderdeel. Een volgende stap is het ervaren en dus zelf aan het werk gaan in de stijl van een bepaalde kunstenaar. Hierdoor wordt de verbinding met de kunstenaar en zijn kunst en de beleving ervan, voor de leerling nog diepgaander. De kunst afkijken…..een beetje van de kunstenaar en een beetje van jezelf….. en daardoor jezelf ontwikkelen. Ervaar kunst & kunstenaar is een praktijkgerichte doe-cursus van vier avonden, waarin de volgende onderdelen aan bod komen: 

Beelden beschouwen met kinderen, hoe doe je dat?



Praktische vaardigheden; zelf aan het werk gaan in de stijl van verschillende kunstenaars.



Het aanleggen van een beelden inspiratieboek



Hoe maak je zelf een kunstles?



Voorbeelden, werkvormen en praktische tips uit de praktijk.


75

De workshops worden gegeven door Joke Bruggink-Klompenhouwer. Vakleerkracht beeldende vorming op Cbs De Triangel in Aalten. Tijdstip: Eén keer per 14 dagen op de maandagavond van 19.30 – 21.30 uur met ingang van half januari 2016. Locatie: het atelier van basisschool De Triangel (locatie hoog), Berkenhovestraat 35, 7122 ZX in Aalten.

Master-opleidingen Deelmaster - Een opleidingstraject voor leraren

Samen met de Onderwijsspecialisten biedt Accent de mogelijkheid voor het volgen van deelmasters aan. Deze Deelmasters kunnen prima gebruikt worden als opstap naar de reguliere master-SEN. Tevens heb je met afronding van de Deelmaster voldaan aan de criteria uit het lerarenregister. Door de Deelmaster te volgen hoef je (nog) geen aanspraak op de lerarenbeurs te maken. De beurs kun je op een later tijdstip inzetten voor een mastertitel. De kosten voor het volgen van een deelmaster zijn ongeveer € 1.300,- per schooljaar. Deze kosten zijn voor rekening van de school (opgave slechts in overleg met de directeur). Hoe is de Deelmaster vormgegeven? Insteek: -

Je krijgt middels het volgen van een Deelmaster de mogelijkheid om een “deel” van de reguliere master-SEN met de collega’s van De Onderwijsspecialisten en Accent te volgen.

-

Je volgt scholing op masterniveau: je hebt je kennis/vaardigheden getoetst op masterniveau binnen de Deelmaster of je hebt een mastertitel of een recente post HBO opleiding.

-

Je bouwt SBU (studiebelastingsuren) op die je kunt gebruiken binnen het lerarenregister.

Opzet: Een Deelmastertraject bestaat uit: -

Het volgen van minimaal twee modules in 2015-2016 en het maken van één toets in een eenjarige of tweejarige variant. (Het volgen van meer modules en extra toets is mogelijk.)

-

De module “Professioneel eigen leiderschap en begeleiden” is een verplichte module.

-

Studenten die al een mastertitel hebben kunnen losse modules volgen.


76

Modules en Toetsen: -

Er worden 13 verschillende modules aangeboden in het programma (er is wel een minimum deelname vereist per module, het kan dus zijn dat er een module afvalt).

-

Er kunnen één of twee toetsen gedaan worden binnen de Deelmaster: de toets “Casus” of de toets “Artikel”. Een toets is 280 SBU of 10 EC waard. Er zijn maximaal 20 EC te behalen binnen de Deelmaster.

-

Het maken van een toets: Om een toets te kunnen maken moet je minimaal twee modules gevolgd hebben.

Lesprogramma: -

De Deelmaster start met een gezamenlijke startbijeenkomst waarin de opzet van de Deelmaster, de relatie met de reguliere master SEN en het master “denken” een plek krijgt. Ook wordt ingegaan op de wijze waarop het lesmateriaal wordt aangeboden.

-

Er zijn vier studiegroepbijeenkomsten per jaar. Deze bijeenkomsten bereiden je voor op het maken van een toets en hierin leer je met elkaar de verschillende modules/lesinhouden (op masterniveau) inhoudelijk met elkaar te verbinden.

-

Voor een studiegroepbijeenkomst maak je een studievoortgangsverslag, waarin je je eigen leerproces weergeeft. Dit verslag wordt van feedback voorzien door de studiegroepbegeleider.

-

Het volgen van modules. Een module bestaat uit vier lessen van 3,5 uur. Na elke module maak je een voortgangsrapportage om later te gebruiken binnen de toets.

Studieduur: -

Deelmaster in één jaar: o

10 EC: Je volgt twee of drie modules, vier studiegroepbijeenkomsten en maakt één toets.

o

20 EC: Je volgt vier of vijf modules, vier studiegroepbijeenkomsten en maakt twee toetsen.

Beide trajecten sluit je af in mei/juni. Uitstel/herkansing in overleg met leidinggevende en Fontys. -

Deelmaster in twee jaar: o

10 EC: Je volgt een of twee modules in het eerste jaar en maakt de voortgangsrapportage en volgt de studiegroepbijeenkomsten. In jaar 2 de laatste module(s) en de toets.

o

20 EC: Je volgt 2 x een eenjarig traject.

Lesavonden: -

Maandag en donderdag 18.00-21.30 uur op scholen van De Onderwijsspecialisten (Didam, Arnhem of Ede). Start september 2015.


77

Certificering/studiebelasting: -

Je krijgt na afronding van de deelmaster een certificaat voor de gemaakte toets waarin het aantal studiebelastingsuren, gevolgde modules en cijfer voor de toets vermeld staan.

-

10 EC=280 SBU (studiebelastingsuren) bij volgen van twee modules en een toets.

Vervolg master SEN: -

Ga je na de pre-master starten met de reguliere opleiding master SEN dan vraag je bij de examencommissie van Fontys OSO met je certificaat vrijstelling aan voor 10/20 EC punten (de master SEN is in totaal 60 EC).

Opleidingsinstituut: -

De opleiding wordt verzorgd door Fontys OSO Hogescholen. De inhoud van de modules voldoen aan wettelijk vastgelegde standaarden. De Onderwijsspecialisten en Accent kunnen geen invloed uitoefenen op de inhoud van het onderwijsaanbod.

Op woensdag 3 juni vindt er op Briant College (Bethaniënstraat 250, Arnhem) van 15.15 uur tot 16.30 uur een bijeenkomst plaats over de deelmaster-trajecten die mogelijk zijn binnen De Onderwijsspecialisten en Accent. De bijeenkomst wordt verzorgd door Wilma Klabbers van Fontys en Peter van ’t Westeinde. Aanmelden voor deze bijeenkomst: [email protected]

Module-overzicht deelmasters 2015-2016 In schooljaar 2015-2016 wordt een keus uit onderstaande modules aangeboden. (keus is afhankelijk van het aantal aanmeldingen: minimaal 15 deelnemers per module) Modules Domein Begeleiden: 

BBOP1: Professioneel eigen leiderschap en begeleiden (verplichte module)



BOGC2: Oplossingsgerichte communicatie en begeleiding



BCOM1: Communicatie en coaching binnen begeleidingsprocessen

Modules Domein Gedrag: 

GAUT3: Communicatie en autisme



GGAUT4: Sociaal gedrag en autisme



GGDR1A: Omgaan met externaliserend gedrag



GDR2A: Omgaan met internaliserend gedrag



GVLB2: Neuropsychologie



GSEO3: Sociaal-emotionele competentieontwikkeling – afstemmen op de groep

Modules Domein Leren: 

LMOT3: Gedrag en motoriek



LTAP1: Aanvankelijk en voortgezet technisch lezen


78



LTAA3: Dyslexie

Modules: Alle domeinen: 

DIV1: Omgaan met verschillen in de klassensituatie



PLM1: Planmatig denken en handelen

Een “Deel” Mastertraject bestaat minimaal uit Module BBOP1 en een keus uit 1 of 2 andere modules en een toets. DOMEIN BEGELEIDEN: BBOP1: Professioneel eigen leiderschap en begeleiden (Let op: Verplichte module) Als professional heb je vele keuzes te maken, sta je in relatie met anderen in je beroepscontext, kwaliteitseisen van de beroepsgroep en de kaders van je eigen organisatie. Daarnaast neem je je eigen waarden mee van waaruit je wilt werken en die invloed hebben op de keuzes die je maakt in het handelen tijdens de beroepsuitoefening. Daarbij kunnen de persoonlijke waarden en dat wat de organisatie vraagt soms met elkaar conflicteren. Telkens is er de vraag: doe ik de goede dingen en doe ik die goed (genoeg)? Kwaliteit van handelen is de kern, met daarbij de vraag hoe blijf ik in balans. Als professional heb je jezelf te managen en te verantwoorden in (onderwijs)organisaties die aan voortdurende verandering onderhevig zijn qua onderwijsinhoud en bedrijfsvoering. Daarbij spelen er bijvoorbeeld ethische, machts- en persoonlijke dilemma’s een rol en wordt er een hoge mate van autonomie gevraagd door de complexiteit van het werk en de veranderende contexten. Deze module kan een belangrijke bijdrage geven aan jezelf als professional en via het parallelproces ook aan jezelf als student in de m sen opleiding. Er wordt aandacht besteed aan de wijze waarop je als onderwijsprofessional vorm geeft aan je zelfmanagement bij het optimaal professioneel uitvoeren van taken en daarbij ervaren dilemma’s vanuit de beroepscontext. Jouw eigen praktijkervaringen en de betekenis die je daaraan geeft staan op de voorgrond, waarbij je een koppeling maakt met passende theoretische concepten. Thema’s: • Visies op professionaliteit • (Managen van) verwachtingen • Impliciete en expliciete waarden in jezelf en in je werkcontext • Ethiek, macht en autonomie als thema • Omgaan met professionele dilemma’s Wat wordt van je verwacht? Er wordt van je verwacht dat je je eigen praktijk met good practices, uitdagingen en dilemma’s als leermateriaal inbrengt en deelt met docenten en medestudenten op basis waarvan er verdere kennisconstructie met betrekking tot professioneel zelfmanagement kan plaatsvinden. Tussen de bijeenkomsten door verdiep je je (verder) in literatuur en doe je (kleinschalig) onderzoek in je eigen praktijk.


79

Wat kun je na deze module? • Je hebt zicht op professionele dilemma’s die jij kunt tegenkomen in jouw werk(context). • Je bent bekend met de betekenis van de begrippen macht, autonomie en ethiek. • Je weet hoe macht, autonomie en ethiek een rol spelen binnen jouw professionele dilemma’s. • Je hebt zicht op jouw professioneel handelen en belemmerende en bevorderende patronen daarin. • Je hebt geoefend met manieren om te komen tot handelingsalternatieven binnen ervaren dilemma’s. BOGC2 Oplossingsgerichte communicatie en begeleiding Deze module is gericht op het inzetten van oplossingsgerichte gespreksvaardigheden in de begeleiding van collega’s of leerlingen. Je bent na deze module in staat om de collega of leerling binnen enkele gesprekken competent en autonoom met zijn uitdaging om te laten gaan. We dagen je uit om kritisch en systematisch te reflecteren op je eigen interventies. We bieden je handvatten om tijdens het voeren van gesprekken de denkomslag van probleemanalyse naar oplossingsgerichte coaching en begeleiding te maken. We leren je nieuwe interventies, waardoor je de ander zijn sterktes en zijn mogelijkheden helpt ontdekken, zijn doelen helder helpt te omschrijven en waardoor je de ander zijn eigen onbewust al aanwezige oplossingen leert ontdekken. Tijdens de bijeenkomsten oefen je met eigen casuïstiek. Je oefent met oplossingsgerichte coaching gesprekken met behulp van beeldmateriaal. De docent helpt je de voortgang inzichtelijk te maken en geeft feedback op je coachingsinterventies. We verwachten van je dat je bereid bent gesprekken op te nemen en dat je die tijdens de bijeenkomsten als casus kunt inbrengen. De inhouden van OGC1: ‘Principes van oplossingsgericht denken’ worden bij deze module als bekend verondersteld. Thema’s: • Denkwijze en opbouw van een oplossingsgericht coachingsgesprek / coaching cyclus • Oplossingsgerichte vragen • Gebruik van sleutelwoorden • Herkaderen • De kracht van complimenten Wat wordt van je verwacht? Er wordt van je verwacht dat je je voorbereidt door middel van het lezen van de aangedragen literatuur en het maken van voorbereidende opdrachten op de bijeenkomsten. Ook wordt van je verwacht dat je actief oefent in het voeren van oplossingsgerichte gesprekken, bereid bent naar jouw eigen wijze van oplossingsgericht communiceren en begeleiden te kijken en daar feedback op te vragen. Wat kun je na deze module?


80

• Je kent het verschil tussen een probleemgerichte en een oplossingsgerichte benadering bij gesprekken en kunt je eigen interventies daar op beoordelen • Je kent de kracht van taalgebruik bij het bevorderen van eigenaarschap bij de ander • Je bent bekend met de zevenstappendans • Je kunt kerninterventies bij een oplossingsgericht gesprek hanteren, onder andere: doelen stellen, uitzonderingen zoeken, krachtbronnen aanboren, schaalvragen stellen, herkaderen, complimenteren • Je kunt oplossingsgerichte feedback geven • Je bent bekend met soorten klantrelaties (de flow chart) en je kunt daar je gespreksinterventies op afstemmen • Je weet hoe je het begrip ‘weerstand’ kunt plaatsen BCOM1 Communicatie en coaching binnen begeleidingsprocessen Deze module besteedt aandacht aan theorieën en modellen rondom verbale en non-verbale communicatie en de plek van coaching binnen begeleidingsprocessen. Je wordt uitgedaagd om je bewust te worden van je eigen manier van communicatie, de keuzemogelijkheden die je daarin hebt en de effecten daarvan op de interactie met anderen. Coaching als specifieke vorm van communicatie wordt geplaatst binnen een breed continuüm van mogelijke begeleidingsstrategieën . De gewenste opbrengst van deze module is dat je in staat bent om anderen in je professionele context op gepaste wijze te begeleiden en dat je daarbij op metaniveau je eigen communicatieve processen kunt aansturen. Er is een voortdurende koppeling tussen theorie, praktijk en persoon, met per bijeenkomst concrete opdrachten. We verwachten een (pro)actieve, (zelf)onderzoekende en een reflectief constructieve houding; een respectvolle attitude en ethisch handelen; beeldopname maken van je eigen beroepscontext die interactie in beeld brengt; kennisconstructie met gevarieerde (internationale) bronnen en opvattingen; opdrachten uitwerken en leervragen formuleren. Thema's: • Verschillende vormen van begeleiding • Het belang van communicatie binnen begeleiding • Verbale en non-verbale communicatie • Communicatie en interactie tijdens coaching en begeleiding: theorieën en interventies • Eigen toolkit communicatie en coaching in begeleidingsprocessen Wat wordt van je verwacht? Er wordt van je verwacht dat je je goed voorbereidt op de bijeenkomsten door het lezen van de literatuur en het verwerken van opdrachten in de praktijk. Tevens verwachten we dat je in staat bent om zelfstandig kennis te construeren tot een eigen werktheorie, vanuit de aangereikte materialen en de inhouden en de interactieprocessen tijdens de bijeenkomsten.


81

We gaan uit van een proactieve en interactieve grondhouding, waarin je constructief kritisch met elkaar en met jezelf een proces van kennis construeren aangaat. Je gaat met de kennis vanuit de theorie en bijeenkomsten actief aan de slag in de praktijk.

DOMEIN GEDRAG: GAUT3 Communicatie en autisme Elk mens heeft een wezenlijke en diepgevoelde behoefte aan communicatie: ‘het uitwisselen van betekenissen’ en sociale interactie. In de classificatie volgens het medisch model wordt het ‘Disordered communication’ of ‘kwalitatieve beperkingen in de communicatie’ genoemd die kenmerkend zouden zijn voor autisme. Uiteraard hebben ook mensen met autisme behoefte aan communicatie en sociale interactie en hebben zij ook net als andere mensen emoties. Om te kunnen afstemmen op een systeem dat communicatie kan uitlokken en verder ontwikkelen is er telkens inzicht nodig in de betekenisverlening en communicatie van mensen met autisme. We bouwen verder op wat er in module 1 en 2 aan bod is geweest en breiden de beeldvorming in deze module uit waarbij het accent op communicatie en betekenisverlening ligt. Communiceren over wat je denkt, voelt en wilt is voor ieder mens belangrijk en ieder mens zoekt daarvoor het passende middel. In deze module wordt het multi-dimensionele model (Verpoorten & Noens) voorgesteld en gaan we hiermee actief aan de slag door informeel onderzoek te doen naar de expressieve communicatie. Op deze manier leert de student een kleinschalig communicatie onderzoek op te zetten en daaruit op basis van data concrete leerdoelen te formuleren. Hierbij leer je wat je als onderzoeker nodig hebt en daarnaast leer je wat je met verkregen data kunt doen in de praktijk. De gespecialiseerde leraar/autisme-leerkracht zal ook in deze module leren terug te gaan naar de basis (beeldvorming) en tijd nemen om een micro-analyse te maken. Zowel inhoudelijk naar de leerling met autisme als naar zijn eigen handelen. De student voert een informeel communicatie onderzoek uit en kan leerdoelen opstellen waarbij de student rekening houdt met de cognitieve stijl, het sensorisch profiel en de ruimte, tijd en activiteit op basis daarvan aanpast. Thema’s: • Communicatie in beeld brengen door informeel onderzoek, onderzoek kunnen opzetten, uitvoeren en leerdoelen opstellen • Het multi-dimensionele model: niveau van communicatie onderzoeken: sensatie, presentatie, representatie en meta-representatie • Functies, vorm en stijl van communicatie herkennen en leerdoelen opstellen waarbij je de beeldvorming verder uitbreidt • Moeilijk gedrag en communicatie Wat wordt van je verwacht? Binnen het M SEN Studieprofiel Autismespecialist brengt elke student zijn ‘kenmerkende beroepssituatie’ in aangezien ASS voorkomt bij leerlingen en studenten van alle leeftijden en elk


82

(ontwikkelings)niveau. Het ontwikkelen van interactieve professionaliteit en samenwerkend leren, met oog voor diversiteit en inclusie is daarmee een vanzelfsprekend onderdeel van alle lessen studiebijeenkomsten. Een onderzoekende houding in het omgaan met moeilijk gedrag gaat daarbij samen met het ontwikkelen van kennis over AS(s) en kritische zelfreflectie. De student bereidt zich specifiek voor op deelname aan de bijeenkomsten van deze onderwijseenheid door het lezen van een autobiografie, het bestuderen van de aangegeven bronnen (vakliteratuur, wetenschappelijke artikelen) en het bijhouden van een logboek (autisme werkboek eigen praktijk). Wat kun je na deze module? Aan het eind van AUT3 heeft de student kennis en ervaring opgedaan met: • communicatie bij autisme, doelgroep overstijgend en van verschillende niveaus (alle ontwikkelingsleeftijden) • het onderzoeken van de samenhang tussen visie, theorie en praktijk de betekenis hiervan • communicatie in het curriculum van TEACCH • van onderzoek naar handelingsplan: werken met communicatie leerdoelen (educatieve benadering van een autisme spectrum stoornis) geïntegreerd in het praktijkonderzoek.

GAUT4: Sociaal gedrag en autisme In deze module staat de leerling met autisme in zijn persoonlijke, sociale context en levensfase centraal. We verkennen gewone situaties uit het leven van alledag en onderzoeken welke rol autisme speelt in het dagelijks leven en werken. We verkennen de levensdomeinen zoals ook in het rapport van de Gezondheidsraad worden genoemd. Autisme: een ‘levenslang’ anders. Dat vraagt om maatwerk in onderwijs en begeleiding als ook een verandering in ons eigen perspectief. Deze module is vooral praktisch van aard en gaat er van uit dat de student de theoretische kennis en basisbegrippen vanuit eerdere modules kent. In deze module gaan we vooral aan de slag. Sociaal gedrag is vaak ondoorzichtig en moeilijk te begrijpen en de maatschappelijke context is complex. We mogen er van uitgaan dat het ontwikkelen van sociale vaardigheden voor de leerling met autisme een hele opgave kan zijn. Vooral ook door het impliciete karakter waardoor de logische gevolgen en ook de betekenis niet altijd duidelijk is. Het risico van overbelasting en overvraging is voortdurend aanwezig, tegelijkertijd is het ook een risico dat we ondervragen en we ons als professional teveel richten op ‘diagnose autisme’ waardoor we in het spanningsveld : preventie en betuttelen komen. Het is daarom belangrijk dat we én steeds goed observeren én ons vooraf bezinnen op wat prioritair is voor de leerling of student met autisme en zijn ‘toekomst’. Dat doen wij niet voor de leerling, het vraagt om een nauwkeurige afstemming met de persoon met autisme zelf en met de mensen in zijn netwerk. Onderzoek in de praktijk is daarbij onmisbaar. In de module gaan we verschillende domeinen verkennen en leert de student enkele basisprincipes vanuit Structured Teaching in te zetten, dat betekent: Aan de slag met autisme. Bij deze module heeft de student keuze uit een aantal verwerkingsopdrachten waarvan er 1 uitgewerkt moet worden. (vrije Tijdsonderzoek, onderzoek Sociaal Niveau, werkvaardigheden/ werkgedrag of Redzaamheid)


83

Mogelijke thema’s: (mogelijk nuance verschillen per lesplaats, keuze van levensdomeinen is breed en zal ook afgestemd worden met groep) •

Leven en werken met autisme, welke werkvaardigheden en werk-gedrag is nodig, wat is een taakanalyse en hoe kom je van taakanalyse naar een stappenplan?

•

Sociaal gedrag in de klas en op het werk (stage)

•

Sociaal gedrag en vrije tijd, hoe deel je vrije tijd in? (informeel onderzoek naar vrijetijdsvaardigheden)

•

Sociaal gedrag en begeleiding bij transities

•

Zelfredzaamheid en maatschappelijke redzaamheid

Wat wordt van je verwacht? • We dagen je uit om vanuit verschillende perspectieven te kijken naar de leerling met autisme en naar jezelf in interactie met hen. We zien wederkerigheid als uitdaging voor jou als ‘professional person’ in de omgang met iemand met AS(s). We dagen je uit om te (gaan) begrijpen wat de leerling met autisme nodig heeft om met behoud van autonomie, een zinvolle invulling te kunnen geven aan zijn sociale leven. • We dagen elkaar uit om na te denken en in dialoog te gaan over sociaal gedrag en de onderliggende opvattingen; we reflecteren daarbij ook kritisch op ons eigen gedrag. • We verwachten dat je oplossingsgericht en onderzoekend doordenkt over inclusie, autisme en het omgaan met diversiteit in (sociaal) gedrag. • We verwachten van je dat je de behoefte aan ondersteuning en bescherming in sociale situaties, van de individuele leerling met autisme steeds beter gaat herkennen. • We verwachten dat je leerdoelen kunt stellen, gericht op de toekomst en alle levensgebieden van de leerling met autisme. • We verwachten dat je interactief je eigen praktijkvragen en -voorbeelden inbrengt. Wat kun je na deze module? Na het volgen van deze module kun je je handelen als professional aanpassen aan de behoeften en de mogelijkheden van de leerling met autisme. GGDR1 Begrijpen van externaliserend gedrag Afstemmen op specifieke sociaal-emotionele onderwijsbehoeften bij ernstig externaliserend gedrag. In het onderwijs (en feitelijk in de gehele maatschappij) heb je steeds meer te maken met kinderen met externaliserend probleemgedrag. Onder externaliserend probleemgedrag wordt probleemgedrag verstaan dat op de buitenwereld gericht is. Denk hierbij aan opstandig, agressief, impulsief gedrag. Het afstemmen op leerlingen met dit probleemgedrag vraagt van jou als leerkracht enerzijds kennis over kenmerken van de beperking die aan de problemen ten grondslag kunnen liggen. Anderzijds vraagt het ook om vaardigheden om oplossingsgericht om te gaan met de problemen die het gevolg zijn van de beperking.


84

Thema’s: • Inleiding in de kinderen jeugdpsychiatrie • Classificaties van probleemgedrag • Waarnemen externaliserend gedrag • Omgaan, aanpak, methodieken m.b.t. externaliserend gedrag op school • Casuïstiek van een leerling met externaliserend gedrag op jouw school Wat wordt van je verwacht? Van de student wordt verwacht dat deze: • zich voorbereidt op de bijeenkomsten en hierbij gebruik maakt van het aangereikte materiaal op de portal (beelden achtergrondmateriaal). • tijdens de bijeenkomsten samenwerkt met mede studenten rondom casuïstiek en/of problemen in de praktijk. • de beschikking heeft over een laptop. Tijdens de bijeenkomsten wordt er gewerkt met digitale opdrachten. • de actualiteit volgt m.b.t. aan de orde gestelde thema’s. • de verplichte literatuur bestudeert • een ‘memorandum’ bijhoudt van de behandelde thema’s. • een verdiepende huiswerkopdracht uitwerkt waarbij de student een keuze maakt en: - zich verdiept in één thema door het lezen van een ervaringsboek en een verdiepingsboek en andere gerenommeerde bronnen en hiervan een verslag maakt waarbij de triade (persoon – theorie – praktijk) vorm gegeven wordt. - Een casus uitwerkt uit de eigen praktijk. Het is hierbij verplicht om gebruik te maken van de structuur van het ‘opbrengstgericht handelingsplan’ volgens Vaessen (2012), verdiepende literatuur en/of behandelmethoden. Wat kun je na deze module? • Je herkent symptomen van de behandelde stoornissen om te kunnen signaleren • Je kunt elementen uit behandelmethodes toepassen in de eigen situatie • Je kunt zelfstandig bronnen zoeken en raadplegen rondom de thema’s: inhoudelijke sites, literatuur, e-health-sites, • Je kunt je in leven in een persoon met een bepaalde stoornis en de consequenties voor de omgeving • Je weet wat de interne routing voor signalering verwijzing binnen de eigen organisatie is en kent mogelijkheden die voor de eigen praktijk nog nieuw zijn.

GGDR2 Begrijpen van internaliserend gedrag Afstemmen op specifieke sociaal-emotionele onderwijsbehoeften bij ernstig internaliserend gedrag. In het onderwijs (en feitelijk in de gehele maatschappij) heb je ook te maken met kinderen met internaliserend probleemgedrag. Onder internaliserend probleemgedrag wordt probleemgedrag verstaan dat op de binnenwereld/naar zichzelf toe gericht is. Denk hierbij aan angst,


85

teruggetrokkenheid, depressieve klachten. Het afstemmen op leerlingen met dit probleemgedrag vraagt van jou als leerkracht enerzijds kennis over kenmerken van de beperking die aan de problemen ten grondslag kunnen liggen. Anderzijds vraagt het ook om vaardigheden om oplossingsgericht om te gaan met de problemen die het gevolg zijn van de beperking. Thema’s: • Inleiding in de kinderen jeugdpsychiatrie • Classificaties van probleemgedrag • Waarnemen internaliserend gedrag • Omgaan, aanpak, methodieken m.b.t. internaliserend gedrag op school • Casuïstiek van een leerling met internaliserend gedrag op jouw school Wat wordt van je verwacht? Van de student wordt verwacht dat deze • zich voorbereid op de bijeenkomsten en hierbij gebruik maakt van het aangereikte materiaal op de portal (beelden achtergrondmateriaal). • tijdens de bijeenkomsten samenwerkt met mede studenten rondom casuïstiek en/of problemen in de praktijk. • de beschikking heeft over een laptop. Tijdens de bijeenkomsten wordt gewerkt met digitale opdrachten. • de actualiteit volgt m.b.t. aan de orde gestelde thema’s. • de verplichte literatuur bestudeert • een ‘memorandum’ bijhoudt van de behandelde thema’s. • een verdiepende huiswerkopdracht uitwerkt waarbij de student een keus maakt en: - zich verdiept in één thema door het lezen van een ervaringsboek en een verdiepingsboek en andere gerenommeerde bronnen en hiervan een verslag maakt waarbij de triade (persoon – theorie – praktijk) vorm gegeven wordt. - Een casus uitwerkt uit de eigen praktijk. Het is hierbij verplicht om gebruik te maken van de structuur van het ‘opbrengstgericht handelingsplan’ volgens Vaessen (2012) en verdiepende literatuur en/of behandelmethoden. Wat kun je na deze module? • Je herkent van symptomen van de behandelde stoornissen om te kunnen signaleren • Je kunt elementen uit behandelmethodes toepassen in de eigen situatie • Je kunt zelfstandig bronnen zoeken en raadplegen rondom de thema’s: inhoudelijke sites, literatuur, e-health-sites, • Je kunt je in leven in een persoon met een bepaalde stoornis en de consequenties voor de omgeving • Je weten wat de interne routing voor signalering verwijzing binnen de eigen organisatie is en kent mogelijkheden die voor de eigen praktijk nog nieuw zijn.


86

NEU1: Neuropsychologie Gedrag en leerprestaties van de mens worden bepaald door de werking en de informatieverwerking van de hersenen. Als leerkracht heb je in je werk dagelijks te maken met aspecten van informatieverwerking, zoals aandacht, geheugen, taalontwikkeling, prikkelgevoeligheid, planning, motivatie en emoties. Soms zal dit expliciet aan de orde zijn wanneer er sprake is van een neuropsychologische problematiek, meestal is het impliciet aan de orde wanneer je bijvoorbeeld inzoomt op de leerstijl van leerlingen. De hersenen ontwikkelen zich aan de hand van de omgeving (‘Context shapes the brain’). Zowel biologische factoren als psychologische, sociale en culturele factoren zijn belangrijk voor deze ontwikkeling, dus prikkels uit de omgeving zijn uiteindelijk bepalend voor de hersenrijping. Dat betekent dat je als leerkracht invloed uit kunt oefenen. Welke invloed is dat dan? Daarvoor is het eerst nodig inzicht te hebben op de werking van de delen van de hersenen. We bekijken de hersenen naar opbouw, de functiegebieden, de samenwerking tussen deze gebieden en naar mogelijke hersenfunctiestoornissen. Daarnaast kijken we naar de consequenties van het (dis)functioneren van de hersenen voor het onderwijs, maar zeker ook naar de mogelijkheden die we hebben in het onderwijs om gebruik te maken van de kracht van het brein. Thema’s: • Inleiding neuropsychologie: lokalisatie, werking en ontwikkeling hersenen • Cognitie, intelligentie, mentale ontwikkeling • Aandacht, concentratie en motivatie • Executieve functies Wat wordt er van je verwacht? Tijdens de bijeenkomsten wordt naast theorie gebruik gemaakt van ervaringen en vragen van studenten en wordt een beroep gedaan op je reflectief-onderzoekende houding. Voorbereiding op de bijeenkomsten maakt de leerervaring rijker. Er wordt van je gevraagd je eigen praktijk in te brengen. In deze module proberen we het gedrag en het leren van kinderen op neuropsychologische wijze te verklaren, te begrijpen en te kunnen gebruiken. Wat kun je na deze module? 

Je ontwikkelt kennis en visie ten aanzien van het inzetten van neuropsychologische concepten. Aan het eind van deze module kun je deze concepten gefundeerd toepassen bij het formuleren van een aanpak passend bij de onderwijsbehoeften van een leerling/student.



Je hebt kennis van de ontwikkeling van de hersenen en haar functies.



Je hanteert de begrippen aandacht, concentratie en motivatie ook vanuit neuropsychologisch perspectief.



De begrippen inhibitie, interferentie en flexibiliteit hebben een betekenis voor je in relatie tot je eigen praktijk.


87



Je bent in staat de executieve functies te benaderen vanuit een neuropsychologisch perspectief. Je kunt aangeven op welke wijze deze een rol spelen in je onderwijs.



Je hebt een visie op cognitie, intelligentie en mentale ontwikkeling. Je weet welke rol deze begrippen spelen in jouw praktijk.

GSEO3A Sociaal-emotionele competentieontwikkeling: afstemmen op de groep Vanaf 2015-2016: Afstemmen op sociaal-emotionele onderwijsbehoeften op groepsniveau Deze module draait om de vraag: hoe stem ik af op de sociaal-emotionele onderwijsbehoeften op groepsniveau? Deze vraag kan vanuit verschillende perspectieven beantwoord worden, zoals bijvoorbeeld die van leerkracht, intern begeleider, docent, mentor of zorgcoördinator. Om antwoord te krijgen op bovengenoemde vraag verdiep je je allereerst in modellen die je hierbij behulpzaam kunnen zijn: de preventiepiramide en de Kegel van afstemming. Vervolgens wordt met name aandacht besteed aan de wijze waarop invulling wordt gegeven aan het primaire preventieniveau of het eerste niveau van afstemming. Hiertoe verdiep je je in het model adaptief onderwijs, groepsvormingsprocessen, het pedagogisch klimaat en diverse methoden en materialen ter bevordering van het stimuleren van de sociaal-emotionele competentieontwikkeling. Daarnaast komt in deze module het onderwerp pesten aan bod. Tenslotte wordt aandacht besteed aan de wijze waarop ouders betrokken kunnen worden bij de sociaal-emotionele competentieontwikkeling op het primaire preventieniveau of eerste niveau van afstemming. De ultieme leeruitkomst van deze module is dat je op basis van alle behandelde theorie in combinatie met de vertaling ervan naar jouw praktijksituatie, in staat bent een groepsplan gedrag op te stellen voor het primaire preventieniveau of eerste niveau van afstemming en hier kritisch op kan reflecteren. Thema’s: • Hoe kan de preventiepiramide of de Kegel van afstemming jou helpen bij het afstemmen op de sociaal-emotionele competentieontwikkeling van een groep? • Hoe kan het pedagogisch klimaat worden vormgegeven, mede rekening houdend met de fasen van groepsvorming? • Welke methodes zijn er voor handen om de sociaal-emotionele competentieontwikkeling te bevorderen en hoe kunnen deze bijdragen aan het voorkomen van pesten? • Hoe kan er worden omgegaan met pesten en hoe kunnen ouders betrokken worden bij de sociaalemotionele competentieontwikkeling op groepsniveau? Wat wordt van je verwacht? In de bijeenkomsten staat de koppeling van de theorie aan de eigen praktijk centraal. We vragen je om materialen die in jouw praktijk gebruikt worden ten behoeve van het stimuleren van een positief pedagogisch klimaat en de sociaal-emotionele


88

competentieontwikkeling mee te nemen. Daarnaast wordt van je gevraagd filmopnamen te maken. Dat betekent dat er een hoge betrokkenheid en actieve deelname wordt verwacht. Wat kun je na deze module? De ultieme leeruitkomst van deze module is dat je op basis van alle behandelde theorie in combinatie met de vertaling ervan naar jouw praktijksituatie, in staat bent een groepsplan gedrag op te stellen voor het primaire preventieniveau of eerste niveau van afstemming en hier kritisch op kan reflecteren. DOMEIN LEREN: LMOT3 Gedrag en motoriek Professionals die werken met leerlingen die belemmeringen ervaren in het zich eigen maken van fijn- en grofmotorische vaardigheden, stellen centraal wat deze leerlingen nodig hebben om zich competent te kunnen voelen en hoe zij mee kunnen doen. Er wordt vaak voorbij gegaan aan de situaties, wanneer leerlingen binnen lessen waarbij motorische vaardigheden centraal staan specifiek gedrag vertonen (faalangstig, hyperactief, vermijdend of storend gedrag). Vanuit een oplossingsgerichte attitude wordt voor een leerling met gedragsproblemen, een lage competentiebeleving of faalangst een handelingsplan opgesteld, op basis van de kennis uit wetenschappelijk onderzoek. Thema’s: - Concepten van orthodidactiek van motorische ontwikkeling en ontwerpen van bewegingsscenario’s voor leerlingen. - Werken met aandacht, een neuropsychologische benadering van de werkhouding. - Externaliserend en internaliserend gedrag tijdens spel en bewegingssituaties. - Motorische faalangst en buitenspel en consequenties voor begeleiding en leerstofaanbod Wat wordt er van je verwacht? Je wordt uitgedaagd om zowel instrumenteel, (analyse observatie en toetsinstrumenten), communicatief ( afstemmen op diversiteit) als normatief ( eigen rol als professional) vanuit een oplossingsgerichte attitude voor een leerling met gedragsproblemen, een lage competentiebeleving of faalangst een handelingsplan op te stellen op basis van wat bekend is vanuit wetenschappelijk onderzoek. Je leest vooraf aan de bijeenkomsten de literatuur die nodig is om actief mee te kunnen doen. Met behulp van de instrumenten maak je een analyse en aan de hand van onderbouwde conclusies pas je interventies toe. Je brengt jouw casus in, je kunt de relevantie voor je praktijk aangeven en je kunt op basis van bestudeerde literatuur keuzes maken vanuit een holistische visie. Je laat een kritisch reflecterende onderzoekende houding zien door inzichten en verschillende perspectieven uit de literatuur te vergelijken met elkaar en de eigen praktijksituatie. Wat kun je na deze module? Vanuit een competentie- en oplossingsgerichte benadering met behulp van interactief leren heb je geleerd je ervaringen uit de opleiding en praktijk te gebruiken om tot verdiept inzicht te komen,


89

hierdoor ben je beter in staat om, samen met anderen, passende antwoorden te vinden op een diversiteit en complexiteit aan hulpvragen. Wat kun je na deze module? Aan het einde van deze module heb je voor jezelf betekenisvolle concepten rondom: Communicatie, coachen en reflecteren in begeleidingsprocessen LTAP1: Aanvankelijk en voortgezet technisch lezen Om leerlingen hun potentiële mogelijkheden in het onderwijs volledig te laten benutten en om volwaardig deel te kunnen nemen aan de maatschappij is een voldoende ontwikkelde leesvaardigheid onontbeerlijk. Leeropbrengsten op het gebied van technisch lezen vormen voortdurend een (inter)nationaal aandachtspunt. Tegelijkertijd is er veel kennis over effectief leesonderwijs beschikbaar. In deze module komen de thema’s beginnende geletterdheid, aanvankelijk en voorgezet technisch lezen aan bod. De module daagt je uit tot verkenning van het technisch leesonderwijs in de eigen praktijk in het licht van recente inzichten. De module richt zich daarbij op school- groeps- en leerlingniveau. Cyclisch planmatig werken vormt de grondslag van de module en afstemming op de onderwijsbehoeften van leerlingen staat centraal. Actieve kennis van de cyclus handelingsgericht werken wordt verondersteld De module is voornamelijk gericht op technisch lezen in de klas in het (speciaal) basisonderwijs. De module kan mogelijk ook voor voortgezet en beroepsonderwijs bruikbare achtergronden en handelingsalternatieven bieden. Thema’s: - Achtergronden bij ‘leren lezen’ - Recente inzichten op het gebied van effectief leesonderwijs - Monitoren van leeropbrengsten technisch lezen en effectief leesonderwijs op schoolniveau Wat wordt van je verwacht? Je wordt uitgedaagd om zowel instrumenteel (analyse), communicatief (afstemmen op diversiteit) als normatief ( eigen rol als professional) vanuit een oplossingsgerichte attitude de eigen praktijksituatie (op school-, groeps-, en leerlingniveau) kritisch te analyseren. Na de analyse worden aan de hand van onderbouwde conclusies interventies toegepast. We verwachten dat je een kritisch reflecterende onderzoekende houding laat zien door inzichten en verschillende perspectieven uit de literatuur te vergelijken met elkaar en de eigen praktijksituatie, daar conclusies uit te trekken en acties te ondernemen. We gaan er van uit dat je de bijeenkomsten voorbereidt (lezen literatuur of uitvoeren praktijkopdrachten). Wat kun je na deze module? Na het (inter)actief deelnemen aan deze onderwijseenheid ben je in staat: 

achtergronden en kernbegrippen van het thema kritisch reflectief te beschouwen;



effectief leesonderwijs in de praktijk te herkennen en, daaraan gekoppeld, specifieke onderwijsbehoeften bij leerlingen preventieve en proactieve te signaleren;


90



pedagogisch/didactisch onderzoek op het gebied van technisch lezen voor te bereiden en uit te voeren om zo de (onderwijs)behoeften van leerlingen en hun omgeving beter te begrijpen, om te komen tot het plannen, uitvoeren en evalueren van effectief leesonderwijs en effectieve begeleiding van leerlingen met specifieke onderwijsbehoeften in de klas.

LTAA3: Dyslexie Elke dag wordt vaardigheid in lezen en spellen gevraagd: het lezen van ondertitels, van de krant, het invullen van formulieren. Dyslexie is een stoornis of handicap met betrekking tot lezen en spellen. Als dyslexie niet tijdig onderkend wordt en leerlingen onvoldoende adequate begeleiding krijgen, ontstaat er frustratie van talent. Dat wil zeggen: leerlingen begrijpen de leerstof wat inhoud betreft, maar doordat zij de techniek van lezen en spellen onvoldoende onder de knie krijgen, missen ze grote delen van het onderwijsaanbod. Bij het algehele functioneren in onze samenleving wordt functionele geletterdheid gevraagd en een lager niveau hierin betekent dat deelname aan de samenleving meerdere hindernissen kent. In deze module vinden onderwijsprofessionals handvatten voor tijdige signalering en adequate begeleiding van dyslexie. Thema’s: - Signalering dyslexie - Tegemoetkomen aan onderwijsbehoeften van leerlingen met dyslexie in primair onderwijs, voortgezet onderwijs, beroepsonderwijs - Ouders en leerlingen leren omgaan met dyslexie vanuit een oplossingsgerichte visie - Afstemming tussen betrokkenen: leerling – ouders – onderwijsinstelling - gezondheidszorg (ketenzorg) - Dyslexiebeleid en vergoedingsregeling dyslexiezorg, leerling dossier dyslexie - Diagnose van dyslexie in de gezondheidszorg, co-morbiditeit - Dyslexie in relatie tot Protocollen Leesproblemen en Dyslexie, Masterplan Dyslexie, taalpilots en taal-lees verbetertrajecten Wat wordt van je verwacht? We dagen je uit om zowel instrumenteel (analyse-, observatie- en toetsinstrumenten), als communicatief ( afstemmen op diversiteit) en normatief ( eigen rol als professional) te ontwikkelen ten aanzien van (speciale) onderwijszorg op het gebied van dyslexie 

We vragen je de werk-stage setting kritisch te analyseren op basis van wat bekend is vanuit wetenschappelijk onderzoek en vanuit een oplossingsgerichte houding preventieve en/of curatieve interventies toe te passen op basis van wat bekend is vanuit wetenschappelijk onderzoek en/of good practice.



We verwachten een kritisch reflectieve en onderzoekende houding en vragen je inzichten en verschillende perspectieven vanuit literatuur en wetenschappelijk onderzoek te vergelijken met elkaar en met de (eigen) werk-stage setting. We hanteren hierbij het onderwijsconcept zoals weergegeven in bijlage 3.



We gaan ervan uit dat je de bijeenkomsten gedegen voorbereidt (bv uitvoeren praktijkopdrachten en lezen literatuur), zodat je actief kunt deelnemen.


91

Wat kun je na deze module? Na (inter)actieve deelname is de student in staat: 

achtergronden en kernbegrippen kritisch reflectief te beschouwen



leerlingen met een vermoeden van dyslexie te signaleren



pedagogisch didactisch onderzoek naar dyslexie in de werk-stage setting te verrichten



onderwijsbehoeften van leerlingen met dyslexie in de werk-stage setting van PO – VO – MBO – HO te benoemen en (afhankelijk van de werk-stage setting) te realiseren, inclusief onderwijsbehoeften t.a.v. ICT



ouders en leerlingen van informatie te voorzien, te leren omgaan met dyslexie vanuit een oplossingsgerichte visie



af te stemmen met alle betrokkenen: leerling – ouders- onderwijsinstelling en gezondheidszorg vanuit een visie gekenmerkt door: inclusie en het ketenzorg gedachtegoed



dyslexiebeleid in de werk-stagesetting kritisch te beschouwen en voorstellen voor optimalisering te formuleren



te onderkennen of leerlingen een beroep kunnen doen op de vergoedingsregeling dyslexiezorg (PO) een leerling-dossier dyslexie samen te stellen



diagnostische verslagen van dyslexie uit de gezondheidszorg te lezen

ALLE DOMEINEN: DIV1: Omgaan met verschillen in de klassensituatie Binnen de klas heb je als leraar te maken met verschillen tussen leerlingen. Verschillen in stijlen van leren, in intelligentie niveaus, in tempo, in wijze van verwerking van leerstof. Daarnaast heb je ook te maken met het omgaan met verschillen tussen onderwijs – en ondersteuningsbehoeften in de groep en de groepsprocessen. Dat vraagt van jou dat je weet hoe je in kan spelen op deze verschillen en hoe je erop kan anticiperen. In deze module wordt ingegaan op het belang van het creëren van een veilige en uitdagende leeromgeving waarin de leraar respect heeft voor en aandacht besteed aan deze verschillen. Accent ligt op je eigen houding en vaardigheden die zorgen voor aansluiting op en afstemming van de ondersteuningsbehoeften van leerlingen, de organisatie van het leerproces, het pedagogisch klimaat, groepsdynamische processen, gender specifiek onderwijs en de activerende didactiek waardoor je inzicht krijgt hoe je om kunt gaan met de diversiteit in de klas. Activerend leren samenwerkend en coöperatief leren is een onderdeel in deze module die voor iedere leraar die zich wil specialiseren in de extra zorg van belang is. Uitgangspunt is de leerling die extra ondersteuning en aandacht nodig heeft. Aandacht wordt besteed aan visie ontwikkeling op leren.


92

Thema’s: 

Pedagogisch klimaat en klassenorganisatie



Activerende didactiek



Differentiatie en differentiatievormen



Samen leren



Groepsdynamische processen



Genderspecifieke aspecten in het onderwijs



21th-Centuryskills

PLM1: Planmatig denken en handelen (let op: dit was de module HGW) Deze module vormt een basis voor professionals die in de praktijk de opdracht hebben én zichzelf de opdracht geven om het eigen handelen af te stemmen op wat de leerling en de groep nodig heeft voor het bereiken van geformuleerde (leer)doelen. In deze module wordt het cyclisch proces van handelingsgericht werken behandeld. De module daagt uit tot het verbinden van theorie en praktijk als het gaat om afstemmen op de onderwijsbehoeftes van de leerling(en). De student kan het model HGW (individueel of groepsniveau) correct toepassen. De student wordt uitgedaagd om eigen mentale modellen, waarop de aanpak in de praktijk is gebaseerd, op kritische wijze te onderzoeken en om de gehele cyclus van handelingsgericht werken (waarnemen, begrijpen, plannen, uitvoeren, evalueren) te en daarbij te reflecteren op eigen handelen en het eigen leerproces. Thema’s : 

Cyclisch proces van handelingsgericht werken



Handelingsgericht werken op individueel en groepsniveau



Toepassing fasen handelingsgericht werken op eigen casus



Effect handelingsgericht werken


93

Lekker leren! Begroting en Aanbod AccentAcademie

Recommend Documents