05 | 06 kruistochten van alan ayckbourn regie ivo van hove
theatermarathon over het burgerlijk leven
rolverdeling op de achterzijde tekst
assistentie regie
alan ayckbourn
ietje visser
regie ivo van hove
assistentie scenografie roel huisman casting adviezen
vertaling
hans kemna
janine brogt
productieleiding
dramaturgie bram de sutter
edith den hamer kleedster petra kamphuis
scenografie/lichtontwerp
techniek
jan versweyveld
henk bergsma (1e inspiciënt), tim maks
geluidsontwerp richard janssen, bram de sutter
van den broek (1e inspiciënt), emile bleeker, joris mittelmeijer, anthony olthof, hans pieksma, andré smal
video-ontwerp
decor uitgevoerd door
erik lint
atelier amsterdam
Kruistochten is geselecteerd voor Topstukken 05/06. Topstukken presenteert in een
kostuums uitgevoerd door
serie van vier voorstellingen het beste dat het Nederlandse toneel heeft te bieden.
atelier toneelgroep amsterdam:
De andere voorstellingen zijn: Wachten op Godot van het Nationale Toneel, Tirannie
farida bouhbouh, o.l.v. wim van vliet
van de tijd van Het Zuidelijk Toneel en Hersenschimmen van het ro theater.
kostuumontwerp an d’huys
Rouw siert Electra (2003) van Eugene O’Neill, in regie van Ivo van Hove, is geselecteerd
dierentrainer sabine van der helm
coproductie holland festival
fotografie chris van der burght, jan versweyveld, jasper zwartjes grafisch ontwerp jan versweyveld en studio jona druk ssp amsterdam
voor Topstukken 06/07 en is te zien vanaf januari 2007.
speelduur
dochter Annet. Op zaterdagavond komen
besluit Annet toch liever thuis te blijven.
Annets broer Rik en zijn vrouw Sarah naar
De in de steek gelaten Norman blijft als een
Kruistochten bestaat uit drie stukken:
het ouderlijk huis om voor moeder te zor
adelaar rond het huis hangen. Wanneer later
tafelmanieren
Tafelmanieren, Woongenot en In een groen,
gen, zodat Annet een weekendje weg kan.
ook Ruth opdaagt en iedereen op de hoogte
18.00 – 19.25
groen, groen, groen. Vanuit drie verschillende
Sarah en Rik vermoeden dat ze een uitje
is van het geplande weekend, leiden jaren
pauze 30 minuten
perspectieven zien we de gebeurtenissen die
heeft geboekt met Tom, de veearts die Annet
lange verzwegen gevoelens tot een reeks van
woongenot
tussen zaterdagnamiddag en maandagoch
regelmatig opzoekt. Het blijkt echter zwager
tragische en komische verwikkelingen. Alle
19.55 – 21.10
tend in een landhuis plaatsvinden. Het huis
Norman, getrouwd met zus Ruth, te zijn die
veilige opvattingen over huwelijk en huwe
pauze 30 minuten
behoort toe aan een invalide, tirannieke moe
er met Annet tussenuit wil voor een opwin
lijkstrouw raken op drift. Hoelang is liefde
in een groen, groen, groen, groen
der, die verzorgd wordt door haar jongste
dend weekend. Op het laatste moment
houdbaar? En hoe overleef je het huwelijk?
21.40 – 23.00
Sarah (Hilde van Mieghem), echtgenote van
Tom (Roeland Fernhout) is een contact
Rik en moeder van twee kinderen, voert een
gestoorde veearts, die de taal van de lief
heilige strijd om de familie als hoeksteen
de niet begrijpt. De kat des huizes is zijn
Norman (Hans Kesting) is het meest extre
nageleefd te worden. Eigenlijk moet deze
van de maatschappij te redden en is beze
excuus om regelmatig over de vloer te
me personage in Kruistochten. Hij lijkt een
perfecte zakenvrouw een bril dragen, maar
ten door zucht naar controle. Bij Sarah zijn
komen, maar tot irritatie van Annet maakt
bron van energie tussen de andere perso
omdat ze dat niet doet ziet ze de werkelijk
alle geneugten altijd ook weer boetedoenin
hij nooit een amoureuze avance. Hij wil wel
nages. Zijn tragiek is dat hij denkt dat zijn
heid niet zoals die echt is.
gen. Haar gezin is het model waarlangs
leren over de liefde, maar de adviezen die hij
ze alles meet.
krijgt zijn kwaadaardig (Norman) of voor hem
vrouw Ruth niet zo hartstochtelijk van hem houdt als hij van haar. Daarom meet hij zich
Rik (Fred Goessens) is het eeuwige kind:
de rol aan van rebel. Hij is in eeuwig protest
hij ontwerpt spelletjes en wordt delirisch
Annet (Karina Smulders) zorgt thuis voor
tegen zijn vrouw, tegen alle vrouwen
bij het vertellen van flauwe mopjes. Hij heeft
haar oude moeder. Ze besteedt geen enkele
en tegen het establishment.
geen enkele voeling met grotere krachten
aandacht aan het huis, noch aan haar kapsel
onbegrijpelijk (Ruth).
in de wereld. Met zijn vrouw Sarah heeft hij
en kleding. Waarom zou ze ook? Haar relatie
Ruth (Renée Fokker) werkt en leeft als
een evenwicht gevonden. Een grote passio
met Tom is een ‘eeuwige verloving’. Ze geniet
een manager en benadert iedereen als een
nele liefde is hun huwelijk niet, maar ze heb
van de spanningen die er tussen Tom en
zakenpartner. Haar huwelijk ziet ze als een
ben elkaar wel nodig.
Norman ontstaan, alsof er twee ridders
contract: eenmaal afgesloten dient het
strijden om haar hart.
Enkele fragmenten uit een brief van Ivo
denken. Er schuilt veel van onszelf in deze
lijk is een instituut dat ware gevoelens ver
maar vlucht in de boom en wil niet gene
van Hove aan de acteurs van Kruistoch-
personages. Alan Ayckbourn laat ons in
nietigt. De mens is stuurloos geworden in
zen worden. Het is een wereld om mee te
ten, bij aanvang van de repetities.
een spiegel kijken, dat is zijn grote kracht.
een wereld zonder God, goden en politiek.
lachen, maar ook om zachtjes bij te huilen.’
Hij laat zich schaamteloos door zijn eigen
In de wereld volgens Ayckbourn zijn er geen
‘Kruistochten is een trilogie van stukken
leven, zijn eigen familie en vrienden, inspi
hogere instanties die zin geven aan ons alle
‘Kruistochten is een ‘condition humain’,
waarin Alan Ayckbourn laat zien hoe het
reren, maar hij slaagt erin deze anekdo
daags bestaan. De familie zou de hoeksteen
maar niet cynisch, niet sarcastisch, wel ver
verval tot kleinburgerlijkheid een inerte maat
tiek te overstijgen. Een ‘Molière van onze
van deze maatschappij op het einde van de
vuld van acceptatie. Er is niet veel te hopen
schappij oplevert. De mens is een door en
tijd’ is hij genoemd. Terecht. Maar zijn blik
twintigste eeuw moeten zijn, maar de familie
en te willen. Tussen man en vrouw zijn er wel
door kleinburgerlijk wezen dat al zijn dier
op het burgerlijk milieu waarin hij opgroei
lijdt aan sclerose. Niemand wil het ouderlijk
lustgevoelens, maar dat zijn slechts momen
lijke, avontuurlijke, heroïsche of revolutio
de en nog steeds vertoeft is humaan, niet
huis bezoeken. Vader lijkt overleden te zijn
ten van tijdelijke aard. De beschaving heeft
naire impulsen verloren is. De mens is
grauw, grimmig soms, maar niet voor lang.
en heeft een leven lang als een struisvogel
ons wel tafelmanieren geleerd maar heeft
volgens Ayckbourn behoudsgezind en
Overal hoort Ayckbourn hartjes bonzen en
geleefd, kop in het zand. Moeder, eens een
ons niet dichter bij elkaar gebracht.’
dat heeft vanzelfsprekend gevolgen op
bloed stromen. Met heel veel empathie,
wellustige avontuurlijke vrouw is verworden
maatschappelijk vlak.’
maar soms ook hard afstandelijk, tekent
tot een passief, bedlegerig en egocentrisch
‘Tijdens de voorbereidingen moest ik erg
hij een maatschappelijk beeld waarin de
mens. Ruzies zijn vogelgekwetter, geen con
vaak aan mijzelf en mijn vriendenkring
mens tot stilstand is gekomen. Het huwe
flicten van grote visies. Zelfs de kat is ziek,
regisseur ivo van hove
van de feeks en Perfect Wedding. Naast zijn werk bij Toneelgroep Amsterdam is Ivo van
scenograaf jan versweyveld
Hove ook gastregisseur bij De Nederland
podium minutieus en geeft haar vervolgens weer op een groot scherm. ‘Dat derde oog kan overigens ook het oog van de zieke moe
Ivo van Hove is sinds 2001 als regisseur en
se Opera en bij diverse buitenlandse gezel
Met zijn decor trekt Jan Versweyveld het
der uit het stuk zijn, die haar kinderen onge
directeur aan Toneelgroep Amsterdam ver
schappen. Hij ontving tal van prijzen in bin
publiek de wereld van de personages in.
merkt gade slaat.’ aldus Verwseyveld. Jan
bonden. Kruistochten is de eerste voorstel
nen- en buitenland, waaronder in 2005 vier
Om de kijkers zo dicht mogelijk bij de karak
Versweyveld ontwerpt scenografieën voor
ling in het vierluik dat hij rond het thema
OBIE Awards voor Hedda Gabler van The
ters te laten komen, gaf Versweyveld het
toneel, opera en dans. In 2005 ontving hij een
huwelijk heeft geregisseerd. De andere delen
New York Theatre Workshop.
publiek een zogenaamd ‘derde oog’. Een
OBIE Award voor zijn scenografie van Hedda
camera registreert elke handeling op het
Gabler bij de New York Theatre Workshop.
komedies, die in een terloopse lichtvoetige stijl
De jonge Ayckbourn bracht een groot deel
De huwelijken om me heen zijn problema
de verborgen pijn van relaties en het huwe
van zijn kindertijd door in bioscoopzalen. De
tisch of saai. Toch staan de seksen dichter
lijksleven tastbaar maken.
films die hij daar zag, vormden een belangrij
bij elkaar dan ze denken, ondanks het onbe
Alan Ayckbourn is één van de meest succes
Ayckbourn werd in 1939 in Londen geboren.
ke basis voor zijn schrijfstijl: de structuren van
grip, de voortdurende strijd en de teleurstel
volle toneelauteurs van de twintigste eeuw.
Zijn vader was eerste violist bij het London
zijn stukken hebben vaak een cinematogra
lingen.’
Hij schreef meer dan zestig toneelstukken en
Symphony Orchestra en zijn moeder schreef
fisch aspect. Ayckbourn over het huwelijk:
zijn werk is in meer dan veertig talen opge
korte verhalen en novelles. Toen Ayckbourn
‘Ik denk dat mensen niet gemaakt zijn om
Biografieën van de acteurs en de kat
voerd. Ayckbourn staat bekend om zijn
acht was, gingen zijn ouders uit elkaar.
lang met elkaar samen te leven.
staan op: www.toneelgroepamsterdam.nl
zijn Scènes uit een huwelijk, Het temmen
auteur alan ayckbourn
lolly
super-Mare, een marinier oppikte die de hele
door ik elf jaar lang vrouwen verafschuwde...
eerste rijles en de hele weg de gas- en
middag de bal voor zich uitgooide, zodat ik
die met een belachelijke hoed op kwam kijken
rempedalen verwarde...
In februari 1999 overleed de moeder van
de bal op moest halen, in de hoop een kus te
bij de sportdag op school, waardoor ik haar
die op een nacht mijn kamer binnen viel en
Alan Ayckbourn. Voor haar begrafenis
ontvangen...
de hele dag negeerde...
zo dronken was dat ik haar naar bed moest
schreef hij de volgende rede:
die een vreemde man aan me voorstelde als
die, op advies van de dierenarts, te vroeg
tillen...
haar voormalige echtgenoot...
geboren puppies in de oven zette, maar ze
die meer namen had dan The Jackal, waar
die elke dag aan de keukentafel zat te typen
vervolgens vergat...
onder: Irene Maud Worley, Rene M. Wor
op haar draagbare typemachine en die mij
die een keer in haar broek plaste in de bus,
ley, Mrs Neville ‘What-ever-here-first-hus
die me als baby gin gaf om me te laten
een kleine machine gaf toen ik zes werd,
waardoor ik de hele weg van de bushalte naar
band’s-name-was’, Mrs Horace Ayckbourn,
slapen ’s nachts...
zodat ik ook de hele dag kon typen...
huis heel dicht achter haar moest lopen...
Mrs Cecil Pye, Boo or Auntie Boo, Mary Irene
die besloot dat we, tijdens luchtaanvallen,
die een verjaardagscake voor me maakte toen
die rookte als een schoorsteen en met haar
James, Mary James, Ruby, Lolly, Lollygran
in de hal moesten slapen; zij ondersteboven
ik zeven werd, maar per ongeluk zout gebruik
peuken de keuken liet afbranden en later de
of Loll, om er maar een paar te noemen...
met haar voeten op de trap, ik opgerold
te in plaats van suiker...
auto liet ontploffen...
die me meer complexen, angsten, fobieën,
onder de brievenbus...
die eens in woede een ingelijste foto van mijn
die me schreef, terwijl ik op kostschool zat,
vooroordelen, inspiraties en zelfinzicht gaf
die mij in 1943 voorstelde aan mijn aardige
vader naar mij toe gooide en zei dat alle man
dat ze opnieuw ging trouwen...
dan een schrijver kan verwachten van zijn
Amerikaanse Ucle Al, die ik nooit meer
nen rotzakken zijn...
die mijn stiefvader tijdens het eten sloeg
ouders...
gezien heb...
die me regelmatig meenam naar London om
met de opscheplepel...
die, toen we evacueerden naar Weston-
te lunchen in de Womens Press Club, waar
die erop stond dat ik meeging tijdens haar
aan haar, hartelijk dank, liefs en vaarwel.
Aan iemand...
ensemble toneelgroep amsterdam joop admiraal, barry atsma, kitty courbois, jacob
(gast)acteurs o.a. de theatercompagnie en ntgent marnie blok, elsie de brauw, thomas
derwig, roeland fernhout, renée fokker, fred goessens, janni goslinga, marieke heebink,
cammaert, jappe claes, hans croiset, sabri saad el-hamus, sanne den hartogh, myranda
fedja van huêt, hans kesting, hugo koolschijn, chris nietvelt, hadewych minis, frieda
jongeling, marijn klaver, marjolein ley, joris maussen, hilde van mieghem, matthias mooij,
pittoors, alwin pulinckx, halina reijn, eelco smits, karina smulders, gunilla verbeke,
celia nufaar, lotte proot, mike reus, harry van rijthoven, oscar van rompay, thomas rycke
leon voorberg, benjamin de wit
waert, frank sheppard e.a.
perfect wedding première feesten met het hele gezelschap
denne een andere kijk op de wereld
opening night première spelen om te leven
van charles mee
van barry atsma, esther gerritsen
van john cassavetes regie ivo van hove
regie ivo van hove
regie leon voorberg
24 mrt (24, 25 mrt try-out), (7 apr première)
het temmen van de feeks liefde tussen beul en slachtoffer
1 dec 05 (1 t/m 3 dec try-out),
17 dec 05 t/m 4 feb 06
t/m 27 mei 06
van william Shakespeare regie ivo van hove
in stadsschouwburg amsterdam
madame de sade première de opstand van een vrouw
De voorstellingen van Toneelgroep
tamtam toneelgroep amsterdam in stadsschouwburg amsterdam
van yukio mishima
Amsterdam zijn tijdens de tournees
regie krzysztof warlikowski
door heel Nederland en België te zien.
drie weken lang theater, film,
(26 feb première) t/m 22 apr 06
05|06
(4 dec première) t/m 23 dec 05
16 aug t/m 15 dec 05
scènes uit een huwelijk de puinhopen van een bijna ideaal huwelijk
toneelgroep amsterdam / ntgent
20 feb (20 t/m 25 feb try-out), toneelgroep amsterdam,
van ingmar bergman regie ivo van hove
lezingen, debatten, muziek…
23 t/m 26 aug 05
1 t/m 23 dec 05
huis van de toekomst première spannende reality-show
thuis in stadsschouwburg amsterdam Meer weten over Toneelgroep Amsterdam
don carlos première schreeuw om een betere wereld
van gerardjan rijnders e.a.
of de nieuwsbrief ontvangen? Een workshop
regie carina molier
of cursus volgen bij een voorstelling?
van friedrich schiller regie theu boermans
kruistochten theatermarathon over het burgerlijk leven
9 mrt (9 t/m 11 mrt try-out),
www.toneelgroepamsterdam.nl of
18 sep t/m 18 dec 05
van alan ayckbourn
(12 mrt première) t/m 1 apr 06
[email protected],
toneelgroep amsterdam /
regie ivo van hove
in compagnietheater amsterdam
prinsengracht 437, 1016 hm amsterdam,
de theatercompagnie
14 jan t/m 16 apr 06
toneelgroep amsterdam / carina molier
t: (020) 531 84 84, f: (020) 531 84 85.
speeldata kruistochten | haarlem toneelschuur za 14, zo 15 jan | amsterdam stads-
utrecht stadsschouwburg wo 15, do 16, vr 17, za 18 mrt | kerkrade theater kerkrade wo
schouwburg do 19, vr 20*, za 21, zo 22 jan | breda chassé theater wo 1, do 2, vr 3, za 4
22, do 23, vr 24, za 25 mrt | eindhoven stadsschouwburg wo 29, do 30, vr 31 mrt, za 1 apr
feb brussel kaaitheater za 11, zo 12 feb | arnhem schouwburg wo 15, do 16, vr 17, za 18
groningen stadsschouwburg wo 5, do 6, vr 7, za 8 apr | amsterdam stadsschouwburg
feb rotterdam schouwburg wo 22, do 23, vr 24, za 25 feb | leeuwarden de harmonie di 28
do 13, vr 14*, za 15, zo 16 apr
feb, wo 1, do 2, vr 3 mrt den haag koninklijke schouwburg wo 8, do 9, vr 10, za 11 mrt
* inleiding voorafgaand aan de voorstelling. wijzigingen voorbehouden
annet zus van rik en ruth karina smulders tom veearts en huisvriend roeland fernhout norman man van ruth, zwager van annet hans kesting ruth vrouw van norman, zus van annet renée fokker rik man van sarah, broer van annet fred goessens sarah vrouw van rik, schoonzus van annet hilde van mieghem kat des huizes jaap
