Kunstfactor
Effectief samenwerken rond muziek op school
En zo kan het ook!
Effectief samenwerken rond muziek op school
En zo kan het ook!
Inhoudsopgave
En zo kan het ook!
4
En zo zit het!
5
En zo doen zij het!
6
Hoe komt samenwerking tot stand?
7
Wie gaat dat betalen?
8
Wat hebben scholen nodig?
10
Kan het bij u ook?
11
Waarom zou het niet lukken?
12
Bij u kan het ook!
13
Projecten, literatuur, colofon
14
Kunsfactor
4 Pierre Rietrae, directeur SMK: “Leerkrachten durven niet meer te zingen; ze krijgen te weinig basis op de PABO om daarvoor voldoende zelfvertrouwen te hebben. Tegelijk zijn vakdocenten wegbezuinigd, waardoor muziekonderwijs op het bordje van de leerkracht terecht komt. Het hangt te vaak af van die ene groepsleerkracht die wel muziekles kan geven.’
Voorwoord
En zo kan het ook!
Veel centra voor de kunsten staan onder druk en niet alleen financieel. Juist de inhoudelijke verwachtingen van (potentiële) cursisten, andere culturele instellingen en overheden werpen veel vragen op over de toekomst. Waar zijn we over tien jaar? Met wie werken we dan samen? Hoe zien onze activiteiten er uit? En door wie worden die betaald? Vinden we onze (toekomstige) cursisten nog wel? En wellicht belangrijker, vinden zij ons? Kunstfactor besteedt in 2011 en 2012 op verschillende manieren aandacht aan de toekomst van centra van de kunsten in Nederland. In binnen- en buitenland wordt onderzoek gedaan naar strategieën voor voortbestaan en vernieuwing. En uiteenlopende publicaties bieden een ruime blik op het vaak nog braakliggende terrein van samenwerking op lokaal en regionaal niveau. Denk hierbij aan bijvoorbeeld particuliere aanbieders van kunsteducatie, het onderwijs, welzijnsinstellingen en de amateurkunst. In ‘En zo kan het ook!’ worden twee projecten besproken waarin de samenwerking van kunstencentra met het basisonderwijs en lokale muziekverenigingen centraal staat. Het is een verkenning, een blik op de directe omgeving van centra voor de kunsten, en een mogelijke strategie die drie vliegen in één klap slaat. Basisscholen kunnen betaalbaar professioneel muziekonderwijs in de klas introduceren. Muziekverenigingen kunnen zich profileren richting de jeugd zonder wie zij geen toekomst hebben. En kunstencentra verkeren dichtbij (potentiële) cursisten, en spelen een onmisbare rol bij de professionalisering van muziekonderwijs op school. De beide projecten zijn niet hét antwoord op de vraag waar de kunstencentra over tien jaar zijn, maar geven een mogelijk toekomstbeeld over de rol en positie van kunstencentra in Nederland.
Tom de Rooij directeur-bestuurder Kunstfactor
5
Sylvia van den Kroonenberg, hoofd educatie Rick: “Ik heb gezocht naar mogelijkheden binnen het basisonderwijs. Je moet zoeken naar partners waar de grond het meest vruchtbaar is. Inventariseer bijvoorbeeld welke scholen actief op zoek zijn naar invulling van hun muziekonderwijs.”
Inleiding
En zo zit het!
U werkt bij een kunstencentrum Uw organisatie heeft een rijk aanbod aan cursussen en activiteiten op het gebied van kunst, cultuur en educatie. Natuurlijk ziet u graag dat uw kunstencentrum geworteld is in de lokale samenleving. Zowel jonge als oude mensen die cultuureducatie wensen, moeten de weg naar uw organisatie kunnen vinden. Samenwerking met andere organisaties in de regio staat hoog in het vaandel. U zoekt naar wegen om het voortbestaan van uw centrum voor de kunst te waarborgen, terwijl bezuinigingen in de culturele sector aan de orde van de dag zijn. U bent lid van een koor of muziekvereniging Uw vereniging bestaat al een flink aantal jaar, maar u ziet het ledental afnemen. Door vergrijzing en verhuizingen haken leden af, terwijl het moeilijk is jongeren enthousiast te maken voor het lidmaatschap van uw koor of orkest. Toch heeft uw vereniging veel te bieden: het vakmanschap van uw dirigent, het permanente streven naar verbetering, de gezellige sfeer en de leuke activiteiten en concerten. Niet voor niets waarderen dorps- of stadsgenoten uw optredens. Om te blijven bestaan zijn nieuwe jeugdleden nodig, want de jeugd heeft de toekomst. Maar hoe kunt u die bereiken? U werkt op een basisschool U houdt van uw werk, maar worstelt met de voortdurende veranderingen. Het ministerie confronteert scholen regelmatig met nieuwe regels. Het schroeft de kwaliteitseisen voortdurend op, terwijl scholen intussen ook moeten bezuinigen. Toch wilt u kinderen meer leren dan alleen taal en rekenen. Sociale en creatieve ontwikkeling vindt u ook belangrijk. U zoekt naar wegen om kunst- en muziekonderwijs op te nemen in het lesprogramma, niet in de laatste plaats omdat de onderwijsinspectie in de toekomst ook deze vakken zal beoordelen. Maar u en uw collega’s zijn niet voldoende geschoold om zelf muziekles te geven.
6
Pierre Rietrae, directeur SMK: “Verenigingen willen graag structureel contact met basisscholen. Zij zien dat ons dit lukt, en willen daarom graag participeren.”
Omschrijving projecten
En zo doen zij het!
In twee Limburgse regio’s zijn de behoeften en wensen van lokale kunstencentra, amateurmuziekverenigingen en basisscholen samengebracht. Die vormen de uitgangspunten voor twee interessante projecten: ‘Er zit muziek in jou!’ en ‘Een klinkend perspectief’.
Er zit muziek in jou!
RICK Weert ‘Rick’, het Regionaal Instituut Cultuur- en Kunsteducatie, is actief in de gemeenten Asten, Cranendonck, Deurne, HeezeLeende, Someren, Nederweert en Weert. Met ‘Er zit muziek in jou!’ ontwikkelde Rick een doorlopende leerlijn voor muziek in het basisonderwijs waaraan lokale koren en orkesten belangrijke bijdragen leveren. In 2010 en 2011 voerde Rick ‘Er zit muziek in jou!’ als proefproject uit en bereikte daarmee ongeveer 3100 leerlingen. In het schooljaar 2011-2012 zijn basisscholen ‘Er zit muziek in jou!’ voor het eerst gaan gebruiken. Doordat Rick zowel basisscholen als lokale koren en orkesten bij ‘Er zit muziek in jou!’ betrekt, snijdt het mes aan verschillende kanten. De kinderen krijgen via Rick kwalitatief goed muziekonderwijs, de verenigingen bereiken de jeugd, scholen en Rick wortelen sterker in de samenleving en door een financiële bijdrage van de verenigingen kan de school tegen een gunstig tarief professionals aantrekken. Wat is het? ‘Er zit muziek in jou!’ bestaat uit drie programma’s. In de groepen 1 tot en met 4 volgen de kinderen het programma ‘Zing’es’. Zij krijgen regelmatig goed zangonderwijs met hedendaagse liedjes die aansluiten bij hun leefwereld. Door ouders bij Zing’es te betrekken, zingen de kinderen ook na schooltijd. De Muziekwinkel in groep 5 en 6 bestaat uit groepslessen over zingen en musiceren. Daarnaast krijgen de kinderen eenvoudige muziektheorie en instrumentenleer. De kinderen uit groep 7 en 8 spelen mee in het Iedereen Mag Meedoen Orkest (IMMO). Alle instrumenten kunnen in dit orkest meedoen. De orkestleider staat voor de uitdaging om alle kinderen mee te laten spelen op hun eigen niveau. Na de basisschool kunnen kinderen verder zingen of musiceren bij een amateurorkest of –koor.
7 Pierre Rietrae, directeur SMK: “We vragen muziekverenigingen om te assisteren bij lessen over blaasinstrumenten. Dat is veel regelwerk, maar de verenigingen willen graag, want zij kunnen zich nu een paar keer per jaar op school presenteren.”
Een klinkend perspectief
SMK Kerkrade
Het SMK is een instituut dat muziek- en dansonderwijs geeft en vestigingen heeft in Kerkrade, Landgraaf en Brunssum. In 2008 was er een bijeenkomst met muziekverenigingen uit deze plaatsen. In 2009 startte ‘Een klinkend perspectief’, gebaseerd op de uitkomsten van die bijeenkomst. ‘Een klinkend perspectief’ biedt muziekonderwijs voor de groepen 1 tot en met 5, waarbij muziekverenigingen nauw betrokken zijn. In september 2010 schreven veertien basisscholen zich in, in september 2011 zelfs achttien. Daardoor zullen dit schooljaar ongeveer 2250 leerlingen op school musiceren en zingen. Binnen ‘Een klinkend perspectief’ geven de consulenten van het SMK les op de basisscholen. Door tegelijkertijd groepsleerkrachten te trainen, kunnen die na verloop van tijd ook zelf muzieklessen geven. SMK waarborgt daardoor de continuïteit. De kinderen komen in aanraking met muziek en zang zonder naar de muziekschool te hoeven. Amateurverenigingen kunnen zich presenteren en nieuwe leden werven. Wat is het? ‘Een klinkend perspectief’ bestaat uit twee fasen. De groepen 1, 2 en 3 krijgen per schooljaar vijftien weken kleutermuziek. Via korte workshops maken de kinderen door het hele schooljaar heen kennis met kunst en cultuur. In de groepen 4 en 5 krijgen de kinderen met medewerking van de lokale muziekverenigingen veertig weken lang muziekoriëntatie. Scholen sluiten het jaar af met een presentatie voor ouders en leden van de amateurverenigingen.
De opstartfase
Hoe komt samenwerking tot stand?
De projecten ‘Er zit muziek in jou!’ en ‘Een klinkend perspectief’ leunen beide op de samenwerking tussen kunstencentra, basisscholen en muziekverenigingen. In nagenoeg elke gemeente bestaat deze ‘gouden driehoek’. Maar wie neemt het initiatief voor zo’n samenwerking? Hoe vinden partijen elkaar in een gemeenschappelijk belang? En op welke wijze vertalen de partijen dat belang in een werkbaar programma? Het spreekt voor zich dat bij elk van de partijen de intentie moet bestaan om samen te werken. Maar dan?
8 Pierre Rietrae, directeur SMK: “Verenigingen hebben niet veel geld. Voor de eindpresentatie moeten zij al een avond vrij nemen en hun dirigent betalen. Bovendien moeten zij mensen vinden die tijdens schooluren de klassen kunnen bezoeken. Dat is al een grote investering voor de verenigingen.”
Gedeeld belang In beide projecten was het kunstencentrum de initiator, maar de aanleiding verschilde. Bij Rick kwam de vraag van de muziekverenigingen om hulp bij het vinden van nieuwe, jonge leden om de vergrijzing tegen te gaan. Bij SMK kwam de vraag van basisscholen, die zochten naar passend en kwalitatief goed binnenschools muziekonderwijs. Rick en SMK hebben daarop met de scholen en de verenigingen de problemen en wensen geïnventariseerd. Al snel bleek dat de partijen een gemeenschappelijk belang hebben: kinderen in contact brengen met muziek. Kinderziekten Toen de eerste concepten voor de lesprogramma’s waren vastgesteld, begonnen ‘Er zit muziek in jou!’ en ‘Een klinkend perspectief’ met een pilot-schooljaar. Tijdens dit schooljaar zijn de programma’s in de praktijk getoetst. Zo organiseerde SMK in iedere gemeente één pilot. In Kerkrade, Brunssum en Landgraaf deed één basisschool gedurende een jaar met de groepen 4 en 5 mee. Regelmatig was er overleg en afstemming. Een klankbordgroep met iemand uit het onderwijs, een vertegenwoordiger van de amateurmuzieksector, een gemeenteambtenaar en een vakleerkracht dachten mee. Het echte werk Na de ontwikkeljaren en het verhelpen van de kinderziekten, zijn in september 2011 beide projecten officieel van start gegaan. De verenigingen blijken graag mee te doen aan deze projecten. De scholen moeten zich ervoor inschrijven. Het SMK telde per 1 september 2011 achttien deelnemende basisscholen. In Brunssum doet een kwart van alle basisscholen mee, in Kerkrade de helft en in Landgraaf maar liefst negentig procent. Rick had bij aanvang nog geen school die de volledige doorlopende leerlijn in het lesprogramma op wilde of kon nemen. Wel is er één school met een Iedereen Mag Meedoen Orkest (groep 7 en 8), één Zing’es School (groep 1 tot en met 4) en tien scholen die in groep 5 en 6 gebruik maken van De Muziekwinkel.
De financiële dekking
Wie gaat dat betalen?
Een belangrijke vraag voor alle partners zoals in ‘Er zit muziek in jou!’ en ‘Een klinkend persspectief’ is: wie gaat dat betalen? Bezuinigingen in het onderwijs als de culturele sector kunnen nieuwe initiatieven in de weg staan.
9
Jan van Dongen, hoofd muziek Rick: “Door gebrek aan subsidie moesten wij het oorspronkelijke plan terugbrengen naar een vrij magere variant. Daardoor zijn we wel ondernemender geworden en op zoek gegaan naar andere subsidies.”
Tegelijk biedt de samenwerking tussen basisscholen, muziekverenigingen en kunstencentra kansen voor betaalbaar binnenschools muziekonderwijs. Cultuurgelden Vanaf schooljaar 2012-2013 blijven de cultuurgelden van de Rijksoverheid nog vier jaar gehandhaafd. Scholen kunnen zo de kwaliteit van cultuureducatie handhaven of zelfs verbeteren. Vanaf 2015 besteedt de onderwijsinspectie in een ‘themarapportage cultuureducatie’ aandacht aan de wijze waarop basisscholen cultuuronderwijs geven. Projecten als ‘Er zit muziek in jou!’ en ‘Een klinkend perspectief’ kunnen hiervan deel uitmaken. Fondsenwerving Projectorganisaties kunnen nationale of lokale fondsen benaderen. Verschillende landelijke fondsen financieren projecten op het gebied van cultuureducatie. Een onderzoekje naar fondsen binnen de eigen provincie en/of gemeente leidt zeer waarschijnlijk ook tot mogelijkheden. Een subsidie komt de kwaliteit van het project ten goede; wellicht kan een organisatie daardoor bijvoorbeeld meer professionele krachten inhuren. Een valkuil is dat de voortgang van een project afhankelijk kan worden van subsidie terwijl een subsidieverstrekker nooit garanties geeft voor de toekomst. Kosten van ‘Er zit muziek in jou!’ Voor ‘Er zit muziek in jou!’ van Rick betalen de verenigingen en de scholen de directe kosten. De eerste leerlijn ‘Zing’es’ voor de groepen 1 tot en met 4 kost tussen de € 800 en € 900 per groep per schooljaar. De Muziekwinkel voor groep 5 en 6 kost € 1.800 per jaar. Het IMMO voor groep 7 en 8 kost € 1.500 voor twintig lesweken. De indirecte kosten, scholing en productontwikkeling komen voor rekening van Rick. De scholen dragen bij uit de cultuurgelden van € 10,90 per leerling per schooljaar. Kosten van ‘Een klinkend perspectief’ Voor ‘Een klinkend perspectief’ van SMK betalen de verenigingen niet mee. Basisscholen, gemeenten en SMK dragen de kosten. Het project krijgt bovendien een bijdrage van de Regeling Muziekeducatieve Projecten. De kosten voor de kleutermuziek in de groepen 1 tot en met 3 zijn in totaal € 597, per groep van 25 leerlingen. Daarvan komt € 300 voor rekening van de basisschool. ‘Muziek in de klas’ voor de groepen 4 en 5 kost € 1.592 per jaar. Daarvan betaalt de basisschool € 796.
10 Jan van Dongen, hoofd muziek Rick: “Tegenwoordig richten veel basisscholen hun cultuureducatie op beeldend en dans, dus op met de handen knutselen en lichamelijke opvoeding. Veel leerkrachten vinden het eng om zelf te zingen. Overal waar ik kom, hoor ik dat muziekles het eerste is dat door tijdsdruk en dergelijke wegvalt.”
Randvoorwaarden voor scholen
Wat hebben scholen nodig?
Een veelgehoorde klacht is dat de werkdruk voor leerkrachten in het basisonderwijs te hoog is. Daardoor hebben leerkrachten te weinig tijd om zich in nieuw materiaal te verdiepen of zich bij te scholen. In het opbrengstgericht leren gaat het om taal en rekenen; ‘zachte’ vakken zoals culturele vorming krijgen daardoor vaak minder aandacht. Op de Pabo behoort muziek in onvoldoende mate tot het vakkenpakket. Wat hebben scholen nodig om toch muziekeducatie te kunnen bieden? Keuze Tijd, geld en begeleiding inzetten voor cultuureducatie is op dit moment nog een keuze van de schooldirectie. Echter, vanaf 2015 zal de onderwijsinspectie ook cultuureducatie meenemen in de beoordeling van de schoolprestaties. Scholen moeten daarom op zoek naar goede invulling van cultuureducatie in het algemeen, met als onderdeel daarvan muziekonderwijs. Scholen hebben echter meer redenen om te kiezen voor cultuur- en muziekeducatie. Veel cultuur kan een school aantrekkelijk maken voor ouders die dit belangrijk vinden voor hun kinderen. Kennis en durf Leerkrachten zien vaak op tegen cultuur- of muziekonderwijs. Door voor de klas een liedje in te zetten, stelt een leerkracht zich kwetsbaar op. Geen wijs kunnen houden, niet weten hoe een liedje ingestudeerd moet worden, orde houden terwijl kinderen juist geluid moeten maken; niet iedereen voelt zich op zijn gemak bij muziekles. Laat staan wanneer daar ook nog eens instrumenten bij komen. Toch is het nooit te laat om te leren! Het project ‘Een klinkend perspectief’ voorziet in bij- en nascholing. De consulenten van SMK begeleiden daartoe de leerkrachten. Zij hebben schoolmuziek gestudeerd met als specialisatie ‘basisonderwijs’. Consulenten geven korte lessen in de klas en leren de leerkracht liedjes te begeleiden op de gitaar of gebruik te maken van kleine instrumenten. Ook voor ‘Zing’es’, een onderdeel van ‘Er zit muziek in jou!’, krijgen docenten ondersteuning. Instructiefilmpjes en lesbrieven helpen de leerkrachten op weg. Deskundigheidsbevordering draagt bij aan de continuïteit van het muziekonderwijs op de scholen, waardoor op den duur minder coaches van de kunstencentra nodig zijn.
11
Jan van Dongen, hoofd muziek Rick: “Je zult moeten investeren in de scholing van docenten. Met onze bij- en nascholing voorzien wij daarin. Dit kost geld en daarom moet een school daar bewust voor kiezen.
Middelen Goed materiaal dat aansluit bij de vaardigheden van de leerkracht en de belevingswereld van de kinderen is belangrijk voor het muziekonderwijs op basisscholen. Rick werkt voor de onderbouw met het lesprogramma ‘Zing’es’, dat deelnemende scholen een gratis liedbundel met lesbrieven biedt. De liedjes zijn gesorteerd op groep, onderwerp en aansluiting bij andere leergebieden. Leerkrachten krijgen tips voor het instuderen van de liedjes. Binnen ‘Een klinkend perspectief‘ van SMK spelen amateurverenigingen een belangrijke rol. Zij nodigen kinderen voor hun concerten uit en laten muzikanten in de klas hun instrumenten demonstreren. Bovendien mogen kinderen op oude instrumenten van de vereniging blazen. Op deze manier hoeft een school niet direct te investeren in instrumentarium.
Succesfactoren
Kan het bij u ook?
Geslaagde voorbeelden ‘Een klinkend perspectief’ en ‘Er zit muziek in jou!’ zijn slechts twee voorbeelden van projecten waarin organisaties op lokaal niveau succesvol samenwerken. In bijna elke gemeente zijn de benodigde ingrediënten voor handen: een centrum voor de kunsten, basisscholen en amateurverenigingen. Dat biedt perspectief om deze succesvolle voorbeelden naar de eigen situatie te vertalen. Verbindingen De kracht van beide projecten zit in de verbindingen; in het aanhalen en structureel maken van banden binnen de gemeente of regio. Binnenschoolse muziekeducatie kan het culturele leven in een gemeente een impuls geven in de vorm van meer cursisten voor het kunstencentrum en meer jeugdleden bij amateurverenigingen. Ook voor scholen biedt samenwerking voordelen. Het vergroot de aantrekkingskracht voor ouders die hun kinderen graag in contact brengen met muziek. Scholen en kunstencentrum kunnen dankzij de korte communicatielijnen bovendien makkelijker projecten op andere creatieve gebieden dan muziek initiëren.
12
Pierre Rietrae, directeur SMK: “Wij maken geen gebruik van vakleerkrachten, omdat de persoon die vast voor de klas staat allesbepalend is. Onze consulenten leiden de leerkrachten op, waardoor het project kan slagen. Het poppetje bepaalt het succes.”
Kwaliteit en continuïteit Beide voorbeeldprojecten dragen bij aan de kwaliteit en continuïteit van muziekonderwijs op basisscholen, terwijl, dankzij de inzet van amateurmuziekverenigingen, de kosten beperkt blijven. Door de bij- en nascholing van de docenten verbetert niet alleen de kwaliteit van hun muzieklessen, maar voelen zij zich ook gesteund door de schoolleiding en gestimuleerd met muziekonderwijs door te gaan. De structuur van de projecten zorgt ervoor dat eenmaal opgestarte projecten met weinig onderhoud door kunnen lopen, mits alle partners mee blijven doen.
Risicofactoren
Waarom zou het niet lukken?
Rick en SMK hebben de tijd genomen om hun projecten te ontwikkelen en een jaar uit te proberen. Daardoor hebben zij op tijd kinderziekten onderkend en verbeteringen aangebracht. Bovendien hebben zij deze periode benut om scholen en muziekverenigingen enthousiast te maken voor de projecten. Maar ook mét zo’n testperiode zijn er valkuilen en risico’s. Afhankelijkheid De projecten zijn meer of minder afhankelijk van de muziekverenigingen, van de inzet van hun vrijwilligers en van financiële bijdragen. Muziekverenigingen zijn vrijwilligersorganisaties en onderhevig aan wisselingen van dirigenten en besturen, veranderingen in prioriteiten van hun uitgaven, in- en uitstroom van leden en wisselende drukte in de eigen concertagenda. Hierdoor kan de samenwerking wat minder stabiel zijn dan met een (professioneel) centrum voor de kunsten. Een andere partij van wie de afhankelijkheid een risico kan zijn, is de gemeente. Gemeenten moeten bezuinigen en kunnen ervoor kiezen budgetten voor cultuureducatie te verkleinen. Daarnaast gelden bij elke gemeente andere criteria voor toekenning van subsidies. Vooral bij gemeenteoverstijgende projecten kan dit vertragend werken en financiële ondersteuning van een project zelfs in de wielen rijden. Flexibiliteit Elke school, muziekvereniging en centrum voor de kunsten is anders. Daardoor is het altijd nodig lokale projecten ‘op maat’ te organiseren. Echter, als er binnen een gemeente één
13
Jan van Dongen, hoofd muziek Rick: “Je moet geluk hebben met het schoolbestuur, maar ook ouders kunnen een belangrijke aanjager zijn van muzieklessen. Zo hebben wij op een Zilveren Zing’es school een moeder die koordirigente is en al jaren als vrijwilliger muzieklessen op de basisschool geeft.”
kunstencentrum is, kunnen daar moeiteloos drie muziekverenigingen en tien basisscholen bestaan. Het is de vraag in hoeverre een educatieve programma voor de verschillende verenigingen en scholen aanpassingen behoeft. Welke flexibiliteit kan en wil een kunstencentrum bieden? Teveel flexibiliteit is arbeidsintensief, complex en duur, maar door te weinig flexibiliteit zouden scholen of verenigingen buiten de boot kunnen vallen.
Tips
Bij u kan het ook! Rick en SMK delen graag hun ervaringen met andere kunstencentra, scholen en verenigingen die geïnteresseerd zijn in het opzetten van een project gericht op binnenschools muziekonderwijs. Zo heeft u een voorsprong en kunt u kinderziekten voorkomen. Neem hun tips ter harte. Wellicht leiden die ook in uw gemeente of regio tot geslaagde samenwerking. Uw organisatie op orde - Betrek in een vroeg stadium alle betrokkenen en houd iedereen continue geïnformeerd. - Formuleer bij aanvang voor uzelf en voor alle partners heldere doelstellingen. - Houd het plan in de ontwikkeling voldoende open om nieuwe inzichten daarin te verwerken, zodat het een echt gezamenlijk project wordt. - Houd de coördinatie in één hand: afstemming, bewaking van tijd en geld en evaluatie lopen dan gestroomlijnd. - Plan vooraf nauwkeurig het maximum aantal uren voor de verschillende onderdelen. Daarmee voorkomt u onverwachte kostenoverschrijdingen. - Zorg dat uw docenten op de hoogte zijn van de groep(en) waaraan zij lesgeven: aantal kinderen, leeftijd, met welk instrumentarium, wel of niet ervaring met muziek in de klas, enzovoort Uw vakdocent is uw visitekaartje - Zoek in het docententeam van uw kunstencentrum naar mensen die ervaring hebben met het geven van groepslessen en die zeer gemotiveerd zijn. - Sta open voor mensen buiten het kunstencentrum die het project artistiek kunnen ondersteunen, bijvoorbeeld ouders met een conservatoriumachtergrond of muziekgeschoolde leerkrachten. - Gebruik dit project om uw docenten bij te scholen in groepsdidactiek.
14 Pierre Rietrae, directeur SMK: “Om alle instrumenten aan bod te laten komen, zoekt de consulent contact met orkesten. Voor strijkinstrumenten met een symfonieorkest, voor een accordeon bij een accordeonvereniging. Logistiek is dat veel werk, maar als het eenmaal loopt, dan gaat het vanzelf en kost de coördinatie ongeveer één uur per week.”
Samen staat u sterk! - Werk samen met andere lokale partners; zij hebben net als u ervaring met en kennis over de leefomgeving. - Houd bij de samenwerking rekening met planningen van de partners, zoals het schooljaar, drukke tijden op school rond feestdagen, grote activiteiten van muziekverenigingen. - Maak in de samenwerking afspraken over wie wanneer wat communiceert aan wie; de school communiceert met de ouders en de muziekvereniging met de achterban. Of misschien communiceert uzelf wel naar iedereen? - Zorg voor regelmatig contact met alle partners om de voortgang en eventuele problemen te bespreken en op tijd bij te sturen.
Projecten . ‘Er zit muziek in jou!’ Regionaal Instituut Cultuur- en Kunsteducatie (Rick): www.ricknet.nl . ‘Een klinkend perspectief’ Stichting SMK: www.smkparkstad.nl . Zing’es Muziek telt!: www.muziektelt.nl/zing-es
Literatuur en materiaal ter inspiratie
- Div. Amateurkunst en onderwijs; monitoring stappenplan (Kunstfactor, 2011) - Bonth C. de, Bijloo H., Competenties voor de docerend musicus in het primair onderwijs (Kunstfactor, 2012) - Heimans H., e.a. Amateurmuziek en primair onderwijs (Unisono & Cultuurnetwerk, 2005) - Windkracht6, een educatief muziekpakket voor de groepen 5 en 6 in het basisonderwijs. Kunstfactor: www.kunstfactor.nl
Colofon Een uitgave van Kunstfactor 2012 Met dank aan: - Regionaal Instituut Cultuur- en Kunstedcuatie (Rick), Jan van Dongen, hoofd muziek, Sylvia van den Kroonenberg, hoofd educatie - Stichting SMK Parkstad, Pierre Rietrae, directeur Onderzoek: Josje de Regt (Kunstfactor) Tekst: Ellis Buis (Kunstfactor) Redactie: Roel Mazure - Amsterdam Ontwerp en opmaak: Jacqueline Heijmerink - Deventer Druk: robstolk ®- Amsterdam
Colofon Een uitgave van Kunstfactor 2012 Met dank aan: - Regionaal Instituut Cultuur- en Kunstedcuatie (Rick) Jan van Dongen, hoofd muziek Sylvia van den Kroonenberg, hoofd educatie - Stichting SMK Parkstad Pierre Rietrae, directeur Onderzoek: Josje de Regt (Kunstfactor) Tekst: Ellis Buis (Kunstfactor) Redactie: Roel Mazure - Amsterdam Ontwerp en opmaak: Jacqueline Heijmerink - Deventer Druk: robstolk ®- Amsterdam
