Leerplan Public Relations Leerplan Public Relations 3 de graad TSO SE-N-SE

Leerplan Public Relations Leerplan Public Relations 3de graad TSO SE-N-SE 2012/680/4//

Boudewijnlaan 1000 tel. 02-514 www.pov.be

20-21 Brussel 19 00

Dankwoord De leerkrachten van het Provinciaal Handels- en Taalinstituut te Gent die werkzaam zijn in de 3de graad TSO Se-n-Se Public Relations wensten een eigen leerplan uit te schrijven. Er werd beslist in twee fasen te werken. De vakken Public Relations en Toegepaste informatica werden in een eerste fase ontwikkeld. Dit werd goedgekeurd onder het nummerr 2011/422/4/D. In deze fase komen de vakken Toegepaste psychologie en Kunstgeschiedenis aan bod. Voor de taalvakken wordt gebruik gemaakt van de leerplannen van het GO! Dit geïntegreerd leerplan kwam tot stand dank zij de medewerking van Nancy Engels, Boris Bracke, Si Thu Pittelioen, Wouter Raes, Katrien Denayer en Els Dejonghe

Januari 2012

Inhoud

1.

Gebruiksaanwijzing ............................................................................................... 4

2.

Lessentabel ........................................................................................................... 8

3.

Visie op onderwijs................................................................................................. 9

4.

Visie op de studierichting Public Relations......................................................... 11

5.

Algemene didactische en pedagogische wenken ............................................... 12

6.

Minimale materiële vereisten ............................................................................ 13

7.

Algemene doelstellingen .................................................................................... 14

8.

Specifieke doelstellingen .................................................................................... 15

9.

Geïntegreerde project(en) of eindwerk ............................................................. 32

10. Evaluatie ............................................................................................................. 34 11. Stage ................................................................................................................... 38 12. Bibliografie .......................................................................................................... 41 13. Nuttige adressen................................................................................................. 45

Provinciaal Onderwijs Vlaanderen Leerplan Public Relations 3de graad TSO Se-n-Se

1. Gebruiksaanwijzing 1.1

Het leerplan

1.1.1

Statuut

Een school wordt door de overheid gesubsidieerd. In ruil daarvoor bewijst ze dat een behoorlijk studiepeil wordt nagestreefd en bereikt wordt bij de leerlingen. Het leerplan is een middel voor de overheid om na te gaan of de school aan deze kwaliteitseisen voldoet. Daarom dient de school goedgekeurde leerplannen te gebruiken. Het leerplan fungeert m.a.w. als een juridisch-inhoudelijk contract tussen de overheid en de school of de inrichtende macht. Het is het officiële en bindende basisdocument waarvan de leraar uitgaat bij het vormgeven van zijn onderwijspraktijk. 1.1.2

Goedkeuring

Het leerplan moet voldoen aan inhoudelijke en vormelijke criteria zoals opgenomen in het Besluit van de Vlaamse Regering tot vaststelling van de goedkeuringscriteria en indieningmodaliteiten van de leerplannen voor het secundair onderwijs.

1.2

Globaal concept van het leerplan

Dit leerplan is uitgewerkt voor de 3de graad TSO Se-n-Se van de studierichting Public Relations. Het leerplan bestaat uit volgende delen SPECIFIEK GEDEELTE TV Public Relations (leerplan 2011/422/4/D) PV Public Relations (leerplan 2011/422/4/D) Stage (leerplan 2011/422/4/D) TV Toegepaste informatica (leerplan 2011/422/4/D) TV Toegepaste psychologie AV Kunstgeschiedenis

1.3

Het wekelijks lessenrooster

Tegenover elk structuuronderdeel staat per school een wekelijks lessenrooster. Het wekelijks lessenrooster omvat de vakken van de basisvorming en het specifiek gedeelte, en eventueel een complementair gedeelte (complementair aanbod dat de school of zelfs de leerling kiest).

1.4

Visie op de studierichting Public Relations

Naast de visie van Provinciaal Onderwijs Vlaanderen op onderwijs vindt de leraar hier de visie op de studierichting Public Relations.

4


1.5

Algemene didactische en pedagogische wenken

In deze rubriek wordt dieper ingegaan op het motiveren van leerlingen en op aspecten die differentiatie en integratie kunnen ondersteunen.

1.6

Minimale materiële vereisten

Hierin staat een opsomming van de benodigde accommodatie en leermiddelen.

1.7

Specifieke doelstellingen, leerinhouden en didactische en pedagogische wenken per vak

In de algemene doelstellingen staat vermeld welke competenties voor de studierichting 3de graad TSO Se-n-Se Public Relations gelden. Bijzondere aandacht wordt besteed aan de attitudes. De specifieke doelstellingen zijn zo operationeel mogelijk geformuleerd. De didactische en pedagogische wenken zijn per vak gespecificeerd. Hierin vindt de leraar hulpmiddelen om de doelstellingen te bereiken. Het zijn zowel didactische werkvormen, didactisch materiaal, audiovisuele middelen, … De wenken zijn een hulp voor de leraar, maar verplichten hem/haar helemaal niet om ze te volgen. De specifieke doelstellingen zijn zo operationeel mogelijk geformuleerd. De basisdoelstellingen moeten door zoveel mogelijk leerlingen bereikt worden. Zij vormen de criteria die de klassenraad ondermeer zal hanteren bij de eindbeoordeling van elke leerling. Dit betekent dat bij een juiste oriëntering van de leerling het onderwijs garant staat voor het bereiken van het vooropgestelde eindresultaat zoals geformuleerd in de basisdoelstelling. De basisdoelstellingen vormen met andere woorden het minimumprogramma. De uitbreidingsdoelstellingen zijn verrijkings-, extra-, verdiepings- of maximumdoelstellingen. Zij leiden tot gedifferentieerd werken. Niet alle leerlingen kunnen deze doelstellingen bereiken. Deze doelstellingen zijn dan ook niet verplicht aan alle leerlingen aan te bieden en bepalen niet of een leerling al of niet geslaagd is. Zij kunnen wel een aanwijzing zijn voor de verdere oriëntering van de leerling.

1.8

De leerinhouden

De leerinhouden worden opgesteld door de leerplancommissie. Er wordt op gelet dat er een evenwicht is tussen ‘verplichting’ en ‘eigen inbreng’ van de leraar. De leerplannen van Provinciaal Onderwijs Vlaanderen stellen de doelen centraal.

1.9

Jaar(vorderings)plan

1.9.1

Instrumenteel

Een effectief jaar(vorderings)plan gaat uit van leerplandoelstellingen en/of –inhouden die als zodanig opgenomen worden in dit jaar(vorderings)plan. Indien de leraar gebruik maakt van een leerboek kan hij per leerplandoelstelling en/of –inhoud vermelden welk onderdeel van het leerboek helpt bij het realiseren van die doelstelling en/of –inhoud. De leraar vertrekt dus niet van het leerboek zonder meer. Het leerboek staat ten dienste van het jaar(vorderings)plan en niet omgekeerd!

5


1.9.2

Zelfcontrole

Het jaar(vorderings)plan helpt de leraar bij zelfcontrole en reflectie op de realisatie van het leerplan. Dit gebeurt liefst in verticale en horizontale afstemming met eventuele vakcollega's. Een leraar kan steeds nagaan welke doelstellingen reeds gerealiseerd werden en welke niet en welke de reden hiervoor is. Op het ogenblik dat de reden hiervoor duidelijk is kan de leraar en/of de vakwerkgroep bijsturen. 1.9.3

Communicatie-instrument

Een jaar(vorderings)plan dat verwijst naar leerplandoelstellingen is een efficiënt communicatie-instrument. Het maakt immers communicatie mogelijk met gesprekspartners die het leerboek niet of niet goed kennen: collega's van andere leerjaren, directie en pedagogische begeleiding. Het helpt daarenboven interim-leraren om, bij onvoorziene omstandigheden, het leerplan toch te realiseren. 1.9.4

Coördinatie

Het rendement van het jaar(vorderings)plan wordt groter indien het gebruikt wordt in vakvergaderingen met collega's in hetzelfde jaar en in andere jaren en indien het stimuleert tot coördinatie met de collega's van de andere vakken. Voor collega's en directie kan het een stimulans zijn voor horizontale en verticale coördinatie. Hoe overzichtelijker het jaar(vorderings)plan is, des te meer biedt het kansen om overlappingen en hiaten te vermijden, vakoverschrijdende initiatieven in te bouwen en afspraken te maken i.v.m. materiaal en infrastructuur. 1.9.5

Werkinstrument

Aan het jaar(vorderings)plan mag uitdrukkelijk gewerkt worden, geschrapt en toegevoegd. Daaruit kan trouwens blijken dat het geen administratief document is, maar dat het werkelijk gebruikt wordt als een werkinstrument. Eventueel kan op het jaarplan een kolom voorzien worden voor opmerkingen en bijsturing.

1.10

Geïntegreerde project(en)/eindwerk

De wijze waarop de geïntegreerde projecten/eindwerk kunnen worden gerealiseerd, wordt in deze rubriek voorgesteld.

1.11

De evaluatie

In deze rubriek vindt de leraar een concept over de wijze waarop hij/zij de beoordeling van de leerling kan verantwoorden.

1.12

De bibliografie

De leraar vindt in de bibliografie een lijst van vaktijdschriften, handboeken, schoolboeken, handleidingen, standaardwerken, naslagwerken, didactische pakketten, … die een hulp kunnen zijn bij het voorbereiden van de lessen of die gebruikt kunnen worden als didactisch materiaal.

1.13

Nuttige adressen

In deze rubriek vindt de leraar een lijst met organisaties waarmee hij contact kan nemen om informatie te bekomen.

6


1.14

Besluit

Provinciaal Onderwijs Vlaanderen vzw opteert waar mogelijk voor: -

open leerplannen, met veel ruimte voor de eigen inbreng van het lerarenteam; een hechte horizontale en verticale samenhang.

7


2. Lessentabel Specifiek gedeelte AV Nederlands

3

AV Duits

2

AV Engels

2

AV Frans

3

AV Kunstgeschiedenis

2

TV en PV Public Relations

8

TV Toegepaste Informatica

4

TV Toegepaste psychologie

3

Stage

5

Bedrijfsbeheer

4

Complementair gedeelte

Spaans LO Stage Totaal

1/2 2 1/2 32/36

Steeds worden voor de AV-vakken, niet opgenomen in dit leerplan, de laatst goedgekeurde leerplannen van GO! gebruikt in combinatie met dit leerplan. Voor de vakken TV Public Relations, PV Public Relations, Stage en TV Toegepaste informatica wordt het leerplan 2011/422/4/D van Provinciaal Onderwijs Vlaanderen gebruikt. In verband met het gebruik van leerplannen voor vakken in het complementair gedeelte is het belangrijk de omzendbrief dienaangaande te raadplegen.

8


3. Visie op onderwijs 3.1

Het pedagogisch project van het provinciaal leerplichtonderwijs

Het pedagogisch project van het provinciaal onderwijs is een basisdocument waarin de fundamentele uitgangspunten van het provinciaal onderwijs zijn opgenomen. Het provinciaal onderwijs neemt het Internationaal Verdrag inzake de Rechten van het Kind, de Universele Verklaring van de Rechten van de Mens en het Onderwijsmanifest van Obessu als minimaal basisreferentiekader voor de organisatie en inrichting van haar onderwijs. Dit betekent dat het provinciaal onderwijs zich engageert tot het uitvoeren van volgende concrete doelstellingen: 1. De provinciale scholen zijn open en toegankelijk voor iedereen. Er wordt vertrokken vanuit de idee van een pluralistische samenleving, waarbij mensen met verschillende overtuigingen, achtergronden en geaardheden, positief met elkaar kunnen omgaan, zonder daarom hun identiteit te verliezen. Een actief toelatings- en onthaalbeleid vormt daarbij het uitgangspunt. 2. De provinciale scholen zijn gericht op de maximale ontplooiing van de persoonlijkheid en talenten van alle leerlingen én op de voorbereiding op levenslang en levensbreed leren en op een actief beroepsleven. Een actief gelijke kansenbeleid en actief burgerschap vormen hierbij de sleutelbegrippen. 3. De provinciale scholen zijn gericht op het bijbrengen van eerbied voor de rechten van de mens en op het beleven en toepassen van mensenrechten in de geest van de Universele Verklaring van de Rechten van de Mens en inzonderheid het Verdrag inzake de Rechten van het Kind. Provinciale scholen nemen passende maatregelen om te verzekeren dat de wijze van handhaving van de discipline op school verenigbaar is met de menselijke waardigheid van het kind en dat het schoolreglement in overeenstemming is met het Internationaal Verdrag inzake de Rechten van het Kind. 4. De provinciale scholen erkennen kinderen en jongeren, ongeacht de capaciteiten waarover ze beschikken, als actuele medeburgers en garanderen hen structureel de mogelijkheid om mee verantwoordelijkheid op te nemen en vorm te geven aan de kwaliteit van het leven op school. Leerlingen hebben het recht zich te verenigen in een leerlingenraad én krijgen structureel de mogelijkheid om deel uit te maken van de schoolraad en medezeggenschapscollege. Democratisch onderwijs is immers gebaseerd op dialoog, waarbij alle onderwijsactoren samen verantwoordelijkheid opnemen in de besluitvorming. Deze uitgangspunten worden geconcretiseerd in het reglement voor de personeelsleden en het schoolreglement voor de leerlingen. Het pedagogisch project vormt de toetssteen voor de evaluatie van de schoolwerking, geconcretiseerd in het schoolwerkplan. Een en ander wordt uitgebouwd vanuit een participatieve gedachte, waardoor schoolleiders, leraren, leerlingen en ouders maximaal betrokken worden.

9


Het provinciaal onderwijs streeft een dynamisch mensen maatschappijbeeld na. Onderwijs moet leerlingen de kans geven om te reflecteren op de samenleving vanuit een mensenrechtenperspectief, waarbij democratie, solidariteit, emancipatie en duurzame ontwikkeling kernbegrippen vormen. De Europese dimensie in het onderwijs moet de mogelijkheid scheppen tot mobiliteit en uitwisseling.

10


4. Visie op de studierichting Public Relations 4.1

Situering

De 3de graad TSO Se-n-Se Public Relations maakt deel uit van het studiegebied toerisme. Hoewel er overeenkomsten zijn met de studierichting toerisme heeft de studierichting Public Relations zijn eigen kenmerken.

4.2

Visie

De opleiding Public Relations heeft een tweevoudige functie: leerlingen voorbereiden zowel op de arbeidsmarkt als op hogere studies. Om dit te realiseren is het belangrijk een evenwicht te vinden tussen een grondige theoretische kennis enerzijds en praktijkervaringen anderzijds. Dit is mogelijk door te werken met praktische oefeningen, gevalstudies en werkplekleren of stages. Public Relations richt zich op die professionele functies, activiteiten en communicatie die een bedrijf organiseert of inzet om tot goede relaties met de omgeving en maatschappij te komen. Dit betekent dat leerlingen opgeleid worden tot meer specifieke functies in communicatie-, evenementen- en PR-sector. Dit kan gaan van communicatie- en PR-medewerk(st)er in de sociaal-culturele sector tot uitvoerder van het communicatiebeleid in de profitsector. Leerlingen kunnen ook op zelfstandige basis werken in congresbureaus, evenementensector of artiestenmanagementbureaus. Leerlingen die hun TSO Se-n-Se opleiding PR afgewerkt hebben, kunnen verder studeren in het hoger onderwijs.

4.3

Beginsituatie

Sommige leerlingen stromen door vanuit het 2de leerjaar van de 3de graad Onthaal en Public Relations en wensen zich verder te specialiseren. De studierichting staat ook open voor leerlingen die een diploma secundair onderwijs behaalden in een andere studierichting. Van hen wordt verwacht dat zij extra inspanningen leveren om eventuele achterstanden in te lopen. Hierbij worden zij ondersteund door de leerkrachten. Ook studenten die hun kans waagden in het hoger onderwijs en ondervonden dat dit een verkeerde keuze was, kiezen dikwijls voor dit specialisatiejaar. Van de instromers wordt wel verwacht dat zij -

open en communicatief zijn; zowel begeleid zelfstandig als in groep kunnen werken bereid zijn buiten de schooluren samen te komen om projecten uit te werken, creatief zijn en over een open geest beschikken; een ruime interesse voor de (sociaal-economische actualiteit) vertonen; interesse hebben in grafische en audio-visuele toepassingen en dus ook in ICT met deadlines overweg kunnen.

11


5. Algemene didactische en pedagogische wenken 5.1

Motiveren van leerlingen

Provinciaal Onderwijs Vlaanderen vzw gaat uit van een leerlinggerichte visie op onderwijs. Dit betekent dat er in het onderwijs zeer sterk rekening zal gehouden worden met de totale persoonlijkheid van de leerling en zijn beginsituatie. De jongeren motiveren is een prioriteit. De leraar tracht daarom tot een open en constructieve communicatie met hen te komen. Hij werkt aan een gezond klassenmanagement waarin hij streeft naar een evenwicht tussen respect en belangstelling voor elke leerling afzonderlijk en aandacht voor de klassengroep als geheel, o.a. bij het beleven en toepassen van leefregels. Hij creëert een positieve leeromgeving waarbij hij gebruik maakt van interactieve werkvormen en van taakgericht vaardigheidsonderwijs waarbij de klemtoon ligt op LEREN door DOEN en waarbij opdrachten gericht zijn op samenwerking zoals groepswerk, tutoring, contractwerk … Hij stelt hoge maar realistische verwachtingen aan de leerlingen. Hij gaat uit van hun ontwikkelingsmogelijkheden en hun veerkracht. Hij stelt alles in het werk om de zelfwaardering en het zelfvertrouwen van de leerling te bevorderen. Hij treedt op als coach en trainer.

5.2

Differentiatie en integratie

De pedagogisch-didactische aanpak in het technisch secundair onderwijs is gericht op de totale persoonlijkheid van de leerlingen en is sterk geïntegreerd. Vakken aangebracht op een geëigende en geëngageerde manier vanuit de actuele leefwereld van de leerlingen leunen aan bij hun concrete en praktische ervaring. Structuren en verbanden in school en maatschappij worden geduid en bespreekbaar gemaakt. In zo’n actieve integratie ontstaat ruimte voor incidenteel leren, voor verrassende leersituaties, voor ingrijpende leermomenten.

12


6. Minimale materiële vereisten 6.1

Algemene infrastructuur

Voor zowel de praktijkuren als de theoretische lesuren is een vakspecifieke infrastructuur noodzakelijk. Het is belangrijk om de interne schikking van het lokaal te kunnen wijzigen in functie van de opdrachten waaraan leerlingen werken. -

6.2

Algemene benodigdheden -

6.3

ruim klaslokaal met herschikbare werktafels en stoelen prikborden een vergadertafel een schoolbord en projectiescherm computers met internetaansluiting en printer of een informaticalokaal met computer(s) met internetaansluiting indien mogelijk, gezien de infrastructuur van de school, een ruime schoolbibliotheek zodat er ter plekke informatiebronnen kunnen geraadpleegd worden

multimedia-apparatuur en -benodigdheden tijdschriften, vakliteratuur tv- en DVD-toestel software zoals desktoppublishing, tekstverwerking, rekenblad, grafische software, agenda- en taakbeheer …

Specifieke benodigdheden

De uitrusting en inrichting van de lokalen, met inbegrip van de vaklokalen dienen te voldoen aan de technische voorschriften inzake arbeidsveiligheid van de codex over het welzijn op het werk, van het ARAB en van het AREI.

13


7. Algemene doelstellingen 7.1

Beroepsgerichte kennis

De leerlingen - hebben voeling met de sector waarin zij tewerkgesteld kunnen worden - kunnen milieubewust werken met aandacht voor duurzaamheid - kunnen markteconomisch denken en handelen rekening houdend met de vigerende regelgeving

7.2

Vereiste vaardigheden

De leerlingen - kunnen zelfstandig en met zin voor verantwoordelijkheid handelen binnen een professionele omgeving - kunnen op een systematische wijze organiseren en omgaan met deadlines - kunnen professioneel omgaan met verschillende publieksgroepen (stakeholders) - kunnen correct en vriendelijk communiceren - kunnen een beperkte groep van medewerkers sturen - kunnen omgaan met conflicten of ongenoegens

7.3

Attitudes

De leerlingen -

kunnen respectvol omgaan met mensen en milieu zijn sociaal open en communicatief zijn ondernemend en initiatiefvol zijn stressbestendig zijn ordelijk en respecteren deadlines zijn teamspelers zijn kritisch ingesteld hebben een open houding tegenover nieuwe, onbekende zaken

14


8. Specifieke doelstellingen AV Kunstgeschiedenis

De leerlingen van het zevende jaar Se-n-se Public Relations-TSO worden opgeleid voor een functie in de PR-sector. Aangezien heel wat PR-aangelegenheden zich vertalen in of in samenwerking zijn met culturele activiteiten, worden in het vak Kunstgeschiedenis de vroegere verworven kennis, inzichten en competenties herhaald, toegepast en uitgediept. De specifieke doelstellingen van dit leerplan bestaan uit drie delen. In het eerste deel krijgen de leerlingen een inleiding op het begrip ‘kunst’. Het tweede deel verbindt kunst met de PR-sector. Zo is er extra aandacht voor de richtingspecifieke kunstproducties zoals fotografie en affichekunst. Ten slotte wordt er ingezoomd op een culturele organisatie. De leerkracht selecteert een museum voor beeldende kunst, een bioscoop of een instelling voor podiumkunsten (muziek, dans of theater) naar keuze om verder uit te diepen. Via dit vak ontwikkelen de leerlingen een esthetisch oordeel en de stof wordt gepresenteerd op een wijze die ruimte schept voor het ‘genieten van kunst en cultuur’. Daarom wordt op methodologisch vlak geopteerd voor een sterke inbreng van de leerlingen voor de realisatie van de leerplandoelstellingen. Daartoe wordt beroep gedaan op individuele of groepsopdrachten, didactische uitstappen met ruime leerlingenparticipatie en gastsprekers uit de kunsten cultuursector.

Wat is kunst? Specifieke leerplandoelstellingen

B/U

Leerinhouden

Didactische en pedagogische wenken

De leerlingen:  

kunnen argumenteren waarom een object kunst/kitsch is kunnen met een open houding discussiëren over het onderwerp ‘Wat is kunst?’

B B

Definiëring van de begrippen ‘kunst’ en Een stellingenspel rond enkele controversiële ‘kitsch’ kunstwerken. Discussie over één kunstfilosofisch vraagstuk van bijvoorbeeld Hume, Kant, Shopenhauer, Nietzsche, Hegel, Schiller of Dewey

15



Kunst en Public relations Specifieke leerplandoelstellingen

B/U

Leerinhouden


De leerlingen: 

kunnen de ontwikkeling van de fotografie in de historische context situeren

U

Ontstaan van de fotografie: Een workshop foto’s ontwikkelen in de DOKA - de technische evolutie aan de hand van bijvoorbeeld Nièpce, Daguerre, Talbot, Disdérie en Eastman



kunnen vier meesters van de fotografie herkennen en bespreken

B

Fotografie als zelfstandige kunst Groepswerk waarbij elke groep één fotograaf - behandelen van meesters uit de onderzoekt en nadien presenteert aan de klas fotografiekunst zoals Julia M. Cameron, L. W. Hine, E. Steichen, Moholy-Nagy, Man Ray, Henri Cartier-Bresson



kunnen de invloed van de fotografie op de beeldende kunst schriftelijk toelichten kunnen de kracht van de fotografie in de reclamewereld mondeling/schriftelijk aantonen

B

Relatie tussen de fotografie en de beeldende kunst benadrukken (het impressionisme als reactie) Reclamefotografie - focus op een reclamefotograaf zoals Oliviero Toscani



B

De leerlingen: 

kunnen het ontstaan en de ontwikkeling van de reclame en affichekunst situeren in een historische context

Geschiedenis van de reclame en affichekunst B

-

ontstaan en ontwikkeling van de reclame en de affiche: situeren in tijd en ruimte, functie en doelgroep

16



Kunst en Public relations Specifieke leerplandoelstellingen 



kunnen de inhoudelijke en esthetische kenmerken van de behandelde stromingen binnen de affichekunst herkennen en benoemen kunnen de vorm en de inhoud van affiches mondeling of schriftelijk analyseren

B/U

Leerinhouden

B

-

historisch overzicht van de affichekunst en vergelijking met de kunststromingen uit de algemene kunstgeschiedenis

B

-

bloei van de affichekunst situeren in de historische context van de 19e eeuw


De leerlingen: 

kunnen een esthetische analyse van promotiemateriaal uitvoeren aan de hand van de basisregels van de kleurenleer, typografie en compositie

B

Basisregels van de kleurenleer, typografie en compositie: - Kleurenleer: samenstelling van het licht, kleurenspectrum, de kleurencirkels, soorten kleuren en de gevoelswaarde van kleuren, … - Typografie: lettervlak, lettertype, letterdikte, gevoelswaarde van letters, … - Compositie: (a)symmetrie, letterverdeling, interlinie, marges, spaties, gevoelswaarde van compositie, …

B

Visuele identiteit van een bedrijf: Samenwerken met het van PR voor de definiëring - definiëring van huisstijl, logo, embleem van de begrippen en de basisregels van de en vignet huisstijl

De leerlingen: 

kunnen de visuele identiteit van een bedrijf/organisatie herkennen en omschrijven

17



Kunst en Public relations Specifieke leerplandoelstellingen 

kunnen aan de hand van enkele basisregels een esthetische analyse van de huisstijl uitvoeren

B/U B

Leerinhouden -


basisregels van de huisstijl kort uitleggen esthetische analyse maken aan de hand van de basisregels


kunnen zelfstandig werken aan grote opdrachten, waarbij verschillende leervakken betrokken worden kunnen de basisregels van de kleurenleer, typografie en compositie toepassen op promotiemateriaal

B

Ontwerpen van promotiemateriaal (bijvoorbeeld Samenwerken met het vak PR voor de uitwerking een affiche) voor een evenement: van het evenement

B

Ontwerpen van promotiemateriaal conform de Samenwerken met regels van de kleurenleer, typografie, compositie informatica voor en huisstijl promotiemateriaal

B

Kunst als propaganda te kiezen uit schilderkunst, Selectie afstemmen op de gekozen culturele filmkunst of podiumkunst zoals: organisatie - Schilderkunst: Diego Rivera, Frans Masereel - Filmkunst: Leni Riefenstahl, Sergei Eisenstein - Podiumkunst: Richard Wagner

het het

vak Toegepaste ontwerp van

 De leerlingen: 

kunnen de functie van kunst als propaganda schriftelijk toelichten aan de hand van een voorbeeld

18


AV Kunstgeschiedenis en PV Public Relations

Culturele organisatie ALGEMEEN Specifieke leerplandoelstellingen

B/U

De leerlingen: 



kunnen logische verbanden leggen tussen de invloedsactoren bij een cultureel evenement/culturele organisatie kunnen de werking van de PR-afdeling van de culturele organisatie mondeling of schriftelijk toelichten

Leerinhouden Focus op een culturele organisatie naar keuze:

B

-

B -

-

Didactische en pedagogische wenken Mogelijke culturele organisaties

ontstaansgeschiedenis en evolutie - Musea: MSK, SMAK Gent, MAS opzoeken (situeren in tijd, ruimte en Antwerpen, … historische context) - Bioscoop: Sphinx, Studioskoop, de werking onderkennen: bedoeling, Kinepolisgroep, … organogram, financiering en subsidiëring, - Podiumkunsten: de Bijloke, de AB (voor publiekswerking, … muziek), de Vlaamse Opera (muziek), NT invloedsfactoren bij culturele instellingen Gent, KVS Brussel, Bourla Toneelhuis herkennen: actoren (artistiek leider, prAntwerpen (dans en theater), … medewerker, ..), locatie (museum, theater, park, …), maatschappelijke Het is de bedoeling een organisatie met aanzien verhoudingen (privé, overheid, …), de te nemen en niet één of ander pers (rol, macht, …) amateurorganisatie. focus leggen op de PR-afdeling van de organisatie

19



Culturele organisatie OPTIE: Museum voor beeldende kunsten Specifieke leerplandoelstellingen

B/U

Leerinhouden


De leerlingen: 



 

kunnen de inhoudelijke en esthetische kenmerken van de behandelde kunststromingen, kunstenaars en kunstwerken herkennen en benoemen kunnen mondeling of schriftelijk de relatie aantonen tussen de kunststromingen en de historische context waarin die ontstonden kunnen mondeling/schriftelijk een persoonlijke mening formuleren over kunstwerken kunnen mondeling rapporteren over kunststromingen, kunstenaars en kunstwerken

B

B

B

B

Overzicht van de geschiedenis van de beeldende Hier kan je een bezoek brengen aan een museum kunst: waar een kunsthistorisch overzicht geboden wordt. Elke leerling krijgt een werk toegewezen - selectie van kunststromingen en verzorgt een gidsbeurt voor de klasgenoten. - selectie van kunstenaars - selectie van kunstwerken met hun Volgende elementen moet je zeker aan bod laten inhoudelijke en esthetische kenmerken komen: gesitueerd in hun historische context - situeren van het werk in tijd, ruimte, historische context en kunststroming - bespreken van de inhoudelijke en esthetische kenmerken - persoonlijke mening

20



Culturele organisatie OPTIE: Museum voor beeldende kunsten Specifieke leerplandoelstellingen

B/U

De leerlingen: 

kunnen het ontstaan van musea in de historische context plaatsen

B



kunnen de verschillende opvattingen over tentoonstellen mondeling/ schriftelijk toelichten kunnen de werking van een museum met behulp van audiovisuele media mondeling toelichten

B



B

Leerinhouden


Groepswerk met mondelinge presentatie: - elke groep stelt een (deel van het) Presenteren van kunst(geschiedenis): museum voor ontstaansgeschiedenis en evolutie van musea Volgende elementen kunnen aan bod komen: (situeren in tijd, ruimte en context) - situeren in tijd en ruimte - museumopbouw, werking Museumopbouw (gebouw en inrichting, verschillende opvattingen over tentoonstellen) Werking: organogram, financiering en subsidiëring, publiekswerking (educatieve dienst, pers, reclame, catalogus, …)

21



Culturele organisatie OPTIE: Bioscoop Specifieke leerplandoelstellingen

B/U

De leerlingen: 



 

kunnen de inhoudelijke en esthetische kenmerken van de behandelde filmgenres, regisseurs en films herkennen en benoemen kunnen mondeling of schriftelijk de relatie aantonen tussen de filmgenres en de historische context waarin die ontstonden kunnen mondeling/schriftelijk een persoonlijke mening formuleren over films kunnen mondeling rapporteren over filmgenres, regisseurs en films.

Leerinhouden Overzicht van de filmgeschiedenis:

B

B

B

B

-

Didactische en pedagogische wenken Bezoek aan Film-Plateau, het Cinematek, het Filmmuseum Antwerpen of de KASK om een meesterwerk uit de filmgeschiedenis te bekijken

selectie van filmgenres selectie van regisseurs selectie van films met hun inhoudelijke en Groepswerk waarbij elke groep een meesterwerk esthetische kenmerken gesitueerd in tijd uit de filmgeschiedenis krijgt toegewezen en ruimte De groepen rapporteren mondeling aan elkaar waarbij volgende elementen aan bod komen: - situeren van de film in tijd en ruimte - de historische context en het filmgenre - bespreken van de inhoudelijke en esthetische kenmerken - persoonlijke mening

22



Culturele organisatie OPTIE: Culturele instelling voor podiumkunsten Specifieke leerplandoelstellingen

B/U

De leerlingen: 



 

kunnen de inhoudelijke en esthetische kenmerken van de stromingen, componisten/regisseurs en podiumproducties herkennen en benoemen kunnen mondeling of schriftelijk de relatie aantonen tussen de podiumproducties en de historische context waarin die ontstonden kunnen mondeling/schriftelijk een persoonlijke mening formuleren over podiumproducties kunnen mondeling rapporteren over podiumproducties

Leerinhouden Overzicht van de geschiedenis podiumkunsten te kiezen uit:

Didactische en pedagogische wenken van

de

Keuze af te stemmen op de culturele instelling die de leerkracht kiest

B -

Muziekgeschiedenis Theatergeschiedenis Geschiedenis van de dans

B

B

B

23



Zelfkennis Specifieke leerplandoelstellingen

B/U

Leerinhouden

De leerlingen 

kunnen zichzelf beschrijven aan de hand van enkele kernkwaliteiten  De leerlingen kunnen een kernkwadrant logisch aanvullen  Leerlingen kunnen een eigen kernkwadrant samenstellen en uitleggen De leerlingen: 

kunnen verschillende leerstijlen opnoemen  kunnen deze leerstijlen beschrijven  kunnen hun eigen dominante leerstijl herkennen De leerlingen:   

kunnen een aantal persoonlijkheidskenmerken van zichzelf beschrijven kunnen hun eigen persoonlijkheid vergelijken met de verwachtingen ten opzichte van een PR-medewerker kunnen hun werkpunten concreet schriftelijk verwoorden met betrekking tot het profiel van PR-medewerker

Didactische en pedagogische wenken De theorie uitleggen aan de hand voorbeelden

B B

-

van

De theorie over de kernkwaliteiten De theorie over de kernkwadranten

De theorie van Daniel Ofman in samenwerking met kunstgeschiedenis: het zelfportret

De theorie van de leerstijlen

De theorie van de leerstijlen uitleggen via voorbeelden en de theorie van KOLB is aan te bevelen

B

B

-

B B Samenwerking met het vak PR is aangewezen B

Kenmerken persoonlijkheden Profiel van een PR-medewerker

B

B

24



Zelfkennis Specifieke leerplandoelstellingen

B/U



kunnen schriftelijk een stappenplan opstellen om aan hun werkpunt te werken De leerlingen:

B



B

-

vormen van assertiviteit

B

-

werken met een checklist

B

-

stappenplan opstellen

kunnen benoemen wat er onder assertiviteit begrepen wordt  kunnen de termen subassertiviteit en agressiviteit verklaren  kunnen assertiviteit herkennen aan de hand van een checklist  kunnen de gevolgen van de verschillende assertieve stijlen opnoemen  kunnen hun eigen assertieve stijl schriftelijk of mondeling bespreken  kunnen hun eigen werkpunten met betrekking tot assertiviteit schriftelijk of mondeling formuleren  kunnen schriftelijk een stappenplan opstellen met betrekking tot hun eigen werkpunten in verband met assertiviteit De leerlingen:  zichzelf schriftelijk kritisch en gedetailleerd evalueren met betrekking tot hun gedrag aan de hand van kritische vragen

Leerinhouden


B B B

B

B



concept van zelfkritiek

Aan deze leerplandoelstelling werkt men best doorheen het hele schooljaar, in samenwerking met het vak Public relations, naar gelang er samengewerkt wordt voor het eindwerk.

25



Sociale vaardigheden Specifieke leerplandoelstellingen

B/U

Leerinhouden



kunnen non-verbale luistertechnieken toepassen in een gesprek kunnen verbale luistertechnieken toepassen in een gesprek

B

-

luistervaardigheid

Waar mogelijk wordt gewerkt met videotraining

B

-

non-verbale communicatie

B

-

wat is feedback?

B

-

Regels van feedback vragen

B

-

Regels van (positief/negatief)

-

Wat is het functioneringsgesprek?

-

Wat is het evaluatiegesprek?

-

motivatie algemeen

-

Gebruik maken van verschillende media

-

intrinsieke/extrinsieke motivatie

-

Reflectieoefening

De leerlingen:     

kunnen regels om feedback te geven en te ontvangen, opnoemen zien het nut en belang in van het vragen naar feedback kunnen de reden voor een functioneringsgesprek weergeven weten wat een evaluatiegesprek is en waarom het wordt gehouden staan open om feedback te ontvangen

feedback

geven

B B


kunnen motivatie omschrijven kunnen aangeven wat het verschil is tussen intrinsieke en extrinsieke motivatie

B B

26



Sociale vaardigheden Specifieke leerplandoelstellingen  

kunnen aangeven wat het verschil is tussen een autonome en gecontroleerde motivatie kunnen motivatiebevorderende principes opnoemen

B/U B

Leerinhouden


-

autonome/gecontroleerde motivatie

-

Rollenspel

-

jobsatisfactie

-

Motivatietest

B

27



Omgaan met klanten Specifieke leerplandoelstellingen

B/U

Leerinhouden


De leerlingen 

objectief

B

-

soorten gedrag

objectief

B

-

observatiemethodes

kunnen omschrijven wat sociale perceptie is aan de hand van een voorbeeld  kunnen een cognitief schema, vooroordelen, het halo-effect, het horneffect herkennen aan de hand van de geziene definitie De leerlingen

B

-

sociale perceptie

-

vooroordelen

-

effecten

-

cognitief schema

B

-

verkoopstechnieken

B

-

overtuigingstechnieken

B

-

het rollenspel

kunnen (klant)gedrag observeren  kunnen (klant)gedrag beschrijven De leerlingen 

   

kunnen verkoopstechnieken herkennen in een gegeven voorbeeld kunnen overtuigingstechnieken herkennen in een gegeven voorbeeld kunnen verkoopstechnieken toepassen in een rollenspel kunnen overtuigingstechnieken toepassen in een gesprek

B

B

28



Organisatorische vaardigheden Specifieke leerplandoelstellingen

B/U

Leerinhouden



kunnen persoonlijke verantwoordelijkheid omschrijven en toelichten aan de hand van concrete voorbeelden kunnen gedeeldheid van verantwoordelijkheid omschrijven en toelichten aan de hand van concrete voorbeelden

B

-

persoonlijke verantwoordelijkheid

-

delen van verantwoordelijkheid

-

concept van planning

-

B


kunnen een planning opstellen kunnen een taakverdeling opmaken voor een gegeven opdracht

B B

-

Hierbij is samenwerking met het vak Public Relations aanbevolen

-

Gebruik maken van het SMART-principe voor de opdrachten


kunnen de verschillende rollen in een team beschrijven kunnen de interactie in een team schriftelijk verklaren vanuit de verschillende rollen

B

-

roos van Leary

B

-

groepsrollen Belbin

-

begrip verantwoordelijkheid

29



Organisatorische vaardigheden Specifieke leerplandoelstellingen

B/U

Leerinhouden



kunnen verschillende types van leiderschap herkennen en vergelijken aan de hand van modellen kunnen een beperkt team leiden doorheen een beperkte opdracht

B

-

concept leiderschap

-

werken met modellen

-

concept “samenwerking”

-

rollenspel gebruiken video-opnames

met

eventueel

-

rollenspel gebruiken video-opnames

met

eventueel

B

De leerlingen: 

 

kunnen concrete voorbeelden van gedrag herkennen die samenwerking bevorderen of afremmen aan de hand van modellen kunnen de spelregels van een goede samenwerking herkennen en toelichten kunnen goed samenwerken in de klas

B

B B

30



Kritisch denken Specifieke leerplandoelstellingen

B/U

Leerinhouden



kunnen een probleem herkennen kunnen een probleem volgens een vast stappenplan analyseren

B B

-

probleemherkenning

-

de analyse-methode

B

-

informatieverzameling

B B

-

onderscheid informatie

B B

-

mening vormen

-

argumenteren

-

waarden en normen

De leerlingen:   

kunnen relevante informatie verzamelen om zich een mening te vormen kunnen zich een mening vormen kunnen een duidelijke mening uitschrijven

relevant/irrelevante


kunnen argumenteren waarden en normen duidelijk van elkaar onderscheiden

31


9. Geïntegreerde project(en) of eindwerk 9.1

Algemeen concept

De Se-n-Se kennen geen ‘wettelijke’ geïntegreerde proef (GIP) of kwalificatieproef, zoals die in het tweede jaar van de derde graad bestaat. Dat neemt niet weg dat in de Se-n-Se een vakoverschrijdend project of eindwerk kan ingericht worden. Dit onderdeel kan als een leidraad voor de betrokken leerkrachten beschouwd worden. De keuze kan gaan naar een jaarproject dat als een rode draad doorheen het lesgebeuren van het Se-n-Se-jaar loopt. Bij voorkeur kunnen de hoofdvakken en één of meer taalvakken bij het project betrokken worden. Maar de keuze kan evengoed uitgaan naar verscheidene deelprojecten, waarbij telkens andere vakken een alliantie kunnen aangaan. De opdrachten dragen liefst een duidelijk stempel van één of meer vereiste competenties uit de sector.

9.2

De uitwerking van een project of eindwerk

Algemeen gezien bestaat een GIP uit een opdracht, een logboek, een uitgewerkte eindtekst en/of een afgewerkt werkstuk. -

-

-

De opdracht is een duidelijk omschreven mensgerichte en productgerichte opdracht. Het logboek is een belangrijk hulpmiddel door de leerlingen in te vullen. De activiteiten met hun timing worden er in genoteerd. Het is tevens een procesbegeleidingsschrift want de mentoren en leerkrachten volgen het proces en sturen bij door middel van commentaar in het logboek. Het logboek kan een uitnodiging zijn tot zelfevaluatie. Het dossier of portfolio sluit aan bij de realisatie van de GIP en wordt opgemaakt door de leerlingen. Het vormt de theoretisch achtergrond bij het uitgewerkt project. Het vak TV Toegepaste Informatica biedt de nodige ondersteuning voor de praktische uitwerking van dit dossier. Het dossier wordt voorgesteld aan de jury. Het evaluatieboek van de leerkracht/mentor hangt een beeld op van de procesevaluatie en toont als zodanig de vorderingen van de leerlingen aan.

Het logboek van de leerlingen en het evaluatieboek van de leraren of de mentor zijn belangrijke hulpmiddelen bij de continue evaluatie van een project. De nadruk ligt op procesbegeleiding, waarbij proefstukken van de leerlingen meerdere malen worden bijgestuurd om tot een ideaal eindproduct te komen. Tegelijk dient de schriftelijke neerslag gerelativeerd te worden omdat sturingsprocessen op de werkvloer bij voorkeur via interpersoonlijke communicatie verlopen. Interpersoonlijke één op één of groepssturing van leerlingen via werkoverleg geniet de voorkeur.

9.3 -

Het verloop of planning van het project of eindwerk Jury samenstellen: in het begin van het schooljaar kan je best de juryleden bij de opbouw van het project betrekken. Opgave: de opgave moet duidelijk, schriftelijk, omschreven worden en kan voor een groepje leerlingen of voor elke leerling individueel. Voorbereidingen: er worden afspraken gemaakt in verband met werkmethode, planning, tussentijdse evalueren en vormgeving. De leerlingen worden vooraf ingelicht over de beoordelingscriteria. Planning: de leerlingen schrijven hun eigen werkstrategie en planning op binnen het globaal schema.

32


-

9.4

Uitvoering: de leerlingen informeren en documenteren zich over het gekozen onderwerp. Zij ordenen en selecteren alle informatie en verwerken de gegevens tot een dossier. Voorstellen van het eindresultaat: dit gebeurt zowel mondeling als visueel.

De evaluatie van het project of eindwerk

De evaluatie van de geïntegreerde proef bestaat uit een proces- en een productevaluatie. Het proces dat de leerling doormaakt is even belangrijk als het uiteindelijke product of het eindresultaat. Cruciaal hierbij is zijn persoonlijk groeiproces. Dit leidt tot een planmatig uitgebouwd jaarproject met procesbegeleiding en tussentijdse evaluatiestappen. Uit de procesevaluatie moeten de vorderingen of een gebrek eraan duidelijk blijken. De evaluatiecriteria en -methoden moeten aan de leerling bekend zijn van bij het begin van de proef. De leerling en zijn ouders moeten van bij het begin van het schooljaar ervan bewust gemaakt worden dat het resultaat van de geïntegreerde proef sterk medebepalend is voor het al of niet slagen. De school moet aantonen dat er in de loop van het schooljaar voldoende ondersteuning is geweest en dat er tijdig informatie over de vorderingen werd doorgespeeld aan de ouders en de leerling. De GIP-jury moet een antwoord leveren op de volgende vragen: -

bezit de leerling de vereiste attitudes? is de leerling klaar voor de arbeidsmarkt? kan de leerling verdere studies aan in het verlengde van het studieprofiel?

De jury kan een niet bindend advies aan de klassenraad geven. Zoals bij alle andere vakken krijgt de totaliteit van de deelprojecten of eindwerk in de delibererende klassenraad een gewicht in verhouding tot de tijd dat er aan het project/eindwerk besteed is.

9.5

Projecten in de studierichting Public Relations

In de Se-nSe Public Relations wordt het eindwerk bij voorkeur gekoppeld aan een externe activiteit of opdrachtgever, waarbij de leerlingen voornamelijk in contact treden met buitenschoolse publieksgroepen uit het werkveld. Daarbij kunnen externe organisaties of stagebedrijven ingeschakeld worden. De nadruk ligt op het realiseren van een gezamenlijk project, waarbij organisatie, professionele communicatie en ‘teamwork’ centraal staan. Dit vereist een nauwe werkplekgerichte begeleiding en samenwerking tussen de leerlingen en leerkrachten. Externe opdrachten moeten aan een bepaald kwaliteitslabel voldoen. Binnen het kader van de logistieke en financiële mogelijkheden van de onderwijsinstelling kan het hele scala aan PR-activiteiten en evenementen in aanmerking komen als opdracht. Als dit past binnen het kader van de opdracht kan externe ondersteuning in de vorm van sponsoring aangewend worden.

33


10. Evaluatie 10.1

Studiebegeleiding, remediëring en evaluatie

Met studiebegeleiding bedoelen we het geheel van activiteiten waarbij de leerling hulp bij het leren ondervindt. Deze activiteiten worden vanuit gerichte doelstellingen opgezet en kunnen georganiseerd worden voor individuele leerlingen, voor klasgroepen, voor alle leerlingen op schoolniveau. Studiebegeleiding houdt in dat het lerarenteam aandacht heeft voor de hele ontwikkeling van de leerling en oog heeft voor verstandelijke en emotionele factoren bij het leren. Het betekent eveneens dat het team rekening houdt met de verschillende leerstijlen. Met remediëring bedoelen we het bieden van hulp om tekorten op te vangen of weg te werken. Ook hier is het belangrijk om de doelstelling van de activiteiten precies te omschrijven. Studiebegeleiding en remediëring zijn uitnodigingen voor de leerling tot zelfevaluatie, tot reflectie over eigen studie- en leergedrag en hier op constructieve wijze iets aan te veranderen. Op die manier wordt de leerervaring van de leerling verruimd. Studiebegeleiding en remediëring maken met de evaluatie deel uit van het evaluatie- of feedbacksysteem op school. De didactische evaluatie, afgestemd op doelstellingenniveaus in het leerplan biedt informatie over de wijze waarop de leerling deelneemt aan het leren op school maar biedt eveneens informatie over de wijze waarop de leraar hen bij het leerproces begeleidt. Ook voor de leraar is de didactische evaluatie een bron voor zelfevaluatie. Openheid, tolerantie en humor t.a.v. het eigen leer- en lesgedrag bieden een goede garantie om samen met de leerlingen te onderzoeken op welke wijze hun leerproces het best kan verlopen en om feedback te geven en te ontvangen.

10.2

Afstemming op doelstellingenniveaus

Evaluatie heeft pas zin als er gewaardeerd wordt vanuit criteria: doelstellingen. Wenst de school te evalueren vanuit de competenties dan dient zij rekening te houden met de verschillende doelstellingen die verband houden met die competenties. Hierbij kan zij dan per leerling en per competentie aangeven welke doelstellingen behaald werden en welke nog onvoldoende beheerst worden. Hieruit kunnen twee kwaliteitseisen voor de doelstellingen worden afgeleid: -

hoe nauwkeuriger de na te streven lesdoelstellingen worden geformuleerd, hoe gemakkelijker het wordt om ze te evalueren; hoe eenduidiger de lesdoelstellingen (afgeleid uit de leerplandoelstellingen) zijn geformuleerd des te preciezer de didactische evaluatie kan verlopen.

In de leerplandoelstellingen komen volgende niveaus voor. De evaluatie dient afgestemd te worden op deze doelstellingenniveaus: -

voor het niveau weten/kennen kan gebruik gemaakt worden van kennisvragen die peilen naar het precieze kennen en weten; voor het niveau inzien wordt gewerkt met inzichtvragen of -opdrachten waarbij de leerlingen kunnen aantonen dat zij belangrijke relaties inzien en begrijpen; voor het niveau toepassen zijn toepassingsvragen en -opdrachten aan de orde waarin de leerlingen hun kennis, vaardigheden en inzicht kunnen gebruiken, toepassen en uitvoeren in de leersituaties uit de klaspraktijk;

34


-

10.3

voor het niveau integreren kunnen opdrachten gebruikt worden waarin de beheersing van de kennis en de vaardigheden aangetoond wordt in verschillende toepassingen, ook los van de leersituatie in de klas; voor het niveau zijn, wordt voortdurend gestreefd naar het stimuleren van het zelfvertrouwen en de motivatie van de leerlingen.

Procesevaluatie / productevaluatie

Om de doelstellingen van het leerplan te bereiken wordt er bij de evaluatie steeds uitgegaan van de beginsituatie. Het is wenselijk die beginsituatie helder in kaart te brengen binnen de concrete context van de klasgroep om het leerproces dat de leerlingen doorlopen, optimaal te begeleiden. Bij een grote instroom van leerlingen die niet de juiste vooropleiding gekregen heeft is het niet steeds eenvoudig om dit te realiseren. Het moet voor de leerling duidelijk zijn dat er een onderscheid is tussen de evaluatie van enerzijds het leerproces en anderzijds het eindproduct. Bij de procesevaluatie wordt voortdurend gepeild in hoeverre de leerling het onderwijsproces goed verwerkt met de bedoeling dit proces zo nodig bij te sturen zodat elke leerling op de meest effectieve manier kan leren. De klemtoon ligt hierbij duidelijk op het optimaal functioneren en het welbevinden van de leerling. Voor de leraar is het zaak om vooraf goed af te bakenen welk proces moet doorlopen worden, welke de verschillende stappen zijn om tot een goed leerresultaat te komen. Door geregelde feedbackmomenten (kleine toetsen, gesprekken, volgsystemen) wordt de leerroute verder gezet of zo nodig bijgestuurd. Om de leerling te motiveren gebeurt dit in een constructieve, positieve sfeer. Bij de productevaluatie daarentegen wordt op het einde van het leerproces (bijvoorbeeld een hoofdstuk, een opdrachtenreeks, een project, een trimester...) nagegaan in hoeverre de leerling de leerplandoelstellingen bereikt heeft.

10.4

Fasen van het evaluatieproces

Het evaluatieproces is meer dan het geven van een eindcijfer. onderbouwen door: 1.

Het is belangrijk om dit eindcijfer te

Het verzamelen van gegevens - dit gebeurt door het observeren en evalueren van opdrachten, taken, oefeningen, groepswerk.

2.

Het interpreteren - de gegevens worden getoetst aan de criteria die de leraar vooraf duidelijk heeft bepaald en aan de leerlingen meegedeeld; - de leraar houdt hierbij rekening met de vakgerichte doelen en met de vakoverschrijdende eindtermen die hij in zijn vak heeft geïntegreerd; - bij voorkeur worden de criteria bepaald door de vakwerkgroepen of minstens in samenspraak met de collega's zodat er een verticale afstemming kan gebeuren.

3.

Het beslissen - in eerste instantie zal de individuele leraar een beslissing nemen over de vorderingen en de eindresultaten van de leerlingen; - die individuele beslissing wordt besproken en geïntegreerd in de besluiten van de klassenraad.

4.

Het rapporteren - de leerling krijgt duidelijke informatie over zijn / haar vorderingen;

35


- dit gebeurt enerzijds in geregelde momenten van feedback voor de leerling en anderzijds in een schriftelijke rapportering (rapport, …).

10.5

Evaluatie van de algemene, technische en praktische vakken

Algemene/Technische vakken De leraar onderbouwt de evaluatie van de algemene/technische vakken door allerlei gegevens zoals: 1.

Taken - leerlingen lossen in de klas tijdens de les vragen, oefeningen en opdrachten op. Hierbij kunnen ze bijvoorbeeld gebruik maken van hun cursussen en schriften; - hierbij aansluitend kan de leraar hetzij klassikaal, hetzij individueel de oefeningen en opdrachten verbeteren en bespreken; - deze besprekingen zijn een eerste middel om het leerproces van de leerling bij te sturen.

2.

Opdrachten - de opdrachten geven de leerling de kans om vaardigheden te trainen en een beter inzicht te verwerven in leerinhouden; - na elke opdracht is het belangrijk om de leerling zo snel mogelijk op de hoogte te stellen van het resultaat. Bij duidelijke tekorten is een bijsturing aangewezen; Het is aan te raden om een studiebegeleidingplan en een remediëringplan te ontwerpen binnen de vakwerkgroep en de mogelijkheden tot studiebegeleiding en remediëring binnen de context van de opleiding op basis van collegiaal overleg te onderzoeken.

3.

Kleine toetsen - na het afwerken van afgebakende gehelen kan de leerling getoetst worden; - het is belangrijk om na de individuele correctie door de leraar een klassikale bespreking van de toets te voorzien zodat leerlingen uit hun fouten kunnen leren; - op basis van de individuele resultaten kan de leraar beslissen om bepaalde onderdelen van het leerproces voor een bepaalde leerling (of leerlingengroep) te herhalen of uit te breiden.

4.

Grote overhoringen - na het afwerken van een groter geheel kunnen grote overhoringen worden afgenomen. Het gaat hierbij om productevaluaties: welke doelstellingen heeft de leerling op het einde van het leerproces bereikt? - grote overhoringen dienen duidelijk afgebakend te zijn waarbij de leerlingen precies weten welke doelstellingen en leerinhouden getoetst zullen worden; - een productevaluatie kan ook bestaan uit de beoordeling van een project of werkstuk dat voor een bepaald vak door leerlingen in groepjes of individueel werd gerealiseerd. Essentieel bij het tot stand komen van zo’n project is de procesevaluatie. Deze maakt integraal deel uit van de uiteindelijke productevaluatie. De leraar geeft duidelijke informatie over de wijze waarop deze procesevaluatie in de productevaluatie zal worden opgenomen.

Praktijkvakken Alle leerplandoelstellingen per vak kunnen voorwerp zijn van evaluatie. Het is heel belangrijk om de leerlingen vooraf duidelijk op de hoogte te brengen van: - de precieze doelstellingen die getoetst zullen worden; - welke criteria gebruikt zullen worden;

36


- wat de norm is om te slagen. Een mogelijk beoordelingsproces, zowel voor praktijkvakken als voor algemene en technische vakken, kan er zo uitzien: - de leerlingen krijgen de werken vaardigheidsanalyse van de uitvoering; - de leraar bepaalt op welke aspecten en sleutelpunten de leerling zal beoordeeld worden en praat hierover met hem; bijvoorbeeld in een klasgesprek, in de individuele begeleiding, … - geregeld worden feedbackmomenten ingelast waarop de leerling een duidelijk beeld krijgt van de verworven vaardigheden en attitudes van zijn sterke en zwakke punten; deze momenten kunnen als een functioneringsgesprek met de leerling worden opgevat; - op basis van de feedbackmomenten kan indien nodig een remediëring met de leerling afgesproken worden; - na een bepaalde periode volgt een productevaluatie. De leerling zal de verworven kennis hanteren, toetsen en inoefenen aan de hand van opdrachten. Door een permanente evaluatie wordt het de leerling mogelijk gemaakt zijn werkmethode zelf te verbeteren aan de hand van zijn individueel begeleidingsplan. De leerling moet er zich bewust van worden dat zijn evaluatie afhankelijk is van zijn persoonlijke inzet bij het uitwerken van realiteitsgerichte opdrachten. Hij moet leren om zijn eigen vorderingen op positieve wijze te evalueren en elk nieuw bereikt resultaat als een winstpunt te ervaren. De leraren begeleiden de leerling hierbij. Zij helpen de leerling te reflecteren over de uitgevoerde taken en opdrachten. Zij wijzen hem voortdurend op de beroepsgerichte aspecten. Ook besteden zij veel aandacht aan de specifieke attitudes die de leerling dient te verwerven. Van hen wordt binnen deze zienswijze een goed observatievermogen verwacht. We bevelen daarom aan om te werken met een volgsysteem waarbij zowel de leerling als de leraar op elk moment kan nagaan in welke mate de leerling bepaalde doelstellingen beheerst. Zo'n volgsysteem kan vorm krijgen door middel van een doelstellingenrapport, een cijferrapport, een woordbeoordeling. Ook wordt binnen deze zienswijze van de leraar verwacht dat hij op een constructieve manier met de leerlingen communiceert. "Leren", d.w.z. kennis, vaardigheden, attitudes verwerven kan immers alleen maar in een veilige omgeving waarin de leerling zich goed voelt en zich gewaardeerd weet om wie hij is.

37


11. Stage 11.1

Visie van Provinciaal Onderwijs Vlaanderen op stage

De ministeriële omzendbrief betreffende stages ingericht in bedrijven of instellingen ten behoeve van leerlingen in het voltijds secundair onderwijs, bepaalt de administratieve, juridische en organisatorische richtlijnen inzake de materiële en inhoudelijke organisatie van stages. De opzet is de volgende : -

de jongere moet zijn op school verworven vaardigheden, kennis en attitudes kunnen inoefenen en uitbreiden; de inspectie controleert de kwaliteit van de stages; in het schoolreglement moeten de grote krachtlijnen van de stage worden vermeld; standpunt van de overheid: leerlingenstages moeten een toegevoegde waarde genereren; er is een administratieve vereenvoudiging (niets opsturen naar de overheid).

Belangrijk hierbij is dat stages buitenschools plaatsvinden en geen extramuros activiteiten mogen zijn. Een leerlingenstage is niet gebaseerd op de gewone arbeidsovereenkomst en niet op een overeenkomst voor tewerkstelling van studenten. Scholen moeten hiervan abstractie maken. Stage is een begeleide confrontatie/participatie aan de activiteiten van een reële arbeidspost1. De leerlingenstage is dus een veelomvattende werkvorm die de leerlingen in staat stelt om kennis te maken met meerdere belangrijke werkvelden met het oog op een gefundeerde studie- en/of beroepsoriëntatie. Ze verschilt van de klassieke lessen. Het contact met het toekomstig arbeidsmilieu, de betrokkenheid van externen, die samen met de leraars opleiding en vorming geven, de aandacht voor de persoonlijkheid en de ontwikkeling van arbeidsattitudes maakt van de leerlingenstage een integrerende werkvorm. Het leerproces van de stagiair(e) situeert zich tijdens de stage op verschillende vlakken: -

op het domein van het ervaren, zij beleven wat het betekent op een “werkvloer” in een echt bedrijf te werken; op het domein van doorleven en doordenken over arbeidssituaties waarin de stagiair(e) geplaatst wordt, voorwaarde hierbij is dat hij/zij in staat is hierover te reflecteren, alleen, in team of onder begeleiding; in het opdoen van nieuwe inzichten die de stagiair(e) kan vergelijken en toetsen aan de inzichten die hij /zij op school, thuis of op andere plaatsen heeft meegekregen; het verbinden met reeds aanwezige inzichten; hiervoor gaan we ervan uit dat er een bereidheid tot leren en verandering is. Zonder deze bereidheid (motivatie) is er geen leereffect.

De school kan de organisatievorm van de stages kiezen afhankelijk van studiejaar, studierichting, infrastructuur op school en in overleg met de stagegevers. Samen met de stagegevers maakt de school de keuze tussen blokstage en alternerende leerlingenstage. De gekozen organisatievorm staat in functie van het bereiken van de leerplandoelstellingen. Provinciaal Onderwijs Vlaanderen gaat uit van het feit dat de scholen de omzendbrief correct moeten uitvoeren.

1

Reële arbeidspost = deel van het arbeidsproces waarvoor de werknemer een reeks taken heeft uit te voeren

38


De school zal aandacht besteden aan de informatie van de leerling-stagiair(e) 2 en zijn ouders. Zij moeten alle praktische informatie krijgen over het verloop van de leerlingenstages. Voor dit voorbereidend werk zorgen de stagecoördinator3 en de stagebegeleider4. De leerling-stagiair(e) verricht arbeid onder gezag van een ander persoon, de stagementor5. Er mag geen loon worden uitgekeerd. De stagegever6 is verantwoordelijk ten aanzien van de leerling-stagiair(e) op het vlak van de arbeidswet- en regelgeving. Jongeren op het werk worden beschermd: het arbeidsreglement geldt voor de leerling-stagiair(e) (een afzonderlijk aangepast reglement kan ook).

11.2

Algemene stagedoelstellingen

-

De leerlingen confronteren met hun toekomstig werkmilieu en met de volle realiteit van het beroep. In het kader van studie- en beroepsoriëntatie kennismaken met meerdere belangrijke werkvelden.

-

Het leren toepassen van de op school verworven kennis, vaardigheden en attitudes door het verrichten van arbeid in concrete arbeids- en cliëntsituaties.

-

Het leren ontdekken door de leerlingen van eigen kwaliteiten en tekorten (zelfkennis, zelfevaluatie, zelfkritiek) en het nut doen inzien van de door de school bijgebrachte basiskennis.

-

Het bevorderen van de groei naar volwassenheid en zelfstandigheid.

-

Het leren gebruiken van de laatst ontwikkelde gereedschappen, apparaten, machines en technologieën die op school, wegens haar kleinere schaal, niet kunnen worden aangeleerd.

-

Leren rekening houden met de factoren werktijd en werkuren, tempo, efficiëntie, productiviteit, cliëntgerichtheid en kwaliteitszorg.

-

Elementair inzicht verwerven in de dagelijkse praktijk op het vlak van organisatie, beheer, inrichting en dergelijke.

-

Het ontwikkelen van verantwoordelijkheidsbesef en het bevorderen van sociale vaardigheden en attitudes, die professioneel belangrijk zijn, in het bijzonder het kunnen functioneren in teamverband en het ontwikkelen van een vriendelijke en functionele communicatie in de omgang met collegae en klanten.

-

Het ontwikkelen van zin voor orde, zorg, netheid en stiptheid, tevens initiatief leren nemen en correct reageren op arbeidssituaties.

-

Leren gezag accepteren.

-

Het ontwikkelen van zin voor organisatie en efficiëntie en het leren dragen van verantwoordelijkheid.

-

De veiligheids-, gezondheids- en hygiënevoorschriften consequent toepassen en tevens rekening houden met milieuvoorschriften.

-

Aandacht hebben voor de ergonomische aspecten van het beroep.

2

Leerling – stagiair(e): De leerling-stagiair(e) heeft een dubbel statuut: leerling én gelijkgestelde werknemer. De leerling-stagiair(e) is een ingeschreven leerling en moet dus ook in het aanwezigheidsregister vermeld worden.

3

De persoon die op de stageplaats of op de school instaat voor het goede verloop en de opvolging van de verschillende stagiair(e)s

4

De persoon verbonden aan de school die het verloop van de stage en de evoluties van de stagiair(e) opvolgt en de stagiair(e)s met raad en daad bijstaat, in constructief overleg met de stagementor

5

De persoon die de taak op zich neemt om de stagiair(e) zo goed mogelijk te gidsen op de werkvloer en hem te begeleiden in al zijn acties

6

De stageplaats: m.a.w. de organisatie, voorziening of afdeling waar de stagiair(e) stage loopt

39


11.3

Specifieke stagedoelstellingen - vooropgestelde leerdoelen

11.3.1 Doelstellingen in verband met kennis en inzicht -

De stagiair(e) beheerst de geziene leerstof op zijn/haar niveau.

-

De stagiair(e) gaat actief op zoek naar informatie in verband met de activiteiten op het stagebedrijf.

-

De stagiair(e) verzamelt de informatie nodig voor het uitvoeren van een bepaalde handeling.

-

De stagiair(e) begrijpt een (nieuwe) taak of situatie.

11.3.2 Doelstellingen in verband met vaardigheden -

De stagiair(e) kan werkzaamheden logisch en doelgericht plannen.

-

De stagiair(e) kan een opdracht/ taak zelfstandig uitvoeren.

-

De stagiair(e) werkt:  

-

handig; in gepast tempo.

De stagiair(e) houdt bij het werken rekening met:    

hygiëne; veiligheid; HACCP normen; economische/ ecologische overwegingen.

-

De stagiair(e) kan observeren.

-

De stagiair(e) kan mondeling rapporteren.

-

De stagiair(e) kan schriftelijk rapporteren.

-

De stagiair(e) kan soepel en efficiënt samenwerken.

-

De stagiair(e) legt op een vlotte en tactvolle wijze contact met klanten/omgeving.

-

De stagiair(e) is duidelijk en juist in het doorspelen van informatie.

-

Het taalgebruik van de stagiair(e) is correct en gepast.

11.3.3 Doelstellingen in verband met de beroepsattitude -

De stagiair(e) toont betrokkenheid bij het gebeuren op het stagebedrijf.

-

De stagiair(e) geeft blijk van verantwoordelijkheidszin.

-

De stagiair(e) is nauwkeurig, stipt en eerlijk.

-

De stagiair(e) durft initiatief nemen.

-

De stagiair(e) reflecteert op eigen functioneren, vraagt steeds feedback en stuurt bij.

-

De stagiair(e) is flexibel en past zich vlug aan.

-

De stagiair(e) kan op een positieve manier omgaan met kritiek.

-

De stagiair(e) staat open voor contact en is bereid om van anderen te leren.

-

De stagiair(e) is beleefd, tactvol, fijngevoelig in de omgang.

-

De stagiair(e) respecteert het beroepsgeheim.

-

Het stagedossier is in orde.

40


12. Bibliografie 12.1

Handboeken en referentiewerken Communicatie

Birkenbihl, V., Communicatietraining, Intermenselijke relaties succesvol vormgeven, Baarn, Uitgeverij Intro, 1995 Blake, R.R., Mouton, J.S., Allen, R.L., Teamwork, het ontwikkelen van vaardigheden om succesvol in teams te werken, Utrecht,Marka, 1987. Coops, R., Van Empelen, P., Van Heugten, M., Middel R., Communicatie werkt, Houten, Stenfert Kroese, 1990. Fauconnier, G., Algemene communicatietheorie; een overzicht van de wetenschappelijke theorieën over communicatie, 1986. Holzhauer, F., Omgaan met mensen (+ docentenhandleiding), Houten, Stenfert Kroese, 1988. Michels Drs. W.J., Communicatiehandboek. Wolters-Noordhoff, Groningen/Houten. 2006, 376 blz. Mastenbroek, W., Leren leven met groepen, Brussel, Samson, 1982. Mertens, V., spreken voor publiek, Leuven, Garant, 1995. Musaph, H. & Van De Loo, E., Het gesprek; psychologische fundering, Ambo, 1988. Robson, M., Probleem oplossen in groepen, Utrecht, Het Spectrum/Marka, 1994 Schutter, J., Met elkaar; omgangskunde voor het middelbaar beroepsonderwijs, Zuphen,Thieme, 1993. Spoler, R.H.M., Van den Hombergh, Traject, sociaal-agogische vaardigheden, Nijgh en Van Ditmar Educatief, 1994. Van Craen, W., Omgaan met anderen, een communicatiekunst, Leuven, Acco, 1990. Van den Bergh, M., Effectieve tweegesprekken. Handleiding bij het voorbereiden en voeren van gesprekken in organisaties, Schoonhoven, Academic Service, 1995. Van Poecke, L, Nonverbale Communicatie, Leuven-Apeldoorn, Garant, 1996

PR en marketingcommunicatie de Roode, H., Public relations, interne en externe communicatie voor organisatie en beleid, Kluwer, 1990. Groenendijk, J.N.A.(red.), Public Relations. Beleid, organisatie en uitvoering. Samson, Diegem, 1997, 659 blz. Holzhauer, F. & Koopmans, A., Handboek effectieve marketingcommunicatie, Kluwer, 1993. Keikes, S., Basisboek Public Relations, Diepenheim, Uitgeverij Keikes, 1990 Michiels, W., e.a., Public Relations in hoofdlijnen, Groningen, Wolters-Noordhoff, s.d. Oudemans A.M. & K.A.R. Markus, Enquête research. Ontwikkelen van vragenlijsten en steekproeven, Noordhoff Wolters, 2002, Groningen, 106 p. (ISBN 90 01 16361 0)

41


Piët Susanne, het communicatie denkboek, Pearson Education, 2005. Schermer, K. & Wijn, M., Vergaderen en onderhandelen, Bohn Stafleu Van Loghum, 1990. Tench, R. & Yeomans L., Organisatiecommunicatie. Inleiding communicatiemanagement.. Pearson Education, Amsterdam, 2008, 414 blz.

in

professioneel

Van Betsbrugge, E., Public Relations. Planning en werkvelden. Garant, Antwerpen Apeldoorn, 2006, 210 blz. Van den Brink, K., Communicatiemanagement. Academic Service, Schoonhoven, 2003, 190 blz. Van Ommen, H., e.a., De PR-methode. Een inleiding in de bedrijfscommunicatie, Groningen, WoltersNoordhoff, 1995 Verrept, S. & Janssen T., Tweeluik Schriftelijke Communicatie; deel II. Strategisch rapporteren, Bohn Stafleu Van Loghum, 1990. Wiertzema, K., e.a., Doelmatig communiceren. Spreken in het openbaar, Bussum, Coutinho, 1995. Willemsen, F., Doelgericht communiceren. Schrijven, gesprekken voeren, vergaderen, presenteren, telefoneren. Utrecht, Het Spectrum,1995.

Evenementenmanagement Damiaens, E., Evenementen organiseren. Garant, Antwerpen Apeldoorn, 2007, 159 blz. Kuiper Gabriëlle, Eventmanagement, van concept naar realisatie. Uitgeverij Coutinho, Bussem 2008, 272p. (ISBN 978 90 469 0098 7) Verhaar, J., Projectmanagement 1. Een professionele aanpak van evenementen. Uitgeverij Boom, Amsterdam, 2005, 265 p. (ISBN 90 5352 9721)

Media De Bens Els, De pers in België, Lannoo Uitgeverij, 2007, 260 p. (ISBN 9020962507) Mediazakboekje, Kluwer Uitgevers, (ISBN: 9789046521526) Musschoot, I & Lombaerts, B., Media in beweging. Handboek voor professionals. Lannoo Campus, Leuven, 2008, 487 blz.

Multimedia Dabbs Alistir & Campbell Alastair (red.), Digitaal Design, Kerkdriel, Liberio, 2005. Dabner David, Design en Lay-out: Grondbeginselen van de Grafische Vormgeving, Kerkdriel, Libero, 2009. de Feiter Wilfred, Basiscursus Project 2003. Academic Service, Sdu uitgevers, Den Haag, 2007, 288 p. (ISBN 90 395 2262 6) Muller Hèlen & Rombout Ton, Handboek Dtp en vormgeving, Culemborg, Van Duuren Media, 2007, 317p. (ISBN 978 50 5940 221 8) Numan John, Bronnenboek voor Grafisch Ontwerp, Schoonhoven, Academic Service, 2003. (ISBN 90 395 2114 x)

42


Kunstgeschiedenis De Herdt René, Het affiche: spiegel van de industriële maatschappij, M.I.A.T., Gent, 1984, 143 p. De Ren Leo, Museumkunde en tentoonstellingswezen, Acco, Leuven, 2009, 142 p. (ISBN 9789033474934) Erenstein Rob, Een theatergeschiedenis der Nederlanden: tien eeuwen drama en theater in Nederland en Vlaanderen, Amsterdam University, Amsterdam, 1996, 915 p. (ISBN 905356112) Janson A., Wereldgeschiedenis van de kunst, Houten, De Haan, 1994, 824 p. (ISBN 9026943717) Jeffrey Ian, De kunst van het kijken: het verhaal van de fotografie, Ludion, Gent, 2009, 383 p. (ISBN 9789055447770) Maes Francis, Muziek als idee en praktijk: deel 1, Acco, Leuven, 2010, 289 p. (ISBN 9789033476914) Maes Francis, Muziek als idee en praktijk: deel 2 Van Mozart tot Debussy, Leuven, Acco, 2012, 198 p. (ISBN 9789033478871) Pricken Mario, Creatieve communicatie: ideeën en technieken uit de beste campagnes wereldwijd, BIS publishers, Amsterdam, 2001, 232 p. (ISBN 9063691068) Schreurs Wilbert, Geschiedenis van de reclame in Nederland, Spectrum, 2001, 415 p. (ISBN 9027469695) Vandenabeele Bart, De bloesem van het leven: esthetiek en ethiek in Arthur Schopenhauers filosofie, Universitaire pers, Leuven, 2001, 312 p. (ISBN 9058671364) Utrecht Luuk, Van hofballet tot postmoderne-dans: de geschiedenis van het akademische ballet en de moderne dans, Walburg Pers, Zutphen, 1988, 360 p. (ISBN 9060119002) Ward Simon, Film in het juiste perspectief, Librero, Kerkdriel, 2011, 576 p. (ISBN 9789089981561)

Toegepaste psychologie Birch, C, Kom op voor je zelf. Tips en oefeningen om assertief te leren reageren in elke situatie (Asserting yourself), Zuidnederlandse Uitgeverij nv, Aartselaar, 1999. Brysbaert, M, Psychologie. Een inleiding, Academia Press, Story Scientia bvba, Gent,1998. Craenest, P, De levensloop van de mens. Inleiding in de ontwikkelingspsychologie, Acco, Leuven, 2000. De Man, L. en De Boeck, X., Gedragswetenschappen 1 en 2, Uitgeverij De Boeck, Antwerpen, 2005. De Man, L. en Janssens, G., Psychologie 1 en 2 – L. De Man en G. Janssens, Uitgeverij De Boeck, Antwerpen, 2004. Elchardus, M., De symbolische samenleving, Lannoo, Tielt, 2002. Gheskiere, P, Zeker van jezelf. Over zelfvertrouwen leren en jezelf leren vertrouwen, Roularta Books, Roeselare, 2001. Janssens, G., Sociaal Vaardig, Uitgeverij Acco, 1996. Schachtschabel, H., Buitenbeentjes: Psychische stoornissen bij kinderen en

43


adolescenten,Uitgeverij Boom. Schouten, K., Omgaan met ouderen: communicatie en begeleiding in de verzorgende beroepen, Uitgeverij:Intro, Nijkerk, 1993. Van Meenen, Jan, De politiek achter het gebaar. Als het lichaam spreekt, Roularta Books nv, Roeselare, 2004. Van Meer,K, Elementaire sociale vaardigheden, Kluwer, Diegem, 2000.

12.2

Tijdschriften

Communicatie - Tijdschrift voor massamedia en cultuur, Leuven. Pub Magazine, Diegem BIZZ, Roularta Media Groep, Zellik Eventplanner, vakblad en portaalsite voor organisatoren van evenementen, www.eventplanner.be

44


11

13. Nuttige adressen Administratie Planning en Statistiek Departement Algemene Zaken en Financiën Ministerie van de Vlaamse Gemeenschap uitg. Vlaamse Regionale Indicatoren (VRIND) Bolwerklaan 30 1210 Brussel tel (02) 507 58 03 fax (02) 507 58 08 Agentschap Belga Belgische pers-telegraaf agentschap N.V. 8 b Frédéric Pelletierstraat 1030 Brussel tel. (02) 743 13 11 fax. (02) 735 17 44 www.belga.be Centrum voor Informatie over de Media (CIM) Terhulpsesteenweg 181, bus 22 B - 1170 BRUSSEL T el.:+32( 2)661.31.50 www.cim.be Federale voorlichtingsdienst - Informatiecentrum Regentlaan 54 1000 Brussel tel. (02) 514 08 00 fax. (02) 512 51 25 www.belgium.be Internationaal Perscentrum Vlaanderen Grote Markt 40 2000 Antwerpen www.ipvlaanderen.be Kranten in de klas Met aangepaste dtp-krantenmaker www.krantenindeklas.be Nationaal Instituut voor de Statistiek Leuvensestraat 44 1000 Brussel tel (02) 548 62 11 fax (02)548 63 67 http://statbel.fgov.be/

45

Leerplan Public Relations Leerplan Public Relations 3 de graad TSO SE-N-SE

Recommend Documents