KU Leuven – OG Musicologie
JAARVERSLAG 2014
Leuven, 2015
Eindredactie: Bart DEMUYT, Ann KELDERS, An VERBEECK Afbeelding titelblad: fragment uit het 'Mechels Koorboek' (Mechelen, Stadsarchief, ms. s.s.), fol. 95v (detail: initiaal K). Met toestemming.
Alamire Foundation vzw Internationaal Centrum voor de studie van de muziek in de Lage Landen International Centre for the Study of Music in the Low Countries Centrale Bibliotheek Mgr. Ladeuzeplein 21 B-3000 LEUVEN Tel. +32-(0)16-32 87 50 Fax +32-(0)16-32 87 49 Huis van de Polyfonie Abdij van Park 1 B-3001 Heverlee Tel. +32-(0)16-38 92 85
[email protected] www.alamirefoundation.org
Jaarverslag 2014
INHOUD
INHOUD ........................................................................................................................................................... 1
1.
ORGANIGRAM ....................................................................................................................... 3
2.
OPDRACHT ............................................................................................................................ 6
3.
ACTIVITEITENVERSLAG 2014.................................................................................................. 7
3.1. 3.1.1.
Onderzoeksprojecten ........................................................................................................... 7 Postdoctoraal onderzoeksproject ........................................................................................................ 7 3.1.1.1. B-Br 215-16 - Brussel, Koninklijke Bibliotheek van België ........................................................ 7 3.1.1.2.
The Transmission of the Cantus Sororum .................................................................................. 8
3.1.1.3.
Authorship and Anonymity in Sixteenth-Century Music: The Case of the Alamire Manuscripts ................................................................................................................................ 9
3.1.2.
Doctoraatsonderzoek ......................................................................................................................... 10 3.1.2.1. Petrus Alamire, het Habsburgs-Bourgondisch scriptorium en de handschriften in stemboekformaat..................................................................................................................... 10 3.1.2.2.
3.1.3. 3.1.4.
What late medieval chant manuscripts do to a present-day performer of plainchant ......... 12
Hercules / IDEM (an Integrated Database for Early Music (2010) & Alamire Digital Lab (2014)) ...... 13 Wetenschappelijke projecten met steun van gemeenschaps- of private fondsen ............................ 15 3.1.4.1. Inventarisatie van antifonaria bewaard in Vlaanderen .......................................................... 15 3.1.4.2.
Straight from the Source. Het laatmiddeleeuwse muziekmanuscript als toegangspoort tot de muzikale cultuur van de Lage Landen...................................................................................... 16
3.1.4.3.
New Perspectives on Polyphony: Alamire's musical legacy through high-technology research tools .......................................................................................................................................... 17
3.2. 3.2.1. 3.3. 3.3.1.
Projecten in Opdracht ........................................................................................................ 19 AMUZ [Festival van Vlaanderen Antwerpen] 2014-2015 en 2015-2016 ........................................... 19 Valorisatie van het onderzoek ............................................................................................ 20 Publicaties .......................................................................................................................................... 20 3.3.1.1. Journal of the Alamire Foundation .......................................................................................... 20
3.3.2.
Internationale colloquia en tentoonstellingen .................................................................................. 22 3.3.2.1. Petrus Alamire - meerstemmigheid in beeld / New Perspectives on Polyphony ................. 22
3.3.3.
Eigen projecten inzake valorisatie van het onderzoek ...................................................................... 24 3.3.3.1. Huis van de Polyfonie ............................................................................................................... 24 3.3.3.2.
Passie van de Stemmen ........................................................................................................... 25
3.3.3.3.
Erfgoeddag: Grenzeloos- muzieklabo ...................................................................................... 26
3.3.3.4.
Open Monumentendag ............................................................................................................ 26
3.3.3.5.
CONNECT II: Inner voicing, Distant touch - Perspectieven op meerstemmigheid ................. 27
1
Jaarverslag 2014 3.3.3.6.
Canto Aperto ............................................................................................................................ 28
3.3.3.7.
Parkabdijopzondag................................................................................................................... 28
3.3.3.8.
Workshops rond de anonieme Missa Salve regina ................................................................. 28
3.3.3.9.
Opleiding Franco-Vlaamse polyfonie uit originele bronnen: Petrus Alamire en zijn muzikaal universum ................................................................................................................................. 29
3.3.4.
Wetenschappelijk advies, lezingen voor een breed publiek .............................................................. 30
4.
ADMINISTRATIEF VERSLAG 2014 ......................................................................................... 32
4.1. 4.2. 4.3. 4.4. 4.5. 4.6.
Algemene Vergadering ........................................................................................................ 32 Raad van Bestuur ................................................................................................................ 32 Dagelijks bestuur en werking .............................................................................................. 32 Toelagen en aanwending .................................................................................................... 32 Personeelsbezetting in 2014 ................................................................................................ 33 Lokaalbezetting ................................................................................................................... 33
2
Jaarverslag 2014
1. ORGANIGRAM Situatie op 11.03.2015
Raad van Bestuur Herman VANDEN BERGHE Herman BAETEN David BURN Paul CRAENEN Bart De MOOR Katlijn MALFLIET
Erevicerector KU Leuven (voorzitter) Voorzitter Musica (penningmeester) (vertegenwoordiger Musica) Docent KU Leuven Directeur Musica (waarnemer) Gewoon hoogleraar KU Leuven Vicerector Cultuur-, Diversiteits- en Duurzaamheidsbeleid KU Leuven (vertegenwoordiger KU Leuven)
Algemene Vergadering Herman VANDEN BERGHE Marc VERVENNE Paul TRIO Els T’SEYEN Katelijne SCHILTZ Katlijn MALFLIET Bart DE MOOR Paul CRAENEN David BURN Herman BAETEN
Erevicerector KU Leuven (voorzitter) Ererector KU Leuven Gewoon hoogleraar KU Leuven Producer VRT Docent Universität Regensburg Vicerector Cultuur-, Diversiteits- en Duurzaamheidsbeleid KU Leuven Gewoon hoogleraar KU Leuven Directeur Musica, Impulscentrum voor muziek vzw, Neerpelt Docent KU Leuven Voorzitter Musica, Impulscentrum voor muziek vzw, Neerpelt
Directie Bart DEMUYT
Directeur Alamire Foundation vzw
Alamire Foundation: onderzoekers / stafmedewerkers Serafina BECK (BE) Functie: doctoraal onderzoeker IWT-SBO-project New Perspectives on Polyphony Omvang mandaat KU Leuven: voltijds Periode: tot 30.09.2015 Inga BEHRENDT (DE) Functie: research associate Alamire Foundation Stratton BULL (CAN) Functie: stafmedewerker IWT-SBO-project New Perspectives on Polyphony Omvang mandaat Alamire Foundation: deeltijds (75 %) Periode: onbepaalde duur David BURN (UK) Functie: docent KU Leuven / OG Musicologie Omvang mandaat KU Leuven: voltijds Periode: onbepaalde duur
3
Jaarverslag 2014
Bart DEMUYT (BE) Functie: directeur Alamire Foundation Omvang mandaat Alamire Foundation: voltijds Periode: onbepaalde duur Nele GABRIELS (BE) Functie: research associate Alamire Foundation Kate HELSEN (USA) Functie: research associate Alamire Foundation Ann KELDERS (BE) Functie: research associate Alamire Foundation Omvang mandaat KU Leuven: vrijwilligersstatuut Periode: tot 17.04.2015 Sarah Ann LONG (USA) Functie: research associate Alamire Foundation Grantley McDONALD (AUS) Functie: research associate Alamire Foundation Klaartje PROESMANS (BE) Functie: coördinator congres en tentoonstelling 'Petrus Alamire 2015' Omvang mandaat KU Leuven: voltijds Periode: tot 31.07.2017 Zoe SAUNDERS (USA) Functie: postdoctoraal onderzoeker FWO Omvang mandaat KU Leuven: voltijds Periode: tot 31.12.2015 Lynda SAYCE (UK) Functie: research associate Alamire Foundation Omvang mandaat KU Leuven: vrijwilligersstatuut KU Leuven Periode: tot 10.03.2016 Karin STRINNHOLM LAGERGREN (SE) Functie: postdoctoraal onderzoeker (Onderzoeksraad Zweden, Linnaeus University, Växjö) Omvang mandaat Linnaeus University: voltijds Periode: tot 31.12.2015 Emily THELEN (USA) Functie: research associate Alamire Foundation Eline Van Garsse (BE) Functie: coördinator instrumentencollectie Alamire Foundation Hendrik VANDEN ABEELE (BE) Functie: research associate Alamire Foundation, postdoctoraal onderzoeker Omvang mandaat LUCA: voltijdse detachering Periode: 01.09.2013 t.e.m. 31.08.2015 An VERBEECK (BE) Functie: administratief medewerker
4
Jaarverslag 2014 Omvang mandaat KU Leuven: deeltijds (90%) Periode: tot 09.11.2015
Visiting Fellowships 2015: Prof. Herbert Kellman, University of Illinois, US Prof. Jennifer Bloxam, Williams College, US
General Editors Journal of the Alamire Foundation Prof. David Burn (oktober 2009- ) Prof. Katelijne Schiltz (oktober 2009 - april 2015) Prof. Sarah Ann Long (oktober 2015- )
5
Jaarverslag 2014
2. OPDRACHT Alamire Foundation vzw, Internationaal Centrum voor de studie van de muziek in de Lage Landen, werd in 1991 opgericht met als doel onderzoek van excellent niveau en innovatieve aard te voeren, te stimuleren en te coördineren, in het bijzonder met betrekking tot de muziek en het muziekleven in de Lage Landen uit de periode van de vroege middeleeuwen tot 1800. De Alamire Foundation levert op een hedendaagse manier een bijdrage tot de lokalisatie, de inventarisatie, de conservatie en het onderzoek van de bronnen van het Vlaams muzikaal erfgoed, die in binnen- en buitenland worden bewaard. Het in 2011 opgestarte state-of-the-art Alamire Digital Lab (ADL) speelt in dit proces een cruciale rol. In het verlengde hiervan behoort het tot de opdracht haar resultaten voor een zo breed mogelijk publiek te ontsluiten. Het Huis van de Polyfonie, gelegen op de historische site van de Abdij van Park in Heverlee, doet daarbij dienst als internationaal valorisatieplatform. De organisatie functioneert op internationaal vlak als een uniek en toonaangevend forum. Door het onderhouden van talrijke samenwerkingsverbanden met prestigieuze onderzoeksinstellingen en bibliotheken, concertorganisaties en internationaal gerenommeerde uitvoerders, en door de organisatie van en regelmatige aanwezigheid op belangrijke internationale congressen en festivals, creëert zij een continue dialoog met onderzoekers en uitvoerders wereldwijd. De onderzoeksresultaten van de Alamire Foundation verschijnen in de vorm van kwalitatief hoogstaande wetenschappelijke monografieën en als artikels in toonaangevende vaktijdschriften, alsook in de vorm van facsimile-uitgaven en/of moderne kritische edities zoals het Journal of the Alamire Foundation.
6
Jaarverslag 2014
3. ACTIVITEITENVERSLAG 2014 3.1.
Onderzoeksprojecten
3.1.1.
Postdoctoraal onderzoeksproject
3.1.1.1.
B-Br 215-16 - Brussel, Koninklijke Bibliotheek van België
Financiering IWT/SBO Promotor David Burn Projectverantwoordelijke Emily Thelen Toelichting In dit onderzoek neemt het handschrift 215-16 (B-Br 215-16) uit de Koninklijke Bibliotheek van België een centrale plaats in. De toegepaste methodiek impliceert dat op basis van een diepgaande studie van deze specifieke casus diverse facetten van het handschriftencorpus uit het atelier van Petrus Alamire op een innovatieve wijze kunnen worden belicht. Meer in het bijzonder kan worden aangetoond dat dit manuscript gesitueerd moet worden binnen de bredere religieuze en devotionele cultuur in de Lage Landen. De analyse van deze context vormt dan ook een noodzakelijke premisse voor de correcte interpretatie van het gebruik en de functionering van het hier besproken handschrift, in het bijzonder, en van het Alamire-corpus, in het algemeen. Vorderingsstaat van het onderzoek Gedurende de beperkte tijdsspanne die tijdens het afgelopen jaar voor dit onderzoeksluik beschikbaar was, kwam de nadruk te liggen op de publicatie van de behaalde onderzoeksresultaten. Naast verschillende artikels (in boeken of tijdschriften) ging bijzondere aandacht uit naar de voorbereiding van de facsimile van het hier besproken handschrift, die in 2015 zal verschijnen naar aanleiding van de tentoonstelling en het colloquium rond Petrus Alamire (cfr. infra). Deze editie kadert in de intentie van de Alamire Foundation om de hoogkwalitatieve digitale beelden die door middel van het Alamire Digital Lab (cfr. infra) zijn geproduceerd, eveneens beschikbaar te stellen via papieren facsimile-uitgaven van eenzelfde kwaliteit. Hierbij wordt een zo getrouw mogelijke reproductie van de handschriften nagestreefd. Elk deel uit de reeks - uitgegeven door Brepols Publishers - wordt, vanuit de Alamire Foundation en de Onderzoeksgroep Musicologie van de KU Leuven, wetenschappelijk omkaderd en onderbouwd. Publicaties boeken (in voorbereiding, aangeboden voor peer-review of te verschijnen): E. Thelen, Brussels, Bibliothèque royale de Belgique MS 215-16: Music for the Feast of the Seven Sorrows of the Virgin [facsimile-uitgave]. th th E. Thelen (ed.), The Seven Sorrows Confraternity of Brussels: Drama, Ceremony, and Art Patronage (16 -17 c.) (Studies in European Urban History, 26). artikels (reeds verschenen): E. Thelen, 'Music, Competition, and Propaganda in the Court of Philip the Fair', in W. Blockmans, T.-H. Borchert, N. Gabriëls, J. Oosterman en A. Van Oosterwijk (ed.), Staging the Court of Burgundy, Turnhout: Brepols, 2013, p. 147-151. artikels (in voorbereiding, aangeboden voor peer-review of te verschijnen):
7
Jaarverslag 2014 E. Thelen, 'The Feast of the Seven Sorrows of the Virgin: Plainchant, Piety, and Politics in the BurgundianHabsburg Court' [bestemd voor het tijdschrift Early Music History]. E. Thelen, 'The Musical Activities of the Brussels Seven Sorrows Confraternity', in E. Thelen (ed.), The Seven th th Sorrows Confraternity of Brussels: Drama, Ceremony, and Art Patronage (16 -17 c.) (Studies in European Urban History, 26). Tijdschema 01.10.2011 – 30.09.2014
3.1.1.2.
The Transmission of the Cantus Sororum
Financiering Onderzoeksraad Linnaeus University (Zweden) KU Leuven / Alamire Foundation Projectverantwoordelijke Karin Strinnholm Lagergren Toelichting Binnen dit project worden aspecten als muzikale transmissie, variatie, stabiliteit, oraliteit en de continue verandering van het materiaal in relatie tot zijn context bestudeerd. Deze invalshoek wordt geconcretiseerd in het onderzoek naar de overdracht van de muziek van de officieliturgie van de zusters birgittinessen in de Lage Landen, de Cantus Sororum (het 'Lied van de Zusters'). Deze gregoriaanse muziek werd rond 1350 samengesteld en gecomponeerd door de heilige Birgitta van Zweden en haar biechtvader, Petrus Olavi. De liturgie en de uitwerking van de Cantus Sororum gelden als één van de meest indrukwekkende prestaties van middeleeuwse monastieke cultuur. Het onderzoek spitst zich toe op de bibliotheek van de birgittinessenabdij Maria Refugie in Uden (Nederland), waar een collectie liturgische manuscripten uit de periode van de late vijftiende tot het midden van de negentiende eeuw wordt bewaard. Het onderzoek zal resulteren in artikels over diverse onderwerpen met betrekking tot de birgittijnse liturgische muziek. Uiteindelijk zullen deze bevindingen in een etno-musicologisch kader worden geplaatst, waarbij muziek wordt beschouwd en geïnterpreteerd als een uiting van een cultuur. Het gaat hierbij zowel om de specifiek birgittijnse context in de Lage Landen als om een breder cultureel kader. Ook het onderzoek naar de overdracht van gregoriaans gedurende zeer lange periodes maakt hier deel van uit. Dit levert casestudies op die kunnen worden ingezet bij de studie van de continuïteit van handschriftentradities van de middeleeuwen tot de moderne tijd, waarbij de birgittijnse muziek als discussiemiddel fungeert. Dat de nadruk in dit project ligt op de studie van het postmiddeleeuws gregoriaans, is uniek. Het gaat immers om een domein dat tot nog toe nauwelijks is onderzocht. Vorderingsstaat van het onderzoek In 2013 werden ongeveer honderd liturgische handschriften (voornamelijk antifonaria, gradualen, hymnaria en processionalen) uit de bibliotheek van de abdij Maria Refugie bestudeerd en geïnventariseerd. Er werd een chronologie van de productie van de manuscripten opgesteld en de eerste voorzichtige conclusies over de muzikale transmissie werden geformuleerd. De chronologie toont met name de parallellen aan tussen de fluctuaties in de handschriftenproductie en de turbulente geschiedenis van de abdij. Het resultaat van dit cultuurhistorisch onderzoek werd gepresenteerd tijdens het doctoraatsseminarie Musicologie aan de KU Leuven en vormde het onderwerp van twee papers op conferenties in 2014. Naast het bronnenonderzoek neemt ook de studie van de birgittijnse misliturgie binnen het project een belangrijke plaats in. De resultaten van de gedetailleerde ontleding van de misformules voor de gradualen worden beschreven in een artikel dat binnenkort zal verschijnen. In 2014 werd de inventarisatie van de manuscripten uit de bibliotheek van de abdij van Maria Refugie voortgezet op een meer doelgerichte basis. In totaal werden twaalf manuscripten gebruikt voor een vergelijkende studie over de muzikale traditie in Maria Refugie. Een grotere studie over de misliturgie werd voltooid en een studie over een specifieke antifoon - Hec est preclarum vas – werd afgewerkt. Om de eerste resultaten van het onderzoek te toetsen, werden ze tijdens conferenties voorgesteld.
8
Jaarverslag 2014
Tweede conferentie over birgittijnse liturgie De tweede conferentie over birgittijnse liturgie vond plaats op 2 en 3 oktober 2014 in Vadstena (SE). Tijdens deze conferentie kwamen meer dan 30 onderzoekers samen uit onder meer Zweden, Denemarken, Finland, Duitsland, Engeland en de Verenigde Staten. Er ontstond een vruchtbare interdisciplinaire discussie tussen kunsthistorici, musicologen, historici en theologen. Als onderdeel van de conferentie over birgittijnse liturgie werd het programma Salve sancta parens uitgevoerd in een slotconcert door het ensemble Gemma. Het Salve sancta parens-programma bevat de dagelijkse mis van de birgittinessen en werd gezongen uit een manuscript uit 1728 uit de Maria Refugie-abdij. Tijdschema 01.01.2013 – 31.12.2015
3.1.1.3.
Authorship and Anonymity in Sixteenth-Century Music: The Case of the Alamire Manuscripts
Financiering FWO postdoctoraal onderzoek Projectverantwoordelijke Zoe Saunders Promotor David Burn Toelichting Dit postdoctoraal project is geconcipieerd rond een veelzijdig onderzoek naar de muzikale, codicologische en paleografische elementen en aanwijzingen met betrekking tot anonimiteit in zestiende-eeuwse muzikale bronnen. Vanuit de casestudy van de Alamire-manuscripten wordt de vergelijking aangegaan met clusters van verwante bronnen, zoals een groep papieren koorboeken uit de collectie van Frederik de Wijze van Saksen (Jena - Thüringer Universitäts- und Landesbibliothek) of de koorboeken vervaardigd onder leiding van Ludwig Senfl (München - Bayerische Staatsbibliothek). Deze handschriften uit Jena en München zijn voor dit onderzoek relevant omdat ze deel uitmaakten van collecties die ook Alamire-manuscripten bevatten. Voor dit onderzoek werden vier hoofddoelstellingen gedefinieerd: (1) voorheen onbekende of niet bestudeerde anonieme composities bewerken, analyseren en in hun context plaatsen, (2) de redenen voor hun anonimiteit nagaan, (3) anonimiteit en, meer in het algemeen, de rol van de auteur in de vroegmoderne periode bestuderen en (4) een genuanceerder beeld schetsen van het Alamire-atelier en zijn relatie met het Bourgondisch-Habsburgse hof. De combinatie van deze elementen zal bijdragen tot de verfijning van het beeld van de zestiende-eeuwse polyfonie en haar rol in hoofse en kerkelijke milieus en, meer in het algemeen, tot de actuele interdisciplinaire discussie over de impact van auteursidentiteit in de zestiende eeuw. Vorderingsstaat van het onderzoek Dit project resulteerde tijdens het afgelopen werkjaar in onderzoek en redactie in functie van wetenschappelijke artikels, de voorbereiding van een editie en de uitwerking van een congresbijdrage, evenals in workshops met uitvoerders van het repertoire dat in het kader van het hier beschreven project wordt bestudeerd (cfr. infra). In 2014 werd eveneens voortgang gemaakt met het deelonderzoek betreffende de relatie tussen vijftiende- en zestiende-eeuws gregoriaans, polyfonie en liturgie. Omdat gregoriaanse melodieën sterk van regio tot regio verschillen en soms ook tijdsgebonden zijn, is het van belang om exact te bepalen welke melodie aan de basis lag van de polyfone zetting. Dit is noodzakelijk om te begrijpen op welke manier de componisten deze melodieën gebruikten, hoe zij omgingen met hun modellen en welke vrijheden zij zich met het ontleende materiaal veroorloofden. In een eerste fase werden de vijftiende- en zestiende-eeuwse versies van de antifoon Salve regina in kaart gebracht op basis van bronnen in Antwerpen, Brugge, Brussel, Den Haag, 'sHertogenbosch, Rijsel, Doornik en Utrecht. Hierbij werd getracht de gregoriaanse versies te lokaliseren en ze te
9
Jaarverslag 2014 vergelijken met hun polyfone zettingen. Opdat dit onderzoek binnen het tijdskader van het project tot bruikbare resultaten zou leiden, werd besloten het in eerste instantie tot het Salve regina te beperken. Publicaties artikels (reeds verschenen): Z. Saunders, 'Anonymity and Ascription in the Alamire Manuscripts', in Revue belge de Musicologie. Belgisch Tijdschrift voor Muziekwetenschap, LVII, 2013, p. 247-281. artikels (in voorbereiding, aangeboden voor peer-review of te verschijnen): Z. Saunders, 'Hidden Meaning and a New Agnus Dei Canon in the Anonymous Missa Salve regina (VienNB 4810)'. Z. Saunders en J. Milsom, 'A Sixteenth-Century Example of Josquin Emulation: The Anonymous Missa Cueur langoreulx and its Model' [na peer-review geaccepteerd voor publicatie in de Journal of the Alamire Foundation]. Uitgaveproject Tweeëntwintig onuitgegeven, anonieme missen worden momenteel door Zoe Saunders bewerkt voor uitgave in de reeks Corpus Mensurabilis Musicae (CMM). Elke compositie wordt voorafgegaan door een wetenschappelijke inleiding, waarin het werk musicologisch wordt ontleed en in zijn historische en maatschappelijke context wordt gesitueerd. Tijdens de eerste projectfase werden tien missen getranscribeerd en in bijbehorende kritische artikels geanalyseerd. De transcriptie van deze muziek heeft tot doel de composities toegankelijk te maken voor zowel onderzoekers als uitvoerders en de lacunes in de huidige kennis van de vijftiende- en zestiende-eeuwse muziek op te vullen. Het eerste deel van de reeks zal vijf anonieme missen bevatten die in handschriften in Jena, Monserrat en Wenen zijn overgeleverd: de Missa Cueur langoreulx (MontsM 766), de Missa Memor esto (MontsM 766), de Missa De beata virgine assumptione (MontsM 766), de Missa Salve regina (VienNB 4810) en de Missa Sine nomine (JenaU 21). Tijdens het afgelopen jaar concentreerde het onderzoek zich voornamelijk op de drie missen in het handschrift van Monserrat, met bijzondere aandacht voor de Missa Cueur langoreulx. Conferentie Eén van de facetten van het hier gepresenteerde project betreft de receptiegeschiedenis. Vanuit deze invalshoek werd onderzoek gevoerd naar de bekendheid van Josquin des Prez bij zijn tijdgenoten en de mate waarin hij door hen werd gerespecteerd en zijn werk in zijn eigen tijd werd verspreid. De conclusies zullen in de th vorm van een lezing (Early 16 -Century Josquin Reception: the Evidence of the Alamire Repertory) worden gepresenteerd tijdens de wereldconferentie Petrus Alamire - New Perspectives on Polyphony (Antwerpen, 1823 augustus 2015; cfr. infra). Tijdschema 01.10.2012 – 31.12.2015
3.1.2.
Doctoraatsonderzoek
3.1.2.1.
Petrus Alamire, het Habsburgs-Bourgondisch scriptorium en de handschriften in stemboekformaat
Financiering IWT/SBO Promotor David Burn Ignace Bossuyt Copromotor Emily Thelen
10
Jaarverslag 2014 Projectverantwoordelijke Serafina Beck Toelichting Dit doctoraatsonderzoek richt zich op de vijf handschriften in stemboekformaat (meer bepaald vijf sets van bij elkaar horende codices) uit het begin van de zestiende eeuw die in Habsburgs-Bourgondische hofkringen werden geproduceerd. Het zijn tevens de enig overgeleverde stemboeken uit het atelier van Petrus Alamire (alle andere manuscripten zijn koorboeken). Ze stammen oorspronkelijk alle vijf uit de collecties van de Fuggerfamilie. Binnen het Alamire-corpus vormen ze samen een uiterst belangrijke bron voor het motet en het chanson. Elk van de vijf handschriftensets brengt een specifieke onderzoeksproblematiek met zich mee. Zo spelen onder meer de vragen over ontbrekend stemmenmateriaal, genre en structuur, anonimiteit, functionaliteit, het feit of de composities instrumentaal dan wel vocaal geconcipieerd zijn en het toen relatief nieuwe stemboekformaat, een belangrijke rol. De in de eerste onderzoeksfase uitgevoerde literatuurstudie toonde aan dat deze - vrij eenvoudig uitgevoerde - handschriften de afgelopen decennia onder de radar van het wetenschappelijk musicologisch onderzoek zijn gebleven. Hun formaat, afstamming en repertoire maken hen nochtans uitermate relevant voor verdere studie. Vorderingsstaat van het onderzoek In concreto heeft het onderzoek betrekking op vier handschriftensets uit de Österreichische Nationalbibliothek (VienNB 18832, VienNB 15941, VienNB 18746 en VienNB 18825) en één uit de Biblioteca Apostolica Vaticana (VatP 1976-1979). Na de eerste onderzoeksfase met de uitgebreide literatuurstudie werd het basisonderzoek voor de manuscripten uitgevoerd. In een volgende fase werden de stemboekjes bestudeerd vanuit de context waarbinnen ze zijn ontstaan en hebben gecirculeerd en gefunctioneerd. De samenstelling van de muziekbibliotheek van de Fugger-familie rond 1535 en de geschiedenis en overlevering van de verzameling fungeerden daarbij als uitgangspunt. Daarnaast werd onderzoek gevoerd naar de relatie tussen Petrus Alamire en Raymund Fugger de Oudere en werden de diplomatieke netwerken rond beide figuren in kaart gebracht. Dit moest duidelijkheid brengen over de manier waarop de manuscripten zijn besteld en van Mechelen naar Augsburg zijn overgebracht. De rol die het Habsburgs-Bourgondische hof speelde in de verspreiding van de Alamire-handschriften over Europa werd kritisch herbekeken, met bijzondere aandacht voor de tot nog toe onderbelichte private commissies. Het onderzoek omvat een gedetailleerde analyse van de muziek die in de vijf handschriften is bewaard, de studie van alle inhoudelijke en vormelijke aspecten van de codices en hun situering in tijd en ruimte. Bovendien worden hun plaats en rol binnen de overleveringstraditie bestudeerd en geïnterpreteerd en worden de beschikbare edities van de composities in kaart gebracht. Dit onderzoek is inmiddels grotendeels afgerond. Het laatste projectjaar zal voornamelijk worden besteed aan de verfijning en aanvulling van de resultaten en aan de redactie van het proefschrift. Publicaties artikels (in voorbereiding, aangeboden voor peer-review of te verschijnen): S. Beck, 'The Palatini Partbooks (VatP 1976-79) and Anna Selbdritt: Unlocking the Programme in a Motet Manuscript from the Alamire Workshop' [publicatie van de lezing gehouden op het congres Medieval and Renaissance International Music Conference, Certaldo, 4-7 juli 2013]. S. Beck, 'Straight from the Archives. Alamire's Lost Manuscripts'. Deelname aan congressen en colloquia Annual Medieval and Renaissance Music Conference, Birmingham, 3-6 juli 2014. European Music Analysis Conference, Leuven, 17-20 september 2014. Tijdschema 01.10.2011 – 30.09.2015
11
Jaarverslag 2014
3.1.2.2.
What late medieval chant manuscripts do to a present-day performer of plainchant
Financiering LUCA School of Arts (detachering) / doctoraat Universiteit Leiden Promotor Frans de Ruiter Copromotores Pieter Mannaerts en Dirk Snellings Projectmedewerkers Hendrik Vanden Abeele Toelichting en vorderingsstaat Dit onderzoek concentreerde zich op de ontwikkeling, constructie en creatie van een hedendaagse uitvoeringspraktijk van laatmiddeleeuws gregoriaans. De gregoriaanse zanger van vandaag wordt geconfronteerd met vele uitdagingen. Dat zijn onder meer vragen rond taal en vocale technieken, zoals de mogelijke uitspraken van het Latijn en het gebruik van de stem en de toonhoogte; uitvoeringsaspecten zoals ritme, metrum, tempo en frasering; contextuele overwegingen zoals de samenstelling van het ensemble en de plaats en de tijd van uitvoering; en repertoire-kwesties, zoals de transmissie van het oude repertoire en de aanmaak van nieuw repertoire, regionale verschillen binnen het repertoire zelf, het gebruik van simple polyphony, en de interactie tussen gregoriaans en polyfonie. De vele uitdagingen en hindernissen kunnen een opportuniteit worden als de uitvoerder de onzekerheden met eigen ideeën, kleuren en texturen gaat invullen. Hij/zij zal zelfs geneigd zijn buiten de lijntjes te kleuren, om zo de praktische en historische belemmeringen op een creatieve manier aan te pakken. De dubbele status van onderzoeker en uitvoerder is hierbij een belangrijke factor. Die status beïnvloedt de theoretische en de praktische kennis, alsook de ontwikkeling tot een 'habitus van de expert', waarin de belichaamde know-how en de tacit knowledge van de kunstenaar gevierd worden. Verschillende historische feiten of veronderstellingen binnen de gregoriaanse wereld laten zich in een artistieke context beter of anders verstaan, hetgeen op zich een historische situatie is. Artistieke reflexen kunnen door de eeuwen veranderen, zoals ook bepaalde gewoontes in de uitvoering of esthetische perspectieven, maar ze blijven altijd gerelateerd aan geschreven en ongeschreven wetten van het spreken, zingen en uitvoeren. Zo vormt de uitvoeringspraktijk van gregoriaans onderdeel van een continuüm waarin vocale omgang met tekst zich over millennia, religies en kunstvormen uitstrekt. Deze studie geeft onze hedendaagse relatie weer met de uitvoeringspraktijk van gregoriaans, waarbij ook contradicties een plaats krijgen. Het verhaal loopt tegen de achtergrond van de dagelijkse artistieke praktijk van een groep professionele zangers. Het bespreekt de praktische ontwikkeling van diverse uitvoeringsstijlen van gregoriaans, alsook de theoretische connectie ermee; het geeft verslag van opgebouwde relaties met verschillende types van laatmiddeleeuwse manuscripten; het beschrijft neumen waarmee het gregoriaans werd genoteerd; het analyseert wat deze neumen mogelijk hebben geprobeerd door te geven; het overweegt hoe dit alles in een hedendaagse uitvoering zijn plaats kan krijgen; het geeft aan hoe persoonlijke verhalen, luistergeschiedenissen en uitvoeringservaringen kunnen bijdragen tot de ontwikkeling van een hoogst persoonlijke uitvoeringsstijl, en hoe deze stijl in relatie blijft met historische feiten en met de historische realiteit voor zover we die kunnen kennen; het suggereert hoe we allerlei uitdagingen op het vlak van de uitvoering van het gregoriaans kunnen aangaan; het pleit voor de emancipatie van het jongere manuscript en het gregoriaans dat daarin te vinden is; het lijst op wat we kunnen leren door het kijken naar deze manuscripten of naar andere historische bronnen; het exploreert hoe de menselijke stem een tool kan zijn in dit alles; het observeert hoe het onderzoek van de uitvoerder - het artistiek onderzoek dus - oude praktijken kan doen herleven of nieuwe kan helpen ontwikkelen; en het stelt meerdere projecten voor uit het verleden, het heden en de toekomst, alle erop gericht een open en levendige connectie te maken met het grote artistieke potentieel van laatmiddeleeuws gregoriaans.
12
Jaarverslag 2014
Tijdschema Deze studie werd tijdens het afgelopen werkjaar afgerond en op 15 december 2014 als doctoraat aan de Universiteit Leiden verdedigd.
3.1.3.
Hercules / IDEM (an Integrated Database for Early Music (2010) & Alamire Digital Lab (2014))
Financiering Hercules 1 'Middelgrote Infrastructuur' (Herculesstichting) Promotor David Burn Projectcoördinator Bart Demuyt Projectmedewerkers Serafina Beck Stratton Bull Veerle Francke Ann Kelders Klaartje Proesmans Lynda Sayce Emily Thelen Zoe Saunders An Verbeeck Projectomschrijving en vorderingsstaat Het IDEM-project volgt twee sporen: enerzijds de uitbouw van het Alamire Digital Lab (ADL) en, anderzijds, de ontwikkeling en implementatie van de Integrated Database for Early Music (IDEM). De digitale beelden van muziekbronnen die resulteren uit de opnames met het ADL zullen in de IDEM-databank worden ondergebracht en langs deze weg online ter beschikking worden gesteld en ontsloten. ADL en IDEM zijn dan ook sterk aan elkaar gerelateerd en vertonen een grote onderlinge afhankelijkheid. a. Alamire Digital Lab Na de inloopfase was de activiteit van het Alamire Digital Lab gericht op het samenbrengen van het beeldmateriaal dat noodzakelijk was voor het onderzoek en de valorisatie van het project New Perspectives on Polyphony (cfr. infra). Dit impliceert dat de aandacht voornamelijk uitging naar de digitalisering van het volledige handschriftencorpus dat met het atelier van Petrus Alamire in verband kan worden gebracht. Daarnaast resulteerden uitgebreide digitaliseringssessies in de Koninklijke Bibliotheek van België en de Biblioteca Apostolica Vaticana in een uitgebreider corpus van handschriften met polyfone muziek, die als vergelijkingsmateriaal en aanvulling op de Alamire-codices konden worden ingezet. Met de ca. 34.000 beelden van in totaal ca. 125 bronnen was de kritische massa aan beelden, die de premisse vormde voor de uitvoering van het project, eind 2013 al bereikt. Een volgende stap impliceerde dat de digitale beelden dienden te worden bekeken, gecontroleerd en geanalyseerd en dit vanuit verschillende standpunten en voor diverse doeleinden. Met het oog op de tentoonstelling in 2015 (cfr. infra) werden, bijvoorbeeld, alle beelden uit het Alamire-corpus (15.200 opnames) bestudeerd. Een ander controletraject stond in functie van de duurzame opslag en de ontsluiting van de totaliteit van de opnames via IDEM (hiervoor wordt nauw samengewerkt met LIAS/LIBIS) (cfr. infra). Tijdens het afgelopen jaar en in de aanloop naar de geplande tweede digitaliseringsfase werd het ADL voornamelijk gebruikt voor participatie in externe - en dus ook extern gefinancierde - projecten, die evenwel steeds aansloten bij de opdracht van de Alamire Foundation met betrekking tot de ontsluiting van het muzikaal
13
Jaarverslag 2014 patrimonium van de Lage Landen. De relevantie van de op deze wijze ontstane samenwerkingsvormen situeert zich twee niveaus: (1) de uitgevoerde opdrachten zorgen er niet alleen voor dat de IDEM-databank verder wordt gevoed, maar hebben ook methodologische implicaties. In samenwerking met het Museum Vleeshuis - Klank van de Stad werd, bijvoorbeeld, een verzameling negentiende-eeuwse beiaardhandschriften gedigitaliseerd. Hierbij werd vastgesteld dat de confrontatie met uiteenlopende materiaaltypes en diverse bronnen met hun eigen specificiteit automatisch een verfijning van de digitaliseringsmethode met zich meebrengt, evenals een verbreding van het spectrum dat door middel van het ADL kan worden omspannen; (2) de combinatie van hoge kwaliteitsopnames en een mobiel laboratorium is een bijzonder gegeven dat een antwoord biedt op een stijgende vraag vanuit de erfgoedsector. Vooral in het geval van kleinschalige, lokale of zeer specifieke initiatieven blijkt het huidige aanbod uiterst beperkt. Dit werd, bijvoorbeeld, duidelijk bij het opzet om volledige opnames te maken van een zestiende-eeuws processionale uit het Begijnhofmuseum in Turnhout. Voor de digitalisering van dit gregoriaans handschrift, waarvoor de financiële middelen dankzij crowdfunding waren samengebracht, werd een beroep gedaan op het ADL. Door aan dergelijke initiatieven haar medewerking te verlenen, speelt de Alamire Foundation in op een reële behoefte waarmee de bewaarders van handschriftelijk en gedrukt patrimonium in steeds grotere mate worden geconfronteerd. Dat uniek en vaak onbekend cultureel erfgoed op deze manier voor zowel specifieke doelgroepen als een breed publiek bereikbaar wordt, is een bijzonder waardevol gegeven dat in belangrijke mate bijdraagt tot de relevantie en de werking van het Alamire Digital Lab. b. Integrated Database for Early Music Tijdens het afgelopen werkjaar waren de activiteiten met betrekking tot IDEM vooral gericht op de concretisering en de uitwerking van de technische koerswijziging waartoe in 2013 was besloten. Voor de technische uitbouw van de databank en de website/online-toepassingen werd van bij de aanvang van het project een beroep gedaan op de binnen de Faculteit Letteren van de KU Leuven aanwezige expertise. Voor de ontwikkeling van IDEM op basis van de conceptnota die bij het opstarten van het project was opgesteld, werd door de Dienst Informatieverwerking van de faculteit geopteerd voor het digital asset managementsysteem Canto Cumulus. Na de definiëring van de databankstructuur, de integratie van de beelden en de implementering van de metadatavelden laste de Alamire Foundation een testfase in waarin de functionaliteit van IDEM werd beoordeeld. Hierbij werd duidelijk dat zowel de databank op zich als de daarvan afgeleide webapplicatie in hun toenmalige vorm onvoldoende aan de initiële doelstellingen van IDEM beantwoordden. Bovendien bleek dat de tekortkomingen van structurele aard waren en dat de remediëring diepgaande systeemwijzigingen van Canto Cumulus vereiste. Omdat de haalbaarheid van eventuele aanpassingen echter onvoldoende kon worden gegarandeerd, werd besloten IDEM los te koppelen van Canto Cumulus en een alternatief traject uit te zetten. De prospectie en het onderzoek van de mogelijke oplossingen leidde tot een samenwerking met de LIBIS-groep (Leuven) die met LIAS (Leuvens Integraal Archiveringssysteem) een aangepast en vooral in functie van IDEM moduleerbaar systeem kon voorstellen. De door de Alamire Foundation geformuleerde eisen en breekpunten betroffen met name (a) een duurzame gegevensopslag, (b) een gecontroleerd gegevensbeheer (met inachtneming van de aan de beelden verbonden eigendoms- en gebruiksrechten), (c) een gestructureerde gegevensinvoer en (d) een optimale visualisering van de beelden. De technische uitbouw van de databank wordt verzekerd door de LIBIS/LIAS-groep, maar impliceert een voortdurende inbreng en bijsturing vanuit de Alamire Foundation. Om deze wisselwerking zo efficiënt mogelijk te laten verlopen, werd in 2014 een stuurgroep opgericht met vertegenwoordigers van beide organisaties. Een medewerkster van de Alamire Foundation (Ann Kelders) werd bovendien door LIBIS opgeleid met het oog op, enerzijds, een meer directe participatie in de uitbouw van IDEM en, anderzijds, een grotere zelfstandigheid van de Alamire Foundation bij het toekomstig beheer ervan. In de huidige planning zal IDEM in 2015 online worden geplaatst. Tijdschema 22.07.2010 – 21.01.2017 (Hercules-IDEM) 19.05.2014 – 18.11.2018 (Hercules-ADL)
14
Jaarverslag 2014
3.1.4.
Wetenschappelijke projecten met steun van gemeenschaps- of private fondsen
3.1.4.1.
Inventarisatie van antifonaria bewaard in Vlaanderen
Financiering Vlaamse Gemeenschap, KU Leuven, Alamire Foundation Projectverantwoordelijke Bart Demuyt Projectmedewerkers Inga Behrendt (volume 1 & 2) Kate Helsen (volume 2) Sarah Ann Long (volume 1) Hendrik Vanden Abeele (volume 1 & 2) Toelichting Vlaanderen was in de middeleeuwen één van de dichtst bevolkte en meest geletterde regio’s van Europa, rijk aan abdijen, begijnhoven, conventen en kloosters. Deze religieuze instellingen hebben gedurende eeuwen het gregoriaans gecultiveerd en zichzelf en anderen van muziekhandschriften voorzien. Alhoewel vele codices verloren zijn gegaan, blijft het corpus aan Vlaamse gregoriaanse manuscripten dat vandaag in bibliotheken in binnen- en buitenland wordt bewaard, zowel kwantitatief als kwalitatief indrukwekkend. Ondanks de rijkdom aan materiaal ontbreekt het echter aan een goed overzicht van de gregoriaanse handschriften in Vlaanderen. Via de inventarisatie van handgeschreven antifonaria in Vlaanderen tot 1800 wordt getracht aan deze lacune te remediëren. Antifonaria zijn handschriften die het gregoriaans voor het officie of getijdengebed bevatten. Op basis van hun repertoire vormen deze omvangrijke bronnen een bijzonder representatieve graadmeter voor de bijdrage van de regio aan het gregoriaans. Het project heeft tot doel het gregoriaans erfgoed in Vlaanderen een sterkere en internationale uitstraling te geven. Zowel voor, tijdens als na de bloeiperiode van de Vlaamse polyfonie bleef het gregoriaans immers als een constante aanwezig in het Vlaamse muziekleven en leverde het een belangrijke bijdrage tot het repertoire, dat op Europese schaal weerklank vond. Met de steun van de Vlaamse Gemeenschap en in samenwerking met verschillende partners (Resonant, Universiteitsbibliotheek Gent, vele lokale archieven en bibliotheken) worden deze handschriften via inventarisatie, publicaties, lezingen, concerten en een tentoonstelling ontsloten voor zowel specialisten in de musicologie en de archief- en bibliotheeksector, als voor het ruimere cultureel geïnteresseerde publiek. Met Brepols Publishers (Turnhout) werd een akkoord gesloten voor het publiceren van een reeks wetenschappelijke catalogi van antifonaria, waarvan de eerste drie delen de in Vlaanderen bewaarde handschriften in kaart zullen brengen. Hierbij worden de internationaal gangbare standaarden voor het beschrijven van handschriften gehanteerd. In 2014 werd de redactie afgerond van het eerste deel, dat in het voorjaar van 2015 verschijnt en de beschrijvingen bevat van handschriften in Averbode, Tongeren, Gent, Geel en Dendermonde. Het tweede volume is gepland in 2017 en ontsluit manuscripten uit Affligem, Bilzen, Bornem, Grimbergen, Hasselt, Kortrijk, Mechelen, Heverlee, Tongerlo en Westmalle. Ter voorbereiding van dit tweede volume werd een rondetafelgesprek georganiseerd tijdens het International Congress on Medieval Studies in Kalamazoo. Panelleden waren Prof. Dr. James Borders (University of Michigan, USA), Judy Dietz (Art Gallery of Nova Scotia, USA), Prof. Dr. Barbara Haggh-Huglo (University of Maryland, USA), Maria Murphy (Dalhousie University, Department of Music, Halifax, Canada), Prof. Dr. Andrew Hicks (Cornell University) en Dr. Kate Helsen (University of Western Ontario, Don Wright Faculty of Music, Canada). Tijdschema Start project: 2009
15
Jaarverslag 2014 Publicatie volume 1: 2015 Publicatie volume 2: 2017
3.1.4.2.
Straight from the Source. Het laatmiddeleeuwse muziekmanuscript als toegangspoort tot de muzikale cultuur van de Lage Landen
Financiering Alamire Foundation Projectverantwoordelijke Bart Demuyt Projectmedewerker Stratton Bull Klaartje Proesmans Partners Stichting Cappella Pratensis; Oxford University, DIAMM; Harvard University (Villa I Tatti, Firenze); PRoMS Toelichting In de vijftiende en zestiende eeuw hadden de Lage Landen zich ontwikkeld tot een belangrijk centrum binnen de Europese muzikale wereld. De zangers, zangmeesters en componisten, gevormd in de vele koorscholen, waren gewild in heel Europa. Ook de productie van muziekhandschriften behoorde tot de Europese top, met rijk verluchte bronnen als dragers van een even rijk polyfoon repertoire. Het handschriftencorpus vervaardigd in het begin van de zestiende eeuw in het atelier van Petrus Alamire vertegenwoordigt het summum van deze traditie. Deze manuscripten zijn tegelijkertijd onze belangrijkste geschreven bronnen voor de (in hoofdzaak religieuze) muziek zelf. Met het project Straight from the Source wil de Alamire Foundation de 51 Alamire-koorboeken toegankelijk maken voor de wetenschappelijke studie van de uitzonderlijke composities (noten/tekst/verluchting) en voor het onderzoek naar de uitvoeringswijze. Het is de bedoeling op die manier het muzikaal religieus erfgoed van de Lage Landen op te waarderen en het de plaats te geven die het toekomt. Het project bestaat dan ook uit verschillende facetten. Digitale ontsluiting Een samenwerking tussen DIAMM (Digital Image Archive of Medieval Music, Oxford University) en de Alamire Foundation resulteert in onderzoek en valorisatie door middel van de digitale ontsluiting van alle Petrus Alamire-manuscripten. Het doel van dit facet is meervoudig: (1) alle 51 handschriften en de enkele fragmenten fotograferen met de meest geavanceerde apparatuur, waardoor de meer dan 15.000 opnames van het corpus digitaal volledig tot hun recht komen; (2) het corpus integraal online beschikbaar maken; (3) elke bron op het web voorzien van metadata. Polyphonic Academy Een tweede facet van het project Straight from the Source is gericht op het plaatsen van de digitale beelden in de context van de uitvoeringspraktijk. Door het musiceren uit de manuscripten zelf komt de uitvoerder rechtstreeks in contact met de muziek zoals die in de primaire bron is overgeleverd. Samen met het Nederlands vocaalensemble Cappella Pratensis wil de Alamire Foundation deze praktijk stimuleren door middel van een 'Polyphonic Academy', een digitaal resource centre in de vorm van een website voor uitvoerders van polyfonie, die (willen) zingen uit originele notatie. De Alamire‐bronnen vormen voor de Polyphonic Academy het vertrekpunt om diepgaand te onderzoeken op welke wijze de composities uit de originele bron kunnen worden uitgevoerd en hoe de informatie van circa vijfhonderd jaar geleden naar een hedendaagse context kan worden hertaald. De Polyphonic Academy maakt hiervoor werk van de studie en het vervaardigen van bruikbare 'edities' van Alamire-handschriften. Onderzoek naar en uitwerking van tekstplaatsing, muzikale frasen, musica ficta, bezetting en het wegwerken van mogelijke onnauwkeurigheden zijn hierbij noodzakelijk. Op termijn zal de Polyphonic Academy ook een discussieforum bevatten rond al deze themata, waardoor de site zal inspelen
16
Jaarverslag 2014 op de trend naar Web 2.0 toepassingen. Verder kunnen de inzichten van wetenschappers, musici en melomanen die via de Polyphonic Academy tot uiting zullen komen, uitmonden in essays en concerttoelichtingen, waardoor dit initiatief een directe invloed kan hebben op de praxis. Uitgave van facsimilia De Alamire Foundation wenst de hoogkwalitatieve digitale beelden eveneens beschikbaar te stellen via papieren facsimile-uitgaven van een uitmuntende kwaliteit. Het gaat, meer bepaald, om facsimile’s die de originelen zo getrouw mogelijk weergeven. De wetenschappelijke omkadering van dit uitgaveproject staat onder leiding van David Burn. Festival van Vlaanderen Antwerpen - Laus Polyphoniae 2015: ‘Corpus Alamire’ Tachtig concerten zullen in het teken staan van de muziekhandschriften uit het atelier van Petrus Alamire, naast concertinleidingen, workshops, een colloquium, en een digitale tentoonstelling in de kathedraal van Antwerpen, die nadien zal rondreizen door Europa. In dit verband wordt ook samengewerkt met het project PRoMS (Production and Reading of Music Sources, 1480-1530) (University of Manchester), dat de mise-en-page van handschriften van polyfonie grondig bestudeert. Voor de presentatie en de uitwerking van de onderzoeksresultaten van Straight from the Source zal 'Laus Polyphoniae 2015' een uitgelezen kans bieden. Stand van zaken Sinds het opstarten van het project, met de digitalisatie van de eerste bron (British Library, MS Royal 8G.vii) in 2008, werden de Alamire-handschriften gedigitaliseerd, samen met tal van andere manuscripten (polyfonie en gregoriaans) met links naar de Lage Landen. Samen met Brepols Publishers, die op het vlak van wetenschappelijke edities op een lange traditie kunnen bogen, wordt de uitgave van wetenschappelijke facsimile's van de bronnen voorbereid. De lancering van de 'Polyphonic Academy' werd uitgesteld vanwege de herschikking van het IDEM-platform. In 2014 werd het concept inhoudelijk verder uitgewerkt. Verder werd in de aanloop naar het Festival van Vlaanderen 'Laus Polyphoniae 2015' een netwerk van masterclasses en workshops uitgebouwd. Tijdschema Start op 01.09.2008 Het project Straight from the Source was de aanzet van en loopt parallel met New Perspectives on Polyphony (IWT/SB0)
3.1.4.3.
New Perspectives on Polyphony: Alamire's musical legacy through high-technology research tools
Financiering IWT-Agentschap voor Innovatie door Wetenschap en Technologie / SBO Projectverantwoordelijken David Burn Bart Demuyt Projectmedewerkers Serafina Beck Stratton Bull Veerle Francke Klaartje Proesmans Zoe Saunders Emily Thelen Xuanii Chen (ESAT) Yu-Hui Huang (ESAT)
Partners
17
Jaarverslag 2014 KU Leuven, Faculteit Letteren, OG Musicologie; KU Leuven, Faculteit Ingenieurswetenschappen, ESAT; Oxford University, DIAMM; Universiteit Antwerpen, Faculteit Economische Wetenschappen; AMUZ [Festival van Vlaanderen Antwerpen] Toelichting De Alamire Foundation heeft naast zijn coördinerende rol binnen het IWT-project specifiek gewerkt op de volgende domeinen: 1. Alamire Digital Lab (ADL) & Integrated Database for Early Music (IDEM) 2. Huis van de Polyfonie 3. Educatie Vanuit de rol van algemene coördinatie behoorde het tot de opdracht van de Alamire Foundation om, samen met alle partners, het project te sturen en jaarlijks een partnervergadering samen te roepen. Daarnaast heeft in de loop van het jaar overleg plaatsgevonden betreffende deeldomeinen binnen het project. Deze gesprekken werden ter plaatse gevoerd of via de moderne mediakanalen. Ook werden er - evenals tijdens de voorbije jaren - in functie van het project besprekingen georganiseerd in Parijs (Fondation Royaumont en REMA), Pavia (Collegio Ghislieri), Londen (British Library), York (National Early Music Centre), Rome (Academia Belgica en Biblioteca Apostolica Vaticana), ’s-Hertogenbosch (Illustre Lieve Vrouwe Broederschap en Noord-Brabants Museum), Brussel (VRT en Toerisme Vlaanderen), Antwerpen (KMSKA en Kathedraal), Mechelen (Stadsarchief en Musea), Leuven (Museum voor Religieuze Kunst en Abdij van Park), e.a. Alamire Digital Lab (ADL) (cfr. ook supra) In samenwerking met Oxford University werd het oeuvre van het atelier van Petrus Alamire en daarnaast andere bronnen die voor de studie van de Alamire-handschriften van belang zijn, gedigitaliseerd. De voorbije jaren heeft de Alamire Foundation hiervoor uitzonderlijke overeenkomsten afgesloten met de Koninklijke Bibliotheek van België en de Biblioteca Apostolica Vaticana. Deze beelden werden in 2013 reeds verder verwerkt en geanalyseerd en in 2014 klaargemaakt voor de online ontsluiting. IDEM zal naast een databank met digitale beelden en metadata ook een subdatabank bevatten waarin transcripties online beschikbaar zijn. In functie van deze transcripties werkt ESAT aan de ontwikkeling van TAMIR (Transcription and Analysis of Music through Image Recognition), een tool voor het omzetten van de oude notatie naar hedendaagse partituren. Na de eerste fasen in de ontwikkeling van TAMIR die gericht waren op de eliminatie van achtergrondgeluid en de notenbalkdetectie, ligt de focus nu op de identificatie van muzikale symbolen. Samen met de Alamire Foundation werd een labelsysteem uitgewerkt waardoor het programma elk muzikaal symbool identificeert en het isoleert van de tekst en de verluchting. De op deze wijze geannoteerde folio’s werden voor verdere computeranalyse doorgestuurd aan de ESAT-ingenieurs. De succesvolle automatische herkenning van deze tekens vormt een noodzakelijke stap in de uitwerking van een procedure om de muzikale taal die de symbolen vertegenwoordigen, te kunnen reproduceren. Naast het online ter beschikking stellen van de beelden en metadata in IDEM, worden ook enkele facsimileuitgaven van Alamire-manuscripten voorbereid. Huis van de Polyfonie (HvdP)
Het Huis van de Polyfonie, gelegen op de site van de Abdij van Park te Leuven (Heverlee), is het fysieke platform voor de valorisatie-activiteiten van de Alamire Foundation. Op 27 oktober 2011 vond in aanwezigheid van H.M. Koningin Fabiola onder ruime (internationale) persaandacht de officiële inhuldiging plaats. Het Huis van de Polyfonie is geconcipieerd als een trefpunt voor confrontatie en samenwerking tussen het musicologisch onderzoeksveld en de muziekpraktijk. In functie van het IWT-project vonden er ook in 2014 tal van ontmoetingen, labo's, workshops, vergaderingen en lezingen plaats. Op deze locatie werden op tal van momenten uitvoerders, ensembles en geïnteresseerden ontvangen om hen kennis te laten maken met het project rond Petrus Alamire. Zo is het Huis van de Polyfonie voor het brede publiek opengesteld tijdens de Open Monumentendag en andere publieke evenementen, maar was het ook de plek om (amateur)ensembles als de Capella Academica te laten musiceren uit oude bronnen. Daarnaast deed het HvdP dienst als labo/werkruimte voor oudemuziekensembles als Thamyris, Psallentes, Cappella Pratensis,
18
Jaarverslag 2014 e.a., die alle op basis van hun werk rond de renaissancemuziek in de Lage Landen aansluiting vinden bij het IWT-project en daar in de toekomst ook verder bij betrokken zullen worden. Het Huis van de Polyfonie stond eveneens in dienst van de verdere uitbouw van een collectie instrumenten, die voor de verschillende labo’s kunnen worden gebruikt. Momenteel herbergt de Herman Vanden Berghe-kamer een virginaal, een positieforgel, een harmonium, twee klavecimbels en een historisch kabinetorgel uit de Lage Landen. Dit laatste instrument werd in 2012 gedoneerd aan de Alamire Foundation. Orgelbouwer Joris Potvlieghe rondde in 2014 de restauratie van dit unieke en bijzonder waardevol Nederlandse kabinetorgel uit 1840 af. Het is een dogma geworden dat gregoriaans en polyfonie in de late middeleeuwen uitsluitend a capella werden uitgevoerd. Uit beschrijvingen en traktaten is echter gebleken dat binnen bepaalde tradities het orgel bij vocale muziek wel degelijk een belangrijke rol speelde. Recent werd voor het Huis van de Polyfonie een gotisch orgel aangekocht dat door de Italiaanse bouwer Walter Chinaglia gebouwd is naar het model van een schilderij van Hugo van der Goes. Dit instrument zal in hoofdzaak dienst doen als prototype om analyses te verrichten met betrekking tot de werking en het gebruik van het klavier in de muziek gedurende de vijftiende en zestiende eeuw. In de eerstvolgende labosessies zal dit orgel worden ingezet voor experimenten rond begeleid gregoriaans en (geïmproviseerde) polyfonie.
Educatie Petrus Alamire vormt het jaarthema 2014-2015 van de Musicaklassen die doorgaan in het Dommelhof in Neerpelt. Leerlingen uit de tweede en derde graad basisonderwijs genieten een week lang van muziek, beweging, dans en beeldende kunst. Ze ontdekken samen met kunstenaars-docenten hun eigen (muzische) creativiteit. De bosrijke omgeving van Neerpelt waar Musica huist, geeft een extra dimensie aan ‘Het spoor van Petrus Alamire’. Tal van kinderen maken op deze manier kennis met polyfonie. Voor de uitwerking van andere educatieve initiatieven in Vlaanderen en Nederland werd een denktank opgericht met mensen uit het brede onderwijsveld in Vlaanderen en Nederland (dagonderwijs, cursuswerking, amateurkoren, universitaire opleidingen, …). Op basis van individuele gesprekken en enkele samenkomsten met deze groep werden een aantal denkpistes uitgezet. De volgende onderwerpen kwam hier aan bod: het uitwerken van een netwerk van koordirigenten, het creëren van een opleidingsmodel voor docenten, de ontwikkeling van leerpakketten voor verscheidene doelgroepen en het stimuleren van contacten met zowel professionele als amateuropleidingen. Tijdschema 01.10.2011 - 30.09.2015
3.2.
Projecten in Opdracht
3.2.1.
AMUZ [Festival van Vlaanderen Antwerpen] 2014-2015 en 2015-2016
Financiering Coproductie AMUZ [Festival van Vlaanderen Antwerpen] en Alamire Foundation Projectverantwoordelijke Bart Demuyt Toelichting De Alamire Foundation vervult een inhoudelijke opdracht voor het Festival van Vlaanderen Antwerpen. De artistieke eindverantwoordelijkheid in de realisatie van de seizoenen 2013-2014 en 2014-2015 van AMUZ - het muziekcentrum in hartje Antwerpen dat kiest voor Historically Informed Performance van muzikaal erfgoed van vroeger en vandaag - neemt ze met succes sinds 2009 ter harte. Bart Demuyt vervult er de functie van algemeen en artistiek directeur. De coproductie tussen de Alamire Foundation en AMUZ biedt de mogelijkheid om wetenschappelijke onderzoeksresultaten die ontstaan in Leuven te valoriseren op een internationaal concertpodium in Antwerpen.
19
Jaarverslag 2014 In 2014 stond het festival 'Laus Polyphoniae' - een uniek polyfoniefestival in de wereld - in het teken van de jonge Claudio Monteverdi en de Italiaanse late renaissance. Deze festivaleditie (de 21ste) was bijzonder succesvol en mocht wereldvermaarde ensembles naast jong Europees talent ontvangen: Stile Antico (UK), Rosso Porpora (IT), Paul O'dette (VS), Jakob Lindberg (SE), Huelgas Ensemble (BE), La Venexiana (IT), Concerto Suave (FR) en musici met wereldfaam zoals Maria-Cristina Kiehr en Joshua Rifkin (in 2012 Senior Fellow van de Alamire Foundation). Voor de cyclus seizoensconcerten in het voorjaar en het najaar van 2014 werd evenals andere jaren gegrasduind in tien eeuwen muziek die werd geschreven voor vocaal en/of instrumentaal ensemble. Artiest in residentie Andreas Staier maakte zijn naam als topuitvoerder ook dit jaar waar. Tal van educatieve activiteiten die werden georganiseerd in samenwerking met organisaties als Musica en de Veerman brachten het AMUZ-verhaal tot bij de (aller)kleinsten en de professionele musicus in opleiding (International Young Artist’s Presentation). Tijdschema Coproductieovereenkomst 01.09.2009 - 30.08.2014 & 01.09.2014 – 30.08.2019 www.amuz.be
3.3.
Valorisatie van het onderzoek
3.3.1.
Publicaties
3.3.1.1.
Journal of the Alamire Foundation
Financiering Alamire Foundation Projectverantwoordelijke David Burn Projectcoördinator Stratton Bull Partner Brepols Publishers Toelichting In 2008 werd besloten om de publicatie van de Yearbooks Alamire Foundation stop te zetten en over te gaan naar een hoogstaand wetenschappelijk tijdschrift, het Journal of the Alamire Foundation. Dit tijdschrift verschijnt twee keer per jaar. David Burn (KU Leuven) en Katelijne Schiltz (Universität Regensburg) zijn aangesteld als General Editors, de JAF-coördinator is Stratton Bull (Alamire Foundation). De kwaliteit van deze publicatie wordt verzekerd door de General Editors, gesteund door een Editorial Board en een Advisory Board (voor peer‐reviewing), die beide samengesteld zijn uit toonaangevende academici uit het veld. Het Journal of the Alamire Foundation wordt uitgegeven door Brepols Publishers. Elke aflevering bevat drie delen: 1) een themadeel: een zestal artikels rond een afgebakend thema, al dan niet de neerslag van een wetenschappelijke bijeenkomst, mogelijk te coördineren door een Guest Editor; 2) vrije bijdragen: een drietal artikels gekozen door de General Editors; 3) een vrij essay: een beschouwende bijdrage over een project dat de link legt tussen musicologisch onderzoek en muzikale praktijk en betrekking heeft op een thema binnen het werkingsveld van de Alamire Foundation. Stand van Zaken Het tiende en elfde nummer van het JAF zijn verschenen in 2014, met als thema's 'The Alamire Complex' (april 2014 - Guest Editor: Zoe Saunders) en 'Mise-en-Page in Medieval and Early Modern Music Sources I' (oktober 2014 - Guest Editors: Thomas Schmidt-Beste and Hanna Vorholt).
20
Jaarverslag 2014 Inhoudstafels: Journal of the Alamire Foundation 7 (2014), No. 1 Theme The Alamire Manuscripts Guest Editor: Zoe Saunders Introduction
Zoe Saunders
Plus oultre, Pierre de la Rue, and the Emperor’s Music
Honey Meconi
The Apotheosis of the Salve regina and the Purpose of Munich, Bayerische Staatsbibliothek, Mus. ms. 34
Aaron James
A Virgin, a Lineage, and an Elector: Ancestry and Imagery in Thüringer Universitäts- und Landesbibliothek Ms. 22
Hannah Mowrey Clarke
Free Papers Reading Hagiographic Motets: Christi nutu sublimato, Lamberte vir inclite, and the Legend of St. Lambert
Catherine Saucier
Research and Performance Practice Forum Time Travel and its Discontents: Historical Performance, Historical Reconstruction, and Culture Tourism
Joshua Rifkin
Contributors to this Issue Plates
Journal of the Alamire Foundation 7 (2014), No. 2 Theme Mise-en-Page in Medieval and Early Modern Music Sources I Guest Editors: Thomas Schmidt-Beste and Hanna Vorholt Introduction
Thomas Schmidt-Beste and Hanna Vorholt
Isolated Jottings? The Compilation, Preparation, and Use of Song Sources from Thirteenth-Century Britain
Helen Deeming
Seeing and Singing: Interpreting Decoration in Italian Music Manuscripts c. 1500
Tim Shephard
Music Meant to mpress lemish Artists, European Politics, and ena, Th ringer niversit ts- und Landesbibliothek, Ms. 4
Elizabeth Morrison
Free Papers
21
Jaarverslag 2014 Henricus saac’s Lost Missa Je ne fay plus Found?
Adam Knight Gilbert
Research and Performance Practice Forum From Treatise to Classroom: Teaching FifteenthCentury Improvised Counterpoint
Niels Berentsen
Contributors to this Issue Plates
3.3.2.
Internationale colloquia en tentoonstellingen
3.3.2.1.
Petrus Alamire - meerstemmigheid in beeld / New Perspectives on Polyphony
Financiering Agentschap voor Innovatie door Wetenschap en Technologie, Agentschap Kunsten en Erfgoed, Toerisme Vlaanderen, Stad Antwerpen, Stad Mechelen Projectverantwoordelijke Bart Demuyt David Burn Projectcoördinator Klaartje Proesmans Stratton Bull An Verbeeck Partner AMUZ [Festival van Vlaanderen Antwerpen], KMSKA, KBR, de Kathedraal Antwerpen Toelichting Het afgelopen werkjaar stond in het teken van de uitwerking van het concept en de voorbereiding van het drieluik rond Petrus Alamire, dat in 2015 in Antwerpen zal worden georganiseerd. Dit traject komt tot stand in een nauwe samenwerking tussen de Alamire Foundation en AMUZ [Festival van Vlaanderen - Antwerpen]. De tentoonstelling 'Petrus Alamire - meerstemmigheid in beeld' Van 18 augustus tot 6 december 2015 zal een tentoonstelling plaatsvinden rond de handschriften van Petrus Alamire en zijn atelier. Aangezien Alamire voor de Antwerpse Onze-Lieve-Vrouwekerk manuscripten vervaardigde en de daarin vervatte muziek daar ook heeft geklonken, is de kathedraal hiervoor de aangewezen locatie. Het recent gerenoveerde gotische koor, de kooromgang en de straalkapellen zullen in het teken staan van de muziek die werd geschreven door polyfonisten als Jacob Obrecht en Jacobus Barbireau, beiden in de vroege zestiende eeuw in de kathedraal werkzaam als zanger, componist en/of kapelmeester. De tentoonstelling vloeit rechtstreeks voort uit de digitalisering door middel van het Alamire Digital Lab in functie van de IDEM-databank en van het onderzoek in het kader van New Perspectives on Polyphony (cfr. supra). De handschriften uit het atelier van Petrus Alamire zullen door middel van de digitale opnames aan het publiek worden getoond en de muziek die erin is overgeleverd, zal tijdens de tentoonstelling tot klinken worden gebracht. Door middel van de multimedia-installatie, die door Rudi Knoops is geconcipieerd, worden beeld en klank gecombineerd en kan de bezoeker de meerstemmigheid van de polyfonie zeer concreet ervaren. In combinatie met de digitale beelden zullen ook de fysieke codices uit het Alamire-atelier die in België worden bewaard, in de kathedraal aanwezig zijn. Zij zullen in de tentoonstelling worden geïntegreerd, samen met een selectie van kunstwerken die met de context en de thematiek van de Alamire-handschriften in verband kunnen worden gebracht. Hiervoor werd een partnerschap aangegaan met de Koninklijke Bibliotheek van België en het Koninklijk Museum voor Schone Kunsten Antwerpen.
22
Jaarverslag 2014 De internationale conferentie 'New Perspectives on Polyphony' Na de digitalisering van het handschriftencorpus hebben een tiental wetenschappers verbonden aan de universiteiten van Antwerpen, Leuven en Oxford de voorbije drie jaar onderzoek gedaan naar alle mogelijke facetten van de boeken die Petrus Alamire in zijn atelier vervaardigde. Wie waren de opdrachtgevers? Voor wie waren de verluchte handschriften bedoeld? Wie staat er afgebeeld op de openingspagina's? Klopt het dat er later toevoegingen zijn aangebracht? Hoe gingen Alamire en zijn team te werk en kan er sprake zijn van een ‘atelier’? s het manuscript zoals we het vandaag kennen wel authentiek? Hoe brengen we die muziek tot klinken voor een hedendaags publiek? Op deze en vele andere vragen zullen wetenschappers en uitvoerders een antwoord formuleren tijdens de internationale conferentie New Perspectives on Polyphony, die tijdens de openingsdagen van de tentoonstelling en 'Laus Polyphoniae 2015' wordt georganiseerd. Een eerste vraag gericht aan een selecte groep musicologen en uitvoerders resulteerde in een lijst van vijfendertig gespecialiseerde sprekers, die via sessies en 'lecture-performances' het congres zullen dragen. Het programma is aangevuld met een selectie aan papers die als antwoord op een 'open call' zijn voorgesteld. Het festival 'Laus Polyphoniae' Van 19 tot 30 augustus 2015 zal de polyfonie uit de Lage Landen uit de periode rond 1500 de historische plekken van Antwerpen overspoelen. Het resultaat van het onderzoekswerk van de voorbije jaren zal een caleidoscoop van unieke, zelden gehoorde polyfone werken opleveren, die worden gebracht door de professionele top van muziekensembles uit Europa en Amerika. Niet minder dan tachtig concerten en tal van educatieve activiteiten zullen dit totaalevenement van de polyfonie mee vormgeven. Vorderingsstaat Prospectie Internationale prospectie tijdens de voorbije maanden leidde tot overleg met ensembles en individuele musici die in aanmerking komen om de wetenschappelijke output van het project New Perspectives on Polyphony om te zetten naar de praktijk, zodat een groot aantal luisteraars in deze resultaten zouden kunnen delen. De zoektocht in functie van samenwerking beperkte zich niet tot Europa. Ook in de Verenigde Staten en Japan zijn contacten gelegd en vonden diverse werkbezoeken plaats om, enerzijds, de universitaire wereld kennis te laten maken met de resultaten van het wetenschappelijk onderzoek en, anderzijds, de uitvoerende wereld te overtuigen deze resultaten om te zetten en in het hier beschreven project mee te stappen door nieuwe transcripties te bekijken, nieuwe programma's aan te maken en de muziek een plaats te geven in een ruimere cultuurhistorische context. Deze stappen hebben hun vruchten afgeworpen. Overleg met Boston University en Harvard University, een werkbezoek aan een polyfonieproject in Yale University en gesprekken met Amerikaanse ensembles als New York Polyphony en Cut Circle zullen resulteren in nieuwe bevindingen en in 'klinkend' materiaal tijdens de conferentie en het festival. Ook het dramaturgisch aspect van het festival en van de tentoonstelling werd grondig opgevolgd en voorbereid. Alle wetenschappelijk materiaal is samengebracht en er vonden werkbezoeken plaats met collega's van andere internationale festivals (zoals de Ruhrtriennale, het York Early Music Centre/Festival, het Early Music Festival Stockholm, de Fondation Royaumont Paris, Printemps des Arts Nantes of het Festival d'Ambronnay) om na te gaan hoe producties in het kader van 'Laus Polyphoniae 2015' met een internationaal publiek kunnen worden gedeeld. In deze context is beslist dat een internationale REMA-conferentie (Réseau Européen de Musique Ancienne) parallel zal plaatsvinden met het drieluik rond Petrus Alamire. Dit laat toe om meer dan vijfenzestig festivals en concerthuizen die doorheen heel Europa oude muziek programmeren, kennis te laten maken met het onbekend of onderbelicht polyfoon erfgoed van de Lage Landen dat door onderzoek naar boven is gekomen. Valorisatie in het kader van de evenementen in 2015 Aangezien het publiek van het jaarlijks festival Laus Polyphoniae meteen ook een belangrijk doelpubliek is voor het drieluik van 2015, is tijdens de editie van 2014 reeds met de promotie van start gegaan. Naast het uitgebreide programmaboek met essays en toelichting bij de concerten, waarvan in 2015 een speciale editie zal verschijnen, worden ook aparte publicaties voorbereid in functie van de tentoonstelling en de conferentie, zodat er ook op dit vlak sprake is van een drieluik.
23
Jaarverslag 2014 Ook met betrekking tot het educatieve luik wordt de traditie voortgezet. Aansluitend bij het festival wordt een kindercursus georganiseerd, evenals een 'Musica Summerschool', een internationaal platform voor jonge musici, een Davidsfondscursus, een 'fringe parcours' en voorstellingen voor de allerkleinsten waar, net zoals in de overige activiteiten, de polyfonie centraal staat. De internationale prospectie vanuit de intentie om ook semi-professionele en amateurensembles bij het festival te betrekken, heeft zeer bevredigende resultaten opgeleverd. Uit de veertig ensembles die in kaart zijn gebracht, werd een selectie gemaakt van een tiental ensembles die de komende maanden worden begeleid en tijdens het slotweekend van het festival zullen optreden met muziek uit de koorboeken van Alamire. Stuk voor stuk worden ze vertrouwd gemaakt met de resultaten van het onderzoek, krijgen ze begeleiding op het vlak van uitvoeringspraktijk en worden ze ter voorbereiding van 'Laus Polyphoniae' individueel gecoacht.
3.3.3.
Eigen projecten inzake valorisatie van het onderzoek
3.3.3.1.
Huis van de Polyfonie
Financiering Het Huis van de Polyfonie kwam tot stand dankzij de steun en investering van de Stad Leuven en de KU Leuven. De Provincie Vlaams-Brabant steunde het project met een infrastructuursubsidie. Projectverantwoordelijke Bart Demuyt Partner Stad Leuven, KU Leuven, Provincie Vlaams-Brabant, Abdij van Park Toelichting Het studiecentrum vervult sinds vierentwintig jaar een voortrekkersrol in het onderzoek naar muziek uit de Lage Landen en de valorisatie ervan. Een van de grote uitdagingen van de Foundation - en van de academische wereld in het algemeen - bestaat uit het verbinden van dit onderzoek en het daaruit voortvloeiend historisch bewustzijn met de (leef)wereld van vandaag. Vanuit deze visie werd eind 2011 een nieuw initiatief gelanceerd dat garanties biedt op hoogwaardig onderzoek én cultuurbeleving: het Huis van de Polyfonie. Deze fysieke plek telt 420 vierkante meter en is geconcipieerd als een convergentiepunt voor het musicologisch onderzoeksveld en de muziekpraktijk (evenals voor andere disciplines als de architectuur, de middeleeuwse kunst, de museale context of de dans). De locatie biedt de mogelijkheid en de faciliteiten om de resultaten die uit deze samenwerking resulteren, vervolgens in alle openheid aan een geïnteresseerd, geïnformeerd en breeddenkend publiek voor te stellen. Op die manier wil het Huis van de Polyfonie een laboratorium zijn voor research. Niet elk onderzoek moet daarbij tot een vondst leiden, want door de confrontatie van verschillende ideeën is het proces op zich vaak al bijzonder waardevol. Het gebouw kan ook dienst doen als tentoonstellingsplek of als een concertlocatie voor een klein publiek. Ten slotte herbergt het Huis van de Polyfonie ook een documentatiecentrum, een bibliotheek en een instrumentencollectie. Op de abdijsite en in de gebouwen gewijd aan stilte en religieuze kunst vinden het gregoriaans en de polyfonie een logische en organische habitat. Het Huis van de Polyfonie is daarmee complementair aan de kantoren van de Alamire Foundation in de Centrale Universiteitsbibliotheek van waaruit de onderzoeksprojecten worden gecoördineerd en waar het Alamire Digital Lab (ADL) - ontwikkeld in het kader van het digitaliseringsproject rond muzikaal erfgoed uit de Lage Landen - is opgesteld. De inplanting van de Alamire Foundation en het Huis van de Polyfonie in Heverlee is een bijzonder gelukkig gegeven: in de eerste plaats is Leuven door de aanwezigheid van de universiteit een uitermate geschikte uitvalsbasis voor internationale contacten en samenwerking met collega’s die eveneens op een historisch verantwoorde manier omgaan met muzikaal erfgoed. Daarnaast beschikt Leuven over een potentieel publiek dat openstaat voor cultuur en uitvoerders van het hoogste niveau. Vanuit haar intentie om de muur tussen wetenschap en publiek/gemeenschap te slopen, speelt de Alamire Foundation met haar activiteiten in het Huis
24
Jaarverslag 2014 van de Polyfonie op deze doelgroep in. Leuven heeft met het Huis dan ook een uniek centrum van de muziek in de Lage Landen: nergens anders ter wereld bestaat een dergelijke structurele onderbouw voor contacten tussen de muziekwetenschap, de muzikale praxis en het ruime publieksveld. De initiatieven die in 2014 in het Huis van de Polyfonie hebben plaatsgevonden, worden in andere rubrieken in dit jaarverslag meer gedetailleerd beschreven.
3.3.3.2.
Passie van de Stemmen
Projectverantwoordelijke Bart Demuyt Partner 30CC Toelichting Tijdens deze editie van het festival Passie van de Stemmen werd de relatie tussen de polyfonie in de Lage Landen en de meerstemmige muziek in Italië uitgediept. Hiervoor werd een beroep gedaan op de ensembles Psallentes en Cappella Pratensis, die zich voornamelijk op muziek uit de Nederlanden concentreerden, en RossoPorpora, dat een programma rond Italiaanse madrigalen had samengesteld.De concerten werden telkens voorafgegaan door een concertinleiding in het Huis van de Polyfonie. De ensembles en hun respectievelijke programma's werden uitvoerig belicht in het programmaboek. Programma 8 mei 2014 - Kerk Abdij van Park Psallentes o.l.v. Hendrik Vanden Abeele Antifonarium Tsgrooten in actie Het ensemble Psallentes, dat uit een mannelijke en een vrouwelijke bezetting bestaat, werkte het project Antifonarium Tsgrooten in actie uit rond het gelijknamige handschrift dat in 2008 door de Vlaamse overheid is aangekocht. In het programma dat hieruit is voortgekomen, zongen de mannen van Psallentes uit het antifonarium zelf. De recitaties door de vrouwen kwamen daarentegen niet rechtstreeks uit het antifonarium. Daarmee is een actieve scheiding gemaakt tussen wat uit het handschrift zelf te horen was en wat er wel uitdrukkelijk bij hoorde, maar er niet in terug te vinden is. In het verlengde van het concert werd op 9 mei een zogenaamde 'meezingworkshop' georganiseerd, die openstond voor geïnteresseerden op alle niveaus, met of zonder kennis van gregoriaans notenschrift. Uit het antifonarium werden hiervoor een aantal folio's geselecteerd, die de deelnemers, samen met de zangers van Psallentes, hebben doorgrond. Interactie tussen uitvoerders op professioneel en op niet-professioneel niveau leidden niet enkel tot een nieuwe vorm van interpretatie, maar vooral tot een bredere betrokkenheid bij het bronnenmateriaal. 9 mei 2014 - Kerk Abdij van Park Ensemble RossoPorpora Cantin Mincio i tuoi cigni. Mantova 1581-1631 Gioaches de Wert, Claudio Monteverdi e Il Pastor Fido: L'apogeo del Madrigale Het ensemble RossoPorpora bracht madrigalen gecomponeerd in Mantua in de tweede helft van de zestiende en het begin van de zeventiende eeuw. De polyfonisten in dienst van de hertogelijke familie Gonzaga drukten duidelijk hun stempel op de Italiaanse componisten aan de vooravond van de barok. Een belangrijke spilfiguur was de Franco-Vlaamse Giaches de Wert, die zijn opvolger Claudio Monteverdi de ogen opende en deed nadenken over de ontwikkeling van een geheel nieuwe stijl die de renaissance zou opvolgen.
25
Jaarverslag 2014
10 mei 2014 - Kerk Abdij van Park Cappella Pratensis o.l.v. Stratton Bull Ave maris stella! Het ensemble Cappella Pratensis stelde een concert samen rond de mis Ave maris stella van één van de protagonisten van de Vlaamse polyfonie, Josquin des Prez. Hierbij werd de historische uitvoeringspraktijk gecombineerd met originele interpretaties gebaseerd op wetenschappelijk bronnenonderzoek en artistieke uitgangspunten. Zoals in de tijd van Josquin gebruikelijk was, stonden de zangers van Cappella Pratensis rond een centrale muziekstandaard. Er werd gezongen uit facsimile-uitgaven van originele koorboeken, waarin de muziek is opgetekend in mensurale notatie. Deze aanpak, samen met aandacht voor de linguïstische oorsprong van de composities en voor het modale systeem waarop ze gebaseerd zijn, biedt een uniek perspectief op het repertoire. Looptijd Huis van de Polyfonie en kerk van de Abdij van Park, 08.05.2014 – 10.05.2014
3.3.3.3.
Erfgoeddag: Grenzeloos- muzieklabo
Projectverantwoordelijke Bart Demuyt Projectmedewerker Stratton Bull Toelichting Ter gelegenheid van de Erfgoeddag musiceerden Motoko Fukuda en Eline Van Garsse op een van de klavecimbels die in huis zijn ondergebracht. Daarnaast werd een workshop georganiseerd rond de anonieme polyfone Missa Salve regina. Het ensemble Thamyris onder leiding van Stratton Bull stond in voor de uitvoering. De toelichting werd verzorgd door Zoe Saunders. Looptijd Huis van de Polyfonie, 27.04.2014
3.3.3.4.
Open Monumentendag
Projectverantwoordelijke Bart Demuyt Projectmedewerker Karin Strinnholm Lagergren Toelichting Op 14 september 2014 opende het Huis van de Polyfonie de deuren voor een repetitie van Psallentes. De zangeressen van Psallentes werden voor deze gelegenheid geleid door Karin Strinnholm Lagergren. Tijdens deze repetitie zong het ensemble gregoriaans uit het zogenaamde 'Torstuna Missaal', een veertiende-eeuws Frans handschrift uit de Dominicaanse traditie. Het handschrift dook in dezelfde eeuw op in de kerk van Torstuna (Zweden). Vermoedelijk gaat het om een schenking van een parochiaan die in Parijs studeerde. De fragmenten van dit missaal worden vandaag bewaard in het Rijksarchief van Stockholm. In oktober 2014 nam het Zweedse ensemble Gemma samen met Psallentes een twintigtal van de in totaal ongeveer 150 bewaarde gezangen uit het missaal op. Aan de hand van een Powerpoint- presentatie kregen de bezoekers meer toelichting over het geplande opnameproject. Looptijd
26
Jaarverslag 2014 Huis van de Polyfonie, 14.09.2014
3.3.3.5.
CONNECT II: Inner voicing, Distant touch - Perspectieven op meerstemmigheid
Projectverantwoordelijke Bart Demuyt Coördinator Hendrik Vanden Abeele Partner Musica, Impulscentrum voor muziek Toelichting Meerstemmigheid, contrapunt, polyfonie, ... Uitdagende termen, maar wezenlijk bestanddeel van muziek uit verleden en heden, van oost tot west, van noord tot zuid. Hoe gaan we om met meerstemmigheid, los van theorie en partituur? Hoe ontwikkel je er een intuïtie voor? Hoe leidt de ene stem en volgt de andere? Welke culturele, akoestische en lichaamseigen principes sturen dit proces? Met CONNECT II richt Musica, Impulscentrum voor muziek, ondersteund door de Alamire Foundation, zich naar het deeltijds kunst- en hoger muziekonderwijs. Doel is om verbindingen te leggen tussen vroeger en nu, praktijk en theorie, creativiteit en vaardigheid, evenals om expertise te delen tussen de deelnemers. Inspelend op actuele noden wordt gezocht naar originele, consistente en werkbare oplossingen. In februari 2014 startte een workshopreeks onder leiding van internationale specialisten. Gemotiveerde leerkrachten uit het muziekonderwijs fungeren als ambassadeurs van het project. Zij gaan vervolgens in de eigen lespraktijk experimenterend aan de slag. Musica zorgt voor ondersteuning en 'terugkommomenten' met discussie en uitwisseling van ideeën. De onderzoeksfase mondt uit in een internationale publicatie onder redactie van Hendrik Vanden Abeele (in het Engels en Nederlands). In deze avontuurlijke zoektocht koppelen de deelnemers stem en instrument via het lichaam aan het oor. Onder leiding van internationale experten onderzoeken zij telkens een ander perspectief op meerstemmigheid. Historische, etnische en actuele benaderingen komen aan bod. Hendrik Vanden Abeele beet de spits af met een sessie over de kiemen van meerstemmigheid in het gregoriaans. Vanuit recitatieformules met woord- en zinsaccenten als ankerpunten evolueerde zijn sessie naar eenvoudige vormen van meerstemmigheid, verschuivende bourdons en eenvoudige canons. Niels Berentsen richtte zich op de renaissance. Hij liet de deelnemers een of meerdere stemmen improviseren op gregoriaanse melodieën, wat ook in de 15de eeuw nog steeds een standaardpraktijk voor zangers was. De praktijk van geïmproviseerde canons werd onderzocht. Tcha Limberger verwierf muziek als een tweede moedertaal. Zijn omgang met meerstemmigheid en improvisatie was aanvankelijk louter intuïtief en evolueerde pas later naar meer bewustzijn. Het spelen met ondertonen op de viool was een mooie aanloop naar de volgende sessie. Robin Hayward liet de deelnemers kennismaken met de 'Tuning Vine', een door hemzelf bedacht fysiek model met bijhorende software dat toonrelaties hoorbaar én zichtbaar maakt in een driedimensionaal vlak. De volledig auditieve focus op 'just intonation' laat blijkbaar de fysieke realiteit van stem en instrument overstijgen. Het lichaam komt volledig ten dienste van wat men wil horen. Tijdens een bijzonder actieve sessie verbond Pieter Stas oude praktijken met hedendaagse benaderingen van meerstemmigheid. De uitbreiding naar praktische toepassingen met nieuwe media lag dan ook voor de hand. Na deze eerste fase gaan de deelnemers als ambassadeurs van het project aan de slag in de eigen educatieve praktijk. Musica en de Alamire Foundation zorgen voor professionele ondersteuning in de vorm van extra input ter plekke en tijdens 'terugkommomenten'. De opgedane ervaringen resulteren in een nieuwe publicatie in de reeks Connect, met actuele en vernieuwende werkvormen om meerstemmigheid beter te integreren in de educatieve praktijk. Deze publicatie verschijnt in de tweede helft van 2015.
27
Jaarverslag 2014 Looptijd Huis van de Polyfonie, 18.02, 25.02, 11.03, 25.03, 01.04, 22.04.2014
3.3.3.6.
Canto Aperto
Projectverantwoordelijke Bart Demuyt Coördinator Hendrik Vanden Abeele Partner Villarte Musica Toelichting De tweede editie van Canto Aperto spitste zich toe op gregoriaans en aanverwante polyfonie uit de veertiende, vijftiende en vroege zestiende eeuw. De Alamire Foundation gaf mee de aanzet tot het inhoudelijke verhaal van het festival. Op het programma stond jong talent als Sarah Ridy naast gerenommeerde ensembles als Psallentes en Cappella Pratensis. Tijdens het festival vond eveneens de meezingworkshop Tournai BCT A 58, onder leiding van Psallentes, plaats. Looptijd Sint-Truiden, 19-21.09.2014
3.3.3.7.
Parkabdijopzondag
Projectverantwoordelijke Bart Demuyt Partner Abdij van Park Stad Leuven Toelichting Tijdens Parkabdijopzondag begeleidde klaveciniste Eline Van Garsse de blokfluitisten van de klas Oude Muziek van het SLAC Conservatorium onder leiding van Marleen Vertommen. Zij brachten een programma met muziek van onder meer Dowland, Bach en Telemann. Vervolgens speelden Emiko Sakai en Motoko Fukuda klavecimbelmuziek van Gaspard le Roux, een tijdgenoot van de vroege barokcomponist Louis Couperin. Looptijd Huis van de Polyfonie, 19.10.2014
3.3.3.8.
Workshops rond de anonieme Missa Salve regina
Projectverantwoordelijke Bart Demuyt Projectmedewerkers Zoe Saunders Stratton Bull
28
Jaarverslag 2014 Bart Demuyt Toelichting Deze workshops zijn ontstaan door een confrontatie tussen het onderzoek van Zoe Saunders naar de anonieme missen in handschriften uit het atelier van Petrus Alamire en de uitvoering ervan door twee oude muziekensembles: Thamyris onder leiding van Stratton Bull en het Nederlandse collectief Tout Venant, voor de gelegenheid onder leiding van Bart Demuyt. Het handschrift met de Missa Salve regina dat in de Österreichische Nationalbibliothek in Wenen wordt bewaard (VienNB 4810), lag aan de basis van de musicologische analyse van dit werk. De resultaten van het onderzoek zullen ook uitmonden in een editie, die eveneens door Zoe Saunders wordt voorbereid (cfr. supra). De samenwerking met het ensemble Thamyris bleek in dit proces bijzonder zinvol, aangezien de geformuleerde hypotheses op deze wijze aan de praktijk konden worden getoetst. Het feit dat de vanuit de musicologie geformuleerde probleemstelling in een labo-context werd behandeld, droeg bovendien bij tot de uitwerking van verantwoorde en werkbare oplossingen. Anderzijds werd dankzij het gevoerde onderzoek en de daaruit voortvloeiende editie een interpretatiekader gecreëerd dat door de uitvoerders als een uitgangs- en referentiepunt kon worden gebruikt. Een soortgelijk laboratorium is op basis van dezelfde onderzoeksresultaten en dezelfde transcriptie van de anonieme mis opgezet met het Amsterdamse ensemble Tout Venant. Tijdens meerdaagse sessies in Zandvoort en in het Huis van de Polyfonie, die werden geleid door Bart Demuyt, werden nieuwe aspecten als, onder andere, musica ficta, tekstplaatsing en tempi bestudeerd. De vergelijking tussen de respectievelijke resultaten van Thamyris en Tout Venant hebben tot opmerkelijke bevindingen geleid. Looptijd Vaalbeek - Europees Centrum La Foresta, 16.01.2014 Leuven, Begijnhofkerk, 18.11.2014 Zandvoort, 17 & 18.05.2015 Heverlee, Huis van de Polyfonie, 14 & 15.06.2014
3.3.3.9.
Opleiding Franco-Vlaamse polyfonie uit originele bronnen: Petrus Alamire en zijn muzikaal universum
Projectverantwoordelijke Bart Demuyt Partner Koninklijk Conservatorium Den Haag Projectmedewerkers Stratton Bull Toelichting De werking op het vlak van onderwijs in het kader van New Perspectives on Polyphony mondde in oktober 2014 uit in een opleiding Franco-Vlaamse polyfonie uit originele bronnen: Petrus Alamire en zijn muzikaal universum, die gezamenlijk door de Alamire Foundation en het Koninklijk Conservatorium in Den Haag wordt georganiseerd en ingevuld. Het opzet en de doelstellingen zijn als volgt geformuleerd: "Students will be introduced to the rich world of Franco-Flemish polyphony, as exemplified by the Alamire manuscript-complex. High-resolution images of these manuscripts, made available by the Alamire Foundation, will enable us to sing this music directly from the fifteenth-century sources. Besides reading the original mensural notation, special attention will be paid to ensemble-specific singing technique. The practice of plainchant, solmisation and improvised counterpoint will provide further insight into this repertoire. All repertoire will be chosen from the Alamire manuscript-complex. Prominent composers such as Johannes Ockeghem, Pierre de la Rue, Josquin Desprez and Adriaan Willaert will be represented. Master students will
29
Jaarverslag 2014 also be coached in related research-topics such as preparing performance-editions, writing programme notes and leading rehearsals. The final aim of the course is to enable students to function as informed, skilled, and independent performers of Renaissance polyphony. At the end of the course, the student: will be able to perform Franco-Flemish polyphony from original sources, and produce performance editions of this music; th will have acquired an intuition for and understanding of the musical grammar and style of 15 century compositions; will have acquired excellent ensemble-specific vocal skills; will have the ability to lead a small ensemble in singing polyphony; th will be able to show independent insights into research and performance practice of 15 century polyphony". Een bijzonder traject waarbij een groep van (internationale) musici in professionele opleiding diepgaand kennis maken met de Franco-Vlaamse polyfonie. Na positieve evaluatie (zomer 2015) zal deze samenwerking tussen het Koninklijk Conservatorium Den Haag en de Alamire Foundation in de komende academiejaren worden voortgezet.
3.3.4.
Wetenschappelijk advies, lezingen voor een breed publiek
Toelichting Verstrekking van wetenschappelijk advies bij concertproducties, realisatie van bijdragen in hoogvulgariserende publicaties, concertinleidingen, ... Wetenschappelijk advies Hendrik Vanden Abeele zetelt in het wetenschappelijk comité ter voorbereiding van de thematentoonstelling rond muziek in het Lam Gods van Van Eyck. Deze tentoonstelling opent in september 2015 in het Caermersklooster te Gent, en loopt tot maart 2016. Lezingen voor een breed publiek Demuyt, Bart. Lezing ‘The Vatican Codes’ in het kader van SEM – Stockholm Early Musica Festival, 5 juni 2014. Lagergren, Karin. Presentatie van het 'Torstuna Missaal' bij de open repetitie van Psallentes op de Open Monumentendag, 14 september 2014. Saunders, Zoe. Toelichting bij de anonieme Missa Salve regina uitgevoerd door Thamyris onder leiding van Stratton Bull op 16 januari 2014 in het Europees Centrum La Foresta, Vaalbeek, en op 18 november 2014 voor de Universitaire Parochie in de reeks 'Kunst en Bezieling' in de Begijnhofkerk in Leuven.
3.4. Onderwijsverstrekking Projectverantwoordelijke David Burn Toelichting De opdracht bestaat erin de onderzoeksactiviteiten en -resultaten van de Alamire Foundation bij studenten en collegae van de Onderzoeksgroep Musicologie van de KU Leuven bekend te maken en de betrokkenheid van de doelgroep bij deze onderzoeksactiviteiten en -resultaten te stimuleren. Realisaties academiejaren 2014-2015 BURN, D. Geschiedenis en analyse van de muziek I: tot 1600 (1
ste
Bachelor Musicologie, KU Leuven)
BURN, D. Geschiedenis en analyse van de muziek II: c. 1600-1750 (1
ste
Bachelor Musicologie, KU Leuven)
30
Jaarverslag 2014
BURN, D. Geschiedenis en analyse van de muziek: Capita selecta I: tot 1750 (3 Leuven)
de
Bachelor Musicologie, KU
BURN, D. Intercambios artísticos entre el mundo ibérico y los Países Bajos en los siglos XII-XX (doceertaal: Engels ) (Masters in Iberian and Iberian-American Studies, KU Leuven) BURN, D. Muzieknotatie en editietechnieken (Bachelor Musicologie, KU Leuven) BURN, D. Muziekhistoriografie: casestudies BURN, D. Muziekcultuur en repertoire BURN, D. Muziekanalyse: casestudies BURN, D. Recente ontwikkelingen in de musicologie
31
Jaarverslag 2014
4. ADMINISTRATIEF VERSLAG 2014 4.1. Algemene Vergadering De Algemene Vergadering bestond in 2014 uit Herman VANDEN BERGHE (voorzitter), Marc VERVENNE, Paul TRIO, Els T’SEYEN, Katelijne SCH LTZ, Katlijn MAL L ET, Bart DE MOOR, Paul CRAENEN, David BURN en Herman BAETEN. Ze kwam samen op 2 april 2014.
4.2. Raad van Bestuur De Raad van Bestuur bestond in 2014 uit Herman VANDEN BERGHE (voorzitter), Herman BAETEN (penningmeester, vertegenwoordiger Musica vzw), Bart DE MOOR (lid), Katlijn MALFLIET (vertegenwoordiger KU Leuven) en David BURN (lid). Deze Raad van Bestuur vergaderde in 2014 viermaal (19 maart, 18 juni, 15 september en 9 december) om toezicht te houden op het dagelijks bestuur en om het algemeen beleid van de vzw uit te tekenen. Sinds juni 2013 wordt Musica-directeur Paul CRAENEN in de Raad van Bestuur uitgenodigd als waarnemer.
4.3. Dagelijks bestuur en werking De leiding en het dagelijks bestuur van de Alamire Foundation was in 2014 in handen van directeur Bart DEMUYT. Gemiddeld twee keer per maand was er overleg tussen de directie en de voorzitter en elk kwartaal zijn de cijfers voorgelegd en besproken met de penningmeester. De directeur vertegenwoordigde de Alamire Foundation in de Algemene Vergadering van Resonant, Centrum voor Vlaams Muzikaal Erfgoed vzw, de Commissie Podiumkunstenzaal en in de Deelraad Erfgoed van de Stad Leuven. Een deel van de medewerkers die, hetzij via individuele mandaten, hetzij via onderzoeksprojecten van de KU Leuven of van het FWO–Vlaanderen, verbonden zijn aan de Alamire Foundation, zijn personeelslid van de KU Leuven. De personeels- en loonadministratie van de Alamire Foundation berust voor hen bij de Personeelsdienst van de KU Leuven. Er is een basisovereenkomst per convenant vastgelegd en de Raad van Bestuur van de Alamire Foundation legt jaarlijks de rekeningen neer bij de universitaire overheid, samen met het jaarverslag en de samenstelling van de Raad van Bestuur. Sinds de indiensttreding van Bart DEMUYT als directeur in 2008 neemt de vzw Alamire Foundation rechtstreeks personeelsleden in dienst. Deze dossiers worden beheerd door het sociaal secretariaat SAP. In het organigram van de KU Leuven, Onderzoeksgroep Musicologie, zijn alle medewerkers van de Alamire Foundation vzw opgenomen, ook diegenen die als werknemers zijn ingeschreven bij de vzw. Sinds 2012 zijn enkele wetenschappers nauw verbonden met het studiecentrum, onder de noemer 'research associate Alamire Foundation'. Ook het fellowship - vanaf 2012 in functie van het valorisatieplatform Huis van de Polyfonie - is nieuw leven ingeblazen. Alle medewerkers van de Alamire Foundation rapporteerden hun activiteiten in de op regelmatige basis georganiseerde stafvergaderingen.
4.4. Toelagen en aanwending De Alamire Foundation realiseert haar projecten en activiteiten met behulp van zowel rechtstreekse als onrechtstreekse financieringsbronnen. Vooreerst kan het studiecentrum, als deel van de Onderzoeksgroep Musicologie, een beroep doen op de onderzoeksmiddelen die via het FWO–Vlaanderen en/of de KU Leuven onder het promotorschap en de verantwoordelijkheid van Prof. dr. Ignace BOSSUYT (bijzonder emeritus) en Prof. dr. David BURN worden
32
Jaarverslag 2014 aangevraagd. Deze middelen worden niet rechtstreeks aan de vzw toegekend, maar komen ter beschikking te staan dankzij de toekenning van persoonlijke mandaten of projectkredieten (Bijzonder Onderzoeksfonds KU Leuven, FWO–Vlaanderen, IWT/SBO, Herculesstichting, IOF, Marie Curie, e.a.). De via deze kanalen bekomen inkomsten en de overeenkomstige uitgaven maken dan ook geen deel uit van het financieel beheer en de eindafrekening van de vzw. De Alamire Foundation was in 2014 in de mogelijkheid projecten te verwezenlijken dankzij de steun van de Vlaamse Gemeenschap. Daarnaast financiert ze haar projecten door het afsluiten van convenanten met derden. Op die manier werden in 2014 projecten gerealiseerd voor AMUZ [Festival van Vlaanderen Antwerpen], Brepols Publishers, Stad Leuven en 30CC. 4.5. Personeelsbezetting in 2014 Bart DEMUYT: directeur Alamire Foundation David BURN: docent KU Leuven, Onderzoeksgroep Musicologie Veerle FRANCKE: coördinator communicatie en planning An VERBEECK: administratief medewerker Serafina BECK: wetenschappelijk medewerker Stratton BULL: stafmedewerker New Perspectives on Polyphony en Journal of the Alamire Foundation Klaartje PROESMANS: stafmedewerker 'Petrus Alamire Conference and Exhibition' Nele GABRIËLS: wetenschappelijk medewerker Zoe SAUNDERS: wetenschappelijk medewerker Karin STRINNHOLM LAGERGREN: wetenschappelijk medewerker Emily THELEN: wetenschappelijk medewerker Hendrik VANDEN ABEELE: wetenschappelijk medewerker Inga BEHRENDT: research associate Alamire Foundation Kate HELSEN: research associate Alamire Foundation Ann KELDERS: research associate Alamire Foundation Sarah Ann LONG: research associate Alamire Foundation Grantley MCDONALD: research associate Alamire Foundation Lynda SAYCE: research associate Alamire Foundation Eline VAN GARSSE: coördinator instrumentencollectie Huis van de Polyfonie
General Editors Journal of the Alamire Foundation Prof. David Burn Prof. Katelijne Schiltz
4.6. Lokaalbezetting Actuele situatie (11.03.2015): Centrale Bibliotheek Mgr. Ladeuzeplein 21 3000 Leuven Lokaal 06.40
Bart DEMUYT
Tel. 016-32 87 51
Lokaal 06.41
Scriptorium/documentatiecentrum Werkruimte voor alle medewerkers
Tel. 016-32 87 54 Tel. 016-32 87 55
33
Jaarverslag 2014 Lokaal 06.45
An VERBEECK
Tel. 016-32 87 48
Lokaal 06.46
Karin LAGERGREN Vicente CHAVARRIA (BAEF) Herbert KELLMAN (Visiting Fellow) Jennifer BLOXAM (Visiting Fellow)
Tel. 016-32 87 52
Lokaal 06.47
Onthaal
Tel. 016-32 87 50 Fax. 016-32 87 49
Lokaal 06.33
Depot Alamire Foundation
Tel. 016-32 46 29
Lokaal 04.34
David BURN
Tel. 016-32 48 87 Fax 016-32 48 72
Lokaal 06.03
Serafina BECK Emily THELEN Zoe SAUNDERS
Tel. 016-32 49 03
Lokaal 00.21
Klaartje PROESMANS NN
Tel. 016-38 92 85 Tel. 016-32 37 46
Lokaal 01.21
Collectie historische instrumenten Eline Van Garsse
Lokaal 02.21
Stratton BULL Serafina BECK Hendrik VANDEN ABEELE
OG Musicologie Blijde Inkomststraat 21 3000 Leuven
Huis van de Polyfonie Mariapoort Abdij van Park 1 3001 Heverlee
Tel. 016-38 92 35
34
