KWEL
Kweek
OKÉ?
FOLTER
FOKKERIJ Tekst & illustraties: Sigrid van Dort Oktober 2012
1
1
De aanleiding voor het schrijven hiervan is een artikel in GeflügelBörße, een Duits kip, duif, siervogel en bijzonder vee blad. In het betreffende artikel met de titel: Was bringt uns das neue Tierschutzgesetz? Wat brengt de nieuwe dierenbeschermingswet ons? wordt de noodklok geluid omtrent het ‘gevreesde’ Qualzucht: kwelkweek of folterfokkerij rapport. Hierin staan aanbevelingen omtrent extreme uitdossingen bij gedomesticeerde dieren. Het gaat over huisdieren (honden en katten) en ook over huiskippen, duiven en watervogels. De ergernis in het artikel is gevoed door het afwezig blijven van een stellingname jegens het Qualzucht rapport van de duitse bond BDRG (vergelijkbaar met hier de voormalige NHDB nu KLN, waarbij dan ook de duiven zitten in het Duitse geval).
Stel je voor dat je niet naar boven en onder, en naar links en rechts kunt kijken, terwijl je weet dat je een lekkere drumstick bent. Stel je voor dat je moet lopen met laarzen aan waaraan aan de zijkant uitsteeksel zitten die je pijn doen als je achteruit loopt of ergens achter blijft haken. Stel je voor dat je haren in je ogen groeien en je kunt ze er niet uit krijgen en de boel gaat ontsteken. Stel je voor dat je je niet meer kunt wassen en verzorgen. Stel je voor dat je stokdoof bent. Stel je voor dat je je hoofd stoot en de rest van je leven een hersenbeschadiging hebt. Stel je voor dat je zit opgesloten in een kast waar eten en drinken voor je neus staan en dat je nooit eens onbezorgd kunt ontspannen. Stel je voor dat je een ei moet leggen en dat kan er niet uit, schaal wordt om schaal gelegd. Kun je je voorstellen hoeveel pijn dat doet? Stel je voor dat je een wip wilt maken maar het lukt niet want je duvelt er steeds vanaf. Stel je voor dat je je billen niet kunt vegen. Stel je voor dat je zwaar gehandicapt geboren wordt en een langzame dood sterft door ondervoeding en water tekort. Stel je voor dat je een sierkip bent... Of nog erger, je bent een legkip of een vleeskip. Zou jij een kip willen zijn? Zou je een kip willen zijn die bij jou woont?
Laat ik als eerste de intro corrigeren. Dit artikel gaat niet over sentimentele dingen, het gaat niet over emoties, hoewel ik die wel gebruik om aan te geven wat er aan de hand is. Dit artikel gaat over de onderbouwing van de realiteit van ergerlijke eigenschappen die een kip meer tot last dan tot lust zijn omdat fokkers ze nu eenmaal mooi vinden. Of een Araucana met oortoeven in uw achtertuin het prima doet of niet, daar gaat het niet over, noch over het Zijdehoen dat nooit hersenletsel gehad heeft of dat uw Drentse Bolstaart niet klaagt over pijn in zijn heupen. Ook ga ik mijn vingers niet branden aan zielige duiven als kippenmens want ik heb er geen bal verstand van. Er zijn interactieve duiven dat weet ik, als je tegen ze gaat praten zetten ze hun kraag op en is hun kop weg. Dito de sidderhalzen, die gaan sidderen als je tegen ze koert. En er zijn duiven die hun eigen jongen niet kunnen voeren omdat ze superkorte bekkies hebben. Zoiets als dikbilkoeien die niet normaal kunnen bevallen en waar het kalf via keizersnede gehaald moet worden. Hoe het in werkelijkheid zit weet ik niet precies, dit is wat ik als leek ooit te horen kreeg of het waar is weet ik niet. Het geeft wel aan dat het overal wel mis is, niet alleen bij de kippen. Dus laat ik me maar bij de kippen houden want daar is genoeg over te vertellen.
2
2
Toen ik het boek Genetica van de kippenextremiteiten schreef na duchtige studie, viel ik geregeld van mijn stoel van verbazing over wat de effecten zijn op kippen met een extreem uiterlijk (vergeleken de Bankiva). De nu eerstvolgende kip is bekend vanwege de blauwe en groene eieren, maar over die oorklepels wist ik niet dat het van die rampendingen zijn totdat ik de literatuur las...
Araucana’s met klepels
Het eerste gen waar ik nogal van schrok door de schade die het aanricht in ook fokonzuivere toestand was oortoeven (Ear tufts, Et). Fokzuiver is het gen letaal, kuikens sterven in de dop. Maar ook de sterfte onder fokonzuivere kuikens Et+/et is behoorlijk als je de onderzoeken van Somes leest. Wat ook nog speelt is dat zelfs de fokonzuivere embryo’s doodgaan in de dop tot wel meer dan 40% kan nog op dag 20-21 overstuur gaan. En als ze geboren worden is het leed nog niet geleden. De dieren met oortoeven hebben misvormde gehoorgangen want die toeven veroorzaken afwijkingen achter het kaakgewricht (ondersnavel). Ze hebben een sterk verkorte gehoorgang en ook de opening ziet er anders uit. Stel je voor dat je geboren wordt met van die toeven omdat je ouders dat mooi vinden en je bent dan wel doof. Een kip is een prooidier, zien en horen zijn belangrijk want zo kunnen ze op tijd een opvreter zien en horen komen. De kans dat een Auraucana de toeven netjes heeft zitten is ook nog eens heel klein en soms hangen er vier, de vorm varieert ook. De kans dat je een tentoonstellingsdier hebt is dus héél erg klein. Zijn de fokkers van Araucana’s masochisten? Gelukkig zijn het leuke kippen van karakter en ze leggen mooi gekleurde eieren. Die oortoeven
zijndaar niet noodzakelijk voor en de meesten hebben ze toch al niet. Toch zit er nòg een ‘staartje’ aan de Araucana... of juist niet. Kwelfactor Araucana’s: oortoeven: hoog, staartloos: middelmatig.
Kip en contragewicht
Staartloze kippen, het is een afwijking waar ze niet aan dood gaan zo spontaan hoewel een aantal embryo’s toch het grote lood legt voordat ze geboren worden. En als ze geboren worden legt ook een hoger percentage het lood vergeleken gestaarte kippen, zie voor percentages uit onderzoeken mijn boek. Sterfte onder kuikens en jonge dieren is groter omdat ze niet ‘weervast’ zijn. Stel je voor dat je altijd ietsje achterover moet lopen omdat je lichaam niet in balans is. Hoe denk je dat dat gaat voelen in je heupen na een jaartje of 20? Behalve dat je seksleven flut is omdat je je balans niet kunt houden in de slaapkamer en dat er nogal eens poep aan je kont gekleefd zit, is je houding als je staat ook niet normaal zoals die hoort te zijn. Vergelijk een staart en staartloze kip van hetzelfde ras eens en kijk eens naar de oprichting. Wel een tijdje kijken want een kip is nogal beweeglijk. Zie je het? Die staartloze kippen lopen veel rechtopper dan de gestaarte die meer een horizontale lichaamshouding hebben. Wat zou jij liever zijn, een kip met staart of zonder staart? Overigens, de fokzuivere bolstaarten hebben geen stuitklier. Of is dat ding nergens voor nodig? De fokzuivere bolstaarten (Rp/ Rp) zijn de ‘mooiste’, de fokonzuivere hebben meer staartkootjes en ook hun heiligbeen is niet verkort, daar zitten nog wel eens rare veren aan. Dat komt omdat staartige kippen veranderaars hebben die bolstaart juist willen voorkómen. De natuur wil persé wat pluimen achterop. Er is dus geen middenweg, je moet bol x bol fokken, met alle problemen in hun seksleven van dien. Probeer het zelf eens zonder handen/armen? Kwelfactor staartloos: middelmatig. Oplossing: beschermen tegen het weer.
Poten met vlerken
Het ziet er koddig uit zo’n Cochinkriel met enorme pootveren en ze slopen ook je tuin niet met die zachte schoffels. Het is wel lastig als er een partijtje pootmijten in die pootveren gaat zitten want hoe ga je die te lijf? De spuitbus er maar op of met een oude tandenborstel en vaseline de boel flink invetten? Een puf ivermec wil ook wel helpen. Nou ja, als er een teentje afduvelt valt het toch ook niet op. In de praktijk is het op mijten na niet allemaal kommer en kwel met de pootveren, gelukkig maar. Hoewel het wel pijnlijk kan zijn als zo’n erg stugge veer in de verkeerde richting buigt. Dat kun je vergelijken met je nagel die dubbelklapt als je uitschiet, vandaar dat je je nagels kort houdt als je met je handen werkt. Kippen kunnen hun stugge pootveren niet korter houden ook al werken ze heel wat met hun poten en ze doen dat ook erg graag. Wie mooie pootveren wil moet de kippen sowieso met een stroomdraadje op afstand houden van gaas waar de pootveren aan kunnen afslijten en ze moeten ook niet al teveel krabben en in de troep schar-
Deze kuif- en baardkuifkippen kunnen prima om zich heen kijken, dit is ‘Nederlands biologisch cultureel erfgoed’, wie heeft die enorme kuiven erop gezet?
relen want met name bosgrond geeft verkleuringen. Dat maakt voor zwarte pootveren niet uit, ze moeten geen lichte kleur hebben want dan moet je de pootveerkip echt op een schone ondergrond houden zoals krullen. Wit zand schuurt weer teveel waardoor de vlaggen van de veren slijten en de boel gaat rafelen of je houdt alleen nerven over. Pootveerkippen en dan met name die kippen die ‘uitverkoren’ zijn om naar shows te gaan, moeten als porseleinen poppetjes gehouden worden. Maar scharrelen en krabben gaat in houtkrullen net zo goed als in de blubber. Maar... zou je het vinden als beestjes onder je huid kruipen en je kunt er nauwelijks bij omdat je teveel sokken aan hebt? Excessen met pootveren zullen hooguit voorkomen in de manier van houden. En bij de onoplettende ‘liefhebbers’ die kippen zien als wandelende tuinornamentjes en er verder geen idee van hebben dat die ook oplettendheid, zorg en onderhoud behoeven. Kwelfactor pootveren: niet aanwezig indien in deskundige handen, hoog indien in ondeskundige handen. Kippen met flinke pootveren horen niet thuis bij de onervaren liefhebber die nooit van pootmijt heeft gehoord of bij de liefhebber die het verrekt een stuiver uit te geven aan ongediertebestrijding. Het volgende...
Geblindeerde kip
Pootvlerken, het is maar net wat men graag ziet...
3
Hoe lijkt het je als je nauwelijks uit je ogen kunt kijken, een beetje zoals een integraalhelm waarvan het zich beperkt is tot een sleufje? Zie hiervoor de chamois Baardkuifhen op de vorige pagina. Zou deze hen het leuk vinden als prooidier dat ze nauwelijks zicht heeft? Wel eens tussen de kuiven door gelopen en gezien dat ze zich het apezuur schrikken als de punt van je laars ‘in beeld’ komt? Of als je ze oppakt wat tamelijk onverwacht komt? Dan schreeuwen ze de hele tent bijelkaar. Behoeft het ‘ongemak’ voor een modernees Baardkuifhoen of Kuifhoen nog nadere uitleg Nee toch? Zeker niet bij de hennen door de vorm van de kuif (bolletje).Dan nu: met kritiek op het formaat van de kuif breng je biologisch cultureel Nederlands erfgoed om zeep. Melchior d’Hondecoeter, wellicht ooit eens van gehoord (1636-1695) was bekend en wordt gekoesterd door de liefheb-
3
bers van (Baard)Kuifhoenders omdat hij deze toentertijd reeds in de verf zette. Laten we eens bekijken hoe dat erfgoed, wat zo behouden moet blijven, er oorspronkelijk (of in die tijd, de 17e eeuw) uit zag. Dat zag er wel anders uit. Is die kuif wel ‘normaal’ of is het toch een vorm van kwelling? Geef daar zelf eens een eerlijk antwoord op. Kwelfactor baard + kuif: hoog. Kwelfactor kuif: hoog. Oplossing: toiletteren en de fokkerij zo sturen dat er meer zichtvrijheid is, kijk even naar hoe het er vroeger uitzag. Een middenweg, of de kuif hoger laten beginnen zou een oplossing kunnen zijn.
is de schedel van een Zijdehoen niet voorzien van een signaal dat er meer botmassa aangemaakt moet worden als er een bubbel op zit. Het lijkt wel een kauwgombel vlak voordat die klapt omdat ie te groot wordt en er dus niet voldoende kauwgom meer is. Resultaat van onbeschermde hersens is meer kans op letsel. Overigens is de kuif niet groter als er een schedelknobbel onder zit. De hoeveelheid bevedering wordt daar niet door geregeld. Bij de Zijdehoenders is al een poos terug afgesproken dat de kuiven niet te groot mogen zijn. Dat levert namelijk problemen op. De kuif zou dan zakken en er zou een huidplooi ontstaan waarin zich vet en vuil ophoopt waardoor het kan gaan ontsteken. Zou dit ingegeven zijn door de (vaak) afwezigheid van de schedelknobbel die de huid strak trekt waardoor er van verschuiven van de veermassa + huid minder sprake is? Who knows. Het verschijnsel heeft zich voorgedaan kennelijk. Bovendien heeft een Zijdehoen pluizige veren, die makkelijker in het oog kunnen komen, dito geldt voor de baard bij dit ras. Overigens, Zijdehoenders hebben geen grote volle kuif van oorsprong maar een kuifplukje. Kwelfactor Kuifhoenders: laag tot hoog, indien draainek veel voorkomt. Dit is per stam/familie verschillend. Oplossing: is er niet. Kwelfactor Zijdehoenders: hoog, schedelknobbel beter voorkomen mocht het zich (nog) voordoen.
Kippenkop met rolbeugel
De schedelknobbel... altijd al onderwerp van discussie geweest. Er is zo’n stokoude gravure van een kippenschedel met een knobbel. Hierzo uit mijn laatste boek wat nieuwe afbeeldingen. De schedelknobbel heb ik ook uitgebreid besproken in het boek naar aanleiding van wat vragenrondjes aan Zij Die Het Weten. Wat is er mis met de schedelknobbel, nou bij de Kuifhoenders valt het wel mee zoals je ziet op de foto hiernaast. Er zitten wel wat gaten in de schedel dus de hersens worden daar alleen afgedekt door een aantal laagjes. Drie laagjes aan de binnenkant en 3 aan de buitenkant plus nog die berg veren erop. Die hersentjes zijn wel redelijk beschermd. De grote foto eronder, dat is een heel ander verhaal. Je kunt zien dat het een vers kaalgepeuterde Zijdehoenschedel is aan de restanten zwart vlees en ook het donkere pigment in het bot zelf. Het betreft de kop van een Zijdehoenhen van 6 maanden oud die ‘ineens’ gek ging doen. Tja, ‘hoe’ gek? Hersenletsel dus, tegen de bovenkant van de transportkist op gevlogen. Zoals je ziet is de hoeveelheid botmassa bij een Zijdehoen (dit is niet de enige kaalgemaakte Zijdehoenkop) een stuk minder dan bij een Kuifhoenschedel. Het lijkt erop dat bij de Kuifhoen er wel enigszins voorzien is in extra botmateriaal, hoewel niet echt genoeg gezien de gaten die er nog in zitten. Zijdehoenders hebben van oorsprong géén schedelknobbel. Die hebben ze van het Kuifhoen gekregen omdat fokkers vonden dat Zijdehoenders een grote kuif moesten hebben, in plaats van het originele kuifplukje. Dit is ooit in Amerika gedaan. Net als bij de oortoeven het binnenoor mismaakt is omdat er niet is voorzien in dat gen (aanpassing),
Schedel linksboven en -onder is de hen hierboven.
Buikschuivende kippen
Kortpotigheid of kruiper, dat wordt gezien in stokoude rassen als de Dorking en de Chabo. Het is een letaal gen als het fokzuiver is. Ook dit verschijnsel: sterk verkorte poten wordt genoemd in het Duitse Qualzucht rapport want Duitsland heeft ook een probleem met het afsterven van het embryo. Hier ben ik het deels mee eens, ik vind het onverteerbaar dat een embryo doodgaat op dag 19, 20 of 21 of dat het blijft steken in het ei tijdens het uitkippen. In het rapport wordt gesproken over het gewone kortpootgen zoals bij de Chabo’s
Foto’s: Lola Hubler B.S. Pennsylvania State University, Animal Diagnostic Lab.
Schedel met rolbeugel van 6 maanden oude Zijdehoenhen, vers kaalgekrabt, de gaten in de schedelknobbel waren afgedekt met de gewoonlijke bindweefselvliezen. Autopsie op de hen i.v.m. vermeend hersenletsel. Gut, hoe zou dat nou komen?
4
en ook over het cornish lethal gen (Cl) wat bij Indische vechthoenders gevonden wordt. Dit gen komt voor in Serama’s wat ik zelf heb uitgevogeld door embryo’s die stierven tijdens het uitkippen of vlak daarvoor uitelkaar te halen. Er werden nogal wat afwijkingen in die embryo’s gevonden. De combinatie van zowel Cp uit de Chabo en Cl uit de Serama gaf bij kruising van die rassen (om choco/brons Chabo’s te maken) in 2008 dramatische uitkomstresultaten in de eerste generaties wat veroorzaakt werd door twee letalen. Probleem was dat er ingeteeld moest worden omdat choco/brons recessief en geslachtsgebonden is. Cl bleek meer een semi-letaal te zijn dan een echte letaal zoals Cp (kruiper). Door het Cp gen eruit te laten was het toch mogelijk verder te fokken want de expressie van Cl is veel variabeler dan die van Cp, dat krijg je er niet effe uit. Hoewel... een fokonzuivere kruiper kan nog een behoorlijke pootlengte hebben. Het maakt in theorie niet uit of er Cp x Cp gekruist wordt of Cp x cp+. In het eerste geval vindt 25% van de embryo’s de dood op dag 3 omdat ze fokzuiver zijn (dit is per 100!), 50% is kruiper en 25% heeft geen korte poten. In het tweede geval heeft 50% korte poten en 50% lange poten. In Duitsland wordt het laatste voorgesteld, kortpoot (= fokonzuiver) x langpoot. Hoe beoordeel je een langpoot 4
Bloedring op dag 3, embryo is het roze stipje bij de pijl. als de standaard geschreven is voor een kortpoot? Deze oplossing lijkt eerder op het paard achter de wagen spannen want het percentage ‘afval’ is veel groter en dit om embryonaalsterfte te voorkomen. Maar wat gebeurt er met de langpotige Chabo’s die worden geboren? Die worden gedumpt want je kunt niet beoordelen of een langpoot goed van type is omdat de oprichting totaal anders is. De meeste fokzuivere kruiperembryo’s sterven op dag drie van de incubatie. Is dit ethisch fout? Op het vlak van de Qualzucht bij kruipers lijkt het kwellen verschoven te worden naar gezonde dieren die niet voldoen aan het uiterlijk van het ras. Dat is veel wreder dan het afsterven van een embryo van drie dagen oud, me dunkt. Kwelfactor kortpotigheid: middelmatig ivm minder hard kunnen rennen. Oplossing: beschermen tegen roofdieren.
Te heet gewassen kippen
Krulveren, iets voor de gevorderde fokker wat ook redelijk bekend is. Naar buiten krullende veren zijn onnatuurlijk want zo’n kip heeft veel minder
Boven en onder: bedrijfsongeval. Deze dieren vergen veel zorg. isolatie. Daar is wel wat aan te doen door het volume van de veren toe te laten nemen en ook het dons (kortere vlag). Erg weervast zijn ze niet, daar wordt dan ook rekening mee gehouden in de manier van houden. Krulveren horen beslist niet thuis in de handen van een leek. Noch qua manier van houden, noch qua fokkerij. Helaas is het gen voor krulvederigheid F, frizzle, niet letaal. Een fokzuivere krulveer heeft nog nauwelijks veren, zo’n kip lijkt op een kruising tussen een kip en een stekelvarken, zie de foto’s van dubbelkrul Cochinkrielen. Doodzielig en dit moet vermeden worden. Gelukkig hebben de gefotografeerde dieren goede huisvesting en verwarming in de winter. Nu is het fokken met krulveren een kwestie van goed opletten dat je een krulveer niet kruist met een andere krulveer. Echter, speelt er nog een gen een rol (mf) om een echt mooie krulveer te krijgen die je op een show kunt zetten en die ook maakt (bij aanwezigheid) of zelfs fokonzuivere krulveer (semi)letaal is. Bij het bestuderen van de literatuur over krulveren blijkt het gen F veel meer impact heeft behalve alleen maar krulveren geven, want zo’n kip mist wel wat door die niet-isolerende veren. Het hele metabolisme (de stofwisseling in ieder opzicht) is sneller bij een krulveerkip. Ze hebben een verhoogde hartslag en daarom ook versnelde ademhaling. Hun bloedvolume is groter en ze eten ook meer vanwege meer activiteit. Het spreekt dan ook voor zich dat een krulveervariëteit niet thuishoort bij een leek. Kwelfactor: hoog indien niet in deskundige handen en bij niet voldoende tegen het weer beschermende huisvesting.
hennen alleen maar om aan een ‘ideaalbeeld’ te voldoen, wat overgenomen is uit Maleisië waar dierenwelzijn precies zover gaat als: ‘Zielig? Had ze maar geen kip moeten worden’, gaat, getuigt niet van normbesef. Inmiddels is de extreme Serama-gekte behoorlijk op gang gekomen in Amerika en ik heb deze op de voet gevolgd want hier wens ik niet aan deel te nemen. Het is slechts een kwestie van smaak wat ten koste gaat van het welzijn van de kip. Het resultaat van een extreem korte rug, met name bij de hennen laat zich al zien: hennen die sterven als het eerste ei zich ontwikkelt. Schaal wordt om schaal gelegd omdat het ei niet kan opschuiven omdat er geen plek is. Zo’n jonge hen sterft een langzame en gruwelijke dood, vergelijkbaar met een buitenbaarmoederlijke zwangerschap in een eileider. Een ander gevolg is dat deze hennen helemaal geen eieren leggen, dit vindt over het algemeen het meest vaak plaats. De tussenvorm is dat deze extreme Seramahennen peewee eitjes leggen, hekseneitjes. De extreme haantjes zijn toch ook niet helemaal oké, want een extreem haantje is pas na een jaar of zoals in het geval van Musafa van Jerry, na twee jaar vruchtbaar. Deze late vruchtbaarheid komt ook voor bij de hele kleine zijdevederige Seramahaantjes. Iets wat ook gezien wordt bij minipaarden, hensten zijn daar pas rond hun 5e of 6e vruchtbaar en hebben dan vaak ook maar één teelbal in plaats van twee. Er is nooit in zo’n extreem Seramahaantje gekeken, dat is een kwestie van regelen wat ook zeker gedaan zal worden. De dieren op de foto’s zijn van Jerry en zijn gefokt uit het aanwezige bestand. Dit type is een doodlopende weg, of je fokt alleen maar
Krulvederige Serama, verwarming nodig in de winter. zit noch de kip, noch de fokker op te wachten Bij Baardkuifkrielen belemmert de baard het naar beneden kunnen kijken ook nog eens. Bij kippen die niet enorme bakkebaarden hebben is er voldoende zichtvrijheid. Als de baard te lange veren krijgt, of waaiveren bij Zijdehoenders, dan moeten die geknipt worden. Het is dus belangrijk dat de bakkebaarden niet dusdanig groot worden dat ze het zicht van de kip belemmeren én dat de veren niet in de ogen prikken. Kwelfactor: afwezig tot laag indien er op tijd geknipt wordt (Baardkuifhoenders!).
PauwstaartSerama’s
Dame met de (bakke)baard
Kippen kunnen een dot veren onder de snavel hebben en ook bakkebaarden, dat is één gen, hoewel het twee verschillende zones van de kip beïnvloedt: de nekveren (baard) en kopveren (bakkebaarden). Los van elkaar komt het alleen voor bij showgirls, naakthals Zijdehoenders, die de baard missen maar wel de bakkebaarden hebben. Verder is het een raskenmerk van diverse rassen. Waar zit de kwelfactor bij Mb (muffs beard)? Die zit louter in de bakkebaarden want de veren kunnen te lang worden en dan in de ogen terechtkomen met irritatie tot gevolg. Bij irritatie gaat de kip krabben en dan is er vlot letsel en een ontsteking. Daar
Daarmee bedoel ik de extreme Serama’s en dan in het bijzonder de hennetjes. Bij de haantjes wordt het achterover dragen van de kop veroorzaakt door baltsgedrag, dit doen ze niet de hele dag door want ze moeten ook eten en drinken, badderen etc. Een kenmerk van deze zgn. Serama van het Maleisische type is een extreem korte rug waarbij het lijkt alsof de staart uit de nek groeit. In 2008, in mijn rasboekje over de Serama waarschuwde ik hiervoor, dat een te korte rug tot problemen zou gaan leiden qua de ruimte in hennen m.b.t. het eieren leggen. Mijn oplossing voor een visueel korte rug was, langzaam een voldoende lange rug schuin aflopend fokken en meer oprichting van uit de heupen waarbij de staarthoek dan ook stijler zou moeten worden. Dit geeft, indien over talloze generaties, geen welzijnsproblemen. Een hen die geen eieren kan leggen is een doodlopende weg. Het fokken van extreem korte
5
5
eindproducten. In dit geval zou het mooi zijn als er alleen maar haantjes geboren werden. Helaas worden er ook hennetjes geboren en voor deze diertjes is, wat zo normaal zou moeten zijn: reproductie, een hel of afwezig. Bovendien is dit type een samenstelsel van meerdere factoren, dus je moet veel fokken wil je een klein percentage van dit soort gedrongen diertjes krijgen omdat je dat nu eenmaal mooi vindt. Kwelfactor: hoog voor
de hennen. Oplossing: niet ‘maken’. Over extreem korte kippen, dit was ooit bijna de ondergang van de Ukkelse Baardkrielen. Er is net op tijd ingegrepen in de eisen m.b.t. de ruglengte. Namelijk: voldoende lang zodat de hen eieren kan leggen.
Voor Seramahennen van dit extreme type is de kans op een lijdensweg levensgroot aanwezig. Dit geldt overigens ook voor veel te kleine (A) hennen van het Amerikaanse type wat een stuk minder extreem is en waarbij de ruglengte over het algemeen voldoende is.
Welzijnswaarborg raskippen Ik stel voor dat de rassen op het gebied van kippenwelzijn een label krijgen zoals het energielabel. Dat de rassen ingedeeld worden naar gecompliceerdheid qua de eisen die zij stellen op basis van hun erfelijke eigenschappen die tenslotte de basis zijn van het ras. Hiermee wordt voorkomen dat de rassen die specifieke eisen stellen, door hun hoedanigheid, in handen komen van mensen die er geen verstand van hebben, met alle gevolgen voor de dieren van dien. Dit kan voorkómen dat er ‘Duitse toestanden’ ontstaan waarbij er dierenbeschermingswetten worden opgelegd vanuit de overheid. Hoe minder overheid hoe beter heeft 2003 ons geleerd. Hierin kunnen de speciaalclubs een rol spelen als het gaat om publieksinformatie. Zij kunnen een ‘bijsluiter’ maken niet naar hun eigen (menselijke) voordeel maar naar het voordeel voor het welzijn van de kippen.
ZijdeRamaDrama
Uit ervaring blijkt dat zijdevederige Serama’s een kortere levensduur hebben dan gladvederige. Daarom zal vanuit de Entente geen positief advies komen voor zijdevederige Serama’s als variëteit. Wat veroorzaakt de kortere levensduur? Dat is niet geheel bekend, te denken valt dat op deze noordelijke breedtegraad de isolatie te wensen overlaat waardoor ze sneller ‘opbranden’. Maar dit houdt ook geen stand omdat ze ook niet ouder worden als je ze ‘s winters een verwarmd binnenhok aanbiedt of als je ze bij grote kippen zet zodat ze het ‘s nachts minder koud hebben. Ook het houden in verwarmde tochtvrije overdekte rennen helpt niet. Er is geen onderzoek gedaan waarom zijdevederige Serama’s het minder goed doen en waarom ze plotsklaps het grote lood leggen. Doorgaans worden ze niet ouder dan 2-3 jaar terwijl een gladvederige Serama, mits geen afwijkingen, pas gaat aftakelen (een oude kip wordt) tussen de 5 en 6 jaar. Dit is tevens de ervaring van de grootste Seramafokker ter wereld in hoeveelheden: Jerry Schexnayder. Hij zit overigens in een subtropisch klimaat dus aan de temperatuur zal het niet liggen. Hij krijgt af en toe nog een zijdevederige maar zal dit proberen te voorkomen. De bevedering (gladde) van de fokzuivere Serama’s is niet geschikt om voldoende de lichaamswarmte vast te houden, en zéker niet als het een erg klein kipje is. Het is bekend dat hoe kleiner de vogel, hoe meer energie het kost de lichaamstemperatuur te handhaven. Dit weerspiegelt zich ook in het eetgedrag. Een Serama eet relatief veel gedurende de koude maanden vergeleken een gewone kriel van rond de 500-600 gram. Serama’s die eenmalig gekruist zijn met bijvoorbeeld Hollandse Kriel (te herkennen aan terughoudender karakter, veel wit in de oren en langwerpiger kopje, spitser en langer lichaam) en met Oud Engels Vechtkriel van het Amerikaanse type uit de tijd dat er blauwe Serama’s gemaakt zijn (eind 2004), hebben een beduidend betere veerkwaliteit. Veel minder zacht,
Dit staat los van een classificatie in moeilijkheidsgraad ze te fokken. Ieder ras is ‘moeilijk’ te fokken want ieder ras en ook iedere kleur, veerkwaliteit, oogkleur etc. heeft zijn eigen problemen cq. uitdagingen. Dat leer je gaandeweg met eerst een ras dat tegen een stootje of foutje kan. Zelfs de meest ervaren fokkers maken nog ‘stomme fouten’, zoals het open laten staan van een ton met water waarin een kip verzuipt die wat ongelukkig op de rand springt en erin tuimelt. Of het hok vergeten dicht te doen waardoor een vos of steenmarter dood en verderf zaait. Een A kip zal dit ook niet overleven. Ook de kippensamenleving is niet maakbaar, wel kun je je ervoor inzetten er het beste van te maken, voor de kippen en daarmee ook jezelf. Het is veel leuker een blije kip te hebben dan eentje die zich niet senang voelt. Een kip zegt geen: AU! of Ik zie nix! Iemand met gezond verstand kan dat zo ook wel opmerken. Hierin speelt de eigen verantwoordelijkheid voor het welzijn van de kip een rol. Tenzij je je ego ontleent aan het mishandelen van een kip, dan trek je je er inderdaad geen moer van aan. Dat soort lui zullen er altijd zijn, die komen dan met argumenten als: ze zijn er toch al, ze bestaan al 100 jaar zo, mijn kippen klagen niet, je verziekt het ras, bla bla bla. Dit hele artikel is geen welles/ nietes discussie. Het gaat over dierenwelzijn, jouw mate van civilisatie kun je daar mooi aan afmeten. Tenslotte kunnen wij ook prima leven zonder benen toch? We leven in 2012, de dinosaurussen worden geacht uitgestorven te zijn én te blijven!
Zijderamahaantje van ±250 gram ruim een jaar oud. Ondanks in de winter verwarmd, overleden op een leeftijd van 2,5 jaar. Boem, dood. Zomaar. Zijdevederigheid is recessief en het is niet zichtbaar als een gladvederige dat draagt in één dosis. Een administratie is noodzakelijk om dit te voorkomen. minder los/open, beter aaneengesloten, glanzender, strakker. De originele Serama’s zoals ik ze uit Amerika haalde waren rommelig en los bevederd, zwakke veervlaggen, ook omdat ze geen duidelijke rui hebben. Ze verliezen, net als tropische vogels, het hele jaar door veren. De hybriden uit OEGB vertoonden wel een rui aan het eind van de zomer. Sommige Serama’s ruien pas na 2 jaar, vaak komen ze hier niet doorheen. Kortom, met de lijnen originele Serama’s die ik uit Amerika haalde is het behoorlijk tobben met de veerkwaliteit. Zijdevederigheid is dan een extra verzwarende factor. Kwelfactor zijdevederige Serama: hoog. Oplossing: voorkomen.
De mate van beschaving is af te meten aan de manier waarop men met dieren omgaat.
A
Starters rassen
B
Gevorderden rassen
C
Specialistische rassen
Vul maar in: Wyandotte, Barnevelder, Australorp, Hollandse Kriel, Javakriel, Chabo, Hollandse Hoenders...
Vul maar in: Zijdehoenders, Ohiki, Vechters groot en klein, Orlov, Cochins, Brahma’s, Sabelpoten...
Vul maar in: langstaarten, bolstaarten, Serama’s, krulveren, (Baard)kuifhoenders...
Bovenstaand zijn suggesties cq voorbeelden... een bijsluiter per ras is het idee.
6
6
