LANDMIJNEN, VERRADERLIJKE WAPENS
Handleiding Project ‘ONTMIJNING IN CAMBODJA’
--KLM Educatief spelboekje 2013
Even kennis maken! 1
Hallo! Ik ben Tommy, een Gambiaanse hamsterrat! Ik werd speciaal opgeleid om mijnen op te sporen. En dat is nu precies wat wij – jij en ik – gaan doen: ontmijnen. Samen zullen we verschillende opdrachten uitvoeren en dankzij ons werk zullen we een streek opnieuw veilig maken. Iedereen zal er kunnen wandelen, een huis bouwen, de grond bewerken of naar school gaan, zonder angst voor mijnen. Geef me een stukje banaan en ik vlieg erin! Ben je klaar om de uitdaging aan te gaan? Goed zo! Ik doe mijn leiband aan en ons avontuur kan beginnen!
Opdracht 1 – De dieren
Weet je waarom ik als beste tussen alle dieren mijnen kan opsporen? Een ander dier kan het ook goed, maar ik ben toch de primus!
De goudvis De olifant
De hond
De raaf
Het paard Dat dier en ik hebben iets gemeenschappelijks waardoor we de mijnen makkelijk kunnen ruiken. Ik zal je een tip geven: het gaat om één van de vijf traditionele zintuigen (smaakzin, gehoor, reukzin, tastzin en gezichtsvermogen). Geraden, mensje-lief?
2
Opdracht 2 – Cambodja in de wereld
Onze opdracht vindt plaats in Cambodja, een land in Azië dat door oorlog werd verwoest en waar nog duizenden nietopgespoorde mijnen liggen. Gelukkig gaan we een handje toesteken! Maar weet je eigenlijk waar Cambodja ligt? Ga het na op de kaart die zich op de muur tegenover jou bevindt. Het is één van de roodgekleurde landen. Om je op weg te helpen, vind je hier een afbeelding van Cambodja.
Gevonden? Vergeet dus niet dat het land zich in het grote Aziatische continent bevindt. Zo zou je het vlot moeten kunnen vinden. Klaar? OK, volgende opdracht!
3
Opdracht 3 - Leen je been
“Leen je been” (“Lend your leg” in het Engels) is een actie van Handicap International, een internationale organisatie die tegen antipersoneelsmijnen vecht en die de slachtoffers van die mijnen helpt. Rol dus je broekspijp op en toon je been aan iedereen. Waarom ? Het is een symbolische daad. Zo toon je je solidariteit met de slachtoffers en raak je bewust van wat zij moeten doorstaan. Je boodschap aan alle landen die nog mijnen gebruiken: stop daarmee!
Door je broekspijp op te rollen, toon je ook aan de Belgische regering dat je bekommerd bent om de slachtoffers van de mijnen. Zo geef je eveneens aan dat je wenst dat de regering hulpprojecten blijft ondersteunen. Enkele cijfers... • • • •
Om de twee uur wordt iemand het slachtoffer van een mijn. Een derde van de slachtoffers zijn kinderen. In een bepaalde streek van Cambodja liggen tot 2.400 mijnen per km Er liggen nog mijnen in niet minder dan 80 landen.
4
Opdracht 4 – Juist of fout? 5
Voor we naar Cambodja vertrekken, moet ik er zeker van zijn dat je alles van ontmijnen afweet. Hier volgen zes stellingen in verband met mijnen. Jij moet zeggen of ze juist of fout zijn! Zet een V in de kolom JUIST als je denkt dat de stelling correct is. Zet een X in de kolom FOUT als je denkt dat de stelling verkeerd is. Goed begrepen? We beginnen! Stelling
JUIST
FOUT
Door zeer snel over een mijn te rijden, zullen we door de ontploffing niet worden getroffen. Een mijn kan nog ontploffen tientallen jaren nadat ze werd geplaatst. Een drukke baan is veilig. Een antivoertuigmijn kan geen kwaad voor mensen. Als je op een mijn stapt, kan je de druk van je voet vervangen door een gewicht zodat de mijn niet zou ontploffen. Mijnen zijn dikwijls bedoeld om te kwetsen, niet om te doden.
Zijn al je antwoorden correct? Perfect! We kunnen het vliegtuig nemen. Laad de humanitaire hulpgoederen in en maak je veiligheidsriem vast! We zijn klaar om op te stijgen.
Opdracht 5 – De juiste weg 6 E D
A
C B
A
We zijn in het dorpje Damnak Kokoh aangekomen, in de provincie Banteay Meanchey, middenin een mijngebied. Sophak, een kleine Cambodjaanse van jouw leeftijd, heeft ons verteld dat ze tussen verschillende wegen moet kiezen om naar school te gaan. Eén enkele is niet gemijnd. Welke? Help haar! Een tip: tijdens de oorlog worden mijnen op “strategische” plaatsen gelegd, dit wil zeggen op plaatsen die een militair belang hebben, zoals een station of een wapenopslagplaats. A. B. C. D. E.
Weg naar de luchthaven Weg doorheen het woud Grote baan Weg over de brug Weg langsheen de grens
Waarom heb je precies die weg gekozen? Is die route echt wel veilig? Vraag het aan de volwassene die je vergezelt!
Opdracht 6 – De getuige
Zoveel is zeker, we gaan deze regio beveiligen, zodat de kinderen zonder vrees naar school zouden kunnen gaan. Maar welke zijn nu de “risicozones”? De inwoners van Damnak Kokoh hebben ons verteld dat een man uit het dorp een been heeft verloren, nadat hij op een mijn was gestapt. Hij werd verzorgd in een ziekenhuis in Thailand en kwam dan opnieuw in het dorp wonen. Hij zal zeker en vast weten waar de mijnenvelden zich precies bevinden. Zullen we hem gaan opzoeken? Ik heb zijn foto gekregen, dat maakt onze zoektocht wat makkelijker.
Heb je hem gevonden? Prachtig. Hoe heet hij?
______ ___ Hij geeft ons een kaart van de gevaarlijke zone. Die hebben we voor de volgende opdracht nodig.
7
Opdracht 7 – Het opsporen van de mijnen
Nu we een kaart van de gevaarlijke zone hebben, moeten we de mijnen en springtuigen precies lokaliseren. We moeten ordelijk tewerk gaan. Ik heb de regio in vakjes onderverdeeld. De blauwe vakjes geven waterpartijen aan. Die moeten niet worden ontmijnd.
We gaan de taak verdelen. Omdat ik een rat ben, kan ik drie vakjes per dag controleren, maar jij, als mens, slechts eentje. Als jij de rechterhelft van het terrein voor je rekening neemt en ik de linkerhelft, hoeveel dagen hebben we dan nodig om alle mijnen in de volledige zone te vinden? Andere vraag: hoeveel ratten zijn minimum nodig om de zone in zes dagen te controleren?
Een tip: Als het gemakkelijker is voor jou, mag je de vakjes geleidelijk aan zwart maken met je potlood.
8
Opdracht 8 – De uitrusting van de ontmijner
We vormen een super team! We hebben alle mijnen gevonden! Jij moet nu de plekken aanduiden waar de mijnen liggen. Daarvoor gebruik je vlaggetjes en stokjes. Voor deze gevaarlijke opdracht moet je een beschermpak aantrekken, speciaal ontworpen voor ontmijners. Kan je het vinden tussen de drie mogelijkheden hieronder? Een makkie, want het uniform bevindt zich in de vitrine juist naast jou!
A
B
C
9
Opdracht 9 – De springtuigen
Met de juiste uitrusting aan kunnen we nu de mijnen laten ontploffen. Maar zoals je het misschien wel weet (je zal het straks zeker zien op de foto’s van openlucht “munitiemusea”), bestaan er verschillende soorten springtuigen. Kan je ze van elkaar onderscheiden? Dat zullen we nu nagaan!
Bom
Mijn
Dynamiet
Granaat
Torpedo
10
Opdracht 10 – De foto
Opdracht volbracht! Dankzij ons is de streek rond Damnak Kokoh nu volledig ontmijnd. Dankzij ons zal Sophak weer veilig naar school kunnen gaan. Dankzij ons zal Loeung weer kunnen wandelen en werken zonder vrees voor een nieuw ongeluk. Onze taak zit er echter nog niet helemaal op… We moeten onze regeringen en onze medeburgers doen begrijpen dat ze de ontmijningsprogramma’s overal ter wereld moeten blijven steunen. En daar kan jij nu net bij helpen. Je vindt hier verschillende foto’s uit Libië, met beelden van vreugde en feestelijkheden, van verwoesting en leed. Andere foto’s tonen het ongelooflijke werk van de ontmijners. Kopieer hier de legende van de foto die je het meeste aansprak, schokte of ontroerde.
11
Opdracht 11 – De affiche
Enerzijds moet geld worden ingezameld om de slachtoffers van mijnen te helpen. Ze verloren immers een arm of een been, een familielid of vriend. Anderzijds moeten de bevolkingen die in risicogebieden wonen over de gevaren van springtuigen worden ingelicht. En precies hier moet jij uit je creatieve pijp komen. Maak een affiche die mensen over de gevaren van mijnen inlicht. Zoek wat inspiratie bij de affiches die rondom jou hangen.
12
Opdracht 12 - De film 13
1. Welke zijn de opdrachten van UNMAS? Noem er twee op.
.................................................................. .................................................................. 2. In welk onlangs onafhankelijk geworden Afrikaans land bevindt zich Juba?
.................................................................. 3. Welke kleur hebben de stokken die voor het afbakenen van de mijnen worden gebruikt?
.................................................................. 4. Welk dier gebruiken de ontmijners om mijnen op te sporen ? We hebben het al ontmoet!
.................................................................. • Welke sport beoefenen de slachtoffers van mijnen met hun krukken?
.................................
Opdracht 1 – De dieren Het gaat om de hond. Dankzij hun uitzonderlijke reukzin kunnen honden en ratten de geur van springstoffen herkennen. Zo kunnen ze de plaats van de mijnen voor de mens aanduiden. Opdracht 2 – Cambodja in de wereld Cambodja ligt in Zuid-Oost-Azië, tussen Vietnam en Thailand. Opdracht 4 – Juist of fout? • Door zeer snel over een mijn te rijden, zal ze niet ontploffen.
FOUT Het is spijtig genoeg onmogelijk een mijn aan te raken zonder ze te doen ontploffen. De snelheid van het contact heeft geen invloed. • Een mijn kan nog ontploffen tientallen jaren nadat ze werd geplaatst.
JUIST. De meeste mijnen zijn van plastic en dus waterdicht. De springstoffen blijven tientallen jaren actief. • Een drukke baan is veilig.
FOUT. Een mijn kan op een andere plaats terechtkomen, bijvoorbeeld door een aardverschuiving, een overstroming, enz. Vermits de wegen dikwijls in slechte staat zijn, rijden chauffeurs soms op de zijbermen en daar kunnen nog steeds mijnen liggen. • Een antivoertuigmijn kan geen kwaad voor mensen.
FOUT. Het ontstekingssysteem van een antivoertuigmijn is gebouwd om te ontploffen bij een druk van ongeveer 150 kg. Dat systeem kan echter ontregeld raken. Het gebeurt ook dat antipersoneelsmijnen naast antivoertuigmijnen worden begraven.
Antwoorden
• Als je op een mijn stapt, kan je de druk van je voet vervangen door een gewicht zodat de mijn niet zou ontploffen.
FOUT. Een mijn ontploft onmiddellijk, van zodra de ontsteking wordt geactiveerd. Wat in films wordt getoond, is dus niet altijd juist! • Mijnen zijn dikwijls bedoeld om te kwetsen, niet om te doden.
JUIST. Een gewonde soldaat wordt een “last” voor zijn leger. Hij moet worden afgevoerd, verzorgd en gevoed. Dat vraagt uiteraard geld en middelen. Opdracht 5 – De juiste weg De weg doorheen het woud is de veiligste om vanuit het dorp naar school te gaan. De andere routes lopen langs “strategische” doelen. Mijnen worden gelegd om de vooruitgang van de vijandelijke troepen te bemoeilijken of te stoppen (bij de grens, op een brug of op een grote baan). In oorlogstijd worden vliegtuigen gebruikt om aan te vallen en de troepen te bevoorraden of te transporteren. De luchthaven is dus onontbeerlijk. In vergelijking is het woud minder belangrijk en het zal dus waarschijnlijk van mijnen gespaard blijven. Opdracht 6 – De getuige Zijn naam is LOEUNG LOS. Opdracht 7 – Het opsporen van de mijnen Links zijn er 30 vakjes en rechts 23 (die niet blauw zijn gekleurd). De rat heeft 10 dagen nodig om de 30 vakken te controleren: 30 / 3 = 10. De mens heeft 23 dagen nodig om de 23 vakken te controleren: 23 / 1 = 23. Om de 53 vakken in 6 dagen af te werken, zijn 3 ratten nodig: 6 x 3 x 3 = 54
Antwoorden
Opdracht 8 – De uitrusting van de ontmijner De uitrusting van de ontmijner is die op afbeelding B. Opdracht 9 – De springtuigen In volgorde: dynamiet, torpedo, mijn, bom, granaat. Opdracht 12 – De film 1. Opsporen van mijnen (clearance), hulp aan slachtoffers (victim assistance), opleiding omtrent de risico’s van mijnen (mine risk education, vernietiging van de voorraden (stockpile destruction) en pleidooi (advocacy). Zuid-Soedan (South Soudan). Ze zijn rood. De hond Voetbal. 2. 3. 4. 5.
Antwoorden
Koninklijk Museum van het Leger en de Krijgsgeschiedenis Musée royal de l’Armée et d’Histoire militaire
