Leergangkader Hoofdofficier van dienst
Instituut Fysieke Veiligheid Brandweeracademie Postbus 7010 6801 HA Arnhem www.ifv.nl
[email protected] 026 355 24 00
Alle rechten voorbehouden. Niets uit deze uitgave mag worden verveelvoudigd, opgeslagen in een geautomatiseerd gegevensbestand, of openbaar gemaakt, in enige vorm of op enige wijze, hetzij elektronisch, mechanisch, door fotokopiëren, opnamen, of enige andere manier, zonder voorafgaande schriftelijke toestemming van de Brandweeracademie van het IFV.
2/15
Voorwoord Voor u ligt het leergangkader van de leergang Hoofdofficier van dienst (HOVD). Hiermee willen wij u informeren over de opzet en inhoud van de leergang. Het laat het totaalplaatje van de leergang HOVD zien en maakt duidelijk wat de samenhang is tussen verschillende onderdelen. Wij wensen u veel succes en plezier bij het volgen van, lesgeven aan dan wel begeleiden van deelnemers aan de leergang HOVD. De Brandweeracademie
3/15
Inhoud 1 1.1 1.2
De functie Hoofdofficier van dienst Positionering HOVD 5 Kerntaken met werkzaamheden 5
2 2.1 2.2 2.3 2.4
Doelgroep en instroomeisen Doelgroep 7 Instroomniveau leergang Vrijstellingen 7 Diploma 7
7
3 3.1
Opbouw van de leergang Leergangontwerp 8
8
4 4.1 4.2
Proeve van bekwaamheid Proeveonderdelen 13 Beoordelingscriteria 13
13
5
Studiebelasting
6 6.1 6.2
Betrokkenen bij de leergang 15 Contactpersonen Brandweeracademie Andere betrokkenen 15
5
7
14
15
4/15
1 De functie Hoofdofficier van dienst Wat houdt de functie Hoofdofficier van dienst (HOVD) precies in en welke taken en werkzaamheden voert de HOVD uit? In onderstaande paragrafen wordt uiteengezet welke positie de HOVD inneemt en welke kerntaken aan de basis staan van de leergang. De inhoud van dit hoofdstuk is afgeleid van het document Kwalificatiedossier Hoofdofficier van dienst, mei 2009.
1.1 Positionering Hoofdofficier van dienst Een Hoofdofficier van dienst (HOVD) is bij regulier repressief optreden eindverantwoordelijk voor de bestrijding van het incident. Hij neemt in een GRIP 0-situatie de monodisciplinaire leiding op zich of is klankbord voor de officier van dienst (OVD). Indien noodzakelijk verzorgt de HOVD de coördinatie tussen meerdere OVD's. Bij grootschalig optreden moet hij soms als compagniescommandant leiding geven aan meerdere pelotons die verschillend qua samenstelling, doelstelling en daarmee ook verschillend qua optreden en operationele prestatie zijn. De HOVD kan ook worden ingezet als leider van het Commando Plaats Incident (CoPi). Hij geeft in deze rol leiding aan een team bestaande uit officieren van dienst van de betrokken organisaties (brandweer - politie – GHOR – gemeente, de informatiemanager en eventueel andere betrokkenen) en is eindverantwoordelijk voor de multidisciplinaire aanpak in het brongebied. De HOVD kan ook optreden in de functie Algemeen commandant brandweerzorg in het Regionaal Operationeel Team (ROT). In deze rol is de HOVD lid van het ROT en geeft hij leiding aan de stafsectie/het actiecentrum. Als zodanig is hij verantwoordelijk voor de brandweeractiviteiten in het effectgebied en de ondersteuning van het brongebied. Hij adviseert de operationeel leider (OL) over het brandweerdeel van de totale incidentbestrijding.
1.2 Kerntaken met werkzaamheden Binnen de werkzaamheden van een HOVD zijn drie kerntaken te onderscheiden:
Kerntaak 1: Leidinggeven aan brandweereenheden bij de bestrijding van een incident (commandant brandweercompagnie) In deze rol draagt de HOVD operationele verantwoordelijkheid voor de bestrijding van het incident in het aan hem toegewezen actievak voor wat betreft het monodisciplinair optreden.
5/15
Kerntaak 2: Leidinggeven aan multidisciplinaire samenwerking (leider CoPi) In deze rol is de HOVD eindverantwoordelijk voor de multidisciplinaire bestrijding van het incident in het brongebied. Hij is de formele leider van het CoPi-overleg. Samen met het CoPi maakt de HOVD het voorstel voor de scheiding tussen het brongebied en het effectgebied. De verantwoordelijkheid voor het aansturen van de brandweereenheden in het brongebied blijft bij de OVD Brandweer. Evenals de verantwoordelijkheid voor de aansturing van andere hulpdiensten en organisaties de verantwoordelijkheid blijft van de betreffende OVD. De HOVD richt zich op de samenwerking tussen de disciplines, het stellen van de juiste prioriteiten en de afstemming met de operationeel leider in het ROT.
Kerntaak 3: Maatregelen nemen in het effectgebied (hoofd sectie brandweer in het ROT) In deze rol is de HOVD lid van het ROT en daarmee adviseur van de voorzitter, de operationeel leider. Hij geeft leiding aan zijn stafsectie/actiecentrum en stelt samen met de leden van de stafsectie/het actiecentrum het brandweertechnische advies op. In het ROToverleg brengt hij dit brandweeradvies in en luistert hij scherp naar de dilemma’s en adviezen van de andere partners. Hij is in staat het effect van de andere adviezen op het brandweertechnische voorstel in te schatten en daar prioriteiten in te onderscheiden. Hij schept voorwaarden voor de eenheden in het brongebied. Bovendien is hij verantwoordelijk voor de te treffen maatregelen in het effectgebied.
6/15
2 Doelgroep en instroomeisen 2.1 Doelgroep Deelnemers aan deze leergang zijn al langere tijd als officier van dienst werkzaam bij een regionale brandweerorganisatie. Zij gaan in de toekomst meedraaien in een piket als hoofdofficier van dienst.
2.2 Instroomniveau leergang Een HOVD opereert op een hbo-werk- en denkniveau (bachelor). Om in te kunnen stromen in de opleiding tot Hoofdofficier van dienst dient men minimaal over een hbo-werk- en denkniveau (bachelor) te beschikken: > Hbo- of bachelordiploma > Diploma Officier van dienst of diploma Adjunct-hoofdbrandmeester > Drie jaar ervaring als officier van dienst.
2.3 Vrijstellingen Voor de proeveonderdelen van de leergang HOVD kan geen vrijstelling worden verkregen.
2.4 Diploma Indien u de proeven van bekwaamheid met goed gevolg aflegt, ontvangt u het diploma Hoofdofficier van dienst van het IFV.
7/15
3 Opbouw van de leergang 3.1 Leergangontwerp De leergang is opgebouwd volgens het principe van duaal leren: een combinatie van werken en leren. Dit houdt in dat u afwisselend leert op de Brandweeracademie en op uw werkplek. Een deel van het leertraject voert u op uw werkplek uit. Daar werkt u aan relevante opdrachten waarin u het beeld dat tijdens de contactbijeenkomsten wordt geschetst, plaatst in de realiteit van uw werkomgeving, binnen de brandweerorganisatie en de partnerorganisaties. Het leren op de werkplek is een essentieel onderdeel van de leergang. Zonder deze activiteit kunt u de leergang niet afronden.
Leren op de Brandweeracademie Het programma bestaat uit vier blokken:
1. Algemeen en roloverstijgend In dit eerste blok worden de algemene thema’s die voor de invulling van de verschillende rollen nodig zijn behandeld. Op de eerste twee lesdagen worden de deelnemers meegenomen in het actuele landschap van crisisbeheersing. Dit is anders dan de klassieke aanpak van grote en impactvolle incidenten. Verder komen in dit blok de partners in de hulpverlening (politie, GHOR, gemeente, Rijkswaterstaat, Prorail, Defensie en de Rijksheren) via thematische lesdagen uitgebreid aan bod. Ook het netcentrisch werken, scenariodenken en vergadertechnieken hebben in dit blok een plaats gekregen. We zoomen telkens in op de vraag wat het effect van deze elementen is op uw rol als Leider CoPi of Algemeen commandant brandweerzorg in het ROT. Thema 1 Algemeen en roloverstijgend Lesplannummer Titel/inhoud les 1.1
Het landschap van Crisisbeheersing (2 dagen)
1.2
Optreden HOVD bij normale incidenten (1 dag)
1.3
Partnerorganisaties: Politie, gemeente en GHOR (1 dag)
1.4
Partnerorganisaties Rijkswaterstaat, Pro-rail en Defensie (1 dag)
1.5
Netcentrisch werken (1 dag)
1.6
Partnerorganisaties Rijksheren
1.7
Vergadertechnieken 1 dag
1.8
Scenariodenken (1 dag)
8/15
2. Optreden als commandant brandweercompagnie Dit deel van de leergang gaat in op de rol van de HOVD als compagniescommandant. Hierbij wordt voortgebouwd op de al aanwezige kennis op het niveau OVD en eventuele inzetervaring als pelotonscommandant. De inzetplanning en het omgaan met kengetallen voor de verschillende pelotons brandweercompagnie spelen een rol. De Visie Grootschalig brandweeroptreden zoals vastgesteld door de Raad van Brandweercommandanten wordt bij dit onderdeel als kader gehanteerd. Daarnaast komen aspecten rond verplaatsing en logistieke ondersteuning aan de orde. Het blok begint met een theoretische les waarin de brug tussen VGBO en de oefeningen wordt geslagen. Vervolgens wordt deze theorie beoefend. U oefent ook in het inzetten van verschillende pelotons, inclusief de benodigde ondersteunende eenheden en het voortzetten van deze inzet. Deze oefeningen worden met een VR-simulatie ondersteund of zijn in een tabletopsetting gegoten. Thema 2 Commandant brandweercompagnie Lesplannummer Titel/inhoud les 2.1
Theorie Visie Grootschalig brandweeroptreden en eerste oefeningen
2.2
Oefendag grootschalig brandweeroptreden (1 dag)
2.3
Oefendag/Examentraining grootschalig brandweeroptreden (1 dag)
3. Optreden als Algemeen Commandant Brandweerzorg in het ROT In deze rol moet de HOVD de elementen die door specialisten in de stafsectie/het actiecentrum worden aangedragen tot een totale aanpak samensmeden en in het plenaire overleg van het ROT inbrengen. Hierbij kunnen diverse factoren een rol spelen: > meetresultaten of voorspellingen over de verspreiding van gevaarlijke stoffen > inzet van speciaal blusmaterieel > logistieke ondersteuning van de incidentbestrijding > brandweermaatregelen in het effectgebied, enzovoort. Ook deze rol wordt uitgebreid geoefend. Thema 3 Hoofdsectie brandweer in ROT Lesplannummer Titel/inhoud les 3.1
Theorie ROT (1 dag)
3.2
Oefendag ROT (deelnemers zelf tegenspel) (1 dag)
3.3
Oefendag ROT (deelnemers zelf tegenspel) (1 dag)
3.4
Oefendag ROT (externe tegenspeler) (1 dag)
3.5
Oefendag ROT (externe tegenspeler) (1 dag)
3.6
Examentraining ROT (externe tegenspelers) (1 dag)
9/15
4. Optreden als leider CoPI Dit is de rol met de meeste verantwoordelijkheid. De leider CoPI heeft de leiding over de multidisciplinaire incidentbestrijding in het brongebied. In deze rol moet de HOVD zijn brandweertechnische achtergrond onderdrukken; de aanpak moet multidisciplinair zijn. De rode jas gaat uit, de multidisciplinaire jas gaat aan. De leider CoPI moet in staat zijn de adviezen van de verschillende diensten en organisaties te beoordelen en af te wegen. En een besluit nemen, ook bij tegenstrijdige adviezen. Samenwerking met de Informatiemanager is hierbij een belangrijk element. Deze rol oefent u gedeeltelijk in een zo natuurlijk mogelijke omgeving. Thema 4 Leider CoPI Lesplannummer Titel/inhoud les 4.1
Oefendag CoPI (deelnemers zelf tegenspel) (1 dag)
4.2
Oefendag CoPI (deelnemers zelf tegenspel) (1 dag)
4.3
Oefendag CoPI (externe tegenspelers) (1 dag)
4.4
Oefendag CoPI (externe tegenspelers) (1 dag)
4.5
Examentraining CoPI (externe tegenspelers) (1 dag)
Leren op de werkplek Met de leerwerkplekbegeleider evalueert u als deelnemer alles wat u meemaakt in de schaduwrol of de geschaduwde rol. De evaluatie sluit steeds aan bij de inhoud van de lessen. Ook hier volgt de begeleider de opbouw naar een steeds complexere en grotere verantwoordelijkheid. Dus als u in de eerste lessen bezig bent met de taak van compagniescommandant, gaat de evaluatie ook vooral daarover. Later wordt meer ingezoomd op de taken van het hoofd van de stafsectie brandweer in het ROT en de taak van de leider CoPI. Het leren op de werkplek bestaat uit:
1. Ervaren HOVD schaduwen Het schaduwen van een ervaren HOVD bestaat uit twee fasen: Fase 1: U bent als deelnemer de schaduw met als doel: > ervaring op te doen met het werken in de verschillende teams als waarnemer (bij werkelijke incidenten of oefeningen) > relaties te leggen tussen het in de opleiding geleerde en de werkelijke praktijksituatie > incidenten en oefeningen te evalueren met als doel de redenen achter de besluitvorming te doorgronden. Fase 2: U wordt als deelnemer, tijdens werkelijke inzetten of oefeningen, zelf geschaduwd door een ervaren HOVD met als doel: > ervaring op te doen in de verschillende rollen > de opgedane kennis, vaardigheden en ervaringen met de juiste beroepshouding in een zo realistisch mogelijke omgeving toe te passen
10/15
>
het eigen handelen met uw begeleider te evalueren.
2. Meegemaakte incidenten analyseren en evalueren Het analyseren en evalueren van incidenten bestaat uit: > toetsen van het geleerde of beoefende aan de praktijk > reflecteren op het eigen handelen.
3. Klankborden met een ervaren collega Het doel van het klankborden is dat u een vraagbaak hebt en advies kunt krijgen over hoe om te gaan met de dilemma's die zich voordoen.
4. Het uitvoeren van leerwerkplekopdrachten Leerwerkplekopdrachten moeten door de deelnemer voorafgaand of na afloop van een les op de werkplek worden uitgevoerd.
Leermiddelen bij de leergang Bij de leergang HOVD wordt gebruikgemaakt van de volgende leermiddelen: > lesrooster > lesplannen > leerwerkplekopdrachten > verschillende publicaties die digitaal of in hard copy worden aangeboden.
Lesrooster In het rooster worden alle data weergegeven waarop de verschillende lessen binnen de leergang verzorgd worden. Er is een analoog rooster waarin naast de naam van de docent, relevante literatuur en opdrachten ook per les een korte beschrijving is opgenomen. Dit rooster wordt voorafgaand aan de leergang aan alle docenten ter beschikking gesteld. Daarnaast is er een rooster dat via de digitale leeromgeving voor alle betrokkenen toegankelijk is. Het digitale rooster bevat, naast een weergave van data, lesonderwerpen, docenten en uit te voeren opdrachten, ook links naar lesplannen en beschrijvingen van leerwerkplekopdrachten.
Lesplannen Voor elke les is een lesplan beschikbaar met inhoudelijke informatie over de betreffende les. Het lesplan bestaat uit een aantal vaste onderdelen: > voorbereiding > lesbeschrijving > doelstellingen > duur van de les > relevante informatiebronnen. De docenten die binnen de leergang HOVD lessen verzorgen, krijgen het lesplan van de les die zij verzorgen ruim van tevoren toegestuurd. Deelnemers en begeleiders kunnen het lesplan via het rooster op de digitale leeromgeving bekijken.
Leerwerkplekopdrachten Het voorbereiden op de functie van HOVD wordt in de leergang HOVD geborgd door middel van in totaal zeven leerwerkplekopdrachten. Het gaat om de volgende leerwerkplekopdrachten: 1. Selectie en beschrijven incidenten GRIP 2/3 2. Beoordelen ingestuurde casussen 3. Onderzoek ROT in eigen regio
11/15
4. 5. 6. 7.
Onderzoek SGBO politie in eigen regio Onderzoek grootschalig optreden GHOR Onderzoek CoPI binnen eigen regio Onderzoek participatie gemeenten.
De opdrachten worden door de leerwerkplekbegeleider begeleid en beoordeeld. De resultaten van de uitgevoerde leerwerkplekopdrachten worden in de lessen besproken. Enkele opdrachten moeten bij de vakgroepdecaan worden ingeleverd, dit staat bij de betreffende opdracht vermeld. Alle leerwerkplekopdrachten zijn te vinden in de digitale leeromgeving.
Publicaties Als studiemateriaal worden verschillende publicaties gebruikt die op de verschillende rollen die een HOVD heeft, betrekking hebben. Voorbeelden hiervan zijn: > Visie Grootschalig brandweeroptreden > Richtlijn Regionaal Crisisplan > Bestuurlijke netwerkkaarten > Catalogus civiel militaire samenwerking > Et cetera. Deze publicaties worden door u gebruikt om u goed voor te bereiden op de verschillende lessen en meer algemeen op de verschillende rollen waarin u gebruik zult maken van de informatie zoals in deze publicaties is opgenomen. Er is bewust voor gekozen gebruik te maken van dergelijke publicaties en er geen lesboek van te maken. Op deze manier maakt u altijd gebruik van zo actueel mogelijke informatie.
12/15
4 Proeve van bekwaamheid 4.1 Proeveonderdelen De deelnemer van de leergang HOVD wordt gedurende en aan het eind van de leergang getoetst aan de hand van de volgende proeveonderdelen: > Leidinggeven aan brandweereenheden bij bestrijding van het incident > Leidinggeven aan c.q. coördineren van multidisciplinaire samenwerking > Treffen van maatregelen in het effectgebied. Voorwaardelijk voor deelname aan de eindtoets ‘Leidinggeven aan c.q. coördineren van multidisciplinaire samenwerking’ zijn de met voldoende resultaat afgeronde proeveonderdelen ‘Leidinggeven aan brandweereenheden bij bestrijding van het incident’ en ‘Treffen van maatregelen in het effectgebied’. Voor de andere proeveonderdelen zijn geen voorwaardelijkheden.
4.2 Beoordelingscriteria Een uitgebreide omschrijving van elk proeveonderdeel en de beoordelingscriteria is te vinden in de toetswijzer: 'Proeve van bekwaamheid, Hoofdofficier van dienst', te vinden in de digitale leeromgeving.
13/15
5 Studiebelasting Bij de Brandweeracademie bestaat het onderwijs uit een mix van leren bij de Brandweeracademie (colleges, workshops), leren op de werkplek en zelfstudie. De studiebelasting van de leergang is 10 ECTS/ studiepunten (280 uur), verdeeld over 30 onderwijsweken (3 kwartielen van ieder 10 onderwijsweken). Deze 280 uur zijn als volgt verdeeld: > 126 uur onderwijs > 91 uur leren op de werkplek > 63 uur zelfstudie In de lesplannen wordt voor elke les aangegeven hoeveel uren zijn gereserveerd voor contacturen en zelfstudie. Ook bij de leerwerkplekopdrachten, die de basis vormen voor het leren op de werkplek, is de verwachte tijdsbesteding aangegeven.
14/15
6 Betrokkenen bij de leergang 6.1 Contactpersonen Brandweeracademie Hebt u vragen of opmerkingen over de leergang HOVD, dan kunt u contact opnemen met één van de volgende contactpersonen: Contactpersonen Hoofdofficier van dienst Vakgroepdecaan:
Jaap Molenaar
Telefoon:
026 355 23 90
E-mailadres:
[email protected]
De vakgroepdecaan is verantwoordelijk voor het curriculum van de leergang. Hebt u vragen hierover, dan is de decaan voor u het eerste aanspreekpunt. Onderwijskundige:
Anne Marie de Graaf
Telefoon: E-mailadres:
026 355 24 29
[email protected]
De onderwijskundige ondersteunt de vakgroepdecaan bij het vaststellen en uitwerken van het curriculum. Samen met de decaan verzorgt zij ook (delen van) de startbijeenkomst en/of de intervisiebijeenkomsten. Coördinator leergang:
Romy de Graaf
Telefoon:
026 355 22 25
E-mailadres:
[email protected]
Secretaresse leergang:
Agnes Heuvelink
Telefoon: E-mailadres:
026 355 24 94
[email protected]
Bij vragen over organisatorische zaken rondom de leergang kunt u terecht bij de coördinator of de secretaresse van de leergang.
6.2 Andere betrokkenen De namen en contactgegevens van alle docenten en deelnemers zijn te vinden in de digitale leeromgeving.
15/15
