Larens Behoud presenteert het burgerplan
LAREN KRIJGT ZIJN BRINK TERUG!
-1-
- 2-
De oproep van Larens Behoud aan de burgers van het dorp om met ideeën voor een aanpak van de Brink te komen, heeft veel reacties opgeleverd. Die reacties waren zeer gevarieerd, van een korte tekst tot plannen met gedetailleerde tekeningen. Het meest uitgewerkte plan kwam van Cees Pronk die vervolgens in goed overleg de meeste suggesties van andere inzenders in zijn voorstel heeft verwerkt. Zo is een breed gedragen burgerplan ontstaan dat als basis voor verdere invulling kan dienen. Dit plan zal door Larens Behoud aan de gemeenteraad gepresenteerd worden. Larens Behoud dankt alle inzenders voor hun belangeloze betrokkenheid! Zo krijgt de participatiemaatschappij glans.
de Brink zelf. De in het plan opgenomen ideeën zijn grote veranderingen voor de Brink, die pas uitgevoerd kunnen worden nadat achterstallig onderhoud is gepleegd. De belangrijkste basis voor de nieuwe ideeën is gelegen in het verleden. De ‘nieuwe’ Brink in dit plan is dan ook in veel opzichten de ‘oude’ Brink.
Participatie Om het plan te verwezenlijken, is een breed politiek en sociaal draagvlak nodig. Veel inzenders wezen op de mogelijkheid verschillende partijen nauw te betrekken bij het schoonhouden en onderhouden van de vernieuwde Brink. Zo zou het opgeruimd houden in samenspraak met het College De Brink mogelijk door leerlingen van deze scholengemeenschap verzorgd kunnen worden, zou het Provinciaal Waterleidingbedrijf PWN de beoogde verplaatsing en het in werking houden van de Mauvepomp voor zijn rekening kunnen nemen en zou een collectief van Larense schoonmaakbedrijven benaderd kunnen worden om het regelmatige reinigen van de Brink-monumenten op zich te nemen.
Géén plan van Larens Behoud! Voor alle duidelijkheid: het hier gepresenteerde plan is niét opgesteld door Larens Behoud. Als politieke dorpspartij hebben we wél het initiatief voor de planontwikkeling genomen, maar wat nu op tafel ligt is het resultaat van het harmonieus bijeen voegen van ideeën van inwoners van Laren. Het is ook geen definitief plan, maar een voorstel. Het laatste woord is aan het college van B&W en de gemeenteraad. Larens Behoud hoopt met het initiatief richting te geven aan de discussie en constructief bij te dragen aan herstel van een mooi dorpshart.
Eerste stap Het hier gepresenteerde plan is niet meer dan een eerste stap op weg naar het in oude luister herstellen van de Larense Brink. Maar het is wel een belangrijk begin van een proces dat ertoe moet leiden dat ons brinkdorp zijn Brink weer terugkrijgt! Larens Behoud is ervan overtuigd dat dát gaat lukken.
Geen richtlijnen Er waren geen heldere richtlijnen of een programma van eisen waarop de ideeënontwikkeling gebaseerd kon worden. Ook is op dit moment niet helder of er voldoende financiële middelen zijn om het plan uit te voeren. Een belangrijk uitgangspunt zou kunnen zijn of de Brink wel of niet als evenemententerrein moet blijven dienen. De mogelijkheid om op de Brink een grote kunstmarkt of de ijsbaan te blijven organiseren, heeft immers grote invloed op de inrichting van het terrein.
DE PLATTEGROND: de Brink in Laren Plattegrond van de Brink in Laren. Oppervlakte 7000 m2. Exclusief de groenstrook voor het Brinkhuis en de Basiliek.
Evenementen? Evenementen zijn gebaat bij een harde ondergrond. Het hele terrein verharden is praktisch onmogelijk, vanwege de bomen. Gras zaaien zou het mooiste zijn, maar is moeilijk te combineren met Kunst op de Brink, de reguliere markt (als de kermis er is) en de ijsbaan. Door het aan- en afvoeren van materialen worden het gras en de grond vernield. Er is onlangs nieuw gras gezaaid, dat door de opbouw van de ijsbaan en de Kerstmarkt weer zwaar is beschadigd. Als de organisator zich aan de afspraken houdt, zal het gras hersteld worden. Maar willen we dat elk jaar een paar keer blijven doen?
Onderhoud eerst! Bij het opstellen van het plan is eerst gekeken naar het achterstallig onderhoud aan de Larense Brink. Daarbij is onderscheid gemaakt tussen achterstallig onderhoud aan de cultuurhistorische elementen op de Brink en achterstallig onderhoud aan
-3-
HOOFDSTUK 1
In 1930 moesten alle bomen worden omgehakt vanwege de iepenziekte. Slechts enkele kastanjebomen bleven over. De Brink werd toen opnieuw ingeplant met eikenbomen. Eigenlijk werden die te dicht op elkaar geplaatst, waardoor ze niet in dikte veel konden groeiden, maar vooral in de hoogte. De bomen werden in rijen geplaatst.
Wat is een brink? En willen we die wel? Een brink is van oorsprong een boerengebruiksruimte waar het vee werd verzameld, om vandaar als kudde naar de gemeenschappelijke weidegronden geleid te worden. De oorspronkelijke brink lag dan ook aan de rand van het dorp. Er waren zowel gemeenschappelijk gebruikte brinken als brinken die slechts tot één boerderij behoorden. In de nieuwe tijd nam de bebouwing rond de brink toe, waardoor brinken vaak binnen het dorp kwamen te liggen. Op veel brinken heeft het gras inmiddels plaats gemaakt voor stenen en doet de plek als dorpsplein dienst met soms nog vee- en goederenmarkten. De functie van plein is echter duidelijk secundair ten opzichte van de vroegere agrarische functie.
Gewenning In Laren zijn we eraan gewend geraakt dat onze Brink geen brink meer is, net zoals we het vele achterstallige onderhoud kennelijk niet meer zien. Het was ooit een lieflijk, romantisch rustpunt in het centrum van het dorp, geen park, geen plantsoen, geen evenemententerrein. Wat je op de oude foto’s ziet, is vooral de openheid van de oorspronkelijke Brink. Die is verdwenen. Het zou mooi zijn als we de waardevolle elementen van vroeger terug kunnen brengen. Maar alleen als we daarmee de gebruikswaarde van de Brink kunnen verhogen. Voorbeelden voor onze Brink van morgen zijn de brink in Dwingeloo en die van Muiderberg. In beide gevallen is het gelukt de verstilde schoonheid van vroeger in harmonie te brengen met de moderne tijd.
Onze Brink Oudere inwoners van Laren herinneren zich de Brink van weleer, met her en der gras tussen de bomen en (met Koninginnedag) vetpotjes aan tussen de bomen gespannen draden. In die tijd waren er wel eens evenementen op de Brink, maar ze waren kleinschalig, dorps. De Coesweerd, de vijver, had vroeger geen verharde randen. Het was een natuurlijke plas water met waterplanten. In het begin van de vorige eeuw werd de plas water ook gebruikt als een plek waar het vee kon drinken. Over die plas waren twee bruggetjes. Vaak stond op de Brink een demontabele muziektent. Hij is gelukkig netjes opgeslagen en staat met Koninginnedag voor de basiliek opgesteld.
- 4-
Visie = keuzes maken Voor de Brink is een visie nodig die omvat wat voor brink Laren de komende tientallen jaren wenst. Zo’n langetermijnvisie overstijgt het huidige gebruik, dat immers op korte(re) termijn veranderd kan worden. In het plan is uitgegaan van een door de inzenders breed onderschreven visie: de Brink van Laren moet weer een grote open plek in het dorp zijn, met veel bomen, met open zichtlijnen. Een plek waar men samen kan komen. Een plek waar iets kan plaatsvinden. Een plek waar de bewoners, jong en oud, intensiever gebruik van kunnen maken. Iedere dag en bij bijzondere gelegenheden. Dus geen park en geen plantsoen. Een lieve plek in een lief dorp. Om die visie werkelijkheid te laten worden, is het onvermijdelijk dat er keuzes gemaakt worden. Zo’n keuze is het wel of niet intensief gebruiken van de Brink als evenementenplek. Om de nieuwe Brink duurzaam mooi te houden, zouden de grote evenementen moeten verhuizen. En er zijn alternatieven genoeg, zoals het kermisterrein of de parkeerplaats tegenover het restaurant Golden River. Maar zoals gezegd: daar gaan de plannenmakers niet over. Die beperken zich tot het schetsen van een – realiseerbaar! – ideaalbeeld.
-5-
HOOFDSTUK 2
De Van Wulfenbank
Achterstallig onderhoud – de eerste fase
Ook deze bank staat op een rare plek. Hij moet flink schoongemaakt worden en restauratiewerk aan de kapotte funderingsplaat is nodig. In het plan krijgt de bank een speciale positie als onderdeel van een waardiger oorlogsmonument.
De cultuurhistorische elementen op de Brink Op de Brink zijn vijf cultuurhistorische elementen. Ze hebben allemaal dringend onderhoud nodig. Het lijkt erop alsof er nooit onderhoud aan wordt gepleegd, alsof deze elementen niet belangrijk zijn in ons dorp Laren, of dat wij gewoon accepteren dat de huidige aanblik zo is.
De Mauvepomp De pomp staat eigenlijk op een verkeerde plek. Deze monumentale pomp heeft veel vrije ruimte eromheen nodig om tot z’n recht te komen. Er is onderhoud (ook aan de waterleiding!) nodig. In het plan wordt de pomp verplaatst zodat hij zelfs als de poffertjeskraam er is goed zichtbaar en bruikbaar is. Hij krijgt een functie als watertappunt.
Het monument 1940 – 1945 Als je dit mooie gedenkteken beziet, raak je onder de indruk van de taxusmuur die een groen decor voor het aangrijpende beeld is. Maar er is toch veel te verbeteren, zoals de rommelige, driehoekige klimopborders aan weerszijden met de lelijke ijzeren buizen er omheen. In het plan verschuift het gedenkteken en wordt het een gedenkwaardiger oorlogsmonument.
- 6-
De Wilhelminaboom 1898 - 1948 Beschadigingen aan het metselwerk en smeedwerk moeten hersteld worden. Het geheel heeft een opknapbeurt nodig.
Het Jan Hamdorffmonument Hoewel dit monument in strikte zin niet ‘op’ de Brink staat, maakt het wel deel uit van de totale aanblik ervan. Het is hard aan een totale restauratie toe: het valt bijna uit elkaar. Op oude foto’s zijn het mooie metselwerk en de schoonheid van het natuursteen goed te zien. In het plan wordt het monument in oude luister hersteld en ontdaan van begroeiing.
-7-
HOOFDSTUK 3
2) Het verwijderen van de rododendrons Deze twee grote groepen rododendrons zijn hier niet voor hun schoonheid geplant, maar uitsluitend om een waterput te verbergen, een eendenhok te verstoppen en een Liander elektrakast uit het zicht te houden. Na vele jaren zitten we nu met enorme rododendrons die hier op een brink niet horen. Ze bederven het zicht vanaf de Brink naar buiten en nemen veel zicht weg vanaf de omgeving op de Brink. Het geeft het karakter van een plantsoen. Ze worden in het plan dus gerooid.
Achterstallig onderhoud – de tweede fase De Brink zelf 1) De randen van de Coesweerd De verharde randen van de vijver zijn slecht onderhouden; er is veel onkruid. De lage struiken tegenover t’ Bonte Paard horen daar niet: het gras dient hier door te lopen. De bestrating van de voederplaats voor de eenden kan verdwijnen: kinderen lopen gewoon naar het gras om de eenden te voeren. De acaciaboom aan de vijver is zo goed als dood. Het gras is op vele plekken verdwenen. In het plan worden de randen hersteld, struiken verwijderd en de bestrating opgenomen; gras wordt hersteld en een treurwilg wordt geplant. IDEE: eigenlijk hoort bij een brink geen fontein. Hij zou verwijderd kunnen worden.
3) Het recht maken van de bestrate voetpaden De voetpaden volgen de lijn van de parkeervakken en omzeilen de bomen. Ga er zelf eens op lopen en je merkt dat dit echt niet klopt. Het loopt niet. Het is een slechte oplossing voor een probleem dat er niet is. Volg de zichtlijn en je merkt dat de omleidingen niet nodig zijn en het voetpad gewoon rechtdoor kan lopen. En dan accepteer je dat een boom 15 cm op je voetpad staat. Deze voetpaden worden in het plan dus weer gewoon recht gemaakt. De driehoekige vakken voor de parkeerplekken worden gevuld met beukenhagen. Nu zitten er grote gaten in de haag, die iedere keer vanaf de Brink het autoblik tonen.
- 8-
4) Het verwijderen van de parkeerplekken aan de noord- en oostzijde Aan de noord- en oostzijde worden de parkeerplaatsen weggehaald en wordt de vrijkomende ruimte weer aan de Brink gegeven. Vooral de noordelijke parkeerplaatsen zijn onhandig en verkeersonvriendelijk in het gebruik. Maar ze verstoren ook de aanblik van de Brink in hoge mate en beperken de openheid die het gebied verdient.
-9-
HOOFDSTUK 4 Veranderingen en nieuwe elementen De muziektent Als de oude muziektent nog bruikbaar en beschikbaar is, kunnen we hem restaureren. Maar eigenlijk is deze tent te klein. Het is beter een nieuwe, grotere te laten maken volgens het oude ontwerp: een achthoekige, permanente muziektent, niet met een doorsnede van 6.75 meter, maar maximaal 8 meter en ‘s avonds altijd verlicht. De bouwstijl: neoklassiek, uitgevoerd in duurzame materialen als gietijzer en hout en met een dak van zink. De grotere muziektent is geschikt voor kleine concerten voor jong en oud en voor optredens van Larense verenigingen. Zo’n tent hoort en past in het hart van de Brink. Trek twee lijnen tussen de overstaande hoeken en kies daar ongeveer de plek, rekening houdend met de bomen. De muziektent moet veilig zijn: het mag geen hangplek worden en moet ’s avonds altijd verlicht zijn. Er moet een verbod komen zodat brommers of scooters en fietsen niet worden toegelaten op de Brink. IDEE: in theorie is het mogelijk deze muziektent in de zomermaanden te gebruiken als theehuis. Dit stelt meer eisen, zoals een horecavergunning, maar het zou een door de Larense horeca te exploiteren, romantische zitplek kunnen opleveren.
De bodembekleding De brinken van Muiderberg en Dwingeloo zijn goede voorbeelden wat de bodembekleding betreft. Het zijn open plekken in het midden van het dorp met veel bomen. Beide hebben gras met dwars daar doorheen wat paden. Er zijn duidelijke looplijnen gekozen. Paden zijn soms 1 meter, soms wel 2 meter breed. De meest schaduwrijke plekken zijn slecht begroeid met gras, maar dit misstaat geenszins. We moeten het ook niet erg vinden als het gras hier en daar een beetje kaal is: het is geen plantsoen! DILEMMA: wat te doen met de jaarlijkse kunstmarkt, de ijsbaan en de markt als het kermisterrein bezet is? Idealiter zouden ze alle drie verhuizen naar het parkeerterrein tegenover het restaurant Golden River aan de Stationsweg. Tweede alternatief: de weg afzetten tussen deze parkeerplaats en de Hilversumseweg. De markten kunnen dan langs het Hertenkamp.
- 10-
Het monument 1940 – 1945
IDEE: het meest verstrekkend is het idee om àchter de beoogde groene taxusmuur van het monument 1940 - 1945 en vóór de achterkant van de poffertjeskraam een langgerekt gebouwtje neer te zetten, van 10 bij 2,5 meter met een hoogte van 2,25 meter. In dit gebouwtje heeft de poffertjeskraam zijn opslag en vier toiletten die nu openbaar zullen worden. Het uiterlijk van dit gebouwtje stelt hoge eisen aan de architectuur. Het moet er ook goed uit zien als de poffertjeskraam er niet staat. Aan de exploitant van de poffertjeskraam kan een bijdrage gevraagd worden in de kosten van de bouw. Hij krijgt daarvoor het gebruik van de toiletten en een opslagruimte van 14 m2.
Dit belangrijke gedenkteken krijgt een betere positie en een monumentwaardiger status. Het wordt verplaatst naar de plek achter de poffertjeskraam. Het monument komt zoals nu met de rugzijde tegen een 1,5 meter hoge taxushaag. De bestrating wordt verbreed tot de volle breedte van de groene muur, maar aan beide kanten 100 cm korter. Met aan weerszijden stroken van taxushaag niet hoger dan 40 cm. In het midden voor de groene muur komt het kunstwerk 1940 - 1945. Op de bestrating aan de voorkant komt in het midden de gerestaureerde Van Wulfenbank. De bestrating heeft een rechthoekige vorm van 10 meter breed en 5 meter diep. De bestrating in hetzelfde materiaal als de kolom van het herdenkingsmonument: natuursteen. IDEE: deze plek kan gedenkwaardiger worden door de namen van de in 40-45 gevallen Laarders in een steen te graveren of in de natuursteentegels op de bodem.
Jeu de boules Op de Brink past heel goed een baan voor jeu de boules; dit spel is in een niet te ver verleden jarenlang hier gespeeld. De plek op de Brink voor het spelen van jeu de boules kan gekozen worden juist daar waar weinig gras gaat groeien.
De poffertjeskraam De poffertjeskraam hoort bij Laren en bij de Brink. Maar hoe feestelijk de voorkant ook is, de achterkant is vreselijk. Daar zijn oplossingen voor te bedenken van uiteenlopende aard. Ieder jaar worden hier struiken geplant om de rommel nog enigszins aan het zicht te onttrekken. De oplossing houdt verband met de beoogde nieuwe plaats voor het monument 1940 - 1945: met de rug naar de kraam komt het monument voor een groene taxushaag van 1.50 meter hoog, over de volle breedte van de poffertjeskraam. Tussen deze haag en de achterkant van de poffertjeskraam blijft een ruimte over van 3 meter diep en 11 meter lang (de breedte van de kraam). Deze ruimte kan aan 3 kanten omgeven worden door een houten schutting in dezelfde kleuren en stijl als die van de poffertjeskraam en met een hoogte van 2.10 meter. Deze schutting is demontabel, net zoals de poffertjes kraam zelf. Aan één kant komt in de schutting een poort voor de aan- en afvoer van goederen. In deze ruimte staan de toiletwagen en de opslag van de poffertjeskraam, alsmede de afvalcontainers. Het is vanzelfsprekend dat de kosten voor rekening komen van de eigenaar van de poffertjeskraam.
Willen we een mooie, schone Brink, dan moeten we maatregelen nemen om er geen plek van te maken om de honden uit te laten. Geen scooters, brommers en fietsen meer op de Brink. En geen hangplek. Dat vraagt om veel verlichting en dagelijks onderhoud bij banken, stoelen en prullenbakken. Grootschalige evenementen zouden niet meer op de Brink gehouden moeten worden. Het moet weer een ontmoetingsplek worden voor de bewoners van Laren. Zoals de Brink ooit was.
- 11 -
- 12-
- 13 -
HOOFDSTUK 5 Fasering uitvoering en begroting 2016 ● ●
Het opknappen en restaureren van de cultuurhistorische elementen en deze verplaatsen. Het verwijderen van de parkeerplaatsen aan de noord- en oostzijde. Het weer rechtmaken van de voetpaden aan de zuidzijde. Het verwijderen van betonpalen. Het dichtzetten van de beukenhagen aan de zuidzijde. Het verwijderen van alle rododendrons en overtollig groen rond de vijver. Verwijderen van de eendenvoederplaats, verwijderen stalen struikelhekken, verplaatsen van de elektrakast en de waterput die nu achter die rododendrons verstopt zijn. Planten van treurwilg. ● Het opnieuw aanleggen van het monument 1940 - 1945 achter de poffertjeskraam en verplaatsing van de Van Wulfenbank daarheen. Plaatsing afscherming van de opslag/toiletten achter de poffertjeskraam. ● Plaatsen van nieuwe banken, afvalbakken en lantaarnpalen met name rond de vijver. ● Het gras verder laten doorlopen tot aan de vijver. In het huidige grasveld paden aanleggen van verdichte grond, rollatorbestendig. ● Ontwikkeling plan voor het gebruik van een multifunctionele muziektent en maken van een ontwerp op basis hiervan. ●
Basisbegroting 2016 ● ● ● ● ● ● ● ● ● ● ●
Opruimingswerk: 5 man 3 weken werk (600 manuren), afvoer. Verwijderen/opslaan Mauvepomp, Van Wulfenbank. monument 1940 - 1945. 4 mandagen, 32 uur. Restauratie Mauvepomp, Jan Hamdorffmonument, Van Wulfenbank. Opknappen Wilhelminaboom. Gras doorzetten tot aan de vijver. Aanleg halfverharde voetpaden. Afvoer grond bij vijver, verwijderde parkeervakken. Nieuw zand voor voetpaden en rond vijver. Nieuwe rechte voetpaden aan de zuidzijde aanleggen, nieuw voetpad aan noord- en oostzijde. Nieuwe bestrating voor Mauvepomp. 180 m² voetpaden x 35,- p/m². Beukenblokhagen plaatsen (noordzijde/oostzijde) en aanhelen (zuidzijde). 120 m² x 80,-. Nieuwe onderlaag voor grasmat en gras rond vijver 500 m² x 15,-. Nieuwe treurwilg langs de vijver. Nieuwe banken 8 stuks x 2000,-. Plaatsen Mauvepomp, plaatsen Van Wulfenbank. Plaatsing afscherming toiletten/opslag poffertjeskraam-ten laste exploitant.
TOTAAL 2016
€ 24.000,€ 1.500,€ 15.000,€ 8.000,€ 7.000,€ 10.000,€ 7.500,€ 5.000,€ 16.000,€ 1.000,€ nvt € 100.000,-
- 14-
2017 ● ● ● ●
Het laten bouwen en het plaatsen van een permanente muziektent. Verdere aankleding van de Brink, inclusief verlichting. Inschakelen van de school voor schoonhouden van de Brink (participatieplan). Aanleg jeu de boulesbaan.
Basisbegroting 2017 Verplaatsing/opwaardering monument 1940 - 1945 - aanleggen groene muur van taxushagen 12 x 2 m hoog. - aanleggen bestrating aldaar, natuursteen 50 m² x 100,-. - aanbrengen namen gevallenen. - aanleggen wangen van taxusvakken of beukenhagen 10 m². - plaatsen monument en plaatsen Van Wulfenbank. ● Aanleggen van gras over de gehele Brink/onlangs gerealiseerd. ● Muziektent - aanschaf (achthoekig, max. 8,5 x 3,5 m (diameter x hoogte). - bouwen en plaatsen. 4 man, 2 weken = 320 uur. - verlichting in de muziektent. ● Aanleg jeu de boulesbaan. ●
TOTAAL 2017
€ € € € €
2.000,5.000,1.000,1500,1.500,€ nvt
€ 40.000,€ 15.000,€ 5.000,€ 10.000,€ 80.000,-
2018 Eventueel: het ontwerpen en bouwen van een gebouwtje met opslag en kiosk en toiletten achter de poffertjeskraam. ● Feestelijke ingebruikneming. ●
TOTALE BEGROTING:
€ 180.000,-
Financiering Een aantal werkzaamheden leent zich uitstekend voor sponsoring. Zo kan de aanschaf en het plaatsen van de treurwilg ondersteund worden door hoveniersbedrijven die regelmatig voor de gemeente werken, zouden de bewoners/ gebruikers van het Hamdorffcomplex kunnen bijdragen aan de restauratie van het Jan Hamdorffmonument, is het opknappen en verplaatsen van de Mauvepomp een mooi project voor het PWN, kan Rabobank bijdragen aan de opwaardering van het monument 1940 - 1945 en leent de muziektent zich voor adoptie door een mediabedrijf.
- 15 -
- 16-
