Kwalificatieprofiel Sportmanager

Uitgave van 6 HBO-instituten voor Opleiding tot Sportmanager: Sport en Bewegen. Windesheim Zwolle Sport, Gezondheid en Management. Hanzehogeschool Groningen, Instituut voor Sportstudies Sport- en Bewegingseducatie. Fontys Sporthogeschool Tilburg/Sittard Sport, Management en Ondernemen. Hogeschool van Amsterdam Sport, Gezondheid en Management. Hogeschool Arnhem/Nijmegen Sportmanagement (Sport en Bewegen). Haagse Hogeschool, Academie voor Sportstudies

Bachelor niveau

Kwalificatieprofiel Sportmanager Gemeenschappelijke Opleidingskwalificaties Sportmanager

3

opnderalans ef eamvent restatie emer ork

Inhoudsopgave

Voorwoord

5

Dynamisch werkveld, competente Sportmanager

6

Leeswijzer

10

Terminologie

10

Deel 1: Kwalificatieprofiel Kern

12

Deel 2: Kwalificatieprofiel Uitwerking

16

Bijlages Kwalificaties Bachelor en Master

28

5

vent ndereamopalans emer ork restatie ef

Voorwoord

Met genoegen bied ik u als voorzitter

opleidingspakket kunnen studenten zich

van het Overleg van directeuren van de

zo specifiek mogelijk voorbereiden op hun

Sporthogescholen, -instituten en Academie

beroepsvervulling. Op hoger onderwijs-

(ALODO) het nieuwe Kwalificatieprofiel

niveau zijn de kerntaken, kernopgaven en

Sportmanager aan. Hierin treft u de eisen

competenties beschreven, die studenten

aan die zes hbo-opleidingsinstituten stellen

aan de opleiding Sportmanagement zich

aan toekomstige sportmanagers.

bij hun afstuderen eigen moeten hebben gemaakt. Hiermee zijn zij klaar voor het

Opleidingen aan zes instellingen voor Hoger

beroepenveld. Afstuderen op het hoogste

onderwijs in Zwolle, Groningen, Tilburg/

academisch niveau in Europa (niveau 5 met

Sittard, Amsterdam, Arnhem/Nijmegen en

Dublin-descriptoren) is hierbij leidend. Dit

Den Haag met benamingen als de Academie

vormt de basis voor het Kwalificatieprofiel

voor Sportstudies, Sporthogeschool of

Sportmanager. Aan de vastlegging van het

Instituut voor Sport- en Bewegingsstudies

kwalificatieprofiel in deze brochure is de

leiden al een aantal jaren managers in

afgelopen maanden hard gewerkt door de

sport en bewegen, gezondheid en fitness

coördinatoren van de sportmanagement-

op. Voorheen noemden wij deze instituten

opleidingen van alle instituten, onder

Academies voor Lichamelijke Opvoeding.

aansturing van bureau SEC. Ik bedank allen hartelijk voor hun inzet.

De naamsverandering staat symbool voor de brede kijk die de opleidingsinstituten

Voor mij loopt het ALODO-voorzitterschap

inmiddels hebben gekregen. Het gaat niet

ten einde. Met ingang van studiejaar 2007-

alleen om een modernisering van de naam

2008 neemt Jan Rijpstra als voorzitter het

maar ook van de inhoud van de opleiding:

stokje over. Ik wens hem veel succes bij de

bewegen in allerlei verschijningsvormen,

uitoefening van zijn taak en heb er alle

die passen bij de huidige maatschappij en

vertrouwen in dat hij als ervaren bestuurder

tijdgeest. Met de naam ‘sportmanager’ geven

deze rol met verve zal vervullen.

de instellingen gezamenlijk hun ‘bredere’ opleidingen aan.

Het ALODO wenst de zes opleidingen succes bij realisering van dit Kwalificatieprofiel

Het Kwalificatieprofiel Sportmanager geeft

Sportmanager.

duidelijkheid over de eigenschappen die (aspirant) studenten moeten verwerven,

mike schouten,

die aansluiten op de ontwikkelingen in de

voorzitter

maatschappij. Door de differentiaties in het

6

7

Dynamisch werkveld, competente Sportmanager Sport is overal en van iedereen

Naast het bedrijfsleven organiseren, faciliteren

HBO-opleidingen ‘ Sportmanagement’

sterk beïnvloed door de bijzondere karakteris-

Sport, bewegingsactiviteiten, sportiviteit:

en subsidiëren ook veel gemeenten sportac-

De zes HBO-opleidingsinstituten die met elkaar

tieken van de sector van sport en bewegen. Te

overal is het aanwezig. De één sport bij ver-

tiviteiten. Zij bouwen sportaccommodaties,

zijn verenigd in SBM-6 leiden studenten op

denken valt aan het werken met vrijwilligers

enigingen, bij sportscholen, individueel op

bieden sportkennismakingscursussen aan en

om in de dynamische wereld van de sport te

als personeel en bestuur, de politiek-bestuur-

straat of in kleine groepjes; de ander loopt met

ondersteunen verenigingen. Zij initiëren vanuit

gaan werken. Als coördinator, beleidsmedewer-

lijke context en besluitvorming, de financieel-

Nordic Walking-stokken langs zee of in het bos.

hun maatschappelijke verantwoordelijkheid

ker, beweegcoach, accommodatiebeheerder,

economische en sociale context en de diverse

Kinderen dribbelen op een basketbalveldje in

speciale projecten, waarbij sport wordt ingezet

projectleider, ontwikkelaar, adviseur of mana-

factoren waarmee de sportmanager te maken

de wijk, managers trainen in de lunchpauze

als middel voor samenlevingsopbouw, wijkver-

ger. De instituten hebben in 2006/2007 het lan-

krijgt.

voor een marathon en allochtone vrouwen

betering en stimulering van inactieve groepen

delijke profiel gecomprimeerd tot een profiel,

leren de eerste beginselen van zwemmen in

inwoners.

dat in deze brochure wordt gepresenteerd.

Nieuwe functies

In de gemeenschappelijke opleidingskwalifi-

competenties nadrukkelijk ook competenties

Het werkveld van de sport is breed en dyna-

caties beschrijven zij welke competenties het

gewenst en noodzakelijk die een directe relatie

Health en wellness is ‘hot’. Veel mensen zoeken

misch. De ontwikkelingen zijn de laatste jaren

werkveld mag verwachten van beginnende

hebben met de wereld van sport en bewegen.

in de hectiek van alledag ontspanning in de

snel gegaan. Er zijn nieuwe functies in de

beroepsbeoefenaren, die op HBO-niveau zijn

Kennis, inzicht en affiniteit voor deze type-

sauna, doen aan spinning of reserveren een

sport ontstaan. Werkgelegenheid is uitgebreid.

opgeleid tot competente, zelfregisserende, on-

rende segmenten van de arbeidsmarkt vinden

massage. Zelfs een vakantie kun je combineren

Er zijn opleidingen ontstaan die de nieuwe

dernemende beroepsbeoefenaren in de wereld

de zes opleidingsinstituten binnen SBM-6 voor

met sportiviteit: tennisvakantie, golfvakantie,

functionarissen opleiden op onder andere

van Sportmanagement.

de manager hierbinnen als vereiste. Dat wil

mountainbikevakantie of een vakantie voor

HBO-niveau.

De geformuleerde beroepscompetenties zijn

niet zeggen, dat in de diffuse wereld van sport

gerelateerd aan de ‘Dublin-descriptoren’, waar-

en bewegen geen ‘algemene’ managers werk-

mee het HBO-niveau wordt geborgd.

zaam zijn. Een sportmanager kan in de sport

een rustige, afgeschermde omgeving. Sport is overal en sport is van iedereen.

nagen’ zijn naast de algemene management-

bridge-liefhebbers. Sport als ontspanning en sport als ontspannende inspanning.

Om sportorganisaties goed te kunnen ‘ma-

Het formaliseren van de nieuwe functies in de sport is lange tijd achtergebleven bij de snelle

echter succesvoller opereren dan een algemeen

Het bedrijfsleven profileert zich door sport

ontwikkeling in de sector sport zelf, dit tot

Sportmanager of Manager in de Sport

manager, omdat deze een aantal noodzakelijk

te sponsoren. Door zich te verbinden met de

zorg van het werkveld. Nieuwe functionarissen

De afgelopen jaren is in de sector sport en

geachte competenties heeft verworven.

uitstraling van sport: sportiviteit, doorzettings-

ontvingen hun opleiding, terwijl het arbeids-

bewegen een discussie gevoerd over de vraag of

vermogen, teamspirit en winnersmood. Denk

segment waarin zij actief zouden zijn niet

de sector nu sportmanagers nodig heeft, óf dat

aan de Rabobank Wielerploeg, Dela Volleybal,

voldoende inzichtelijk was. Ook taken en com-

managers in de sport ook volstaan.

Volvo Oceanrace met deelname van ABN-AMRO

petenties waren nog niet duidelijk omschreven

Uit de inhoud van de opgestelde beroepscom-

schepen, de Amstel Gold Race, Fortis Marathon,

en het niveau en de structuur van de opleiding

petentieprofielen is de conclusie getrokken,

Jupilar League (Eerste divisie voetbal), Ordina

niet eenduidig.

dat ervaring met sport en bewegen, affiniteit

Open (badminton) en de Olympische Spelen,

Deze constateringen hebben uiteindelijk geleid

met het werkveld van sport en bewegen en

met grote sponsors als VISA en Coca Cola.

tot een beroepenstructuur en beroepscompe-

een behoorlijke mate van sportbewustzijn

tentieprofielen voor het sportmanagement. In

cruciaal zijn voor de succesvolle uitvoering van

2004 is dat profiel door het werkveld akkoord

sportmanagementwerk. Daarnaast wordt de

bevonden.

uitvoering van de algemene managementtaken

Profiel Sportmanager

Ook bij evenementenorganisaties is plaats

Afgestudeerde sportmanagers werken bij sport-

voor sportmanagers: voor de opzet van grote

bonden, sport-adviesorganisaties, gemeenten,

of kleine evenementen, nationaal of internati-

commerciële sportorganisaties (wellness,

onaal. Sportmanagers zijn betrokken vanaf de

fitness), welzijnsorganisaties of bij evenemen-

ideevorming tot de daadwerkelijke uitvoering

tenbureaus. Zij vervullen daar functies en rollen

en evaluatie. Zij denken na over mogelijke spon-

als beleidsfunctionaris, adviseur, ontwikkelaar,

sering, de inzet van medewerkers, promotie en

projectleider, consulent, medewerker top- of

werving.

breedtesport, beweegconsulent, coördinator, beheerder of manager.

Alle genoemde functies vragen creativiteit,

Sport wordt in de politiek vaak ingezet als

kennis van zaken, inzicht, sportbewustzijn,

middel. Sport kan een bijdrage leveren aan

organisatietalent, ondernemerschap en team-

samenlevingsopbouw, wijkverbetering, ter

spirit. Dit zijn kernkwaliteiten van de sportma-

bevordering van gezondheid of om niet actieve

nagers. Zij worden opgeleid bij de zes HBO-insti-

burgers te activeren. De commerciële sector

tuten in Zwolle, Groningen, Tilburg/Sittard,

biedt andere mogelijkheden. ‘Wellness’ is erg

Amsterdam, Arnhem/Nijmegen en Den Haag,

in trek. Er komen steeds meer multifunctionele

de samenstellers van dit gecomprimeerde

accommodaties. Op basis van de uitkomsten

Kwalificatieprofiel Sportmanager.

van een klanten- of marktonderzoek verwerken sportmanagers de wensen van klanten in het aanbod. Trends in sport en bewegen worden vertaald naar de eigen organisatie. Sportbonden organiseren competities, ontwikkelen activiteiten, leiden trainers op, adviseren sportverenigingen, geven publicaties uit en organiseren evenementen. Bij deze organisaties kunnen sportmanagers allerlei functies vervullen. Bij de ondersteuning van topsporters en trainers of bij de initiëring van projecten op het gebied van sportstimulering, sportgezondheid, blessurepreventie vervullen sportmanagers een rol. Sportmanagers adviseren verenigingen bij hun organisatieontwikkeling of de opzet van nieuwe activiteiten.

opnderalans eamrestatie vent emer ef ork

8

10

11

Leeswijzer

Terminologie

Voor u ligt het gecomprimeerde Kwalificatie-

Competenties

De volgende begrippen vormen de leidraad

Kernopgaven verwijzen naar meerdere kernta-

profiel Sportmanager. Dit kwalificatieprofiel

Er zijn vele definities van het begrip competen-

waarlangs het kwalificatieprofiel is opgesteld.

ken. Ook hieruit kunnen beroepscompetenties

geeft aan over welke competenties beginnende

ties en al even zoveel formats en manieren om

beroepsbeoefenaren beschikken als zij de betref-

deze weer te geven. In het traject voor sport-

Typering beroepsprofiel

fende beroepsopleiding hebben afgerond. Het

management is gekozen om het COLO-format

Hierin staat een globale beschrijving van het

Beroepscompetenties

profiel wordt opgebouwd uit een op de directe

te hanteren, omdat dit ook is gebruikt bij het

beroep aan de hand van een aantal vaste begrip-

Onder beroepscompetenties verstaan we een

beroepspraktijk gerichte set kerntaken, kernop-

Beroepsprofiel. Dit format bevat sectoroverstij-

pen zoals beroepscontext, werkzaamheden,

opsomming van de competenties van een

gaven en beroepscompetenties. De competen-

gende richtlijnen, waarmee competentieprofie-

rol en verantwoordelijkheden, de complexiteit

beginnend beroepsbeoefenaar, waardoor hij

ties van een vakvolwassen beroepsbeoefenaar

len op een uniforme, schematische en gestruc-

van het beroep en de belangrijkste houdingas-

beroepsrelevante taken en opgaven aankan. Dit

zijn daarbij terugvertaald naar het niveau van

tureerde manier kunnen worden ontworpen.

pecten van de beroepsbeoefenaar. Ook worden

veronderstelt de aanwezigheid van onderling

een startend beroepsbeoefenaar. Deze methode

(COLO is de vereniging kenniscentra beroepson-

de trends en innovaties omschreven binnen de

samenhangende competentie-elementen zoals:

draagt bij aan een goede afstemming van het

derwijs bedrijfsleven.)

(veranderende) markt waarin de beroepsbeoefe-

kennis, vaardigheden, houdingen, inzichten

naar werkt.

en/ of persoonlijke eigenschappen, ook als dat

beroepsonderwijs op de beroepspraktijk.

worden afgeleid.

Competenties worden beschreven als: geïntegreerd

in formulering niet tot uitdrukking komt. Bij

Deze leeswijzer geeft een toelichting op de

geheel van kennis, inzicht, vaardigheden, attitudes en

Kerntaken

de uiteindelijke vertaling naar lesprogramma’s

functie, de structuur en de onderdelen van het

persoonlijke eigenschappen waarmee op adequate wijze

Kerntaken geven de essentie aan van wat de

wordt aangegeven wat studenten / cursisten

kwalificatieprofiel. Een kwalificatieprofiel is

resultaten kunnen worden behaald in een beroeps-

beroepsbeoefenaar doet. Het zijn kenmerkende

leren en doen om een bepaalde competentie te

een belangrijke bron voor het ontwerpen van

context, een leercontext of maatschappelijke context;

en betekenisvolle onderdelen van het beroep.

kunnen ontwikkelen.

beroepsopleidingen, leeromgevingen en het

competenties die nodig zijn in een beroepscontext zijn

Elke kerntaak wordt beschreven aan de hand

vormgeven van toetsmomenten (proeven van

beroepscompetenties, in een leercontext leercompetenties

van vaste punten (proces, rol en verantwoorde-

Succescriteria

bekwaamheid).

en in een maatschappelijke context burgerschapscompe-

lijkheden, complexiteit, betrokkenen, hulpmid-

Onder succescriteria verstaan we de criteria

tenties; competenties zijn ontwikkelbare vermogens.

delen, kwaliteit van proces en resultaat, keuzes

waaraan te zien is of de beginnend beroepsbe-

en dilemma’s). Dit is een hulpmiddel voor het

oefenaar de competenties beheerst. Ze omschrij-

opstellen van de beroepscompetentie. Er bestaat

ven het resultaat van een bepaald vakmatige

geen volgordelijkheid in de kerntaken.

handeling/gedrag en het proces dat leidt tot dit

Onderdelen van het kwalificatieprofiel Structuurschema Kwalificatieprofiel Deel 1

Deel 1 betreft de kern van het kwalificatie-

Beroepsbeschrijving

resultaat. De criteria zijn onlosmakelijk verbon-

profiel, dat is vastgesteld door ALODO op 9 juni

Kernopgaven

den met de beroepscompetenties. Ook geven suc-

2006.

Kernopgaven zijn de kritische beroepssitua-

cescriteria aan wat het meest essentieel is in de

ties, waarbij sprake is van keuzes, dilemma’s,

beroepsuitoefening en wat kritieke factoren zijn.

Kerntaken

Kernopgaven

Deel 2

spanningsvelden, problemen en/of kansen. Met deze kernopgaven komt een beroepsbeoefenaar

In deel 2 worden de kerntaken en kernopgaven nader uitgewerkt. Ook zijn in het tweede deel

Competenties

regelmatig in aanraking en ze zijn kenmerkend voor het beroep. Van de beroepsbeoefenaar

de competenties toegelicht aan de hand van

wordt hierbij een aanpak en een oplossing

beheersingscriteria (proces en resultaat). Succescriteria, processen en resultaten

verwacht. Ze geven ook de afbreukrisico’s weer.

13

Deel 1

Kwalificatieprofiel kern

Typering kwalificatieprofiel

Dit kwalificatieprofiel is ontwikkeld door de zes

Sportmanagers vervullen een rol op gebied van

HBO-instituten die zijn verenigd in SBM6. Het

ontwikkeling, uitvoering en evaluatie van strate-

profiel is gerelateerd aan het beroepscompeten-

gisch beleid. Over het algemeen zijn ze niet

tieprofiel Sportmanager II van 21 april 2004.

degenen die de beleidskaders vaststellen. Dat

Het profiel is opgesteld onder regie van het

wordt door het bestuur, directie of de politiek

directeuren-overleg van de zes HBO-instituten,

gedaan. Sportmanagers hebben binnen het ge-

verenigd in het ALODO. Het kwalificatieprofiel

geven beleidskader veel vrijheid om zelfstandig

is op 9 juni 2006 door het ALODO vastgesteld.

te handelen. Ze kunnen zowel op strategisch, organisatorisch als operationeel niveau uit de

Specifiek

voeten.

Sportmanagement betreft het besturen van processen rond de sportende en bewegende

De complexiteit van het werk van sportmana-

mens. Het primaire proces is gericht op de

gers wordt beïnvloed door: de grootte van de

sport- en bewegingsactiviteiten. De secundaire

‘span of control’, de tijdspanne van de plannen,

processen hebben betrekking op het geheel aan

de hoeveelheid actoren en de veelzijdige pro-

materiële en immateriële voorzieningen om

bleemgebieden die meestal om maatwerkoplos-

deze activiteiten te realiseren.

singen vragen. Dat betekent dat sportmanagers regelmatig evalueren en op zoek moeten naar

De contexten waarin sportmanagers werkzaam

nieuwe oplossingen en procedures. Daarnaast

zijn bestrijken:

maken ze gebruik van een aantal standaard-

• De publieke sport sector;

procedures en -handelingen. Het gaat voor een

• De georganiseerde sport sector;

groot deel om beroepsonafhankelijke hande-

• De commerciële sport sector;

lingen waarvan de transferwaarde naar andere

• Hybride sectoren (mengvormen van

sectoren relatief groot is.

bovenstaande sectoren). Onder sport wordt uiteraard ook bewegen verstaan. En kan gericht zijn op onder andere vrije tijd, recreatie, prestatie en gezondheid. Binnen deze contexten zijn de kerntaken en competenties van sportmanagers vrijwel gelijk. Het verschil zit in accenten. Accentverschillen kunnen ook bestaan binnen een sector. Tevens kan er sprake zijn van accentverschuivingen als gevolg van ontwikkelingen in de sportsector.

14

15

De beroepshouding van sportmanagers is te

Kerntaken

Korte versus lange termijn

typeren als: hart voor en verstand van de sport.

De sportmanager heeft te maken met de vol-

De sportmanager staat voor de opgave om een

Sportmanagers handelen vanuit de waarden

gende kenmerkende en betekenisvolle onderde-

afweging te maken tussen het effect van de

en normen van sport en bewegen. Zij kennen

len van het beroep:

werkzaamheden voor de korte en lange termijn.

de functies en betekenissen van sport. Zij zien

• Ontwikkelt en adviseert ten aanzien van

Dagelijks zullen er veel zaken die om aandacht

sport als doel op zich en als middel voor het realiseren van maatschappelijke doelstellingen.

strategie en beleid van de sportorganisatie • Managet de bedrijfsvoering van de sportorganisatie

De markt van sport en bewegen bevindt zich in een professionaliseringsproces. In dit proces

vragen. De sportmanager zal bewust tijd moeten reserveren voor vragen die de lange termijn van de organisatie betreffen.

• Ontwikkelt en positioneert het sport- en bewegingsaanbod

Gemandateerde en werkelijke verantwoordelijkheid

fungeren sportmanagers als visionair, ‘spin in

• Beheert en genereert de financiën

De sportmanager staat vaak voor de opgave om

het web’ en initiator. Het beroep sportmanager

• Verricht onderzoek en evalueert de

zelf de eigen functie inhoud en richting te ge-

zal nog verdere erkenning verwerven. Gezien de

effectiviteit van de organisatie

ontwikkelingen is de verwachting dat de vraag

ven. Met name in de georganiseerde sport is het een nieuwe functie. Dit brengt met zich mee dat

naar breed inzetbare, creatieve, commercieel

Kernopgaven

de sportmanager soms meer verantwoordelijk-

ingestelde, ondernemende, onderzoekende,

De sportmanager komt regelmatig in aanraking

heid draagt dan formeel is afgesproken.

internationaal georiënteerde, resultaatgerichte

met de volgende dilemma’s, spanningsvelden

Werken met vrijwilligers

sportmanagers op HBO-niveau de komende

en knelpunten of kansen:

De sportmanager staat voor de opgave om een

jaren toeneemt.

deel van het werk in de sportorganisatie vorm Omgaan met tegengestelde belangen

te geven met vrijwilligers terwijl een ander deel

De sportmanager staat voor de opgave om

door betaalde krachten wordt verricht.

voortdurend het evenwicht te bewaren tussen de verschillende belangen rondom het sport- en

Handelen op basis van sportbewustzijn

bewegingsaanbod de bedrijfsvoering van de

De sportmanager staat voor de opgave om bin-

organisatie.

nen het spanningsveld sport als doel en sport als middel de eigenheid van sport te bewaken.

Gestelde doelen versus beschikbare middelen

De sportmanager vestigt de aandacht op de

De sportmanager staat vaak voor de opgave

sportieve en maatschappelijke doelen van sport

om de gestelde organisatiedoelen te realiseren

en bewegen.

met schaars beschikbare middelen. Daarbij kan het zowel gaan om het aantal beschikbare medewerkers als om de financiële middelen, de beschikbare accommodaties en faciliteiten.

Kerntaken verrijkt

Deel 2

Kwalificatieprofiel uitwerking

Kerntaak 1: Ontwikkelt en adviseert over strategie en beleid van de sportorganisatie Proces

directie, medewerkers, sporters, openbaar

Sportmanagers handelen op basis van de missie

bestuur en eventueel beleidsadviseurs.

en visie van de sportorganisatie. Zij signaleren ontwikkelingen binnen (sterkten en zwakten) en

Hulpmiddelen

buiten (kansen en bedreigingen) de sportorgani-

Bij het ontwikkelen en uitvoeren van beleid

satie en gebruiken dit bij het opstellen van

maken sportmanagers gebruik van: manage-

beleid. De wensen en behoeften van de sportcon-

mentrapportages, onderzoeksresultaten, ken-

sumenten vormen input voor het te ontwikke-

nisbronnen en wet- en regelgeving.

len meerjarenbeleid. Sportmanagers begeleiden het besluitvormingsproces rondom het voorge-

Kwaliteit proces en resultaat

stelde beleid. Wanneer het beleid is vastgesteld,

Eisen aan kwaliteit proces en resultaat:

initiëren sportmanagers de uitvoering ervan.

• Beleid wordt gedragen en is consistent;

Ze vertalen het meerjarenbeleid in deelplannen

• Beleid is stimulans voor verdere ontwikke-

onder andere op gebied van personeels-, finan-

ling van de organisatie;

cieel, facilitair en communicatiebeleid. Op

• Beleidsplan is afgestemd op lezersgroep;

basis hiervan sturen ze de implementatie aan.

• Beleidsplan biedt ruimte (inspelen op actuele

Periodiek evalueren sportmanagers de missie, visie en uitvoering van het beleid en doen waar

situaties); • Beleidsplan bevat evaluatiemomenten.

nodig voorstellen voor bijstelling van beleid en strategie.

Keuzes en dilemma’s

Sportmanagers worden geconfronteerd met de Rol / verantwoordelijkheden

volgende keuzes en dilemma’s:

Sportmanagers zijn verantwoordelijk voor het

• Veranderende en tegengestelde belangen van

doorlopen van de totale beleidscyclus: ontwikke-

betrokkenen;

ling, implementatie en evaluatie.

• Wel/niet inspelen op trends en ontwikke-

Complexiteit

• Sportief versus commercieel resultaat;

Sportmanagers worden geconfronteerd met

• Spanningsveld tussen doelen op de korte en

lingen;

veelzijdige probleemgebieden, die meestal om een maatoplossing vragen. Dat vraagt om nieuwe oplossingen en procedures. Betrokkenen

Bij het ontwikkelen en uitvoeren van het beleid hebben sportmanagers te maken met: bestuur/

lange termijn.

18

19

Kerntaak 2: Regelt de bedrijfsvoering van de sportorganisatie

Kerntaak 3: Ontwikkelt en positioneert het sport- en bewegingsprogramma

Proces

Betrokkenen

Proces

Hulpmiddelen

Sportmanagers zorgen voor de bedrijfsvoering

Bij het managen van de bedrijfsvoering heb-

Op basis van vragen van (potentiële) gebruikers,

Bij het ontwikkelen en positioneren van het

van de organisatie. Dat betekent dat ze ope-

ben sportmanagers te maken met betaalde

ontwikkelingen in de markt en klantanalyses

sport- en bewegingsaanbod maken sportma-

rationele werkzaamheden plannen en (laten)

medewerkers, vrijwilligers en derden (overheid,

ontwikkelen sportmanagers een sport- en

nagers gebruik van: PR- en markeringplannen,

uitvoeren. Hiertoe geven ze op coachende en

particuliere en maatschappelijke organisaties).

bewegingsaanbod. Hierbij worden tevens de

communicatiemiddelen, accommodaties en

randvoorwaarden benoemd (accommodatie,

sportmaterialen.

situatieve wijze leiding aan de medewerkers. De werkzaamheden van de medewerkers heb-

Hulpmiddelen

materialen, personeel, organisatie, financiën).

ben betrekking op het sport- en bewegingsaan-

Bij het managen van de bedrijfvoering maken

Na vaststelling door bestuur/directie zorgen

Kwaliteit proces en resultaat

bod, horeca en overige klantcontacten.

sportmanagers gebruik van: managementinfor-

de sportmanagers voor de marketing en PR.

Eisen aan kwaliteit proces en resultaat:

Sportmanagers vertegenwoordigen de sport-

matie, projectplannen, budgetten, draaiboeken,

Sportmanagers evalueren regelmatig het

• Aanbod sluit aan op de behoeften van

organisatie naar buiten. Ze sluiten namens de

competentieprofielen, overlegstructuren, ARBO-

sport- en bewegingsaanbod en doet waar nodig

organisatie contracten af met derden.

en andere regel- en wetgeving.

voorstellen tot verbetering.

• Aanbod draagt bij tot realisatie organisatie-

ontwikkeling van de medewerkers en zichzelf.

Kwaliteit proces en resultaat

Rol / verantwoordelijkheden

• Aanbod is bekend bij potentiële gebruikers;

Ze hebben en houden feeling met de praktijk.

Eisen aan kwaliteit proces en resultaat:

Sportmanagers zijn verantwoordelijk voor de

• Aanbod is permanent in ontwikkeling/

Indien wenselijk werken de sportmanagers

• De secundaire processen faciliteren het

ontwikkeling, uitvoering en evaluatie van het

Sportmanagers stimuleren de competentie-

projectmatig.

doelen;

primaire proces; voor hun taak.

Sportmanagers werken binnen de gestelde

verbetering

sport- en bewegingsaanbod. Keuzes en dilemma’s

• Medewerkers zijn tevreden en competent Rol / verantwoordelijkheden

de klantgroep;

Complexiteit

Sportmanagers worden geconfronteerd met

De complexiteit van deze kerntaak bestaat uit

keuzes en dilemma’s naar aanleiding van:

beleidskaders. Ze leggen verantwoording af

Keuzes en dilemma’s

het op elkaar afstemmen van verschillende

• Toenemende vraag naar extreem aanbod;

aan directie/bestuur van de sportorganisatie.

Sportmanagers worden geconfronteerd met de

factoren (vraag, markt, doelgroep, veiligheid,

• Toenemende concurrentie;

Sportmanagers zijn verantwoordelijk voor

volgende keuzes en dilemma’s:

randvoorwaarden).

• Schaarste in beschikbare middelen

veilige arbeidsomstandigheden.

• Belangen personeel versus organisatie

Het ontwikkelen en positioneren van het sport-

• Wensen klant versus mogelijkheden

en bewegingsaanbod, vraagt daarom naast

Complexiteit

Sportmanagers sturen medewerkers aan die dichterbij de klanten van de sportorganisatie werkzaam zijn. De span of control is breed. De werkzaamheden bestaan deels uit niet

organisatie • Belangen organisatie versus gemeente en accommodatie

routinematige handelingen om creativiteit en oplossingsgericht denken. Dit kan resulteren in het opstellen van nieuwe procedures.

• Functionaliteit versus veiligheid en regelgeving

Betrokkenen

standaardiseerde procedures en handelingen.

Bij het ontwikkelen en positioneren van het

In geval van incidenten dragen sportmanagers

sport- en bewegingsaanbod hebben sportmana-

oplossingen aan.

gers te maken met klantgroepen, medewerkers, bestuur/directie en andere aanbieders.

20

21

Kerntaak 4: Beheert en genereert de financiën

Kerntaak 5: Verricht onderzoek en evalueert de effectiviteit van de werkzaamheden

Proces

accountants, controllers, budgetverantwoorde-

Proces

eren van de effectiviteit van werkzaamheden

Sportmanagers bereiden het strategisch finan-

lijke medewerkers, financieel adviseurs, subsi-

Sportmanagers monitoren de effectiviteit van

hebben sportmanagers te maken met: onder-

cieel beleid van de sportorganisatie voor. Na

dieverstrekkers, sponsors, bestuur/directie.

de werkzaamheden van de organisatie. Dit

zoekers, in- en externe adviseurs, collega’s en

doen ze door het regelmatig evalueren van

bestuur/directie.

vaststelling door bestuur/directie zorgen ze voor de uitvoering. Sportmanagers stellen begrotin-

Hulpmiddelen

de bedrijfsprocessen en -resultaten. Om meer

gen op. Dit vraagt om financiële prioriteiten en

Bij het beheren en generen van financiën

inzicht te krijgen in de factoren die de effectivi-

Hulpmiddelen

keuzes.

maken sportmanagers gebruik van financiële

teit van de organisatie beïnvloeden verrichten

Bij het verrichten van onderzoek en het eva-

Sportmanagers zorgen ervaar dat inkomsten uit

programma’s en formats, subsidierichtlijnen

sportmanagers onderzoek. Sportmanagers

lueren van de effectiviteit van werkzaamheden

primaire (contributies) en secundaire (subsidies,

en sponsorplannen.

formuleren concrete en eenduidige onder-

maken sportmanagers gebruik van onderzoeks-

sponsoring) bronnen worden gegeneerd. Ze

zoeksvragen, stellen desgewenst hypotheses op,

methoden en -technieken, meetinstrumenten

zijn alert op financiële kansen en weten ze te

Kwaliteit proces en resultaat

doen literatuuronderzoek, kiezen of ontwik-

en -opstellingen, programma’s voor dataverwer-

benutten.

Eisen aan kwaliteit proces en resultaat:

kelen meetinstrumenten zoals vragenlijsten,

king.

Sportmanagers zien erop toe dat de doelen uit

• Vastgestelde begroting;

verzamelen, registreren en interpreteren data

het financiële beleid worden gehaald. In het ka-

• Inzichtelijke balans en jaarrekening;

en trekken conclusies. Ook vertalen sportmana-

Kwaliteit proces en resultaat

der van de bedrijfsadministratie bepalen sport-

• Procedures en richtlijnen worden nageleefd

gers resultaten van wetenschappelijk onderzoek

Eisen aan kwaliteit proces en resultaat:

managers de te hanteren financiële formats.

• Rapportages worden op afgesproken tijden

naar de eigen organisatie.

• Vraagstelling is relevant, concreet en

Rol / verantwoordelijkheden

• Methoden zijn adequaat om gestelde

Sportmanagers leveren financiële rapportages

aangeleverd

en adviezen aan het bestuur/ directie.

eenduidig;

Keuzes en dilemma’s

Sportmanagers zijn verantwoordelijk voor de

Rol / verantwoordelijkheden

Sportmanagers worden geconfronteerd met

evaluatie van de bedrijfsvoering en het formule-

Sportmanagers zijn verantwoordelijk voor het

keuzes en dilemma’s naar aanleiding van:

ren van relevante onderzoeksvragen. Ze leveren

beheer van de financiën van de organisatie.

• Geen/ te weinig of onduidelijke beslissings-

een bijdrage aan de uitvoering van onderzoek

• Onderzoek is valide;

en de interpretatie van onderzoeksresultaten.

• Conclusies onderzoek/ evaluatie sluiten aan

Complexiteit

• Onverwachte mee- of tegenvallers

bevoegdheden;

vraag te beantwoorden; • Instrumenten onderzoek/ evaluatie zijn betrouwbaar;

op vraag en volgen logisch uit data.

De complexiteit van deze kerntaak hangt samen

Complexiteit

met vele procedures en richtlijnen die betrek-

De complexiteit van deze kerntaak hangt samen

Keuzes en dilemma’s

king hebben op de boekhouding. Het grootste

met ingewikkeldheid van de materie:

Sportmanagers worden geconfronteerd met

deel van het werk bestaat uit routinematige

veel variabelen zijn van invloed op de effectivi-

keuzes en dilemma’s naar aanleiding van:

handelingen, sportmanagers zullen echter ook

teit van werkzaamheden van een organisatie.

• Kosten versus baten onderzoek.

worden geconfronteerd met knelpunten die om

Een deel van het werk bestaat uit standaard

oplossingen op maat vragen.

handelingen maar evaluatie en onderzoek vraagt ook om het zoeken naar nieuwe wegen.

Betrokkenen

Bij het beheren en generen van financiën heb-

Betrokkenen

ben sportmanagers te maken met: boekhouders,

Bij het verrichten van onderzoek en het evalu-

Beroepscompetenties met beheersingscriteria Beroepscompetentie 1: Ontwikkelen, implementeren, verantwoorden, evalueren en bijstellen van strategie en beleid Proces

• Signaleert en interpreteert relevante ontwik-

opndereamef vent alans restatie emer ork

kelingen (lokaal tot en met internationaal) • Draagt de missie en visie van de organisatie

• Geeft cijfermatig en kwalitatief inzicht in de resultaten van het primaire proces • Evalueert het beleid/ strategie en doet suggesties ter verbetering

helder en inspirerend uit • Levert input en geeft advies over de ontwikkeling van strategie, beleid en plannen • Gebruikt visie als leidraad en referentiekader bij het maken van keuzes

Resultaat

• Realistisch en inspirerend beleid • Inzichtelijke en betrouwbare verantwoording van de activiteiten en resultaten

• Maakt keuze voor een systeem van managementinformatie • Formuleert relevante onderzoeksvragen

Beroepscompetentie 2: Ontwerpen en organiseren, zorgen voor kwaliteit Proces

• Ontwerpt de inrichting van de primaire en ondersteunende bedrijfsprocessen • Houdt rekening met cultuur van een

• Relateert de resultaten van de kwaliteitsmeting aan de geformuleerde streefresultaten • Stimuleert op planmatige en creatieve wijze voortdurende verbetering

organisatie • Maakt overzichtelijke jaar-, werk- en projectplannen en procedurebeschrijvingen • Zorgt voor draagvlak voor plannen en activiteiten • Bewaakt de tijd, middelen en menskracht bij activiteiten en grijpt waar nodig in • Controleert onderhoud, netheid en uitstraling van de accommodatie en faciliteiten

Resultaat

• Organisatie is effectief en efficiënt • Integrale kwaliteit van sport- en bewegingsaanbod

24

25

Beroepscompetentie 3: Ondernemen en ontwikkelen activiteiten

Beroepscompetentie 5: Hanteren marketing & PR

Proces

Proces

• Bedenkt, creëert en implementeert nieuwe sport- en bewegingsaanbod • Bindt en boeit sportconsumenten aan de

• Bepaalt de waarde en haalbaarheid van sport- en bewegingsaanbod • Bewaakt waarden en normen in de sport en bewegen

activiteiten • Zorgt voor een kwalitatief hoogstaand sporten bewegingsaanbod • Meet de kwaliteit van het aanbod sporten bewegen en de klanttevredenheid • Maakt risicoanalyse voor nieuwe activiteiten • Durft risico’s te nemen, toont lef

• Voert eenvoudig marktonderzoek op sport- en bewegingsgebied uit • Zet PR- en wervingsbeleid om in concrete

• Werft en bindt sponsors en onderhoudt relatie met subsidiebronnen • Verkoopt met succes het sport- en bewegingsaanbod aan de consument

marketingplannen en -activiteiten Resultaat

• Vergroting van de (maatschappelijke) waarde van de organisatie • Aantrekkelijk en renderend aanbod van sport- en bewegingen • Aanbod leidt tot (blijvende) sportdeelname

• Werft sportconsumenten, sluit aan op hun motieven, behoeften en mogelijkheden • Zet media in om publiciteitsdoelen

Resultaat

• Sportorganisatie en sport- en bewegingsaanbod staan in de markt

te bereiken • Stimuleert, initieert en coördineert publiciteitsactiviteiten

Beroepscompetentie 4: Leidinggeven en managen personeel

Beroepscompetentie 6: Samenwerken, netwerken, communiceren

Proces

Proces

• Maakt gebruik van ICT-middelen

• Wisselt op eigen initiatief informatie,

• Hanteert passende gespreks- en

• Houdt rekening met capaciteiten, interesses en motivatie bij toewijzen van taken • Stuurt medewerkers taak- en mensgericht aan

• Stimuleert op structurele wijze de persoonlijke ontwikkeling van de medewerkers • Zorgt voor veilige en stimulerende werkomgeving

• Toont belangstelling en respect voor medewerkers • Verkrijgt commitment/draagvlak • Geeft en vraagt op constructieve wijze feedback • Geeft en accepteert collegiale werkbegeleiding, intervisie en consultatie • Maakt gebruik van personeelsinstrumenten

kennis en ideeën uit met anderen • Maakt gebruik van infrastructuur van de sector sport en bewegen

Resultaat

• Effectief gebruik van tijd en competenties van de medewerkers • Betrouwbare en uitdagende werkomgeving

vergadertechnieken • Blijft ook in stressvolle en vervelende situaties professioneel

• Werkt samen met mensen uit andere disciplines en organisaties • Reageert snel en doeltreffend in geval van problemen in de samenwerking • Stelt plannen voor in- en externe communicatie op en voert ze uit • Oriënteert zich op internationale ontwikkelingen

Resultaat

• Constructieve samenwerking • Onderhouden netwerk dat relevant is voor organisatie • Effectief verloop van de in- en externe communicatie

26

Beroepscompetentie 7: Reflecteren en managen eigen functioneren Proces

Resultaat

• Neemt de verantwoordelijkheid voor het

• Zelfreflectie

eigen functioneren in de organisatie

• Plezier en voldoening in werk

doelstellingen van de organisatie • Neemt op basis van zelfreflectie besluiten en stelt eigen handelen bij • Ontwikkelt op planmatige wijze eigen competenties

Beroepscompetentie 8: Managen financiën

Proces

• Begeleidt de besluitvorming over het

• Houdt zich aan financiële en fiscale weten regelgeving

financieel beleid • Stelt een (deel)begrotingen op conform het vastgestelde financiële beleid • Levert een bijdrage aan een (meerjaren) investeringsplan • Zorgt voor beheer van de financiële huishouding • Onderhandelt over de financiële aspecten van contracten

Resultaat

• Inzichtelijke en kloppende financiële administratie • Betrouwbare begroting, balans, resultaatrekening • Effectief en efficiënt financieel beheer en beleid

nderopeamvent ef emer alans restatie ork

• Werkt binnen de kaders, visie en

29

Nederlandse vertaling van de Dublin-descriptoren voor het eindniveau van de eerste en tweede

Bijlages

Kwalificaties Bachelor en Master

Dublin-descriptoren

cyclus. Deze worden in Nederland aangeduid met

Kwalificaties Bachelor

Kwalificaties Master

Kennis en inzicht

Kennis en inzicht

Heeft aantoonbare kennis en inzicht van een

Heeft aantoonbare kennis en inzicht, gebaseerd

vakgebied, waarbij wordt voortgebouwd op het

op het niveau van Bachelor en die deze overtref-

niveau bereikt in het voortgezet onderwijs en

fen en/of verdiepen, alsmede een basis of een

dit wordt overtroffen; functioneert doorgaans

kans bieden om een originele bijdrage te leveren

op een niveau waarop met ondersteuning van

aan het ontwikkelen en/of toepassen van ideeën,

gespecialiseerde handboeken, enige aspecten

vaak in onderzoeksverband.

de kwalificaties Bachelor en Master.

voorkomen waarvoor kennis van de laatste ontwikkelingen in het vakgebied vereist is.

Toepassen kennis en inzicht

Is in staat om kennis en inzicht en probleemopToepassen kennis en inzicht

lossende vermogens toe te passen in nieuwe of

Is in staat om zijn/haar kennis en inzicht op

onbekende omstandigheden binnen een bredere

dusdanige wijze toe te passen, dat dit een profes-

(of multidisciplinaire) context die gerelateerd is

sionele benadering van zijn/haar werk of beroep

aan het vakgebied; is in staat om kennis te inte-

laat zien, en beschikt verder over competenties

greren en met complexe materie om te gaan.

voor het opstellen en verdiepen van argumentaties en voor het oplossen van problemen op het

Oordeelsvorming

vakgebied.

Is in staat om oordelen te formuleren op grond van onvolledige of beperkte informatie en daar-

Oordeelsvorming

bij rekening te houden met sociaal-maatschap-

Is in staat om relevante gegevens te verzamelen

pelijke en ethische verantwoordelijkheden, die

en interpreteren (meestal op het vakgebied)

zijn verbonden aan het toepassen van de eigen

met het doel een oordeel te vormen dat mede

kennis en oordelen.

gebaseerd is op het afwegen van relevante sociaal-maatschappelijke, wetenschappelijke of

Communicatie

ethische aspecten.

Is in staat om conclusies, alsmede de kennis, motieven en overwegingen die hieraan ten

Communicatie

grondslag liggen, duidelijk en ondubbelzinnig

Is in staat om informatie, ideeën en oplossingen

over te brengen op een publiek van specialisten

over te brengen op een publiek bestaande uit

of niet-specialisten.

specialisten of niet-specialisten. Leervaardigheden Leervaardigheden

Bezit de leervaardigheden die hem of haar in

Bezit de leervaardigheden die noodzakelijk

staat stellen een vervolgstudie aan te gaan met

zijn om een vervolgstudie die een hoog niveau

een grotendeels zelfgestuurd of autonoom

van autonomie veronderstelt aan te gaan.

karakter.

31

30

1 Ontwikkelen, implemen-

Leervaardigheden

Communicatie

4 Ondernemen en ontwikkelen

managen personeel

zorgen voor kwaliteit

Oordeelsvorming

BC + Processen

Toepassen k&i

Dublin-descriptoren

(Her)kennen, inzicht

Leervaardigheden

Communicatie

Oordeelsvorming

Toepassen k&i

BC + Processen 3 Leidinggeven en

2 Ontwerpen en organiseren,

teren, verantwoorden,

Dublin-descriptoren

(Her)kennen, inzicht

Leervaardigheden

Communicatie

Oordeelsvorming

BC + Processen

Toepassen k&i

Dublin-descriptoren

(Her)kennen, inzicht

Leervaardigheden

Communicatie

Oordeelsvorming

BC + Processen

Toepassen k&i

Dublin-descriptoren

Overzicht relatie Dublin-descriptoren en beroepscompetenties (BC)

(Her)kennen, inzicht

Bijlage

activiteiten

evalueren en bijstellen van strategie en beleid a Signaleert en interpreteert

relevante ontwikkelingen (lokaal t/m internationaal)

•

•

van de organisatie helder en inspirerend uit Levert input en geeft advies over de ontwikkeling van strategie, beleid en plannen

d Gebruikt visie als leidraad

en referentiekader bij het maken van keuzes e Maakt keuze voor een

systeem van managementinformatie f

Formuleert relevante onderzoeksvragen

van de primaire en ondersteunende bedrijfsprocessen

•

b Draagt de missie en visie

c

a Ontwerpt de inrichting

b Houdt rekening

met cultuur van een organisatie

•••• ••

c

•

••

a Houdt rekening met capaci-

•

b Stuurt medewerkers taak-

teiten, interesses en motivatie bij toewijzen van taken

en mensgericht aan

•

Maakt overzichtelijke jaar-, werk- en projectplannen en procedurebeschrijvingen

tief inzicht in de resultaten van het primaire proces h Evalueert het beleid/

strategie en doet suggesties ter verbetering

Toont belangstelling en respect voor medewerkers

a Bedenkt, creëert en

•

b Bindt en boeit sport-

•

c

implementeert nieuwe sport- en bewegingsaanbod

consumenten aan de activiteiten Zorgt voor een kwalitatief hoogstaand sport-

••• • •

en bewegingsaanbod

•

d Zorgt voor draagvlak

voor plannen en activiteiten

d Verkrijgt commitment/

draagvlak

•

•

d Meet de kwaliteit van het

aanbod sport- en bewegen

••

en de klanttevredenheid

•• •

e Bewaakt de tijd, middelen

en menskracht bij activiteiten en grijpt waar nodig in

•

f

Controleert onderhoud, netheid en uitstraling van de

•

e Geeft en vraagt op

•

f

constructieve wijze feedback

accommodatie en faciliteiten g Geeft cijfermatig en kwalita-

c

••

••

g Relateert de resultaten van de

•••

h Stimuleert op planmatige

kwaliteitsmeting aan de geformuleerde streefresultaten

en creatieve wijze voortdurende verbetering

•

nieuwe activiteiten

••

Geeft en accepteert collegiale werkbegeleiding,

•

e Maakt risicoanalyse voor

f

•

Durft risico’s te nemen, toont lef

intervisie en consultatie

•• •

g Maakt gebruik van

personeelsinstrumenten

•

h Stimuleert op structurele

wijze de persoonlijke ontwikkeling van de medewerkers

•

g Bepaalt de waarde en

•

h Bewaakt waarden en

•

haalbaarheid van sporten bewegingsaanbod

normen in de sport en bewegen

•

•

5 Hanteren, marketing & PR

7 Samenwerken, netwerken,

6 Managen financiën

onderzoek op sporten bewegingsgebied uit b Zet PR- en wervingsbeleid

om in concrete marketingplannen en -activiteiten c

a Begeleidt de besluitvorming

•••

b Stelt een (deel)begrotingen

publiciteitsdoelen te bereiken e Stimuleert, initieert en

coördineert publiciteitsactiviteiten Werft en bindt sponsors en onderhoudt relatie met

over het financieel beleid

•

Werft sportconsumenten, sluit aan op hun motieven, behoeften en mogelijkheden

d Zet media in om

f

••

sport- en bewegingsaanbod aan de consument

c

a Wisselt op eigen initiatief

••

b Maakt gebruik van

••

informatie, kennis en ideeën uit met anderen

infrastructuur van de sector sport en bewegen

•

Levert een bijdrage aan een (meerjaren) investeringsplan

c

•

•

d Zorgt voor beheer van de

financiële huishouding

Leervaardigheden

eigen functioneren

•• •

Werkt samen met mensen uit andere disciplines en

heid voor het eigen functioneren in de organisatie b Werkt binnen de kaders,

visie en doelstellingen van de organisatie

•

•

a Neemt de verantwoordelijk-

c

organisaties

•• •

Neemt op basis van zelfreflectie besluiten en stelt eigen handelen bij

•

d Reageert snel en doeltref-

fend in geval van problemen

•

d Ontwikkelt op planmatige

wijze eigen competenties

in de samenwerking

• •

••

e Onderhandelt over de

financiële aspecten van contracten

•

subsidiebronnen g Verkoopt met succes het

op conform het vastgestelde financiële beleid

•

Communicatie

8 Reflecteren en managen

communiceren

a Voert eenvoudig markt-

Oordeelsvorming

BC + Processen

Toepassen k&i

Dublin-descriptoren

(Her)kennen, inzicht

Leervaardigheden

Communicatie

BC + Processen

Oordeelsvorming

Dublin-descriptoren

Toepassen k&i

Leervaardigheden

Communicatie

Oordeelsvorming

BC + Processen

Toepassen k&i

Dublin-descriptoren

(Her)kennen, inzicht

Leervaardigheden

Communicatie

Oordeelsvorming

Toepassen k&i

BC + Processen

(Her)kennen, inzicht

Dublin-descriptoren

(Her)kennen, inzicht

33

32

f

Houdt zich aan financiële en fiscale weten regelgeving

•

•

•

e Stelt plannen voor in- en

externe communicatie op en voert ze uit f

Oriënteert zich op internationale

e Blijft ook in stressvolle

en vervelende situaties professioneel

•

f

ontwikkelingen g Maakt gebruik van

ICT-middelen

h Hanteert passende

gespreks- en vergadertechnieken

•• •

Zorgt voor veilige en stimulerende werkomgeving

• •

•

34

Colofon

Uitgave van 6 HBO-instituten voor ‘Opleiding Sportmanager’: Sport en Bewegen. Windesheim Zwolle Sport- en Bewegingseducatie. Fontys Sporthogeschool Tilburg/Sittard Sport, Management en Ondernemen. Hogeschool van Amsterdam Sport, Gezondheid en Management. Hogeschool Arnhem/Nijmegen Sportmanagement (Sport en Bewegen). Haagse Hogeschool

Redactie: Alijd Vervoorn, bureau SEC, projectleiding, in samenwerking met: Els van Dam/Henk van der Palen / Hogeschool Windesheim, Zwolle Harold Hofenk / Hanzehogeschool, Instituut voor Sportstudies, Groningen Ronald Hillege/Ronald Klomp / Fontys Sporthogeschool Tilburg/Sittard Ikina Morsch / Hogeschool van Amsterdam Tjeerd de Jong/Joris Hermans / Hogeschool Arnhem/Nijmegen Erik Pardon/Annemiek Haak / Haagse Hogeschool, Academie voor Sportstudies Advies en productiebegeleiding: Anja Klaver (Companya, Berkel en Rodenrijs) Ontwerp en vormgeving: Ilona Hoogeveen, Paul Janse (2D3D, Den Haag) Fotografie: Soenar Chamid Sportfotografie, Almere Beeldbank De Haagse Hogeschool Academie voor Sportstudies van De Haagse Hogeschool Micha in ‘t Zandt Druk: Ando bv, Den Haag Uitgave: Mei 2007

opeamnderalans ef vent restatie ork emer

Sport, Gezondheid en Management. Hanzehogeschool Groningen