omer Droom voor elkaar!
‘Ons eigen wijnbedrijf mét Bed&Breakfast’
102
zomertips
uitjes waar je nooit aan dacht
ouDers en kinDeren, Een band voor het leven dit magazine wordt je aangeboden door
Leef bij de dag en ook voor morgen
Inhoud 4
Niet dromen maar doen
27
Zin in vrije tijd
40
16
Met pensioen... Wat te doen?
46 8
Beroemd en... rijk?
Ouders en kinderen
6 pagina's vol pensioen-informatie
24
102 tips! Dit moet je zien
Lekker puzzelen
38
Eerder stoppen met werken?
ZOMER is gemaakt door Custom Media van Sanoma Media Netherlands, in opdracht van Nationale-Nederlanden Redactie Robert van der Broek, Ronald Bruins (Scherp Communicatie), Daniel Doornhein, Nick Kivits, Lesley Kooman, Ger Laan, Merlijn Lammersen, Kees Loogman, Peter Ritmeester (PZZL.com), Britt Sijtsma, Ella Vermeulen, Paula Zuidhof Vormgeving Bianca van den Berg, Jan Willem Bijl, Karin de Haas Fotografie Sander Morel, Paul Tolenaar, ANP, Hollandse Hoogte, Reuters, iStock Coördinatie Hans Resing Nationale-Nederlanden, www.nn.nl, juli 2011
ZOMER | 2
Pensioen geregeld
18
32 10
Welk pensioentype ben jij?
EEN MOOi VOORuitZiCht Weet je nog: 2010? Weinig Nederlanders bekommerden zich om hun pensioen. En nu lijkt dit onderwerp actueler dan ooit. Want er is nogal wat aan de hand in pensioenland! Gaan we doorwerken na 65 jaar? Wat heb je dan gespaard? Hoe zeker is het pensioen? En hoe zet je zelf de eerste stappen op weg naar een goed pensioen? Vragen die Nationale-Nederlanden in dit magazine beantwoord. Op zo’n manier, dat ieder zijn of haar eigen keuzes kan maken. En lekker luchtig, want over het vooruitzicht op een goed pensioen willen we zeker niet somber en moeilijk doen. Lees bijvoorbeeld het verhaal over Bernard en Sandra die het roer omgooiden en een wijnboerderij plus B&B begonnen. Of verheug je op al (102!) die uitjes die de redactie voor je verzameld heeft. We brengen verhalen van Nederlanders die vertellen over hun vooruitzichten op die dag dat hun pensioen begint. En wedden dat je jezelf tegenkomt in dit magazine? Kijk op de pagina’s 40 t/m 45… We wensen je veel plezier met ZOMER!
De redactie
ZOMER | 3
Waar? Bij Wijnstaete Op den Pas, een wijnboerderij plus Bed & Breakfast in het Overijsselse Lemelerveld, vlak bij Zwolle. ‘Welkom!’ Wijnboer Bernard Smalbraak wist een pareltje van het voorhoofd. ‘Schitterend hier hè? Wacht, ik roep mijn vrouw even. Want ik moet echt verder met deze rij. Deze rijen moeten vandaag allemaal gedund zijn.’ Even later zitten we onder een parasol naast de boerderij. Sandra Smalbraak schenkt thee en maakt een weids gebaar rondom. ‘Zo mooi als het hier nu is; je kunt je bijna niet voorstellen met wat een bouwval we jaren geleden zijn begonnen. Bernard was meteen helemaal enthousiast toen hij hier in het Vechtdal een oude vervallen boerderij zag liggen. Echt, het was niet meer dan een soort ruïne. Zonder keuken of badkamer en in de oude varkensstallen lag nog overal mest. Moesten we hier onze droom, een echte wijnboerderij met sfeervolle gastenverblijven, waar gaan maken? En bovendien zou het ook de plek worden waar we onze kinderen wilden zien opgroeien…’
Het wijnbedrijf is Bernards business ‘Dit nieuwe leven past bij ons’
’n Sprong in de
druiven Zomerwarmte zindert tussen de druivenstruiken. De wijnboer aan het werk, met een strooien hoedje nonchalant op zijn hoofd, benadrukt de Franse sfeer. Hij controleert de struiken en dunt hier en daar de trossen uit. De krielkippen scharrelen wat duf rond, want de zon is onbarmhartig vandaag. Bienvenue à …
ZOMER | 4
Enthousiasme Maar haar man zag het meteen zitten, sloeg aan het tekenen en wist Sandra te overtuigen. ‘Ik was best snel om, de volgende dag eigenlijk al. Want toen ik de tekeningen en het enthousiasme van Bernard zag, borrelden bij mij ook allerlei ideeën en mogelijkheden op. En nu zijn we zes jaar verder en zijn we met z’n allen trots op ons bedrijf! Ik zeg expres ‘met z’n allen’, want we hebben het met hulp van familie en vrienden opgebouwd.’ Experimenten Die opbouw verliep snel. Eerst wezen grondmonsters uit dat de grond rond de boerderij geschikt was voor wijnbouw. ‘Daarmee stond voor mijn grote droom, een eigen wijngaard, het licht op groen,’ vertelt Bernard die even aanschuift voor een kop thee. ‘Met de juiste druivenrassen, kun je in ons land prima wijn produceren. We hebben er flink mee geëxperimenteerd, maar nu ben ik waar we zijn moeten. Die eerste experimenten heb ik overigens uitgevoerd op het land van
Sandra verzorgt de gasten
mijn ouders in Epse, Gelderland. Dat was nog vóór we hier de boerderij en de grond kochten. Dus je begrijpt dat het niet zo maar een plannetje van ons was! Het was voor ons geen sprong in het onbekende diepe.’ Bernard gaat weer aan het werk. Dag pensioen! ‘Onderdeel van het plan is ook geweest dat ik mijn baan in het onderwijs heb opgezegd. Dag keurig pensioen,’ lacht Sandra. ‘En dat Bernard op een gegeven moment minder zou gaan werken. Hij is nu nog voor vijftig procent in loondienst. Het betekent natuurlijk dat we onze zaken voor later anders moeten regelen.’ Druivenoogst Wijnstaete Op den Pas bestaat uit een wijnboerderij én een B&B. ‘Het wijnbedrijf is met name Bernards business, ik richt me vooral op de verzorging van onze gasten,’ vertelt Sandra verder. ‘En natuurlijk hebben we beiden tijd voor de kinderen. De oudste twee helpen, net als vrienden en familie, in het najaar graag mee tijdens de oogst. Dan zijn we met z’n allen aan de slag tussen de rijpe druiven. Elk seizoen heeft hier zijn bekoring. In de winter is het stil alom, in de lente lokt het buitenleven weer enorm en nu in de zomer is het druk met gasten. Voor mij is dat hard werken, maar de kinderen hebben hun speelkameraden voor het uitzoeken. De keuze voor deze manier van leven was een flinke omslag, maar we hebben er geen moment spijt van gehad. Het is hier fantastisch!’ ZOMER | 6
Logeren?
Wijnstaete Op den Pas is een veelzijdig bedrijf. Kort opgesomd: wijnboerderij (met winkel en proeverijen) B&B (4 tweepersoonskamers) vakantiehuisje (4 personen). Alle informatie is te vinden op www.wijnstaete.nl.
Bekende Nederlanders, en ook beroemde
Beroemd & Binnen of toch (nog) niet
in de Playboy… Patricia Paay verbaast heel Nederland door in 2009 op 60-jarige leeftijd bloot te poseren in het kerstnummer van de Playboy. Naar verluidt was haar scheiding van mediatycoon Adam Curry haar financieel niet in de koude kleren gaan zitten. Met de vele duizendjes van het blootblad maakte de goedlachse diva haar aanstaande levensavond iets draaglijker.
ZOMER | 8
…of voor het voetlicht De 84-jarige Juliette Gréco treedt nog steeds op. Niet vanwege acute geldnood, maar omdat zij echt geen afscheid kan nemen van de glitter en de roem. Schier onbeweeglijk en emotioneel heel broos zingzegt de chansonnière in mei 2011 in het Amsterdamse Carré haar chansons waaronder het beroemde Deshabillez-moi. De Française gaat nooit met pensioen, zo lijkt het.
heel jong en klaar
Wéér op tournee
Natuurlijk zijn er ook ondernemende gasten die zich nooit meer zorgen hoeven te maken. Wat dacht je bijvoorbeeld van Raymond Spanjar (34) die zijn in 2004 begonnen Hyves-site verkocht aan De Telegraaf Mediagroep voor 43,7 miljoen euro?
De Engelse band Roxy Music maakt in de jaren ’70 furore met nummers als Love is the drug en Avalon. Tegenwoordig trekt de band met de inmiddels 66-jarige zanger Bryan Ferry aan het roer de wereld rond voor de zoveelste tournee. Slechte platencontracten, diverse mislukte huwelijken en een wel heel royale manier van leven brachten de bandleden bijna aan de bedelstaf, dus moesten ze de muzikale draad weer oppakken.
buitenlanders, maken soms gekke bokkensprongen om toch nog een appeltje voor de dorst te hebben. Terwijl anderen juist al voor hun 30ste he-le-maal binnen zijn... jantje & jan Jan - voorheen Jantje - Smit (25) heeft zijn schaapjes al heel lang op het droge. Met een flink ontwikkeld financieel gevoel weet de Volendammer, gedirigeerd door zijn manager Jaap Buis, het beste en het meeste uit zijn eigenlijk nog prille carrière te halen. Zo prijkt hij in zijn onderbroek op meer dan levensgrote billboards en maakt hij duizenden kilometers om ook in Duitsland zijn lange lijst van hits aan de man te brengen.
wereldberoemd rijk
nog steeds in de schmink Bassie (75) en Adriaan (68) moeten meer dan hun eigenlijk lief is de schminkkwast ter hand nemen om hier en daar via een voorstelling hun oudedagsreserve op te krikken. Gedurende 46 jaar vormen zij een clownsduo. In de lucratieve jaren met tv-series en plaatopnames leek het zo goed te gaan, maar aan een rustige oude dag komen ze niet toe.
Tijs Verwest, wereldberoemd als DJ Tiësto, heeft zijn financiële toekomst in de loop der jaren zeker gesteld. Op de golven van het succes van de housemuziek, raakt de 42-jarige Brabander op festivals overal ter wereld de juiste snaar en zijn banksaldo groeit navenant.
babs Imca Marina (70) is vooral bekend van haar megameezinger Viva España. Maar daar heeft ze muziek noch tekst voor geschreven dus verdient ze alleen als uitvoerend artieste. Anderen zijn er rijk van geworden… Geen nood, zij verdient nu in de gemeente Oldambt wat bij als trouwambtenaar, oftewel als Babs (bijzonder ambtenaar van de burgerlijke stand).
ZOMER | 9
‘Buiten sporten,
da’s altijd
genieten’ Zoon (personal trainer) sport met vader
Jan Loogman (26) startte een half jaar geleden als zelfstandig ondernemer. ‘Ik ben personal trainer in Haarlem en omgeving.’ Zijn vader werkt ruim 25 jaar bij een uitgeverij. ‘Ja, mijn vader heeft zijn pensioen wel voor elkaar. Ik ga er binnenkort ook maar eens werk van maken.’ Samen sprinten ze de heuvel op. ‘Kom pa, even een tandje erbij!’
‘Met mijn vader sport ik eigenlijk niet vaak. Toen ik nog in dienst was bij een sportcentrum gingen pa en ik nog wel eens samen naar fitness. Maar nu ik als zelfstandig ondernemer werk, komt het er maar weinig van. Klanten gaan vóór. Ik ben een half jaartje geleden mijn eigen zaak begonnen als personal trainer, mensen sporten bij mij om hun conditie te verbeteren, af te vallen of sterker te worden. Momenteel betekent dat dat ik elke dag op onregelmatige tijden aan het werk ben, ook in het weekend en in de avonduren. Overdag ben ik veel bezig met lichamelijke inspanning, vooral buiten sport ik met mijn klanten mee. Aan mijn eigen conditie valt weinig te verbeteren. Ik zou misschien wat meer rust moeten pakken. Maar zelfs dat valt momenteel niet te plannen.’ Het is niet alleen het trainen met klanten, ook wat afspraken en administratie betreft moet Jan z’n zaakjes goed op orde houden. ‘Te laat komen of afspraken overslaan kan niet. Het is soms een krappe timing. Ik heb een eigen bedrijfsauto gekocht en ben blij met m’n smartphone, waar ook m’n agenda in staat. Dat apparaat is altijd standby. De zaken gaan goed, maar ik moet er wel keihard voor werken.’ Over zijn pensioen denkt Jan nog na. ‘Ik ben van plan een rekening te openen waarop ik elke maand een deel van mijn inkomsten stort. Dat is mijn pensioenpot voor later.’ Weer klinkt zijn opgewekte lach. ‘Ja, bij mijn pa is dat anders. Die zit in een collectieve regeling van zijn baas. Maar ja, ik ben eigen baas en wil het op mijn eigen manier doen.’
Tip
Begin tijdig met het regelen van je pensioen. Hoe eerder je start, hoe beter je het voor jezelf regelt! Meer weten? Ga naar nn.nl of neem contact op met je verzekeringsadviseur.
’Zijn pensioen is goed geregeld. Nu het mijne nog.’ ZOMER | 11
Marieke van Wijngaarden (39) is kinderfysiotherapeut bij revalidatiecentrum Heliomare in Wijk aan Zee. ‘Ik kan me nu moeilijk voorstellen dat ik dit werk misschien nog dertig jaar doe. Het is mentaal en fysiek een zware baan.’ Marieke is ook moeder van Stan (6), Koen (4) en Maarten (2).
Een superdruk bestaan, met goed voorbeeld voor later
‘Mijn ouders
vieren
Ik word later… stan (6): Keeper, een soort Maarten stekelenburg. Koen (4): Turner of acrobaat. Maarten (2): ‘is een dromertje,’ vindt z’n moeder. ‘Misschien schrijver?’
hun pensioen’
’thuis ben ik veel aan het regelen. kleine kinderen zetten je altijd voor verrassingen. Stan en koen gaan als ik werk naar de naschoolse opvang, Maarten naar de crèche. Ik moet nadenken over brengen en halen, boodschappen doen, komt er een vriendje bij ons spelen, hoe laat komt papa thuis… Ik ben eigenlijk ook logistiek- en cateringmanager.’ Marieke haar pensioen wordt opgebouwd in de sector zorg en welzijn, waar ze werkt. ‘daar heb ik vertrouwen in, ik zie het als spaarrekening voor later. Ik hou niet van gehokuspokus met risicovolle beleggingen. dat kan ook fout gaan.’ Ze heeft een voorbeeld aan haar ouders. ‘Mijn vader en moeder zijn al jaren met pensioen. Ze vieren het, elke dag. Ze doen vrijwilligerswerk en zijn mantelzorgers. Mijn vader studeert filosofie en latijn. Hij werkt graag aan zijn hobby, stamboomonderzoek. Ik hoor van hem leuke details uit mijn familie.’
Met de caravan
Momenteel zijn haar ouders op vakantie. ‘als ze zin hebben gaan ze met hun caravannetje op weg. Ze houden van wandelen en oude steden bekijken. Meestal zijn ze in Frankrijk, maar ook in Spanje of Italië.’ opa en oma wonen niet dichtbij, maar passen toch geregeld op hun kleinzonen. ‘ook dat doen ze met veel plezier. de kinderen vinden het heerlijk om bij opa en oma te logeren en zij zijn ook graag hier. Sinds kort hebben we een vakantiehuisje op texel. Mijn ouders hebben de kinderen meegenomen naar het huisje, zodat ik een paar dagen naar New York kon! Het was geweldig.’
Tip
Je gaat ervan uit dat je pensioen goed geregeld is, maar heb je gedacht aan studerende kinderen? Een studie kost veel geld. Dat kan gevolgen hebben voor de opbouw van je vermogen. Meer weten? Ga naar nn.nl of neem contact op met je verzekeringsadviseur.
ZOMER | 13
‘De zorg voor Stef zal altijd blijven, ook als hij in de toekomst elders begeleid gaat wonen.’
Een zoon met Down
‘De zorg
zal altijd
blijven’
ZOMER | 14
Tip
Langer doorwerken voor je pensioen is een feit. De pensioenleeftijd wordt verhoogd naar 66 jaar in 2020 en vijf jaar later naar 67 jaar. Het blijft wel mogelijk om eerder te stoppen met werken. Dit heeft echter gevolgen voor je AOW. Op pagina’s 18-23 lees je er meer over. Meer weten? Ga naar nn.nl of neem contact op met je verzekeringsadviseur.
Wilma van Eerden (55) werkt vanaf haar 21ste zonder onderbrekingen in het onderwijs. Ze is nu leerkracht op een school voor slechthorende kinderen. Wilma heeft twee volwassen zonen, een tweeling. Haar derde zoon, Stef (20) werd geboren met het syndroom van Down. ‘Ik werk twee en een halve dag per week in een duobaan. De woensdagochtend wisselen we per week. Mijn man, Marco, werkt zelfstandig, hij heeft een consultantbedrijf aan huis. Marco is wel veel buiten de deur voor afspraken, maar op zich kan hij zijn eigen tijd indelen. We kunnen Stef om beurten wegbrengen naar de zorgboerderij, waar hij momenteel vier dagen per week stage loopt. Stef houdt van dieren, hij heeft het naar zijn zin op de boerderij. Hij wordt meestal teruggebracht met de zorgtaxi. Als wij er niet zijn kan hij met een eigen sleutel naar binnen. Een poosje alleen thuis is geen probleem. Hij heeft een mobiel, waarmee hij ons altijd kan bellen. En wij hem. Het is een prepaid, want de waarde van geld ontgaat hem.
Beperkte kansen Stef heeft een tijd gehad waarin hij dacht dat er voor hem geen grenzen waren. Hij wilde acteur worden bij GTST. Hij keek Baantjer en wilde rechercheur worden. Dat is lastig, want dan moet je als ouder toch voorzichtig uitleggen dat die mogelijkheden niet voor hem zijn weggelegd. Dat je dan wel héél goed moet kunnen lezen en rekenen. Stef weet wat Marco voor werk doet, al zal hij het inhoudelijk niet snappen. Hij noemt zichzelf wel eens ‘Marco’s assistent’. Je moet het werk voor hem concreet maken. Mijn werk is duidelijker. Hij kan ook een beetje ‘praten met zijn handen’, de gebarentaal die ik op school gebruik. Mijn pensioen is geregeld via m’n werk. Ik denk wel eens: hoe lang moet ik nog en blijft er wel wat over voor de oude dag? Je hoort soms van die verhalen… Aan de andere kant: grote reizen gaan wij tóch niet maken. We blijven als ouders altijd een beetje in de buurt. Ik zou me nog eens moeten verdiepen in de vraag tot wanneer ik moet werken en of ik eerder kan stoppen. En wat dat dan financieel betekent.’
ZOMER | 15
Met pensioen
Wat te doen?
‘Da’s toevallig,’ roept Peter (66). ‘Ik doe net wat laatste boodschappen; mijn vrouw en ik gaan morgen voor zes weken met de caravan naar Frankrijk en Spanje. Dat is dus onze pensioeninvulling. Heerlijk op het gemak reizen!’
•
Michel (26) antwoordt verbaasd: ‘Uhh, ik zit
net in mijn eerste baan. Bij pensioen denk ik aan ‘pensioenpremie’ en nog niet verder.’ Margaret (57).
•
‘Ik wil echt goed leren schilderen,’ aldus
• Als 65-plusser, word ik een familie- en vriendenklusser.
En eindelijk eigen baas over mijn tijd!’ Want, zo zegt Ton (61): ‘Ik heb in de bouw altijd voor een baas gewerkt.’
•
Het lijkt ons echt heerlijk
om als pensionado’s ergens een klein hotelletje te hebben. Laten we morgen
ZOMER | 16
met
•
pensioen
gaan,’
knipoogt
Andries
(50)
naar
Alle tijd voor hobby’s, vrienden, kleinkinderen.
zijn vrouw.
Nooit meer werken. Dat klinkt als ‘met pensioen
gekomen. Maar na mijn pensioen ga ik taallessen geven aan nieuwe
zijn’. Klopt, en het pensioeninkomen is geregeld.
Nederlanders,’ vertelt Anneke (55).
Wat doen Nederlanders met zo’n lange, betaalde
Op onze werkkamer hangt een wereldkaart, daar dromen we al vaak
vakantie? De redactie duikt het Rotterdamse
bij weg,’ glimlacht Joris (60).
winkelgebied in.
de visclub!’ zegt Joop (53) stellig.
‘Ik heb altijd lerares willen worden, 't is er nooit van
•
•
‘Indonesië is het eerste doel.
‘Na mijn pensioen gaat al mijn tijd in
ZOMER | 17
Over pensioenen
en zo meer De redactie strooit over deze zes pagina’s allerlei weetjes, feiten en tips over pensioen, AOW, lijfrente, sparen en spaarpotjes… Leuk om te lezen, handig om te weten!
Ik heb nodig… Beantwoord zes vragen en je krijgt meteen een indicatie van wat je nodig hebt om een goed pensioen op te bouwen. Hoe? Ga naar www.mijngetal.nl. Vul daar de antwoorden in. Vervolgens komt daar een getal uit. Jouw getal is het bedrag wat je zelf moet opbouwen, dus inclusief de AOW maar uitgezonderd het bedrag wat je opbouwt bij de werkgever. De uitkomst hiervan geeft je oude dag glans!
3 pijlers 1
De AOW vormt de ba-
2
Pensioen, via je werkgever. Meer
Meer weten? Ga naar nn.nl of neem contact op met je verzekeringsadviseur.
€ 70.860,-
De Algemene Ouderdomswet
met 100 euro per maand. Je doet dit
(AOW) is een volksverzekering. Je
op een bankrekening met 4 procent
doet verplicht mee als je in Ne-
rente.
Stel, je begint op je 30ste te sparen
derland woont. Wanneer je 15 jaar
Start
30 jaar
wordt, gaat de klok voor de AOW
Einde
65 jaar
lopen. Vanaf je 15de jaar bouw je
Looptijd
35 jaar
ieder jaar 2 procent AOW op. Vijftig
Rente
4 procent
jaar later heb je je volledige AOW
Inleg
42.000 euro (100x12x35)
volle 100 procent. Kom je uit het buitenland en ben je bijvoorbeeld Je eigen aanvul-
pas op je 30ste in Nederland ko-
ling. Zelf voor een
men wonen, dan mis je vijftien jaar
sis van het inkomen na je
dan 90 procent van de
aanvulling op de AOW en
AOW-opbouw. Je krijgt dan
65ste. Als je tussen je 15de
werknemers in Nederland
het werknemerspensioen
dus 35 jaar keer 2 procent
en 65ste in Nederland
bouwt via zijn werkgever
zorgen is verstandig als je
is 70 procent AOW.
woont of werkt, bouw je
pensioen op. Werkgevers
denkt na je pensionering
AOW op. De AOW is een
en werknemers maken
een tekort aan inkomen te
vast bedrag, dat maande-
daar in het overleg over
hebben. Of bijvoorbeeld
lijks wordt uitbetaald
arbeidsvoorwaarden af-
wanneer je eerder wilt
door de Sociale Verzeke-
spraken over.
stoppen met werken.
ringsbank.
die gevuld moet worden. Die spaarpot vul je door de pensioenpremie
Er zijn twee mogelijkheden:
Voor 15 jaar en ouder
Overigens krijgt niet iedereen de
3
Pensioen is eigenlijk een spaarpot
die je betaalt via je werkgever.
opgebouwd.
In Nederland bestaat het pensioen dat je krijgt uit drie pijlers: AOW, via de overheid.
Tip
Afhankelijk van je wensen zul je zelf meer moeten regelen om straks geen financiële zorgen te hebben. Laat je informeren over je mogelijkheden. Je pensioen goed regelen is makkelijker dan je denkt.
Vul je spaarpot
1. Óf je vult de spaarpot met een bedrag dat van te voren bekend is en waarop de premie wordt aangepast; 2. Óf je vult de spaarpot met een vaste premie en wacht tot je 65ste, wanneer het exacte pensioenbedrag bekend zal zijn. Uitleg bij 1. Pensioenuitkering
Door rente op rente levert je dit op
bekend, premie wordt hierop
je 65ste uiteindelijk 90.286 euro op.
afgestemd.
Over een deel betaal je vermogens-
Als je een pensioen krijgt toege-
rendementsheffing. Houd rekening
zegd waarvan de hoogte bekend
met ongeveer 1,2 procent per jaar op iedere inleg, dan komt het eindbedrag op 70.860 euro uit.
is, bijvoorbeeld 10.000 euro per jaar vanaf je 65ste, dan kun je precies berekenen hoeveel je werkgever en jij moeten inleggen. Uitleg bij 2. Premie bekend, pensioenuitkering variabel. Hierbij is niet de hoogte van het pensioen bekend, maar juist de inleg. Afhankelijk van het rendement dat met deze inleg wordt gehaald, is pas op de ingangsdatum van het pensioen de hoogte van het pensioen definitief bekend.
ZOMER | 18
ZOMER | 19
Over pensioenen
en zo meer
Samen sparen Pensio?
De eerste stap naar een goed pensioen
Als je zelf spaart, dan
In de zeventiende eeuw
spaar je je eigen spaar-
bestond er al een systeem
pot bij elkaar. Spaar
bij de Britse marine om
je in een collectieve
oude zeelui te onderhou-
pensioenregeling
den. Ze legden tijdens hun
(bijvoorbeeld via de
leven op het schip een klein
werkgever), dan ben je
deel van hun salaris in en
solidair met alle deel-
dat kregen ze mee op het
nemers in de pensioen-
moment dat ze afzwaaiden.
regeling. Er wordt bere-
Dat spaarpotje noemden de
kend hoeveel geld nodig
Britten ‘pensio’, een Latijns
is voor iedereen en dat
woord dat ‘uitbetaling’ be-
wordt omgeslagen
tekent. In 1845 werd voor
over alle deelnemers
belangrijkste boodschap uit het nieuwe pensioen-
het eerst in Nederland een
(jong, oud, man, vrouw,
akkoord. Door de vergrijzing werken minder mensen
pensioenfonds opgericht.
fulltimer, parttimer,
voor méér mensen. Die werkende mensen moeten
Dat was het fonds van de
laag of hoog inkomen).
dus ook de AOW premies voor anderen opbrengen.
Hollandsche IJzeren Spoor-
Wat de toekomst brengt, is afhankelijk van hoe het
weg-Maatschappij. Een jaar
financiële stelsel zich zal ontwikkelen, of er meer
later werd het burgerlijk
werkenden bij komen of juist niet en of de levensver-
pensioen voor ambtenaren
wachting nog verder stijgt. Om het pensioenstelsel
geregeld. We kennen het nu
betaalbaar te houden, is in ieder geval afgesproken
nog steeds als het ABP.
dat de pensioenleeftijd in 2020 wordt verhoogd naar
We zullen allemaal langer moeten werken. Dat is de
66 jaar en in 2025 naar 67 jaar. Eerder stoppen met werken is mogelijk. Maar ieder jaar dat je vóór de pensioenleeftijd stopt, krijg je 6,5% minder AOW. Elk jaar dat je lánger werkt krijg je juist 6,5% extra AOW. Zo wordt het langer werken gestimuleerd. Om te weten wat het nieuw voorgestelde pensioenstelsel voor jou betekent, kun je je verzekeringsadviseur om raad vragen. Hij zal zoveel mogelijk zekerheid willen bieden in een onzekere markt.
‘Het Nederlandse pensioenstelsel is
Wat is er voor nodig om je toekomstwensen te verzilveren? Doorloop de volgende stappen en je krijgt een goed beeld.
het beste van de wereld.’ Dat zeggen
Stap 1:
Informatie verzamelen
De toekomst van het pensioenstelsel?
Waarom er in China zoveel gespaard wordt…
Zoek alle gegevens die van belang zijn voor je pensioeninkomen bij elkaar: • Brieven over de hoogte van je AOW of ANW (ook te vinden op www.svb.nl) • Informatie over het pensioen van je werkgever • Pensioenbrieven, ook van vorige werkgevers (ook te vinden op www.mijnpensioenoverzicht.nl) • Overige financiële middelen voor je pensioen; bijv. een lijfrente of banksparen • Hypotheekgegevens; de hoogte van je hypotheek na pensionering is van invloed op hoeveel pensioen je nodig hebt.
de universiteit van Melbourne en
Stap 2:
Stap 3:
Stap 4:
de adviseurs van Mercer. De com-
Advies
binatie van AOW en een verplicht
Iedereen wil later prettig leven. Maar hoe? Wil je reizen? Een zeilboot aanschaffen? Of wil je gewoon thuis van je pensioen genieten, zonder veel poespas? Daarnaast: heb je nog een huur te betalen? Of is de hypotheek van je woning afgelost?
Weet je hoeveel pensioen je nodig hebt? Dan kun je dit bedrag vergelijken met het te verwachten overzicht uit stap 1. Zijn deze met elkaar in overeenstemming, dan kun je zorgeloos uitkijken naar je pensionering.
Voor advies kun je een financieel adviseur inschakelen. Die stelt een adviesrapport op. Dit is echter ook een momentopname, daarom is het goed om deze stappen eens in de zoveel jaar te doorlopen. Wensen veranderen, door bijvoorbeeld een andere gezinssituatie, een andere baan of een wijziging in de pensioenregeling.
bedrijfspensioen staat volgens
Wensen
Inzicht
Tip
De mogelijkheden van oude lijfrenteverzekeringen kunnen ruimer zijn dan bij nieuwe lijfrenteverzekeringen of bancaire lijfrentes: Lijfrente van vóór 1992 • Geen verplichte vormen van uitkering • Schenken aan kind(eren) mogelijk Lijfrente vanaf 1992 • Keuze uit verplichte vormen van uitkering Meer weten? Ga naar nn.nl of neem contact op met je verzekeringsadviseur.
de onderzoekers garant voor een pensioen dat is gebaseerd op het gemiddeld verdiende salaris tijdens het werkzame leven. Ook kennen we veel deelnemers: negen op de tien werknemers bouwen pensioen op. Bovendien heeft Nederland veel geld gespaard in pensioenfondsen: ruim 700 miljard euro. Zweden, Zwitserland, Australië en Canada hebben volgens de onderzoekers ook een pensioensysteem dat de toets van de kritiek kan doorstaan. China en Japan komen er het slechtst uit in de vergelijking. In China bouwt slechts een klein percentage van de bevolking pensioen op. Dat is één van de redenen waarom Chinezen zoveel sparen: ze weten dat ze niet kunnen terugvallen op een oudedagsvoorziening.
ZOMER | 20
ZOMER | 21
Over pensioenen
en zo meer
Lijfrente vrij, wat kies jij?
Pensioenbewust? Drie tips om je pensioen te checken.
Niks moet, alles mag
1 Zorg dat je weet hoeveel pensioen je opbouwt…
‘Ik moet nog werken tot mijn 65ste of misschien nog wel langer…’ Het is een veelgehoorde opmerking, maar uiteindelijk bepaal je zelf wanneer je met pensioen gaat. Er is niemand die jou kan verplichten om pas met 65 jaar of later met pensioen te gaan. Wie eerder wil stoppen, kan voor zichzelf, naast
Zo zit dat!
spaar of beleg je zelf voor
AOW en pensioen, een financiële reserve opbouwen. Dat aanvullen van de
Je pensioen lijkt nog ver weg. Toch is het leuk
extra geld na de looptijd.
eigen pensioenpot kan op diverse manie-
en nuttig om je er eens in te verdiepen. Maar
Is die looptijd voorbij, dan
ren. Bijvoorbeeld met een lijfrenteverze-
waar begin je? Nationale-Nederlanden helpt je
komt er een mooi bedrag
kering of een spaarloonregeling.
graag. Regelmatig organiseren we bijeenkom-
vrij. Van dat bedrag kun je
Bij lijfrente spaar of beleg je zelf voor je
sten voor klanten waarin we bepaalde thema’s
direct genieten, of je gaat
financiële reserve. Ook met de spaarloon-
nader toelichten. Saai? Allesbehalve! Want
nog eventjes verder met
regeling kun je extra pensioen opbouwen.
naast veel nuttige financiële informatie krijg
sparen of beleggen. Het
Het bedrag dat je via je werkgever spaart,
je een goed verzorgde, leuke bijeenkomst met
vrijgevallen bedrag kun je
kun je namelijk gebruiken voor de lijfrente
veel interactie en ruimte voor jouw persoonlijke
ook gebruiken om eerder
of om extra premies te betalen voor je
situatie. Jíj bepaalt het programma! Op nn.nl/
werkgeverspensioen. Dat alles is fiscaal
blikoppensioen kun je aangeven waarover je
voordelig! Je spaart namelijk met je bruto-
graag meer zou willen weten. Laat je adresge-
loon. En als je een pensioentekort hebt,
gevens achter en ontvang een uitnodiging
kun je de premie voor je lijfrente ook nog
zodra er een bijeenkomst is waarin we de
aftrekken van de belasting.
thema’s behandelen die jij interessant vindt!
Bij een lijfrenteverzekering
te stoppen met werken. Of om extra pensioen te ontvangen, of een vast bedrag per maand op je rekening te laten zetten. Keuzemogelijk-
Bouw je pensioen op, dan ontvang je jaarlijks een overzicht van je pensioenfonds of pensioenverzekeraar. Dat is het Uniform Pensioenoverzicht. Daarin is een overzicht van jouw pensioen-situatie opgenomen. Het geeft een beeld van het pensioen dat je tot nu toe hebt opgebouwd en wat de verwachte hoogte van je pensioen is als je 65 bent. Kijk voor een voorbeeld op www.pensioenkijker.nl. Daarnaast: zorg voor het totaaloverzicht van wat je hebt opgebouwd. Check www.mijnpensioenoverzicht.nl. Hier zie je wat je hebt opgebouwd aan AOW en aanvullend pensioen.
2 Weet wat je wil…
Het is belangrijk om te weten hoeveel pensioen je straks krijgt. Is dat voldoende om te leven zoals je nu doet en kun je bijvoorbeeld in je huis blijven wonen? Denk na over de toekomst. Heb je schulden die je nog moet afbetalen? Hoeveel belasting moet je straks betalen? Wat als je ziek of minder mobiel wordt? Welke wensen heb je? Wil je overwinteren in een warm land of je kinderen financieel bijstaan? Vorm een beeld hoe je leven er straks uit gaat zien.
3 Ken de kansen op meer pensioen…
Twijfel je of je pensioenpot straks vol genoeg is, oriënteer je dan op de mogelijkheden om bij te sparen, te beleggen of te verzekeren. Heb je na deze drie-traps pensioencheck vragen over je persoonlijke pensioensituatie, stap dan naar je werkgever, pensioenuitvoerder (pensioenfonds/verzekeraar) of financieel adviseur.
heden genoeg dus!
www.nn.nl De website van Nationale Nederlanden biedt met Mijn Vooruitzicht in één duidelijk overzicht de stappen om te komen tot een goed inzicht in jouw persoonlijke pensioensituatie.
ZOMER | 22
www.mijnpensioenoverzicht.nl Log in met je DigiD en je ziet, naast je AOW, hoeveel pensioen je hebt. Ook zie je wat je nabestaanden krijgen als je overlijdt.
www.pensioenkijker.nl Hier vergelijk je jouw uitgangspositie voor je pensioen met die van anderen. Hoe gaan zij om met de vraag: hoe regel je een goed pensioen?
www.nibud.nl De website van het Nationaal Instituut voor Budgetvoorlichting zit vol betrouwbare informatie, praktische tips, berekeningen en testjes.
www.svb.nl De Sociale Verzekeringsbank verzorgt de uitbetaling van AOW. Vragen als ‘wie krijgt AOW?’ en ‘hoeveel AOW krijg je later?’ worden beantwoord.
www.wijzeringeldzaken.nl Deze website wijst je de weg naar informatie over allerlei financiële zaken, waaronder je pensioen.
ZOMER | 23
SUDOKU Plaats de cijfers 1 - 9 zo in het diagram dat elk cijfer precies één keer voorkomt in elke rij, kolom en 3x3 vak.
WOORDZOEKER
suDOKu
G
Z
V
T
Z
R
N
L
O
G
M
E
Z
V
L
E
N
S
A
E
O
A
I
N
R
J
A
A
E
T
P
U
I
I
K
V
N
A
U
S
N
K
O
R
G
K
R
A
N
R
A
G
N
I
D
A
W
O
N
N
T
A
O
E
O
P
N
U
E
N
Z
P
A
E
I
W
E
T
D
O
I
H
T
T
B
E
G
O
R
N
G
A
R
S
E
D
T
I
I
N
R
L
M
E
N
W
O
N
E
N
I
E
I
R
E
E
I
U
M
A
P
O
O
A
I
G
T
O
D
M
P
C
L
S
P
Z
E
R
R
A
E
O
N
R
N
E
L
N
N
S
T
T
T
N
D
S
O
E
A
B
O
E
A
I
T
S
R
G
E
T
S
T
R
R
K
F
C
L
N
N
U
E
O
E
N
A
A
A
P
R
A
U
R
T
O
R
L
R
O
W
T
B
U
U
S
J
V
I
I
U
V
R
Z
O
N
N
E
S
C
H
E
R
M
F
A
Zoek de gegeven woorden in het letterveld. De woorden kunnen alle kanten oplopen, zelfs van rechtsonder naar linksboven. Wanneer je ze allemaal in het letterveld hebt weggestreept, vormen de letters die overblijven in de leesrichting de oplossing.
AIRCONDITIONING BARBECUE DROOG DUIN FUIF INSMEREN JULI KUST ONTSPANNING RUST
SPROEIER STRANDHUISJE SURFEN TENT TROPENROOSTER VAKANTIEDORP VAKANTIEGANGER VAKANTIEPLAN VLOED WAAIER
WATERMELOEN WATERVAL ZAND ZONNEBRIL ZONNESCHERM ZONSONDERGANG ZONSOPGANG ZWOEL
KRuisWOORDRaaDsEl
5 3 8
Plaats de cijfers 1-9 zo in het diagram dat elk cijfer precies één keer voorkomt in elke rij, kolom en 3x3 vak.
3 2 9 1
9 7 5 7 2 6 8 4 7 5 8
4
1 9 7
1
8 3 2
Voorbeeld ZEESLAGJE Voorbeeld ZEESLAGJE DeDe 10 10 schepen zoals afgebeeld rechts vanvan hethet diagram, schepen zoals afgebeeld rechts diagram, 2 2 liggen ergens in het diagram verstopt. Waar precies? liggen ergens in het diagram verstopt. Waar precies? Sommige delen zijnzijn al gegeven. Een vakje metmet lijntjes Sommige delen al gegeven. Een vakje lijntjes 3 3 betekent dat daar alleen maar water is, en dus geen 1 1 betekent dat daar alleen maar water is, en dus geen schepen. DeDe getallen buiten hethet diagram geven aanaan schepen. getallen buiten diagram geven 4 4 hoeveel delen van schepen er in die rij of kolom liggen. De hoeveel delen van schepen er in die rij of kolom liggen. De 3 31 12 20 04 4 schepen liggen ofwel horizontaal ofwel verticaal, en en raken schepen liggen ofwel horizontaal ofwel verticaal, raken elkaar nergens, zelfs niet diagonaal. De tien schepen zoals afgebeeld rechts Een vakje met lijntjes elkaar nergens, zelfs niet diagonaal.
4
Oplossing: ZEEslagjE
6 5 3 8 2 betekent 4 1dat daar7alleen9 maar water is, dus geen 7 9 1 6 5 schepen. 3 8De getallen 4 buiten 2 het diagram geven aan hoeveel delen van schepen 8 4 2 1 9 er7in die 5 3 liggen. 6 rij of kolom
van het diagram liggen ergens in het diagram verstopt. Waar precies? Sommige delen zijn al aangegeven.
22 11 De schepen liggen ofwel ho22 verticaal, 9 1 4 5 7 rizontaal 2 elkaar 3ofwelnergens, 6 zelfs 8en raken 22 22 2 6 8 4 3 niet 1 diagonaal. 7 9 5 00 ZEESLAGJE 3 7rechts 5 van9het diagram, 8 6 4Voorbeeld 2 1 5 De 105schepen zoals afgebeeld 2 liggen1ergens in het diagram verstopt. Waar precies? 1 1 3 Een6vakje2met lijntjes 4 8 39 5 7 Sommige delen zijn al gegeven. 1 1 betekent dat daar alleen maar water is, en dus geen 1 schepen. het diagram geven aan 4 4 De getallen buiten 4 2in die9rij of kolom 7 PZZL.com 1 5 46 8 3 hoeveel delen liggen. De 0 03 3 2 2 1 1 (c) (c)PZZL.com 3 1 2 0 4 3 3 3 3van 2 2schepen 2 21 1 3er 3 schepen liggen ofwel horizontaal ofwel verticaal, en raken
5 8 7 3 6 9 2 1 4
Horizontaal: 1 hoopt men volop te zien tijdens de zomer 4 lekkernij uit Limburg 8 geliefd op een warme dag 11 spot 12 niet op dezelfde manier 13 apparaat om een bierglas te vullen 14 erwtensoep 15 het ruime ... kiezen 16 ... en dat 17 scheepsvloer 18 klap 20 koesterend 22 kleef- of vulmiddel 24 komaan! 25 pijnlijk gevolg 26 buidelbeer 27 vereniging van slimme mensen 29 traject van een weg of spoorbaan 31 indien 32 bewijs dat men elders was 35 op dat moment 36 voordeel 37 tevens 38 beroep 40 trut 41 pit 43 dunne hoeveelheid smeersel 44 Aziaat 45 deel van het lichaam 46 lieverd 47 tweetal Verticaal: 1 die ...! (doelpunt) 2 uitspraak van een goddelijk wezen 3 uitsteeksel onder een voetbalschoen 4 geeft men bij een eerste zakelijke ontmoeting 5 voorjaar 6 planeet 7 sporter die voor zijn land speelt 8 telwoord 9 afslijting van land 10 populier 18 moeder 19 geluid waarmee iets in het water valt 21 wending 22 boos 23 signaal 28 dat komt voor ... 30 geschenk 33 studeren 34 geldstraf 38 toetje 39 toiletartikel 41 amfibie 42 voor
Oplossingen: zie pagina 47,
elkaar nergens, zelfs niet diagonaal. ZOMER | 24
ZOMER | 25
Het Nederland dat inzicht, overzicht, maar ook zeezicht wil
Nick Kivits (27) is sinds zes jaar freelance journalist. Een pensioen heeft hij niet, maar wel een plank met zelfgeschreven boeken. Interimnetwerk InInterim.nl onderzocht eerder dit jaar het pensioengedrag van ZZP’ers. Conclusie: het grootste deel van de Zelfstandigen Zonder Personeel heeft geen geld voor een pensioen. Of interesseert het niet. Hebben we ook helemaal niet nodig, zo’n pensioen. We stoppen toch nooit met werken. Zelf ben ik journalist. Ik schrijf, verdien daar zakken met geld mee en heb amper kosten. Living the good life. Zo lijkt het van buitenaf ten minste. In werkelijkheid is het veel uren maken, bikkelen en schrapen voor een stuiver, je scheel betalen aan belasting en dat beetje wat je overhoudt opzij zetten voor het geval je eens een paar slechte maanden hebt. Of voor het geval er ineens een onverwachte belastingaanslag binnen komt. Zucht... ZZP’er staat synoniem voor ‘workaholic’. Maar klagen is voor watjes. En het is niet zo dat geen enkele ZZP’er pensioen kan betalen. Ik steek het alleen liever in het aanschaffen van een koophuis. Goede investering, met de huizenmarkt zoals hij nu is. Precies zoals mijn concullega Arjan (36) dat doet. Geen pensioen, niet eens een arbeidsongeschiktheidsverzekering. Maar wel een kast van een huis. Nou ja, kastje.
Nationale-Nederlanden introduceert Mijn Vooruitzicht. Mijn Vooruitzicht van Nationale-Nederlanden is een ideale manier om snel pensioeninzicht en -overzicht te krijgen. In 15 minuten ziet u hoe uw toekomstwensen zich verhouden tot de huidige realiteit van uw pensioenopbouw. Helder, overzichtelijk en begrijpelijk. Zodat u meteen weer terug kunt naar het strand om eindelijk echt van het zeezicht te kunnen genieten. Ga naar www.nn.nl
ZELFSTANDIGE
zonder PENSIOEN
En dat wil ik ook! Haalbaar? Dat zie ik over drie jaar wel. Ik ga pas écht aan mijn toekomst denken als ik dertig ben. Maar ik heb tenminste een plan. Veel andere concullega’s (zoals goede vriendin Sanne (26)) zijn er nog helemaal niet mee bezig. Eerst maar eens overleven in het journalistieke drijfzand waar ieder jaar meer goedkope krachten bij komen en meer banen verdwijnen. Maar wie geen dromen heeft, kan ze ook niet waarmaken.
Tip
Weinig ZZP’ers hebben hun pensioen geregeld. Het is immers verleidelijk om je inkomsten te gebruiken voor andere doeleinden. Toch is het lonend om je pensioen vroegtijdig te regelen. Hoe eerder je start, hoe beter. Meer weten? Ga naar nn.nl of neem contact op met je verzekeringsadviseur.
ZOMER | 27
‘Het ecHte Afrika’
Tim van Dijk (53) uit Amsterdam wil het helemaal anders gaan doen. In Kenia.
Bas Samuels (60) uit Vlijmen heeft nu eindelijk tijd om die dingen te doen die hij altijd al wilde doen.
‘Meteen na de middelbare school begon ik met werken. Heftruckchauffeur. Wat vond ik dat lekker toen, al dat geld. De toekomst? Daar dacht ik nog helemaal niet aan. En aan een pensioen al helemaal niet. Wat moet je op je achttiende daarmee? Veel te veel een ver-van-mijn-bed-show.
‘Op De fiets DOOr
Nederland’
Pas toen mijn vrouw zwanger werd, gingen er belletjes rinkelen. Ik ben toen ingestapt in het pensioenfonds bij mijn werk. Want een pensioen wilde ik wel, maar ik wilde er ook geen omkijken naar hebben. Ik wilde gewoon werken, klaar! Maar weten dat je alles voor later goed geregeld hebt, werkt bevrijdend. Dan hoef je jezelf daar alvast geen zorgen over te maken. Ondertussen was ik van heftruckchauffeur opgeklommen tot logistiek manager. En mijn pensioen groeide gewoon mee. Daardoor kon ik eerder stoppen met werken. Het huis was afbetaald en we hadden niet veel geld nodig om te leven. Dus vond ik het wel genoeg geweest. Op mijn 58ste verjaardag stopte ik. Net op tijd. Ook voor het bedrijf was het goed met die economische crisis. Natuurlijk mis ik mijn werk wel, maar ik heb nu eindelijk tijd om die dingen te doen die ik altijd al wilde doen. En dat is vooral lekker fietsen en van de natuur genieten. Ik ben bijvoorbeeld dol op de Veluwe en ook hier in Brabant zijn heel mooie plekjes. Nu mijn kleinkinderen oud genoeg zijn om te fietsen, gaan ze ook vaak mee. Dan is ’opa’ ook niet zo alleen.’
Hoe anders gaat het worden? ‘Al die toeristische resorts in de Keniaanse stad Kisumu, dat is niet het echte Afrika! Steeds meer toeristen willen back to basic. Dat wil ik ze bieden. Over een paar jaar verkoop ik mijn café in Amsterdam en neem ik een vakantiepark over. In the middle of nowhere.’ Hoe ver zijn die plannen? ‘Ik heb al een deal gesloten met de mensen daar. De plannen zijn rond. Ik moet alleen wachten tot de markt hier wat aantrekt en ik mijn café voor een goede prijs verkoop.’ Waarom Afrika? ‘Ik heb altijd al iets met Afrika gehad. Mijn ouders waren van die types die de hele wereld over reisden. En ik mocht mee: Tanzania, Malawi en Rwanda. Daar waren we nét weg toen de burgeroorlog uitbrak in 1994. Favoriet blijft toch wel
Kenia. Dat vind ik de echte parel van Afrika, hoewel die naam meestal voor Oeganda gebruikt wordt.’
Bij het tv-programma ’Ik vertrek’ zien we meer mensen met deze droom. Maar daar gaat het regelmatig fout... ‘Ik heb er voor gezorgd dat ik alles op een rijtje heb. Ook financieel. Ik heb aardig wat geld opzij gezet. Mijn eigen privé-pensioenfondsje.’
En dan? Lekker op jacht met de Masaï? ‘Jagen mag niet, maar we nemen klanten wel mee naar de Masaï. En ze logeren in lemen hutten in kleine dorpjes, net als veel Afrikanen dat doen. Het gaat er allemaal om dat ik ze het échte Afrika leer kennen.’
Tip
Grote gebeurtenissen in je leven kunnen van grote invloed zijn op je pensioenopbouw en je wensen voor later. Denk aan de geboorte van een kind, of aan de koop van een woning, een nieuwe baan, een echtscheiding of een overlijden. Meer weten? Ga naar nn.nl of neem contact op met je verzekeringsadviseur.
ZOMER | 29
‘Het leven in Afrika is misschien wel rijker dan hier. En dat terwijl ze er een gebrek aan alles hebben en de mensen er continu aan het overleven zijn.’ Senior-manager Liesbeth Muurling (49) weet het zeker: samen met de mensen daar is er nog veel te bereiken. Daarom reist ze er een aantal keer per jaar heen, bijvoorbeeld om het management van een ziekenhuis in Zambia te ondersteunen.
Muurlings liefde voor ontwikkelingshulp ontstond toen ze nog werkte als operatieverpleegkundige. ‘In 1993 mocht ik met Stichting Interplast naar Ghana om te helpen bij brandwondoperaties en hazenlipcorrecties. Kinderen die in zo’n land met een hazenlip geboren worden, worden vaak verstoten. Het voelde ontzettend goed hen te kunnen helpen. Die reis heeft zo veel indruk op me gemaakt, dat ik meer voor de mensen daar wilde gaan doen.’ In Nederland werkt Muurling als tijdelijk manager in de gezondheidszorg. In Afrika richt zij zich als hulpverlener ook op de zorgsector. Momenteel is Muurling actief als vrijwilliger bij de Moving Management Foundation, een stichting die ervaren managers naar landen in Afrika stuurt om daar de leiding van ziekenhuizen te ondersteunen. ‘De managers daar verdienen veel respect, want ze moeten hun werk doen terwijl er aan alles een tekort is. Wat wij doen is hen de instrumenten in
Vrijwilliger in Afrika
‘MeT geld KuN je
niet alles dOeN’
handen geven om een ziekenhuis goed te runnen. Als dat lukt is zo’n ziekenhuis in staat om meer mensen medische hulp te bieden.’ ‘Problemen los je niet op met alleen maar het sturen van geld,’ merkt Muurling op. ‘Met geld kun je niet alles doen. Het is juist belangrijk om kennis en kunde te delen. Mensen die in Nederland stoppen met werken kunnen met hun kennis en ervaring in andere landen heel veel betekenen. Zo leren we de mensen daar zichzelf te helpen.’ Dat ze zelf inkomsten misloopt door haar vrijwilligerswerk vindt Muurling niet belangrijk. Iets goed doen op de wereld is veel belangrijker. ‘Je hebt niet veel nodig om te leven, ook later niet. Ik vind dat je het maximale uit het leven moet halen. Ik heb wel wat reserves hoor, maar ik probeer het zo uit te kienen dat al het geld op is als ik dood ben.’
Tip
Wie gaat wonen of werken in het buitenland, bouwt daar geen AOW op. Voor elk jaar dat je niet in Nederland woont, krijg je 2% minder AOW. Tref dus tijdig maatregelen, zoals een aanvullende pensioenregeling of inkoop van de ontbrekende jaren, bij terugkomst in Nederland. Kom je in aanmerking voor een detacheringsverklaring, wanneer je tijdelijk door je werkgever naar het buitenland wordt uitgezonden, dan bouw je toch AOW op. Meer weten? Ga naar nn.nl of neem contact op met je verzekeringsadviseur.
ZOMER | 31
102 tips voor vandaag, volgende maand en de komende jaren
Dit moet
je echt zien Het leven is simpel, de mooiste belevenissen zijn dichterbij dan je denkt… Worden we filosofisch? Welnee, met deze praktische checklist zul je zien hoe veel bijzondere, spannende, mooie dingen er in Nederland en net over de grens te beleven zijn.
BOOTje Varen
Over de Bossche Binnendieze 2 Punteren door de waterwegen in giethoorn 3 Met een fluisterboot door de Weerribben bij Kalenberg
deZe rOMans MOeT je ééns leZen!
1
dOen, aan de KusT 4 loop wad langs de Waddenkust 5 Maak een strandwandeling aan de brede kust van schiermonnikoog 6 drink een cocktail in een van de hippe strandtenten van Bloemendaal aan Zee 7 Waai uit op de Pier in scheveningen 8 Huil mee in Zeehondencrèche Pieterburen 9 Ontdek Muzeeaquarium in delfzijl
ZOMER | 32
Oer-HOllands! de MOOisTe 20 de alkmaarse Kaasmarkt KerKen
10 Haar naam was sarah, Tatiana de rosnay 11 Mannen die vrouwen haten, stieg larsson 12 Het diner, Herman Koch 13 eten, bidden, beminnen, elizabeth gilbert 14 Het eiland onder de zee, isabel allende
regenaCHTige dag? Bekijk een echt nederlandse filmklassieker 15 16 17 18 19
Zwartboek simon soldaat van Oranje Turks Fruit Bride Flight
(elke vrijdag weer) 21 de Keukenhof in lisse (ook buiten het bollenseizoen) 22 Twentse Paasvuren (en de enorme stapels hout op het land vóór ze aangestoken worden) 23 Het drentse motorfeest tijdens de TT van assen (ook in assen: het Truckstarfestival!) 24 Zeeuwse Mosseldag in Yerseke (en snuif de zilte lucht langs de dijken) 25 skûtsjesilen, de meest bekende Friese zeiltraditie (probeer die dag ook een kaatswedstrijd te volgen!)
26 de Heilige Willibrordusbasiliek in Hulst 27 de sint Victorkerk in het noord-Hollandse Obdam 28 de Basiliek toegewijd aan de Heiligen agatha Barbara in het Brabantse Oudenbosch 29 de Bantsiliek in Bant in Flevoland
Varen
30 Maak een luchtballonvaart over jouw geboortestreek!
KinderlijKe nieuWsgierigHeid 31 expositie ecodrome, Zwolle 32 science Center neMO, amsterdam 33 royal amsterdam Zoo arTis 34 archeon, alphen aan den rijn 35 Madurodam, den Haag 36 Omniversum, den Haag 37 space eXPO, noordwijk
TOerisTisCH dagje genT 38 Maak mooie kiekjes op de st. Michielsbrug en eindig de dag met een Belgisch pintje in het historische centrum.
ZOMER | 33
Nu of over 20 jaar een lijst voor je leven
wanDeLen & fietSen
fietSen in LuxeMburg
39 het amsterdamse bos 40 De beemster in noord-holland 41 nationaal Park de biesbosch 42 voorjaar - door de bollenstreek 43 zomer - langs de vecht 44 herfst - nationaal Park de hoge veluwe 45 winter - over de holterberg
51 Met 280 kilometer aan fietspaden is het duidelijk wat de beste manier is om Luxemburg te bekijken.
ZOMER | 34
cuLinaire hOOgStanDjeS 46 theetuin eemnes is zomers een heerlijke rustplaats. 47 borreltje doen in café hessel op terschelling, uitgeroepen tot beste café van nederland. 48 heerlijke dineren in nummer één restaurant Oud Sluis in Sluis. 49 ijsje eten in de Lekkerste ijssalon van het jaar: florence in nederweert. 50 culinair genieten op hoog niveau bij De Koperen hoogte in zwolle.
StaD = ShOPPen + KunSt 52 Museum voor Moderne Kunst arnhem 53 het groninger Museum 54 Museum boijmans van beuningen in rotterdam 55 Dick bruna huis in utrecht 56 van goghmuseum in amsterdam 57 fries Museum in Leeuwarden 58 Museon in Den haag 59 bonnefantenmuseum in Maastricht
De big five!
60 Op safari op de veluwe? Deze grote dieren kom je tegen: das, edelhert, ree, vos en wild zwijn.
bijzOnDere Overnachtingen
MOnuMentaLe wOnDeren van neDerLanD
61 Slapen als een viP in het amstel hotel. 62 breng een nachtje door in hotel De Draak in bergen op zoom: het oudste hotel van nederland. 63 hotel new York in rotterdam is gevestigd in het voormalige hoofdkantoor van de holland amerika Lijn. 64 Slapen in een hunebed, vuurtoren of wijnvat? Kijk op www.bijzondereovernachting.nl.
67 De Stelling van amsterdam 68 Deltawerken 69 vestingstad bourtange 70 afsluitdijk
Pret in het buitenLanD 65 Ontdek europa in meer dan 100 attracties en shows in Duitslands grootste attractiepark: europa park. 66 Pak een filmpje in megabioscoop Metropolis in antwerpen.
ZOMER | 35
Binnen of net over de grens is zó veel te zien! VogelVlucht!
93 De beurs van berlage in amsterdam: een mijlpaal in de geschiedenis van de architectuur. 94 in de gevangenpoort in Den haag maak je kennis met de geschiedenis van het strafrecht in nederland. 95 kunstliefhebbers mogen het Van abbemuseum in eindhoven niet overslaan, het is een van de belangrijkste musea voor hedendaagse kunst. 96 singer in laren heeft vanaf 18 september 2011 vier maanden lang bijzonder werk van Jan sluijters hangen. 97 het Zuiderzeemuseum in enkhuizen staat bekend als een gerenommeerd museum op het gebied van verleden, heden en toekomst van het Zuiderzee- en iJsselmeergebied. 98 Wie geïnteresseerd is in oude bierreclames kan terecht in het bierreclame Museum in breda.
bekliM De bergen Van Pays-bas
71 De thalys ‘vliegt’ je in 3½ uur naar Parijs. en vanaf tour Montparnasse, de hoogste wolkenkrabber van Frankrijk, zie je stad in vogelvlucht.
75 keutenberg bij schin op geul, 18% 76 De klim bij eys, 17% 77 Doodeman bij stokhem, 15% 78 barakkenberg bij geulhem, 14% 79 gulpenerberg bij gulpen, 11% 80 cauberg bij Valkenburg, 10%
er gaat niets boVen groningen 72 De Martinitoren (en alle terrassen in de stad groningen) 73 noordpolderzijl (de kleine, noordelijkste haven van ons land) 74 Domies toen (de oudste botanische tuin van nederland)
ZOMER | 36
Mooie Musea
Doe een FestiVal
eVen oVersteken 81 Pak de ferry vanuit iJmuiden, hoek van holland of rotterdam en vaar voor één of meer dagen naar londen, hull of newcastle (Metrocentre daar is het grootste winkelcentrum in europa).
82 Zwarte cross, ross, muziek en theater in lichtenvoorde ichtenvoorde 83 internationaal Film Festival, rotterdam heater84 rondreizend theaterfestival De Parade trecht, (rotterdam, utrecht, Den haag, amsterdam) msterdam) 85 oerol, op terschelling erschelling 86 noorderslag in groningen 87 libelle Zomerweek, almere
tussen De beesten 88 apenheul bij apeldoorn 89 antwerpse Zoo 90 Dolfinarium harderwijk 91 reptielenzoo iguana, Vlissingen 92 safaripark beekse bergen
eVen DoorstaPPen!
99 Pieterpad: van Pieterburen naar de sint-Pietersberg 100 Zevenwoudenpad: door onbekende Friese bossen 101 Zuiderzeeroute: rond het iJsselmeer op je wandelschoenen 102 ns-wandelingen: makkelijk van station naar station
ZOMER | 37
EErdEr stoppEn mEt wErkEn
Goed plan?
Martijn (42) graaft met zijn kinderen een kuil. ‘Ik werk voor mijn plezier én voor de toekomst van de kids. Misschien zijn ze over 20 jaar financieel zelfstandig… Dan wil ik wel minderen, maar niet echt stoppen.’
• ‘Hoe eerder, hoe beter,’ aldus Henriët (61). ‘Over een paar
maanden stop ik, dan heb ik 40 jaar gewerkt!’
• Jasmin (21) denkt na.
’Paar jaar werken, reizen, weer wat jaartjes werken, weer wat reizen… mooi ritme. Toch? Maar volgens mijn ouders moet ik financieel wat regelen voor later.’
• ‘Eerder stoppen? Zo’n vet inkomen heb ik niet als
kleine zelfstandige. Maar,’ droomt Quinten (39), ‘die klapper komt misschien nog.’
• ‘Doe mij de hoofdprijs in de loterij en ik stop meteen,’ antwoordt
Martijn (49). ‘Voor de sociale contacten blijf ik dan een dag of twee werken.’
Uit onderzoek blijkt dat Nederlanders het liefst op hun 62ste stoppen met werken. De redactie wil weten hoe dat zit. Langs het zomerse strand komen we genoeg mensen tegen die even niet aan het werk zijn.
ZOMER | 38
• ‘We zijn een spaarpotje aan het kweken,’ vertellen Marjolein en Peter (45), die samen een goedbezochte strandtent runnen. ‘Met 50 jaar gaan we allebei minder werken. Er is zo veel mooi onbetaald werk! Daar hebben we dan tijd voor.’
• Lesley (33): ‘Deze carrièretijger denkt niet aan stoppen.’ Zijn
vriendin Ilgün (31) lacht erom: ‘Hij werkt te hard, ik ook. Wij weten niet eens wat niet-werken is. Les, wat doen we later eigenlijk met al dat geld?’
ZOMER | 39
Welke
pensionado
ben jij?
‘Leven en laten leven’
Stel, de laatste werkdag zit erop. En dan? De één wil graag een wereldreis maken, de ander juist in een vertrouwde omgeving genieten van kinderen en kleinkinderen, een derde wil alleen maar zo lang mogelijk op zichzelf wonen. Pensioen is een gevoel. Onderzoeksbureau Motivaction ontwikkelde voor Nationale-Nederlanden een nieuwe manier om mensen te laten bepalen hoe hun pensioen eruit moet gaan zien. ‘Het is geen onderzoek geweest naar pensioendromen, financiële wensen of pensioengaten,’ zegt Bram Verstappen van Motivaction. ‘Wij wilden juist kijken naar de beleving van pensioen. Hoe leven mensen nú, en hoe verwachten ze láter te leven?’ Weten wat voor pensioentype je straks bent, helpt je een beter pensioen op te bouwen. Uit het onderzoek kwamen vijf pensioentypen naar voren. Je vraagt je dan natuurlijk meteen af of jij je in één van die typen herkent. Doe de test op www.nn.nl. Binnen een paar minuten weet je hoe je je leven later denkt te gaan inrichten!
erik DE VrijbuitEr Pensioengevoel
en nu?
De Vrijbuiter leeft zonder zorgen, van dag tot dag. Dat geldt ook voor zijn of haar pensioen, want ‘het heeft ook geen zin om je daar druk over te maken, invloed heb je er toch niet op.’ bovendien besteedt dit pensioentype geld liever nu, dan te sparen voor later. Financiële zekerheid is niet zo belangrijk en pensioen is voor later. Veel meer waarde hecht deze pensionado aan vrijheid: de ruimte om te doen en laten waar ie zin in heeft. De Vrijbuiter maakt originele keuzes en hecht aan eigen normen en waarden.
Voor iemand die graag zelf alles bepaalt en eigen keuzes maakt, kan het verstandig zijn om ook op het gebied van pensioen die daadkracht te tonen. Zeker voor de Vrijbuiter die veel van baan wisselt zonder daarbij te denken aan pensioengaten is ‘old school’ sparen een discipline die nét vol te houden is.
ZOMER | 40
SLA OM VOOr DE ANDErE ViEr PENSiOENtYPEN.
ZOMER | 41
Davide
de wereldburger
‘Wie zaait, zal oogsten’
Paul
de AVonTurier
‘Pluk de dag’
Pensioengevoel
Pensioengevoel Voor iemand die altijd veel waarde heeft gehecht aan werk en carrière houdt die belangstelling voor nuttig bezig zijn op een bepaalde leeftijd niet op. De Wereldburger regelt alle zaken goed en houdt zo controle over het leven. Hij of zij spaart voor later, om ook dan prettig te kunnen leven en is aardig op de hoogte met wat er binnenkomt, uitgaat en straks overblijft. dat moet genoeg zijn om in een verantwoorde, moderne levensstijl inclusief high speed internet te kunnen voorzien. Als het mogelijk zou zijn, wil deze pensionado graag wat eerder stoppen met werken
De Avonturier heeft geen zin de toekomst nu al vast te leggen: wie dan leeft, wie dan zorgt. deze optimist gaat ervan uit dat het leven na de pensionering net zo leuk is als nu en houdt geen rekening met een terugval in inkomen. geld en financiële zekerheid spelen niet zo’n grote rol. De Avonturier hecht meer waarde aan reizen, want de wereld is er om ontdekt te worden. Hij of zij staat open voor andere culturen en ontmoet graag nieuwe mensen. omdat er niet per se luxe gereisd wordt, oogt het sportief en betaalbaar en de verwachting is dat dit tot op hoge leeftijd te doen zal zijn, ‘want je bent zo oud als je je voelt.’
en nu? Als het gaat om kennis van het pensioen ligt de Wereldburger op de andere pensioentypen voor. eerder stoppen met werken kan wel grote gevolgen hebben voor de pensioenopbouw. Tijdig maatregelen nemen betekent straks toch van vervroegd pensioen kunnen genieten, zonder te hoeven inleveren. denk bijvoorbeeld aan een levensloopregeling.
ZOMER | 42
en nu? iemand die liever nu uitgeeft dan spaart, moet er rekening mee houden dat er straks te weinig geld is voor een open ticket naar Azië. nu rekenen, betekent voor de Avonturier dat hij of zij straks kan intekenen voor die voettocht door Tibet. Met nu lijfrente sparen, kan een aanvullend inkomen worden geregeld.
ZOMER | 43
Nathalie de ThuisgenieTer
Willem
de nOesTe werker
‘Het is wat het is’
PeNsioeNgevoel
PeNsioeNgevoel deze huisje-boompje-beestje pensionado is niet van plan het leven na de pensionering helemaal om te gooien. ZuidFrankrijk hoeft geen ZuidAfrika te worden en wie nog nooit naar golf getaald heeft, zal daar nu niet ineens aan beginnen. De Thuisgenieter wil gewoon dezelfde dingen kunnen doen die hij of zij eerder ook al deed. Palmbomen, witte stranden, azuurblauwe luchten, gouden bergen – het klinkt mooi en aardig, maar een beetje minder kan best. ‘natuurlijk wil ik tijdens mijn pensioen goed kunnen rondkomen,’ redeneert hij of zij. ‘Maar ik leef ook nu en heb geen zin om altijd maar de hand op de knip te houden.’
eN Nu?
‘Oost west, thuis best’ ZOMER | 44
De Thuisgenieter vindt de balans tussen ‘nu leven’ en een goed pensioen belangrijk en zou eens kunnen checken hoeveel netto pensioen te verwachten is. Op basis daarvan kan hij of zij overwegen aanvullende maatregelen te nemen, of niet. spaarloon is een goede optie.
De Noeste Werker is een realist. Fit en vrolijk, maar bewust van het feit dat er ooit iets zal gaan kraken. Ook dan wil hij of zij graag nog bij de dichtstbijzijnde schouwburg kunnen komen met eigen vervoer of een taxi. Voor de Noeste Werker is financiële zekerheid belangrijk en hij of zij vindt dat je daarvoor iets moet willen doen én laten. die zekerheid krijg je door te werken én te sparen. deze pensionado is niet van plan gekke dingen te gaan doen. emigreren of een wereldreis maken, dat gebeurt niet. wel wil hij of zij straks genieten: van meer vrije tijd en van vaker dingen doen omdat het kan, niet omdat het moet.
eN Nu? een mens kan ook te voorzichtig zijn: controleer op www. mijnpensioenoverzicht.nl hoe de zaken ervoor staan. Valt het mee, laat de Noeste Werker dan niet vergeten ook in het hier en nu te genieten. Aandelen brengen te veel risico mee, sparen geeft rust in de vorm van een zichtbaar bedrag op de rekening.
eN iN NederlaNd? Noeste Werker: 31 % Thuisgenieter: 27 % Vrijbuiter: 13 % Wereldburger: 14 % Avonturier: 5 %
ZOMER | 45
Oplossing Puzzels ZOMERTEMPERATUUR
SUDOKU Plaats de cijfers 1 - 9 zo in het diagram dat elk cijfer precies één keer voorkomt in elke rij, kolom en 3x3 vak.
Oude én jonge pensioenbewuste mensen zijn gelukkiger dan pensioenonbewusten. Ouderen die pensioenbewust zijn, geven zelfs een 8,1 voor de mate waarin zij zich gelukkig voelen. Bron: TNS NIPO onderzoek naar pensioenbewustzijn, maart 2011. Meer weten over het verband tussen geluk en geld- of pensioenzaken? Zie www.wijzeringeldzaken.nl.
ZOMER | 46
5 3 8 3 2 9 1
9 7 5 7 2 6 8 4 7 5 8
4
1
8 3 2 4
1 9 7 Oplossing:
6 7 8 9 2 3 1 4 5
5 9 4 1 6 7 3 2 8
3 1 2 4 8 5 6 9 7
8 6 1 5 4 9 2 7 3
2 5 9 7 3 8 4 1 6
4 3 7 2 1 6 8 5 9
1 8 5 3 7 4 9 6 2
7 4 3 6 9 2 5 8 1
9 2 6 8 5 1 7 3 4
ZOMER| 47
