1
Kunstmanifestatie Niet Normaal Van 11 december 2009 tot en met 8 maart 2010 vindt in de Beurs van Berlage te Amsterdam een grote, publieksgerichte kunstmanifestatie plaats, getiteld: Niet Normaal. Internationale kunstenaars reageren op hét actuele onderwerp in onze samenleving: wat is normaal en wie bepaalt dat. Moderne technologie biedt volop kansen aan mensen van vele soorten en maten. Toch lijkt alles in het teken te staan van uniformiteit. Markt en media bepalen steeds meer hoe we naar onszelf kijken en naar anderen. Perfectie is de norm. Wat is die norm eigenlijk, wie voldoet daaraan? Leggen we de grens bij een rimpel, een depressie, bij iemand die weigert carrière te maken, bij een zichtbare prothese, het slikken van pillen die de intelligentie verhogen, bij ingrijpende lichaamscorrecties? Kunstenaars scheppen met humor en inzicht ruimte voor diversiteit. Er zijn werken te zien van onder anderen Marc Quinn, Marlene Dumas, The Chapman Brothers, Viktor & Rolf, Aernout Mik. Naast beeldende kunst zijn er films, games, design, discussies, filmavonden, lezingen en feesten. Tentoonstelling en parallelprogramma verleiden, confronteren, relativeren. Humor en rebellie wisselen elkaar af. Kunst en wetenschap komen samen en geven uitdrukking aan urgente kwesties in de samenleving. Educatie, bereik en toegankelijkheid zijn de pijlers van de manifestatie. Diverse scholen hebben hun medewerking reeds toegezegd. Reclamebureau KesselsKramer verzorgt een brede media- en communicatiecampagne. Niet Normaal werkt samen met SKOR, De Balie, IDFA, de Universiteiten van Amsterdam en Utrecht. Designbureau Concern ontwerpt de tentoonstelling, NAI Publishers verzorgt de publicatie.
2 Perfectie Is De Norm Gelukkig! Wie wil dat niet zijn? Geluk lijkt gekoppeld aan de plicht je leven zo in te richten dat succes is verzekerd. Scoren op het werk, uitgebreide vriendenkring, lieftallig gezin, lichaam in conditie, de vakantie in alle opzichten geslaagd. Het maakbaarheidideaal laat niemand onberoerd. Allemaal een ooglidcorrectie of tenminste een verjongingskuur. Huidskleur en etnische gelaatstrekken zijn bestelbaar en tot modeartikel geworden. Maak toekomstplannen, je droombaan, een tweede huis: als je maar wil is elk doel binnen handbereik. Alleen, wat als we meer van onszelf willen laten zien? Kwetsbare momenten, het niet altijd kunnen voldoen aan die norm. Het idee van individuele maakbaarheid heeft een keerzijde. Streven naar perfectie beheerst ons leven. Of het nu gaat om ʻdesigner vaginaʼsʼ of gestileerde huisdieren. Onaangepast gedrag of wisselende stemmingen worden met pillen of injecties weggepoetst. Niet Normaal toont reacties op deze ontwikkelingen. Kunstenaars doen dit met inzicht en humor. Maar werken ook op het scherpst van de snede en tonen de extremen waartoe ons streven naar normaliteit en perfectie kan leiden. Consumptiedrift Overal om ons heen rukt de consumentencultuur op. We worden opgevoed tot ideale consument. De stroomlijning van onze behoeften werkt homogeniteit in de hand maar kent onverwachte bijeffecten. Globalisering - snelle en mondiale verplaatsing van goederen, diensten en mensen - betekent ook uitwisseling van culturen en eetgewoonten. Wereldwijde consumptiedrift maakt de aarde platter maar, met de juiste aandacht, ook meer gevarieerd. We ontmoeten mensen met uiteenlopende achtergronden en andere levensrisicoʼs. Niet anderen zijn anders maar wij zijn verschillend. Kunstenaars tonen de uitwassen van consumentisme: verspilling, hebzucht, verlies aan betekenis, groeiende kloof tussen arm en rijk. Maar ook de mogelijkheden die globalisering biedt: zelfrelativering, nieuwsgierigheid en de kans van deze wereld te zijn. Mens en Technologie Zonder techniek geen mens. Zo bepalend is technologie inmiddels. Intelligente technologie – life sciences, robotica, cyberspace – dwingt tot keuzes. Dient techniek vooral als instrument ter controle of biedt technologie ook kansen die leiden tot nieuwe situaties en interacties? In de sport bepaalt technologie al decennia de koers. Technologie tornt bovendien aan bestaande classificaties. Wat is het verschil tussen superprestaties van klaargestoomde topatleten en prestaties waarbij genetische interventies en/of robotica een rol spelen? Technologie verschaft mensen die buiten de samenleving staan toegang tot die samenleving. Kunstenaars, documentairemakers en designers tonen een breed spectrum: de allernieuwste snufjes om ons lichamelijk, cognitief en emotioneel te verbeteren, toekomstvisioenen zonder ziekte of veroudering, visualisaties van de angst dat ʻdeʼ technologie ons gaat overheersen, het vieren van menselijke diversiteit dankzij techniek en het besef dat wij ons evenzeer aan technologie aanpassen als andersom.
3 Testimonials voor Niet Normaal
Achmea De manifestatie Niet Normaal kan door haar inhoud, scherpte en humor vele deuren openen en bijdragen aan een brede maatschappelijke discussie. Niet Normaal sluit goed aan bij de “waarzijnwemeebezig”-campagne van Achmea. Vanuit de coöperatieve achtergrond is Achmea een belangrijke partner voor maatschappelijke zekerheid en zorg. Dat brengt ook een verantwoordelijkheid met zich mee waar Achmea niet voor wegloopt. (…) Ook Niet Normaal houdt die spiegel voor en zet aan tot nadenken. Achmea herkent zich in die aanpak en onderstreept het belang en de rol die kunst en kunstenaars vervullen in het publieke debat. De beeldende kunst van Niet Normaal is een vinger aan de pols van de samenleving en confronteert ons met ʻwaar we mee bezig zijnʼ. VSB Fonds “Wat is een beperking? En wat is normaal? De manifestatie Niet Normaal inspireert tot nadenken over normen en waarden over (vermeende) beperkingen en anders zijn. Het spreekt het VSBfonds aan omdat het een breed publiek meeneemt in de discussie over beeldvorming en ʻanders zijnʼ. Het VSBfonds vindt diversiteit een verrijking voor de samenleving. Daarom ondersteunt het VSBfonds projecten die ruimte maken voor verschillen in identiteit of achtergrond. En projecten die mensen met een lichamelijke, geestelijke of verstandelijke beperking beter toerusten om grotendeels op eigen kracht mee te doen aan de samenleving. Het creëren van een positieve beeldvorming over mensen die ʻandersʼ zijn, kan deze mensen helpen in het volwaardig deelnemen hieraan.” Mondriaan Stichting "De aanvraag betreft een veelomvattend en groots opgezet evenement dat zich onderscheidt van andere kunstmanifestaties door een cultureel-maatschappelijke doelstelling te verbinden met hedendaagse beeldende kunst om daarmee een groot publiek aan te spreken. De tentoonstelling onderzoekt het begrip normaliteit en gaat nader in op vragen naar de maakbaarheid van de mens, biopolitiek en de relatie tussen mens en machine. Een internationaal gezelschap aan kunstenaars wordt benaderd om met hun werk te reflecteren op het onderwerp, en daarmee ook in een cultureel-maatschappelijke context te functioneren en vragen te stellen over het begrip normaliteit." Stichting Doen "De stichting laat met de tentoonstelling Niet Normaal · Difference on Display zien hoe normaal het is om af te wijken van lichamelijke, geestelijke en/of verstandelijke normen. De huidige aandacht voor lichaam, gezondheid en geest en de biotechnologische mogelijkheden zijn erg confronterend. De tentoonstelling laat bezoekers nadenken over de huidige normen en waarden op het gebied van gezondheid en ziekte en gewoon of ongewoon zijn. Het bevorderen van maatschappelijke en culturele deelname aan de samenleving heeft DOEN hoog in het vaandel staan."
4 Turing Foundation "Niet Normaal · Difference on Display is een groots opgezet project van internationale allure, dat het in zich heeft om uiteenlopende groepen mensen te laten genieten van het werk van internationale kunstenaars. Niet Normaal toont schilderijen van onder meer Marlene Dumas, Louise Bourgeois, en Marc Quinn. Vele van deze werken bevinden zich in collecties die maar zelden toegankelijk zijn voor het Nederlandse publiek. Dit alles is voor de Turing Foundation een belangrijke reden om dit project te ondersteunen."
Internationale aanbevelingen voor Niet Normaal: “Since years Ine Gevers is a theoretician and innovative curator who engages with her research and highly committed curatorial work upon topics that are still a taboo and stigmatized in western society. I am glad Ine is shedding light on topics such as our negative notion of disease. For her work with Niet Normaal I wish her lots of energy, support and feedback.” Ute Meta Bauer, Director of the Visual Arts Program, MIT, Cambridge “You are preparing a very interesting show. Niet Normaal * Difference on Display is promising. The biopolitical questions in the way of Foucault and Agamben belong to the most important questions of today.” Peter Weibel, Director of Zentrum für Kunst und Mediatechnologie, ZKM, Karlsruhe “I like your exhibition proposal for Niet Normaal, which has for me a much more meaningful approach to difference than American perceptions of disability--. It's also a subject that is very pertinent to my academic research as well--so I very much look forward to an opportunity to talk with you about this.” Joseph Grigely, visual artist and disability theorist. “I wanted to write for some time to say how much I appreciated reading the exhibition outline for Niet Normaal * Difference on Display you sent. Itʼs extremely interesting and really well worked through. I am VERY happy to be involved. “Imogen Stidworthy, visual artist
5 Comité van aanbeveling Hedy dʼAncona, adviseur cultuur en emancipatie, voormalig minister WVC Joop van Caldenborgh, directeur Caldic Chemie, kunstverzamelaar Job Cohen, burgemeester van Amsterdam Hans Dijkstal, lid van de Taakgroep Handicap en Lokale Samenleving Sjarel Ex, directeur Museum Boijmans van Beuningen, Rotterdam Charles Groenhuijsen, schrijver, columnist, TV-maker, spreker Hans Kamps, voorzitter Crossover, kroonlid van de SER Els van der Plas, directeur Prins Claus Fonds Ute Meta Bauer, directeur Beeldende Kunst Programma, MIT, Cambridge Felix Rottenberg, voormalig voorzitter PvdA, voormalig directeur De Balie Peter Weibel, directeur ZKM, Zentrum Kunst und Mediatechnologie, Karlsruhe Nout Wellink, president De Nederlandse Bank Comité van advies Roel Arkesteijn, freelance curator, Berlijn Lilet Breddels, directeur van de Stichting Archis Marianne Brouwer, freelance curator, criticus José van Dijck, hoogleraar televisie, film en cultuur, Universiteit van Amsterdam Huub de Groot, hoogleraar chemie en medische systeembiologie Universiteit Leiden Bas Haring, hoogleraar publiek begrip van wetenschap, Universiteit Leiden Maria Hlavajova, artistiek directeur, BAK, basis voor actuele kunst, Utrecht Jacqueline Kool, trainer, adviseur en publicist levensbeschouwing, initiatief Disability Studies leerstoel Miriam van Rijsingen, hoogleraar kunstgeschiedenis en directeur Arts & Genomics Jacqueline Schoonheim, onderzoeker internationaal recht, Universiteit Maastricht Karin Spaink, publiciste, columniste, adviseur ZonMw, Jan Troost, disability activist, ambassadeur Versterking Cliënten Positie Agnes van Wijnen, oprichter van Visie in Uitvoering Partners NAI Publishers SKOR (Stichting Kunst in Openbare Ruimten) Concern KesselsKramer Waag Society GGD Amsterdam Internationaal Documentaire Festival Amsterdam Internationaal Film Festival Rotterdam De Balie Tumult Universiteiten van Amsterdam en Utrecht Stichting Pandora Domein voor Kunstkritiek
6 Bestuur Niet Normaal Voorzitter: Hester Alberdingk Thijm Penningmeester: Michiel Dijkman Secretaris: Simon den Hartog Bestuurslid: Therese van Schie Bestuurslid: Willem Hollander Team Niet Normaal Artistiek directeur: Ine Gevers Zakelijk directeur: Frank Lubbers Producent: Monique Verhulst Producent film: Ravit Bechor Producent parallelprogramma en office: Nancy Hoffmann Educatie: Bettie de Bruijn Marketing en communicatie: Lieke Timmermans Vormgeving: Bram Nijssen ICT: Maick Sarmento Magelhães Documentatie: Willemijn Wolters Sponsors en Fondsen Achmea www.achmea.nl VSB fonds www.vsbfonds.nl ZonMw / VWS www.zonmw.nl Mondriaan Stichting www.mondriaanfoundation.nl Stichting Doen www.doen.nl SNS Reaal fonds www.snsreaal.nl Turing Foundation www.turingfoundation.org Amsterdams Fonds voor de Kunsten www.afk.nl Prins Bernhard Cultuurfonds www.prinsbernhardcultuurfonds.nl Fonds voor Beeldende Kunst, Vormgeving en Bouwkunst www.fondsbkvb.nl SKAN fonds www.skanfonds.nl Revalidatiefonds www.revalidatiefonds.nl Overige sponsoring Cordaan www.cordaan.nl Arkin www.arkin.nl Samhoud www.samhoud.nl De Key www.dekey.nl Amvest www.amvest.nl Rabo Bouwfonds www.bouwfonds.nl ABN AMRO www.abnamro.nl Beamsystems www.beamsystems.nl Hoek & Sonepouse www.hs-ondertiteling.nl
