Landgoed Hongeren. in drie ontwikkelingsperspectieven. Landgoed Hongeren 1

Landgoed Hongeren

in drie ontwikkelingsperspectieven

Landgoed Hongeren

1

Wie, wat, hoe RO-Collectief Het RO-Collectief is een innovatief samenwerkingsverband van zelfstandige adviseurs die actief zijn in het werkveld van de ruimtelijke ordening. Wij zetten ons gevraagd en ongevraagd in voor een kwaliteitsimpuls van onze leefomgeving. Daarvoor ontwikkelen wij nieuwe methodes die antwoord geven op de sterk veranderende wereld om ons heen. Het RO-Collectief herbergt een grote mix aan specialismes: stedenbouw, landschapsarchitectuurarchitectuur, planologie, juridisch advies, planeconomie, project- & procesmanagement, grondzaken, vastgoed, milieuadvies, stadslandbouw, burgerparticipatie, ruimtelijke strategie, ecologie, culturele sector, subsidies en beleid. Van het RO-Collectief hebben de volgende personen gewerkt aan dit boekwerk: Ad van Gestel Hans Hofman Tim van Oosterbos André Cools Rob van der Wijst 30 september 2014

2

Landgoed Hongeren

Voorwoord In 2020 is de Reusel een gezonde beek meanderend door een hoogwaardig en divers landschap. Maar dat is niet alles. Ook zien de inwoners van Hooge Mierde een aantrekkelijk landschap, een diverse natuur, recreatie en een innovatieve agrarische sector. De doelen zijn anno 2014 helder. Ontwikkeling van waterbergingsmogelijkheden, verbetering van de waterkwaliteit, ontwikkeling van een ecologische verbindingszone, agrarische structuurversterking door herverkaveling, vergroting van de belevingswaarde van het landschap, cultuurhistorie en archeologie, de aanleg van recreatieve voorzieningen en het verder ontwikkelen van recreatie in samenwerking met lokale ondernemers. Het Reuseldal heeft absoluut de potenties om dit allemaal mogelijk te maken. Het beekdal is aangewezen als onderdeel van de ecologische hoofdstructuur (EHS). Dit is een aaneengesloten netwerk gevormd door grote en kleine natuurgebieden in Nederland. Daarnaast is de Reusel erkend als Europees waardevol Natura 2000-gebied vanwege de aanwezigheid van specifieke planten

diersoorten. Er doen zich echter ook problemen voor in het Reuseldal. Waterschap de Dommel heeft in 2009 dan ook een definitief ontwerp voor het beekherstel opgesteld. Dit ontwerp wordt door de gebiedspartners gezien als de maximale uitvoeringsvariant. Meer dan 75% van de gronden (binnen de EHS) liggen op de juiste locatie en er is veel ruilgrond beschikbaar in de directe omgeving. Daarnaast zijn veel ondernemers en andere belanghebbenden in het gebied positief over de toekomstige plannen. Het Waterschap heeft na 2015 geld beschikbaar voor het beekherstel in het Reuseldal. Alleen een financiële drager om het gebied in te richten voor de toekomst ontbreekt nog. Toch willen de verschillende betrokken partijen in dit gebied nu niet stil blijven zitten. Om die reden zijn de gebiedspartners op zoek naar een alternatieve invulling van de plannen met nieuwe samenwerkingsverbanden en financieringsmogelijkheden. Kortom: nieuwe verdienmodellen. Een nieuw landgoed is een uitermate geschikt middel om al deze wensen in vervulling te laten gaan.

Landgoed Hongeren

3

4

Landgoed Hongeren

Van stroomdal naar droomdal Landschap, context & inspiratie 7 Brabants beekdalenlandschap 8 Landelijk gebied in transitie 10 Het verhaal en ‘natuurlijk werken’ 11 Visie Reuseldal 13 Drie ontwikkelingsperspectieven 15 Het Grote Goed 17 Aanleidingen 18 Terug naar de natuur 19 Verdieping & verbinding 22 Landgoed van Overvloed 27 Aanleidingen 28 De paardendroom 29 Verdieping & verbinding 32 Gemeengoed 37 Aanleidingen 38 Een Brabants zorglandschap 39 Verdieping & verbinding 42 Ontwikkelingsperspectieven samenvoegen 47 Financiële verkenning 51 Menukaart 56

Landgoed Hongeren

5

6

Landgoed Hongeren

Landschap, context & inspiratie Landgoed Hongeren

7

Brabants beekdalenlandschap N 269 Vessem Netersel

Lage Mierde

Casteren Hulsel

Hooge Mierde

Landgoed Hongeren ligt in een typisch Brabants beekdalen-landschap. De verschillende van Zuid naar Noord lopende stroompjes en beken zijn goed herkenbaar op de kaart. Op de hoge ruggen aan weerszijde van de beken zijn de nederzettingen ontstaan. Het gebied ligt daarnaast goed bereikbaar tussen Tilburg en Eindhoven.

Hoogeloon

Bladel Duizel

Hapert Reusel N284

Eersel

A67

Het bijzondere van deze locatie is dat vier landschapstypen in een klein gebied bij elkaar komen. Op deze kaart van omstreeks 1910 is dat nog goed te zien. Droge voeten op de hoge rug, kleinschalige akkercomplexen met houtwallen aan de rand van het dorp, natte hooilanden voor het vee langs de beek en daar tussenin vaak een mix van heide en (productie) bos.

8

Landgoed Hongeren

In de loop der tijd is het landschap door allerlei ontwikkelingen veranderd. De stroompjes en beken zijn rechtgetrokken, er heeft schaalvergroting plaatsgevonden door ruilverkaveling, het areaal aan bos en postitie van het bos is veranderd, hooilanden zijn drooggelegd en heide is vervangen door landbouwgrond.

Dat brengt ons tot de situatie van nu, met de problematiek zoals die intussen onderkend is: een te geringe waterbergingscapaciteit in natte perioden, slechte waterkwaliteit en een relatief eentonig landschap met weinig biodiversiteit en recreatieve waarde.

Landgoed Hongeren

9

Landelijk gebied in transitie Demografische ontwikkelingen • Na 2030 mogelijk krimp • Op termijn toename grijze druk • Het draagvlak voor voorzieningen neemt af • Ook sociaal-maatschappelijke problemen tot gevolg • Daarnaast economische gevolgen Sociaal-Maatschappelijk • Op termijn kan toename aantal ouderen in combinatie met nieuw zorgstelsel voor problemen zorgen • Door nieuw beleid kunnen echtparen niet altijd bij elkaar blijven in zorginstellingen • Toename mensen met één of meerdere chronische beperkingen • Grote groep mensen voelt zich kwetsbaar • Druk op de mantelzorgers neemt toe • Effect van leegloop wordt versterkt. Economisch • Gebied kent relatief lage werkloosheid ten opzichte van de rest van de provincie • De structuur van de werkgelegenheid is aan verandering onderhevig • Verschuiving van agrarisch naar handel en zakelijke dienstverlening • Nog steeds een relatief groot aantal mensen is werkzaam in de agrarische sector • Komst van Kempisch Bedrijvenpark is een kans • Zorgt voor nieuwe dynamiek in het gebied Landbouw • Functie landbouw verschuift steeds meer van voedselproducent naar landschapsbeheerder • Het aantal bedrijven is in 5 jaar tijd gehalveerd • De gemiddelde grootte van overgebleven bedrijven is toegenomen door overnames • Ten opzichte van de provincie en landelijk beeld kent het gebied relatief veel biologische boeren • De productie blijft echter achter • Er is een toenemende interesse in ambachtelijke streekproducten • Bewustzijn van herkomst voedsel en aard van voedselproductie groeit zowel bij consument als producent. Natuur & ecologie • Natuur in het gebied staat onder druk door verdroging, vermesting, verzuring en verstedelijking • Het Reuseldal is onderdeel van de EHS en Natura 2000 • Het gebied heeft veel potentie om waardevol natuurgebied te worden • Beken zijn natuurlijke verbindingsroutes • De Reusel heeft een belangrijke functie als verbinding tussen de grote grensbossen in het zuiden en de Oisterwijkse bossen en de Campina in het noorden • Het Reuseldal kent bijzondere soorten zoals de Kleine Modderkruiper en de Drijvende Waterweegbree.

10

Landgoed Hongeren

Het verhaal en ‘natuurlijk werken’ Het landschap en de toekomstige ontwikkelingen vragen om een zorgvuldige aanpak voor het Reuseldal. Adjiedj Bakas en Joel Salatin hebben vooruitstrevende ideeën die een aantrekkelijk perspectief bieden voor dit gebied. Het vertellen van het gebiedseigen verhaal, in combinatie met landbouw op basis van ‘natuurlijk werken’, biedt kansen voor een toekomstbestendige ontwikkeling. Inspiratiebron 1: Adjiedj Bakas Adjiedj Bakas stelt dat de e van economie ook de e van emotie is. Dat is zeker van toepassing in Brabant. Beleving en ervaring zijn belangrijk: vertel het mooie en vooral gebiedseigen verhaal. Graaf in de diepere lagen van de historie en haal het DNA van de streek naar boven. Brabant in het algemeen, en de Kempen in het bijzonder, kent prachtige verhalen. Het koppelen van deze verhalen aan nieuwe ontwikkelingen vergroot de aantrekkingskracht. Enerzijds om het gebied te laten leven en in te bedden in historie en samenleving, maar ook om het te vermarkten.

Inspiratiebron 2: Joel Salatin Joel Salatin is een internationaal vermaarde pionier op het gebied van landbouw. Zijn methode heet Polyface Farming. De basisfilosofie van deze methode is om de natuur voor je te laten werken in plaats van tegen de natuur in. Met andere woorden: ‘natuurlijk werken’. Dit is niet alleen een idealistisch verhaal, er zit ook een toekomstbestendig verdienmodel achter. ‘Natuurlijk werken’ gaat uit van een lokaal netwerk en is hierdoor goed voor de lokale economie. Het (klein)vee graast weer in klavers, grassen en kruiden. Aanvullend voer komt zonodig uit de regio. De methode volgens het ‘natuurlijk werken’ heeft de volgende voordelen: o Dierenwelzijn wordt vergroot o Kleinere footprint o Geen / minder krachtvoer o Geen antibiotica o Kwalitatief hoogwaardige producten o Sluitend verdienmodel o Logisch landschapsbeheer

Landgoed Hongeren

11

12

Landgoed Hongeren

Visie Reuseldal

van stroomdal naar droomdal Het landschap, de ondergrond en historie bieden een goede basis om het Reuseldal te ontwikkelen tot dé proeftuin voor innovatie van de landbouw. Vanuit regionale kwaliteiten wordt de landbouw toekomstbestendig gemaakt. Het samengaan van landbouw en natuur is daarbij een belangrijk uitgangspunt. De combinatie van landbouw met andere functies (het ‘brede boeren’) biedt kansen. De innovatie vindt plaats in combinatie met de plannen voor natuurontwikkeling en beekherstel. Dit alles met nieuwe verdienmodellen voor de ‘parels’ langs de Reusel. Inspiratiebron voor deze nieuwe aanpak is het ‘natuurlijk werken’ op basis van ‘Polyface Farming’ van Joel Salatin waardoor landbouw en natuur in het Reuseldal beter samengaan. Problemen als stankoverlast, vermesting, uitputting, et cetera worden verkleind of geëlimineerd en de boeren krijgen een duurzamer economisch perspectief. Een duidelijke win-win situatie dus. Daarnaast zijn er kansen om de regio als geheel te ‘branden’. Lokale producten worden ook lokaal verkocht onder het mom van ‘eerlijk boeren’. De proeftuin treedt naar buiten als sterk merk met bijvoorbeeld de Reuselbiefstuk of de Reuselkarbonade, Reuselbier of Reuselbrood. Dit maakt de positie van de individuele boer ook sterker. Kortom: “Van stroomdal naar droomdal”

Landgoed Hongeren

13

14

Landgoed Hongeren

Drie ontwikkelingsperspectieven

Op de locatie van toekomstig Landgoed Hongeren ontmoeten drie landschapstypen elkaar. Tegenwoordig is dat nauwelijks te ervaren in het landschap. Toch bieden die landschapstypen een belangrijke ontwikkelingsrichting. Ook de demografische ontwikkelingen zoals krimp en vergrijzing vragen om actie om te zorgen dat het voorzieningenniveau en de zorg op peil blijft. Landbouw, natuur en ecologie staan onder druk en vragen ook om een toekomstperspectief. Het gebruik van het gebiedseigen verhaal en ‘natuurlijk werken’ bieden daarop een antwoord en leiden tot drie kansrijke ontwikkelingsperspectieven voor Landgoed Hongeren: 1. Het Grote Goed: terug naar de natuur 2. Landgoed van Overvloed: de paardendroom 3. Gemeengoed: een Brabants zorglandschap Kansrijk omdat ze een nieuwe dimensie toevoegen aan het gebied en de regio. Kansrijk omdat ze op een innovatieve manier omgaan met verschillende soorten uitdagingen waar de regio de komende jaren voor komt te staan. Kansrijk omdat ze die uitdagingen met elkaar verbinden. Kansrijk omdat ze inzetten op de specifieke kwaliteiten van het gebied en op die manier meerwaarde creëren. En kansrijk omdat ze verschillende potentiële krachten aanboren. Een ontwikkelingsperspectief is daadwerkelijk kansrijk als de financiële haalbaarheid geborgd is. Een toekomstbestendig verdienmodel is van belang om te komen tot investeringen in het gebied. Om dat te waarborgen zijn de scenario’s onderzocht op hun financiële haalbaarheid. Dit komt in het laatste hoofdstuk aan de orde.

Landgoed Hongeren

15

16

Landgoed Hongeren

Het Grote Goed

terug naar de natuur

Landgoed Hongeren

17

Aanleidingen Toekomst van de landbouw Het verdienmodel van de traditionele landbouw staat onder druk. De grond wordt uitgeput en is afhankelijk van een eindige hoeveelheid fosfaat. Het systeem is daarnaast gebaseerd op schulden, terwijl de macht ligt bij de tussenhandel. Dat uit zich onder andere in verregaande schaalvergroting, productieverhoging en efficiëntieverbetering. Het eindresultaat is een oneerlijke prijs voor boeren, een negatieve invloed op het ecosysteem, laag dierenwelzijn, een overdaad aan antibiotica in het vlees en kwalitatief matig voedsel in zijn algemeenheid.

Schaarste & bewustwording Naast de bewustwording van de impact van ons voedsel op onze gezondheid en ons ecosysteem, is er ook steeds meer aandacht voor de schaarste van grondstoffen zoals water en olie. Is het in dat licht nog acceptabel dat wij een groot deel van ons voedsel uit exotische oorden halen? Lokaal, seizoensgebonden, eerlijk en ambachtelijk voedsel krijgt steeds meer waardering.

Zelfbeschikking Mensen hebben steeds meer behoefte aan zelfbeschikking en willen zélf bepalen hoe ze hun leven en leefomgeving inrichten. Niet meer afhankelijk zijn van allerlei regels en bedrijven. Niet meer vertrouwen op wat ons wordt aangepraat door overheid, experts, supermarkten en reclames. Dit is het gevolg van schandalen op het gebied van vervuiling en voedsel. Zelf bepalen waar je leeft, hoe je leeft, met wie je leeft, wat je doet en wat je eet. Je weet toch immers zelf als geen ander wat goed is voor jou en je gezin?

Back to nature De wereld is een global village. Informatiestromen komen steeds sneller en omvangrijker op ons af. De werkdruk en stress neemt toe, keuzemogelijkheden zijn er te over. Ondanks dat alles steeds makkelijker binnen het bereik ligt, wordt de wereld om ons heen egocentrischer en anoniemer. Steeds meer mensen voelen de behoefte naar een eenvoudiger leven, terug naar de natuur en het bezig zijn met concrete zaken.

18

Landgoed Hongeren

Terug naar de natuur In Het Grote Goed gaan de bewoners weer terug naar hun ‘roots’, maar dan op een moderne manier. Deze locatie is de ideale plek voor een duurzame en zoveel mogelijk zelfvoorzienende community.

Op de gronden die voorheen reeds als akkers werden gebruikt, komen ook nu kleinschalige akkers, nutstuinen en fruitgaarden. In het centrale gedeelte gaat het landschap terug naar de tijd voor 1850: op de voormalige heidegronden wordt nieuw bos ingeplant. Op de gronden dichterbij de beek, de voormalige beemden, wordt geëxperimenteerd met landbouw volgens het ‘natuurlijk werken’. In het gebied komen drie bebouwingsclusters (buurtschappen), één rondom de oude boerderij, één op de historische akkers en één in het nieuwe boszone. Binnen de buurtschappen delen de mensen hun materialen, faciliteiten, kennis en kunde.

In het landschap komen enkele follies die passend zijn bij het thema, bijvoorbeeld een uitkijktoren, vogelkijkhut en een klein educatiecentrum. Een lange kaarsrechte as doorsnijdt het landschap. Dit is een smalle watergang begeleid met een eenzijdige laanbeplanting. In het nattere deel ten oosten van de Reusel worden rabatbossen aangeplant. Deze spelen een rol bij de zuivering van het water en ontnemen tegelijkertijd het zicht op de Provinciale weg. De oude langgevelboerderij aan de Langvoort blijft behouden. Hierin komt een restaurant met gerechten van lokale producten. De bewoners verbouwen hun eigen voedsel, wekken hun eigen energie op en zuiveren het water dat ze gebruiken. Op de gemeenschappelijke open plekken in de buurtschappen verkopen de bewoners de lokale producten. Daarmee vertellen ze het verhaal van de streek.

Landgoed Hongeren

19

20

Landgoed Hongeren

De nieuwe bewoners gebruiken ook nu weer de gronden van de historische akkercomplexen voor de teelt van groente, fruit, aardappelen en granen.

Verspreid over het terrein staan lichte hutjes (follies) om lekker uit te rusten tijdens een fietstocht, verstoppertje te spelen of de flora en fauna van het gebied te bestuderen.

In het nieuwe cluster rondom de boerderij komen ruimten voor de verkoop van streekproducten. Ook wordt hier getoond hoe oude gewassen een nieuw leven krijgen door innovatieve toepassingen.

De vroegere heidegronden worden teruggebracht in hun natuurlijke staat: bos. Dit wordt gebruikt als grondstof voor de lokale producten en deels voor energie.

Op de traditionele beemden is veehouderij volgens de Pure Graze methode de meest logische keus. Een mooie proeftuin voor de regio en het lekkerste vlees en zuivel.

Een lange kaarsrechte as als dwarsdoorsnede laat de verschillende landschapstypen van het gebied goed zien. Aan het einde staat een educatief paviljoen (follie).

In de nieuwe buurtschappen is veel mogelijk. Er is een grote keuzevrijheid in bebouwingstypen en beeldkwaliteit. Veel is mogelijk, als het maar duurzaam en innovatief is.

Een nieuw moerassig gebied zuivert het Reuselwater ten behoeve van de nieuwe bewoners van het landgoed en de gebruikers (mens en natuur) stroomafwaarts.

Landgoed Hongeren

21

Verdieping & verbinding

het verhaal in 7 punten

1.

2.

3.

4.

22

Polyface Farming & Pure Graze Pure Graze en Polyface Farming zijn twee landbouwmethodes op basis van het ‘natuurlijk werken’. Het heeft veel overeenkomsten met het biologisch boeren en heeft een duidelijk verdienmodel. Beide methodes spelen in op de toenemende vraag naar eerlijke streekproducten en sluiten goed aan bij de ambities op het gebied van samengaan van ecologie en landbouw. Deze manier van werken vermindert de impact van landbouw op mens en milieu.

Proeftuin landbouw Agrariërs uit het gebied ondersteunen de bewoners op het gebied van voedselproductie en (natuur)beheer. Beide maken zo op een laagdrempelige manier kennis met innovatieve productiemethoden. Duurzaam, toekomstbestendig en verankerd in het lokale netwerk. De ontwikkeling van het landgoed draagt bij aan een geleidelijke omvorming van de agrarische sector in de regio. Het landgoed als proeftuin. Zowel op het gebied van inkoop als afzet is het verankerd in de lokale economie. Bewoners doen hun best het landgoed zo goed mogelijk te beheren. Zij hebben immers baat bij een ecologisch goed functionerend landgoed.

Biodiversiteit en recreatie De inrichting van het landgoed zorgt voor nieuwe landschaps- en natuurtypen. De randlengte en het aantal gradiënten worden aanzienlijk vergroot. Dit verhoogt de biodiversiteit en zorgt voor een meer en meer organisch productielandschap. Door de ontwikkeling van het landschap wordt het gebied aantrekkelijker voor recreatieve doeleinden. Zeker in combinatie met verkooppunt(en) en/of horeca. Daarmee is het van toegevoegde waarde voor de lokale economie.

Educatie Door de ontwikkeling van het landgoed ontstaan allerlei aanknopingspunten voor educatie. Met de bijzondere landbouwmethodes en de ecologische ontwikkeling vertelt het landgoed de bezoekers het verhaal van de streek. De as door het landgoed geeft een goed inzicht in de opbouw van het landschap. In het paviljoen aan het einde van de lange as krijgen bezoekers informatie over oude en nieuwe gewassen en landbouwmethodes. De grotere biodiversiteit biedt kansen voor educatie en recreatie. Verspreid over het gebied staan kleine lichte bouwwerkjes van waaruit bijzondere aspecten van het gebied geobserveerd kunnen worden.

Landgoed Hongeren

5. 6.

7.

Oude gewassen, nieuw leven Op de extensieve delen van het terrein worden oude gewassen in ere hersteld. Deze gewassen bieden mogelijkheden voor nieuwe toepassingen. Hier liggen kansen voor samenwerking met het onderwijs (TU Eindhoven / Design Academy). Op het terrein komen werkplaatsen voor de productie van ambachtelijke en innovatieve producten. De ambachtelijke bezigheden zijn een toeristische attractie an sich en dragen daarnaast bij aan de educatieve waarde. Energie & milieu De samenwerking met de agrariërs beidt kansen op het gebied van energievoorziening. De inzet van biomassa voorziet in een deel van de energievraag. De brandstof komt deels van het landgoed zelf en wordt deels geleverd door de agrariërs in de omgeving. Hiertoe kan een coöperatie worden opgericht. Energie uit zon en wind zorgt voor de restvraag. Zo ontstaat een zelfvoorzienende gemeenschap. Water wordt uit de grond opgepompt en via natuurlijke natte moerasgebieden gezuiverd en via de Reusel afgevoerd. Duurzame CO2-neutrale oplossingen die in overvloed aanwezig zijn.

Wonen Op het landgoed is ruimte voor een diversiteit aan woonwensen. Deze locatie biedt ruime bouwmogelijkheden passend bij de behoeftes en leefsituatie van de bewoners. Kernwoorden hierbij zijn duurzaamheid, innovatie en flexibiliteit. Dit kan individueel en collectief. Modulair en aanpasbaar bouwen worden gestimuleerd. Zo ontstaat er bijvoorbeeld het Reuseldorp als uitvergroting van de Brabantwoning. Het Reuseldorp ademt de sfeer van het authentieke buurtschap, maar is modern voor wat betreft energieopwekking en -besparing, leefklimaat en gebruik van materiaal.

Landgoed Hongeren

23

24

Landgoed Hongeren

Landgoed Hongeren

25

26

Landgoed Hongeren

Landgoed van Overvloed

de paardendroom27

Landgoed Hongeren

Aanleidingen Paarden in het DNA De paardenbranche zit in het DNA van het gebied. Zowel in het omliggende gebied als in de regio is de branche rijkelijk vertegenwoordigd. Spil in het gebied is de Horse Academy. Daarnaast zijn er ook andere bedrijven die aan de paardenbranche gelieerd zijn. Hier liggen kansen voor verbinding, profilering en synergie.

Innovatie in techniek Technische innovatie en productontwikkeling zijn sterke punten van de regio. De TU/e, Design Academy, High Tech Campus en ASML zijn spelers van wereldformaat. Ook op het gebied van paarden vindt innovatie plaats. Zo is een energydrank voor paarden een Brabants product. Het verknopen van de Brainport en de paardenbranche genereert nieuwe kansen voor beide.

Economische kansen In de paardenbranche liggen er ondanks de economische situatie nog kansen. Men moet hierbij denken aan het topsegment. Hierin wordt zelfs op dit moment nog geïnvesteerd. Een goed voorbeeld is het Glock Horse Performance Center in Oosterbeek. Doordat vooral vermogende mensen zich bezig houden met paarden, is het een relatief stabiele sector. Bij goede ideeën liggen er nog steeds veel kansen.

Binding lokale vermogenden In de regio wonen enkele vermogende mensen die vaak op zoek zijn naar investeringsmogelijkheden. Daarnaast hebben ze een sterke binding met de regio en willen graag daar hun eigen ‘droomplek’ creëeren, maar zien zich geremd door beperkende wet- en regelgeving. Middels ontwikkelingen kunnen zij iets terugdoen voor de samenleving. Het landgoed biedt de mogelijkheid hier hun droomlocatie te realiseren, te investeren in de regio en het goed doen voor de gemeenschap.

28

Landgoed Hongeren

De paardendroom Het Landgoed van Overvloed is een plek waar het goed toeven is. Lange lanen, afwisseling van bossen en velden, paardenstallen en uiteraard een prachtig landhuis. Tegelijkertijd biedt het landgoed de kans om de ondernemer in de landheer naar boven te laten komen.

De basis van het landgoed is een chique landhuis. Een landschapstuin en bijgebouwen vergezellen het landhuis. De voormalige boerderij aan de Langvoort herbergt een exclusief sterrenrestaurant. Daarnaast komt een ruime natuurlijke parkeerplaats. Dit scenario biedt ruimte voor kunst in de landschapstuin of op grotere schaal op het gehele landgoed. Een lange kaarsrechte as doorsnijdt alle landschapstypen. De as bestaat uit een verbrede watergang met zware laanbeplanting aan minimaal één zijde. Aan het einde van de as staat een follie. Deze heeft een relatie met de kunst op het terrein.

De invulling van het landhuis en de bijbehorende bijgebouwen is flexibel. Zo kan het landhuis een chique woonhuis zijn van een vermogend persoon uit de regio maar het kan ook een aan de paardenbranche gelieerd bedrijf huisvesten. Bijvoorbeeld een bedrijf op het gebied van ‘research and development’ (R&D). Op de overgang tussen landhuis en landbouwgronden liggen de paardenterreinen, bestaande uit buitenbakken, bijgebouwen en proefterreinen voor R&D. In de bijgebouwen zijn aan de paardenbranche gelieerde functies gehuisvest. Dit kunnen letterlijk stallen zijn, maar ook de kantoren of laboratoria voor bedrijven in de paardenbranche. Evengoed zijn hier adviesbureaus of bedrijven op het gebied van coaching mogelijk. De paarden van het landgoed kunnen in hun ‘vrije tijd’ worden ingeschaard op de meer natuurlijke gronden richting de Reusel.

Landgoed Hongeren

29

30

Landgoed Hongeren

Een statig landhuis vormt de basis van het landgoed en de droomomgeving van de eigenaar of het ‘hoofdkwartier’ van het onderzoek en de bedrijvigheid.

De landschapstuin en het gebied daar om heen bieden ruimte voor een beeldentuin en / of follies.

Bij het hoofdgebouw hoort een landschapstuin met een inrichting op basis van een klassieke landschapsstijl. De hoogwaardige inrichting ondersteunt de functie (bijvoorbeeld de paardenranch).

Als de paarden ‘vrij’ zijn hebben ze alle ruimte op de beemden langs de Reusel. Op die manier dragen ze zelfs bij aan het onderhoud van het terrein.

Een lange kaarsrechte laan langs een bestaande waterweg. Aan het einde een follie met daarin bijvoorbeeld een kunstcollectie van de eigenaar, of een ‘horse-experience center’.

In de bijgebouwen op het landgoed kunnen bedrijven een plek vinden die gelieerd zijn aan de hoofdfunctie in de paardenbranche, denk bijvoorbeeld aan kleine laboratoria, adviesbureaus of bedrijven in de research & development.

Landgoed Hongeren

31



1.

2.

3.

4.

32

Ruimtelijke kwaliteit Eén of meerdere welgestelde personen krijgen hier de kans om hun droomomgeving te creëren. De paardenbranche is er per definite één waar veel geld in om gaat en waar status en uitstraling een belangrijke rol spelen. Het betrekken van welgestelde personen om het landgoed binnen het thema ‘paarden’ vorm te geven is dus vrijwel een garantie dat de ruimtelijke en landschappelijke ontwikkelingen in het gebied een kwalitatief hoogwaardig landschap opleveren. Een klassieke inrichting appelleert aan verleden van landgoederen en buitens.

Toerisme & recreatie De combinatie van innovatieve bedrijven op het gebied van advies, coaching en productontwikkeling in de paardenbranche, gecombineerd met het kwalitatief hoogwaardige landschap, zorgt er voor dat het landgoed zowel zakelijk, recreatief als toeristisch een interessant gebied wordt. Dit zorgt tevens voor ‘spin off’ naar de lokale economie in de omliggende dorpen. Op het landgoed zijn een aantal voorzieningen zoals een paardenhotel en / of sterrenrestaurant aanwezig om dit te faciliteren.

Ecologie en biodiversiteit De vormgeving van het landgoed appelleert aan historische landschapstypen: akkercomplexen, heide-/bosgronden en de Brabantse beemden. De inzet van paarden in beheer (begrazing) geeft nieuwe dynamiek aan het gebied. De toevoeging van lanen en watergangen en de vergroting van het aantal randen en gradiënten biedt nieuwe (micro)milieus. Ook neemt de biodiversiteit toe. Een ideale leefomgeving voor vele verschillende vormen van planten en dieren. Deze ecologische rijkdom draagt bij aan de kwaliteit van het gebied en daarmee de aantrekkelijkheid om te vestigen.

Lokale binding Het nieuwe landgoed biedt kansen om lokale ondernemers te binden. Vermogende personen kunnen hier hun droomplek realiseren. Daarnaast krijgen ze de mogelijkheid om zich niet alleen privé, maar ook zakelijk op een andere manier te ontplooien. Een goed voorbeeld daarvan is het landgoed Heijbroeck te Eersel. Het lokale vermogen blijft zo in de regio doordat het geld plaatselijk wordt geïnvesteerd. Dit is goed voor de lokale economie. Daarnaast biedt dit kansen voor behoud van het lokale voorzieningenniveau en op deze manier iets teruggeven aan de gemeenschap.

Landgoed Hongeren

5.

6.

7.

Innovatie / verknoping met onderwijs In het DNA van de regio zitten zowel de paardenbranche als ook kennis en innovatie. De koppeling van de branche met onderwijs en R & D biedt kansen op het gebied van productontwikkeling en innovatie. Toonaangevende productontwikkeling wordt zo (inter) nationaal op de kaart gezet. Ook zorgt deze koppeling voor verduurzaming en versterking van de sector door binding van (jonge) high-potentials.

Lokaal beheer Het landschap is essentieel voor de aantrekkelijkheid van het gebied en dus commercieel interessant. De gebruikers zullen dan ook zelf garant staan voor optimale condities. De eigenaar doet er alles aan om, samen met de aangesloten bedrijven, het landgoed naar behoren te beheren. Voorts bestaat de mogelijkheid tot samenwerking met lokale boeren die hun verdienmodel uit kunnen breiden door een deel van het terreinbeheer over te nemen. Wellicht dragen zelfs de paarden bij aan het onderhoud.

Plattelandsontwikkeling Behoud en ontwikkeling van het landschap is essentieel voor een duurzame aantrekkelijkheid van het gebied. Verder bestaat de mogelijkheid tot samenwerking met lokale boeren. Een sterk cluster van (inter)nationaal toonaangevende bedrijvigheid heeft een sterk effect op de lokale economie. Er wordt een extra laag aan bedrijvigheid en bezoekers aan het gebied toegevoegd. Deze vorm van plattelandsontwikkeling creeërt nieuw maatschappelijk en economisch draagvlak voor allerhande voorzieningen.

Landgoed Hongeren

33

34

Landgoed Hongeren

Landgoed Hongeren

35

36

Landgoed Hongeren

Gemeengoed

Een Brabants zorglandschap

Landgoed Hongeren

37

Aanleidingen Vergrijzing De demografische prognoses laten zien dat het aandeel ouderen in de gemeenschap zowel relatief als absoluut behoorlijk gaat stijgen. Dat betekent ook een toename van het aantal (meervoudig) chronisch zieken met een hulpvraag en mensen die bijvoorbeeld te kampen hebben met diabetes of hartziekten. Dit legt een hoge druk op mantelzorg(ers) en de professionele zorg. Het is belangrijk voor deze mensen en hun zorgverleners om de beperkingen te verminderen en participatie in de maatschappij te bevorderen. Druk op de mantelzorg De toename van het aandeel ouderen in onze samenleving wordt op verschillende vlakken zichtbaar. Eén daarvan is de toegenomen verantwoordelijkheid van mantelzorgers. 1 op de 9 volwassenen geeft al mantelzorg. Dit aantal stijgt alleen nog maar en ook de druk op deze personen neemt toe. Mantelzorgers hebben behoefte aan professionele ondersteuning en periodieke ontlasting van taken. De koppeling tussen mantelzorg en professionele hulpverlening is gewenst. Eenzaamheid Het gebied kent minder eenpersoonsgezinnen dan gemiddeld in de provincie Brabant. De regio heeft van oudsher een sterke gezinsstructuur. Toch voelt één derde van de volwassenen en bijna de helft van de ouderen zich eenzaam in Reusel - De Mierden. Eenzaamheid vermindert de mentale weerbaarheid, zorgt ervoor dat mensen minder makkelijk participeren in de gemeenschap en daardoor bevattelijker zijn voor ziektes. Ook hebben eenzame mensen een minder hoge kwaliteit van leven en vaak een hogere zorgvraag.

Levensstijl Een ongezonde levensstijl is een probleem op landelijk niveau. Met name overgewicht is problematisch. Zowel jong als oud beweegt te weinig en eet ongezond. De helft van de volwassenen en twee derde van de ouderen in Reusel / De mierden kampt met overgewicht. Ook het alcoholgebruik onder jongeren in de regio is nog steeds zorgwekkend. Bewustwording en stimulatie van beweging en gezond leven zijn essentieel in het kader van het voorkomen van de toename van de zorgvraag en de preventie van meer (chronische) klachten op latere leeftijd.

38

Landgoed Hongeren

Een Brabants zorglandschap Landgoed Gemeengoed is een zorglandgoed waar Brabantse gemeenschap, Brabants landschap en Brabants eten bij elkaar komen in een omgeving waar op een bijzondere manier met gezondheid en leven wordt omgegaan. In twee buurtschappen ontstaan hechte gemeenschappen.

Het zorglandgoed heeft drie hoofddoelen. Allereerst onderhouden de bewoners en gebruikers gezamenlijk het landschap en zorgen voor de voedselproductie. Hierdoor krijgen ze de gewenste beweging. Ten tweede komt het voedsel van eigen land en is puur en eerlijk. Gezond eten dus. Als derde wonen, leven en werken de zorgbehoevenden en verzorgers samen aan een nieuwe vorm van gemeenschap. Rondom de buurtschappen liggen kleinschalige akkercomplexen, fruitboomgaarden en bossen. In de bossen staan luxe boomhutten waarin recreatief kan worden overnacht of in alle rust in retraite worden gegaan. Er wordt naast het bestaande oude eikenbos nieuw bos aangeplant om het gebied meer structuur te geven. De buurtschappen zijn met de Reusel

verbonden door een vlonderpad met hoogteverschil en enkele ‘zorgcabins’ eraan of nabij. Avontuurlijke paden door het bos, een uitkijktoren, klimtoren, schuilhut en het lange vlonderpad zijn allemaal aanleidingen tot bewegen. De invulling van de buurtschappen is flexibel. Zo kan één van de buurtschappen, bijvoorbeeld rondom de boerderij aan de Langvoort, bestaan uit een zorghotel met hoogkwalitatieve zorg en locatie-overstijgende faciliteiten zoals een restaurant. In het andere buurtschap is ruimte voor een aantal zorgvilla’s. De gebouwen liggen rondom een gemeenschappelijk erf met een informele inrichting. Door elkaar te helpen ontstaat er een complex waarin iedereen bijdraagt. Ouderen houden de nutstuinen bij en passen op de kinderen, jongeren helpen in het restaurant of bij de boer en de volwassenen treden op als mantelzorgers. Het sterk zelfverzorgende karakter zorgt er, in combinatie met de aanwezige professionele hulpverlening, voor dat er een goede balans in zorg is.

Landgoed Hongeren

39

40

Landgoed Hongeren

Rondom de boerderij ontstaat een zorgcomplex met locatie-overstijgende (zorg)functies, zoals een gerenommeerd restaurant, zorgwinkel en een fysiotherapiepraktijk.

In het bos komen tal van avontuurlijke wandelpaden, hindernisbanen en mountainbike-paden om de jeugd te stimuleren om te bewegen.

Informele objecten in het bos, waarin recreatief kan worden overnacht of in alle rust in retraite kan worden gegaan. Ook een weekend bij oma in de zorgvilla is mogelijk.

Zowel rondom de boerderij als bij de historische akkercomplexen zijn een aantal nutstuinen om bewegen en gezond eten te stimuleren.

Ook in dit scenario een kaarsrechte as. Het houten vlonderpad doorsnijdt het landschap.

Verspreid door het landschap staan lichte cabins die deels als zorg, deels als verblijfsaccomodaties gebruikt kunnen worden.

Het gemeenschappelijke erf tussen de zorgvilla’s wordt informeel ingericht. Spelaanleidingen zijn onderdeel van de inrichting. Zo ontstaat een ideale plek voor ontmoeting tussen jong en oud.

Landgoed Hongeren

41



1.

2.

3.

4.

42

Buurtschap als basis Landgoed op basis van twee ensembles als zijnde nieuwe buurtschappen. De ensembles zijn flexibel in te vullen met zorgvilla’s, zorgwoningen, zorghotel of een combinatie hiervan. Zo onstaat een diversiteit aan bewonersgroepen. Mogelijkheid voor de inzet van bewoners voor onderhoud en beheer naar competentie, kracht en tempo. In de buurtschappen ontstaan hechte gemeenschappen met een hoge mate van participatie waarin iedereen bijdraagt. De flexibiliteit van het buurtschap zorgt voor een toekomstbestendig raamwerk dat veranderingen in afzonderlijke leefsituaties of maatschappelijke ontwikkelingen op kan vangen.

Voorzieningen en (mantel)zorg Op het landgoed zijn een aantal voorzieningen aanwezig die de gemeenschap, wanneer nodig, kunnen ondersteunen. Denk aan een verpleegkundige, fysiotherapeut of huisarts. De aanwezigheid van makkelijk toegankelijke professionals in de zorg legt de connectie in kennis en capaciteit tussen mantelzorg en professionele zorg. De voorzieningen zijn ook toegankelijk voor bewoners uit de regio.

Lokale verbindingen Op het landgoed is een restaurant aanwezig, bijvoorbeeld in de boerderij. Dit is beschikbaar voor de bewoners (maaltijdservice), maar heeft daarnaast ook een regionale functie. Het restaurant en de overige voorzieningen opereren zelfstandig en / of binnen de commerciële context van het zorghotel. In de voorzieningen gaan ook bewoners aan de slag. Kruisbestuiving ontstaat tussen oud en jong, verzorging en bewoners.

Regionale Verbindingen Het landgoed kan fungeren als satelliet van grotere zorgcomplexen in de regio. Hierdoor is meer (financiële) slagkracht aanwezig en ontstaat meer draagkracht voor voorzieningen (massa). Ook onstaan er zo kansen voor een breder assortiment aan voorzieningen. Wellicht kan dit een pilot zijn van een zorgnetwerk in de regio.

Landgoed Hongeren

5.

6.

7.

Gezond landschap De drie historische landschapstypen fungeren als basis voor de opbouw van het landgoed. Zo ontstaat een divers landschap van akkercomplexen, heide-/bosgebieden en beemden. Recreatieve routes en speelaanleidingen nodigen uit tot beweging: struinen over de heide, mountainbiken door het bos en slootjespringen in het natte deel bijvoorbeeld. Een deel van het terrein wordt ingericht als nutstuinen, beheerd door de bewoners. Ook gezonde voeding draagt bij aan een gezonder leven. Voedsel uit nutstuinen en landerijen wordt (deels) geleverd aan het restaurant. Flexibele objecten Verspreid op het landgoed komen lichte objecten als verblijfsruimten met een grote diversiteit aan invulling. Van spannende luxe boomhut (‘glamping’) tot zorgcabin voor rust en retraite. Deze objecten profiteren van de nieuwe landschappelijke inrichting. De verblijfseenheden hebben een dubbelfunctie. Van externe verhuur als tijdelijk zorgwoning tot verblijfsaccommodatie voor een weekendje weg bij oma die in het zorgcomplex verblijft.

Betaalbare zorg Door het hybride karakter van zorg en wonen is dit een flexibel scenario. De exploitaitie is mogelijk op basis van zowel huur als koop en allerlei tussenvormen. Doordat de voorzieningen deels een (boven)regionaal karakter hebben, ontstaat betaalbare zorg. Maar ook betaalbaar door de voorzieningen (‘glamping’, restaurant) commercieel in te zetten. Door samenwerking met andere zorgcomplexen of door het landgoed als satelliet in te zetten van een groter complex in de regio is de financiele haalbaarheid nog verder geborgd. Door opname in dit netwerk blijven voorzieningen betaalbaar.

Landgoed Hongeren

43

44

Landgoed Hongeren

Landgoed Hongeren

45

46

Landgoed Hongeren

Ontwikkelingsperspectieven samenvoegen

Landgoed Hongeren

47

Ontwikkelingsperspectieven samenvoegen De drie ontwikkelingsperspectieven zijn ieder bewust vanuit één krachtig thema ingestoken. Dit om de helderheid te bewaren en het denkkader te sturen. Door deze benadering wordt duidelijk dat er in zeer verschillende richtingen kan worden gedacht, die toch allen goed passen op de onderhavige locatie. Elk scenario creëert meerwaarde voor het gebied, maar telkens vanuit een andere invalshoek. In werkelijkheid is echter een grotere rijkdom aan functies mogelijk. Deze functies versterken elkaar zodat het eindresultaat nog sterker en rijker wordt. Door deze rijkdom is het mogelijk veel verschillende doelgroepen aan te spreken en zullen mensen van diverse pluimage zich in een aspect herkennen. Dit vergroot de kans op enthousiasme en investeringskansen. Om de mogelijke kruisverbanden te illustreren zijn hieronder twee mogelijkheden gegeven om onderdelen uit scenario’s samen te voegen. In werkelijkheid zijn er natuurlijk nog veel meer mogelijkheden. Wij laten het graag aan de initiatiefnemers over om deze te creëren. Economisch Natuur

+

+

+ Samenvoeving 1 De mix van het paardenlandgoed met ingrediënten uit andere ontwikkelingsperspectieven: • beheer en exploitatie op basis van ‘natuurlijk werken’ (Polyface Farming / Pure Graze); • een zorginstelling voor jongeren met een beperking; • recreatieve elementen, bijvoorbeeld ‘glamping’ in boomhutten in combinatie met tochten door de bossen of een ‘paardrij-clinic’; • een (deels) openbaar landgoed voor sport en spel (gezond leven).

48

Landgoed Hongeren

=

Zorg

Toerisme & Recreatie

Financieel (gebied)

Branding

Voorzieningenniveau Landbouw

Gezamenlijk zorgen deze functies voor een landgoed waar: • agrariërs uit de omgeving kunnen participeren in het beheer en kunnen experimenteren met nieuwe landbouwmethodes en oude gewassen; • jongeren met een beperking nieuwe vaardigheden leren op het gebied van recreatie en horeca; • nieuwe recreatieve kansen ontstaan met nieuwe verdienmodellen op dit gebied; • aandacht en mogelijkheden ontstaan voor gezond leven en eten.

Economisch Natuur

+

+

+ Samenvoeging 2 Het zelfvoorzienende woonlandgoed ‘Gemeengoed’ met ingrediënten uit andere ontwikkelingsperspectieven: • recreatieve elementen, bijvoorbeeld ‘glamping’ in boomhutten; • woonvoorzieningen voor ouderen; • lichte vormen van professionele zorg zoals verpleegkundige of fysiotherapeut; • research en development op agrarisch gebied.

=

Zorg

Toerisme & Recreatie

Financieel (gebied)

Branding

Voorzieningenniveau Landbouw

Bij het mixen van deze functies ontstaat een landgoed waar: • in luxe ‘cabins’ in de natuur overnacht kan worden; • mensen op recreatieve of therapeutische basis mee kunnen helpen op het land of in de werkplaats; • ouderen participeren in de gemeenschap, zowel op educatief gebied als op economisch vlak • mantelzorg en professionele hulpverlening elkaar ondersteunen.

Landgoed Hongeren

49

50

Landgoed Hongeren

Financiële verkenning

Landgoed Hongeren

51

Financiële verkenning Om de financiële haalbaarheid te onderzoeken is voor ieder ontwikkelingsperspectief een dynamische exploitatie opgesteld. Daarbij is rekening gehouden met een gefaseerde ontwikkeling en rente- en prijsstijgingen. Gerekend is met een grondinbreng van 36,3 hectare. Uit de berekeningen blijkt dat alle drie de ontwikkelingsperspectieven financieel haalbaar zijn. De primaire wegen zijn verhard met elementenverharding en goed toegankelijk voor zwaarder verkeer (hulpdiensten met name). De secundaire wegen hebben een informele vormgeving met halfverharding en minimale verharding. Uitgangspunt voor de nutsvoorzieningen is dat de gebouwen zelfvoorzienend, besparend en innoverend zijn. Waarschijnlijk is alleen het elektriciteitsnetwerk benodigd als buffer voor de energievoorziening. Geen gasleidingen en een watervoorziening alleen voor calamiteiten. Voor de riolering gaan we uit van het scheiden van watersystemen (vuilwater, grijswater en schoon water), zuivering dicht bij de bron (helofytenfilter en beemden) en infiltratie van het regenwater. Het vuilwater is sterk gereduceerd en aangesloten met een persleiding. Vrijkomende grond wordt verwerkt in het terrein. Kosten voor de voorbereiding en toezicht zijn geraamd op 15% van de kosten van het bouwen woonrijp maken. Planschade wordt niet verwacht, maar zekerheidshalve is hiervoor een stelpost van €50.000,- opgenomen. De grondopbrengsten zijn voorzichtig geraamd met €250,per m² (residueel haalbaar).

52

Landgoed Hongeren

Het Grote Goed

Reuseldal Algemene projectgegevens Projectnaam Opsteller Versie Status Datum

Plankaart

Het grote goed Ad van Gestel 4.2 concept 16-09-2014

Parameters Startjaar/prijspeiljaar Eindjaar Kostenstijging Opbrengstenstijging Rente Discontovoet

2014 2020 2,0% 1,0% 4,0% 4,0%

Resultaten

Kosten verdeling (netto contant)

Kosten Verwerving en inbreng Bouwrijp maken Woonrijp maken Plankosten Overige kosten Totaal kosten

€ 2.178.000 € 245.000 € 910.400 € 323.850 € 281.080 € 3.938.330

€ 2.178.000 € 232.131 € 825.880 € 305.706 € 256.769 € 3.798.485

Opbrengsten Gronduitgifte Overige opbrengsten Totaal opbrengsten

€ 5.666.500 € 5.666.500

€ 4.945.099 € 4.945.099

Resultaat

€ 1.728.170

€ 1.146.613

(prijspeil)

(netto contant)

Verwerving en inbreng Bouwrijp maken Woonrijp maken Plankosten Overige kosten

Kasstroom € 2.500.000 € 2.000.000 € 1.500.000 € 1.000.000 € 500.000 -€ 500.000

boekwaarde

2014

2015

2016

2017

Opbrengsten

Rente

2018

2019

2020

-€ 1.000.000 -€ 1.500.000 -€ 2.000.000 -€ 2.500.000 -€ 3.000.000 Kosten

Kasstroom

Landgoed Hongeren

Toelichting 1.Herinrichting terrein (algemeen); paden en parkeervoorzieningen in de directe omgeving van de buurtschappen), terughoudend vormgegven, ,auto te gast, minimale verharding, hergebruik van materialen 2.Infra (primaire wegen): uitgegaan van verharde wegen met elementenverharding, minimale verharding, goede toegankelijkeid voor zwaarder

53

Landgoed van Overvloed


Plankaart

Het Landgoed van Overvloed Ad van Gestel 4.2 concept 16-09-2014


2014 2020 2,0% 1,0% 4,0% 4,0%

Resultaten



€ 2.178.000 € 231.000 € 596.600 € 241.900 € 215.520 € 3.463.020

€ 2.178.000 € 219.573 € 540.682 € 228.526 € 196.671 € 3.363.452


€ 3.783.506 € 3.783.506

€ 3.363.452 € 3.363.452

€ 320.486

-

Resultaat

(prijspeil)

(netto contant)


Kasstroom € 1.500.000 € 1.000.000 € 500.000 -€ 500.000

boekwaarde

2014

2015

2016

2017

Opbrengsten

Rente

2018

-€ 1.000.000 -€ 1.500.000 -€ 2.000.000 -€ 2.500.000 -€ 3.000.000 Kosten

54

Landgoed Hongeren

Toelichting

Kasstroom

2019

2020

Gemeengoed


Plankaart

Gemeengoed Ad van Gestel 4.2 concept 16-09-2014


2014 2020 2,0% 1,0% 4,0% 4,0%

Resultaten



€ 2.178.000 € 232.500 € 899.350 € 312.963 € 276.370 € 3.899.183

€ 2.115.476 € 220.338 € 816.235 € 295.351 € 252.451 € 3.699.851


€ 4.144.500 € 4.144.500

€ 3.715.783 € 3.715.783

€ 245.318

€ 15.932

Resultaat

(prijspeil)

(netto contant)


Kasstroom € 2.500.000 € 2.000.000 € 1.500.000 € 1.000.000 € 500.000 -€ 500.000

boekwaarde

2014

2015

2016

2017

Opbrengsten

Rente

2018

2019

2020

-€ 1.000.000 -€ 1.500.000 -€ 2.000.000 -€ 2.500.000 -€ 3.000.000 Kosten

Kasstroom

Landgoed Hongeren

Toelichting 1.Herinrichting terrein (algemeen); paden en parkeervoorzieningen in de directe omgeving van de zorgvilla's, zorghotelsn e zorgwoningen rekening houdend met goede toegankelijkheid, ook voor minder validen, parkeervoorzieningen voor personeel, terughoudend vormgegeven, auto te gast, inrichtingselementen van een landgoed;

55

Welkom op La ndg

oed Hongeren U zou het zo ! niet zeggen, maar het land uitmaken was goed waar on 5 jaar gelede ze proeverij n nog een do ontstond om en herberg de or snee Brabants het roer om el van la te nd sc go ha oi p. Totdat he en. Weg met naar de basi t idee de massaprodu s en van daar ctie in de la uit bouwen aa voor elkaar ndbouw, teru n een innova en zorg voor g ti ev e Brabantse het landscha samenleving. p. Zorg Het was span nend, maar ui teindelijke ontwikkeling bleken commer , high tech, ciële landbo de sign en zorg uw, natuurReusel een sm heel goed sa alle rechte me n te sl oo ga t, an water. U kunt . Voorheen wa nu is het ee n prachtig me s de het zelfs dr anderend beek inken! Op ee bedreven met n je he me el t respect voor natuurlijke zuiver wijze wordt dit unieke st De boeren ge landbouw ukje landscha bruiken zelf p met een gr s geen antibi werken mee bi ote diversit otica meer. j het verbou eit. Ou de re n we en n an va de n speciale ge streekproduc re zorgbehoev ten. Ook in wassen die zo enden onze keuken rgen voor he en bediening erlijke zijn ze acti ef. Bent u onder de indruk en wi lt u graag la tijdje meehel nger verblijv pen, bijvoorb en op het la ee ld in de brouwe Harrie ndgoed of ze rij, vraag da lfs een n om informat ie bij Els of

eze sel. D u e R n i ier. Zwaan lagerb as de k w j i n l e r j hee eri an oed De Zwa antse dorpsbrouw erkhofs maakten bezoek om daar g j i r e op rs K ouw Brab amen Bierbr e laatste echte ief. De Gebroede s van zijn bier deeld dat hij s g ver n d emer tati 48 act Eén va het zo de afn ten; s n d j t tot 19 a a i l h b s k a s g w f jn ti iskoms rij Kerkho aan zi egelma ij thu s r b n u brouwe e n g j g a n i n J i h e g . kon br was waarna ndizie rouwer ermis lant, bezoek de kla k Elke b k n r e r e o D a e o a v . n n jn teren ak was klant e weke dat zi te ver n spra g van ke twe k a n l j v i e i l l d e n e e d a p o g van ij wan oer J en zo uwing . Begr an de o n n a b a e r met br a d n e g e e v l m sa ij de dag te van ht van en ze was. B ecept n elke zo rec r g a begonn i d r e z e d e e e n b d m a n isweg n gewa ij die nkele l niet de kru erlore ing; h rdat e meesta v n v o a e o t a o v e r h j p g i h an is bleek hte be niet l itten en dat . Het z d t e i p d u e e een ec r n z c u e u j r d i dan elijk . Het arin w leden spronk dstede rij wa r e e gezins o b d o r n e s e o e b volgen onder ggevel rouwen onden de lan b v e n g a a r zijn g an bie De Zwa t bier e ! h s r iertje ewone nend b n i dorpsb w s j i een pr direct

56

Landgoed Hongeren

Herberg en proeverij De Hongerige Reusel Wij hebben dit menu met zorg samengesteld met een drieluik van voorgerechten, hoofdgerechten en nagerechten. Een uitgebreide selectie van wat de streek te bieden heeft. Een waar culinair feest van streekeigen en eerlijke producten.

Voorgerechten € 7,00 Mierdens Trots Typisch Kempisch rundvlees met romaine sla, pijnboompitten en een dressing van frambozen

Reuselse kipsalade

Kipfilet (van boer Pieterse) op een bedje van pasta en salade, geserveerd met een kerrie / kruisbessensaus

Streektoppertje (v)

Lady Blue, Blauwe geitenkaas uit Lage Mierde, gerold door havermout en chiazaad, geserveerd met een stroop van port

Hoofdgerechten €19,50 Schouder aan Schouder

Brabants rosé gebraden lamschouder begeleid met een jus van bier van Brouwerij De Zwaan (na bijna 70 jaar in ruste te zijn geweest, dit jaar weer geopend!)

Langvoortlam

Spiesje van lamshaas met zachtgegaarde lamsnek, jus van Reuselwijn, knoflook en tijm met tomatenchutney

Zomerzin (v)

Bladerdeegtaartje gevuld met courgettes, kruimige schapenkaas van Sjef en Annie aan De Gagel en een pesto van munt en basilicum uit eigen tuin

Nagerechten € 7,00 Toetjetoet

Gemarineerde aardbeien uit Hulsel, met cassisroom en peperkorrels, begeleid door dubbel vanille-roomijs van boer Hermsen

Krekwakwau

IJs van zachte geitenkaas met kruim van pistache noten geserveerd met dadels

Houdoe

IJskoffie, sterke koffie met Zwartven koffielikeur, mokka-roomijs en ongezoete room

Landgoed Hongeren

57

58

Landgoed Hongeren

Landgoed Hongeren. in drie ontwikkelingsperspectieven. Landgoed Hongeren 1

Recommend Documents