DE GRIEKSE EN ROMEINSE OUDHEID kunsttijdschrift voor kinderen van 6 tot 106
Dada wordt gemaakt door Plint Postbus 164 5600 AD Eindhoven www.plint.nl tel: 040-245 40 01
*
[email protected] www.plint.nl issn: 1382 60 34
VAN DE UITGEVER
isbn: 978-90-5930-6271 Dada verschijnt 4 x per jaar Tarieven in Nederland/België abonnement € 25,50 1 nummer € 9,95 Tarieven voor abonnementen in andere landen op aanvraag. Abonnementen Dada verschijnt als kwartaalblad. We merken dat wie Dada eenmaal heeft, het niet meer wil missen dus we verlengen abonnementen automatisch voor de duur van een jaar, tenzij we een maand voor het einde van het abonnement op een briefje krijgen dat dada gemist kan worden. Dat kan op papier en op de post naar het postadres (zie boven) of per e-mail naar hallo@ plint.nl. En natuurlijk zijn we blij met iedere nieuwe abonnee - kijk op bladzijde 50 of www.plint.nl voor het welkomstgeschenk! Geef Dada cadeau Het is ook mogelijk een Dada abonnement cadeau te doen. Zo’n abonnement stopt automatisch na een jaar en een groet of felicitatie sturen we graag mee. Dada is een co-productie met de Franse uitgever Éditions Arola. Hoofdredactie Mia Goes, Antoine Ullmann en Christian Nobial. Aan dit nummer werkten mee: Sonja de Monchy, Louise Heugel, Margje van Hooijdonk, Ellen Hornman-Kuindersma, Kiki, Max Manz, Mariëlle Mijs, Émilie Martin-Neute, Amélie Pacaud, AnneMargot Ramstein, Éloi Rousseau, Gabriëlle van Rijn, Vanessa Schmitz-Grucker, Clémence Simon. Grafische vormgeving SAJE www.atelier-saje.com Fotografie Ingoprint Gedrukt in Spanje. Rechten © ADAGP voor aangesloten leden © Éditions Arola, 2014, all rights reserved. © Plint, 2014
D
eze DADA gaat over kunst uit de Oudheid, een periode uit de geschiedenis die je fantasie op hol brengt. Statige tempels tegen blauwe luchten, marmeren beelden van knappe godinnen en sterke helden, en soms ineens een verrassend vertrouwd detail. Alsof het allemaal helemaal niet zo lang geleden is. De Lacoöngroep die je op bladzijde 6 ziet, is een mooi voorbeeld. Deze beeldengroep staat tegenwoordig in het Pio Clemente Museum in Vaticaanstad en als je er voor staat, voel je de pijn en de angst van een vader en twee zoons die vechten voor hun leven. De Oudheid is misschien wel lang geleden maar ook nog steeds dichtbij. Ook in Nederland. Precies onder het huidige Domplein liggen de oudste resten van de stad Utrecht. Op deze plaats stond in de Romeinse tijd een castellum, een fort ter verdediging van de noordelijke grens van het Romeinse Rijk. Tegenwoordig kun je er afdalen in de geschiedenis. Letterlijk zelfs, want onder het Domplein ligt nu DOMunder - een wandeling door de geschiedenis. Je ziet er dakpannen uit de Romeinse tijd met hondenpoten erop. Een paar eeuwen geleden waren er dus ook al ondeugende honden die niet luisterden en boze pottenbakkers die eigenlijk weer opnieuw konden beginnen. En in Nijmegen vonden ze bij het uitbaggeren van de rivier de Waal een prachtige ruiterhelm uit de tweede helft van de 1e eeuw na Chr. Dit soort helmen werd als strijdhelm gebruikt maar ook gedragen tijdens parades, toernooien en feestelijkheden. Er zijn veel helmen teruggevonden in rivieren en die zullen vast niet allemaal toevallig verloren zijn bij het oversteken. Waarschijnlijk werden ze geofferd aan goden, als soldaten hun missie of diensttijd hadden overleefd. Eeuwen geleden knielde er dus in de buurt van Nijmegen een Romeinse soldaat aan de oever van een rivier. Hij gooide zijn helm in het water en haalde opgelucht adem. De Oudheid is lang geleden maar ook nog steeds heel dichtbij. Je ziet het in deze DADA. Veel plezier! Mia Goes
Omslag De triomfboog van Septimus Severus, 203 na Chr.
n° 84
Forum, Rome.
Dubai Internationaal Financieel Centrum door architectenbureau Gensler, 2004. Dubai, Verenigde Arabische Emiraten.
Illustraties Anne-Margot Ramstein © Éditions Arola, 2014.
KUNST UIT DE OUDHEID DE GRIEKSE EN ROMEINSE OUDHEID
KUNSTJES
6 Liefde op het eerste gezicht
36 Uitmuntend!
door Clémence Simon
door Sonja de Monchy
8 De kunst - een overzicht
38 Fantasiefiguren
door Clémence Simon
14 De Oudheid als bron
door Louise Heugel
door Émilie Martin-Neute
EN VERDER
20 Aan de macht!
42 De quiz
door Clémence Simon
24 De Oudheid op straat door Mia Goes
28 Wereldberoemd !
door Émilie Martin-Neute
32 ABC
door Éloi Rousseau
win een jaarabonnement
44 Kijken, lezen, surfen 48 Abonneer-je-nu
DE GRIEKSE EN ROMEINSE OUDHEID
LIEFDE OP HET EERSTE GEZICHT Kunst uit de Oudheid is vaak al meer dan 2000 jaar oud. In zo'n lange tijd kan er natuurlijk van alles gebeuren. Het verdween even uit beeld, werd later weer ontdekt en tegenwoordig opnieuw bewonderd.
de eerste liefhebbers
N
Athenodoros, Hagesandros en Polydoros, de Laocoöngroep, rond 50 voor Chr. Marmer, 242 cm. Pio-Clementino Museum,Vaticaanstad.
iet alle kunst uit de Oudheid kwam de eeuwen ongeschonden door. Tempels werden gebruikt en veranderd in kerken en beelden werden vernietigd of omgesmolten. Sommige kunst was extra kwetsbaar. Uit boeken weten we dat de Griekse schilderkunst van een heel hoog niveau was, maar er is tot nu toe nog niet één Grieks schilderij teruggevonden. In de 15e eeuw werd kunst uit de Oudheid weer populair. Vooral pausen waren er dol op. Als er weer iets nieuws werd gevonden, waren zij er vaak als de kippen bij. Ook de Franse koning Frans de Eerste was een liefhebber. Toen hij tijdens de Italiaanse oorlog de slag van Marignan won, claimde hij de beroemde beeldengroep 'Laocoöngroep' als oorlogsbuit. Dit meesterwerk was in 1506 in een wijngaard gevonden.
7
de eerste archeologen
I
n de 18e eeuw werd de Oudheid enorm populair in Europa. Bij Herculaneum en Pompeï werden prachtige dingen ontdekt en opgegraven. Deze twee Romeinse steden waren in 79 bij een uitbarsting van de vulkaan de Vesuvius compleet bedolven onder een dikke laag as en lava. Het was toen een enorme ramp, vergelijkbaar met de ramp van de tsunami in onze tijd maar het bleek later een enorme schatkamer. De twee steden waren prachtig bewaard gebleven onder de as en lava. Anders dan nu, ging het er bij opgravingen niet altijd even keurig aan toe. Men was dol op springstof, en stortte schachten na gebruik weer vol met puin. Het was de Duitse archeoloog Winckelmann een doorn in het oog. Hij probeerde de opgravingen een wetenschapplijk
karakter te geven en legde de basis voor de kunstgeschiedenis. Hij zag Griekse kunst als het hoogste ideaal. Hij zat er natuurlijk ook wel eens naast. Zo dacht hij dat de Griekse beelden en tempels altijd wit waren geweest zodat het licht er goed op weerkaatste. Maar op Korè met peplos (zie hierboven) werden verfresten teruggevonden - volgens sommigen het bewijs dat kunst in de Oudheid gekleurd was! Er zijn zelfs hele reconstructies van de kleuren gemaakt. Een andere grappige denkfout van Winckelmann was dat de Griekse beelden die hij zo bewonderde, later Romeinse kopieën bleken te zijn. Al in de Oudheid zelf werden Griekse beelden veel gekopieerd omdat de inwoners van het Romeinse rijk er dol op waren. Gelukkig maar, want veel originele Griekse beelden zijn verloren gegaan. We hebben nu tenminste nog wel de Romeinse kopieën. Clémence Simon
Korè met peplos, rond 530 voor Chr. Marmer, 118 cm. Acropolis Museum, Athene, Griekenland. Ulrike en Vinzenz Brinkmann, Heinrich Piening, Kleurreconstructie van Korè met peplos van de Acropolis van Athene, 2008. Archeologie Stichting, Frankfurt, Duitsland.
8
DE KUNST EEN OVERZICHT De Oudheid begon in 3000 voor Chr. - heeeeel lang geleden dus. De periode van ongeveer 750 voor Chr. tot 400 na Chr. wordt vaak de Klassieke Oudheid genoemd: de bloeitijd van de beschavingen van Griekenland en Rome.
W
prachtige tempels
ie aan de Oudheid denkt, denkt aan tempels. De Grieken bouwden de eerste tempels om hun goden te eren. Die waren eenvoudig en over het algemeen van hout. De stenen tempels met zuilen zoals wij die nu kennen, werden pas sinds de 7e eeuw voor Chr. gebouwd. In het algemeen zijn er 3 verschillende stijlen in de Griekse bouwkunst. Hieronder zie je de tempel van Neptunus in Paestum, een dorpje in de buurt van Napels. De tempel werd in 450 voor Chr. gebouwd in de Dorische stijl. Verder lezen? Koop DADA de Oudheid bij de betere (kinder)boekhandel of op www.plint.nl
Tempel van Neptunus, rond 450 voor Chr. Paestum, Italië.
