22-3-2014
Stichtingsavond 18 Maart 2014
Leerrijpheid en de motorische ontwikkeling
Docent LO :
De nieuwe Havo
VO
Geert Groote school BO
Motorisch remedial teacher Eigenaar Motoriek.nl & beweegkisten.nl Auteur : MRT steps Zorg voor beweging in de ALO & Pabo GroepsMRT lessen
Kleuter
‘Lang Spelen of vroeg leren?’
Wat is er zo specifiek aan het onderwijs aan jonge kinderen? De kern ligt in deze fase in het ervaren, beleven, benoemen en automatiseren.
Moeten we kinderen zo vroeg mogelijk laten kennismaken met lesstof of laten we ze ‘spelen’ tot ze rond de zes jaar zijn om dan pas de stap te zetten naar het ‘echte leren’?
Waarom heet een kleuter nog kleuter en is het daarna gewoon ‘kind’? Een kleuter is kennelijk een fenomeen, dat het waard is om een eigen naam te krijgen.
4 jaar
En wat leren ze dan bij dan spelen?
Interactiemodel totale ontwikkeling Motorische ontwikkeling
Er is een basis gelegd voor; -
(+ sensomotoriek)
de motorische ontwikkeling, de ontwikkeling van de zintuigen, de taalontwikkeling. Kind
en hiermee ook voor het denken Taal- cognitieve ontwikkeling
Motorische ontwikkeling Evenwicht Grote motoriek Fijne motoriek Oog hand (lichaam) coördinatie Lichaamschema Ruimtelijke oriëntatie Lateralisatie
Taal- cognitieve ontwikkeling Sociaal- emotionele ontwikkeling
Ontwikkeling taal Leren op school
Sociaal- emotionele ontwikkeling Zelfstandigheid Onafhankelijkheid Zelfbeeld
1
22-3-2014
Onderzoek
Meta-analyse van Sibley & Etnier 2003
(Wetenschappelijk)
Onderzoek naar de relatie tussen (meer) bewegen en de…
- motorische - sociaal-emotionele - cognitieve
ontwikkeling van jonge kinderen
Onderzoek waarin 118 wetenschappelijk studies op gebied van relatie tussen fysieke activiteit en cognitief functioneren zijn vergeleken. 44 onderzoeken werden geschikt genoeg bevonden om te vergelijken
Uitkomst (Significante) : Positief effect van fysieke activiteit op cognitief functioneren!!
Bewegen in relatie met cognitie
Rijksuniversiteit Groningen/ UMCG
FIT VAARDIG EN VERSTANDIG! 2011
- Bewegingsvaardigheden zijn een voorwaarde voor meer lichamelijke activiteit en sportdeelname - Kinderen in het speciaal basisonderwijs profiteren extra van goede bewegingsvaardigheden - Hoe beter de bewegingsvaardigheden, hoe beter de schoolvaardigheden - Bewegingsvaardigheden zijn gerelateerd aan hogere controlefuncties van de hersenen
Het verbeteren van bewegings- en cognitieve vaardigheden - Complex bewegen is nóg belangrijker dan bewegen op zich - Doelgericht bewegen is de sleutel tot succes - Een uitdagende leeromgeving is essentieel
Hogeschool van Amsterdam/VUmc/Rijksuniversiteit Groningen
BEWEGEN = BETER LEREN 2011
2
22-3-2014
Kleuteronderwijs is ontwikkelingsgericht
Bewegen = beter leren 1 Matig intensief bewegen verbetert de leerprestatie van kinderen 2 Kinderen die regelmatig bewegen winnen aan zelfvertrouwen en zijn fitter 3 Sport en spel zijn goed voor het ontwikkelen van sociale vaardigheden 4 Schoolresultaten verbeteren bij goede afwisseling van beweeg- en leertijd
Ontwikkelingsgericht
Leren is incidenteel en de ontwikkeling zelf is het uitgangspunt en doel van het onderwijs. Het leren gaat lijfelijk via spelend ontdekken:
Van ervaren
verwoorden
via experimenteren van bekend
begrijpen,
geordend bezig zijn, onbekend.
Verschillen kleuterklas en groep 3
Een aangeboden activiteit geeft geen onmiddellijk resultaat;
Kleuterklas
Kleuters maken nog geen transfer waarmee de geleerde vaardigheden ook ergens anders worden toegepast.
Incidenteel leren
Intentioneel leren
spontaan, onbedoeld
(gericht onderwijs, opdrachten met een doel aangegeven door de leerkracht)
Het spel bestaat uit nabootsing en het naspelen van dingen die ze hebben meegemaakt. Ruimte en tijd zijn essentieel om te spelen en ervaring op te doen zodat ze zich kunnen ontwikkelen.
Groep 3 / 1ste klas
Ontdekkend leren door spelen en Bewegen (meer impliciet)
Concentreren op taken die niet zelf gekozen zijn waarbij resultaat belangrijk Wordt (meer expliciet)
Klas is speelgroep
Klas is werkgroep met elkaar en in ‘competitie’.
Waarom speelt bewegen zo’n belangrijke rol bij de ontwikkeling?
Sensomotoriek is basis van ´goed kleuteronderwijs!
Neurol ogische ontwi kkeling
Sens orische ontwi kkeling
Motori s che ontwi kkeling
Zintuiglijke en motorische ontwikkeling zijn zo nauw met elkaar verbonden dat het de senso-motorische periode noemt. Groei tussen waarneming en motorische uitvoering. Visuele, auditieve en tactiele input kan integreren in motorische output.
3
22-3-2014
Motorische voorwaarde Oprichtreactie
Evenwichtsreactie
Opvangreactie
Steunreactie
Klas
Spelen op je buik Schipper mag ik overvaren
Schipper mag ik overvaren Lopen met een pittenzak op je hoofd
Spelletjes met springen
Spelletjes met kruipen
Buiten
Graven in de zandbak Ballen overgooien
Schommelen Slepen Duwen Trekken Klimmen Vallen Voetballen Stelten Loopklossen Annemaria koekoek
Ondersteboven hangen Springen Oud Hollandse spelletjes Glijbaan op je rug
Glijbaan op je buik Rekstok duikelen
Speelzaal
Ballonnen hooghouden Ballen over rollen Stokken over rollen Koprol achterover
Stopdans Stoeien Hinkelen Hangen Instabiel staan Over blokjes lopen Rollen om de lengteas Bouncer
Springen Diepspringen Grote passen maken Over blokjes lopen Staand stoeien Touwspringen Bouncer
Omgekeerde handstand tegen de muur Kruiwagentje lopen Koprol Stoeispelletjes op handen en knieën Klimmen Rekstok Trapeze
prof. Dr. Medendorp hoogleraar sensomotorische integratie, Radboud Universiteit in Nijmegen
SENSOMOTORISCHE INTEGRATIE, EEN VENSTER OP COGNITIE 2012
KLEUTERS
• • • • • • • • • • • • • • • • •
In de klas
• •
KLEUTERS In de gymzaal
• • • • • • • • • • • • • • • • • •
Spelen op je buik Schipper mag ik overvaren Kruipen bij spelletjes Kleine motoriek oefeningen Lichaamsdelen benoemen Scheuren/ propjes maken Oud Hollandse liedjes Schouders,ellebogen, polsen, vingers Lichaam wakker maken tijdens een liedje Spelletje lichaam wassen Zwaaien met je armen Stampen met je voeten Zachtjes lopen als muizen Stem en ademspelletjes Tekenen/ schilderen Boetseren Zingen/ muziek maken/ klappen in de maat Grote bewegingen Kleine bewegingen
Ballonnen hooghouden Ballen over rollen Stokken over rollen Koprol achterover Diepspringen Om lengte as rollen Over, onder, in, door materialen Hinkelen Hangen Instabiel staan Ondersteboven hangen Springen Draaien Schommelen Stoeien Kruipen Dansen E.d.
KLEUTERS
KLEUTERS Buiten
• • • • • • • • • • • • • • •
Graven in de zandbak Spelen in bosjes Spelen met water Fietsen Tillen Slepen Duwen Trekken Klimmen Vallen Ondersteboven hangen Springen Oud Hollandse spelletjes Klapspelletjes Verstoppertje
Hoeveel keer per week zijn de kleuters in de speelzaal? Hoelang spelen de kleuters per dag buiten?
4
22-3-2014
Observatielijst Leerrijpheid Motoriek.nl
Leerrijpheid Leerrijp wil zeggen dat de kleuters rijp zijn voor hun leeftijd en voldoen aan de voorwaarde die in groep 3 aan hen gesteld wordt.
1
Wat is je doel van de observatie? - vaardigheidsbepaling gedurende een proces - eindobservatie
2
Waar neem je het af? - in de klas als activiteit voor meerder kleuters tegelijk - in een kleine groep buiten de klas - individueel
3
Wanneer voldoet een kind aan de gestelde voorwaarden? - het is een middel om doelgericht te observeren hoever een kind is in de motorische vaardigheden die het nodig heeft in groep 3. Het is geen test, met scores die goed of fout zijn.
4 bronnen - Informatie van het kind - Informatie van de ouders - Informatie van de leerkrachten
Wat heb je aan motorische voorwaarde nodig om tot leren te komen Rompspanning Uitrijping lichaam Bewegingsgevoel Ogen
Zitten Schrijven Schrijven FD/ dyslectie | 80% informatie lezen, schrijven
(kleuterjuf & gymdocent)
- Informatie uit de observatielijst
Observatielijst Schoolrijpheid
Vragenlijst ouders
11 Observatie-items 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11
Evenwicht Doorkruizen van de middenlijn belangrijk bij het lezen en schrijven Lichaamsbesef 4 reacties focussen van de ogen Pengreep Bewegingsgevoel Ritme en beweging Proprioceptie
1 minuut stilzitten
informatie vanuit spieren, pezen en gewrichten
loopvormen en leerstrategie kralenplankje Vragenlijst aan kind
Oog hand coördinatie Sociaal emotionele ontwikkeling
iets pakken aan de andere kant van het lichaam lichaamsdelen benoemen opricht -, opvang -, steun - en evenwichtreactie convergentie I accommodatie I volgen menstekening & tussen lijnen tekenen pittenzak als stofzuiger & tennisbal en frisbee bewegen op muziek van lichaamsdelen
1.Motorische ontwikkeling ‘Evenwicht’ 2. Sociaal-emotionele ontwikkeling 3. Sensomotorische ontwikkeling 4. Is het kind eerder onderzocht of behandeld? Zo ja, door wie en waarvoor? 5. Ziektegeschiedenis die de ontwikkeling kan hebben beïnvloed:
Vragenlijst aan ouders
5
22-3-2014
Bewegen = beter leren Aanknopingspunten 2 Het bewust en slim inroosteren van beweegmomenten vóór leervakken verbetert niet alleen de individuele leerprestaties van kinderen, maar ook het resultaat van de school als geheel
Bewegen = beter leren
Bewegen = beter leren Aanknopingspunten 3 Suggesties voor beweegmomenten op school - Actief transport naar en van school (fiets, skaten, lopen) - Lichaamsbeweging als onderdeel van de les (staan, klappen, stampen) - Matig actieve lichaamsbeweging tijdens de pauzes en overblijfuur
Marc Litière Juf, mag ik overvaren
Aanknopingspunten Suggesties voor beweegmomenten op school -
Actief transport naar en van school (fiets, skaten, lopen) Lichaamsbeweging als onderdeel van de les (staan, klappen, stampen) Matig actieve lichaamsbeweging tijdens de pauzes en overblijfuur
- Het intensiveren van de gymles - Aanpassen van schooltijden om meer beweegmomenten te creëren.
Einde Wil u het screeningsinstrument over de motorische leerrijpheid aanschaffen? Kosten € 40,= Mail naar
[email protected]
Motoriek.nl | Elise van Weene |
[email protected]
6
